[zaloguj się]
[pdf]

POCZET (563) sb m

poczet (563), [poczot, poczyt].

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N poczet poczty
G pocztu, poczotu poczt(o)w
D pocztowi, pocztu pocztóm
A poczet poczty
I pocztem, pocztym poczty, pocztami
L poczcie, poćcie, potcie pocztåch, poczci(e)ch, potci(e)ch

sg N poczet (105). ◊ G pocztu (56), [poczotu]. ◊ D pocztowi (4) BielKron (2), RejPos, CzechRozm, pocztu (2) FalZioł, SkarŻyw. ◊ A poczet (161). ◊ I pocztem (63), pocztym (1) Diar; -em (4), -ęm (1), -(e)m (58). ◊ L poczcie (83), poćcie (1), potcie (1) OrzRozm; poczcie : poćcie BielKron (28:1). ◊ pl N poczty (11). ◊ G poczt(o)w (24). ◊ D pocztóm (2); -óm (1), -(o)m (1). ◊ A poczty (21). ◊ I poczty (15), pocztami (5); -y BielKron (2), Mącz, RejPos, BielSpr (2), PaprPan, SkarŻyw, GrabPospR, PowodPr; -ami KołakCath; -y : -ami StryjWjaz (4:2), StryjKron (1:2). ◊ L pocztåch (4) StryjKron (3), PowodPr, poczci(e)ch (3), potci(e)ch (1); poczci(e)ch BielKron, GrabPospR; poczci(e)ch : potci(e)ch BielSpr (1:1); ~ -åch (3), -ach (1); -åch PowodPr; -åch : -ach StryjKron (2:1).

Składnia orzeczenia typu: poczet był (30), poczet było (5), poczet byli (4); było LubPs R6v; byli OrzQuin R, R2; był : było : byli BibRadz (2:1; 1.Mach 7/12), BielKron (10:2; 405v, 414), RejPos (1:–:1; 217v), BudBib (1:1; 1.Mach 7/12), SkarŻyw (4:–:1; 57).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Grono, grupa, zespół ludzi; multitudo, numerus Vulg; coetus, congregatio, populus, synagoga, turba PolAnt; ordo JanStat (375): Iedne cnotá z baczeniem zacnie osláchćiłá/ Drugie wrodzona głuposć ná wieki zmamiłá. Nie gniewa ſię o prawdę/ á ná mię nie fuká Pirwſzy poczet Prot D4v; WujJudConf 142v; SkarŻyw 179; ArtKanc Q8v; iż maſz pod ſwą ręką Bogomodlne Zaki/ Groſzogonne Mieſzcżány/ y płużne Wieśniaki. Troy pocżet RybWit A3.

poczet kogo [= złożony z kogo] (36): Nie rácżże ti [Panie] mnie potępiać spocżtem wſſech przeklętich LubPs aa6; Leop Esth 2/8; BibRadz Ps 67/31, 1.Mach 7/12; Tám was nie wielki poczet/ á wżdy rozerwány/ Iedni z wolnością dźierżą/ drudzy záſię z pány. Prot C2v; BudBib 1.Mach 7/12; CzechEp 62; KochJez B2; ReszPrz 14; ReszList 183; PaprUp D3; Colonia – Pewni poczet ludu, wisłany dlą obſadzenią puſtego mieyſca. Calep 217a; Táć to ieſt święta pánná/ ktora [...] męki rozmáite dla czyſtośći y wiáry wytrwáłá: przetoż wielkiey zapłáty miedzy pocztem duſz niepokalánych/ y męczeńſtwem ſławnych doſtáłá. LatHar 462; KmitaSpit C5v. Cf »wielki poczet«.

Z przymiotnikiem odrzeczownikowym (2): CzechEp 64; A ći ſzátáńſcy Hetmánowie z wſzyſtkimi vffy ſwych zwolenników/ z błędu w błąd [...] wypadáią/ z Lutrowego woyſká do Kálwinowey roty/ z Kálwinowey roty do Trydeiſtow pocżtu/ z Trydeyſkiego pocżtu do Atheiſkiego ſkrzydłá/ álbo żydowſkiego zakonu przeſkákuiąc ReszList 183.

W charakterystycznych połączeniach: pewny poczet, piękny, święty, zacny; poczet biskupow (2), dusz [jakich], Izraelczyków, kapłanow, kopiennikow, krolow, lekarzow, ludzi (ludu) (11), nawroconych, niewiast, panienek (2), panow radnych, senatorow, synow, trydeistow (trydejski) (2), wiernych, wszech przeklętych, żydowski.

Wyrażenia: »maluczki, niewielki poczet« (1:1): Prot C2v; Ieſliſz głoſu moiego słucháć nie będziećie/ záiſte ten ták wielki gęſty lud ktory bęcży iáko roy pſzcżoł w málucżki ſię pocżet obroći [turba magna multa haec revertetur in parvam] BudBib Bar 2/26.

»poczet wielki, niemały, nieprzeliczony« [w tym: kogo (22)] = multitudo magna, populus multus PolAnt [szyk 19:4] (20:2:1): tedyś ſobie Iakobá obrał/ [...] y rozrodźił ſię Iakob bárzo w wielki poczet. BibRadz 4.Esdr 3/16; BielKron 61v; Frequens senatus. Wielki poczet panów rádnych. Mącz 136c; RejPos 29v, 188v, 194v, 242v, 333v; BielSpr 62; [Król] wtargnął do miáſtá/ á vcżynił w nim wielki mord/ pozábijawſzy wielki pocżet Izráelcżykow. BudBib 1.Mach 1/32; SkarJedn 18, 145; SkarŻyw 57, 70, 118, 318, 373 (9); w ręce iego dałeś tákie Páńſtwá y nieprzeliczony poczet ludu twego/ ktoryś twoią krwią odkupił SkarKaz )(2, 606b.

Szeregi: »hordy ani poczty« (1): których znákow [prawdziwego Kościoła krześcijańskiego] żadne nigdy heretyckie zgromádzenie nie znáło: żadne ich hordy/ áni pocżty/ áni miáły áni mieć mogły ReszPrz 14.

»poczet a społeczność« (1): A w tymći to on [Pan] pokoiu w káżdym pocżcie á w káżdey ſpołecżnośći ſam iſtotnie być chce RejPos 334v.

»poczet i zgromadzenie« (2): Támże ſię zeſzło ku Alcymowi y Báchideſowi ludzi vczonych pewny poczet y zgromádzenie BibRadz 1.Mach 7/12; BudBib 1.Mach 7/12.

W przen (1): Tym ſię niźiuchno kłániáć mnie ſię teraz godźi/ Z ktorych zdroiow czyrpaią Poetowie młodźi. Tego zacnego Pocztu ieſt ſtárſzym Hetmánem Sławny REY Prot E.
a. Osoby towarzyszące (112): iesliby X. Biskup iechał [...] dla namow y Traktatow, iako spolny pokoi zachowac. [...] Na granicach mieysce, czas y poczet namowie ActReg 148.

poczet kogo [= złożony z kogo, będący kimś] (16): RejZwierz 31v; Priamus [...] przyiechał s Frigiey s pocżtem rycerſkich ludzi BielKron 55, 55; GórnDworz I6v. Cf Wyrażenie.

poczet czyj (2): Samby to ſnadź Vliſes záwſze przyznał iemu/ Ze nie miał w ſwoim pocżcie nigdy ták mężnego PaprPan L2; awo wſzyſtki rzeczy máią [marszałkowie] poſtánawiáć/ przekłádáć/ y ordynowáć/ ták ná Dworze/ [...] iáko téż w innych vrzędźiéch y vrzędnikach/ ku rycérſkim pocztóm Królá Iego M. przynależącuch SarnStat 311.

W charakterystycznych połączeniach: rowny poczet; poczet ludzi (13, panienek, przyjacioł, rycerski, uczniow; poczet krola; dać [komu] poczet, mieć z sobą, wziąć, zebrać; (przy)jechać z pocztem (5); w poczcie posłać, przyjechać (przyjeżdżać, zjechać się) (3), przyść (2), stanąć, stawić się.

