[zaloguj się]
[pdf]

NIEDOBRY (195) ai

W pisowni łącznej (115), w rozłącznej (80).

e oraz o jasne.

Fleksja
sg
mNniedobry fNniedobrå, niedobra, niedobr(a) nN
Gniedobr(e)go Gniedobréj Gniedobr(e)go
Dniedobr(e)mu D Dniedobr(e)mu
Aniedobry, niedobr(e)go Aniedobrą Aniedobr(e)
Iniedobrym, niedobrem Iniedobrą Iniedobrym
L Lniedobr(e)j Lniedobré
pl
N m pers niedobrzy
m an niedobr(e)
subst niedobré
G niedobrych
A m pers niedobr(e)
subst niedobr(e)
I m niedobr(e)mi
n niedobr(e)mi
L niedobrych
inne formy
sg n a. pl subst N - niedobr(e)

sg m N niedobry (33). ◊ G niedobr(e)go (2). ◊ D niedobr(e)mu (2). ◊ A niedobry (5), niedobr(e)go (3). ◊ I niedobrym (4), niedobrem (1) MurzHist. ◊ f N niedobrå (28), niedobra (2), niedobr(a) (5); ~ (attrib) -å (8) BierEz, KrowObr (2), RejWiz, Leop, SarnUzn, SienLek, NiemObr, -a (1) Mącz; ~ (praed) -å (19) RejWiz, SienLek, BiałKat, RejZwierc (2), BielSpr, BudBib (3), Strum (2), SkarŻyw, CzechEp, KochSz, GórnRozm, WujNT (4), -a (1) RejRozpr. ◊ G niedobréj (9); -éj (1), -(e)j. (8) ◊ A niedobrą (12) [w tym: -a (1)]. ◊ I niedobrą (2). ◊ L niedobr(e)j (1). ◊ n L niedobré (30); -é (3), -(e) (27). ◊ G niedobr(e)go (8). ◊ D niedobr(e)mu (1). ◊ A niedobr(e) (12). ◊ I niedobrym (4). ◊ pl N m pers niedobrzy (2). m an niedobr(e) (1) [kapłuni, cietrzewie, bażanty]. subst niedobré (15); -é (1), -(e) (14). ◊ G niedobrych (3). ◊ A m pers niedobr(e) (1). subst niedobr(e) (4). ◊ I m niedobr(e)mi (1). n niedobr(e)mi (1). ◊ L niedobrych (2). ◊ N sg n a. pl subst niedobr(e) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Nie taki, jaki być powinien; non bonus PolAnt,Cn; parum bonus Cn (64):
a. O osobach: nie wykonujący należycie swoich obowiązków, nie spełniający określonych warunków (7): RejZwierc 31 marg, Aaa4v; Nie dobry to vćieſzyćiel/ ktory ſam wzdycha SkarŻyw 196; NiemObr 85; Y práwo dawcá [...] táki nie dobry ieſt/ ktory nie obmyśla/ żeby wſzyſtkie ſtany R. P. wzgodźie/ y milośći z ſobą żyli GórnRozm B; KochCn B4v.

niedobry komu (1): Kto ſobie nie dobry/ nád ſobą pomſtę cżuie: kto Pánu/ y ſobie y Pánu ſzkodę cżyni GostGosp 20.

W charakterystycznych połączeniach: niedobra(-y) matka, prawodawca, przyjaciel, ucieszyciel, żona.

