[zaloguj się]
[pdf]

NIEOPATRZNIE (30) av

nieopatrznie (28), nieopatrnie (2) MrowPieś, Calep.

W pisowni łącznej (25), w rozłącznej (5).

Oba e, o oraz a jasne (w Calep 1 r. -ę ‒ może błędnie?).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v, opatrznie.

1. Nieświadomie, nie zdając sobie sprawy, przez nieuwagę (13): [pierwszy człowiek] Nic nie bacząc Przykazánia Owocu vkuśił/ Práwie ſam chcąc nieopátrnie w śidle ſye vłowił. MrowPieś A3v; BielKron 398v; nierádzęć go [konia] kupić: boć ná zdrowiu będźie niepewny/ [...] á thák ieſli go więc nieopátrznie doſtánieſz/ á ináczéy go odbyć niemożeſz/ co rychley mu pomocy ſzukay SienLek 186; A iż mowią żeby rzecż iuż będącą [...] [Maria] do żywotá przyiąć miáłá: [...] tedy ſie nieopátrznie w błąd Márcyonow y Mánicheuſzow wdawáią CzechRozm 157v, A7v, 66v; SkarŻyw 271; Kápłan tákże gdy miał Mſzą/ nieopátrznie zwálił Ciáło Boże z Ołtarzá StryjKron 672, 467; ále iż ſię ná ſtáre ſwoie alegoryarze ſpuſzcża/ ktorzy w doł błędu przed nim powpadáli/ przetoż też/ zá nimi idąc/ w tenże doł nieopátrznie wpada. CzechEp 166, 376; ArtKanc N11v; Iákoſz mu imię? [...] (‒) Dopieruczko iákoś nie opátrznie Połknąłem imię iego. CiekPotr 69.
2. Nieostrożnie, niedbale; improvide Calep, Cn; (de) improviso, imprudenter, incaute, per imprudentiam Cn (3): Ale woźnicá nieopátrznie iádąc záwádził wozem o namioth krolewſki áż vpadł wſzytek. BielKron 354v; ruſzęli ſie iáko nieopátrznie/ złamie ſie ſtolce á ia vpádnę w doł/ z ktorego niepowſtánę. HistRzym 94; Calep 514b.
3. Nierozsądnie, bez przemyślenia (12): Kto nieopátrznie cżyni/ ſzkodę popada. BierEz Kv; BielKron 413v; To oni nieopátrznie cżynią/ gdy wſzytko w gromádę iednę gmátwáią CzechRozm 83v, 20v, 253v [2 r.]; Polakow też wiele zginęło y poległo/ ktorzy nieopátrznie Litewſkich Tátárow gonili StryjKron 572; Cżego iż nie pokaże/ niechayże potym nikomu nieopátrznie nie groźi tym/ cżego dowieść/ y dokázáć nie może. NiemObr 95.

W połączeniu szeregowym (1): Co wſzyſtko nie tylko ieſt przećiw Bogu ſámemu y ſłowu iego świętemu/ ále też y przećiw rozumowi y rozſądkowi náſzemu: żeby to BOg cżynić niepotrzebnie/ głupie y nieopátrznie miał CzechRozm 218v.

Szeregi: »głupie i nieopatrznie« (1): Lecż to wſzytko głupie bárzo y nieopátrznie cżynili/ gdy y nas y inſzych wſzytkich zá iedne krześćiány pocżytáli CzechRozm 67v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»nieopatrznie i nierozmyślnie« (1): Co powiedaſz żeby to łácniey było Chriſtuſowi niż komu inſzemu z wiernych chwalcy Bożych: tedy to nie opátrznie y nie rozmyſlnie mowiſz. CzechRozm 228.

»nieopatrznie i nierozumnie« (1): Ale to oni niey nieopátrznie y nierozumnie twierdzą. CzechRozm 93.

4. Bez zabezpieczenia (1): Nie będęć ſie iuż omylał/ Zebych nieopátrznie ſypiał. BierEz K3.
5. Nie doglądając (1): ieſli ieſzcze, ták zániedbaſz że nie obaczyſz/ áby Vpuſth zgnił: ſkoro wodá przyydźie/ weźmie wſzyſtko [...]. A któż tu w tym winien będźie/ Pan że nieopátrznie budował/ ábo Vrzędnik co nic nie rozumié Strum L4.

Synonimy: 1. nieobacznie, nieumyślnie; nieostrożnie; 3. niebacznie, niegrzecznie, niemądrze.

Cf OPATRZNIE

LWil