[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKLĘCTWO (302) sb n

e oraz o jasne.

przeklęctwo (268), przeklęstwo (20), przeklętstwo (12), przeklęcstwo (1), przekleństwo (1); przeklęstwo SeklKat (2), KromRozm III; przeklęctwo : przeklęstwo MurzHist (1:2), GroicPorz (1:1), KrowObr (9:6), BudBib (8:2), SkarJedn (2:3); przeklęctwo : przeklętstwo : przekleństwo Leop (9:12:1); przeklęctwo : przeklęstwo : przeklęcstwo SkarŻyw (17:3:1).

Fleksja
sg pl
N przeklęctwo przeklęctwa
G przeklęctwa przeklęctw
D przeklęctwu
A przeklęctwo przeklęctwa
I przeklęctwem przeklęctwami
L przeklęctwie przeklęctwach

sg N przeklęctwo (72). ◊ G przeklęctwa (51). ◊ D przeklęctwu (3). ◊ A przeklęctwo (86). ◊ I przeklęctwem (44); [-em], -(e)m (44). ◊ L przeklęctwie (15). ◊ pl N przeklęctwa (14). ◊ G przeklęctw (2). ◊ A przeklęctwa (12). ◊ I przeklęctwami (1). ◊ L przeklęctwach (2).

Sł stp: przekleństwo, przeklętstwo, Cn: przeklęctwo, Linde bez cytatu: przeklęstwo, przeklęctwo.

1. Klątwa (zwłaszcza jako kara boża za złe postępowanie) i jej skutki; wyjęcie spod opieki; anathema Vulg, PolAnt, Modrz, Calep, Cn; maledictio Vulg, PolAnt, Modrz; exsecratio PolAnt, Cn; denotatio, iuramentum Vulg (222): Ktoráſz ochłoda człowieka potępionego potkać może? I owſzem cokolwięk mowię/ słyſzę/ widze koſztuię/ ábo czuię/ wſzyſtko mi śię w przeklęctwo obrácá. MurzHist S3; Abowiem nád złodzieiem záwżdy ieſt ſromotá y pokuthá/ á nád dwuięzycżnym przeklętſtwo co gorſſe Leop Eccli 5/17; A ieſli ſie národzićie/ w przeklętſtwie ſie národzićie: á ieſli zemrzećie/ w przeklętſtwie będzie dział wáſz. Leop Eccli 41/12; Y ſtáłá ſie źiemiá wáſſá puſtynią/ y ná dziw/ y ná przeklęctwo/ przeto że w niej nie máſz obywátelá/ iáko ieſt po dziś dzień. Leop Ier 44/22, Deut 30/7, Eccli 41/13, Mal 4/6, Luc 11 arg; Tho przeklęctwo ſámego Kainá perſony ſię dotyka BibRadz I 3b marg, Gen 4 arg; bo kędi Sprawiedliwoſć przedayna/ tam przeklęctwo wielkie KochSat C; RejPos 42; Ale ſie tego boię/ [...] żebym przeklęctwem y opacżnym zmyſłem od Bogá pokárány nie był: gdybym ſie ná cżłowieku záſádzał CzechRozm 65v, 66, 78; Stáry zakon ćięſzki/ ludzie w przeklęctwie zoſtáwował. SkarŻyw 3 marg, 3 [2 r.], 271; pijány záſługuie dwoiákie przeklęctwo. WerGośc 265, 208; KochWr 22; Calep 67b; Nic nieſzcżęſliwſzego przydáć ſie cżłowiekowi nie może/ iáko cżáſu żywotá złe rozumienie mieć o ſobie/ á po ſmierći záſię nieſławę bądź przeklęctwo ćirpieć. Phil P3; WujNT 217, 1.Cor 12/3, Gal 3 arg; PowodPr 4, 15; Y było iedno przeklęctwo w zakonie/ nie leżeć zmárłemu w grobie oycow ſwoich. SkarKaz 386a, 81b, 385b [2 r.]; ſłużyli cudzym bogom/ ktorych oycowie ich nie ználi. Dla tego zápalił ſię gniew Páńſki przećiw źiemi tey/ y wprowádźił to przeklęctwo ná nie. SkarKazSej 683a, 680b marg.

przeklęctwo czego [= za co] (1): Wybaẃ mię z przeklęctwá méy niepobożnośći/ Aby mógł móy ięzyk ſławić twe litośći KochPs 77.

przeklęctwo czego [= czym się realizujące] (2): SkarJedn 398; Tá błogoſłáwiona ieſt miánowićie miedzy niewiáſtámi: bo od troiákiego ich przeklęctwá/ wolną vcżynioná: to ieſt/ przeklęctwá nátury/ iż niepłodną nie byłá. Winy: iż bez grzechu pocżęłá. Męki/ iż w rodzeniu boleśći nie vcżułá. LatHar 476; [Biſkup Izáchar vbacżywſzy/ iż Ioachim z oną ſwoią [tj. z żoną] był przez ták wiele lat w przeklećtwie [!] niepłodnoſczy [...]/ ż gniewem Ioáchimá od pędzył od ołtarzá JanKoszŻyw B4].

przeklęctwo komu (1): Błogosłáwieńſtwo Noego Semowi y Iaphetowi/ Synom cnotliwym/ á przeklectwo [!] Chamowi. StryjKron 6.

przeklęctwo przeciw komu (1): Przeklęcthwo przećiw ſprzećiwnikom. LubPs I2v marg.

przeklęctwo na kogo, na co (6): Przeklęcthwo ná złe niewierne żydy/ iż oni wzgárdzili perſonę Páná Kriſtuſowę y ſwiętą náukę yego. LubPs Z marg, dd marg; Tho przeklectwo [!] ieſt ná zwierzchownego y ná wewnętrznego wężá to ieſt ná Cżártá/ y ná naczynie iego. BibRadz I 2d marg; Obyczáiem prorockim oznáymuie przeklęctwo Boże/ ná ty/ ktorzy rodźice ſwe w ſromotę przypráwuią. BibRadz I 5d marg; RejPos 103v; BiałKat 58. Cf też »(przy)padło przeklęctwo«, »puścić przeklęctwo«.

przeklęctwo o co (1): Przetoż Pan Bog tych przeklęctw/ ktore tám przez Máláchiaſzá wydał/ o ſkrzywdzenie Kápłanow ſług ſwoich/ to lekárſtwo zoſtáwuie: mowiąc: Náwroććie ſie do mnie/ á ia ſię náwrocę do was PowodPr 26.

przeklęctwo za co (4): GroicPorz aa2 marg cf »przeklęctwo straszliwe«. Cf »(przy)padło przeklęctwo«, »przeklęctwo odnieść«.

przeklęctwo nad kim, nad czym (8): Thák iż ſie pełni ono przeklęctwo nád wámi co o was powiedáć Pan racżył: Iż biedá wam ktorzy zámykacie kroleſtwo niebieſkie/ inych tám nie puſzcżacie RejPos 184; Niećiężſzeć ono było przeklęctwo zá pánowánia Iozuego nád Izráelſkim ludem/ gdy Achánes ſyn Zary/ przećiwko Bożemu roſkazániu táiemnie pobrał był niektore rzecży obywátelow Ierichońſkich. ModrzBaz 143v. Cf »przeklęctwo się iści«, »przeklęctwo wisi«.

