« Poprzednie hasło: OMYLNIK | Następne hasło: OMYLNY » |
OMYLNOŚĆ (147) sb f
omylność (145), omyłność (1) PaxLiz Ev.
Oba o jasne.
sg | pl | |
---|---|---|
N | omylność | omylności |
G | omylności | omylności |
D | omylności | omylnościåm |
A | omylność | omylności |
I | omylnością | omylnościami |
L | omylności | omylnościåch |
sg N omylność (9). ◊ G omylności (24). ◊ D omylności (2). ◊ A omylność (15). ◊ I omylnością (2). ◊ L omylności (31). ◊ pl N omylności (8). ◊ G omylności (13). ◊ D omylnościåm (1). ◊ A omylności (19). ◊ I omylnościami (5). ◊ L omylnościåch (18); -åch (17), -ach (1) LatHar.
Sł stp, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.
- 1. Błąd, pomyłka, pobłądzenie; skłonność do błędu i pomyłki; w niektórych przypadkach możliwa interpretacja: grzech
(51)
- a. O druku (1)
- 2. Fałsz, oszustwo, zdrada; matactwo, krętactwo; obłuda, chytrość, podstęp, przebiegłość, kłamstwo (74)
- 3. Obłęd (1)
- 4. Zmienność, niestałość (9)
- 5. Niepewność, wątpliwość (7)
- 6. Zawiedzenie, rozczarowanie (5)
omylność czyja [w tym: pron poss (14), G sb (3)] (17): Myſlę czo mam vczynić w tey mey omylnoſći A iakoby doſwiadcżyć w tym ſprawiedliwoſći RejJóz I2; RejWiz 119; Tákżeć ſie z námi dzyeie/ prze náſzę omylność. RejZwierz 116v; RejAp D3v; iż iſliże [!] thu nie znaydą zá żywotow ſwoich łáſki á miłoſierdzya iego/ [...] á záſtánie ie ták cżás ich w tey omylności ich/ iáka thám będzye ſrogość á okrutność nád nimi cżáſu ſwiętego przyścia iego RejPos 222v, 192v, 286, 341, 354v; CzechRozm 107v; Y bárzom ſie záwſtydził ſwey omylnośći/ á iegom ſię cnoćie wielkiey zdziwował: y prośiłem áby mi przepuśćił on grzech/ w ktorym przez niewiádomość wpadł. SkarŻyw 99, 453; áby ich [ludzi Bogu miłych] przygody nam były ku przeſtrodze/ ich niemocy ku zdrowiu/ ich omylnośći ku náſzey beſpiecżnośći ſłużyły ReszList 143; áby ći ktorzy ſię błędem rozlicżnym vplątáli/ w omylnośćiách ſię ſwych obacżyli/ vpor kácerſki wſzelki złożyli/ á do iednośći prawdy twoiey znowu ſię przywroćili. LatHar 621. Cf »omylność człowieka«, »omylność świata«, »omylność tłumacza«.
W charakterystycznych połączeniach: omylność [komu] przypić; z omylności się [co] przytrafuje, [co] uczyniono; [co] się dzieje przez omylność; w omylności(ach) broić się, się obaczyć (nie baczyć na omylność) (2), szcześć, zginąć; przywodzić [kogo] w omylności (2); omylności (swej) zawstydzić się, żałować.
»omylność [komu a. czemu] przyczytać« (3): tedy przyſtoyniey ludziom omylność niż piſmu przycżytáć CzechRozm 152, 140v.
»omylność człowieka« (1): ieſzcże nam powiedáiąc o omylnośći cżłowieká káżdego/ [...] gdyż go ná inſzych mieyſcach piſmá ſwięte ieſzcże ktemu y łgarzem y náwſzem omylnym zową. RejPos 302v.
»duch omylności« (1): Ale iż ſie Pan gniewał/ zá ich wielkie złośći/ Dał w vſtá tym Prorokom/ duchá omylnośći. Ktory ie tám omamił/ iże to mowili/ Cżego zły duch náucżył/ ktorym ſie ſzalili. HistHel D2.
»dziwne omylnośći« (3): A nie wierny to ieſt ſtroz młodoſcz poczćiwoſći Dzywnie cżłeka przywodży w dzywne omylnoſći RejJóz Iv; RejWiz 92; RejZwierc 269.
