[zaloguj się]

ODWODZIĆ (246) vb impf

Oba o jasne; imp z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
inf odwodzić
indicativus
praes
sg pl
1 odwodzę
2 odwodzisz odwodzicie
3 odwodzi odwodzą
praet
sg pl
1 f odwodziłam m an
3 m odwodził m pers odwodzili
f odwodziła m an
fut
sg pl
3 m będzie odwodził m pers
f odwodzić będzie m an
n subst odwodzić będą
imperativus
sg pl
2 odw(o)dź, odw(o)dz
3 niech, niechåj, niechże odwodzi niech odwodzą
conditionalis
sg pl
1 m bych odwodził m pers bychmy odwodzili
2 m byś odwodził m pers
3 m by odwodził m pers by odwodzili
f by odwodziła m an
n by odwodziło subst by odwodziły

inf odwodzić (50).praes 1 sg odwodzę (21).2 sg odwodzisz (5).3 sg odwodzi (58).2 pl odwodzicie (1).3 pl odwodzą (25).praet 1 sg f odwodziłam (1).3 sg m odwodził (13). f odwodziła (2).3 pl m pers odwodzili (8).fut 3 sg m będzie odwodził (1). f odwodzić będzie (1).3 pl subst odwodzić będą (1).imp 2 sg odw(o)dź (2) BibRadz, LatHar, odw(o)dz (1) BudBib.3 sg niech, niechåj, niechże odwodzi (3).3 pl niech odwodzą (1).con 1 sg m bych odwodził (1).2 sg m byś odwodził (1).3 sg m by odwodził (9). f by odwodziła (2). n by odwodziło (2).1 pl m pers bychmy odwodzili (1).3 pl m pers by odwodzili (5). subst by odwodziły (2).part praes act odwodząc (28), odwodząc (1) BiałKat.

stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przyładów) ‒ XVII w.

1. Prowadzić na inne miejsce chcąc, aby ktoś się tam znalazł lub aby opuścił dotychczasowe miejsce; reducere Mącz, PolAnt, Calep, Cn; abducere, deducere, sevocare Mącz, Calep, Cn; subducere Mącz, Cn; seducere Calep, Cn; amovere Mącz; demovere, depellere, detrudere, movere, retroducere Cn (18): Amoveo, Odeymuyę/ odwodzę/ pomykam ſie precz/ odganiam. Mącz 234b, 96b; Abduco – Odwodzę. Calep 4a, 294a, 962b.

odwodzić co (żywotne) od czego (żywotne) (1): Kśiędzá Krupſkiégo kóń miał ten obyczay/ że od koni nie dał ſie ládá iáko odwodźić KochAp 7.

Zwroty: »odwodzić na stronę« = sevocare Mącz, Calep, Cn; prehendere a. seducere solum Cn [szyk zmienny] (2): Sevoco, Odzywam/ odwodzę ná ſtronę. Mącz 505c; Calep 975b.

»odwodzić precz« = abducere, subducere Mącz [szyk zmienny] (2): Abduco, Precz odwodzę. Mącz 96a, 97a.

Przen [kogo dokąd] (2): [Król] nie ma wielkiégo około śiebie miéć woyſká/ którymby ná zad do Aegyptu/ to ieſt/ w błędy á w kácérſtwá/ przez moc á przez gwałt lud Króleſtwá ſwoiégo od Kośćiołá Bożégo odwodźił. OrzQuin T2v; O mieyſce źiemne [tj. grobie]/ [...] Pobożnych wiele Bierzeſz/ á śmiele. W rodzicách ſzkodziſz/ Bo ie odwodziſz/ W mieſzkánia ćiche/ A bárzo liche. WisznTr 21.
a. Prowadzić z powrotem, przyprowadzać (5): vyrzyſz byká brátá twego/ álbo drob iego błądzący/ nie odeydzieſz od nich/ odwodząc odwiedzieſz ie brátu twemu. BudBib Deut 22/1; Calep 902b.
Zwroty: »[kogo] do domu odwodzić« (2): BibRadz Iudic 19 arg; że też potym woyſko ſwoie znędzoné y náwątloné/ muśiał [Turczyn] dwákroć do domu odwodźić OrzJan 80.