Wyrażenie: »wielki, niemały poczet« [w tym: kogo (12)] = coetus magnus PolAnt [szyk 15:2] (9:8): BibRadz Mar 14/43; s ktorym [cesarzem] wyiecháło wielki pocżet ludźi ochędożnie przypráwionych/ thák pieſzych iáko ieznych BielKron 414, 188, 388; Przeto zebrawſzy poczet przyiaćiół niemáły/ [...] Puśćiłeś ſye do Gdańſká KochPam 84. Cf »z niemałym pocztem«, »w wielkim poczcie«.
Szereg: »poczet i towarzystwo« (1): Gdy Herkules zgotował ſwoie okręty/ wzyąwſzy pocżet ludzi y towárzyſtwo obiecáne do nich/ puśćił ſie do Troiey. BielKron 55.
Wyrażenia przyimkowe: »z pocztem« (11): niech panowie wezną ſsobą trzi sta livdzy y niech przyadą do Sawrany a mi takiez ſtakowimze [lege: z takowymże] pocztem kv temv mieſczv prziyedziem LibLeg 11/84v; BielKron 55.
~ Wyrażenia: »z małym pocztem« (2): RejZwierz 31v; Iudaſz [Machabejczyk] z máłym pocżtem vćieka na puſzczą. BibRadz 2.Mach 5 arg.

»z niemałym, wielkim pocztem« [szyk 6:1] (5:2): BibRadz Ez 38/15; BielKron 235; Iáko y ſwięthy Páweł gdy z niemáłym pocżtem ludzi tonął ná morzu/ poſłał Pan Anyołá do niego RejAp 39v; RejPos 331; SkarŻyw 140, 328; ActReg 53. ~

»w poczcie« (11): LibLeg 11/76 [2 r.] 77; náznácżył z mey ſtrony tylko cżtery oſoby/ ſam też w tymże pocżćie ſtáwić ſię obiecował. NiemObr 25.

~ Wyrażenia: »w małym (a. w co namniejszym), w niewielkim poczcie« (2:1): tedibiſczie wiſlaly obrawſchi miedzi pani swimy pana albo dwv w niewielkym poczczie lepyeybi to bilo wſzitko sprawiono LibLeg 11/85v; BielKron 323v; GórnDworz I6v.

»w wielki(e)m, w niemałym poczcie« (4:1): UstPraw I4 [2 r.]; BielKron 102v, Mmmm2; A ten [...] nie ma w więtſzym poczćie ná Séym przyiéżdżáć/ tylko ad ſummum, ze dwudźieſtą oſób SarnStat 152. ~

Przen (1):
Wyrażenie: »wielki poczet« (1): Bo y Rotmiſtrz [tj. świat] ſwowolny tákże towárzyſze/ A nawiętſzy ten [rotmistrz, tj. świat] pocżet ſwowolnemu piſze. RejZwierc 269v.
α. Świta, orszak; comitatus, strepitus Mącz (79): RejWiz 74, 74v; Náznácżeni ſą ná thę drogę [na zjazd królów z cesarzem] [...] Woiewodowie [...]/ Káſztelanowie [...]. Byli też Moſkwá Tátarowie w ſwym właſnym ſtroiu/ trębácże/ ſurmárze/ y ini ktorych tákowe pocżty potrzebuią. BielKron 413, 331v, 413 marg; Strepitus, [...] też poczet/ słudzy zá pánem ydąci. Mącz 420c, 383d; RejPos 301; StryjWjaz B3, B4; GrochKal 18; Stároſtá ták iáko y ſzláchćic nie ma mieć więcéy pocztu/ iedno trzydźieśći oſób z przyiaćiołmi y z ſługámi SarnStat 846, 773.

poczet kogo [= z kogo złożony] (11): Tám k niemu przyiecháłá Táleſtrys krolowa Amázońſka/ [...] máiąc s ſobą pocżet trzy ſtá pánien we zbroi BielKron 125v, 59, 331v; SkarŻyw 195, 310, 511; odprowádzon był do Litwy vczćiwie/ ná koniech z wozámi y pocztem dworzan Xiążęćiá Mázowieckiego StryjKron 442, 427, 762, 787; ZbylPrzyg B4.

poczet czyj [w tym: pron poss (12) - „swoj” (11), „czyj” (1) – G sb i pron (6), ai poss (4)] (22): Zá tymi ſzło pułcżwártá ſtá Huſárow [...]. Zá tymi iácháły pocżty kſiążąth Sląſkich y ſláchtá Sląſka BielKron 328v, 125v, 297v, 328v [2 r.], 414 [2 r.]; RejPos 301; BudBib Ex 15/19; Połtoráſtá iezdnych wiodł káżdy pocżtu ſwego StryjWjaz B3; Pan Cżechowfki trzyſtá miał w ſzárłaty przybránych [...]. Potym Kánclerz s Podlkárbim cni Senatorowie/ Koronni/ [...] Zá pocżty ſwymi ſwietno łſnącymi iecháli StryjWjaz B3, A4, B2, B2v [2 r.], B3, B3v [5 r.]; SkarŻyw 511; Zołnierzow też y Pocztow Panięcych niemáło Koronnych/ Ian Swiercowſki Mąż dzielny ſpráwował StryjKron 742, 707, [730].

W połączeniu z liczebnikiem głównym (2): Ten połtoráſtá práwie w ſwiętnym złotogłowie. Drugi ośḿdzieſiąt pocżtu złotem ozdobnego/ Okazał StryjWjaz B3, B2v.

W połączeniu szeregowym (1): Ale więc naywiętſzy y nam właſny zbytek ieſt/ w nieſłychánych nád właſny domowy doſtátek pompach: iáko pocżtach/ woźnikach/ káretach/ páchołkach/ bárwach/ ſtroiach koſztownych PowodPr 70.

W porównaniu (1): A po tych Stároſtowie/ y paniętá możne/ Iák Hybleyſkich pſzcżoł roie/ pocżty wiedli rozne. StryjWjaz B3v.

W charakterystycznych połączeniach: poczet (poczty) gęste, ochędożny, przeważny, świetno łsnące, złotem ozdobny; poczet dworzan, (ludzi) jezdnych (2), ludzi zacnych, pachołkow, panien (2), panow (3), rycerstwa; poczet cesarski, faraonow, grabie, książęcia (książąt) (2), panięcy (2), ślachecki; stroje pocztow; poczet jechał, szedł (2); poczet mieć (z sobą) (2), przywieść (4); z pocztem (przy)jachać (jeździć) (11), odprowadzon, okazać się (2), wyjść [przeciwko komu]; posłać w poczcie (2), przyjechać (wyjechać) (8).

Wyrażenia: »poczet w czerni« = żałobnicy (1): [wśród powszechnego wesela z okazji wyboru nowego króla] Chybá żáłoſny ieden pocżet w cżerni/ On dwor Stephanow [= zmarłego króla Batorego]/ ſłudzy iego wierni GrochKal 19.

»poczet [ile, ilu] koni« (4): Przyiechał też ná koronácyą iey/ Kárdynał s Plácencyey [...]. Też y Korybut s Cżech/ ná ich wſkazánie przyiechał w pocżćie piąći ſet koni. BielKron 386, 328v [2 r.], 423v.

»świetny, piękny, wspaniały poczet« [szyk 7:1] (5:2:1): GórnDworz Ll6v; StryjWjaz B3; SkarŻyw 511; Widzę przednieyſzy kwiát przy boku iego Wſzyſtkich trzech ſtanow narodu Polſkiego: Tu świetny pocżet/ tu ieſzcże świetnieyſzy GrochKal 25. Cf »z pocztem świetnym«, »w świetnym poczcie«.

»wielki poczet« (8): ten tu obiera Krolá/ kto więtſzy poczet ma/ á Szláchćicowi vbogiemu [...] rżadko ſie doſtánie mowić GórnRozm A. Cf »z wielki(e)m pocztem«, »w wielkim poczcie«.

