[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBAWIĆ (5) vb pf

a jasne.

Fleksja
inf przybawić
praet
sg
1 m -m przybawił
3 m przybawił
imperativus
sg
2 przybåw
impersonalis
praet przybawi(o)no
participia
part praet act przybawiwszy

inf przybawić (1). ◊ fut 2 sg przybawisz (1). ◊ 3 sg przybawi (2). ◊ [praet 1 sg m -m przybawił. ◊ 3 sg m przybawił.] ◊ imp 2 sg przybåw (1). ◊ [impers praet przybawi(o)no. ◊ part praet act przybawiwszy.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (trzy z niżej notowanych przykładów).

1. Dodać, powiększyć ilościowo [czego a. ile czego] (2):
[Zwrot: »więcy przybawić«: Imo to, że jeich [dział] wiency przybawić tam wrychle wolą mamy, jakuż i lać jeich tam jeszcze wiency damy ListyZygmAug 1570/570.]
a. O wartościach materialnych: przymnożyć [czego] (2):

W przeciwstawieniu: »przybawić ... stracić« (1): kthory [szlachcic] ieſli namniey sſtąpi s tey drogi/ ktorą ſzli przodkowie iego/ zoſtáwi zmázę ná domu ná ſwym/ á nie telko nie przybáwi nic/ ále ſtráći y to/ co było nábyto GórnDworz Dv.

Zwrot: »majętności przybawić« [w tym: czym (1)] (1): A to co męſzcżyzná śiłą/ á dzielnoſcią ſwoią máiętnośći przybáwi/ to białagłowá goſpodárſtwem/ á pilnoſcią/ w dobrey mierze záchowa GórnDworz X6v; [A iżem niemało majętności przybawił za sto i kilkadziesiąt tysięcy, przeto musiałem się zadłużyć. TestEwang 69].
b. [O wartościach niematerialnych [czemu]: Przybáwiſz ſławy Sláchectwu pirwſzemu/ S przodkow wziętemu. StryjGoniec E3v (Linde).]
2. Przyłączyć (2):
a. O terytoriach (1):

przybawić co do czego (1): k temu co miał [król Ludwik] kráiny oderwáne do Polſki przybáwić/ to ieſzcze zárázem po koronáciey kilko powiátow od Polſki oddał Włádiſłáwowi Xiążęćiu Opolſkiemu Węgierſkiemu Woiewodzie StryjKron 452.

[przybawić co ku czemu: Księstwa bratów zabitych ku swoim przybawił [Trojnat] StryjPocząt 186.]

[Zwrot: »przybawić [czego] sobie«: Nad to, coby mogli [poddani] jakokolwiek przybawić łąk sobie inszych i uczynił [pan elbieski] tamą na swem imieniu wsi i dworu Poledna, która zalewa ostatek łąk LustrPom 178.]
b. O ludziach [kogo] (1):

[przybawić do czego: Ktore [pieniądze] gdy do Sycyonu przynioſł/ przybáwiwſzy ſobie do tey rády piętnaśćie co celnieyſzych mężow/ z nimi przeſłuchał ſpraw onych wſzytkich CiceroKosz 138 (Linde).]

Zwrot: »przybawić k sobie, [sobie, do siebie]« = appropinquare facere ad se a. secum PolAnt (1): Teſz y bráćią twoię pokolenie Lewiego rod oycá twego przybáwiſz kſobie/ y niech ſię przyłącżą do ćiebie/ áby [...] BudBib Num 18/2; [A Ty przybaw do ſiebie Aharoná brátá ſwego z ſyny iego znim/ ſpośrzodku ſynow Izráelowych/ żeby mi ofiarowáli BudBib Ex 28/1 (Linde); CiceroKosz 138 (Linde)].
3. [Doprowadzić, przyprowadzić [kogo (A)]:

przybawić do kogo: Tedy przybáwiono do Ieſuſa dźieći/ áby ręce kładł ná nie/ y modliłby ſie. BudArt P2v.

Przen [dokąd]: On, niegrzeszny, nas do wieczny, Wstawszy, przybawił ojczyzny. WierzNauka 215.]
4. Przynieść [co] (1): tedy rzekł [Dawid] do Awiáthára ofiarowniká/ przybaw [Applica] Efod. BudBib 1.Reg 23/9.

Synonimy: 1. dodać, przyczynić, przydać; 2. przyłączyć; 3. doprowadzić, dowieść, przywieść; 4. donieść, przynieść.

Formacje współrdzenne cf BAWIĆ.

Cf PRZYBAWIENIE, [PRZYBAWIONY]

ALKa