»zaś odwodzić« (2): Niektoremu Lewićie odeſzłá żoná do domu oycá ſwego. 8. Ktorą gdy záś do domu odwodźił. 25. Vczynion ieſt iey gwałt w Gábáá ták iż vmárłá. BibRadz Iudic 19 arg; Mącz 96d.

b. Dawać sygnał do odwrotu (1): Trębácże pobudzáli wyieżdżáć w pole y potykáć ſie/ y záſie odwodźili gdzie byłá tego potrzebá BielSpr 12v.
c. [Odłączać karmiącą matkę od młodych [co (żywotne) od czego (żywotne)]: przez dźieśięć dni po oproſzeniu máćiorki nie odwodźić od prośiąt Cresc 1571 567.]
2. Odginać, odchylać; zwracać w inną stronę; recellere Mącz, Calep; avertere PolAnt; reducere, refigere Mącz; deicere, detorquere Cn (7): Recello, id est, Reduco, reclino, Odwodzę/ Odginam. Mącz 46c, 126d, 348b; Calep 897b.
Zwrot: »[co] nazad odwodzić« (1): żeś ſie był w.m. dla wzięcia pośiłku cofnął/ iáko owo Táran názad odwodzą/ áby tym moczniey vderzył GórnDworz Dd5.
Przen (2):
Zwrot: »odwodzić oczy [od kogo]« = przestawać patrzeć (2): Odwodź oczy twoie od niewiáſty piękney [Averte oculum a muliere formosa] BibRadz Eccli 9/8; BudBib Eccli 9/8.
3. Sprawiać, aby ktoś czegoś nie robił, nie uczestniczył w czymś, nie doznawał czegoś; avocare Mącz, Calep, JanStat, Cn; dehortari Modrz, Calep, Cn; retrahere Modrz, Cn; abhortari Calep, Cn; absterrere, arcere Mącz; abducere, aberrare facere, abstrahere Modrz; deterrere, dissuadere, revocare Cn (220): Avoco, Odziwam/ odwoławam/ odwabiam Metaph Odwodzę. Mącz 504c; Abhortor – Odwodzę, odradząm. Calep 4b, 116b, 298b.

odwodzić co komu (1): Absterreo, Odſtráſzam/ odwodzę komu co. Mącz 451c.

a. Skłaniać do zaniechania, odstąpienia, zniechęcać, powstrzymywać [w tym: z podmiotem osobowym (150), z nieosobowym (50); kogo (175), co (żywotne) (1), co (W przen) (17)] (211): To ſie rozumie iákoby ſtrách/ iż czlowiek vznawſſi wyſtępek ſwoy boj ſie iż to zle biło áby drugi raz nie vpadł bowiem go ſtrách zakonu odwodzi RejPs 177; Iozeph dzywnie panią od/ wodzy [!] RejJóz E3v, Dv; Otóż mię to trochę odwodźi: wſzákże temu nieubliżáiąc, trzymałbym ſie przed śię zdánia ſwégo JanNKar E4v, E.

odwodzić do kogo (1), do czego (5) [w tym: do kogo [i] do czego (1)] (5): Epikurus co też ſwą rádą ludzi zwodzi/ A wiele ich od cnoty tám do niey [pani Rozkoszy] odwodzi. RejWiz 33v; Aby thy Bogi thym więcey zálećił/ y do nich ludźie przyćiągnął/ á potym áby od prawdźiwego Bogá Oycá odwiodł/ iáko wyżſzey od Kryſtuſá odwodźi do ſtworzenia. GrzegRóżn E3v; A ták gdy vſłyſzyſz ducha iákiego/ ktoryby cie chciał odwodzić do inſzych wymyſłow á do inſzey nádzieie oprocż Páná twoiego/ do vmárłych ſwiętych/ do odpuſtow/ do obrázow/ do gromnicżek/ y do inſzych rzecży omylnych/ [...] vciecżże ſie thy iedno do oney vmieiętnośći ſwoiey RejPos 190; CzechEp 343; źlebym czynił/ kiedybym was od pewnego pokoiu/ do niepewnego zwyćięztwá odwodźić miał OrzJan 15.