Wyrażenia przyimkowe: »z pocztem« (15): RejPos 301; BielSat L4; Rádziwił Kſiążę/ Firley/ Kryſki/ y Zamoyſki/ Káżdy s pocżtem przeważnym StryjWjaz A3v, B2, B3, B3v [4 r.]; StryjKron 442, 787; BielSjem 27; GórnRozm Av.
~ Wyrażenia: »z małym pocztem« (1): Paris thedy poſłał imieniem oycowſkim do Achilleſá/ áby przyiechał proſto ná ſlub do kościoła Apolinowego z máłym pocżtem. BielKron 59.

»z pocztem strojnym, świetnym« [szyk 2:1] (2:1): Iecháli tuż ſwych pocżtow przeważni wodzowie. Komorowſki z vſarzmi hoynie przybránymi/ Máłogoſki y inſzy s pocżtámi ſtroynimi. StryjWjaz B2v, B3; StryjKron 427.

»z wielki(e)m, niemałym, ogromnym pocztem« [szyk 6:1] (5:1:1): Prot D2; SkarŻyw 310; Roſpuśćiwſzy potym Siem iáchał ſam Kázimierz do Węgier zwielkimi á ſwietnymi pocztámi Pánow Polſkich StryjKron 427; prżyiedźie czći odſądzony do powinnego ſwego/ ábo do obczego w dom/ z pocztem nie máłem/ iákoż ow nieborak ma go wygnáć/ nie máiąc/ ſto śiły? GórnRozm I3, Av [2 r.]; SarnStat 773. ~

»w poczcie« (9): [wybrany królem Zygmunt] przyiał do Krákowá mieſiącá Stycżniá tegoż roku w pocżćie ochędożnym BielKron 405.

~ Wyrażenia: »w małym poczcie« = parcus comitatu Mącz (3): Krol poſłał poń/ áby w máłym pocżćie kniemu przyiał BielKron 212; Mącz 277c; ActReg 86.

»w świetnym, okazałym poczcie« [w tym: w świetnym i okazałym (1)] (3:1): ći w ſwietnych y okazáłych pocztách wyiechawſzy z Krákowá [...] do Tręczyná przyiácháli [po nową oblubienicę króla] StryjKron 727, 123, 150.

»w wielkim poczcie« (2): Przyiecháłá potym Penteſylea Amázońſka krolowa dobrze zbroyna w wielkim pocżcie pánien Troiánom ná pomoc BielKron 59; StryjKron 123.

»w żałobnym poczcie« (1): Potym Krol zárázem w tydzień wyiáchał z Wilná do Krákowá ná pogrzeb Oycowſki/ w żáłobnym poczcie Pánow y Dworzan Litewſkich. StryjKron 762. ~

Przen [czego] (1):

W połączeniu szeregowym (1): Gdzie [Bóg] ſtworzył y oſadził Anioły y Duchy ony/ woyſká/ mocy ſwey niezlicżone/ vfce ná dziewięć chorow rozdzielone/ vſzykowány poczet chwały ſwoiey/ y ſługi świátłośći ſwey. SkarŻyw 258.

b. Oddział wojska, zastęp; exercitus Vulg, PolAnt; turma Mącz, Cn; statio Mącz; castra, viri PolAnt; comitatus Modrz; copiae, ordo JanStat (138): Diar 77; á obaczyli [lege: obaczy-li] Caſtellan iż chor [szlachcic]/ Tedy [czasu wojny] táki może domá oſtáć/ á wſzákże miáſto ſiebie ma wypráwić poczet wedle maiętnoſći UstPraw D3; RejZwierz 79; BielKron 414; Turmatim, Po hufcu á po hufcu/ yeden poczet zá drugim. Mącz 470b, 477d; RejZwierc 94v; pośilecżne vffy niechay trapią nieprzyiaćielá po ſtronách álbo s przodku [...]/ zwłaſzcżá ieſlićie nieprzyiaćiel prześiągł pocżty BielSpr 15v, 14, 51, 70, 70v; BudBib Num 4/3; PaprPan G; Ieſt ten ktory zmáiętnośći ſwey powinien ſtáwić ná woynę ſto koni. Ten podobno wſzytek ſwoy pocżet zebrał ztych/ zktorych káżdy zmáiętnośći ſwey powinien koniá ſtáwić. A wedle náſzego obycżáiu/ wſzytek on pocżet/ to ieſt/ dźiewięćdźieśiąt y dźiewięć iezdnych/ niewinienby oſobno nakładu ná wypráwę woienną cżynić ModrzBaz 121; SarnStat 437, 448; KmitaSpit B; VotSzl E4v; [Turma triginta duobus militibus constabat. Poczot. Ein ſehar volk Cervus Inst A4].

z poczet kogo [= złożony z kogo] (45): BielŻyw 160; Diar 77; BibRadz 1.Par 12/22; BielKron 360v, 421v; Mącz 470b; gdźie máły poczet náſzych [...] w pław przez Orſzę Rzékę ſzyroką itéż głęboką/ kwąpiąc [!] ſye ná Moſkwę zbroynie przebywali. OrzQuin R, R2; BielSat L4; Trzeci pocżet pieſzych ieſt/ ktore zowią Azappi BielSpr 51v; KochOdpr D3; Názáiutrz bitwá byłá: Moſkwá tył podáłá/ A przedśię trzy tyśiące ſwoich oſtradáłá/ [...] Y ſtrzelców Duńſkich poczet niemały przygnano. KochJez B2; BielSjem 27. Cf »poczet ludzi«, »poczet żołnierzow«.

poczet czyj [w tym: pron poss „swoj” (15), G sb i pron (5), ai poss (2)] (22): aby kaſdy v poczthv swego v trzech v czterech v pyączy y vſzeſzczy kony yedną ruznyczą myal MetrKor 38/286; w Huffiech ſynow Ruben/ będzie kxiązećiem [!] Elizur/ [...] á pocżeth iego/ ludzi tylko ku woynie godnych ktore zlicżono/ ieſt cżterdzieśći y ſześć tyſięcy/ y pięćſeth. Leop Num 2/10; RejWiz 173; RejZwierz 43v; na oſtátku Maurycego ieźni/ poráźili wſzytek pocżet Olbrychtow BielKron 237v, 31, 307v, 314; Mącz 251a; BielSpr 29; PaprPan N4v, T, V2v; ModrzBaz 121 [2 r.]; [Polacy] wnet znák bitwy dáli/ [...] Wywiedli ná Ruſaki Poczty ſwe ogromne. StryjKron 240; KołakCath A4v; SarnStat 448 [2 r.]; GrabPospR M4v [2 r.]; Tákże y Pánowie Zołnierze/ áby [...] pocztow ſwych pácholikom nie zwierzáli VotSzl E4v.

I sg w funkcji okolicznika akcesoryjnego: »[jakim] pocztem« (8): áby ták Hetmáni iáko y Rotmiſtrze/ [...] ná żadné ſwé y przyiaćiół ſwych priwatné potrzeby/ ſéymiki álbo ziázdy żołniérzów tych nieważyli ſie vżywáć znácznym iákym pocztem ſub poena bannitionis. SarnStat 436. Cf »mały poczet«, »nierowny poczet«.

W połączeniu z przymiotnikiem od rzeczownika osobowego [= z kogo złożony] (2): BielKron 247; Ich mosći też Xiążąt Pruſkiego y Kurlánſkiego prośić/ áby też ráytárſkiemi pocżty z łáſki ſwey ná pomoc przybyli GrabPospR M4v.

W charakterystycznych połączeniach: poczet cudny, osobliwy (osobny) (2); poczet króla (krolewski) (2); poczet rajtarski, turecki; poczet drabow, jeznych, pieszych, sług, strzelcow, Tatarów; dać met pocztu [czyjemu]; na poczty lud rozłożony, przyjmować; poczet (poczty) chować, dać, (z)liczyć (2), mie(wa)ć (17), osadzić (osadzać, nasadzić) (4), porazić, posłać (wysyłać) (3), przygnać, przyjąć, stawić (ustawa pocztow) (3), uwodzić cało, wyprawić, wytrzymać, wywieść [na kogo], zebrać (3); poczty (1) okazować się (2), na pomoc przybyć, przesiąc; z [jakim] pocztem gotować się na wojnę, iść, kostować się, mieszkać, obegnać [kogo], obrocić się (3), okazać się, przyciągnąć (2), uciec, wyciągnąć w pole, w ziemię wpaść (2); w jednym poczcie dać [kogo]; w [jakim] poczcie (przy)ciągnąć, iść, jechać (2), okazać (ukazać) się (2), porazić (wojska) (3), przedrzeć się, rozgromić, na straż jeździć, uderzyć, wtargnąć, wyprawić się [na kogo], zebrać się (2); poczet puścił się [gdzie], rozpierzchnął się, stał.