»płocha omylność« (1): Tákżeć y dziś náſz Parys/ káżdy w ſwey młodośći/ Obmiya zacność/ rozum/ w płochey omylnośći. RejZwierz 43.
»prawne omylności« (1): Mow z nim co o Koronnych/ dziwnych doległoſciach/ Moẃże o záwikłánych/ práwnych omylnoſciach. RejZwierz 73.
»omylność świata« (1): A ták ten wſzechmogący Pan/ przeźrzawſzy omylność ſwiátá nędznego/ iż ſie záwżdy miał vnośić zá wymyſłem ſwoim/ [...] zá wielką pociechę nám tę ſwiętą Ewányelią zoſtáwić racżył RejPos 119.
»omylność tłumacza« (1): Pierwſza [przyczyna błędów] ieſt głupſtwo piſarzow/ Druga/ chytrość albo zdrádá Heretykow. A trzećia omylność tłumácżow. BudNT b4.
»urok omylności« (1): Bo vrok omylnośći [fascinatio enim nugacitatis]/ záćmiwa dobre rzecży Leop Sap 4/12.
»burda i omylność« (1): Stárayże ſie corychley byś [...] Zył ſobie iáko cżłowiek żywotem pocżćiwym. A ták vydzyeſz ſwietkieh [!] burd y tych omylnośći/ Ktore iuż iákoś ſlyſzał przywodzą w trudnośći. RejWiz 44v.
»krewkość albo omylność« (1): nye z krewkoſći álbo omylnoſći yákyey/ ále vprzeymą złoſćyą á pychą Bogu ſye ſprzećiwili KromRozm III A8.
»nieumiejętność i omylność« (1): Abowyem ktożkolwyek/ á yákożkolwyek śwyęty/ vczony y mądry był álbo yeſt/ yednák człowyek yeſt álbo był/ á nyeumyeyętnoſci y omylnoſci/ ktora z przyrodzonego grzechu ná wſſyſtek rodzay ludzki przyſzłá poddan. KromRozm II p4.
»omylność i niezgoda [= niezgodność]« (1): chybáby też Prorokowi temu omylność y niezgodę przypiſáć ſmiał CzechRozm 141.
»omylność i obłędliwość« (1): wolę przy tákim wyrozumieniu tych lat Sáulowych/ przeſtáć á z dobrym ſumnieniem/ niżbym piſmu ś. omylnośći y obłędliwośći przycżytáć miał. CzechRozm 140v.
»omyłka abo omylność« (1): A ia też iákom pocżął/ omilnośći [errata zmienia: omyłki ábo omylnośći] ich y záwiedzenia pokázowáć będę CzechRozm 107v.
»przysada, omylność« (1): Gdiż w tych ſwiętich ſłowiech iego [Pana] iuż żadney przyſády/ iuż żadney omylnośći nigdziey nie zoſtawa. RejAp 44.
»omylność a ślepota« (1): A pewnie odpádną káżde łuſki od ocżu iego/ omylnośći á márney ſlepoty iego/ iż práwie pozna á práwie ſie przypátrzy możnośći á Boſtwu Páná ſwoiego RejPos 286.
»omylności a uniesienie« (1): á thy omylnośći twoie á vnieſienie twoie niechayći wneth omierznie RejAp 19v.
»upadek i omylność« (1): á on dopiero przemowił y odwołał błąd ſwoy/ żáłuiąc vpadku y omylnośći ſwoiey. SkarŻyw 453.
»zła sprawa a omylność« (1): wiedząc pewnie ná iákie ſrogie dekretá á ná iákie okrutne pomſty tám ſie poſtawić ma/ ieſli go znaydzyeſz w tey złey ſpráwie á w tey márney omylnośći iego. RejPos 192v.
omylność w czym (1): Omylnoſczi aczkolwiék niektore ſą w ſlowiech y wliterach takież też y wrymiech alie ſię pilny czytelnik łatwie oſtatka domyſli. RejKupSekl ee8.