odwodzić od kogo (20), od czego (140) [w tym: od kogo i czego (5)] (155): ForCnR A3v; BielŻyw nlb 6; SeklWyzn c4v; RejKup q4; MurzHist V3v; MurzNT 76; Toć yeſt wolnoſć ćyeleſtna/ od ktorey nas Páweł S. odwodźi KromRozm II mv, ſ4v; DiarDop 104 [2 r.]; GliczKsiąż P; LubPs O6, bb marg, bbv, Q2v marg, Rv; GroicPorz av; KrowObr 58, 141, 166, 208v; RejWiz 33v, 53v; ten ktory chce odwodźić lud od Bogá/ áby był zabit. BibRadz Deut 13 arg, I 88c marg, 2.Reg 20 arg, II 22a marg; żeś przyſzedł roſtyrki cżynić/ á ſługi moię od robot ich odwodzić. BielKron 29, 5, 205, 282, 307; GrzegRóżn E3v; KochSat B3v; czoſz tedy mieyſczkiemu proznowaniu na przeſzkodzie może być/ czo by nas iákmiarz długo od czwicżenia w naukach odwodzić miało? KwiatKsiąż L4, I3v; Avocata rebus gerendis senectus, Stárość odwodźi od ſpráwowánia rzeczy. Mącz 504c, 14c; SarnUzn G8v; RejAp 57, 79, 100, 175; Ani to/ áni żadna naiwiętſza krzywdá/ nie ma iey [dwornej pani] od pocżćiwośći odwodzić. GórnDworz Cc, C4v, Y3, Ee8, Ff8, Ii7; [abychmy] omylnemu ſwiátu ni w cżym ſie od woley ſwięthey twoiey márnie odwodzić nie dáli RejPos 31; mieli też náſtáć y Prorocy y Apoſtołowie fáłſzywi/ kthorzy mieli odwodzić lud od prawdziwey náuki Kriſtuſowey RejPos 68v, 11, 30, 40v, 52v, 54v (30); RejPosWiecz3 [97]v; BiałKat 46 [2 r.]; KuczbKat 370; RejZwierc 6v, 11, 135v, 266v; WujJud 119v, 131v, 133v [2 r.]; RejPosWstaw 110v; á o tobie ſłyſzeli/ iż tych wſzytkich żydow ktorzy ſą miedzy pogány odwodziſz od zakonu Moyżeſzo⟨wego⟩ CzechRozm 77, 36, 67v, 71 [2 r.], 89v, 170 (11); A niech ćię wſtyd od ſpowiedzi nieodwodzi KarnNap C4; Bo oni będąc y rozumem y bogáctwy od Bogá lepiey obdárzeni/ więcey przycżyn máią ktore ie od wyſtępkow odwodzą ModrzBaz 73, 18, 25v, 67, 75, 126; gdzie Márkowi Epheſkiemu y vporowi iego wolność dáią/ á nikt go od iego zákámiáłośći poniewolnie nie odwodzi SkarJedn 295, 306, 376, 380; Oczko 18v; Chodząc z towárzyſzmi ſwymi po wſzytkim onym páńſtwie: ludzie od Cżártowſkiey ſłuſzby odwodził SkarŻyw 231, 47, 100, 238, 290, 483; CzechEp 46, 76, 281, 289, 343 (9); Ktorymi ſłowy/ Páweł ś. odwodźi/ od onych zabáwek ceremonialnych zakonnych/ y od roſkoſzowánia w tym świećie/ y ſtáránia ſię o ty rzecży źiemſkie NiemObr 9, 31 [2 r.], 42, 61, 91; nie dopuſzcżayćie ſię w namnieyſzey rzecży od powſzechnośći kośćiołá Bożego (ktory oni Papieſkim żowią [!]) odwodźić ReszPrz 91, 109; ArtKanc S16v; Phil F, L2, N3, R2; GórnTroas 10, 27; GrabowSet I2v, Xv; OrzJan 15, 59, 70; toć nie iedná rzecż od pokuthy odwodźi. LatHar 162 marg, +2v, 33, 40, 657; 12 Piſze rozmáitym ſtanom/ ſtárym y młodym. 15 Odwodząc ich od miłośći świátá/ 18 Y od haeretykow/ ktore Antychriſtámi zowie. WujNT 1.Ioann 2 arg, s. 248, 1.Cor 10 arg, Gal 5 arg, Col 2 arg, 1.Tim 1 arg, s. 751, 838; SiebRozmyśl B; A my ládá wiátrom y ſtráchom od ſzukánia ſię zbáwienia odwodźić dáiem SkarKaz 519a, 4a; CiekPotr 17; SkarKazSej 661a; KlonWor 12. Cf Zwrot. [Cf też 1. Przen OrzQuin T2v].