Wyrażenia: »poczet na [ile] koni« (1): Rotmiſtrz ſam poczet miéwał iedno ná 10 koni: á Dźieśiątnik nawięcéy ná ośm koni. SarnStat 427.

»poczet ludzi (a. ludu)« = exercitus, multitudo exercitum PolAnt [szyk 29:2] (31): RejPs 38v; BibRadz Ier 52/8; ſtali [Rzymianie] zá rzeką Tybrem gotowi ſie potykáć/ ále nie rowny pocżet ludzi mieli przećiw Porſenie/ wſzákże ile dobrze potykáli BielKron 106, 116, 117, 124, 244, 314, 361, 400; RejPos 217v; BielSpr 20, 22, 51v, 65v; BudBib 1.Mach 15/3; PaprPan Hh3; widzę zbroinego ludu ykonnego dosyc cudny Poczet ActReg 60. Cf »z pocztem ludzi«, »w poczcie ludzi«.

»mały (a. maluczki), rowny [= mały], niewielki poczet« [w tym: małym, rownym, niewielkim pocztem (6)] [szyk 30:2] (26:4:2): RejZwierz 39v, 43v; przyćiągli [Tatarowie] do Polſki w wielkim pocżćie/ v Sędomierzá ſie rozdwoili/ pocżet mnieyſzy poſłáli do wielkiey Polſki BielKron 360v, 117, 361, 392v, 421v; OrzQuin R, R2; Prot D2; wnet málucżki pocżet ludzi onych obroćiwſzy ſie/ poráźili o trzy tyſiące ludzi z onego woyſká żydowſkiego. RejPos 217v; co ſie działo około onych ſynow Máchábeyſkich/ [...] Iákie niepodobne woyſká bárzo máłym pocżthem porażáli RejZwierc 205; BielSpr 20, 65v; PaprPan Y4v; Iáko nas tám [w bitwie z Grekami] nie wielki ná ten cżás był pocżet/ Kuśiwſzy ſię kilká kroć o nie/ muſielichmy Ná oſtátek dáć pokoy KochOdpr D3; [Jan Tarnowski] Równym pocztem wielki lud Wołoſki poráźił KochTarn 74; KlonWor 17. Cf »z małym pocztem«, »w małym poczcie«.

»(nie)rowny poczet« [w tym: nierównym pocztem (1)] [szyk 8:1] (9): BielKron 106, 124, 400, 460; Ieſli też nieprzyiaćiel ma nád ćie ludźi pocżet wielki álbo rowny s tobą/ álbo też mnieyſzy BielSpr 20, 24; Ieſli nie rowne pocżty maćie [z nieprzyjacielem] przećiw ſobie/ Nie kwáp ſie ku potkániu BielSjem 32; Iatwieżowie [...] ták ſię ochotnie z weſołym okrzykiem bili z Polaki/ że ich kilko kroć nierownym pocztem wſpieráli StryjKron 205. Cf »w nierównym poczcie«.

»wielki, niemały, ogromny poczet« = castra magna, multitudo PolAnt [szyk 23:11] (23:10:1): A ſnadz by ſie też náſádził niemáły poczet ludzi przećiwko mey ſámey ofobie y iáką by chćiał wyſtrogił walkę/ nic by mie ſtráſſno niebyło RejPs 38v; Diar 77; BibRadz 1.Par 12/22; BielKron 116, 244, 255v, 260, 360v; Turma, Hufiéc/ poczet yeznych nie máły. Mącz 470b, 416c; BielSat L4; Drudzy záſie byli co więcżſze Pocżty mieli/ kthore zwano Penthachoſiarcha, Melarha, [...] y wiele innych BielSpr 29, 20, 22; BudBib 1.Mach 15/3; SkarŻyw 187; StryjKron 240; KochJez B2; BielSjem 27. Cf »z wielkim pocztem«, »w wielkim poczcie«.

»poczet żołnierzow« (1): poſłał do niego niemáły pocżet żołnierzow SkarŻyw 187.

Wyrażenia przyimkowe: »z [jakim] pocztem« (14):
~ Wyrażenia: »z pocztem ludzi (a. ludu)« = cum viris PolAnt (9): Diar 81; UstPraw K3v; RejZwierz 38; Tedy Ionátás [...] wyćiągnął w pole z wielkim pocżtem ludu [exivit in regionem et venit numerans]. BibRadz 1.Mach 9/65, 1.Mach 7/1; BielKron 306, 353v; WujJudConf 9; A tám gdźie nagleyſza potrzebá będźie/ ſámi oſobą náſzą ſie obrócimy z pocztem ludźi [cum copiis tantis JanStat 692]/ iáki będźiem rozumieć bydź potrzebny. SarnStat 117 [idem UstPraw].

»z małym pocztem« (4): BielŻyw 160; RejZwierz 38; Mieli z dawná ten obycżay z obu ſtron/ ná thym pogránicżu/ iż ſie z máłymi pocżty koſtowáli/ áby ćwicżenie młodzi ludzie mieli BielKron 308v; StryjKron 170.

»z wielkim, z niemałym pocztem(-ym)« [szyk 7:2] (7:2): A tam, gdzieby była naglejsza potrzeba, ma się JKM sam osobą swą obrocić, z jakim będzie raczył nawięcszem pocztym ludzi Diar 81; BibRadz 1.Mach 7/1, 9/65; Viechał Krol bárzo żáłośćiwy/ nie ták wiele ná Ruſaki iáko ná Woiewodę ktory był vćiekł z niemáłym pocżtem ludzi. BielKron 353v, 306; WujJudConf 9; StryjKron 737; BielSjem 19; PowodPr 83. ~

»w [jakim] poczcie« (18):

~ Wyrażenia: »w poczcie ludzi« (4): Máły Człowiek Deſzpot/ niewiedźieć s kąd ſye wźiął/ w máłym potćie ludźi/ przedárł ſye przez Zaręby Sámborſkie OrzRozm C3; BielKron 246, 442v; StryjKron 122.

»w małym (a. maluczkim) poczcie« (10): OrzRozm C3; BielKron 125v, 227, 246v, 247; RejZwierc 265; CzechRozm 255v; Bo tu ná więtſze woyſká nie nowiná iemu [Białoskorskiemu]/ Vderzyć w máłym pocżcie PaprPan E; StryjKron 122, 782.

»w nierównym poczcie« (1): nálazł tám drugich Krolików woyſká [...]/ poráźił ie Kolumbus w nierownym pocżćie ludźi BielKron 442v.

»w wielkim, w niemałym poczcie« [szyk 4:2] (4:2): Látá 1519. Mieſiącá Sierpniá/ Táthárowie w pocżćie wielkim/ wtárgnęli do Bełſkiey źiemie BielKron 417v, 50, 59v, 66v, 360v; á thák nie dać ſie z woyſká nigdziey wychyláć pokąthnie nikomu iedno w niemáłych Podćiech ná ſtraż ieźdźić BielSpr 27v. ~

Iron. (1): Skowaliſcie oycowſkie granati na pługi/ [...] Wprziłbicach kwoczki ſiedzą/ [...] Kotczi to nadzieżny koń/ a pocżet zaś woły/ Ktore ſtoią i wſtayni/ i wtile ſtodoły. KochSat A3.

Przen (12):
a) W antropomorfizowanym opisie gry w szachy (1):
Wyrażenie: »poczet mały« (1): Ano z obu ſtron bárzo pocżet máły/ Sláchtę wybito/ dwory ſpuſtoſzáły. KochSz B4v.
b) Oddział wojska niebieskiego (11):

poczet kogo [= z kogo złożony] (7): Bowiem ruſſenie twoie [Boże] zmieſcá namieſce nielza iedno muſi mieć pocztu przynamniey ſto tylięcy y wiele tyſięcy angiołow RejPs 98; CzechRozm 238; SkarŻyw 581; ArtKanc T17; LatHar 13, 596, 667.

