[zaloguj się]
[pdf]

KATARAKTA (7) sb

katarakta f (6), katarakt m (1); katarakta BielSpr (2), Oczko; katarakta : katarakt FalZioł (3 : 1).

k- (4), c- (3); -ct- (5), -kt- (2).

Wszystkie a jasne.

Fleksja
sg pl
N katarakta, katarakt
A kataraktę
I kataraktą kataraktami

sg N katarakta (2), katarakt (1). ◊ A kataraktę (2). ◊ I kataraktą (1). ◊ pl I kataraktami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. lek.Choroba oczu: zaćma, bielmo; cataracta, glaucoma, suffusio (oculi) Cn (5): Kolurium ieſt ſniey barzo wyborne na powłokę y na zaćmienie ocżu/ naprzeciwko z ſthępowaniu wody ku zrzeniczy/ zową to kataracta. FalZioł III 32c; á tego na nocz w oko w ktorim ieſt Cataract: puſzcżay. FalZioł V 79, V 79.
Szereg: »katarakta a (to jest) błonka« (2): Lekarzſtwo na Cataractę/ Tho ieſt na błonkę ktora bywa miedzy ſukienkami ocżnemi. FalZioł V 78v; Oczko 14v.
2. Osłona, zasłona przed czymś; tu termin wojskowy [cataracta – przedech okna BartBydg; – krata na bramie, mrzeża Calep; cataracta, ut cataractae portarum – brany zatamowanie, to jest żoraw, który podnoszą, albo krata żelaznemi haki, którą spuszczają nie dopuszczając nieprzyjaciela do miasta; catarrhactae aquarum – tamowanie, zastawidło albo upust wód Mącz 41a; krata żelazna u bram spustna; stawidło u młyna, u upustu stawów, sadzawek zastawnik; upust, spust w stawie – cataracta Cn] (2): Bywáłá też Serra militaris, álbo Catarcta, thym obycżáiem/ kiedy ſie woyſká ieſzcże nie dobrze ſpráwią/ á nieprzyiaćiel bliſko nádieżdża/ thedy poſtawili náprzodku ieden vff mocny dobrze ſciśniony/ zá nimi drugi pieſzych s ſtrzelbą/ iż byli iáko zaſłoná [...]/ á thák zá tą Kátáráktą iako zá śćiáną/ mogą ſie woyſká powoli sſtánáwiáć á rozrzędzáć BielSpr 19v.

Synonimy: 1. białek, białość, bielmo, błona, błonka, ćma, łuska, makuła, mgła, powłoka, zaćmienie.

AL