[zaloguj się]
[pdf]

OKAZANIE (197) sb n

o jasne; -kå- (172), -ka- (7); -ka- MurzHist (3); -kå- : -ka- Leop (1:1), Mącz (8:1), CzechRozm (15:1), CzechEp (39: 1); -za- (177), -zå- (2); -za- : -zå- CzechEp (39:1), WujNT (25:1); -é BiałKat (2), -e MurzHist.

Fleksja
sg
N okåzanié
G okåzaniå
D okåzaniu
A okåzani(e)
I okåzanim, okåzaniem
L okazaniu
inne sg N a. A - okåzani(e)

sg N okåzanié (55); -é BiałKat (2), -e (1) MurzHist, -(e) (52). ◊ G okåzaniå (34); -å (29), -(a) (5). ◊ D okåzaniu (34). ◊ A okåzani(e) (34). ◊ N a. A okåzani(e) (3). ◊ I okåzanim (12), okåzaniem (11); -im LibLeg, GroicPorz, CzechRozm (5), NiemObr (2), WujNT (2); -em RejPs, MurzHist, SarnUzn, RejAp, RejPosWstaw (2), SkarKaz; -im : -em CzechEp (1:4); ~ -em (1), -(e)m (10). ◊ L okazaniu (14).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w. s.v. okazać.

Znaczenia
I. Rzeczownik od „okazać” (149):
1. Pokazanie, pozwolenie, aby ktoś coś zobaczył; demonstratio Mącz; monstratio Cn (27): Demonstratio, Okazánie. Mącz 231d.

okazanie przed kim (1): tedy ták powodowéy ſtronie, iáko y pozwánéy Dilácię pozwaláią do dwu niedźiél ná Wizią ku okazániu przed Woźnym SarnStat 1284.

Wyràżenie: »oczywiste okazanie« (1): Repraesentatio, Ocziwiſte álbo vſtne okazánie. Mącz 431b.
Szereg: »objawienie to jest okazanie« (1): Przipátrzmy ſie iedno tym ſłowom iedno iż mowi [Filip do Chrystusa, Ioann 14/8] vkaż nam Oycá/ Toć obiáwieniem to ieſt okazániem ſłuſznie názwáliſmy tę hiſtorią SarnUzn F2.
Przen [czego] (3): pilno ſłuchay/ iáko cie vcży przez Izáiaſzá nieomylnego Proroká ſwego/ iáko tá ſwiátłość twoiá ſwiećić á iáko ſie okázowáć ma/ á iákimi ſie ochędoſtwy ozdobić maſz przy okazániu tey ſwiátłośći ſwoiey. RejPos 342; Gdy też wiárá ieſt okazánim rzecży niewidźiánych/ potrzebá do tego/ áby ná wſzem y z káżdey ſtrony wárowna byłá NiemObr 69, 68.
a. Przedłożenie dokumentu [w tym: czego (2)] (3):

okazanie komu (1): Ktory ten roſzdzal vdzalaly myędzy ſzobą wxzegach chelmyenſkych: nam theſz okaſzanyę sądą Koſczerſkemu ZapKościer 1585/54v.

okazanie przed kim (1): Gdźie więc ći to Poſlowie Kśięztwá Wielkiégo Litewſk. po okazániu przed Rádámi Koronnémi plenipotentiiéy y Inſtruktiiéy ſwoiéy/ mieli [...] zobopólné Tráktaty SarnStat 1005.

Wyrażenie: »okazanie dowodow« (1): tenże Prokurator przeſtrzeże y opráwi ſobie/ áby wedle ſwey potrzeby mogł mieć ſłuſzne odwłoki ku okazániu dowodow ſwoich GroicPorz v.
b. Zwrócenie czyjejś uwagi na to, co powinien zobaczyć [czego] (1): mym zdániem y ſámego Iezuſá Chriſtuſá [...] tym kuśił/ mowiąc mu: po okazániu kroleſtw świátá tego: ieſli mi ſię pokłoniż/ damći to wſzytko CzechEp 422.
c. Pokazanie, aby było wiadome gdzie, jakie itp. coś jest a. ma być; wskazanie, oznaczenie, wyznaczenie (14):

okazanie czyje [zawsze: G sb] (2): yz tesz naszi poddany mayą okazowacz granycze nasze po okazaniv livdzy Thureczkych LibLeg 11/26, 10/70.

