[zaloguj się]
[pdf]

POWAB (1) sb m i f

powab m (1), [powaba] f.

o prawdopodobnie jasne (tak w powabie); a pochylone.

Fleksja
sg pl
G powaby
A powåb, powåbę powåby
I powåb(e)m

sg [G powaby. ◊ A powåb, powåbę.] ◊ I powåb(e)m. ◊ [pl A powåby.]

Sł stp: powaba, Cn: powab w 1. znacz., Linde XVII i XIX w.: powab, powaba.

1. Zachęta; esca, illecebra, illicium Cn:
[Zwrot: »powabę dać«: Páni wyrozumiawſzy mowę nátukną/ łátwie Andolonowi weźrzenim łálkáwym powabę dáłá. HistFort K4.]
Wyrażenie przyimkowe: »za [czyim] powabem«: A ieſli iáki vcżćiwy cżłowiek/ zá ich [rozpustnych dworzan] powabem/ pomoc im tego niechce/ to wnet przymowká: Daicie pánu pokoy/ wſzytko tu z reyeſtru. GórnDworz N2v.
2. [Rodzaj obowiązkowej pracy wykonywanej przez chłopów na rzecz pana w okresie cięższych i pilniejszych robót: A te poddane inakszem sposobem i porządkiem około robót sposobił, bo pierwej nie robili dni tegodniowych, jedno powaby swe mieli pewne LustrKrak I 43; Komorników w tej wsi 80, nic nie płacą, jedno łokcie 4 przędze do dwora przędą i dzień powaby. LustrKrak I 139, I 39; Na powabę 2 cor. żyta LustrSand 38, 8, 50.
Zwroty: »powaby, na powab robić (a. odrabiać)« [szyk zmienny]: W tej wsi jest zagrodników 5, którzy na czynszu siedzą, a robót żadnych nie czynią do dwora, chyba we żniwa powaby z kmiećmi odrabiają LustrSand 76, 60, 114; Ci nie powinni robić nic, jedno na powabę iść [inna niestaranna kopia: robią dzień na powab.] LustrKrak I 139.

»powabę żąć«: Ale ci wszyscy roboty powinni i powabę żąć LustrKrak I 139.

Szereg: »robocizna i powaba«: Ci drudzy karczmarze 2 mają rolą między kmiećmi. Robociznę i powabę także winni. LustrKrak I 139.]

Synonimy: 1. pobidka, pobudka, pochop, podniata, podnieta, poduszczenie, podżoga, ponęta, ponukanie; 2. tłoka.

MN