Wyraża różne stany uczuciowe: żal, ubolewanie, prośbę, życzenie, radość, podziw, serdeczność; eheu Mącz, Calep, Cn; ah, heu Mącz, Cn; ach, io Mącz; vah Calep; aha, atat, hei, pro, proh Cn (331): Ach iaká ſie to ſilná ſſkoda ſtala/ iż ta maſtz tako drogá zepſowána OpecŻyw 70, 74, 111v, 159; Ach toć mi cięſzko a medłem ForCnR D3; WróbŻołt M8v; RejPs 139v; Ach nie mogęć wyćirpieć RejJóz A8, B2v, B3, B6, D5v, F5v (13); Ach nieſczęſniż to ſznać czas był Czom wnim tak bes rozmyſlu zyl. RejKup f5v, d6, fv, f5, f6v, 17 (11); Ach przeklętyſz to był dźień boże abych był nigdy nieieźdźił abo tedy vmarł MurzHist P4v, K, P4v, Q4; A gdyżeś już i sam WKM trudzić się odważył tu w kraje ty zajechać [...], że wżdy już kiedy, ach, chocia teraz pospolite dobre Korony tej obmyśliwać będziesz raczył Diar 20; BielKom F7; Ach yák yeſt błogoſłáwyony ten dobrotliwy Pan LubPs H2v, A3, D, K4v, N5v, aa4v (9); RejWiz 68, 190v; Ach poćieſſę ſie nád nieprzyiaćioły ſwemi Leop Is 1/24; RejZwierz 1v, 19v; BibRadz Ez 21/15; Rzekł też/ ách kto będzye żyw ná ten cżás/ gdy ty rzecży będzye Pan Bog cżynił. BielKron 43; KochZg A3; Ah quid agis, Ach co cziniſz. Mącz 1b; Ach ne te frigora laedant, Ach byś nie vmárzłá. Mącz 182c, 6a, 155c, 174a; LeovPrzep b4; RejPos 189, 209v; GrzegŚm [Av]; Ach żalże ſie dziś Pan Bog tego wſzetecżeńſtwá. HistLan F2v, B2, B3v, D2v, D3, F2v (7); BudBib Ez 26/2; ModrzBaz 128; MWilkHist F2v; KlonŻal D; Ach ſprętkáć ná mię przyſzło płákáć wieku mego WisznTr 13, 10, 30; PudłFr 32; Ach ktoż może ten bol zgoic? Rácż ſam Pánie vſpokoić ArtKanc P18v, I16 [2 r.], R17; KochProp 10; ZawJeft 41; Eheu — Ach, och. Calep 353a, 1100a; Ach nie puſzcżay/ w ſmrodliwą Szcżekę/ duſze vbogiey/ Przećiwnikowi GrabowSet G3, G3, H2; Ach co mówiſz/ ſamći to rozum pokázuie/ Ze ſie ſzkápá nim rubſzy/ prędzéy sfátiguié. WyprPl B3; Ach kiedyż będę z tobą w Kroleſtwie twoim LatHar 602, 162, 567, 568; Wſzytkie nieſzcżęśćia ná tych ách nagle przypádną KołakSzczęśl A4; GDy kilkánaśćie głow w Polſcze rządziło, Krzywd y niefortun ách wſzelkich zázyło To cne Sármátckie páńſtwo KlonKr A2, C4, F3v; PowodPr 77; Ach gdyby Tych práwowładźców náſzych ſámych, dla ich więtſzey Vczćiwośći choćia iuż y námurowánych Szubienicách wieſzono. CiekPotr 78, 80; GosłCast 20, 29; PaxLiz B2, E3; Ach coż tákich Iudaſzow w domách y ſzpitálách, W kośćielech ná Ratuſzách y w Kśiążęcych ſalách! KlonWor **2, 3, 61, 77.

Rozdziela powtórzenie dosłowne (2): [Zbójce] Pod kotárzámi tylko w polách śiedzą/ A nas nierządné/ ách nierządné iedzą. KochPieś 38; Nędzni/ ách nędzni/ co zbytnie vfáią/ Słowom z poſtáwą GrabowSet Yv.

Powtórzenia dwukrotne (3): Kupiecz narzeka na zlą nowynę. Ach ach takowa nowinka Godna kya vpominka. RejKup G; Ach ach w mieſcie boiaźń BielKron 147; Eheu lamentantis et lachrimantis interiectio. Ach ach. O nieſtetis. Mącz 100d.