Wyrażenie: »okazanie granic« [szyk 4:2] (6): Navka thim ktorzi od nas są na okazanie granycz miedzi naſchemy a Tureczkiego Czeſſarza panstwi wiſlany LibLeg 10/69v, 10/69v [2 r.], 11/24v, 25v [2 r.].
Wyrażenie przyimkowe: »według okazania« (3):

~ okazanie czyje (1): LibLeg 11/86v cf »według znajdzienia i okazania«.

Szeregi: »według okazania a mierzenia (a. wymiary)« [szyk 1:1] (2): pani wdowa zdziadkami takze, do domow także przybieglich ma trzimać według okazania, a prawnego rozmierzienia ZapKościer 1580/6v, 1579/2.

»według znajdzienia i okazania« (1): wedlug znaydzienia y okazania tych livdzy naschich starich [...] wedlug swiadomoſczy ych y pyssania naschego na tich mieſczach y znaki y granycze bili polozone LibLeg 11/86v. ~

α. O przyrządach pomiarowych [czego = co okazuje] (1): z tych [kartanow] albo Borzących/ według okazánia wagi ná to vcżynioney/ ſtrzeláią y wagą podnoſzą ku mierze y ſpuſzcżáią áby tam tráfił gdźie chceſz BielSpr 74v.
β. O przedstawieniu graficznym (2): Iednák dla okazánia lepſzégo, położyłem to, A/ w téy Ortográphiéy Páná Kochánowſkiégo JanNKar E.

okazanie czego (1): Figurá álbo Ordynek ná okazánie ſtánowienia woyſká [poniżej schemat] BielSpr 18v.

d. Udanie, zachowanie się jak ktoś [czego] (1): Ethologus, Który [...] vmié [...] ták słowy yáko vczynki obyczáye cziye okázáć. Ethologia, Tákowych obyczáyów okázánie. Mącz 108d.
e. O Bogu: objawienie w sposób nadprzyrodzony [czego] (1): Prorok [...] proſi iáwnie oprzyſćie ſyná bożego/ áby on prziſſedwſſy zebrał zniſſczoną tę winnicę ludu krzeſćyiáńſkiego á ochędożył ią okazániem oblicza ſwego. RejPs 119v.
2. Zrobienie czegoś, na podstawie czego ktoś może powziąć określone przekonanie (106):
a. Przekazanie pewnej treści; manifestatio Vulg; declaratio, indicatura Cn (37):
α. W sposób bezpośredni: podanie do wiadomości, zapoznanie z czymś, zwłaszcza w sposób autorytatywny lub powołując się na autorytety; omówienie, przedstawienie, opisanie (36):

okazanie kogo, czego (22): SeklWyzn g4; Okazánie cżłowiecżej krewkośći. LubPs F4v marg, Ev marg, G2v marg, Hv marg, I marg, bb5v marg, ee marg; RejPos 84v; BiałKat d2, 21 marg, 46; A wywod drugi ku teyże rzecży należącey [!] ktory być rozumieſz? (–) [...] W cżym oto iuż maſz okazánie wywodu moiego wtorego: w ktorymći ſie to pokazáło/ iż nie z vcżynkow náſzych/ ále z łáſki BOżey w Iezulie Chriſtuſie przez wiárę vſprawiedliwieni bywamy. CzechRozm 211, 239v; CzechEp 56, 203, 223 marg, 253; iż proſtymi ſłowy bez okazałośći/ tyle wymowić mogę/ ile ku okazániu prawdy/ á zgánieniu fáłſzu ieſt potrzebá. NiemObr 26; WujNT 2.Cor 4/2. Cf okazanie kogo z czego; czego komu.