przeklęctwo czyje, czego [= kto, co (= Zakon) przeklina] [w tym: ai poss (19), G sb i pron (15), pron poss (4)] (38): KromRozm III L3; BibRadz Iudic 9/57, Thren 3/65; A gdy mu [Ionatasowi] powiedzyeli o przeklęctwie oycowſkim/ przeſtał wnet [pić miód]. BielKron 64v; Iuż tám przeklęctwá wſzytki ony Moiżeſzowe vſtáć muſzą/ ktore Pan dał był wywołáć ná niewdzięcżne á ná niepoſłuſzne ſobie. RejAp 188v; GórnDworz Kk4v; KuczbKat 330; RejZwierc 256v; BudBib Thren 3/64[65]; SkarŻyw 3; StryjKron 6; KochEpit A4; [Balak wynajął proroka Balaama] áby był przeklęctwem ſwym Prorockim/ lud Boży pod vpadek y zwyćięſtwo iego poddał PowodPr 4; [Pisze Dydona do Eneasza:] Zginiona/ obawam ſie bych cie nie zgubiłá/ Albo y ſwym przeklęctwem bychći nie ſzkodziłá. PudłDydo B2. Cf »przeklęctwo Pańskie«, »przeklęctwo Zakonu«.

przeklęctwo czyje [= kto jest przeklęty] [w tym: G sb i pron (6), pron poss (5), ai poss (3)] (14): przeklęctwo Adámowe ná źiemię ieſt przenieśione. BibRadz I 3b marg; obietnice poſłuſznych y przeklęctwá niepoſłuſznych zakonu. BibRadz I 73d marg; Támże im powiedzyał [Mojżesz] wſzytki przeklęcthwá ich kthore ie miáły potkáć ieſliby nie wypełnili/ onych ſrogich dekretow á onych vſtaw od Páná ſwego ták vcżynionych á im podánych. RejPos 102v, 142, 256; RejZwierc 5v; náſze/ przeklęctwo ná ſobie ćierpiał [Pan Jezus]: áby nas od niego vwolnił CzechRozm 228v, 45; SkarJedn 398; SkarŻyw 262; LatHar 476, 672. Cf »przeklęctwo Iawy matki, niewieście«.

Z przytoczeniem słów klątwy (4): A zoſtáwićie imię wáſſe náprzeklęctwo wybránym moim: y zábije ćie Pan bog Leop Is 65/15; BibRadz Is 65/15; Záśię ma od páná Bogá przeklęctwo cześné/ káżdy/ który będźié złorzeczył mátce y oycu/ niech będźie zábit BiałKat 53v; Ná tákie ludźie [drapieżce] ściąga śie ono przeklęctwo Sálomonowe: Ktory kryie zboże/ miedzy ludźmi przeklętym zoſtánie [Vulg Prov 11/26]. KuczbKat 330.

W połączeniach szeregowych (13): Iż ſię teſz potym w ogroicu modlił [Pan]/ z grzechem/ s przeklęctwem/ śmierćią/ z Dyabłem/ y ſtráſſliwym ſądem bożym potykał ſię. KrowObr 49v; A gdzie niemáſz pokoiu thám niemáſz weſela y żadney poćiechy/ ále ieſt niewiádomość/ niedowiárſtwo/ niełáſká Boża/ przeklęctwo/ gniew Boży/ wątpienie/ roſpátz/ piekło/ y wietzne męki y potępienie KrowObr 54, 214; Leop Ier 44/12; Puſći ná ćię Pan przeklęctwo/ trfogę/ y zginienie we wſzytkiem co pocznieſz BibRadz Deut 28/20, Ier 25/18; A iákie záſię ſproſne przezwiſká/ przeklęctwá/ y rozlicżne ſtráchy/ opowiáda [Pan] fáłecżnikom á naiemnikom/ kthorzy fáłecżnie á niewiernie páſą tę ſwiętą trzodę iego/ dla pożytkow ſwoich. RejPos 125, 40v, 138 [2 r.]; BudBib Ier 25/18; SkarŻyw 1; PowodPr 5.

W przeciwstawieniach: »przeklęctwo ... błogosławieństwo (29), (słowa a) obietnice (3), łaska (2), dzięki, obrona, opatrzność Pańska, pokoj, sprawiedliwość, szczęście« (36): RejPs 163v; GroicPorz aa2; A gdy ćie iuż w prowádzi Pan Bog twoy do źiemie/ do ktorey idzieſz ná mieſzkánie/ vcżyniż błogoſláwienſtwo ná gorze Gáryzym/ á Przeklętſtwo ná gorze Hebal Leop Deut 11/30, Deut 11/28, 30/1; Iáko vrodzay ieſt błogoſłáwieńſtwo/ ták też záſię nieurodzay przeklęctwo. BibRadz I 2d marg, I 73d marg; A o niewiernych piſmá wſzytki poſwiadſzáią/ iż nie tylko áby mieli być w iákiey opátrznośći Páńſkiey/ ále wſzędy przeklęctwá á pomſtá vſtáwicżnie thuż chodzi zá nimi RejPos 277, 175v, 189v, [278]; A iżbychći rádził przy czym maſz zoſtáć/ zda mi ſie żebyś mi zá dobre nie miał/ iżbych cie tákim proſtákiem być rozumiał/ żebyś nie vmiał miedzy błogosłáwieńſtwem á przeklęctwem obráć co ieſt lepſzego. RejZwierc 126v, 190, 192, 261; WujJudConf 78v; BudBib 2.Esdr 13/2; CzechRozm 45, 182; ModrzBaz 124v; SkarJedn 4, 398; SkarŻyw 2, 303 [2 r.]; StryjKron 6; wybáwił nas [Chrystus] od przeklęctwá Zakonu Bożego/ á poſtáwił nas pod łáſką ſwoią WerGośc 208; GrabowSet C3; Nád wſzyſtkie niewiáſty błogoſłáwieńſtwem vracżona [Maryja]/ w przeklęctwá ich wſzelkiego oddaleniu/ á wſzelkiego ſzcżęśćia ich doſtąpieniu. LatHar 672, 412; WujNT Hebr 6/8; SiebRozmyśl F2v; PowodPr 4, 6; CzahTr F3; O nieſzczęſne práwo/ ktore wſzytkę ſpráwiedliwość gubi/ á przeklęctwo ná to kroleſtwo wlewa. SkarKazSej 701b.

W porównaniu (1): ſłuſznie przyoblekłáś iáko zá ſtroyną ſzátę/ konfuſią ábo zámieſzánie y przeklęctwo: ktore ſie w ćię ták wpoiło że go pozbyć nie możeſz. PowodPr 5.

W charakterystycznych połączeniach: przeklęctwo ciągnąć, cierpieć (2), czytać, kłaść przed oczy(ma) (2), mieć, mowić, obalać [na kogo], obrocić [na kogo], odciąć, opowiadać (2), oznajmować (2), postawić [gdzie], przekładać (przełożyć) (przed oblicznością) (3), przełomić, przyjąć na się, przywrocić na się, skazić, ubłagać, uczuć, uczynić (uczynione) (2), wlec na się, wniwecz obrocić, wprowadzić [na kogo], wydane, wylewać [na co], wyświadczać, wziąć na się, zasługować (zasłużyć) (2), zgładzić (2), zostawić, zwyciężyć; przeklęctwa bliski, być przyczyną, bać (obawać) się (3), oddalenie, strzec się, uść (uchodzić) (2), nie znać (2); odkupienie od przeklęctwa; w przeklęctwo obrocić (obracać się) (4), odmienić się, wprawić; mieć za przeklęctwo; przeklęctwem pokarany (skarać) (2), pod upadek poddać, szkodzić, upadać, zagrodzić; z przeklęctwem potykać się; w przeklęctwie pocieszyć, trwać, uweselić [kogo], zosta(wowa)ć (2); przeklęctwo cześne, gorsze, jawne, srogie (4), wielkie (6), zasłużone; przeklęctwo niepobożności; przeklęctwo przeciw sprzeciwnikom; przeklęctwo na ciało, na duszę, na niewierne, na węża [=~czarta], na Żydy; przeklęctwo o skrzywdzenie [kogo]; przeklęctwo za niesprawiedliwą przysięgę, za uczynki swe; przeklęctwo ojcowskie (2), prorockie; przeklęctwo Adamowe, carogrodzkie, nieposłusznych Zakonu, niezbożnikow, rodzicow.