odwodzić z czego (1): BibRadz I 108c marg cf W przen.

odwodzić ku komu [ku sobie], ku czemu (2): A kaznodźieie maią nanie wołać iako na przeklęté/ i ktoré inſzą chfáłę panu vſtawuią niſzli on ſám vſtawił/ i temże duſzám ſzkodzą/ ku ſobie ié od pańſkiéi woléi odwodząc MurzNT 76; A on by ſie znák ábo cud wam przezeń opowiedány wypełnił/ ále by was przedſię odwodźił ku náſládowániu y chwaleniu Bogow cudzych/ ktorych wy nie znaćie. BibRadz Deut 13/2.

odwodzić na co (2): áby gdy żołdu nie ſtánie/ cnotá wáſzá miáłá ſie tym krégiem hámowáć/ á was od ſławy woiennéy ná próznowánie y ná leniſtwo odwodźić OrzJan 59; Przetoż nie ſłuchaymy tych/ ktorzy ná ſtrony y ſekty odwodzą/ mowiąc; Owo tu ieſt Chriſtus/ ábo/ Ono tám. WujNT 104, 104.

odwodzić w co: [Cf 1. Przen OrzQuin T2v].

odwodzić czym (19): temżé duch święty od ich złocinſtwa odwodźił/ czém tu ſpiérę żałoſnego MurzHist L4; LubPs Q2v marg; A toć ieſt onego chytrego Wężá zdrádá/ ktorey nie kożdy tzłowiek batzy/ á thą zdrádą ſwoią/ wiele ludzi od ſámego Bogá odwodzi. KrowObr 208v; BibRadz I 5c marg; A by ten nędzny ſwiát/ y to ciemne kſiążę iego nie odwodziło nas od ciebie Bogá náſzego tym lákomſtwem á tymi pożądliwoſciámi ſwiátá tego. RejPos 220, 30, 54v, 338v [2 r.]; RejZwierc 6v; RejPosWstaw 110v; powiedział mu Papieſz/ iſz to ſą chytrośći ſzátáńſkie/ ktory tym chce gdy inacżey nie może/ od dobrego odwodzić SkarŻyw 290; nie thylko że lud od niewoley ſie vſthrzeżenia odwodził/ nápominániem ſwym cżęſtym y vkázowániem że iuż bliſko iárzmo niewoley/ ále y záſtáwianiem ſie Piſiſtráteſowi Phil N3; OrzJan 115; LatHar 674; Przykłádem Zydow odwodzi Korynthiany/ od báłwochwálſtwá/ porubſtwá/ y od ſzemránia. WujNT 1.Cor 10 arg, Col 2 arg, s. 838; Tych [Wenus] odwodzi pochlebſtwém ſwym od rády zdrowęy [!]. CiekPotr 17.

Ze zdaniem dopełnieniowym zaprzeczonym [w tym z zapowiednikiem: od tego (5); (a)by, żeby (12), że (1)] (13): począł mu duch panſki w ſercu iego rozważać i wielką go mocą odwodźić/ aby śię zbawiciela ſwego i prawdy iego nie przáł MurzHist C3; LubPs Rv; GroicPorz oo3; A tyć więc nas pſtroćiny odwodzą od tego/ Ze nie możem rozeznać co nam potrzebnego. RejWiz 53v, 178v; BibRadz I 5c marg; BielKron 205; GórnDworz C4v; RejPos 68v, 225; Zakon przyrodzony odwodzi cżłowieká od tego/ żeby drugiemu nie życżył thego/ cżego by ſam nie rad miał CzechRozm 89v; Kanclerz vśilnie Krolá á mądrze odwodził/ Widząc młode Hetmány by bitwy nie zwodził. StryjKron 622; OrzJan 115.