okazanie kogo z czego (1): Piąta cżęść zámyka w ſobie okazánie Antychrystá/ z pewnych znákow. NiemObr 152 żp.

okazanie czego komu (1): Nadobne okazánie kościołowi ſwięthemu dobroći Páńſkich/ áby ich będąc wdzyęcżen/ dziękował zá nie Pánu. LubPs eev marg.

okazanie czyje [= ktoś okazuje] (1): RejPosWiecz2 92v cf »nauka a okazanie«.

okazanie czyje [= ktoś jest okazany] [ai poss] (2): (marg) Okazánie Iágiełłowo. (—) Cżłowiek był ſercá dobrego/ vrody średniey/ twarzy długiey/ vſzu wielkich/ głoſu miąſzſzego/ ocżu cżarnych máłych BielKron 387, L1114v.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Okazánie w iákim vtrapieniu był duch Páná Kriſtuow LubPs Q marg.

Wyrażenie: »jawne okazanie« (1): SeklWyzn g4 cf »wyznanie i okazanie«.
Szeregi: »nauka a okazanie« (1): nie zá thymi ſie tylko zwolenniki ktoreś thy mnie dał/ modlę: ále y zá onymi ktorzy máią vwierzyć w mię/ przez náukę á okazánie [może błąd zamiast: kazánie, zob. 2 wiersze niżej: przez náukę á kazánie] tych RejPosWiecz2 92v.

»wypisanie (a. opisanie) a (i) okazanie« (2): LubPs I marg; Chcąc tedy X.K. iákoby ſpoſob nieiáki przywrocenia tego vtráconego przywileiu pokázáć/ [...] zmyślił ſobie iákieś dźiwne opiſánie y okazánie tey rzecży CzechEp 203.

»wyznanie i okazanie« (1): Toć ieſt wyſnanie y iawne okazanie wiari moiey SeklWyzn g4.

αα. Orzeczenie sądu (1): yeſliby Czlowyek tak smodlawy [!] yako spodolan thego dnya wedlye okazanya nyezaplaczilby MetrKor 40/811.
ββ. Wymienienie, wyliczenie, wskazanie, o kogo albo o którą rzecz chodzi (9):

okazanie kogo, czego (8): WujJud A8; Wtora [Rozmowa]/ Wyznánie o ſynu Bożym Iezuſie Chriſtuſie/ z okázánim błędów/ troiákich Troycżakow. CzechRozm Av, 151, 247; CzechEp 253, 361, 380. Cf Ze zdaniem.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym [w tym z zapowiednikiem: tego (1); zaimek pytajne] (2): CzechRozm 202v; Lecż tu nam nie idźie tylko o znácżenie y wyrozumienie ſłowá: ále też idźie y o rzecż ſamę: y o okazánie tego/ ktoby był Antychriſtem CzechEp 327.

Szereg: »dołożenie i okazanie« (1): to ieſt pewna regułá/ w nowym teſtámenćie: iż iáko to ſłowko ábo nazwyſko BOg/ gdy ták ſamo przez ſie w texćie ſtoi/ bes iákiego pewnego dołożenia y okazánia kogoby Bogiem piſmo nazywáło/ nie o kim inſzym ma być rozumiano tylko o ſámym iednym wſzech rzecży ſtworzyćielu BOgu Oycu. CzechRozm 202v.
β. W sposób pośredni, danie do zrozumienia za pomocą tekstu nie zawierającego wprost danej myśli [ze zdaniem przydawkowym dopełniającym] (1): To mowi piſmo ku okazániu iż pan ſpráwiedliwy Sędźia nie zápomni nigdy grzechu/ áby go nie miał káráć BibRadz I 158c marg.
b. Udowodnienie, wykazanie; wiarygodne potwierdzenie; exemplum, ostensio Vulg (61):