Połączenia: »ach niestety (niestetyż, niestojtyż, niestoteż, niestotyż)« (74): Ach nieſtotiſz iákaſz to ma żáłoſć Pátrząc ná ſwych przełożonych ſł[ábość] RejRozpr K2; Ach nieſtotys prze Bog rata Na tak okrutnego kata Y kogoż to gdy potkało Czo ſie mnię dzys nędzney ſtało RejJóz F8, B3v, B5v, D3v, G2v, K2v, K4v; Ach/ Nieſtotyż po Dzjeſiet kroć Tocz Panie wielka twą dobroć RejKup cc7, e5v, e6, h2v, Hv, q8v, x6 (11); MurzHist D2v; LubPs A5; Ach nieſtotyſz toć cżęſto gonimy ty świnie/ Ták ſie z nimi waláiąc y lecie y źimie. RejWiz 65, 3v, 165v, 193v; Ach nieſtoytyſz wygrałciem/ lepyey było wory/ Nośić z onego młyná RejZwierz 121, 117; Heu interiectio dolentis, Ach/ ách nieſtetis Mącz 155c; O ách nieſtotyſz y namći ty gárnce mięſá ſmákuią tego mizernego Egiptu omylnego ſẃiátá tego. RejAp 28, 36v, 93; RejPos 9v, 19v, 23v, 85v, 209 (27); HistLan B2; ALe ách nieſtoteſz iáko tym ſwiętym klenotem po ty cżáſy beſpiecżnie zátrząſamy RejZwierc 55, 38v; RejPosRozpr c3v; W płáczu ćięſzkim (ách nieſtéty) chleb troſkliwy iemy KochPs 121; Ach nieſtotyſz prze moich ſynacżkow niezgody/ Nie mogę oto oney mieć pierwſzey ſwobody! BielSen 15; PudłFr 32; PaprUp I4; Ach nieſtétyſz/ iuż tobie w páłacách nie śiádáć GórnTroas 53; LatHar 151; Ach nieſtétyſz cóż ia to nieſczęśliwa widzę? GosłCast 23, 30, 61 [2 r.], 65, 67.

»ach przebog«: Ach/ przebog/ coż to mowiſz? ſłowá to fáłſziwe GosłCast 44.

W połączeniu z wołaczem i wyrażeniem wykrzyknikowym (143): Ach móy mily ſynu ij mé milé vcieſſenié OpecŻyw [80]v, 110v, 111v, 145v; Ach milá fortuno ty nás od ſmutku zbawiſſ ForCnR E3v; Ach miły panie boże iakos to nas odrzućił doſzcżątku WróbŻołt 73/1, 37/4, 37/7, 118/84; RejŁas 411, 412; Ach Achiżo ſzpetny to żart RejJóz D4, A5, A6v, B5v [2 r.], B6 (22); RejKup e6v; Ach moy miſtrzu wielkie to ieſt brzemię BielKom Av, F5v, F8; Ale my yuż dla cyebye ách náſz Pánye miły/ Przez cáły dzyeń cyáłá ſwe práwye vmartwili LubPs M2, F4v, Mv, hhv; Ach nieſzcżęſna roſpuſto/ ſwawolo wſzetecżna/ Chytraſz to ſámołowká ná nas práwie wiecżna. RejWiz 79v, 43v, 48v, 51v, 68v, 74 (19); Ach Pánie Boże/ czemużeś raczył przewieść then lud przez Iordan Leop Ios 7/7; OrzList c3v; RejFig Aa5v, Bb4v, Bb5v, Bb6, Dd3; RejZwierz 44v; BibRadz Iudic 6/22, Ez 4/14; Ach miła coro zdrádziłáś mię y ſamá ſiebie BielKron 51, 55v; Ach nędzni moi przyiaciele/ tho theraz ze mnie weźmiecie cżeść GórnDworz S7; RejPos 284; BielSat Gv; westchnął nieszczęśliwy Menelaus: Ach, boże, toś mi nieżyczliwy! KochMon 32; HistLan D2v; Ach moiá miła zrániona pátria/ Toć cie lewitá y pan s kſiędzem mija RejZwierc 223, 222v; y wołałem a rzekłem/ Ach Adonái Iehowo/ izali ty wytráćiſz wſzytek oſtánek Izráelá BudBib Ez 9/8, 4/14; HistHel B2; MycPrz I A3 [2 r.]; Ach rozruſzyćielu kośćiołá/ á zá trzy dni iy buduieſz/ záchoway ſię ſam. BudNT Matth 27/40; Calag 254; Ach S. Ekwicy podobaćli ſię to/ iſz nas ták wywłocżą/ á bronić nas niechceſz? SkarŻyw 213; KochTr 14; MWilkHist 113; StryjKron 522; Ach nieboże/ toś ty mógł z wiátry wzawód biegáć A niemógłeś nieſczęſnéy śmierći ſię wybiegáć. KochFr 127; KlonŻal C2; WerGośc 249, 257; BielSen 13; KochPam 86; Ná twym ſtole: ách łákomy/ Swé ciáło iéſz niewiádomy. KochPieś 66; ACh moy niebieſki Pánie/ Boże wſzeehmogący/ w iedynośći Troyce świętey wiecżnie kroluiący. ArtKanc L4v, I15, I16 [2 r.], I16v [2 r.], I17, R16; ZawJeft 6; GrochKal 19; GrabowSet Q4v; KochFrag 52; PowodPr 53; Ach pánny/ co to miłość wy niewiećie o niéy GosłCast 63, 16, 30, 63; PaxLiz C3; Ach ſerce to wnet będzieſz tym miecżem zbodzione PudłDydo B5.