b. O ludzkich działaniach, zjawiskach i ich skutkach (25):
Wyrażenie: »urodzaj niedobry« [szyk2:1] (3): LibLeg 10/64v; BielKron 286v; Są też ći w tey licżbie/ ktore Oycowie święći drapieżcámi zową/ kthorzy w niedobry vrodzay záchowáią zboże/ áby dla nich żywność drożſza y ciężſza byłá. KuczbKat 330.
α. Określa sposób działania lub przebieg; nienależyty, źle przeprowadzony (7): przychodzi i do tego, że się i słowy na nas utargiwają, kładąc winę tego wszytkiego na nas, żeby to prze nasze niedobre u WKM staranie się działo DiarDop 108; RejWiz 72; Pſuie przyrodzenie Niedobre ćwicżenie. RejZwierc 239; GostGosp 66.
Szereg: »niedobry a niedostateczny« (1): A tych niemoczy namienionych żadna inſza nie ieſt przycżyna. Iedno nie dobre á niedaſtatecżne [!] cżyſcienie po zlężeniu niewiaſty oney FalZioł V 26v.
β. Wyraża ocenę określonego postępowania: niewłaściwy, niestosowny y niepożądany, niegodny aprobaty (17): OrzQuin O3v; GórnDworz F; RejZwierc 19v marg, Bbb2v; Zbytnia Wolność nie dobra ieſt GórnRozm B3v; SkarKaz 420b marg.

N sg f w funkcji orzecznika (2): Boć nie dobra ieſt odeymowáć chleb ſynom WujNT Mar 7/27, Matth 15/26.

W przeciwstawieniach: »dobry (2), lepszy ... niedobry«: Ták mu ſie zda iż wſzytko zá pieniądze znaydzye/ Sławę y cnotę kupić [...]. A też kupna nie dobra lepſza przyrodzona RejWiz 77v; Leop Zach 11/12; POZADLIVVOSC duchá przećiw ćiáłu dobra. Gál: 5. 17. Ale ćiáłá przećiw duchowi nie dobra. WujNT Bbbbbb2.

W charakterystycznych połączeniach: domowe chowanie niedobre(-y, -a), pożądliwość, umysł (2), wiela panowanie, wolność, wydwarzanie.

Fraza: »rzecz jest niedobra« [szyk zmienny] (4): Ieſliże ieſt rzecż dobra przed wáſſemi ocżymá/ przynieśćie zapłátę moię: ieſliż więc nie dobra [Si bonum est ..., si non] dayćieſz pokoy. Leop Zach 11/12; BiałKat 251; Strum I2; SkarŻyw 261 marg.
Wyrażenia: »skutek niedobry« (1): tu rozumieſkutki niedobre ktore właſnie wydáie niedobra náuká SarnUzn G8v.

»niedobry zwyczaj« (1): VZnawamy nie dobrym zwyczáiem [Abusiva consuetudine] to bydź záchowano: iż gdy którzy kmiećie [...] przez potomſtwá z tego świátá zchodzą/ ich wſzyſtki dobrá ruchomé y nieruchomé imieniem puśćizny panowie ich zwykli bráć. SarnStat 652.

W przen (1):
Wyrażenie: »niedobre owoce« = złe skutki (1): nyedobrych [Luterska nauka] owoczow národźiłá KromRozm I K2v.
c. O języku: niepoprawny (1): Parum latina vocabula, Nie dobrá łáćiná. Mącz 185b.
d. O przedmiotach: złej jakości, w marnym gatunku (14): Pánie izażeś thy był nie dobrego naſienia náſiał ná roli ſwoiey RejPos 52; BielSpr 72v; Strum B4v, L4v, O; BudNT Matth 13/27.

W przeciwstawieniach: »dobry, lepszy ... niedobry« (2): ieſtli będzie farbowało papier/ tedy to ieſt dobre Reubarbarum/ á ktore nie farbuie/ tedy tho ieſt niedobre. FalZioł III 5a, III 27c.

W charakterystycznych połączeniach: ciemna gumi niedobra(-e), nasienie (2), reubarbarum, sadzawka, saletra, waga, zboże.