okazanie czego (16): Leop Rom 3/25, 26; Zwykli theż byli prawdźiwi prorocy vżywáć tych znákow zwierzchownych ku okazániu prawdźiwych proroctw ſwoich. BibRadz I 201a marg; CzechRozm 215v, 239v; tych ná okazánie ſwego náwiedzenia vżywa/ ktorzy ślepoty iego dobrzy świátkowie byli. SkarŻyw 567; CzechEp 37, 69; á mowá moiá y przepowiedánie moie nie było w przyłudzáiących mądrośći ludzkiey ſłowiech/ ále w okazániu duchá y mocy WujNT 1.Cor 2/4, s. 309, Rom 3/25, 26, s. 580, 2.Thess 1/5. Cf Fraza, Wyrażenie.

okazanie kogo, ze zdaniem przydawkowym orzekającym (1): iż tego potrzebá ieſt/ dla doświádcżenia y okazánia wiernych/ żeby heretyctwá były miedzy nimi? CzechEp 45.

Fraza: »jawne było okazanie [czego z czego]« (1): iáwnieć było okazánie tey miłośći miedzy imi [cesarzem a królem polskim] z małżeńſtwá Ferdynándá KroIá Rzymſkiego BielKron 429v.
Wyrażenie: »okazanie prawdy« (1): A ieſlim też w ktorych inſzych piśmiech kogo miánował: tedy áż zá ſłuſzną przycżyną/ y to/ bez gniewu/ inſtygowánia [...] rć. záchowywáiąc powinną vcżćiwość káżdemu: ſtáráiąc ſię o okazánie tylko ták błędu iáko y prawdy CzechEp 94.
α. Za pomocą dowodów rzeczowych lub argumentacji (44):

okazanie kogo (1), czego (28): CzechRozm 164v; EPISTOMIVM Ná Wędźidło Iego Miłośći Xięzdá [!] Hieronimá Powodowſkiego/ Kánoniká Poznáńſkiego: ku okazániu nieſłuſznego iego poſtępku przećiw niewinnym CzechEp kt, 1, 3, 236 marg, 302 marg, 309 marg, 330; iużby doſyć być mogło/ ku okazániu/ y złego wyrozumienia/ y niewłaſnego przywiedźienia mieyſcá tego NiemObr 47, 48, 87, 166; ReszPrz 26. Cf okazanie czego czym; czego przed kim, Ze zdaniem, »okazanie niewinności«, »okazanie prawdy«.

okazanie czego czym (1): Bo ieſliſmy też kiedy co przećiw komv piſáli/ tedy nie [...] względem paſtwienia ſię nád nim: ále więcey względem okazánia błędow ludzkich ſłowem Bożym CzechEp 26.

okazanie czego przed kim (1): Ci bráliby kwity od ſtárſzych ſkárbnych/ á ſtárſzi záśię od tych/ dla okazánia ſpolney ich wiernośći [ad fidem mutuo faciendam] ná ſeymie przed temi/ ktorziby byli ná przesłuchánie licżby od wſzytkich wyſádzeni ModrzBaz 123v.

okazanie z kogo (autora), z czego (6): SeklKat E2; CzechRozm **3v; Okázuie [errata zmienia: okazánie] z nowego przymierza ſyná Bożego cżłowieká Iezuſá Christuſá. CzechEp 302 marg, 35 marg, 292 marg, 409 marg.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym [w tym z zapowiednikiem: tego (7); iż (20), zaimek pytajny (1)] (21): Rozmowá Oſma w ktorey ieſzcże ſą niektore Zydowſkie zágadánia/ z okazánim doſtátecżnym tego iż iuż Meſyaſz przyſzedł. CzechRozm 121v, Av, 86 marg, 164v marg, **3, **3v [2 r.]; CzechEp 20, 35 marg, 88 marg, 102, 215 marg (10); W trzećiey cżęśći ieſt/ Okazánie gruntowne/ iż wiáry zbáwienney fundáment [...] oſtoi ſię przećiw wſzem Szátáńſkim náwałnośćiam. NiemObr 67, 68 żp; WujNT 180, 761.