W połączeniu z przymiotnikiem od rzeczownika osobowego [= z kogo złożony] (3): vyrzał miedzy chory Angielſkimi/ w Prorockim y Apoſtolſkim pocżćie/ duſzę Páwłá ponieśioną w niebo SkarŻyw 52; ArtKanc N19; LatHar 573.

W połączeniach szeregowych (3): Zbor ćię Apoſtolſki/ y pocżet Prorocki/ zaſtęp Męcżennicki/ y then okrąg źiemſki/ wſzytko ćię wyznawa/ y Lud krześćiáńſki. ArtKanc N19, T17; LatHar 573.

Wyrażenie: »wielki poczet« (2): Przy podnieśieniu ćiałá Chryſtuſowego ná Mſzy/ cżęſtokroć iey Duch święty ocży otwarzał/ iſz widziałá około wielki pocżet S. Aniołow. SkarŻyw 581, 206.
Szeregi: »poczet i ufiec« (1): Na cnot ludzi tych [świętych] w ſławienie/ nie doſyć by mieć cżterdzieśći ięzykow: á nie tylo ták wielki pocżet/ y vfiec woienny nieprzełomiony/ áni zwyćiężony/ ále ieden z nich wymowę náſzę y rozum przechodzi. SkarŻyw 206.

»i poczty, i wojska« (1): Tám y świętych Bożych pocżty/ y woyſká/ dárow niebieſkich pełne/ P. Bogu gorąco ſłużące/ [...] niebu wſzytkiemu [...] weſela dodáią. LatHar 596. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

c. Zespół ludzi wydzielony pod względem administracyjnym (3): gdy ſie wſzyſcy rozdzyelili ná Tribus y Kurye/ rozdzyelili też grunty álbo imienie (zową role) miedzy ſię ná XXX cżęśći według pocżtow. BielKron 99, 39.

poczet czyj (1): BudBib Num 14/29 cf Szereg.

Szereg: »i poczty, i liczby« (1): Wpuſtyni tey polęgą trupy wáſze/ y wſzytki pocżty wáſze/ y wſzytki lidżby wáſze [omnes numerati vestri]/ od ſyná (ktoremu) dwádzieśćiá lat y wysſzey BudBib Num 14/29.
d. [Stan społeczny [czyj]:
Szereg: »stan i poczet«: Conueni hodie quendam mei loci atque ordinis. Potkałem ſie dzis z niektorym mego ſtanu y potztu. TerentMatKęt D4v.]
e. W wyrażeniach przyimkowych oznaczających przynależność lub wyłączenie z niej [w tym: nie o ludziach (5)] (76):
»do pocztu« (2):
~ Zwrot: »do pocztu [kogo, czego] przyłączyć (a. przyłączać się)« (2): do pocztu śię żebraniá a kościoła Rzymſkiego przyłączám MurzHist N2v; LatHar 429. ~

»z pocztu« [o przynależności; w tym: kogo, czego (7)] (8): LubPs Y2v; Prot B3; A drudzy z pocżtu onych ſiedmidźieſiąt/ ktorzy też cudá dziáłáli [...] od Páná odeſzli CzechRozm 189; CzechEp 364.

~ Zwrot: »(być) z pocztu« [szyk zmienny] (4): BudNT przedm a5; Tuby ſie przyſtáło X.K. obráchowáć/ ieſli on z pocżtu tych żołnierzow Páná Chriſtuſowych. NiemObr 19; Ty to wiáry [...] ábo ſą z pocżtu rzecży zbáwiennych: ábo ſą tákowe bez których ludźie zbawieni być mogą. NiemObr 85; WujNT 613 marg. ~

»z pocztu« [o wyłączaniu; w tym: kogo (5)] (6): tákowi ſłuſznie s pocżtu dobrych obywátelow máią być wypędzeni y wygłádzeni/ ktorzy delectantur diſcordiis vel bellis ciuilibus Phil B3.

~ W połączeniu z przymiotnikiem odrzeczownikowym (1): ktore [zacnych senatorów] Pan Bog a wezwanie Krola Pana naszego z ludzi brakując z owego pocztu szlacheckiego w tamten zbior Rady Koronnej sadzą Diar 33.

Zwrot: »wyłączać, wyłączon, wyjęty z pocztu« [szyk zmienny] (1:2:1): LubPs bbv [2 r.]; nie wyłącżay mię zpocżtu służebnikow twoich [ne me reprobaveris a pueris tuis]. BudBib Sap 9/4; CzechRozm 175v. ~

»ku pocztowi« (1):

~ Zwrot: »ku pocztowi [kogo] należeć« (1): gdy mowi [pismo św.] od namnieyſzego do nawiętſzego: tedy też tego nie o wſzytkich zgołá ludziach świátá tego rozumie: ále o káżdym/ ták podłym iáko y zacnym/ ktory ku pocżtowi należy/ tych wſzytkich/ o ktorych to Bog mowi. CzechRozm 109. ~

»w poczet« (41):

~ w poczet kogo, czego (25): tedy to ieſt gruba niezbożność/ ták o Bogu krory [!] ieſt nigdy nieodmienny trzymáć/ [...] ábo go z máieſtatu iego ſtrąćiwſzy/ w pocżet Aniołow wetkáć CzechEp 212. Cf Zwroty.

Zwroty: »w poczet [kogo, czego] iść (a. przyść)« [szyk zmienny] (2): WujJud 96v; W pocżet pierwſzych [dobrodziejstw boskich]/ idźie ſtworzenie/ odkupienie/ rządzenie/ y niektore inſze: w licżbie drugich wchodzą one Mny [rodzaj monety]/ y Talenty LatHar 558.

»w poczet kłaść (a. położyć, a. pokładać)« [w tym: kogo, czego (8), „swoj” (6), z kim (4)] = inserere Vulg [szyk zmienny] (18): WujJudConf 145v; CzechRozm 65v; Nie kłádź mię w poczet z ludźmi niepráwémi KochPs 39; Bom ia nigdy tego Pánu Bogu moiemu Iezuſowi Chriſtuſowi [...] nie odeymował/ [...] áni o tym myślę/ áni go też w pocżet ſwoy kłádę. Gwſzem przed nim ná twarz ſwą ná źiemię vpadam. CzechEp 338, 73, 74, 80 [2 r.], 84, 338 [3 r.], 419; ániby w ieden pocżet kłádli/ Chriſtuſá páná/ [...] z Fáráonem złośliwym Krolem Egiptſkim NiemObr 118, 118; WujNT 50, 2.Cor 10/12; ſłuſznie kośćioł ś. iáko pámiątki ſyná Bożego/ ták mátki iego/ y inſzych świętych/ tych dniow/ ktorych oni z tego żywotá do onego wiecżnego świętá á odpocżynienia weſzli/ w tenże pocżet świąt krześćiáńſkich pokłáda. PowodPr 50.

»w poczet policzyć (a. policzać), policzon(y), poczytać« [w tym: kogo, czego (9), „swoj” (3), z kim (1)] = cum aliquo numeratus PolAnt [szyk zmienny] (5:9:1): LubPs P2v; BibRadz Is 53/12; RejAp 48; iż ná ſmierć wydał żywot ſwoy/ á z złośćiwemi w pocżet policżon był. RejPos 9v, 109, 343; WujJud 135; w ieden pocżet/ y w iednę licżbę náuk y ártykułów ſzátáńſkich pocżytamy one náuki/ ktoremi bronią y zákázuią małżeńſtwá S. WujJudConf 212; CzechEp 72, 112, 337; NiemObr 150; Nie zginęłám/ źiemim zwłokę mą oddáłá. Ná wyſokie niebá duch moy przenieśiony/ Tám w pocżet niebieſkich duchow policżony. WisznTr 31; ArtKanc P20v; WujNT przedm 41.