omylność czyja [w tym: G sb (24), pron poss (10), ai (2)] (36): Chriſtus [...] Widząċ vpad ſwiata tego. Ktory przes ſwe omilnoſczy Vdal ſię był wielkie zloſczy. O ſlowo boże niedbaiaċ RejKup b2v; Leop Matth 13/22; BibRadz I *2v; SarnUzn G8; A tu iuż rozumiey omylność przyacielá kupnego/ iż poki vżywa dobrodzieyſtwá twoiego [...] pothy maſz przyacielá z niego/ á ſkoro przypádnie ná cię vpadek iáki/ nieſzcżęſcie iákie/ álbo przygodá/ iuż ſłyſzyſz iż ſtoi z dáleká RejAp 152v; Abowiem ieſliże ſie kto przypátrzy pięknoſciam/ bogáctwam/ ochędożnoſciam/ á rozlicżnym przypráwam ſwiátá tego iáko wiele roſkofſzy á bogáctwá znaydzye w tych márnych omylnoſciach iego. RejPos 292v, 65, 176v, 198, 251v, 349v; KuczbKat 330; RejZwierc 85, 92; NiemObr 170; SiebRozmyśl Mv. Cf »omylność ludzka«, »omylność świata tego«.
»fałszywa omylność« (1): Ieſzcże y trzećim obycżáiem możemy pokazáć fáłſzywą omylność tey náuki SarnUzn G8.
»ludzka omylność« (1): Bo prożno yeſt myeć nádzeyę w ludzkyey omylnośći/ Wſſák wyemy nicżemne ſpráwy cżłowyeká káżdego LubPs Y6v.
»marna omylność« (1): A coż też záſię rzecże oná nędzna duſzá onego złośćiwego cżłowieká/ ktora tu w złey wierze á w márney omylnośći odbieżáłá ſproſnego ćiáłá ſwego RejPos 128.
»omylność świata tego, świecka« [szyk 18:1] (18:1): A nie dáy ſie vwodzić ſwieckiey omylnośći/ Ktora wſzytki przywodzi ná dziwne chćiwości. RejWiz 56, A4, 5; Słuchayże coć ieſzcże drugiego ten Pan obiecowáć racży ieſli go nie odſtąpiſz w omylnoſciach á w tym záburzeniu ſwiátá tego y fáłecżnych wymyſłow iego RejAp 28, 20v, 198v; thy náſze nędzne vſzy thák ſą twárdo zátłocżone omylnoſciámi ſwiátá tego/ omamione od cżárthá ſproſnego/ iż nie mogą prziymowáć do ſiebye głoſu ſwięthego iego RejPos 203, 7v, 163v, 217v, 226, 237 [2 r.] (13).
»wielka omylność« (1): Gdy vważy odmienność dziſieyſzego ſwiátá/ Ktora ſie ách nieſtotyſz w teráznieyſze látá/ Ták ſzyroce roznioſłá w wielkiey omylnośći/ Ze prawdá potłocżona buiaią chytrośći. RejWiz 3v.
»burzki, (a. zaburzenia) a omylności świata tego« [szyk 1:1] (2): RejAp 28; kthorzy przetrwawſzy w ſtátecżnoſciách ſwoich przy nim/ iáko przy wiernym Pánu á przy Páſterzu ſwoim/ przetrwáli y ty wſzytki burzki á omylnośći ſwiáthá thego. RejPos 263.
»ciemność a omylność« (2): ktorzy omacnie á pokątnie á cáłą noc w ciemnoſiach swych/ á w onych omylnoſciach ſwoich miececie ony nędzne ſieci ſwoie ná ty niewinne rybki Páná ſwoiego/ odwodząc ie od niego [...] nic nie vłowicie RejPos 176v, 176v.
»fałsz (a. fałeszność) a (ani) omylność« [szyk 2:1] (3): A ták więc przychadzáią ku oney zacnośći/ W ktorey fáłſzu nie bywa áni omylnośći. RejWiz 7; Leop Matth 13/22; RejPos 251v.
»omylność i nieprawda« (1): Y náćiągnęli ięzyk ſwoj/ rownie iáko łuk omylnośći y nieprawdy [Et extenderunt linguam suam quasi arcum mendacii et non veritatis] Leop Ier 9/3.
»omylność a obłudność« (1): niedbáli nic o niebo/ iedno ſie ziemſkiemi omylnoſciámi á obłudnoſciámi paráli. RejAp 108v.