W przeciwstawieniach: »odwodzić ... przywodzić (14), pobudzać (4), napominać (a. upominać) (3), radzić (2), uczyć (2), wieść (2), ciągnąć, przyciskać, przymuszać, skłaniać, wzywać, zalecać« (30): BielŻyw nlb 6; KromRozm III ſ4v; GliczKsiąż I3v; Práwo tedy/ ieſt náuká/ ktora wiedźie ku wſzelkiey potćiwoſći/ á odwodźi od káżdey niepráwoſći GroicPorz av; I co ieſt inſzego ludzi odwodzić od Páná Iezu Kryſtá vkrzyżowánego/ y przywodzić ie ku rozmaithym inſzym zbáwićielom martwym KrowObr 58; BielKron 282; KwiatKsiąż I3v; Więc iáko ći poſtháwą ſwoią/ odwodzili mie od tego/ ábych nie miłował: thák potym záſię znałem drugie/ kthorzy mie ku miłośći bárzo ciągnęli GórnDworz C4v; vcży nas thego cżynić/ czo przyſtoi/ á od tego nas odwodzi/ czo przećiwko przyſtoieńſtwu. GórnDworz Ff8, Ll7; RejPos 52v, 332; á vchoway pánie Boże tákich [obrazów] mieć: które by odwodzáć [lege: odwodząć] od chwały Bogá żywego/ miáłyby ludźi do śiebie niéiáko ſkłániáć BiałKat 46; WujJud 131v, 133v; CzechRozm 71 [2 r.], 175v; ModrzBaz 25v, 67, 79v; A to [...]/ że im [Antyjoch] gwałt cżynił z ſtrony ich zakonu/ odwodząc ich od niego/ á do báłwochwálſtwá ſwego przyćiſkáiąc CzechEp 368, 343; Twoiá rádá nie zda ſie nam być ſłuſzna/ iáko tego ktory nam do tego rádziſz cżegoś ſam ſkoſztował/ á od tego nas odwodziſz cżegoś nie doznał. Phil F; A znáć iáki ſam Pan/ rzecży ták ślicżnych. Ktory od zmiennych/ miłości fałſzywych/ Odwodząc/ wzywa do roſkoſz prawdźiwych GrabowSet Xv; gdyć nákoniec cnoty rozmáićie záleca/ y od wſzelkiey ćię nieprawośći odwodźi. LatHar +2v; odwodź mię od wſzelkiey niepráwośći: przymuſzay mię/ ſerce od dobrego odwracáiącego: pobudzay/ myśl ku dobremu ſkłániáiącego LatHar 40; Ku iákim cnotam ſwoich nápomináć/ y od iákich ie grzechow odwodźić ma. WujNT Tit 3 arg, Hebr 12 arg, s. 784.