Frazy: »przeklęctwo się iści, wypełniło się« [w tym: nad kim (1)] [szyk zmienny] (1:1): Przytym też wſzytke złoſć mężow Sychem obroćił Bog ná głowę ich/ á wypełniło ſie nád nimi przeklęctwo Ioátámá [venit ad eos maledictio Iotham] ſyná Ierobáálowego BibRadz Iudic 9/57; Słuſznie ſię tedy nád náſzą Polſką iśći/ co támże Pan Bog dáley mowi. O iáko márna sſtáłáś ſię nád podźiw: powtarzáiąc poſtępki złe ſwoie. [...] Záprawdę ſię to przeklęctwo ná oko v nas iśći. PowodPr 19.

»[na kogo] (przy)padło, przyjdzie (a. ma przyć), ściąga się przeklęctwo« [w tym: za co (1)] =maledictio apprehendet PolAnt [szyk zmienny] (6:4:1): Ieſli niebędzieſz ſluchał głoſu Páná Bogá twego/ [...] przydą ná ćię/ wſzyſtki przeklęſtwá ty/ y chwycą ſię ćiebie [Vulg Deut 28/15]. KrowObr 109; A Przeto gdiby ná ćie przipádłi te wſſyſtkie rzecży przepowiedziáne/ Błogoſláwienſtuo [!] ábo przeklętſtwo [venerint omnes sermones isti, benedictio sive maledictio]/ ktorem ći teraz położył przed ocży twoie: [...] ieſlibyś ſerdecżną żáłośćią ſie złożył/ [...] wywiedzie ćie záś Pan Bog twoy z iętſtwá twego Leop Deut 30/1; W tym wierſzu y w inych dawa [prorok Amos] znáć o tych ktorzy ſię vdáwáią zá wſzelákimi roſzkoſzámi/ o Bogá niedbáiąc/ zá co im oznáymuie przekłęctwo [!] kthore ná nie ma przydź od Bogá. BibRadz I 463c marg, Deut 28/15; [obiecał nam Pan święte pokolenie] ktore nas miáło wybáwić á wyzwolić od onego wiecżnego więzyenia/ y wiecżney niewoley/ y z onego ſrogiego przeklęctwá kthore było ná nas przypadło przez pirworodny grzech/ á prze niepoſłuſzeńſtwo w Ráiu pirwſzego cżłowieká á przodká náſzego Adámá. RejPos 138, [278]; KuczbKat 330; ieſliże [...] nie będziecie ſie chcieć záchowáć wedle woley á roſkazánia mego/ tedy też tego pewnie bądźcie iśći/ iż ná was wſzytki przeklęctwá przypádną co ich iedno ieſt ná ziemi y ná niebie [Vulg Deut 28/15] RejZwierc 5v; ArtKanc M5; Rádzę wam tedy/ pánny byśćie ták zoſtáły/ Byśćie záśię z tą Ewą tego nie płákáły: By wam záśię iábłuſzká tego nie prześiádło/ Gdyż téż ná was/ co y ná nię/ to przeklęctwo pádło. SiebRozmyśl Mv; SkarKazSej 683a.

»przeklęctwo wisi, stać będzie (a. musi) nad głową (a. [nad kim])« (3:2): A iákie záſię ſmętki/ vpadki/ y wiecżne przeklęctwá vſtáwicżnie ſtać będą nád tobą/ ieſli namniey odſtąpiſz od woley ſwiętey iego/ á od poſłuſzeńſtwá iego. RejPos 40v, 146, 265v; nieprzyidźieli ná to/ że miáſto błogosłáwieńſtwá przeklęctwo nád námi od Bogá będźie wiśiáło [pro beatitudine maledictio nobis et ira Dei immineat]/ á cżáſu złey przygody/ nienaydźiemy żadnego mieyſcá miłośierdźia? ModrzBaz 124v; A to [trwoga] niſkąd inąd pochodźi/ iedno z przeklęctwá Páńſkiego/ ktore wiśi nád głową cżłowieká káżdego tákiego. WerKaz 300.

Zwroty: »być (a. zostać) w przeklęctwie, pod przeklęctwem, na przeklęctwo« [szyk zmienny] (4:3:2): SeklKat Nv; y będą wytrawieni [członkowie pokolenia Judy] od namnieyſſego do nawiętſſego/ od miecżá y od głodu pozdycháią: y będą ná przyſięgę/ y ná dziw/ y ná przeklęctwo [et erunt ... in maledictionem]/ y ná pośmiech. Leop Ier 44/12; BielKron 94v; Abowiem iáko Páweł s. piſze/ by nam Pan nie zoſtháwił nádzieie o tym ſwiętym plemieniu/ bylibychmy byli w więtſzym gniewie/ w więtſzym przeklęctwie y w cięzſzym vpadku niż miáſtá Sodomſkie á Gomorſkie RejPos 138 [idem] 15v, 34, 152; A ták ktorzy z wiáry ſą/ będą błogoſłáwieni z wiernym Abráhámem. Abowiem ile ich ieſt z vczynkow zakonu/ pod przeklęctwem ſą [sub maledicto sunt]. WujNT Gal 3/10; SiebRozmyśl F2v; [JanKoszŻyw B4].

»w przeklęctwie chodzić« (1): zacné to ſą rzeczy/ Kiedy oćiec y mátká dźiatkom dobrorzeczy. Iáko záś rzadko komu ſczęśliwie ſię wodźi/ Kiedy w przeklęctwie ſwoich rodźiców kto chodźi. KochEpit A4.

»przeklęctwem grozić (a. zagrozić); przegrożki przeklęctwa« [szyk zmienny] (4;1): BiałKat 51; otoſz tám o tych [Izraelczykach, którzy odstępowali od Boga] Prorok mowi/ z tego ich ſtrofuiąc y przeklęctwem grożąc CzechRozm 66; błogoſłáwił ludziom Iozue/ y cżytał im zakon/ y obietnice Bożego błogoſłáwieńſtwá/ ieśli będą dobrzy: y przegroſzki przeklęctwá/ ieśli będą zli/ á woley Boſkiey niepowolni. SkarŻyw 303, 484; SkarKazSej 701b.

»kłaść przeklęctwo« (2): RejZwierc 256v; Więc poſpolićie oni pobożni dawni Polacy/ tákowe nádánia cżynili y zápiſowáli/ kłádąc przeklęctwá ſrogie w zakonie Bożym opiſáne ná duſzy/ ćiele/ ſławie/ máiętnośći/ potomſtwie/ y wſzech poſtępkách ná potomſtwo ſwe: ktoreby tákie nádánia łamáło. PowodPr 49.

»przeklęctwo oddalić (a. oddalać); przeklęctwa oddalenie« = maledictionem avertere Modrz (3;1): ModrzBaz 144v; Pánu Bogu dziękuy iżeś ſię iuż tákiego Teſtámentu doczekał/ ktoryć z ſercá opocżyſtego/ mięśne y miękkie przez Duchá ſyná Bożego/ ktorego ná nas wylać racżył/ cżyni/ y z ćiebie ono nieznośne iárzmo ſkłada/ y przeklęſtwo zá nim idące oddala. SkarŻyw 3; Abowiem z ćiebie [Maryjo] wyniknęło ſłońce ſpráwiedliwośći (IEzus Chryſtus) ktory przeklęctwo oddaliwſzy/ opátrzył nas błogoſłáwieńſtwem LatHar 412, 672.