»w poczet [kogo] przyjąć« (1): Iákoby ćię Pan ten y Miſtrz miał w pocżet ſług y vcżniow ſwych przyiąć: ieſlibyś ſie pierwey w tym wſzytkim nie záprzał CzechRozm 234.

»w poczet [kogo] przypuścić, przypuszczony« [szyk zmienny] (2:1): ná twoy ſię ślub ſpuſzcżamy/ że też nam racżyſz odpuśćić/ á w dźień on naſtráſzliwſzy/ w pocżet wiernych przypuśćić. ArtKanc M14v; LatHar 25, 677.

Wyrażenie: »przyłączony w poczet [kogo]« (1): Y nie będą [ludzie złościwi] przyłącżeni w pocżet ſpráwiedliwych. LubPs Bv.
Szereg: »w poczet i liczbę« [szyk 2:1] (3): WujJudConf 212; [Zbawiciel] w licżbę y pocżet żołnierzow ſwych przypuſzcżonego/ á ná woynę duchowną wypráwionego/ doſkonáley opátrzył ćię. LatHar 677, 25. ~

»w poczcie« [w tym: kogo (13)] (18): áby w.W. moy miłoſćiwy Pan/ ten máluczki znák mey ku ſobie powolnoſći [...] raczył wdźięcznie á łáſkáwie przyiąć. A mnie theż w tych poczćie mieć y záchowáć/ ktorzy rádźi w. W. wiernie y wiecznie ſłużą GroicPorz B2; RejPos [278]; PaprPan B; Skąd iáwna rzecż/ iż od tego kośćiołá odłącżeni/ wiáry nie máią/ y w pocżćie niewiemikow ſie zámykáią. PowodPr 29.

~ Zwroty: »w poczcie być« (3): A ták zrozumiey iżeś y ty w tym pocżcie ieſt/ á pod tym grzechem zámknioneś ieſt RejPos 19, 319; BiałKat 65v.

»w poczcie policzyć, policzony« (1:1): W iákiey cżći y w iákim pocżćie táiemnie policżeni bywáią/ ktorzy ſię w ocżách ludzkich wzgárdzonymi być nie ſromáią. SkarŻyw 212; SarnStat 454.

»stanąć w poczcie« (7): ábychmy z łáſki iego ſwiętey/ mogli ſtánąć w thym máłym pocżcie wybránych iego RejPos 237v, 260, 288v, 341, 341v, 342v [2 r.].

Wyrażenie: »w poczcie kładziony« (7): Siodme przykazánie [...] zákázuie wſzelkiey nieſpráwiedliwośći ná máiętność bliźniego ſwego. W ktorym pocżćie naprzod bywa kłádźione świętokraydźtwo PowodPr 75.
Szereg: »w poczcie a (i) (w) liczbie« [szyk 1:1] (2): RejPos 260; Nigdzieſz plag onych ſrogich Egiptu y gniewu Bożego nie vchodzą/ iedno w pocżćie y licżbie ludu Izráelſkiego. SkarJedn 3. ~

2. Ilość; numerus Mymer1, Bart Bydg, Vulg, PolAnt, Modrz, JanStat [w tym: pl (13); kogo, czego (98)] (141): (nagł) Nomina numeralia cardinalia. Namen der czalen. Imioná wſzelkiego pocztu. (–) Unum. Eyns. Ieden. Duo. [...] Mymer1 42v, nlb 2, k. 43v; BartBydg 58; Diar 38; SeklPieś 20; Oznaymi mi Pánie koniec moy. I pocżet dni moich ktory ieſt Leop Ps 38/5, Num 26/57, 63; Vtwirdzały ſię thedy kośćioły w wierze/ á vſtáwicżnie pocżtu ich obfićie przybywáło BibRadz Act 16/5; Było wſzytkich [Tatarów] w licżbie ſześć ſet tyſięcy (marg) Pocżet Tátárow (–). BielKron 361, 39 marg, 43, 60v marg, 73v marg, 110v marg, 361 marg, 367 marg [2 r.]; Tá Figurá prędko okaże pocżet ludźi/ ieſli ie tym obycżáiem kto ſtáwi w ſzykowániu/ bo tu ieſt wypiſánie iáko wiele ſprawiec y ludźi w ktorym rzędzie ſtoi BielSpr 35, 24v; á przelicżćie lud że będę wiedział pocżet ludu. BudBib 2.Reg 24/2, Ex 30/12, Num 1/22; ModrzBaz 144; CzechEp 378; ArtKanc S20v; Calep 897b; WujNT Act 6/7; ma ſie każdy z liſtem Vrzędowi [...] pokázáć y pieniądze dáć/ ták iáko prziydźie wedla pocztu koni z wozem/ álbo bez wozu SarnStat 974, 180, 197, 201, 207, 417.

W połączeniu z liczebnikiem głównym (30): BielŻyw 164; A wſſyſtek pocżet kxiążąt po fámiliach mężów mocnych/ dwá tyſiące y ſſeść ſet. Leop 2.Par 26/12, Num 2/6, 26/51, Ioann 6/10; ći Ceſárzá wybieráią/ ktorych bywa pocżet około trzydzieśći tyſięcy/ á nabliżey Ceſárzá chodzą. BielKron 260, 17v, 48, 50, 66v, 130 (13); Te plemioná ſynow Gadowych/ á pocżtow ich/ cżterdzieśći tyſięcy y pięćſet. BudBib Num 26/18, Num 1/21, 23, 26/22, 24, 26 (11); WujNT Act 1/15.

W charakterystycznych połączeniach: poczet rowny; poczet białych głow, bogatych, bojownikow, chrześcijan (2), dni(ow) (2), drabow, duchownych, dzieci, fraszek, gwiazd, kanonów, koni, ksiąg, książąt, kwestyj, Lewitow, ludu izraelskiego (Izraelczykow) (3), ludzi (ludu) (19), łapaczow, mistrzow, myńce (2), osob (2), pacierzy, pieniędzy (2), poganinow, posłow, potomstwa, przyrodzonych, rad, służebnikow, synow izraelskich (2), szwagrow, swiąt, Tatarow, trądow, Turkow, uczniow, Węgrow (2), wielbłądow, wiernych, wszytkich, zagadek, zakonników (2), zbroistych, złodziei, Żydow (2); figury pocztu (3), imiona, rejestr; rowny (nierowno) w poczet (2), liczyć; poczet mnożył się, spełni się; pocztu przybywało; okazać poczet, popisować, wiedzieć (2), wyliczyć.

Zwrot: »pocztem przesiąc (a. przesięgać), przechodzić, przesadzić« = przewyższyć (przewyższać) ilościowo [szyk zmienny] (4:2:2): będę záwżdy przed oblicżnośćią nieprzyiaćielá naſzego z Rycerſtwem ſwym/ choćia mie pocżtem przeſięże/ ále ſpráwiedliwośćią nic BielKron 244v, 27v, 42v, 227, 338v; BielSat L4; BielSpr 20; BielSjem 27.
Wyrażenia: »mały poczet« (9): á co gorſzego iż ie [Turków] niewiáſty Perſkie żony poráźiły/ gdy iuż mężowie dla máłego pocżtu ſwego ſprácowáni byli. BielKron 191, 303; CzechRozm 150; SkarŻyw 348. Cf »w małym poczcie«.

»niezliczony poczet« (7): BibRadz I 376a marg; BielKron 159, 385; vyrzeli wielki i niezlicżony pocżet ludu [populus multus cuius non erat numerus]/ ktorzy nieſli drábiny y tarány/ áby wzięli zamek BudBib 1.Mach 5/30; SkarŻyw 30, 305 marg, 306.

»pewny poczet« = certo numerus JanStat [szyk 13:1] (14): ConPiotr 32v; kthori [...] gdi zida brali na strazi stal wſzyawſchi przi thym tho zidzye pewny poczeth pyenyedzi LibMal 1553/179, 1552/167v, 1554/184 [2 r.], 184v [2 r.]; LeszczRzecz A3v; RejPos 289v; BudBib I 234b marg; NiemObr 75; KochPhaen 15; Pewny też poczet ludźi ma bydź ná Dnieprze przyięty/ któryby wodą brónił wrywánia ſie ludźióm ſwowolnie do pańſtw ſąśiedzkich SarnStat 437, 201.