Wyrażenie: »moneta niedobra« = pieniądze o zbyt małej zawartości szlachetnego kruszcu (2): Azaż też to máłe rzecży Monetę cudzą złą bráć dopuſzcżáć/ y ſwoię też nie dobrą kowáć BielKron 393 [idem] PaprUp Fv.
Szereg: »zły i niedobry« (2): BielKron 393 [idem] PaprUp Fv cf Wyrażenie.
α. O potrawach: niesmaczny (3): FalZioł IV 22b; ktorzy ie [mięso elefantowe] przypráwiáli dźiwnym obycżáiem/ a wżdy nie dobro było BielKron 452.
Przen (1):
Wyrażenie: »niedobry kwas« = zgryzota; niezgoda (1): Acżći y dożywotna [żona] też ſie trefi cżaſem/ Ktorey więc muśi vżyć też z niedobrym kwáſem. RejWiz 59.
β. O zapachu: nieprzyjemny (1): Ructu gravis herba, Ziele nie dobrey woniey pobudzáyące rzigánie. Mącz 359b.
e. O stanie fizycznym człowieka, władzach umysłowych i procesach fizjologicznych: chory, anormalny; niesprawny (17): CZelidonijowa wodka ma włoſnoſć iże gdy ią proſto puſzcża na ocży niedobre/ zaćmione gruboſcią iakążkolwiek poſzłe naprawia FalZioł II 5a, V 27; SienLek 20.

W przeciwstawieniu: »dobry ... niedobry« (1): ta [część] znamionuie ſprawę dobrą albo niedobrą cżłonkow niſſzych FalZioł V 7.

Zwrot: »niedobrej pamięci być« = mieć krotką pamięć (1): Memoria falli, Nie dobrey pámięći być. Mącz 215b.
Wyrażenia: »niedobra (jest) krew« [szyk 3:3] (6): Krew niedobra ſię ſkapuſty mnożi FalZioł I 34b, III 22a, IV 19d; á ták z nie miernych wilgośći trzech rzedſzych/ czyni ſye kreẃ niedobra álbo téż zbytnia. SienLek Vuu3, 7v, 33v.

»niedobre mięso« = dzikie mięso (1): ten plaſtr wſzytkę ranę wycżyſci/ zwłaſzcża ieſtli ieſt w ranie nie dobre mięſo FalZioł V 107.

»niedobra pamięć« [szyk 1:1] (2): gdy będzie namazany tił głowy gorcżycżą z gorzałką/ pamięć zginęłą przywracza y niedobrą ſprzyrodzenia potwierdza. FalZioł I 125b. Cf Zwrot.

»wilkość niedobra« (1): á tho też lekarſtwo ieſt dobre y na żołtą niemoc która pochodzi z zatkania wilkoſci niedobrey wżyłach y wątrobie. FalZioł I 8d.

»niedobre zdrowie« = adversa valitudo Mącz (3): WM namówiwszy powiedzą albo na piśmie przyślą dzisiaj, aby się czas nie wlokł a rychlej co kończyło, folgując niedobremu zdrowiu JKM. Diar 78; Mącz 3d; ActReg 138.

2. Wyraża ocenę zgodności z prawdą lub normą: nieprawdziwy, błędny, niesprawiedliwy, stanowiący wykroczenie; non bonus PolAnt, Modrz (15): Dałem im przykazánya nye dobre KromRozm II lv; Nie dobry to wywod: Bogá wzywáć mamy/ á przeto Swiętych nie mąmy. WujJud 55v marg; CzechEp 130, 154; GórnRozm 12; SkarKaz 315b marg; SkarKazSej 701a.

W połączeniu szeregowym (1): Ktore przyczyny yáko ſą nyedobre y owſſem nicżemne á fáłſſywe/ my [...] okażem. GliczKsiąż 17.

W przeciwstawieniu: »dobry ... niedobry« (2): Gdźie też obaczyſz/ iákie przezyſki dobre/ iákie nie dobre GroicPorz Cv; ModrzBaz 29.

Wyrażenia: »niedobra nauka, wiara« (2:1): RejKup p8v; SarnUzn G8v; Máło iż z Moſkwićinem nie z iedney mácierze [Szwedowie i Duńczycy]/ Tákże y w obycżáioch y w niedobrey wierze. RejZwierc 243.