W charakterystycznych połączeniach: odwodzić od baczenia, od bałwochwalstwa (3), od bitwy, od błędow, od Boga (bostwa) (6), od bojaźni sądow bożych, od brzydkiej zabawy, od chwały bożej (Boga) (3), od cnoty (3), od czartowskiej służby, od ćwiczenia w naukach, od dobrego, od dobrych spraw (uczynkow) (2), od grubych mow, od gry, od heretykow, od krolestwa niebieskiego, od Krystusa (Chrystusa, Pana Jezu Krysta) (5), od łotrostwa, od marności świeckich, od miłosierdzia bożego, od miłości fałszywych, od miłości świata, od myślenia rzeczy złych, od myśli melankolicznych, od myśli wysokiej, od nadzieje, od nauki bożej itp. (7), od nauki przewrotnej, od nieprawości (3), od nieprzystojnych obyczajow i postępkow, od nieuczciwych (świeckich) rzeczy (2), od obrzezania, od ojcow świętych, od okrucieństwa (2), od Pana (6), od panowania we zborze (2), od pobożności od poczciwości, od pokoju, od pokuty, od porubstwa, od posłuszeństwa (4), od powinności (2), od powołania [bożego], od powszechności Kościoła, od poznania, od pożądliwości świeckich, od prac, od prawdy, od prawowania, od proznowania, od przyrodzenia, od pychy, od rady zdrowej, od robot, od rozkoszowania w świecie, od sławy wojennej, od słowa bożego (pańskiego) (4), od służby Pana (świętej Panny) (2), od spania (2), od spowiedzi, od sprawiedliwości, od sprawowania rzeczy, od sprosności, od sprosnych słow, od starania się [o co] (2), od stateczności, od stoczenia bitwy, od swowoleństwa, od syna bożego, od szemrania, od szukania zbawienia, od świeckich obłądliwości, odświęto(bliwo)ści (2), od świętych obietnic, od Świętego Pisma, od towarzystwa [czyjego], od ufania w Panu Bogu, od urzędu swego, od usprawiedliwienia, od ustrzeżenia się niewolej, od uważania rozumu, od uznania, od waśni, od wiary (stateczności wiary) (8), od wolej pańskiej itp. (5), od wolności cielestnej, od wspominania [kogo], od wymysłu ludzkiego, od występku (2), od wzglądu, od zabaw uczciwych, od zabawek ceremonijalnych, od zakamiałości, od zakonu Mojżeszowego, od zamiłowania świata, od zbytkow (2), od zelżywości, od złego dobr bożych używania; odwodzić do gromniczek, do inszej nadzieje, do inszych rzeczy omylnych, do inszych wymysłow, do niepewnego zwycięstwa, do obrazow, do odpustow, do stworzenia, do swych plotek, do umarłych świętych; odwodzić ku naśladowaniu i chwaleniu bogow cudzych; odwodzić na lenistwo, na proznowanie, na sekty (2).

Zwrot: »od grzechów (grzechu), od(e) złego, od złości, od złoczyństwa, od złościwych spraw, od złych uczynków odwodzić« = ab actionis vitiosis removere Modrz; a mało avocare JanStat [szyk zmienny] (7:4:3:1:1:1): RejPs 27v; MurzHist Bv, L4; GliczKsiąż I3v; Leop Ez 2 arg; KuczbKat 325; CzechRozm 175, 204; ModrzBaz 10v, 79v; ocży ćię ludzkie od ſproſnośći y grzechu twego/ y wſtyd ludzki odwodzi SkarŻyw 118; LatHar 674; WujNT Tit 3 arg, Hebr 12 arg, s. 784; Których miecz duchowny ode złégo nie odwodźi: niech winá docześna ie powśćiąga. SarnStat 898 marg, 678.
Szeregi: »odwodzić i bronić« = arcere et submovere Mącz [szyk 1:1] (2): Mącz 235a; Kiedyć by ty rzecży/ ktore ſie nam zdádzą być przyrodzone/ dobre były: tedyćby ich nam Bog niezákázował. Ale iż złe ſą/ á iemu przećiwne: tedy nas od nich odwodźi/ y ſłowem ſwym onych nam broni. CzechRozm 242v.

»nie odwodzić ani karać« (1): Drugi raz o ſproſność ćieleſną y towárzyſtwo niecżyſte z pogáńſkimi niewiáſtámi Moábſkiemi [...] kazał Przełożone ktorzy ich od tego nieodwodzili/ áni karáli/ záwieśić ná ſzubienicách SkarŻyw 483.

»odciągać i odwodzić« (1): A przeſto ieſliby ćię oćiec álbo mátká twoiá odćiągała/ y odwodziłá/ od ſztzerego ſlowá Bożego/ od wiáry prawdziwey/ [...] nieſluchay ich KrowObr 141.

»odwodzić a (abo) odciskać« [szyk 1:1] (2): A ieſliby cie mocą á iákim gwałthem chciał odćiſkáć ábo odwodzić od tego [powinności twojej]/ tu ſłuchay iż oto tu Pan tego nie porucża iemu RejPos 318, 338.