Powtórzenia dwukrotne (5), trzykrotne (1): RejJóz C8; RejKup ſ7; Ach ach pánie co mam dáley cżynić BielKom E4v; Leop 3. Reg 13/30; [Prorok] Ktory rzekł/ ach ach ach Pánie/ nie vmiem mowic/ bo ia ieſtem dzyecię. BielKron 94, 96; Ah, àh, o Dobrochowſki CiekPotr 82.

Połączenia: »ach niestetyż (niestotyż, niestutyż)« (10): Ach nieſtutys miła pani Panie boże racż być znami RejJóz F8, H5v, O6; Ach nieſtotyſz vbogi ſlepy/ głuchy/ á niemy nędzniku RejPos 205, 240v, 336; Ach nieſtetyż moi mieli Chrześćijanie/ kthorzy wiecie wolą Páná ſwego WerGośc 214; GrabowSet N3; GosłCast 50; Ach nieſtetyſz o Wenus/ sfolguy mnie niebodze PudłDydo B.

»ach o« (2): Ach o moy námileyſſy ſynu OpecŻyw 111; CiekPotr 82.

a. W konstrukcjach składniowych będących kalką łacinską oznacza uczucie grozy (24):

cum D; hei mihi Cn (17): Ach mnie nędzné/ bieda mnie nieſſcżęſné/ ij kto mnie zbawil takowégo naucżyciela OpecŻyw 131v; Ták mowi Adonái Iehowá. Záwyićie/ Ach dniowi. BudBib Ez 30/2; A Márynus wziąwſzy dziećiątko płácżąc mowił: Ach mnie nędznemu á grzeſznemu/ to złość moiá y grzech moy záſłużył SkarŻyw 184, 196, 304; Ach mnie/ trudno ſię śmierći ſchronić GrabowSet B3; LatHar 262.

Połączenia: »ach niestetyż (niestocie, niestotyż)« (10): Ach nieſtocie mnie ſynu náſlodſſy nadzieio moia iedyná OpecŻyw 137; Ach nieſtotys mnię nędżnici RejJóz B4v, O8; RejKup cc6v, cc7, d4, g2; WerGośc 248; Ach mnie przebóg nieſtétyſz/ biádá mnie ſtrapionéy GosłCast 24, 63.

cum A; ah me Cn (7): Ach mię nieſzcżeſliwego á nędznego cżłowieká: gdzie poydę SkarŻyw 172, 192, 497; Ach mię/ mowić trudno/ muśi milczeć SkarKaz 278a.

Połączenie: »ach niestocie (niestotyż)« (3): Ale ach nieſtotyſz ná náſze dziſieyſze nędzne cżáſy RejPos 159; Ach nieſtoćie ná ty Krześćijány/ Iż wolą być z niecnymi pogány. BielSat G2v; RejPosWstaw [41³].