[zaloguj się]
[pdf]

ODZYWAĆ (19) vb impf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf odzywać
indicativus
praes
sg pl
1 odzywåm odzywåmy
3 odzywå
fut
sg
3 m będzie odzywåł
conditionalis
pl
3 m pers by odzywali

inf odzywać (4). ◊ praes 1 sg odzywåm (5). ◊ 3 sg odzywå (3). ◊ 1 pl odzywåmy (2). ◊ fut 3 sg m będzie odzywåł (1). ◊ con 3 pl m pers by odzywali (1). ◊ part praet act odzywając (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Wywoływać kogoś z jakiegoś miejsca; avocare, reclamare, revocare, sevocare Mącz (4): Revoco, Odzywam odwoławam záś/ wrácam kogo zkąd. Mącz 505b, 55c, 504c, 505c.
2. Skłaniać do poniechania czegoś lub podjęcia czegoś innego; avocare, revocare Modrz [w tym: kogo (5)] (6):

odzywać do czego [w tym: od czego do czego (2)] (4): ták iż nie bez przycżyny Páweł/ odzywáiąc nas od prożney chwały do vniżenia y ſkromnośći/ roſkázuie áby káżdy drugiego rozumiał być nád ſię wyżſzym. ModrzBaz 58, 63v; pan Bog ich [Żydów] báłwochwálſtwo [...] ná ocży wyrzucał/ do zakonu ſwego ich odżywáiąc NiemObr 179. Cf Zwrot.

odzywać od czego (4): BibRadz I 346; Z tąd rośćie mierność/ ktora nas od niesłuſznych roſkoſzy odzywa ModrzBaz 8, 58, 63v.

Zwrot: »do powinności odzywać« = przywoływać do obowiązku (1): przeto ſzukano w Rzecżáchpoſpolitych ludźi do rządzenia godnych/ [...] ktorziby vmieli y chćieli ſpráwiedliwośći vcżyć/ á tych ktorzi ią gwałcą/ do ich powinnośći odzywáć [ad officium revocare] ModrzBaz 138.
W przen (1):
Zwrot: »myśl swą odzywać« (1): Z kąd rzecz ſwą zámykáiąc/ [Salomon] vczy nas/ ábyſmy myli ſwą odzywáiąc od tych prożnośći/ wſzytek náſz vmyſł vdáli ku ſzukániu y nábywániu Nawyzſzego dobrá BibRadz I 346.
3. Donosić, dawać znać [co do czego] (1): Nád to ieſzcże/ áby tákowi dozorcę vcżynki ludzkie [...] znácżyli/ á do praw odzywáli [ad leges revocare]: á inſtygatorom coby cżynić trzebá znáć dawáli. ModrzBaz 95v.
4. Zrzekać się czegoś na czyjąś korzyść, może: zwracać [komu co] (1): Bądz potwirdzon krolu Dariuſie a powſtań/ á iákos przed tim twoie páńſtwo trzymał/ ták y teraz przyymi Perską koronę/ á vżyway mocy twey/ iákos przed tym był. Przyſięgám thobie preſz namocnieyſze bogi moie/ iż thobie prawdziwie wſzytko páńſtwo twoie odzywam [totum imperium renuncio] HistAl G.
5. praw. Odwoływać się do wyższej instancj, składać apelację; appellare, vocare BartBydg; provocare JanStat (4): BartBydg 211; (nagł) Ná grobie iednégo prokuratorá. (–) WZdy mi dopuść mocijéy/ wſzák ták wſzędźie bywa/ Komu ſye krzywdá widźi/ tedy ten odzywa. PudłFr 37.

odzywać do czego od kogo (1): Do którégo Sądu Naiwysſzégo [...] będźie wolno im od wſzytkich Sędźi [...] wſzyſtkim/ którzy ſie práwuią/ áppellowáć/ odzywać SarnStat 956.

Szereg: »apelować, (a) odzywać« = appellare, provocare JanStat (2): Provocator, [...] ten który áppelluye á odzywa. Mącz 505b; SarnStat 956.
6. praw. Unieważniać; revocare JanStat [co] (2):

W połączeniach szeregowych (2): któré to zaſtáwy/ dárowánia/ przedánia/ y zapiſy káſſuiemy/ pſuiemy/ nikczemné czynimy/ odzywamy/ niſczymy áby żadnéy mocy niemiáły SarnStat 1102, 580.

Zwrot: »nazad odzywać« (1): któré [przywileje] ile ku téy ſpráwie iáko obłędliwé pſuiemy/ nikczemné czyniemy/ y názad odzywamy. SarnStat 580.
7. Zwrot: »[co] na wątpliwość odzywać« = podawać w wątpliwość, wątpić (1): Nemo in dubium vocabit, Nikt tego ná wątpliwość nie będzie odzywał/ to yeſt/ nie będzie wątpił/ przał. Mącz 504b.

Synonimy: 2. odciągać, odłudzać, odrywać, odstraszać, odwodzić; 5. apelować, odwoławać się, ruszać; 6. abrogować, derogować, gładzić, kasować, kazić, niszczyć, odbywać, oddalać, odejmować, odmieniać, odwoływać, psować, rewokować, tracić, umarzać, »w niwecz obracać«, zagaszać, zagubiać, zatracać, znosić.

Formacje współrdzenne cf ZWAĆ.

Cf ODZYWANIE, ODZYWANY

LWil