»odrywać i odwodzić« (1): iż niektórzy ták lekko ſobie Krześćiány wſzyſtkié ważą/ [...] áż y náwet Kśiążętá y Króle odrywáią y odwodzą od wſzyſtkiégo obmyślawánia pańſtw y Króleſtw ſwoich OrzJan 70.

»odwodzić i odstraszać« (1): A nie modląć śie z ſercá ludźie obłudni: od ktorych towárzyſtwá y zwycżáin [!]/ Pan nas odwodźi y odſtraſza KuczbKat 370.

»odwodzić a (i) (po)hamować« [szyk 2:2] (4): RejZwierc 6v; ktore [koło senatorskie] Krolá y zwierzchnego Páná do pięknych á vcżćiwych rzecży pobudza/ od ſproſnych á nieucżćiwych odwodźi/ á złe iego chęći hámuie [regis ac principis ad pulchra et honesta excitatorem, a turpibus ac inhonestis dehortatorem, pravarum eius affectionum moderatorem] ModrzBaz 25v; Czego ſurowé práwo nam nie zákázuie/ Od tego wſtyd odwodźi/ y cnotá hámuie. GórnTroas 27; OrzJan 59.

»odwodzić, (a) upominać« (2): Ano Pan od tákiego mnimánia záwżdy nas miłośćiwie odwodzi á vpomina RejPos 313v; LatHar 33. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

W przen (31): MurzHist V3v; żądánye pomſty na fáłeſzne ſprzećiwniki/ ktorzy náuką ſwą odwodzą wierne od they ſkáły/ to ieſt od Kriſtuſá. LubPs Q2v marg; Tu báczyć mamy/ iż zakon Páńſki roſkázuie zábiiáć wſzytki ktorzy vczą fałſzywey náuki/ odwodząc lud z drogi prawdźiwey BibRadz I 108c marg; Abowiem [astronomia] nas od tych ciemnośći y od grubego powietrza odwodzi/ y ku wyſokiemu onemu naiaſnieyſzemu domowi [...] oczy náſze y vmysł przywodzi. KwiatKsiąż I3v; RejAp 57; miececie ony nędzne ſieći ſwoie ná ty niewinne rybki Páná ſwoiego/ odwodząc ie od niego á od ſwiętych ſłow y od náuki iego RejPos 176v; ieſliby oko ábo ręká ábo nogá thwoiá od niego [krolestwa niebieskiego] odwodziłá ciebie/ á wiodła cie do iákiego inego kroleſthwá/ ábyś iey gwałth vcżynił RejPos 332; A ći nie tylko áby dobrowolnie mieli dopuśćić nędzny á záſlepiony lud do tey ſwiętey ſwiátłośći/ ále ieſzcże ktemu od niey gwałtem/ miecżem/ ogniem [...] odwodzą á odćiſkáią nędzne owiecżki iego. RejPos 338v, 30, 338v; RejZwierc 266v; CzechRozm 71; ponieważ krewność/ powinowáctwo/ przyiaźń/ y nieprzyiaźń [...] wiele ludźi od prawdźiwey drogi odwodźi ModrzBaz 75; nam go [Chrystusa] ku budowániu ſię ná nim zá fundáment zálećili y zoſtáwili wſzytkie inſze fundámenty od ludźi wymyślone gániąc/ y odrzucáiąc/ y od nich wſzech wierzących odwodząc. CzechEp 289; zową ie [zgromadzenie] czáſem Nierządnicą: iż złą pożądliwością odwodzi ludzie ćieleſne y ziemſkie od drogi Bożey WujNT 838.