Wyrażenia: »dowodne okazanie« (1): ku iáſnemu y dowodnemu okazániu they rzecży/ iedno ieſzcże tylko mieyſce/ z liſtu do Koloſenſkich 1. rozdźiale przypomnię. NiemObr 87.

»jasne okazanie« (2): NiemObr 87; Y pili z niego wſzyścy [Mar 14/23].) Wſzyścy/ rozumiey dwánaśćie Apoſtołowie; bo ich tám więcey nie było. Skąd iáſne okazánie/ iż one ſłowá v Máttheuſzá ś. [...] ſą rzeczone do ſámych Apoſtołow WujNT 180.

»okazanie niewinności« (3): UstPraw E3v; VStáwiamy/ iż gdy kto [...] ku okazániu ſwéy niewinnośći [ad ostendendum suam innocentiam JanStat 627] przez nas álbo Stároſtę náſzégo nie będźie dopuſczon/ á dla tego przydáłoby ſie mu vćiéc: á ták/ żeby tákowé iego vćiekánie nieſławy mu nie przynioſło SarnStat 156, 148.

»okazanie prawdy« (4): tá rzecz iż ieſt przez ſię ſámá iáſnie dowodna/ ták długiey zabáwki niepotrzebuie/ tylkom to przytoczył potwierdzáiąc prawdę Látopiſzcow Ruſkich/ á dla okazánia iſtotney prawdy. StryjKron 462; gdy to [...] mowi (y to bez okazánia prawdy) iż Papież przyznawa zwierzchność świecką Ceſárowi CzechEp 383, 46, 133.

Szeregi: »doświadczenie i okazanie« (1): Ieſli X.K. ták o ſobie rozumie/ iż cobykolwiek powiedźiał/ powinni mu wſzyſcy wierzyć bez wſzelákiego doświadcżenia/ y okazánia rzecży: tedy może ták beſpiecżnie o nas mowić/ y piſáć/ co mu ſię podoba. NiemObr 166.

»dowod a okazanie« (1): Ale czo potrzeba wielkich dowodow a okażania ſpyſma/ gdis dziſieyſzich czaſow w papieſtwie na oko nic ynego niewidzym [...]/ iedno ſzatańſkie Bałwophalſtwo SeklKat E2.

c. Zaprezentowanie swoich cech w celowym działaniu, wykazanie się czymś; popisanie się czymś [czego] (8): Dáymi ſie okázaniá marné chwály wyſtrzédz OpecŻyw 132v; Maſz W.M. wielką teraz pogodę ku okazániu cnoty/ y dźielnośći Senátorſkiey ſwey OrzRozm A4; BielKron 127; RejAp 30; RejPos 308; ModrzBaz 108v; ArtKanc D17v.
Szereg: »objawienie a okazanie« (1): áby onym obyáwieniem á okazániem mocy Boſtwá ſwoiego ony wſzytki godowniki ku wierze pobudził RejPosWstaw 44.
3. Uczynienie, dokonanie; exhibitio Mącz, Cn; gratificatio Mącz; ostensio Vulg [w tym: czego (14)] (16): iákoby w rádę Bog miał wnidź z mądrośćią y z możnoſćią ſwoią ku okazániu iákiey zacney á poważney ſpráwy BibRadz I 1d marg.
a. Dokonanie czegoś, co jest skierowane bezpośrednio na kogoś; potraktowanie w określony sposób; wyświadczenie (15): MurzHist B2 [2 r.], V; Bo to ieſt nieiákie okazánie niewdźięcznoſći/ [...] gdy kto Przywileiu álbo iákiego dobrodźieyſtwá nádánego ſobie od Páná ſwego/ nieużywa. GroicPorz kv; Mącz 151d; Poydźie też zá Pánem iedno czarne woyſko ſtráſzliwe/ kátowſkie/ dyabłow y duchow złych/ ktorzy poydą z okazániem iádu ſwego y gniewu ná ludźie SkarKaz 6a.
Wyrażenia: »okazanie dobrej wolej« (1): Gratificatio, Záchowánie/ Przisługá/ okazánie dobrey woley. Mącz 149b.