»przeklęctwo (na sobie) odnieść (a. odnosić)« [w tym: od kogo (1), za co (2)] [szyk zmienny] (6): O nędzna świnio/ o márna iáſzcżorko/ izaſzby tobie nie lepiey ſłucháć á odnośić ná ſobie ty ſwięte ſłowá á obietnice Páná ſwoiego y ty ſwięte błogoſłáwieńſtwá iego/ niżli maſz odnieść ná ſobye thy márne przezwiſká iego/ y ty ſrogie przeklęctwá od niego. RejPos 175v, 277; RejZwierc 42; CzechRozm 228v; powiedział iey [Jan Chryzostom Eudoksji] áby Iezábelę w wydzieraniu tey winnice nienáſladowáłá: á tego ſię przeklęctwá ktore oná odnioſłá/ bałá. SkarŻyw 88; Zá co [za pot ludzi robotnych] ia/ przeklęctwo rychley á niż dźięki Odnoſzę. GrabowSet C3.

»przeklęctwem przekląć (a. przeklinać); w przeklęctwie przeklęty« (3;1): Wprzeklęctwieśćie przeklęći [In maledictione estis maledicti]/ á mnie ćiądzaćie narodzie wſzytek. BudBib Mal 3/9; StryjKron 11; NiemObr 82; Cżytay ſobie ieſzcże w Kśięgách Moyzeſzowych o przeklęctwách Páńſkich/ ktoremi przeklina ludźie wſzetecżne. WerKaz 298.

»przeklęctwo puścić, przywieść (a. nawieść) [na kogo, na co]« = adducere a. mittere maledictionem PolAnt; inducere maledictionem Vulg [szyk zmienny] (3:3): á że ſie vdáli służyć bogom inym [...]/ dla tego tedy rozgniewáłáſie [!] zápálcżywość Páńſka ná thę źiemię/ że ná nię przywiodł the wſſyſtkie przeklętſtwá/ ktore ſą opiſáne w tych kxięgách Leop Deut 29/27; BibRadz Deut 28/20; á on [Pan] powiáda/ wołacie do mnie/ podnośicie ręcze ſwe do mnie/ á głoſy wáſze nieſpráwiedliwe/ [...] á iákoż ia mam wyſłucháć was? á owſzem obrocę ſie do was tyłem/ á miáſto błogoſłáwieńſthwá puſzcżę ná was przeklęctwo á ſrogą pomſtę vcżynię nád wámi. RejZwierc 261; BudBib Deut 29/27; CzechRozm 24v; Przeklęctwo puśći [Pan] ná to kroleſtwo/ w ktorym pożárte od nieprzyiaćioł będźie/ y zginie/ czego vchoway Boże/ ieſli ták złego práwá nie zepſuiećie. SkarKazSej 701a.

»wybawić, wyzwolić, wykupić, oswobodzić, wyswobodzenie, wybawion od przeklęctwa; wybawić, wyswobodzić, wybawienie z przeklęctwa« [w tym: wybawić a wyzwolić (1)] =redimere de maledicto Vulg [szyk zmienny] (2:1:1:1:1:1;2:1:1): Niechayże iedno ten Dawid Polſki [tj. król]/ [...] to Kácérſtwo potłucze/ y ſam śiebie poſpołu z Króleſtwem ſwym/ z wiecznégo gniewu Bożégo/ y z przeklęctwá ninieyſzych y potomnych ludźi/ wybáwi. OrzQuin O; Tuć iuż iedno tego nie doſtawáło/ ábyś był wybáwion od onego przeklęctwá/ kthore nád tobą záwżdy wiſiáło RejPos 146, 138; KochPs 77; CzechEp 32, 294; WerGośc 208; Gwiazdá ie vprzedzáłá/ ktora im znák dawáłá/ áż do tego mieyſcá/ gdźie śię ten Pan národźił/ ktory nas wyſwobodźił/ z wiecżnego przeklęctwá. ArtKanc B3; WujNT Gal 3/13, s. 661.

»przeklęctwo (wy)da(wa)ć« = maledictionem dare PolAnt [szyk zmienny] (9): Gniewa ſię welmi o Bałwophalſtwo pan y dał przeklęſtwo rzekąć/ przekletyto człowiek ktori chwali za boga vczinek rzemieſnika/ y poklada w nym nadzieię ſwoię. SeklKat Ev; GroicPorz aa2; Przeſto teſz Pan Bog/ ná drugim mieyſcu/ ſrogie przeklęctwo ná ty wſzyſtki wydawa/ ktorzy głoſu iego nieſlucháią/ thák mowiąc. Ieſli nie będzieſz ſluchał głoſu Páná Bogá twego/ [...] przydą ná ćię/ wſzyſtki przeklęſtwá ty KrowObr 109; Pátrzayże gdy ono był Báláám poiechał/ Aby ná ludzi Páńſkie przeklęctwo był wydał. RejWiz 155v; BibRadz Thren 3/65; Tu iuż fáłſzuiećie Piſmo Boże/ przydawáiąc to ſłowko Sámego/ ktorego w texćie niemáſz: á nieboićie ſie onego przeklęctwá/ ktore ná tákie Duch święty wydawa. WujJud 53v; BudBib Deut 30/1, Thren 3/64[65]; PowodPr 26.

»przeklęctwo zjąć; zjęte jest przeklęctwo« [szyk zmienny] (2;1): WujJudConf 77v; Szcżego oni S. ſtárzy oycowie ſię z wielką chęćią y wzdychániem ku zbáwićielowi przyſzłemu obracáli/ áby z nich innego lżeyſzego zakonu dániem przeklęctwo ſtárego ziął SkarŻyw 3; Práwie to byłá woniáiąca y wdzięcżna ofiárá Pánu Bogu/ ktora ná krzyżu/ zá złośći ludzkie záwiſnęła [...]. Dla ktorey ofiáry z ięte znas ieſt przeklęctwo/ y krewkość náſzá y ſkłonność do grzechu obmowiona v Bogá/ y do dobrego pośilona ieſt. SkarŻyw 271.

Wyrażenia: »przeklęctwo Iawy matki, niewieście« (1:1): Tyś przeſzłá wſzytkie błogoſłáwiona miedzy niewiáſtámi: prze táki owoc żywotá twego: ktory rodząc dziewiſtwá nietráćiſz/ y przeklęctwá Iáwy mátki naſzey nieznaſz. SkarŻyw 112, 12.

»przeklęctwo Pańskie, boże (a. boskie), Boga, od Boga, u Pana« = maledictio Dei Modrz [szyk 13:3] (7:5:1:2:1): RejWiz 155v; BibRadz I 5d marg; RejPos 189v, 265v; BiałKat 53v; cżemu ná ſię dobrowolnie wlecżeſz to iáwne przeklęctwo Páńſkie? RejZwierc 259v, 42, 260v; Przyimiſz tedy W.Kr.M. [...] tę máłą pracą náſzę/ á prawdy Kośćiołá Powſzechnego obronę: ktorą W.K.M. y inſzym wſzem ſtanom y poddánym W.K.M. podawamy/ okázuiąc fáłſze y zdrády/ teyto Ewángeliey nowey/ ktora w Polſzce ieſt przycżyną nierządu wſzego/ y przeklęctwá Bożego WujJud b3; RejPosWstaw [413]; ModrzBaz 99v, 124v; Vżywáli do ſytu: chęć przedśię zoſtáie/ A pan wedla łákomſtwá doſtátku dodáie. Ieſzcze iedli/ ieſzcze im w gębie mięſo tkwiáło/ Gdy ſie páńſkie przeklęctwo ná nich okazáło. KochPs 116; WerKaz 298, 300; Ieſzcze więtſzą ma nieſpráwiedliwość/ y więtſze zá ſobą przeklęctwo bozkie ćiągnie to práwo [które wy konfederacyją zowiecie] SkarKazSej 701a.

