[zaloguj się]
[pdf]

PRZEPOWIEDACZ (13) sb m

przepowiedacz (7), przepowiadacz (6); przepowiedacz Diar, Leop, CzechRozm, CzechEp, Calep, SarnStat; przepowiadacz BiałKat, RejPosWstaw, BiałKaz, LatHar; przepowiedacz : przepowiadacz RejPosRozpr (1:2).

Pierwsze e oraz o jasne; -wie-, -wia- (w tym 1 r. błędne znakowanie); -åcz; -acz- (9), -åcz- (1) CzechRozm.

Fleksja
sg pl
N przepowiedåcz przepowiadacze
G przepowiadacza przepowiedacz(o)w
D przepowiadaczowi przepowiedacz(o)m
A przepowiedacza przepowiedacze
I przepowiadacz(e)m przepowiadaczmi

sg N przepowiedåcz (2). ◊ [G przepowiadacza. ◊ D przepowiadaczowi.] ◊ A przepowiedacza (1). ◊ [I przepowiadacz(e)m.] ◊ pl N przepowiadacze (5). ◊ G przepowiedacz(o)w (1). ◊ D przepowiedacz(o)m (2). ◊ A przepowiedacze (1). ◊ I przepowiadaczmi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII w.: przepowiadacz.

1. Ten, kto głosi, naucza zasad religii chrześcijańskiej (10): [o cżym Apoſtoł ſwięty piſze: Iákoż/ práwi/ vwierzą o kthorym nie ſłyſzeli? [...] Iákoż máią ſłucháć bez przepowiádácżá? A ták z łáſki miłego Bogá byli poſłáni ná to Apoſtołowie ſwięći GilPos 82v.]

przepowiedacz czego (10): ále iż [apostołowie] ſą káznodzyeymi Ewányeliey ſwiętey/ [...] á nie przepowiádácże litery zakonu RejPosRozpr c. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »przepowiedacze ewanjelijej« (3): Słudzy ſą Apoſtołowye/ y przepowiádácże Ewányeliey ſwiętey/ [...] nie żeby oni dawáli Duchá ſ. ále iż ſą káznodzyeymi Ewányeliey ſwiętey RejPosRozpr c; CzechEp 337; Tákżeć też y Pan (Iezus) poſtánowił/ áby przepowiadácże Ewángeliey/ żyli z Ewángeliey. LatHar 127.

»przepowiadacz prawdy« (1): BiałKaz H2; [Wyznał [św. Jan] to czym nie był: nie záprzał czym był: wyznał prawdę iáko ſye godźiło wyznáć przepowiádáczowi prawdy: á nie záprzał tego kogo opowiádáć miał. BiałPos 50 (Linde)].

»przepowiedacz słowa bożego« (5): Gdyż przedtym żadna takowa konstytucyja nie była, ktora by [...] dozwalała jednym tylko samem wolnego słowa bożego i chowania przepowiedaczom jego Diar 53; V tego tedy Bogá iednégo w króleſtwie iáśniéć będą vczeni przepowiádácze ſłowá Bożego/ y ludźie ſpráwiedliwi BiałKat 183v; RejPosRozpr c4v; RejPosWstaw 42; CzechRozm 186; [[św. Piotr] do Rzymu przyſzedſzy/ pięć y dwádźieśćiá lat tám był Biſkupem/ y przepowiádáczem ſłowá Bożego. BiałPos 112 (Linde)].

2. Ten, kto mówi, co się zdarzy w przyszłości, zapowiada przyszłość (2):
Wyrażenie: »wprzod przepowiedacz« (1): Praenuntius, Qui ante nuntiat, praedicit – wprzod przepowiedacz. Calep 837a.
Szereg: »wieszczkowie abo przepowiedacze« (1): niech też niebędzie cżárownik y cżárnoxiężnik/ áni ktory by ſie dokładał wieſcżkow/ ábo inych przepowiedácow [!] [nec incantator nec qui pythones consulat nec divinos]/ y ktory by ſie od vmárłych dowiadował prawdy. Leop Deut 18/11.
3. Pełnomocnik strony w procesie sądowym, obrońca [czyj] (1):
Szereg: »prokurator abo przepowiedacz« (1): IZ kożdému ſwoiá obroná iáko ieſt przyrodzona [...] dla tego vſtáwiamy: áby w ſądźiéch náſzégo króleſtwá káżdy człowiek którégokolwiek ſtanu y záwołánia mógł/ y ma mieć ſwégo Prokuratorá ábo przepowiedácza [!] [debet habere suum Advocatum, Procuratorem vel Prolocutorem JanStat 518] SarnStat 569 [idem: -á] [HerburtStat 443 (Linde)].

Synonimy: 1. doktor, nauczyciel; 2. praktyk, praktykarz, wieszczec, wieszczek, wrożbit, wrożbita, wrożek; 3. adwokat, obrońca, patron, prokurator, rzecznik.

Cf PRZEPOWIEDAJĄCY

LWil