»okazanie dobrodziejstwa« (2): Adiungere sibi aliquem beneficio, Przes okazanie dobrodzieyſtwá powinnym ſobie kogo vczynić Mącz 177d, 269c.

»okazanie łaski« (3): wiele ich ieſt/ co zá okazánim łáſki/ [...] rychley ſye lepſzą niż zá karánim niemiłoſyernym GroicPorz c4; Ornamentum, [...] Cześć y okazánie łáski/ álbo dobrodźieyſtwá. Mącz 269c; RejPos 238v.

»okazanie miłości« (2): RejPos 333v; Okazánie tedy miłośći [Ostensionem ... quae est caritatis] wáſzey y przechwalánia [...] kośćiołow. WujNT 2.Cor 8/24.

»okazanie powinności« (1): gdy iuż nie może być táka ſpołecżna miłość [...]/ tedy áby wżdy kſtałth tey powinnośći záchowáli miedzy ſobą/ to ieſt/ pokoy ſpołecżny/ ktory wżdy ieſt wielki pocżątek á wielkie okazánie tey ſpołecżney miłośći/ á tey powinnośći Krześćiáńſkiey RejPos 333v.

»okazanie sprawiedliwości, sądu sprawiedliwego« [w tym: nad kim (1)] (1:1): Co wſzyſtko ná ſwoy karb cżynią: zgromádzáiąc ſobie gniew ná dzień gniewu wiecżnego/ y okazánia nád nimi ſądu Bożego ſpráwiedliwego. CzechRozm 112; SarnStat 242.

II. Rzeczownik od „okazać się” (43):
1. Stanie się widocznym, pokazanie się; ostensio PolAnt; apparitio Calep; manifestatio Vulg (33): Apparitio – Okazanie. Calep 83a.
a. Objawienie się w sposób nadprzyrodzony (9): Coby nie ládá iáką było áppárycyą/ okazániem mowię/ o ktorym rzekł/ iż duchowi nie ſłużyło pod ſtárym przymierzym. CzechEp 184.

okazanie czyje [w tym: G sb (6), pron poss (1)] (7): A iáki tám [przy poświęcaniu kośćioła przez Salomona] był ſtrách y okazánie chwały Páńſkiey/ [...] to tám o tym hiſtoria ſzyroko opiſuie y ſwiádcży. RejPos 349; Iż áczkolwiek wſzytkim oſobam należą apparitiones, to ieſt/ okázowánia ſię ludźiam/ w obcey poſtáći [...]. Wſzákoż Bogu oycu właśniey tym względem/ iż ſyn y duch ś. okazánie ſwe máią z poſłánia iego/ á on ſam tylko z śiebie CzechEp 181, 184, 264; káżdemu bywa dáne okazánie duchá ku pożytkowi. WujNT 1.Cor 12/7, Matth 3 arg, s. 424.

Wyrażenia: »okazanie [jakiego] kształtu [= pod jaką postacią]« (1): Iż ſyn Boży był w ſtárym zakonie/ y vmawiał ſię z oycámi: lecż nie oblicżnie á iáwnie/ [...] ále in apparitionibus, ábo w okazániu inſzego kſztałtu/ niż ſámá iſtność w ſobie byłá. CzechEp 185.

