« Poprzednie hasło: PRZEŹRZAN | Następne hasło: PRZEŹRZEĆ » |
PRZEŹRZANY (121) part praet pass pf
przeźrzany, przeźrzan (48), przejrzan, przejrzany (41), przeźrany (9), przejźrzany (8), [przejźrany], przeźrzan, przeźrzany a. przezrzan, przezrzany (10), przejźrzany a. przejzrzany (3), przejźrany a. przejzrany (2); przeźrzan(y) RejWiz (2), SienLek, RejZwierc (2), CzechEp; przejrzan(y) RejJóz (3), RejKup (2), KrowObr, KwiatKsiąż, GrzegŚm, WujJudConf, PaprPan, GrochKal, Phil, PowodPr, SkarKaz (3); przeźrany KromRozm III (8), SzarzRyt; przejźrzany NiemObr, ReszPrz, GrabowSet, LatHar (2), SarnStat; przeźrzan(y) a. przezrzan(y) PatKaz I (4), PatKaz II, PatKaz III (3), WróbŻołtGlab, RejPs; przejźrany a. przejzrany BibRadz; przeźrzan(y) : przejrzan(y) : przejźrzany : przejźrzany a. przejzrzany : przejźrany a. przejzrany BielKron (1:1), Mącz (–:–:2:2), RejAp (4:2), RejPos (36:11), WujJud (1:2), Calep (–:1:–:–1), WujNT (–:8:–:1).
przeźrzany (98), przeźrzan (18), przeźrzany a. przeźrzan (5).
e jasne; a w formach złożonych jasne, w formach niezłożonych pochylone.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | przeźrzany, przeźrzån | f | N | przeźrzåna, przeźrzanå, przeźrzan(a) | n | N | przeźrzåno, przeźrzan(e) |
G | przeźrzan(e)go | G | przeźrzan(e)j | G | przejźrzan(e)go | |||
D | przeźrzan(e)mu | D | przeźrzan(e)j | D | ||||
A | A | A | przeźran(e) | |||||
I | przeźrzanym | I | I | |||||
L | przejrzanym | L | przejrzan(e)j | L | ||||
V | przeźrzany | V | przejźrzanå | V |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | przeźrz(e)ni, przeźrzani |
subst | przeźrzané | |
G | przeźrzanych | |
D | przeźrzanym | |
A | m pers | przeźrzan(e) |
L | przejrzanych | |
V | m pers | przejrzani |
sg m N przeźrzany (20), przeźrzån (7); ~ (attrib) -any (4); ~ (praed) -any (9) WróbŻołtGlab, BielKron, WujJud, WujJudConf, CzechEp, WujNT (4), -ån (7) KrowObr, RejPos (5), RejZwierc.◊ G przeźrzan(e)go (6). ◊ D przeźrzan(e)mu (2). ◊ I przeźrzanym (2). ◊ L przejrzanym (1). ◊ V przeźrzany (1). ◊ f N (praed) przeźrzåna (6), przeźrzanå (2), przeźrzan(a) (5); -a RejPs, BibRadz; -a : -å RejPos (4:2). ◊ G przeźrzan(e)j (6). ◊ D przeźrzan(e)j (2). ◊ L przejrzan(e)j (1). ◊ V przejźrzanå (1). ◊ n N (praed) przeźrzåno (5), przeźrzan(e) (2); -o PatKaz III (2), BielKron, RejAp; -(e) KwiatKsiąż; -o : -(e) RejPos (1:1). ◊ G przejźrzan(e)go (1). ◊ A przeźran(e) (1). ◊ pl N m pers przeźrz(e)ni (25), przeźrzani (4); -ani RejZwierc, WujJud; -(e)ni : -ani WujNT (1:2). subst przeźrzané (8); -é (1), -(e) (7). ◊ G przeźrzanych (4). ◊ D przeźrzanym (4). ◊ A m pers przeźrzan(e) (4). ◊ L przejrzanych (1). ◊ V m pers przejrzani (1).
Składnia dopełnienia sprawcy: przeźrzan(y) od kogo (33), przez kogo (3); przez kogo WróbŻołtGlab; od kogo : przez kogo RejPos (19:2).
Sł stp brak, Cn: przejrzany, Linde także XVII – XVIII w. s.v. przejrzeć.