»prażen, wolen przeklęctwa; od przeklęctwa wolny« [szyk 2:1] (1:1;1): ktho weń [w Jezusa Krystusa] vwierzy á w nim práwą nádzieię położy/ iuż prażen tego przeklęctwá/ iuż nád nim żadny ſąd áni żądna [!] ſrogość nie záwiſnie. RejPos 139; nie tylko wolen ieſt tego tám przeklęctwá y zmyſłu opácżnego káżdy/ kto w Iezuſie Chriſtuſie cżłowieku ſynu bożym vmiłowánym nádzieię pokłáda/ [...] ále nád to błogoſłáwionym zoſtáwa. CzechRozm 66; LatHar 476.

»przeklęstwo przyrodzone« = grzech pierworodny [szyk 1:1] (2): Toć ieſt twoiá Ewángelia y dobra nowiná/ Kolędá/ y Nowe láto twoie/ Narodzie nieſzcżeſnego Iádámá/ ktora ćię ſamá/ w płácżu twym vtulić/ y w twoim przyrodzonym przeklęſtwie/ y w twey nędzy twego pielgrzymowánia poćieſzyć/ y vweſelić może. SkarŻyw 1, 2.

»przeklęctwo straszliwe« (1): A ieſli nieſpráwiedliwie á krzywie przyſyęgaſz/ day pánie Boże thobie zá Błogoſławieńſtwo przeklęſtwo (marg) Przeklęctwo ſtráſzliwe zá nieſpráwiedliwą przyſyęgę. (–) GroicPorz aa2.

»wieczne przeklęctwo; wieczność przeklęctwa« [szyk 10:1] (10;1): á niepomoże mu [niewinnemu człowiekowi] ſnadz y pokorá iego przedſię ſie oni ſtáráią aby go co rychley zániſſczić. Bo ſnadz ſię iem ták lepiey podoba áby miáſto błogoſláwieńſtwá wieczne przęklęctwo [!] ſie nánie obroćiło RejPs 163v; Abowiem was w thym iſtotnie vpewniam/ iż káżde błogoſłáwieńſtwo tákiego [nierządnego sługi kościelnego] obroći ſie wam w wiecżne przeklęctwo á w pomſtę v Páná wáſzego. RejPos 189v, 40v; RejZwierc 42; gdy wſzyſcy pomárſzy/ wſzyſcy záś będą ku inſzemu żywotowi wzbudzeni: iedni ku wiecżnemu błogoſłáwieńſtwu/ á drudzy ku wiecżnemu przeklęctwu: tedy też tám koniec będźie kroleſtwá CzechRozm 182; Napierwey temu wſzyſcy mamy vwierzyć/ iż ſię ten Pan náſz racżył z námi złącżyć/ gdy ná ſię wźiął náſze cżłowiecżeńſtwo/ chcąc z nas zgłádźić ono wiecżne przeklęctwo. ArtKanc N7, B3; WujNT Hebr 6 arg; SiebRozmyśl F2v; PowodPr 11; A Pan też rzecze: W czás było miłośierdźia ſzukáć: precz przeklęći. A gdźież nam każeſz? W ogień. A długoż? Ná wieki wiekom. (marg) wieczność przeklęctwá. (–) SkarKaz 7a.

»przeklęctwo Zakonu, zakonne« [szyk 10:1] (6:5): wſziſcziſmy pod przekleſtwem [!] zakonu/ dokąd nieuwierzymy. SeklKat Nv; MurzHist Fv; RejPos [310]; Przetoż Kryſtus ieſt doſkonáłość zakonu y wypełnienie zá nas ktory iáko przeklęctwo zakonne z nas ziął/ [...] ták też [...] WujJudConf 77v; CzechRozm 96; CzechEp 32, 294; [pierwsi rodzicy] wpádli w gniew ſrogi Páńſki/ y pod przeklęctwo zákonu iego WerGośc 207, 208; Chriſtus nas wykupił od przeklęctwá zakonu [redemit de maledicto legis]/ sſtawſzy ſię zá nas przeklęctwem (ábowiem nápiſano/ Przeklęty káżdy ktory wiśi ná drzewie) WujNT Gal 3/13, s. 661.

Szeregi: »przeklęctwo i biada« (1): vchodźmy tego przeklęctwá y tey biády/ ktorą nam Pan Bog przez Proroká groźi. SkarKazSej 701b.

»(i) błogosławieństwo i przeklęctwo« = benedictio et maledictio Vulg, PolAnt [szyk 9:1] (10): Biorę ſobie dziś ná ſwiádectwo Niebo y Ziemię/ żem przełożył wam dziś żywot y dobre/ błogoſláwienſtwo y przeklętſtwo Leop Deut 30/19, Deut 11/26; RejZwierc 5v; A potym tak cżytał [Jozue] wſzytkie słowa zakonu/ błogosławieńſtwa y przeklęſtwa/ wſzytko iako nápiſano wkſięgach zakonu. BudBib Ios 8/34, Deut 30/1; SkarŻyw 303 marg; Z tychże vſt wychodźi błogoſłáwieńſtwo y przeklęctwo. Nie mać to ták być bráćia moi. Izali ſtok z iednegoż źrzodłá wypuſzcza ſłodką y gorzką wodę? WujNT Iac 3/10; PowodPr 6, 85; Z duſze ná ćiáło ſpada y błogoſłáwieńſtwo y przeklęctwo. SkarKaz 6b. [Ponadto w przeciwstawieniach 29 r.]

»boleść i przeklęctwo« (1): Odday im zá rowno miły Pánie według ſpráwy rąk ich. thy im daſz boleść ſerdeczną/ y przeklęctwo twoie [dolorem cordis, maledictionem tuam]. BibRadz Thren 3/65.

»przeklęctwo a (i) dekret« [szyk 1:1] (2): vwierz mocnie obietnicam Páná ſwego/ á ſtrzeż ſie kędy możeſz ábyś záś nie przywroćił ná ſię onego przeklęctwá á onych ſrogich dekretow/ ktore ſą vcżynione ná przeſtępce zakonu tego thák ſrogiego. RejPos 179v, 103v.

»gniew i (a) przeklęctwo« = anathema et ira Modrz [szyk 7:3] (10): Krzyż też przeſládowánia y ſromocenia zowie gniewem Bożym/ y przeklęctwem/ ktore ſą znákámi pewnego błogosłáwieńſtwá Bożego GrzegRóżn K3; OrzQuin O; RejPos 142; Płácż á nárzekay nędzna zięmio/ gdyż ná tobie nic inſzego nie máſz iedno gniew á przeklęctwo/ łotroſtwo/ złodzieyſthwo/ fáłſz y káżda niepobożność/ á iż iuż nie dáleko vpadek twoy á zginienie twoie. RejZwierc 191v, 190, 256v; Abowiem zakon ſpráwuie gniew/ y opowieda przeklęctwo. Lecż łáſkę y błogoſłáwieńſtwo Ewángelia przynośi WujJudConf 78v; ModrzBaz 144; WerGośc 207; [o Maryi] y przeydźieſz w ſwym błogoſłáwieńſtwie/ Wſzytkié mátki y pánny/ co w wiecznym przeklęctwie Y gniewie były/ y ſą. SiebRozmyśl F2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»przeklęctwo, grzech« (1): káżde ciáło ktore ſie kolwiek rodzi ná ten ſwiát/ ieſt pod przeklęctwem ieſt pod grzechem RejPos 152. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»hańba i przeklęctwo« (1): Ná co mi też X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ ták odpowiedźiał/ iże ſię nic nie obawiał wiecżney háńby/ y przekłęctwá [!]/ ná zborze ſwoim zoſtáwić/ by iedno tylko iáko táko/ ſtolice Piotrowey w Rzymie dowieść y dokázáć NiemObr 52.

