[zaloguj się]
[pdf]

POPRZYSIĘŻENIE (9) sb n

o oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstu nie oznaczającego é oraz -é.

Fleksja
sg
N poprzysiężeni(e)
G poprzysiężeniå
D poprzysiężeniu
A poprzysiężeni(e)
I poprzysiężeni(e)m, poprzysiężenim

sg N poprzysiężeni(e) (3). ◊ G poprzysiężeniå (3). ◊ [D poprzysiężeniu. ◊ A poprzysiężeni(e).] ◊ I poprzysiężeni(e)m RejAp (2), poprzysiężenim (1) Calep.

[Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: poprzysiężenie przez kogo.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Uroczysta obietnica, zobowiązanie; iuramentum PolAnt, Mącz [w tym czyje (4): pron poss (3), G pron (1)] (6): Adiuro. Poprzyśięgam. Id est iuramento adigo, ad iuramentum legitur in Tobia, Poprziſiężenie. Mącz 178c; iáſniey to widzą niźli ſłońce/ iż ſie wola á roſkazánie Páńſkie dáleko nie zgadza z wolą/ s poſtępki/ á s tym poprzyſiężeniem ich. RejAp 116, 115v.
[Zwrot: »poprzysiężenie [czego] odprawować«: ále Confederatią záwżdy iáwnie [...] ná iáſnie przy przyſięgách Krolewſkich wyſtáwiano/ pálcem pokázowano/ á wyrażano/ y poprzyſiężenie iey známienićie odpráwowano Respons D2v.]
Wyrażenie: »wolen (a. wolny) od poprzysiężenia« (2): Będźieſz tedy wolen od poprzyſiężenia mego/ ieſliż doydźieſz do rodźiny moiey: Bo ieſlićby iey [żony dla syna] niedano/ thedy ty wolnym będźieſz od poprzyſiężenia mego [Tunc eris mundus a iuramento meo ... et eris immunis a iuramento meo]. BibRadz Gen 24/41.
Szereg: »zaślubienie a poprzysiężenie« (1): Tu záś [w Ps 109/4] nadobnie wymálował á wyráźił kápłáńſtwo Páná Kryſtuſowo/ [...]. A pocżyna tu od záſlubienia á od poprzyſiężenia/ o ktorym cżęſtokroć piſmá ſwięte cżinią wzmiankę LubPs Z3.
a. [Potwierdzenie przysięgą: I to się panu podać ma przed koronacyją ku poprzysiężeniu AktaSejmikPozn 1573/11.

poprzysiężenie czego: Respons F3 cf Zwrot; JanStat **6v cf Wyrażenie.

Zwrot: »rozwięzować [kogo] z poprzysiężenia« : á rozwięzuiąc go [prałaci pomazańca bożego] ſwymi niewſtydliwemi wykrętámi z poprzyſiężenia CONfederátiey/ [...] owa go nam ták chcećie ná mięśne iátki gdźieś wpráwić Respons F3.
Wyrażenie: »przyjęcie poprzysiężenia«: Przypádłá potym y trzećia Legátia [...] gdyś W. M. od dziśieyſzégo Páná náſzego do Céſárzá I. M. Rudolfá [...] do Pragi był poſłány/ dla przyięćia poprzyśiężenia przez Céſárzá Iego M. y ſtany pańſtw iego Bendzinſkiéy Tránſáctiiéy. JanStat **6v.]
2. Usilne domaganie się czegoś; błaganie (1): [Ceſarz nápominánim y poprzyſiężenim przywiodł go iżeby mu powiedział ktorymby to obycżáiem miáło być. HistPonc M4; Bo ći Ewán-ieliſtowie/ ktorzi to poprzyśiężenie ſpomináią/ zgodnie piſzą/ że y tento Káifaſz y ini pytáli Pana Ieſuſá nie tylko o to ieſliby on był ſyn Boży BudArt H6v.]
Wyrażenie przyimkowe: »z poprzysiężenim« (1): Obteſtor – Zpoprz iſie zenim [lege: z poprzysiężenim] proſze, barzo proſze. Calep 719a.
3. Egzorcyzmowanie; exorcismus Mącz (1): [Co za ſłowo ieſt, Exorcyzm: [...] Greckie/ w Koſciele y v Doktorow S. zwyczáyne: po Polſku Záklinániem zowiemy; ale właſniey wykłáda ſie Poprzyſiężeniem. HerbNauka Tv (Linde błędnie T2).]

poprzysiężenie czego (1): Exorcismus, Poprzyſiężenie/ Záklęcie diabelſtwá. Mącz 111b.

4. Przysięga (1): Execratio, Przeklinánie/ przeklęctwo/ też poprziśiężenie. Mącz 363d.

Synonimy: 1. obietnica; a. potwierdzenie, zaklęcie; 2. prośba, proszenie; 3. egzorcyzm, klątwa; 4. przysięga, zaklęcie.

Cf POPRZYSIĄC

MC