Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KWAPIĄCY SIĘ

Następne hasło: KWAPIĆ SIĘ »

KWAPIĆ (17) vb imp i pf

impf (16), pf (1) [praet] ArtKanc.

a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	kwapić

	sg
1	kwapię

praet
	sg		pl
3	m	kwapił	m pers	kwapili

impersonalis
con		by kwapiono
participia
part praes act		kwapiąc, kwapiąć

inf kwapić (5). ◊ praes 1 sg kwapię (2). ◊ praet 3 sg m kwapił (2). ◊ 3 pl m pers kwapili (1). ◊ impers con by kwapiono (1). ◊ part praes act kwapiąc (5), kwapiąć (1) Mącz.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Znaczenia

I. Intransit. (14)
- 1. Śpieszyć, śpieszyć się, nie zwlekać, iść albo robić coś pośpiesznie (13)
- 2. Być skorym do czego, zabrać się do czego z ochotą, dążyć, zabiegać usilnie (1)
II. Transit. (3)
- 1. Naglić, ponaglać, pobudzać do pośpiechu (2)
- 2. Gnębić (1)

I. Intransit. (14):

1. Śpieszyć, śpieszyć się, nie zwlekać, iść albo robić coś pośpiesznie; praecipitare, properare Mącz; festinare Calag (13): OpecŻyw 90; Bos ſie był ſnacz barzo napił Luczkych błędow/ a Cżart kwapił Aby ċzię był tak wnich zaſtał RejKup 13; Moram tollere, Kwápić/ poſzpieſzáć. Mącz 457c; Trepidare etiam, Kwápić/ kwápiąc s boyáźnią co czinić. Mącz 463b; Tabellarios extrudere, Kwápiąć ye odpráwiáć. Mącz 467a, 233a, 317a, 326a, b, 346a; Kwápić/et śpieſzyć. Festinare. Ire ocius. Calag 146b.

W przeciwstawieniu: »zwłaczać ... kwapić« (1): [IchM] nie zwłaczając, ale kwapiąc, aby ukazali, że dobrze a chrześcijańskie szafują tym, czegośmy im z przodkow swych zwierzyli DiarDop 100.

W charakterystycznych połączeniach: barzo kwapić, silno.

2. Być skorym do czego, zabrać się do czego z ochotą, dążyć, zabiegać usilnie [k czemu = do jakiejś czynności] (1): Wyſzedł [Zbawiciel] z żywotá cżyſtego/ iák z páłacu Krolewſkiego/ iák Obrzym ku boiowániu/ kwapił k náſzemu zbáwieniu. ArtKanc A19v.

II. Transit. (3):

1. Naglić, ponaglać, pobudzać do pośpiechu (2): Praecipito, Zpycham/ ztrącam/ ſpuſzczam/ ſpádam/ kwápię. Mącz 317a, 352b.

2. Gnębić [kogo] (1): iakoby y nas y naszych Przyiacioł nie kwabiono [!] y trzeba się znim nieskwapliwie obchodzic, humaniter obchodzic ActReg 85.

Synonimy: I.1. pośpieszać, śpieszyć, śpieszyć się; 2. garnąć się; II.1. popędzać; 2. gnąbić.

Formacje współrdzenne: kwapić się, pokwapić, pokwapić się, skwapić się, ukwapić, ukwapić się; okwapiać się, pokwapiać się, przykwapiać, skwapiać się, ukwapiać się, uskwapiać się.

Cf KWAPIĄCY, KWAPIENIE, KWAPIONY