»przeklęctwo a kaźń« (1): prawdźiwym zá grzech żalem nas dotknął: przeklęctwá á kaźni zásłużone od nas oddalił [maledictiones et calamitates meritas a nobis avertat] ModrzBaz 144v.

»przeklęctwo i kłopot« (1): A wſzákoż ſie wy ſtrzeżćie rzeczy zápowiedźiánych/ ábyſćie ſie niczego z nich nie dotykáli áni ich bráli/ byſćie w przeklęctwo y w kłopoth [ne ... ponatis ... in anathema, et turbetis ea] nie wpráwili woyſká Izráelſkiego. BibRadz Ios 6/18.

»niewola i przeklęctwo« (1): Bog obiecał/ iż przezeń [przez Syna] on wąż chytry miał ſtártą mieć głowę/ ktory ná náſze pierwſze rodzice/ y ná nas też potomſtwo ich/ niewolą/ y przeklęctwo przywiodł CzechRozm 24v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przeklęctwo i plaga« (1): wſzytkim im [Mojżesz poddanym swoim] przeklęctwem y plagámi więtſzemi niżli Egipt ſkarány ieſt/ groził [gdyby nie przestrzegali ustaw jego]. SkarŻyw 484.

»przeklęctwo, a (i) pomsta« [szyk 4:4] (8): Czo zá moc ma złorzecżeńſtwo nád tymi/ ktorzy przeſláduią wierne páńſkie iż nigdy pomſthá á przeklęcthwo w nich nie vſtánie. LubPs Zv marg, Zv; [Jozue zebrał wszystkich na górze Garazim] wylicżáiąc im dziwne przekłęctwá [!] á dziwne pomſty/ ktore ſie nád nimi ſrodze dziać miáły/ ieſliby byli temu wſzytkiemu doſyć nie vcżynili ná co ſie byli obwiązáli. RejPos 102, 189v, 261, 277; Bodayże ſye tym płaſzczem wiecznie nákrywał/ Y tegóż páſá ná ſwé boki vżywał: Tę pomſtę/ to przeklęctwo/ da bóg/ vczuie/ Ktokolwiek bez méy winy ná mię fołdruie [Vulg Ps 108/18-19]. KochPs 169 [przekład tego samego tekstu] CzahTr Kv.

»postrach a przeklęctwo« (1): A ták lepiey wżdy docżeſny poſtrách cżłowieká ſmiertelnego ná máły cżás odnieść ná ſobie/ niżli poſtrách á przeklęctwo wiecżne onego Bogá nieſmiertelnego/ w ktorego ręce ſtráſzna rzecż ieſt wpáść RejZwierc 42.

»przeklęctwo a wieczne potępienie« (1): Iż záwżdy źli w przeklęctwie á w wiecżnym potępienyu zoſtháć muſzą zá ſwoy zły á ſproſny vpor. LubPs Zv marg. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przeklęstwo i rozpacz« (1): I przetoſz wewſzelkiem przekléſtwie [!] i roſpaczy pokim żyw trwac będę/ ani pocieſzon być mogę MurzHist R3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przeklęctwo, (a) srogość« [szyk 1:1] (2): A ten dobrotliwy Syn á then náſz miłośćiwy Pan/ Pan Iezus Kriſtus/ wſzytki ty ſrogośći/ wſzytki ty przeklęctwá zwyciężył/ przełomił/ á vbłagał męką ſwoią ſwiętą RejPos 139, [278].

»przeklęctwo i śmierć wieczna« (1): Tám á nie indziey/ to ieſt w świętey iednośći/ błogoſłáwieńſtwo y żywot: á okrom niey przeklęctwo y śmierć wiecżna. SkarJedn 4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»przeklęctwo i (a) upadek« [szyk 1:1] (2): kogo on odſtąpi/ á opuśći z miłoſierdzya ſwego/ to iuż tám więc wſzytki przeklęctwá/ á wſzytki vpadki/ będą roſciągniony nád nędznym ciáłem y nád duſzą iego. RejPos 106v, 277. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»przeklęctwo i utrata (a. tracenie)« [szyk 1:1] (2): CzechRozm 45; Do tákich vtrat y przeklęctwá/ pewnie as tá wáſzá niezgodá/ y roſtyrki domowe przypráwią. SkarKazSej 674a.

»nie przeklęctwo ani złorzeczeństwo« (1): Skarze ćię Bog [Act 23/3].) Nie rzekł/ Boday ćię Bog vbił ábo ſkarał: ále ſkarze ćię Bog. Bo to ieſt proroctwo/ á nie przeklęctwo/ áni złorzeczeńſtwo WujNT 492. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.: złorzeczenie].

Wyrażenie przyimkowe: »pod przeklęctwem« = pod groźbą klątwy (2): Saul áby ſie pogoniey nie mieſzkáło/ roſkazał pod przeklęctwem y gárdłem/ áby żadny nie iadł áż do wiecżorá áżby ſie pomśćił nád nieprzyiacielmi BielKron 64v; CzechRozm 207v.
W przen (7): Słyſzáłá też podobno pirwey nędznicá [...] o Meſyaſzu/ iáki miał być/ iáki ſie miał zyáwić/ iż w przyſciu iego miáły być wſzytki narody vbłogoſłáwione/ á iż miał złámáć iárzmo cięſzkośći zakonney/ y przeklęctwá iego RejPos [310]; nic inſzego im nie zoſtáwuią/ iedno pobutkę ku rozmáitym zbytkom/ á podpałę przeklęctwá Bożego/ ktore ie cżynią y ná tym ſwiecie y ná onym wiecżnie nieſzcżęſliwemi. RejPosWstaw [413]; Przed śienią tego domu wſzytko przeklęctwo z deſzcżem pádnie. SkarJedn 3; Cárogrocka [stolica] iáko od mátki ſwey odſtąpiłá/ ták przeklęſtwo niepłodnośći wzięłá SkarJedn 398; Widząc tedy P. Bog złość cżartowſką/ naprzod záraz cżártá ábo wężá przeklął/ mowiąc: przeklętyś miedzy wſzytkimi beſtyami: [...] zoſtánieſz w ſwych grzechách ná wieki/ ziemię tego przeklęctwá twego iedząc. SkarŻyw 262; Ziemiá ſię záráźiłá od obywátelow ſwoich: bo przeſtąpili zakon/ odmienili práwo/ rozproſzyli przymierze wieczne. dla tegoż przeklęctwo źiemię pożrze/ y grzeſzyć będą obywátele iey [Vulg Is 24/6]. SkarKazSej 701a [idem] 702a.
2. Klątwa rzucona przez zwierzchników Kościoła rzymskiego na odstępców od wiary, wyłączenie ze społeczności Kościoła rzymskiego (3):

W połączeniach szeregowych (2): Cf »kłaść przeklęctwo«.