»wielki (a. wielgi), niemały poczet« = magnus numerus Modrz; multus numerus Vulg [szyk 22:9] (22:9): vſtawili [fałszywi prorocy] rozlicznych świąt wielki poczet MurzNT 111; LubPs R6v; LeszczRzecz A3; BibRadz *2v; vczynił w niem [w mieście] wielki mord/ pozábiiawſzy wielki poczet Izráelczykow [populum multum de Israel]. BibRadz 1.Mach 1/32; Látá 1282. Litwá z Iáćwieſzámi wtárgnęli do Lubelſkiey źiemie/ [...] á thám wielgi pocżet ludzi pobráli. BielKron 364v, 130, 360v, 366, 405v; Tákowych [prawdziwie mężnych] ludzi ná ſwiecie [...] byłá niemáła licżbá: miedzy ktoremi/ nie mnieyſzy pocżet białychgłow był GórnDworz Y, Z4v; KuczbKat a2; BielSpr 24v, 35v; BudBib 1.Mach 5/30; CzechRozm 263; PaprPan A3v; KarnNap ktv; iż śláchetnych á dobrych ludźi nigdźie ſtá nienaydźie/ ále bogátych wſzędźie wielki pocżet. ModrzBaz 42v, 93; SkarJedn 164; SkarŻyw 179 marg, 206, 231; NIe teraz po mych fráſzkách: bo inſzé náſtáły/ Których poczet ná káżdy dźięń widzę niemáły. KochFr 79; WujNT Act 11/21; GosłCast 46. Cf »w wielkim poczcie«.

Szeregi: »poczet, (a, i) liczba« [szyk 2:1] (3): Leop Deut 30/5; Wſzákoż nie przeto podáię do niey [libraryjej] ty Kſięgi/ áby ſię ich więtſzy pocżet á licżbá w Bibliotece W.K.M. przycżyniłá BibRadz *2v; BielKron 43 marg.

»summa a poczet« (1): Tá ieſt ſummá á ten pocżet ſynow Iſráełſkich [!] [Ista est summa filiorum Israël] ktorych licżono/ ſześćſet y ieden tyſięcy ſiedḿſet y trzydzieśći. Leop Num 26/51.

Wyrażenia przyimkowe: »bez pocztu [czego]« = bez liku, bardzo dużo (1): [w księgach Paralipomenon] dotyka ſie y onych hiſtoriy ktore ſą opuſzcżone w kxięgach Krolewſkich/ y bez pocżtu wypráwuie ſie queſtiy á zágádek z Ewángeliey. Leop *B4v.

»w poczet« = pod względem ilości [w tym: kogo (2)] (3): ácż nie rowno było Grekom w pocżet/ ále zacnoſcią y męſtwem Troiány przechodzili. BielKron 54v, 455v; Pirwſza y cżwartha Phalanx, máią być rowne w pocżet ludźi zbroynych/ tákże y wtora s trzećią BielSpr 30v.

»w poczcie« = będąc w jakiejś ilości, sprawiając, że kogoś będzie jakaś ilość; numero Vulg (19): RejPs 87, fpráwiwſży woyſko w thymże pocżćie iáko y pierwſze/ vmyſlił z tym pośiłkiem wtárgnąć po wtore do Iudá. BibRadz 1,Mach 4/35; BielSpr 58.

~ W połączeniu z liczebnikiem głównym (8): Rzekł pothym Iezus: Każćie ludziom ſiedzieć. [...] Vfiádło tedy mężow w pocżćie iákoby pięć tyſięcy. Leop Ioann 6/10; Zá tymi ſzli krolewſcy dworzánie bárzo ochędożnie/ w pocżćie piętnaśćie ſet BielKron 328v, 17v, 48, 50. Cf »być w poczcie«.

Zwrot: »być w poczcie« [w tym: z liczebnikiem głównym (3)] = [alicuius] numeri esse Vulg [szyk zmienny] (6): Co potym zá mocny Státut podał Iakobowi. [...] A to w ten cżás gdi ſnadź támo w máłym pocżcye byli/ Y práwye yáko pyelgrzymi tám ná on cżás żyli LubPs Y; Leop Deut 30/5; Nádiecháliſmy ie [Arabów] gdy woyſkiem leżeli/ było ich w pocżćie trzydźieśći y pięć tyſięcy Káráwany/ to ieſt Wielbłądów/ á ludźi o cżterdźieśći thyſięcy BielKron 456, 66v, 208v, 338.
Wyrażenia: »w małym (a. malutkim) poczcie« = in paucissimo numero Vulg (5): LubPs Y; Leop Deut 26/5, Ps 106/39; BielKron 208v; gdyż záwżdy Pan chociay w máłym pocżcie záchowywa ſobie wierne ſwoie w nawiętſzym przeſládowániu ſwiátá tego. RejAp 112v.

»w wielkim poczcie« [szyk 2:1] (3): dawſſyć [Pan] błogoſláwienſtwo/ vcżyni tho/ że w więtſſym pocżćie y licżbie będzieſz [maioris numeri te esse faciet]/ niżli byli oycowie twoi. Leop Deut 30/5; BielKron 295, 297v. ~

a. Zestawienie: »poczet rzymski« = okres lat piętnastu, używany przy obliczaniu kalendarza, a w szczególności przy oznaczaniu daty Wielkanocy (1): [Te]go Roku będzie Złote Ciſle 6. Okręgu Słonecznego 4. Pocżeth Rzymſki 6. Goski ktv.
3. Rachunek, obliczenie (11): Páſterzowi śię ták zdáło/ Iżby ſtádá vbywáło. Pocżął tedy owce licżyć/ Nie mogł mu śię pocżet trafić BierEz R4; A ták według dálekośći thych ſłopniow ſnádnie być może źiemiá rozmierzoná ná mile/ ná ſtáiánie/ y ná ſążenie [...]. Według tego pocżtu ieſt wſzytkiey źiemie wkoło mił 5400. BielKron 263.
Zwroty: »nie iść w poczet« = nie być branym pod uwagę przy obliczeniach (1): Ktemu boday nie połowicę pożytkow w Rzecżyp. náſzey ludźie ſkąd inąd procż rol biorą/ A z ſámych włok wypráwę [na wojnę] poſtánowiwſzy/ [...] połowicęby wypráwy nie było/ ktoraby być mogłá/ iżby połowicá pożytkow nie ſzłá w pocżet. Abowiem procż włok ſą pożytki ktore dobrze zá włoki ſtoią/ [...] iáko ſą z młynow/ z kárcżem GrabPospR L3.

»poczet (u)czynić« [szyk zmienny] (3): Goski A4; weſzli do iedney goſpody/ á tám przebywáli iedząc á pijąc. Potym vcżynili pocżet/ á płáćili goſpodarzowi. HistRzym 114; áni z tákimi ápáraty [chwalić Boga]/ y ceremoniámi/ iákich pełne ieſt Rzymſkie nabożeńſtwo. Ze ich y ſámi pocżtu vcżynić/ et rationem dare nequeunt CzechEpPOrz **4v.

