[zaloguj się]
[pdf]

ROZCZYTAĆ (30) vb impf i może pf

impf (18), może pf (1) [[inf], con Leop Is 41/20, [WujPosN 1584 I 208]], też znacz. 2. impf a. pf (11); impf [inf (2), praet, imp, con] MurzNT 91, BielKron, ModrzBaz, SkarJedn, SkarŻyw, oraz wszystkie użycia praes, fut, part praes act.

roz-, roſ- (21), roſz- (9).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf rozczytać
indicativus
praes
sg pl
1 rozczytåm rozczytåmy
3 rozczytå
praet
sg pl
1 m -m rozczytåł m pers
3 m rozczytåł m pers rozczytali
f rozczytała m an
fut
sg pl
1 m będę rozczytåł m pers rozczytać będziemy, będziem rozczytać
imperativus
sg pl
1 rozczytåjmy
2 rozczytåj rozczytåjcie
3 niechaj rozczytå
conditionalis
pl
1 m pers bysmy rozczytali
3 m pers by rozczytali

inf rozczytać (6). ◊ praes 1 sgrozczytåm (3). ◊ 3 praes sg rozczytå (1). ◊ 1 pl rozczytåmy (2). ◊ praet 1 sg m -m rozczytåł (1). ◊ 3 sg [m rozczytåł.] f rozczytała (1). ◊ 3 pl m pers rozczytali (1). ◊ fut 1 sg m będę rozczytåł (1). ◊ [1 pl m pers rozczytać będziemy, będziem rozczytać.] ◊ imp 2 sg rozczytåj (3). ◊ [3 sg niechaj rozczytå.] ◊ 1 pl rozczytåjmy (2). ◊ [2 pl rozczytåjcie.] ◊ con 1 pl m persbysmy rozczytali (1). ◊ 3 pl m pers by rozczytali (2). ◊ part praes act rozczytając (6), [rozczytająć ].

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (sześć z niżej notowanych przykładów).

1. Rozmyślać o czymś (i może: przemyśleć), rozpatrywać, zastanawiać się; perlegere HistAl; investigare, recogitare Vulg; definire, revolvere Modrz [w tym: co (22)] (30): Rozcżytaiątz naſwiętſſá Maria ſlowa anielſkié/ ktory rzekl ijż Elzbieta [...] ſyna pocżęla/ vmyſlila ią nawiedzitz OpecŻyw 10, 16v; PatKaz II 85; HistAl I7; MurzNT 91; KromRozm II kv; GliczKsiąż E6v; Serce mi ſie fráſowáło [...]/ Roſzcżytáiąc ſwe złe ſpráwy á gnyew y dobroć iego LubPs R5; KuczbKat 205; Wiele tedy rzecży/ wedle ſpoſobu woyny/ y nieprzyiaćielá/ z ktorym ſię woyná tocży/ rozcżytáć trzebá ModrzBaz 112v, 128v; Kośćioł S: gdy ſmutne rzecży roſzcżytá [!]/ á ludzi do pokuty y płácżu przywodzi Alleluiey [...] nieſpiewa. SkarJedn 239, 234; KochPs 181; [MikSzadWysł 5; OrzKsiąż E7; KrowNap D4; ZebrzydOdpow gv; NowModl 66, 83v; iż iákié dobrodźieyſtwo od Páná nam vczynióné w ón czás roſzczytamy: zá tákié iemu przy ónéy ofierze nam od niego zoſtáwionéy dźiękuiemy. BiałKat 359v].

[rozczytać o czym: Skąd rozumieć mamy/ że on rozumem ſwym o rzecżach poważnych rozcżytáiąc/ [...] nigdy nieprożnował CiceroKosz 143.]

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: [to]; iż, że, li ‘czy’, jako ‘że’, zaimek pytajny, [zaimek względny]] (4): KrowObr 200; Leop Is 41/20; iedno tylko pilnie rozcżytay nacż á dla cżego nam ſą ty źwierciádłá á ty obrázy ſwiętych ludzi w piſmie wyſtáwiony. RejZwierc 205v; Nie roſzcżytáli [trzej królowie]/ rychłoli y iáko ſię wroćim: ále [...] wſzytko ná tego wolą y opiekę ſpuſzcżáli/ ktory im iácháć kazał SkarŻyw 26, 67; [Lecz my tu tego rozczitáć niebędźiemy/ coby y nas w rozczytániu y was ſnadź w ſłuchániu obráźić mogło. ZebrzydOdpow Ee2v; NowModl 120v; UstKościel A2v].

W połączeniach szeregowych (3): KrowObr 178v; iże doległośći/ ktore ták zácne święte wezwánie naſze ná ſobie nośi then raz miedzy ſobą w tym thak wielkiem zgromádzeniu przypomnieć/ wylicżáć y rozcżytáć mamy BielKron [3322]; Aby widzieli y wiedzieli/ y rozcżytáli ſobie/ y zrozumieli poſpołu/ że to ręká Pańſka vcżyniłá Leop Is 41/20.

Zwroty: »pilnie, [z pilnością] rozczytać« = diligenter investigare Vulg (1): pilnie ſobie rozcżytay pámiątkę oycow twoich Leop Iob 8/8; [przetoż ſie godzi ábyſmy ią [ewangelię] s pilnoſcią zá pomocą Bożą rozcżytáli GilPos 280; WujPosN 1584 II 122 (Linde) ].

»sobie, z sobą rozczytać« = praemeditari PolAnt (9:1): RejPs 179v; além s ſobą dobrodźiéiſtw Chriſtuſowych nieroſzczytáł MurzHist S2; KrowObr 63v, 178v, 179, 200; Leop Iob 8/8, Is 41/20; RejAp 61v; tedy ná Páná Chriſtuſá Zbáwićielá twego pámiętay/ y śmierć iego ſobie rozcżytay KarnNap D4; [MurzNT Mar 13/11 (Linde błędnie: Matth); NowModl 120v].

Szeregi: »rozbierać, rozczytać« (1): To gdy ia w vmyśle ſwym rozbieram, roſczytam, [...] Mowię ták [...] CiekPotr 17; [MurzNT 28v].

»rozczytać i rozmyślać« (1): iedno roſtzytam y rozmyſlam ſobie iż kryſtuſowe ćiáło było ná krzyżu zá mię zawieſzone KrowObr 200.

[W przen:
Zwrot: »rozczytać w sercu« [szyk zmienny]: A [Piłat] widzyal yego pokore, y roſczytal wſerczv Iezuſzove ſlowa ktore ku niemu mowyl RozmyślDomin 67; ábychmy to wielkie dobrodzieyſtwo odkupienia ſwego [...] nabożnie á pożytecżnie w ſercách náſzych rozcżytáć vmieli WujPosN 1584 I 208 (Linde), II 122 (Linde).]
a. Przypominać, wyliczać [komu] (1): Będę ia tobie rozcżytał wſzyſtki látá moie KuczbKat 205.
2. [pf Prawdopodobnie: Przeczytać wiele [co]: Bych chciał rozcżytać rozmaite hiſtorie/ doſyćbych takowych przykładow nalazł/ gdzie zwycięſcza był niewolnikiem v tego ktorego był przed tym zwycięzył OrzKsiąż C.]

Synonimy: 1. rozbaczać, rozbaczać się, rozbierać, rozejmować, rozeznawać, rozmyślać, rozmyślać się, rozprawować się, roztrząsać, rozważać.

Formacje współrdzenne cf CZYŚĆ.

Cf ROZCZYTANIE

KW, (LWil)