»niedobra rada« (1): Y rzekł Chuſzái do Awſzálomá nie dobra rádá [Non est bonum consilium]/ ktorą rádził Achitofel BudBib 2.Reg 17/7.

Szereg: »niedobry i niewłasny« (1): ieſli też gánił co/ tedy pewnie nie ſámey właſney rzecży przez ſię/ ále nie dobre y nie właſne iey vżywánie. CzechRozm 71.
3. Nieodpowiedni, nie nadający się; szkodliwy; nieskuteczny (25): FalZioł I 149a, III 20d; Wſzythki Ośierdźia ſoku niedobrego SienLek 8; (nagł) Potrawy ku trawieniu łatwie/ á żołądek pośiláiące. (‒) [...] Wſzythcy ptacy tęgiego ćiáłá: Kápłuni/ Kuropátwy/ ćietrzewie/ Báżánty/ Iárząbie/ [...] niedobreć chude bárzo SienLek 9, 6v, 7, 8, 8v [2 r.].

niedobry do czego (1): Dissociabilis – Niedobri do złaczenią. Calep 333b.

niedobry komu, czemu (8): Iagoda Zorawin niedobra ieſt żołądkowi FalZioł I 85c, I 22a, 27c, III 14c, 17a, c, 22b, 25b.

niedobry ku czemu (6): ludziom cieliſtym zbytnie á thłuſtym niedobry ieſt pokarm cżeſty ku iedzeniu FalZioł III 25b, I 27c, 33b, 105a, 110b, IV 32b.

niedobry na co (1): Gnoy Iaſkołcży [...] na ocży zdrowe: nie dobri ieſt. FalZioł IV 25a.

W przeciwstawieniach: »dobry (3), lepszy ... niedobry«: FalZioł I 27c, 22b, IV 32b; Cyelęce mięſo/ Iágnięce/ Koźlęce dobre poki śśie. Prosię niedobre. SienLek 6v.

W charakterystycznych połączeniach: niedobry ku jedzeniu (5), na oczy, ku pokarmowi, do złączenia; kolerykom niedobry, ludziom, mozgowi, piersiam, żołądkowi (4).

Przysłowie: bibl. [Eccli 18/19] Doktorowie powiedáią: Principijs obsta fero medicina paratur, to ieſt káżdey chorobie wczás zábiegay/ bo pozdne lekárſtwo niedobre bywa. RejZwierc 73v.
4. Niezgodny z nakazami etyki: nieuczciwy, niemoralny, grzeszny; nieżyczliwy, złośliwy, gorszący, zły; non bonus Pol Ant, Vulg; improbus, vitiosus Mącz; non rectus Vulg; immanis, non probus Cn (46): Improbus, Niedobry/ złoſliwy/ zły. Mącz 323c, 500a.
a. O osobach (16): RejWiz 132v; RejZwierz 41; RejZwierc 63v; Bo ácz y ći nie dobrzy przełożeni byli; iednak częſto [...] prawdę znáć muśieli WujNT 8.

W połączeniu szeregowym (1): tedyć pan Bog v ćiebie ieſth niedobry/ nietzyſty/ y Epikur/ ktory małżeńſtwo ſam poſtánowić ratzył? KrowObr 220v.

W przeciwstawieniu: »niedobry ... dobry« (1): ReszList 156 cf »niedobry a niebogobojny«.

W porównaniu (1): Kto dobrze cżyni komu niedobremu/ Iáko potkowy przybił mu ku złemu. RejZwierc 222.

Wyrażenia: »czł(owi)ek, ludzie niedobrzy(-ry)« [szyk 3:1] (2:2): Bogowie twoi ludzie byli/ á niedobrzy/ których teraz duſze w Piekle goráią. SkarŻyw 124; ReszList 156; GórnRozm A2v; CiekPotr 9.

praw. »(z) niedobrej matki syn« (2): GliczKsiąż B2; ieſli który ſzláchćic [...] ſzláchćicá zhańbi twiérdząc/ áby był nie dobréy mátki ſynem [filium meretricis JanStat 556] SarnStat 238.