[Zestawienie: »Księgi Pocztow« = Księga Liczb; tytuł biblijnej czwartej księgi Mojżeszowej: Poczynaią ſie czwarte kxięgi Moizeſſowe/ ktore Zydowie zowią Máiedabber/ Láćinnicy Numery/ my możemy zwáć kxięgi Pocżtow álbo Licżby. Leop K (Linde).]
[Szereg: »poczet albo liczba«: Leop K cf Zestawienie.]
Wyrażenie przyimkowe: »na poczet [czego]« = jako część należności (2): A ieſliby kupcá ná fant nie było/ iuż Sędźia po onych ſzeſći Niedźielách wierzyćielowi fant ku otrzymániu przyſądźi ná poczet doſyć vczynienia. GroicPorz dd2, ddv.
Przen (3):
Fraza: »w poczet nie idzie (a. nie pojdzie)« = nie liczy się, nieważne [szyk zmienny] (2): Nie twoy to vrząd Ozyaſſu/ byś miał pálić wonny zápal Pánu Bogu/ ále Kápłáńſki: [...] nie lekce ſobie tego waż: Boć to nie poydzie w pocżet ku ſławie [quia non reputabitur tibi in gloriam] od páná Bogá. Leop 2.Par 26/18; RejZwierc 132.
Zwrot: »[z czego] poczet czynić« = dawać odpowiedź na co (1): Ponieważ piſmá [...] ſą drzwiámi przez ktore do Bogá wchodźimy toć też nie rzeſzoto ſzátáńſkie. Abowiem hámuią heretyki/ ábyſmy byli beśpiecżnymi: y ze wſzytkiego pocżet cżynią/ z cżegobyſmy chćieli. CzechEp 135.
4. Płaca żołnierza; stipendium, stips Mącz (4): Sed proprie stipem obligo pecuniam spondeo, Obiecuyę/ pieniądze na poczet/ żółd Mącz 416d, 217d, 416b; Nie vymuycieſz im pocżtu rácżey przycżyniaycie PaprPan B4.
5. Sprawozdanie, rozliczenie czegoś (11):
Zwrot: »[czego] poczet uczynić« (1): Támeś [Janie] y Páná [tj. króla] záſtał/ y poſelſtwá ſwégo Słuſzny poczet vczynił KochPam 83.
Przen (10):
a) Rachunek sumienia (1):
Zwrot: »sam z sobą poczet uczynić« (1): Abowiem to nadobny ráchunk/ kto idąc ná pokoicżek ſwoy ſam s ſobą pocżet vcżyni co dniá tego przyſtoynego á czo nieprzyſtoynego vcżynił. RejZwierc 81.
b) Sąd boży, rozliczenie dobrych i złych uczynków (9): Prozno ſię ſpanem wpoczet wdać Snac liepey na laſcze [lege: łasce] przeſtaċ. RejKup n4, n4.

poczet czego (3): Każdy ſam zá śię da liczbę pánu Bogu: bo wſzyſcy ſtániemy przed Máyeſtatem Chryſtuſowym/ dawáiąc poczet ſpraw náſzych dobrych y złych. BiałKat d2. Cf Zwrot, »poczet liczby«.

Zwrot: »poczet (u)czynić, udziałać« [w tym: z czego (3), czego (1)] [szyk zmienny] (3:1): KochOdpr B2v; KochMarsz 154; KochPieś 46; Boć nielza tu [na ziemi] nam długo być/ muśim ſię tám wſzyſcy ſtáwić/ á z ſwych grzechow pocżet vdźiáłáć. ArtKanc S11v.
Wyrażenia: »kładzienie pocztu« (1): iż táki káżdy kto mocno vwierzy/ [...] nie będzye nigdy [...] pociągnion do żadnego kłádzyenia pocżtu ſwego/ iedno ták bez wſzech trudnośći ſwoich [...] przeſtąpi s tego mizernego żywotá/ do wiecżnych a nieſkońcżonych rádośći ſwoich. RejPos 248v.

»poczet liczby« (1): gdyż niewieſz ktorey godziny będzyeſz poſtáwion przed ſtráſzliwym ſądem Páná ſwego/ ná ten omylny pocżet licżby twoiey. RejPos 248v.

6. Spis, wykaz, wyliczenie; numerus Vulg, Modrz; liber, numeratio PolAnt (19): Gdy iuż tedy [...] ná káżdym [z czterech synodów] co oſobnego [...] vkowáli/ potrzebá było/ to wſzytko w ieden pocżet zebrawſzy/ áby ſię nierozchwiało/ vtwierdźić. NiemObr 140; Calep 898a.

poczet kogo, czego (10): á temu to pocztu dni rozumiey, [...] iako dniowie rozdzieleny ſą ku mieſiączom w kalendarzech á w minucijach FalZioł V 46; BibRadz Gen 5/1, 2.Reg 24/9; áby mu dał pocżet ludzi wſzytkich z narodu Iudá ná ſpiſku zlicżywſzy ie. BielKron 73v; NiemObr 92; A to ieſt poczet znáków/ któré z iednéy ſtrony/ Słoneczny trop/ á z drugiéy duch nieunieśiony Aquilonów zámyka KochPhaen 13; [Cathalogus ... Kxięgi poczothu ſwiętich, Kalendarz Cervus F40 262v; których słodów pewny poczyt i szacunek będzie przy młynie rawskiem. LustrRaw 1564/5]. Cf »kłaść w poczet«, Wyrażenie.

Zwroty: »iść w poczet« = podlegać spisowi (1): Da ten cżyńſz/ kthory [tj. da czynsz ten, który] iedno idzie w pocżet [Qui habetur in numero]/ tho ieſt ktory by miał dwádzieśćiá lat y wyſſey. Leop Ex 30/14.

»kłaść w poczet; w poczcie [czego] poczytany« = uważać (uważany) za kanoniczny (1;1): KromRozm II i4v; bo oſmy liſt [św. Pawła] co do Zydow/ wiele ich kthorzy go nie kłádą w pocżet. Leop *B4v.

Wyrażenie: »w poczet [kogo] pisany (a. wpisan)« = relatus in numerum Modrz [szyk 2:1] (3): ModrzBaz 105v; áby imię iego wpocżet Biſkupow piſane nie było. Bo tego ſtanu nie godzien ten/ ktory Biſkupſtwo cudzołoſtwem pomázáł SkarJedn 132; SkarŻyw 90.
a. Wyliczenie, wyłożenie zasad wiary [czego] (5):
Zwrot: »poczet (u)czynić« [szyk zmienny] (2): á cżyniąc pocżet wyznánia náſzego/ ze ſzcżyrego ſłowá Bożego/ błąd przećiwny/ [...] z ich że właſnych Doktorow/ y z Synodowych ſpraw pokázowáć będę. NiemObr 7, 91.
Wyrażenie: »poczet wiary, nadzieje, wyznania« [w tym: wiary i nadzieje (2), wiary i wyznania (2)] (4:3:3): Ktorzy [potwarcy] widząc [...] żeſmy [...] po onym dziwnym zámieſzániu po trwogách/ y roſproſzeniu/ pocżtu wiáry y wyznánia náſzego nie ſpiſali: áni ná potwarzy náſzych ſzácunkarzow odpowiedáli [...] przeto oni z więtſzą beſpiecżnośćią/ przećiw nám piorá ſwe oboſtrzyli CzechRozm A5; CzechEp *3v, 12; NiemObr 7, 91.
Szereg: »poczet i wyznanie« (1): Wſzákże nielza/ iedno [...] wiáry y nádźieie ktorą ſię ćieſzymy pocżet y wyznánie vcżynić. NiemObr 91.
7. Następstwo, sukcesja (1): Niech okażą [heretycy] Oryginały Kościołow ſwoich/ niech okażą porządek biſkupow ſwoich/ ták iednego zá drugim od pocżątku poſtępuiących/ żeby pierwſzy on Biſkup/ ktorego z Apoſtołow álbo z Apoſtolſkich mężów [...] miał przodka álbo ordynatorá ſwego. Abowiem tym obycżáiem Kośćioły Apoſtolſkie pocżty ſwe odnoſzą. Iáko Kośćioł Smirneńſki Polikárpá od świętego Ianá poſádzonego ma: iáko Rzymſki Klimuntá od ś. Piotrá ordynowánego pokázuie WujJud 135v.
8. Dar będący wyrazem szczególnego uszanowania (1): Skąd znáć/ że to nie ládá Mędrcy byli/ y z niemáłym pocztem przyiecháli. Iáko y przedtym krolowa Sábá z tákimiż dáry do krolá Sálomoná. WujNT 8.

Synonimy: 1. gromada, grono, liczba, rzesza, tłum, tłuszcza, zbor, zebranie, zgromadzenie; a. drużyna, gwardyja, orszak; b. oddział, hufiec, rota, szyk, uf, zastęp; 2. liczba; 3. liczba, obliczenie, oblik, policzenie; 4. żołd; 6. katalog, liczba, rejestr, spis, spisanie, spisek, summaryjusz; a. wykład, wyłożenie; 7. następowanie, sukcesyja; 8. dar, podarze, podarzenie.

AW, ZCh