»oszukanie i omylność« (1): A w tym więtſzy ieſt ich grzech/ że Kupcy z ich oſzukánia y z omylnośći przycżynę wźiąwſzy/ [...] wſzyſtki rzecży drożey przedáią KuczbKat 330.
»omylność a pokrytość« (1): A tu ſie vcżmy pilnie s tych náuk [...] w iákiey pocżćiwośći á w iákiey ſławie mamy záchowywáć vſthá á ięzyki ſwoie/ á ſtrzedz ich od káżdey omylnośći á pokrytośći vnieſionego ſercá náſzego. RejPos 251v.
»pokusy a omylność« (2): RejAp 20v; [Pan takiemu obiecał błogosławić] ktory przebrnąwſzy ty wſzytki niebeſpiecżeńſtwá tego burzliwego morzá/ á tego zátrwożonego á nikcżemnego ſwiátá: á pokuſy/ á omylnośći iego s ſiebie złoży RejPos 187v.
»potwarz a omylność« (1): Dla tego iżeſcie wzgárdzili ſłowá prawdziwe/ á położyliſcie nádzieię w potwarzy á w omylnoſciach [speratis in extorsione et perversitate PolAnt Is 30/12]/ [...] przeto ſpuſzcżę ná was złość wáſzę RejPos 63v.
»omylność a przewrotność« (1): przypuſzcżam to do pocżćiwego bacżenia twego/ [...] co ſobie obráć á przy cżym ſnádniey zoſtháć maſz/ gdy ſie iedno pilnie przypátrzyſz dziwnym omylnoſciam á przewrotnoſciam ſwiátá teo. RejAp 198v.
»sprosna (a. zła) sprawa a (i) omylność« (2): A tu ſie s tey Ewányeliey pilnie vcżyć mamy/ [...] á iáka ſroga pomſtá vſtáwicżnie wiśi nád námi/ [...] ieſli w złey ſpráwie á w omylnoſciach ſwiátá tego tu ſtąd zeydziemy. RejPos 7v, 174v.
»omylność i wszeteczność« (1): á iż ſie go [człowieka, który złą sławę na sobie nosi] ludzie ſtrzegą doznawſzy omylnośći a wſzetecznośći iego. RejZwierc 85.
»złość a omylność« (2): wſzytkich złośći á omylnośći będzie pełen ſwiát. RejAp 68; RejPos 260.
omylność w czym (1): Będę ie kárał łáſkáwie/ [...] á wſſákoż práwie opuſćić niebędę mogł ich bo bych muſił [!] vkázáć omylnoſć iem wobietnicach ſwoich. RejPs 132v.
omylność czyja [w tym: G sb (3), pron poss (1)] (4): Gdyż ná ſwiecie nie máſz nic nigdy ták trwáłego/ Coby márnie nie zeſzło w omylnoſciach iego. RejWiz 64v, A6; omylność czáſu. RejZwierz 23v marg; SkarŻyw [223].
Tłumaczenie etymologii nazwy miejscowej: Hiericho (1): A [dusza] oblokſzy tym nędznym ciáłem onę niewinność ſwoię/ puśćiłá ſie do tego márnego Hierichá ſwiátá tego/ co to y przezwiſko iego iáwnye vkázuie: bo Hiericho wykłáda ſie omylność álbo nieuſtáwicżność. RejPos 210.
W charakterystycznych połączeniach: omylność czasu, żywota; sprawy pełne omylnośći.
omylność czyja [pron poss] (2): A ſkądże to ma przypáść dziś w twey omylnośći/ [...] Nielza iedno piſmá cżyść á ſpráwy brákowáć/ A tym co pocżćiwſzego záwżdy ſie ſpráwowáć. RejWiz 3v; RejPos 177.
W charakterystycznych połączeniach: w omylnośći [kogo] przywieść, nie zostawić; bez omylnośći [co] obiecać, [co na kogo] przyjść ma.
Synonimy: 1. błąd, pobłądzenie, pomyłka; 2. chyba, chytrość, kłamstwo, matactwo, zdrada; 3. obłędliwość; 4. niestałość, zmienność; 5. niepewność; 6. zawiedzenie, zawod.
Cf NIEOMYLNOŚĆ, OMYLENIE, OMYŁ, OMYŁA, [OMYŁEK], OMYŁKA
IM