[zaloguj się]
[pdf]

BŁAGAĆ (47) vb impf

W inf: błågać (5) Calag, GórnTroas, GrabowSet, PowodPr (2), błagać (3) BierEz, CzechRozm, KochPs. W formach imp: błåg-. W pozostałych formach: błåg- (23), błag- (6); błag- CzechEp; błåg- : błag- Mącz (4 : 5).

Fleksja
inf błågać
indicativus
praes
sg pl
1 błågåm błåg(a)my
3 błågå błågają
praet
sg pl
3 m błågåł m pers błågali
imperativus
sg pl
1 błågåjmy
2 błågåj błågåjcie
3 niech błågå

inf błågać (8). ◊ praes 1 sg błågåm (17); -åm (10), -ąm Calep (3), -(a)m (4). ◊ 3 sg błågå (2). ◊ 1 pl błåg(a)my (1). ◊ 3 pl błågają (5). ◊ praet 3 sg m błågåł (2). ◊ 3 pl m pers błågali (2). ◊ imp 2 sg błågåj (1). ◊ 3 sg niech błågå (3). ◊ 1 pl błågåjmy (1). ◊ 2 pl błågåjcie (1). ◊ part praes act błågając (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIII w.

Prosić o przebaczenie; zjednywać sobie kogoś; łagodzić, uśmierzać, koić, uspakajać; mulcere Mącz, Calag; mollire, placare, sedare Mącz, Cn; delenire Calep, Cn; dimitigare, migare, mitificare, petere, propitiare Mącz; demitigare, expiare, propitiare, remulcere Calep; complacere, demulcere, litare, mactare, mitigare, oblenire, pacare, permulcere, piaculare, recolligere (animum alicuius) Cn (47): Mącz 89b, 224d, 225a, 229d, 363c (8); Calag 470a; Calep 300a, 303b, 393b, 590b, 810b, 862a, 910b; IAko corká/ przed oycem żáłobliwa/ Płácże wſtydu/ y cżyſtośći/ rzewliwa Lzy leie; błagáiąc/ tęż złość śieie GrabowSet M2v.

błagać kogo, co (45): Więc ſtára [żona] mężá błagáiąc/ K ſwey go miłośći przywodząc Kiedy mu głowę iſkáłá/ Cżarne włoſy wyrywáłá. BierEz Mv, H2; KochSat ktv; Prot B; Ale iáko ich moie piſmo rozgniewa/ thák ie tho niechay błaga GórnDworz Dd7; WujJud 190v; BudBib Ez 45/17; CzechRozm 222; ModrzBaz 88; KochPs 6, 56, 74; SkarŻyw 306; CzechEp 187; KochFr 97; ReszHoz 115; GrochKal 15; GórnTroas 27, 51, 71; GrabowSet G2, X4; PowodPr 56, 59 [2 r.], 74; Niech błaga kto chce narod iego [Neptuna] krewki KlonFlis B3, B3, B3v. Cf kogo, co przez kogo, co; kogo, co za kogo, co; kogo, co czym; Zwroty.

błagać przez kogo, co (2): Przes ofiáry boski gniew błagam. Mącz 196a; Y gdy nas to Pan Bog ták práwie w ſádno dotyka/ że go nam przez Kápłany bárzo pilno błagáć potrzebá PowodPr 59.

błagać za kogo, co (2): BudBib Ez 45/17; [Iob] káżdego poránku zá nich P. Bogá ofiárą błagał. PowodPr 74.

błagać czym (11): KochSat ktv; Prot B; KochPs 6, 56; SkarŻyw 306; Tym ćię błagam/ ó królowa KochFr 97; GrochKal 15; GórnTroas 27, 51; PowodPr 56, 74.

Zwroty: »błagać boga, niebieskiego Pana« (13): KochSat ktv; Prot B; BudBib Ez 45/17; Ktory [Chrystus] iż w rzecży od pocżątku ſtworzenia świátá nie był: przeto też Bogá ná on cżás błágać nie mogł/ [...] Aby ſie przedſię y Adám oſtáć był mogł w ráiu CzechRozm 222; ModrzBaz 88; SkarŻyw 306; GrochKal 15; Cóż? ábo nie ſłuſzna rzecz ofiárowáć zmárłém/ A wielkié bogi błagáć cnéy dźiewice gárłém? GórnTroas 27, 51, 71; O wybránych zborze/ Pomoż mi błagáć/ niebieſkiego Páná. GrabowSet G2; PowodPr 59, 74.

»błagać (roz)gniew(anie) [czyj(e)]« (7): Mącz 196a; Ze ſie Poſty Pánu Bogu podobaią/ y gniew iego błagáią/ mamy przykłádow doſyć w ſtárym y w nowym Zakonie WujJud 190v; KochPs 56; CzechEp 187; ReszHoz 115; Ty [Panno]/ Syná ſwego gniew/ oney godźiny Błagay! GrabowSet X4; Naprzod tedy potrzebá áby Kátolicy [...] gniew iego [Boga] modlitwámi błagáli. PowodPr 56.

Synonimy: czyścić, głaskać, jednać, krocić, pochlebiać, prosić, przenajdować, przepraszać, tulić, uskramiać, uspokajać, uśmierzać, zmiękczać.

Formacje pochodne: pobłagać, ubłagać, ubłagać się; ubłagiwać.

Cf BŁAGAJĄCY, BŁAGAN, BŁAGANIE

KN