»okazanie [czyje] w osobie [czyjej]« (1): Ieſli ono okazánie ániołá w oſobie Bożey mogło vczynić ono mieyſce y ziemię świętą: [...] Iákoż dáleko więcey Národzenie Páná Chriſtuſowe [...] y obecność iego w S. Sákrámenćie/ onę ziemię [...] poświęćiłá? WujNT 424.

b. Pojawienie się na świecie lub na jakimś terenie, w jakimś środowisku [w tym: czyje (14): ai poss (8), G sb i pron (5), pron poss (1)] (18): PIERWSZA CZESC EWángeliey, o przygotowániu ná okazánie Páná Chriſtuſowo. WujNT 126 marg.

okazanie przez co (3): VVTORA CZESC EWángeliey, o okazániu P. Chriſtuſowym w Gálileiey przez kazánie y cudá. WujNT 127 marg, przedm 41, s. 187.

okazanie przed kim (1): Gdźie téſz Ián był na puſtyniach aſz do dnia okázaniá ſwego przed ludem Iſraelſkięm. MurzNT Luc 1/80.

okazanie z czym (2): Wtora część [ewanjelijej] opiſuie okazánie iego z náuką y z cudámi w Gálileiey WujNT 124, 205 marg.

okazanie gdzie (6): TRZECIA CZESC EWángeliey, o okazániu P. Chriſtuſowym, y náuczániu iego w Gálileiey. WujNT 14 marg, przedm 41, s. 124, 127 marg, 187, 205 marg.

α. O Chrystusie: urodzenie się lub powtórne przybycie na świat (10): Iż nam iuż ná oſtatecżny raz okázáć ſię racżył w Synu ſwoim A tego okazánia wołáli á płácżąc prośili Prorocy RejPos 294; nákoniec go [Jan św. Mesyjasza] iuż pálcem vkazał. Coż rozumieſz ieſli ſie to w nim nie wypełniło co tu piſze Ewányeliſtá/ iż ſie rozrádowáli wſzyſcy z okazánia iego. RejPos 297v; Roſkázuięć [...]: ábyś záchował to roſkazánie bez zmázy/ bez nágány áż do przyſzćia (marg) okazánia. G. (–) Páná náſzego Ieſu Chriſtá. WujNT 1.Tim 6/14, s. 124, 187, 201 marg, 740 marg.
W przen [czego] (3): RejPosWiecz3 98v; przyſcie ono Páńſkie/ názywa Apoſtoł s. okazániem chwały RejPosWstaw [213]; WujNT 745 marg.
c. Stawienie się przed kimś, aby zostać przez kogoś obejrzanym, ocenionym itp. (5):

okazanie czyje (1): [słowa Ester:] A co w dzyeń okazánia ſwego nád ſobą widzę/ Noſząc to ná głowie ſwey bárzo ſie zá to wſtydzę [tj. wstydzę się ozdób noszonych na głowie w dniu stawienia się przed królem]. LubPs hh5v.

α. Stawienie się na przegląd gotowości bojowej (4): W pokoiu lud ſpráwowáć/ ſpráwiedliwość cżynić/ Ná woynę/ okazánie/ kiedy trzebá wynić. BielSat I4v [idem] BielSjem 14.

okazanie czyje (2): Wſzákeſmy też widźieli/ náſzych okazánie/ Lepiey ſie tu okażą/ pánny/ wdowy/ pánie. BielSat L4 [idem] BielSjem 27.

2. Stanie się wiadomym, stwierdzonym, poznanym w wyniku wnioskowania, oceny (7):
a. Sprawdzenie się, potwierdzenie się [swe] (1): miłość bez okazánia ſwego też iáko y wiárá źimna á oſtydła ieſt. RejAp 29v.
b. Przejawienie swojego stosunku do kogoś, potraktowanie kogoś jakoś [jakie] (6): Potym Phineuſá y wuiá ſwoiego Pretá/ ktory był Akriziuſá wypędził s kroleſtwá/ w kámienie przemienił zá złe okazánie. BielKron 21.

okazanie ku komu (1): A ták zá to ich wdzięcżne/ ku mnie okazánie/ Mieyćie od Páná Bogá wſzech dobr winſzowánie. BielSat H2v.

okazanie przeciw komu (1): kſiążęćiu dzyękuię y paná bogá chcę prośić záń do śmyerći zá chutliwe przećiw ſobie okazánie BielKron 194.