Szeregi: »tak dobry jako i niedobry« (1): Nie dziwuyże ſię iż Pan Bog w kośćiełe záchowuic prawdę/ ták przez dobre/ iáko y przez niedobre przełożone iego WujNT 354.

»niedobry a niebogobojny« (1): ſkąd W. M. moy Mćiwy Pan/ y inſzy Kátholicy obacżyć będą mogli/ iáko ſię ći zwodnicy w ſwoich poſtępkách obchodzą/ ktorzy wylicżáiąc złe/ niedobrych á nie bogoboynych ludźi [...]: dobrych á pobożnych ludźi ſpraw świętych [...] nie wſpomináią ReszList 156.

»zły, niedobry« (1): Vkażeſmi podobno Marćiná Luterá [...]/ ktory raz przyśiągwſzy/ prawdźiwey náuki Kriſtuſowey przyſtrzegáć [...]/ złamał/ zepſował/ przyśięgę iáko zły niedobry. LeovPrzep G3.

α. W funkcji rzeczownika (2):

W przeciwstawieniach: »dobry, poczciwy ... niedobry«: RejWiz 101v; Niedobrego znáć y źimie y lecie/ Bo záwżdy by kot w grzebiach ſie vplecie. Dobry nie może być tylko ſam ſobie/ Bo ſie przygodzi drugiemu y tobie. RejZwierc 222.

b. O działaniach, stanach duchowych oraz stosunkach międzyludzkich (27): RejKup m3; GDyż iuż wiemy co ſą cnoty/ y co też ſą zá przymioty niedobre w ludzkim przyrodzeniu. RejZwierc 93v, 20v; CzechEp 324 marg; WujNT 1.Cor 5/6, SarnStat 175.

W przeciwstawieniach: »dobry (2), dobro ... niedobry (uczynek)« (3): ktoś ty ieſt? co [...] mowić ſmieſz/ dobra rzetz/ co Bog mowi niedobra? KrowObr 221, 221; ReszHoz 138.

W charakterystycznych połączeniach: niedobra(-y) chluba, przymiot, przypadek, skład [= towarzystwo], sprawa.

Zwrot: »być [na kogo] chuci niedobrej« = gniewać się na kogoś, nienawidzić (1): Trafiło ſzie theſz yednego czaſzu yſz mv zona dzyeczyathko marthwe vrodzila przecz on nanye bill chuczi nyedobrey LibMal 1554/190v.
Wyrażenia: »dobro niedobre [=źle nabyte]« (1): Bowiem WOREK IVDASZOW, ieſt chuć do cudzego, I zły ſpoſob nábyćia dobrá nie dobrego. KlonWor **2v.

»niedobry przykład« [szyk 1:1] (2): trzebáli i wſzyſtkiégo dzieciám twem vtraćić/ niſz wiarę ich twem niedobrem przykładem zniſzczyć MurzHist M2v; SkarKaz 420b.

»rzecz (jest) niedobra« [szyk 4:2] (6): KrowObr 220v, 221 [2 r.]; Brzydliwość Iehowie (ieſt) kámień a kamień/ ſzale też zdrádliwe nie dobra (rzecż [non est bona].) BudBib Prov 20/23, 1.Reg 26/16; GosłCast 29.

»słowa niedobre [= obraźliwe]« (1): Iákoby on miał bluźnić/ imię Bogá ſwego/ Y ſłowy nie dobremi/ zelżył krolá ſwego. HistHel Dv.

»uczynek, postępek, skutek, sprawa niedobra(-y)« = opus pravum, verbum non rectum Vulg [szyk 3:2] (2:1: 1:1): Y przywodzili ſynowie Iſráelſcy ſkutki niedobremi Páná Bogá ſwego ku gniewu Leop 4.Reg 17/9, Iac 3/16; BielKron 228; Ten ſłyſząc o iego niedobrych poſtępkách/ prośił zá nim Páná Bogá z pilnośćią/ áby mu dał vpámiętánie. SkarŻyw 164; iáko właſnie dobremu Páſterzowi przyſtáło/ iż ſię [...] o wſzyſtko dobre/ ták duſzne iáko ćieleſne ſtára/ wſzelákim dobrym: niedobre/ niektorych vcżynki oddawáiąc. ReszHoz 138.