Zwroty: »przeklęctwo dać« (1): wiedząc że óno Concilium [trydenckie] przeklęctwo dáłó [!]/ ktoby nie wedle ich Dekrétá Wielkiéynocy święćił/ [...] wyſádźili ná to ludźi w Máthemátyce vczónych doſyć/ którzyby té minuty zániédbáłé záś w rézę wpráwili Oczko 30.

»kłaść przeklęctwo« (2): A ieſzcże nád to coś my Theophilá (Pátryárchę Alexándryiſkiego) złożyli/ wyklinánie nań kłádziemy/ y wſzytko przeklęſtwo/ y od Chrześćiáńſtwá odćięćie. SkarJedn 133 [idem] SkarŻyw 90.

3. Złorzeczenie, urąganie; exsecratio, maledictum Mącz (10): Vſtáć yego [występnego] pełne ſą przeklęctwá gorzkośći/ A pod ięzykyem yego zdrádá fáłſz prożnośći. LubPs C2v; Execratio, Przeklinánie/ przeklęctwo/ też poprziśiężenie. Mącz 363d; á byś miał y iednę ſuknię przedáć á w drugiey ſie do domu wroćić/ thedyć to lepiey będzie/ niżli głos niewinny á przeklęctwo ná ſię puśćić. RejZwierc 27; gdy z Miáſthá wychodził [Arystydes wygnany z Aten]/ nie żądał Obywátelom onego Miáſtá od Bogow nic złego/ áni cżynił żadnego przeklęctwá Phil 4; CzahTr Kv.

przeklęctwo czyje [= kto złorzeczy] [w tym: G sb (2), pron poss (1)] (3): Bo możeli być ſproſnieyſzy grzech iáko thákie plugáwe obżárſtwo? [...] A ktemu záſię przeklęctwo nędznych ludzi/ ktore záwżdy ná trzy głoſy do Bogá ſpiewáć muśi. RejZwierc 59v; boię ſię Páná Bogá/ áby mię ná twoie przeklęctwo nieſkarał. SkarŻyw 451; PowodPr 73.

W połączeniu szeregowym (1): Maledictum, Złorzeczenie/ Przeklęctwo/ Bluźnierſtwo. Mącz 205c.

W przeciwstawieniu: »przeklęctwo ... błogosławieństwo« (1): Ponieważ ták przeklęctwo tedy miłuie/ Niechayże ié zły człowiek ná ſobie czuie: Iż go błogoſłáwieńſtwo wielce miérźiáło/ Day to pánie/ áby go wiecznie mijáło. KochPs 168.

Szereg: »przygana i przeklęctwo« (1): tych czáſow Niemcy w bieśiádach bárzo ſą mężnemi y walecżnemi: [...] Y cżego ſromotá mowić/ żeby przed ſługámi ábo domownikámi/ tego co wypili niemieli zwroćić/ ábo pod ſtoł niewſtydliwie vpuśćić/ z wielką ludźi dobrych y bogoboynych przygáną y przeklęctwámi. PowodPr 73.
4. Bluźnierstwo; maledictio Modrz (4): [Simon] Apoſtołom pieniądze dawał/ áby ten ná kogoby ręce włożył/ Duchá świętego brał/ on iego vcżynek zá przeklęctwo pocżyta Piotr/ iż mnimał/ żeby dar Boży zá pieniądze mogł być kupion. ModrzBaz 139v.

przeklęctwo czyje [= kto bluźni] [w tym: pron poss (1), G pron (1)] (2): Słuchaymyż też kanonu Syrmieńſkiego Koncilium: Z ktorych pierwſzy ieſt. Ieſli kto oycá y ſyná powieda być dwu/ Bogu/ niech będźie przeklęty: przećiw ktoremu X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ cżyniąc w to ſię ich przeklęctwo ſam wdawa. CzechEp 249; [sekta Arian] ſam fundáment religiey Kátolickiey podkopuie: iż wiarę krześćiáńſką [...] opákuie y w pogáńſtwo obraca: iż pogáńſkie ná krześćiány tyráńſtwo/ modlitwámi/ ábo właſniey przeklęctwem ſwym (może bydź zátym) y broniámi ſwymi forytuie PowodPr 36.

W połączeniu szeregowym (1): X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ śmie báłwochwálſtwem y błędem/ ábo y przekłęctwem [!] názywáć/ iż my cżłowieká Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bożego namileyſzego od Bogá záleconego [...] nie tylko chwalimy/ weń wierzymy/ ále też y z wiáry iáko Iednacżá/ Przycżyńcę y Pośrzedniká wzywamy w potrzebách ſwoich CzechEp 80.

5. Coś lub ktoś obłożony(-e) klątwą; anathema Vulg, PolAnt, Modrz; maledictum Vulg, PolAnt; abominatio Vulg (48): Abowiem iáko Duch Swięty powieda. By też Anioł zniebá ſtąpił/ y inſzey Ewánieliey vtzył/ ma to być przeklęſtwo [anathema sit PolAnt Gal 1/8] KrowObr 85v [przekład tego samego tekstu CzechEp 116 [2 r.], ReszPrz, WujNT]; A co kolwiek z niebá nieieſt przynieſiono/ ále z rozumu y z mozgu ludzkiego wymyſlono/ tho wſzyſtko ieſt przeklęſtwo/ iáko Apoſtoł ſwięty nápiſał. KrowObr 90, A2v, B3v, 157, 191v; Ludu Iſráelſki ieſt między tobą przeklęctwo: Niemożeſz ſie pierwey ſtáwić nieprzyiáćielowi twemu/ dokąd niezginie ten ktory ſie tą złośćią ſpługáwił. Leop Ios 7/13, Apoc 22 arg, 22/3; I niechay nic nie zoſtawa w ręku wáſzych z onego przeklęcthwá áby Pan Bog záwćiągnawſzy [!] popędliwoſć gniewu ſwego/ zmiłowáł ſie nád wámi BibRadz Deut 13/17; Y nie będźie daley żadne przeklęctwo/ ale ſtolica Boża y barankowá/ w nim będzie/ y ſłudzy iego iemu ſłużyć będą. BibRadz Apoc 22/3 [przekład tego samego tekstu Leop, RejAp 188v, WujNT]; ktorego [Arada Żydzi] zabili y miáſthá zniſzcżyli/ á łup ku Bożey ſłużbie obroćili/ y przezwáli mieyſce ono Horma/ to ieſt przeklęctwo. BielKron 42; RejAp 187v, 188v; GrzegŚm [67]; przeklinániem przeklnieſz ono [bałwany]/ á mierżąc omierzis ie. Bo przeklęctwo ieſt. BudBib Deut 7/26, Deut 21/23; gdy ty/ [...] ná onym ſámym cále przeſtánieſz: y ná tym też/ co on z łáſki y woley Bogá Oycá ſwego/ dla ćiebie vcżynił. A to gdy ſie dla ćiebie ſtał przeklęctwem/ y ſámego ſiebie ofiárował [Vulg Gal 3/13] CzechRozm 209v [przekład i nawiązania do tego samego tekstu CzechRozm 92, 219v, CzechEp 68, 294, WujNT], 92, 219v; Przeklęctwá miedzy námi ſą o Polacy: nienawiść á wzgárdá bráćiey záſlepiłá nas ModrzBaz 144; Bo co przed tym Bog Izráelcżykom mowił/ to rozumieymy że do nas teraz mowi. Niebędę przy was Polacy/ ieſliże z pośrodku was przeklęctwá niewyrzućićie. ModrzBaz 144, 143v, 144; ktorzy to ná ſynodźie Nićeńſkim [...] vrádźili/ iż ktoby rzekł fuiſse quando non eſset, żeby mowię miáło to być kiedyby go niebyło/ że ten ieſt Anáthemá: to ieſt przeklęctwem. CzechEp 255, 68, 116 [2 r.], 294; ReszPrz 8; Proch mowię onych vſt/ przez ktore Pan Chryſtus mowić racżył/ przez ktore głos wychodźił nád wſzelákie grzmienie/ Dyabłom ſtráſznieyſzy: przez ktore mowił one błogoſłáwione ſłowá/ życżyłem ſobie być przeklęctwem dla moiey bráćiey ReszList 180; Ieſli kto nie miłuie Páná náſzego Ieſuſá Chriſtuſá/ niech będźie przeklęctwem WujNT 1.Cor 16/22; te Apoſtoł każe mieć zá przeklęctwo/ ktorzy ludzie od Kátholickiey wiáry odwabiáią/ y nowe náuki wnoſzą WujNT 652, 608 marg, Gal 1/8, 9, 3/13, s. 733 (10).