- 1. Przedwiecznym zrządzeniem bożym postanowiony, przeznaczony (105)
- 2. Obejrzany; sprawdzony (6)
- 3. Przewidziany, przepowiedziany (7)
- 4. Dostrzeżony (1)
- 5. Zapomniany, wybaczony (2)
przeźrzany do czego (4): á thák iáko ſłyſzyſz iż [chytrkowie, łakomcy i ci, którzy tego świata naśladują] nie ſą naznácżeni známieniem Páńſkim/ to ieſt/ iż nie ſą przeźrzeni do miłoſierdzya Páńſkiego RejAp 78v, 108v; Abowiem widźimy iáko ich wiele nie wiedzą/ y thuſz przed śmierćią bárzo wątpią o żywoćie wiecżnym/ ieſli ſą przeyrzeni álbo nie ſą do niego. GrzegŚm 46; WujJudConf 68v; [SkarKaz 588 (Linde)].
przeźrzany dla kogo (1): A ták ty nędzny á ociążony cżłowiecże/ [...] pytay ſie do tákiego wiernego poſłá od Páná ſwego/ dla ciebie od niego zrządzonego y przeźrzánego RejPos 119v.
przeźrzany ku czemu (1): Słuchayże pilno y ty páſterzu/ ábo thy powołány á przeźrzány od Páná/ ku ſpráwowániu á ku rządzeniu ſpraw iego/ y ty też owiecżko ſtádá tego RejPos 281.
przeźrzany na co (22): Skąd ſye znáczy y okázuye/ iż nye tylko wybráni á zrządzeni ku zbáwienyu/ tu ná ſwyećye w koſcyele ſą/ ále y źli á przeźreni ná potęmpyenye. KromRozm III D, C6v, C7, D2v, D5, E7v; KrowObr 156; BielKron 127; RejAp 69v, Ee; A ták tu może być wielka pociechá tym/ ktorzy ábo w vpadkoch/ ábo w przygodach leżą/ á ſtátecżnie cżekáią zmiłowánia Páńſkiego/ nádziewáiącz ſie/ iż ſą przeyrzeni ná ſąd á ná naczynie miłoſierdzia Páńſkiego RejPos 74; iż iuż pánná ná to wybraná á z dawná przeźrzaná byłá/ s ktorey ſie to cżłowiecżeńſtwo ſwięte/ z Boſtwá zácżęte/ zyáwić á okázáć miáło. RejPos 303v; ſiedzyeć ná práwicy ábo ná lewicy moiey/ toć nie ieſt moiá rzecż dáć wam/ iedno tylko tym ktorzy ſą ná to przeźrzeni/ á kthorym to ieſt zgotowano od Oycá moiego. RejPos 313v, 74, 195v, 269v marg, 274v, 286v; RejZwierc 204; Tácy poświęceni w żywoćie máią ten przywiley: iż wiedzą o ſwoim nápiſániu do kśiąg żywotá wiecznego: iż ſą przeyrzeni ná chwałę Bożą wieczną SkarKaz 577b; [Nad wſzyſtkiemi ſię zmilował. Tak ze wſzyſciſmy przeirzeny Naſbawienie gdy wierzemy. RozmSzat g2v; BielKron 1551 28; PrzechOkaz F5]. Cf Ze zdaniem celowym.
przeźrzany kim (3): marya panna [...] oſobnym przyuyilegem byla obdarowana bo matką bozą byla przeſzrzana PatKaz I 9, 1; PatKaz III 88.
przeźrzany czym [= obdarzony czymś] (1): Ale ći záſię kthorzy ſą preźrzeni [!] od Páná rozumy/ godnoſciámi/ y ſpráwámi dobremi/ [...] ſłuſznie nie máią gárdzić tym funtem ſwoim/ á thym dobrodzyeyſtwem iego. RejPos 317.
przeźrzany kiedy [= w najdalszej przeszłości] (4): PatKaz III 88; Iáko y oná pánná/ będąc ták wielkiego ſtanu/ ktora ieſzcże w Ráiu przeyrzaná byłá/ kthorą zwał Anyoł nabłogoſłáwieńſzą miedzy wſzemi niewiáſtámi [nie chłubiła się z tego dostojeństwa] RejPos 13v; NiemObr 119; [jesteście wykupieni krwią Chrystusa] ácz przeyrzánego przed záłożenim świátá: ále tych czáſow oſtátecznych oznaymionego dla was WujNT 1.Petr 1/20 [przekład tego samego tekstu NiemObr].
cum inf „być” kim (1): RejPos 269v; [niektóra panna nabożna] ſwiętey Annie żadney chwáły niechćyáłá cżynić dla tego iż miáłá trzech męzow ieden po drugim gdyż [tj. mimo iż] [Anna] przezraná byłá być mátką mátki bożey JanKoszŻyw E3v].
Ze zdaniem celowym [w tym z zapowiednikiem: na to (2); aby, żeby] (3): RejPos 123v; [Chrystus] ták iáko był od Bogá ná to przeźrzány/ żeby nas iáko báran nie pomázány krwią ſwoią odkupił: ták nam to wſzytko ſpráwił CzechEp 318; WujNT 493.