»niedobrym umysłem« = w złym zamiarze (2): BierEz N4; ále ich ſtrofuie/ że to wſzytko czynili vmyſłem nie dobrym/ tylko dla prożney chwały WujNT 98.

»niedobre życie« (1): niebędzie mu to policżono ku potępieniu/ że niekiedy cżłonki ſwe ná niedobre żyćie obrácał KarnNap E4v.

Szeregi: »niedobry albo nieczysty« (1): IEſli małżeńſtwo ieſth rzetz niedobra/ álbo nietzyſta/ álbo iáko thy powiedaſz krześćijáńſkie Epikurſtwo KrowObr 220v.

»zły a niedobry« (1): W rzeczách złych á niedobrych/ rády trzebá pręcéy. GosłCast 29.

W przen (2):
Zwrot: »czymsi niedobrym pachnieć« = być dwuznacznym pod względem moralnym (1): Nie wnoś w. in. pánie Derſniáku thego obycżáiu do nas / bo tákowe znáki/ ábo y ſkryta mowá/ cżymśi niedobrim pachnie. GórnDworz Cc5v.
Wyrażenie: »niedobrym sercem« = ze złych pobudek (1): żeby oná [Matka Boża] nie dobrym ſercem/ to ieſt/ dla iákiey czći y chwały właſney ſwoiey [...] przywodziłá ſyná do cudow czynienia WujNT 310.
c. O pokarmach: zakazany przez religię (1): Y my nie przeto pośćimy/ żeby mięſo/ iáycá/ mlecżno niedobre było: ále iż wiemy/ że y ten grzeſzy/ kto dobrych rzecży nie dobrze vżywa. WujJud 197.
5. Nieszczęśliwy, niepomyślny, źle rokujący; niekorzystny (36): FalZioł V 7v, 14; Zobu ſtron niedobra zgodá RejRozpr D4; Muſiał iſcie o niey czos ſlyſzeć nie dobrego [...] Alboć ią kto zwoiował albo wziął w niewolą RejJóz M7v, G5; SienLek 21v, 25v; RejPos 31.

niedobry na kogo (1): A jako więc wierzch gory szara mgła odzieje, Na pasterze niedobra, ale na złodzieje Lepsza niż noc KochMon 19.

N sg f w funkcji orzecznika (1): Gdy będźieſz w cechu/ Zá łáſką/ co ſłowo/ Mow cżapkę ziąwſzy. Bo nie dobra owo/ Gdy ſię więc ſtárſzy y cechmiſtrze ſchylą Sżykić pomylą. KlonFlis F.

W przeciwstawieniu: »niedobry ... lepszy« (1): KochMon 19 cf niedobry na kogo.

Fraza: »i zwycięstwo złe, i przegranie niedobre« (1): w tákiey ſámey woynie/ y zwyćięſtwo złe/ przegránie nie dobre. SkarKazSej 673b.
Zwrot: »(być) niedobrej myśli, nadzieje« (2:1): Indas ſie wymawia iż ſą nie dobrey myſli RejJóz O2v; RejWiz 12; KochProp 11.
Wyrażenia: »niedobry aspekt« (1): Iutro ſię nie puſzczę w drogę/ iż nie dobry áſpekt. WujNT 661.

»koniec (jest) niedobry« [szyk 2:1] (3): BielKron 231v; ktore rzeczy wiele Krolom ná koniec niedobry przydą/ y wiele ich s páńſtwá złupionych y wygnanych będzie. LeovPrzep B4v; HistRzym 58v.

»niedobra nowina« (2): RejWiz 127; Y poſłáłá do niego z niedobrą nowiną/ Ze z ogoná wylezieſz/ z oprzáłá [!] łyśiną. RejFig Ddv.