przeklęctwo od kogo (1): Ządałbym ia ſam przeklęctwem być od chriſtuſá [!]/ dla bráćiej mey/ dla krewnych mych wedle ćiáłá. CzechRozm 33v.

W porównaniach (2):

~ Jako comparatum (1): A iákoż tu ma dáć Pan zá tym dekretem ſwoim iáką ſpráwę ábo iákie obacżenie przełożonym kroleſtwá tákiego? s ktorego iáko dym leći przeklęctwo przed Máyeſtat ſwięty iego. RejZwierc 189v.

Jako comparandum (1): A (ták) nie wnieſieſz obrzydłośći do domv twego/ á byłbyś przeklęctwem iáko ono ſámo BudBib Deut 7/26. ~

Szeregi: »przeklęstwo i diabelstwo« (1): ty Oleie wáſze nic inſzego nie ſą/ iedno przeklęſtwo y Dyabelſtwo KrowObr 85v.

»kacerstwo i przeklęctwo« (1): SkarŻyw 520 cf W przen.

»klątwa i przeklęctwo« (1): wſtańże á poświęć lud/ á powiedz im to/ iſz klątwá y przeklęctwo ieſt miedzy nimi [Vulg Ios 7/13]. SkarŻyw 502.

W przen (2): BY ſię temu Apoſtołowi ſwemv Niemcy dziśieyſzy niektorzy w kácerſtwie práwie y przeklęctwie vtopieni przypátrzyć chćieli: iáką im wiárę y ſkąd przyniosł Bonifacyuſz SkarŻyw 520.
Wyrażenie: »synowie przeklęctwa« (1): Przyłudzáiąc duſze nieſtáteczne/ máiąc ſerce wyćwiczone łákomſtwem/ ſynowie przeklęctwá [maledictionis filii] (marg) przeklęći. Hebr. (–) WujNT 2.Petr 2/14.
6. Coś lub ktoś budzący(-e) odrazę, moralnie naganny(-e); exsecratio, maledictio Vulg; abominatio, maledictio Vulg (15): kthorego [papieża] zwierzchność nie ieſt od Páná Iezu Kryſtá Syná Bożego poſtánowioná/ ále ieſt/ iako ſwięty Páweł nápiſał/ Anáthemá/ to ieſt/ przeklęctwo. KrowObr B3v; Rzeczy od Bogá ſthworzone/ choćiaſz ſą ſámy z ſiebie dobre/ ále gdy ſą w ręku niepobożnych/ thedy nie inák iáko przeklęcthwem przed Pánem Bogiem ſą BibRadz I 108d marg; [wielé poważnych a wedle świata cnotliwych ludzi/ złęm [...] pomagaią/ [...] zaſtawuiąc śię o vſtáwy ludzkie/ [...] woleliby złé vſtawy cierpieć/ [...] ta mądrość/ wielká śię zaiſté przed światęm zdá Ale v pana boga [...] przeklęſtwem ieſt i żadnego mieśca niemá MurzNT 72v; KsięgiEklez A5v].

przeklęctwo czyje [= kto jest naganny] (2): RejPos 87v; A iáko wodá widomy znák omywa widome ciáło s plugáwośći iego/ tákże niewidomie przez ſpráwę Duchá ſwiętego bywáią z nas omywány krwią páná Kryſtuſową wſzytki przeklęcthwá náſze. RejZwierc 196v.

W połączeniach szeregowych (5): Vkaſzćie piſmo Swięte/ gdzie Pan Bog ſercá ludzkie kámienne obiecał ku nabożeńſthwu pobudzić pátrząc ná tákowe kije vſtrugáne y znáki/ ktorych on nie tylko ſrodze zakazał tzynić/ ále teſz thy znáki zowie/ obrzydzenim/ obłudą/ nietzyſthośćią/ grzechem/ ſmrodem/ y przeklęſtwem. KrowObr 94, 110; Abominatio, Przeklęctwo/ Mierźioność/ brzidkość. Mącz 263c; áno iedno [zboże] pśi połamią [podczas polowania]/ drugie ſzkápy podepcą/ áno grzech/ przeklęctwo á niewdzięczność dárow bożych. RejZwierc 110; CzechRozm 163.

W przeciwstawieniach: »przeklęctwo ... czystość i boże błogosławieństwo, świątość« (2): [Ci, którzy słuchają szatana] vkázuią iuż ſwiętośći/ kośći vmárłych ludzi/ á cżaſem też y źwirzęce/ woſki święcone/ zyołá drwá/ y ine rozmáite rzecży. Ktore nie ſwiątoſciámi/ ále przeklęctwem iáwnym á iáſnym mogłyby być záwżdy názwáne y rozumiáne. RejPos 338v; CzechRozm 163.

W porównaniach (2): A iáko pyſſnemu pokorá ieſt brzytkość ták y bogátemn [!] vbogi ieſth przeklętſtwo. Leop Eccli 13/24; RejZwierc 196v.

Szeregi: »przeklęctwo, (a, i) brzydkość (a. brzydliwość)« = abominatio et exsecratio Vulg [szyk 3:1] (4): Thedy rzekł Moyzeſz: Niemoże tho być: Więc mamy offiárowáć Pánu Bogu náſzemu przekleńſtwo y brzydliwość Egyptſką [abominationes enim Aegyptiorum immolabimus Domino Deo]? Leop Ex 8/26, Eccli 13/24; Abominatio est coram deo non sacrifcium, Przeklęctwo á brzidliwość/ yeſt przed pánem Bogiem nie posługá. Mącz 263c, 9b.

»grzech i przeklęctwo« (1): [Ilekroć pamiątkę wieczerzy świętej obchodzić będziemy] tylekroć ony wſzytki dobrodzyeyſtwá/ ktore on nam záſłużył v Boga oycá náſzego niebieſkiego/ tą niewinną śmierćią ſwoią/ będą ná nas wlane/ á grzechy y wſzytki przeklęctwá náſze/ będą nam odpuſzcżone. RejPos 87v.

W przen (1): Bo ſie nápełniłá źiemiá cudzołoſtwá/ iż od oblicża przeklęctwá rzewno płákáłá źiemiá Leop Ier 23/10.

Synonimy: 1., 2. anatema, interdykt, klątwa, potępienie, zaklęcie; 3. urąganie, złorzeczenie; 4. bluźnienie, bluźnierstwo, złorzeczenie; 6. brzydkość, brzydliwość, nieczystość, plugawość, sprosność, szkaradość.

Cf PRZEKLĘCIE, PRZEKLĘTOŚĆ, PRZEKLINANIE

MN