W połączeniu szeregowym (1): iz ten ſwięthy cżłowiek á then zwolennik Páńſki [Maciej]/ nigdy o tym nic nie myſląc/ nigdy ſie tego nie nádzyewáiąc/ ieſt náznácżon/ przeźrzan/ y powołan práwie przez Duchá ſwiętego/ ná ſtan Apoſtolſki RejPos 286v.
»w Pánie Chrystusie przejrzany« (1): Niewiem iáko kto widźieć iáſnie/ y widomie poznáć może/ ieſli kto ieſt w Pánie Chriſtuſie przeyrzánym ábo nie. WujJud 68.
»przeźrzany w tajemnicach boskich, z tajemnic Trojce Św.« (1:1): od uyekow ta myla panna przeſrzana y chouana w tayemnyczach boſkych ktora {yuſz} przeuyſſzyla naſzlachethnyeyſze ſtworzenye boſkye PatKaz II 22v; RejPos 269v.
»od wiekow, z wiekow, przed wszystkimi wieki przeźrzan(y)« (3:1:1): RejPos 122v, 269, 269v [2 r.]; Pánno przed wſzyſtkimi wieki/ od Páná Bogá przeyźrzána/ modl ſię [za nami]. LatHar 500; [JanKoszŻyw D; áby on [Syn Boży]/ iáko poſrzednik/ ná tho od wieku przeyźrány/ on grzech/ [...] zgłádźił PrzechOkaz F5].
»przejrzany i obrocony« (1): [niewiasta poganka] byłá grzeſznicá/ á byłá dáleko oddalona od ſpołecżnośći przebránych Páńſkich/ á wſzytká byłá w gniewie Páńſkim/ á byłá iuż práwie przeyrzána y obrocona ná ſąd á ná naczynie pomſthy á gniewu Páńſkiego RejPos 74.
»przeźrzany a opatrzony« (1): Cżemu nie pomniſz iż ći przeźrzeni á opátrzeni od niego/ iuż máło potrzebuią pomocy twoiey. RejPos 243.
»przeźrzan(y) i postanowion(y)« (2): RejPos 280; Tákże też gdy przed ſwe ocży poſtáwiſz Dawidá onego krolá ſwiętego/ kthory był dziwnie przeźrzan y poſtánowion ná kroleſtwo żydowſkie od Páná. RejZwierc 204.
»przeźrzany a (i) powołany (a. zawołany)« [szyk 4:1] (5): A tu iuż będzyeſz dobrodzyeiem káżdego/ á thu iuż vkażeſz wſzytki znáki po ſobie/ iżeś ieſt práwy ſługá Páná thwoiego/ á práwie właſnie przeźrzany á powołány od niego/ ku pocieſze ludu iego. RejPos 317v, 22v [2 r.], 239, 281. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
»przejrzan i przełożon« (1): Miedzy ktoremi [prawdziwymi sługami słowa bożego] był też przeyrzan y przełożon ten doſtoyny Szcżepan s. RejPos 21v.
»przejrzan i skazan« (1): By też tzłowiek był nagrzeſznieyſzy/ y iuſz od Bogá przeyrzan y ſkazan ná męki wiekuiſte: Ieſli ſię będzie około tego Zołtarzá Pánny Maryey vſtháwitznie obierał/ vydzie potępienia wietznego. KrowObr 156.
[»przejrzany i wezwany«: [O Aleksandrze Wielkim zminkę czynią] gdzie go Daniel piſze kozłem/ a krolá Perskiego skopem/ iż kozieł skopu miał przemoc/ [....] ábowiem ten cżłowiek ná tho od Bogá był przeyrzány y wezwány/ y inym ná przykład dány/ ſtemi cnotámi BielKron 1551 28.]
»przeźrzany, (a, i) wybrany (a. obrany, a. przebrany)« [szyk 4:1] (5): Mącz 83b; RejPos 282, 303v; WujJud 68v; Y ktokolwiek wierzy á w Chriſtuśie Pánie mieſzka/ iuż przeyrzány ieſt/ y wybrány do żywotá wiecżnego. WujJudConf 68v; [z tym idźie káżde przeyrzenie Bożé/ iż ten ktory ieſt do zbáwienia przeyrzány y wybrany/ y kthoremu tám zgotowano chwałę wieczną: bez tych drog y śrzodkow być nie ma. SkarKaz 588 (Linde s.v. przejrzeć)].
