[zaloguj się]

18. Połączenia z różnymi cząstkami wyrazowymi.

a. -by.

Połączenia spójników z cząstką -by uważamy za niepodzielne jednostki leksykalne i opracowujemy w osobnych artykułach tylko w wypadku, o ile cząstka ta nie da się zinterpretować wyłącznie jako końcówka trybu przypuszczającego. Należą tu np.

ABY,
AŻEBY,
GDYBY,
OBY,
ŻEBY,
ponieważ pełnią one inną funkcję niż odpowiednie postaci bez -by. Przy wskaźnikach zespolenia pochodzenia niespójnikowego oraz partykułach postępujemy tak samo. Za niepodzielne jednostki leksykalne uważamy więc np. partykułę CHOĆBY, też JAKOBY.
Tak samo brzmiące połączenia z -by traktujemy niekiedy różnie w zależności od interpretacji semantycznej. Np. w tekście typu
„powiedział, żeby to zrobił”
potraktujemy spójnik jako jednostkę leksykalną ŻEBY, o ile znaczy ‘aby’, natomiast jako ŻE, jeżeli znaczy ‘że on by to zrobił’.


b. -że.

Połączenia partykuły -że ze spójnikami, zaimkami pytajnymi, względnymi i wskazującymi, zaimkami przysłówkowymi, partykułami i wykrzyknikami traktujemy jako niepodzielne jednostki leksykalne.


c. bądź, -kolwiek, -kroć itp.

Połączenia z bądź, -koli, -kolwie, -kolwiek, -kroć, -le uważamy za niepodzielne jednostki leksykalne nawet wówczas, gdy cząstki te nie stoją bezpośrednio po związanym z nim wyrazie. Połączenia takie w szyku odwróconym traktujemy jako odmiankę hasła, np.

kroć kila s.v. KILAKROĆ.


d. -ć, -ci, -ciem.

Połączenia z tymi partykułami uważamy za dwie odrębne jednostki leksykalne. Wyjątek stanowią połączenia ze spójnikiem, partykułą i zaimkiem przysłówkowym, np.

BOĆ,
ALIŚCI,
TAKCI.


e. leda.

Partykułę LEDA z wariantem LADA traktujemy jako samodzielną jednostkę leksykalną.


f. ni-.

Połączenia ni- z zaimkami i zaimkami przysłówkowymi uważamy za niepodzielne jednostki leksykalne, np.

nikędy,
choćby nawet były rozbite przez przyimek, np.
niwczym.


g. nie-.

Połączenia z nie- traktujemy w następujący sposób:


aa. Z rzeczownikiem.

Z rzeczownikiem – jako niepodzielne jednostki leksykalne, z wyjątkiem wypadków, gdy struktura zdania wskazuje jasno, że chodzi o połączenie dwu osobnych wyrazów, np. „nie krześcijanie, ale bałwochwalce”.


bb. Z czasownikiem i imiesłowem czynnym.

Z czasownikiem i imiesłowem czynnym – jako dwie odrębne jednostki leksykalne, z wyjątkiem czasowników nienawidzieć, niemoc ‘chorować’ itp. oraz formy nie masz ‘non est’ wraz z jej odmiankami.


cc. Z przymiotnikiem, imiesłowem biernym itp.

Z przymiotnikiem, imiesłowem biernym, przysłówkiem odprzymiotnikowym oraz niektórymi zaimkami i zaimkami przysłówkowymi jak: nieco, niejaki, niektory, niejeden, niegdy, niekiedy – jako niepodzielne jednostki leksykalne, z wyjątkiem wypadków, gdy struktura zdania wskazuje jasno, że chodzi o połączenie dwu osobnych wyrazów, np.

„mało nie cały”,
„nie cały, ale połowica".
Jeżeli przymiotnik z nie występuje w funkcji orzecznika przy elipsie łącznika, traktujemy go jako hasło zaprzeczone.
Nie ‘non est’ uważamy za homonim nie partykuły przeczącej.