odwodzić co (15): A ten grzech rozum odwodzy RejKup ſ2; LubPs bbv; Tu wſzyſcy wierni náukę máią/ áby żądze ſwe odwodźili od rzeczy źiemſkich BibRadz I 88c marg; Bo iako gęſte Mſzice nagle cię obſiędą Roſkoſzi ſwiata tego/ i odwodzić będą Twoie ſlachetne ſerce od zabaw ucżciwych KochSat B3v; RejAp 79; Drudzy záſię tłumią tho niewinne á wierne naſienie Páńſkie/ rozſiewáiąc w nim fáłeſzne náuki/ fáłeſzne wymyſłj/ á omylne podobieńſtwá/ ktoremi ie odwodzą od wierney náuki Páná ſwego RejPos 54v; bychmy odwodzili ſwiát ten od tego/ áby gdzye indzyey rátunku á wſpomożenia ſwego ſzukáli/ niżli v ſwiętego Boſtwá twoiego. RejPos 225, 52v; Ale to pewna/ że o śmierći tuż ſtoiacey [!]/ pomyślenie ſercá by nabyſtrzeyſze od złych vcżynkow odwodźi: á bezpiecżność od śmierći z nádźieią vchodzenia inſzego karánia/ ábo táráſowego ábo pieniężnego/ złe ſercá pobudza do złocżyńſtwá. ModrzBaz 79v, 67; SkarŻyw 47; Rácż chęć odwodźić/ od brzydkiey zabáwy GrabowSet I2v; á co od tego ſerce twoie y myśl odwodzi LatHar 675; SkarKaz 4a; SkarKazSej 661a.

W charakterystycznych połączeniach: bojaźń odwodzić, chęć, myśl, nasienie (pańskie, wiernych pańskich) (2), rozum (2), serce (6), świat (2), swe (2); odwodzić od ciemności, od cieniow, od (z) drogi prawdziwej (bożej, żywota wiecznego) (4), od fundamentu, od grubego powietrza, od nowonarodzonego syna, od pastwiska świętej wolej, od skały (2), od szczyrej białości, od światłości (2), od złotej korony.

Zwroty: »daleko odwodzić« (1): Obacży tho ocyec káżdy á ſyná ſwego nyechby dáleko od thego odwodził. GliczKsiąż P.

»[co] z oczu [komu] odwodzić« (1): Częſto nam ſławo koniec táki wodziſz, Gdy boiazń śmierći z oczu nam odwodziſz. KlonKr A3v.

α. Skłaniać, zmuszać do opuszczenia kogoś lub jakiegoś miejsca [kogo] (3): Záłował ſie thego Ierzyk nań [na Lutra]/ przed ſtryiem Krfierſtem Sáſkim Kſiążęćiem z groźbámi/ wielkiem żalem mowiąc/ yż nam poddane trwoży odwodzi/ niezoſtániem potym przy żadnym BielKron [211]v.

odwodzić od kogo (1): Ieden kápłan/ ná imię Florencius/ zayrząc świętemu/ bárzo ſię dręcżył: á nie mogąc ludzi od niego odwodzić/ ſtruć go vmyſlił. SkarŻyw 250.

odwodzić skąd [stąd] (1): Wiedz iż ẃiele liſtow przyſzło/ ktore nas poniewolnie ſtąd odwodzą/ á wſzákże ti niemyſl o tim ábyſmy dla boiázni [...] ná wſthecż odiecháć mieli HistAl C8.

b. Nie dopuszczać do czegoś, pozbawiać, uwalniać [w tym: z podmiotem osobowym (2), z nieosobowym (1); kogo (2), co (W przen) (1) od czego] (4): Cżemu zwodziſz ty ſynacżki wezwáne iego/ á odwodziſz ie od opátrzności y od ſwiętego miłolierdzya iego? RejPos 239v; tedy ći niebożętá nie tylko ſámi zbáwieni niebędą/ ále y inſzych odzbáwienia odwodzą CzechRozm 174v.
W przen [co] (1): O moc/ o roſkoſz/ o ſkárby/ pilnośći/ Choćby nie dármo były/ przedſie ſzkodzą/ Bo náſzę chćiwość od ſwey ſzczęśliwośći Właſney (co Bogiem zowiemy) odwodzą. SzarzRyt Av.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Abstraho, Odciągam/ odwodzę/ odriwam. Mącz 461b.

Synonimy: 2. odginać; 3.a. hamować, odciągać, odłudzać, odrywać, odstraszać, odwabiać, odwracać, odzywać, powściągać.

Formacje współrdzenne cf 2.WIEŚĆ.

Cf ODWODZĄCY, ODWODZENIE, ODWODZONY

ZZa