»przygoda niedobra« (1): uchowaj Boże na nas przygody jakiej niedobrej Diar 77.

»rzecz niedobra« (1): Obiedwie to rzeczy [grzech i śmierć] niedobre/ y dlia tego że złe/ tedy ſą ſtráſliwe. BiałKaz A4v.

»niedobra rzecz« = prawdopodobnie sprawa trudna do wygrania (1): Causa laborare, Nie dobrą rzecz mieć. Mącz 180d.

»niedobry wieczór« = gra slow w nawiązaniu do formuły życzenia lub pozdrowienia »dobry wieczor« (1): Co o nas mowią gdybychmy ſłyſzeli/ Niedobry wiecżor cżáſembychmy mieli. RejZwierc 219v.

»niedobre(-y) (jest) znamię, znak« [szyk 7:3] (8:2): PApule/ to ieſt pęcherze gdy ku cżarnoſci ſie ſkłaniaią/ znamię ieſt nie dobre/ á ſmierć płaci takowemu FalZioł V 41v, V 4v; GlabGad L; RejJóz N2v; RejWiz 96; BielKron 306; SienLek 22, 22v, 25v, 26.

α. W funkcji rzeczownika: »niedobre« (2):

niedobre czyje (1): Sądy ćię boſkié przedźiwnie ćwiczyły/ Z twoim niedobrym wſzytko to kończyły. GórnTroas 14.

Szereg: »niedobre a niełaska« (1): Yáko theż ten ſlugá przełożony od páná ſwego ná yákyem vrzędzye/ yeſli go nye przypiluye/ poſpolicye od páná z nyedobrym á z wyelką nyełáſką bywa odkazan y odpráwyon. GliczKsiąż O5v.
6. Nie wystarczający (1):

W pytaniu retorycznym zakładającym odpowiedź pozytywną ‘czy ci nie dość’ (1): Fiedurze brácie/ ſna niedobra ſina [= rana tłuczona]? KochSz C3.

7. Połączenia frazeologiczne o różnych znaczeniach (8):
Zwroty: »niedobrego sumnienia być« = mieć wysumienia (1): Nocte diequae suum gestare in pectore testem, W nocy y we dnie ſwego świadká nośić/ To yeſt nie dobrego ſumnienia być. Mącz 285d.

»mieć [komu] za niedobre« = zarzucać komuś (1): Co ſię tknie iż ſámo piſmo ś. przyimuiemy/ co nam ma zá nie dobre/ tego ſię nie wſtydamy CzechEp 215.

Wyrażenia: »niedobre(-y) mni(e)manie, słuch« = zła opinia [szyk 3:2] (4:1): gdy się to przed WKM odkryje, że dalibog i mnimanie to, ktore byś o nas WKM niedobre prze to miał, odmienić się u WKM ku dobremu RP może Diar 65, 65, 75; przecż cżynićie rzeczy takowe/ ktore ia słyſzę o was/ rzecży złe od wſzego ludu tego? Nie ſynowie moi/ bo nie dobry słuch [non bona est fama] ktory ia słyſzę BudBib 1.Reg 2/23; ActReg 128.

»niedobra sprawa« = ktoś jest głupi (1): Nie wſzyſcy ktorzy ſą cudni/ Záwſze bywáią rozumni: Będzieć pocżeſna poſtáwá/ Ale wnątrz nie dobra ſpráwá. BierEz I.

Synonimy: zły; 1.b.α. niedostateczny; d.β. czuchnący, smrodliwy, śmierdzący, trącący; e. bolący, bolejący, chory, cierpiący, mdły, niedołożny, niemocny, niezdrowy, słaby, upadły, zarażony; 2. niewłasny; 4. bezbożny, gorszący, grzeszny, niebogobojny, niecnotliwy, nieczysty, niepobożny, niesprawiedliwy, niezbożny, wszeteczny, złościwy, złośliwy.

Cf DOBRY

MM