Wyrażenia: »okazanie przyjacielskie« (1): Gdiſch yego Kro. mcz zatham powolnoſczą y okazanym prziyaczyelſkym yakye za nowothkv paniſthwa pana Voyewodzynego poznawa [...] ſtrzecz thego pylnye raczi abi żadna prziczina ſrvſchenya they prziyazny [...] nyebila. LibLeg 11/169v.

»wdzięczne okazanie« [szyk 2:1] (3): Wſzedſzy tedy w dom vbogi/ Nie byłći tám narząd drogi: Ale wdzięcżne okazánie/ Stáło zá wſzyſtko iedzenie. BierEz M3v; BielKron 25v; BielSat H2v.

3. Popisanie się czymś (3): [teologija] y z tego y z owego Heretyká zebrána/ [...] ku okazániu/ nie ku duſznemu zbáwieniu ludzkiemu OrzList e4v.

okazanie czego (1): Káżdego robotá iawna będźie/ bo dźień okaże (marg) To ieſt/ cżás w ktory Bog prawdę ſwą oznaymi/ bo tho co teraz zá złoto y zá śrebro z podźiwieniem maćie/ tho ieſt/ zbytecżne tho okazánie mądroſci ludzkiey/ tho ſię ná on cżás okaże nicżemną rzecżą [...] (–) BibRadz 1.Cor 3/13.

Wyrażenie: »światu okazanie« (1): Nic mię ſłowá twoie [Postawo] nie ruſzáią/ Bowiem w ſobie trwáłośći nie máią Tylko ná cżás ſwiátu okazánie BielKom F4v.
III. Z neutralizacją funkcji odczasownikowej (5):
1. Wygląd zewnętrzny (1): Ktore ćiáło [Chrystusa w łonie matki] doſkonáłe potym do ſłuſznego wzroſtu/ y z ſtrony władzy duſznych/ bráło pomnożenie/ nie w ſámey rzecży/ ále w zwierzchnim doświadcżeniu/ y okazániu rć. NiemObr 144.
2. Przepych, wspaniałość (2):

okazanie czego (1): gdy przyſzedł do łożnice gdźie Krol leżał/ tám ieſzcże przypráwnieyſze okazánie wſzytkich rzecży było. BielKron 453.

okazanie czyje (1): miał Sálomon ku vkazániu ſzcżytow álbo tarcży dwie ſcie s ſámego złotá (marg) Okazánie Sálomoná. (–) BielKron 78.

3. Wzór, przykład (1): Specimen, Okazánie/ probna ſztuká/ przikład/ ſpoſób. Mącz 404d.
4. Prawdopodobnie: dowód (1):
Szereg: »dowod albo okazanie« (1): Mathesis, et Mathema, Latine Disciplina, Nauká pewne á malem oczywiſte dowody álbo okazánie máyąca/ yáko yeſt Geometria, Arithmetrica [!], Musica, Astronomia Mącz 211c.
5. [Pismo do okazania: od Panow Leisow okazanÿe prziniesliÿ czieslÿe ÿsbim Formanowi zaplaczil fl. ...4, g. 24. RejestrBudGal 52.]

Synonimy: I.1. objawienie; 2.b.α. doświadczenie, dowod, doznanie, świadectwo, wywiedzenie, wywod; c. objawienie; II.1.a. aparycyja, ukazanie; b.α. przyście; III.4. argument, doświadczenie, dowod, doznanie, podparcie, potwierdzenie, świadectwo.

Cf [OKAZ], OKAZAĆ SIĘ, OKAZANIE SIĘ

MM