»zrządzony i przeźrzany« (1): RejPos 119v cf przeźrzany dla kogo.
przeźrzany czyj [w tym: pron poss (3), ai (1)] (4): RejKup o2v; Słuchayże iáko nas tu ten wſzechmogący Pan á ociec s tey ſrogiey á nędzney niedbáłośći przeſtrzegáć á vpomináć racży/ mowiąc ku káżdemu z nas/ á zwłaſzcżá ku przeźrzánym á ku powolnym ſwoim RejPos 345, 205v. Cf »przeźrzany Pański«.
»wierny a przeźrzany« (1): RejPos 285 cf »przeźrzany Pański«.
»przejrzany i wybrany« [szyk 1:1] (2): RejPos 65v; Kośćioł Boży [...] ná ziemi nie ieſt z ſámych wybránych y przeyrzánych SkarKaz Ooood.
W połączeniu szeregowym (1): nacz yuſz yaſną uyarą wzglądamy [...] to tak bylo od boga przed uyeky przeſzrzano zrządzono ſkonczono PatKaz III 106v.
»z dawna przeźrzan« (1): gdyż to było z dawná przeźrzano w táiemnicach tego dziwnego Boſtwá/ iż inácżey nie mogł być zbáwion narod ludzki/ iedno rozlaniem krwie niewinnego cżłowiecżeńſtwá Páńſkiego. RejAp 52.
»przeźrzan(y) w tajemnicach Bostwa (a. Trojce Św.), z tajemnic niebieskich« (2:1): RejAp 52; IZ tho rzecż ieſt od wiekow przeźrzána y poſthánowiona w táiemnicach Troyce s. áby dzyeń przyſcia Páná náſzego/ á ſtráſzliwego ſądu iego/ [...] żadnemu ſthworzeniu/ áni ná niebie áni ná zyemi/ nie miał być obiáwion. RejPos 258, 200.
»od wiekow (wieku), przed wieki przeźrzan(y)« [szyk 3:1] (3:1): narodzenye maryey panny od uyekow yeſt w myſzly boſkyey y bylo przeſrzano PatKaz III 87v, 106v; RejPos 258; Bo też y ná Anyoły zlał ſię pożytek męki Páńſkiey: [...] y dla przeyźrzáney od wieku śmierći Páná Iezuſowey/ w wielu rzecżách dobrze im vcżyniono LatHar 260.
»w Pańskiej woli, w myśli boskiej przejrzan(y)« (1:1): PatKaz I II 87v; A cżoſz gdy tak w pańskiey woli rzecż przeyrzana była Aby nas naſza niecznota na ſwiecie zywiła RejJóz O8v.
»przejźrzany i naznaczony« (1): Stąd obacżcie że toż co piſáli/ vcżyli/ y cżynili/ Apoſtołowie [...]: toż cżynili y vcżyli ich zwolenicy/ [...] káżdy ſwego od BOgá przeyźrzánego y náznácżonego cżáſu. ReszPrz 20.
»przeźrzan i opatrzon« (1): Abowiem iuż tákiego káżdego ſtan ieſt nieomylnie przeźrzan/ y opátrzon/ á minąć go nigdy nie może/ y tu ná zyemi y ná niebie RejPos 315v.
»przeźrzany i postanowiony« (1): RejPos 258 cf »przeźrzany w tajemnicach Trojce Św.«.
»przeźrzany a sprawiony« (1): A toć ſą ty wdzięcżne potráwy twoie/ tobie od wiekow od Páná twego przeźrzáne á dziwnie ſpráwione. RejPos 158v.
W połączeniach szeregowych (2): Mącz 406a; ktory [egzemplarz] od Lowáńſkich Theologow pilnie ieſt przeyrzány/ popráwiony/ y z oryginałmi Graeckimi/ Syryiſkimi y z Láćińſkimi/ ſtárymi piſánymi kśięgámi znieśiony WujNT przedm 17.
»przejrzan i opowiedzian« (1): ktory [Jan św.] był z dawná przez Proroki przeyrzan y opowiedzian/ iż ſie miał zyáwić pirwey á vprzedzić Páná náſzego RejPos 11v.
»uprzedzony i przejrzany« (1): Bárzo iáſne ſą proroctwá przed kilką tyśięcy lat vprzedzone y przeyrzáne o wierze Chrześćijáńſkiey. SkarKaz 277a.
[przejźrzany komu: przeto łáſkáwie byli od Krolá przyięći/ y winá im przeyźrzána. BielKron 1597 612.]
Synonimy: 1. naznaczony, obrany, obrocony, postanowiony, powołany, przełożony, sprawiony, wybrany, zrządzony; 2. doświadczony; 3. przebaczony, uprzedzony; 4. doźrzan, obaczon.
Cf PRZEŹRZEĆ
LW