Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KWESTOR

Następne hasło: [KWESTYJKA] »

KWESTYJA (47) sb f

kwestyja (45), kwiestyja RejFig (2).

que- (25), quȩ- (15), quae- (5), kwie- (2).

e jasne, a pochylone.

Fleksja

	sg	pl
N	kwestyjå	kwestyje
G	kwestyjéj	kwestyj
A	kwestyją	kwestyje
I	kwestyją	kwestyjami
L	kwestyj(e)j, kwestyji	kwestyjåch

sg N kwestyjå (12). ◊ G kwestyjéj (2); -j (1), -ej (1). ◊ A kwestyją (11). ◊ I kwestyją (1). ◊ L kwestyj(e)j (1), kwestyji (1) GliczKsiąż (1 : 1). ◊ pl N kwestyje (3) [w tym zapis: -ȩ (1)]; -e (2), -(e) (1). ◊ G kwestyj (8) [w tym: -iy (5), -yy (2) -y (1)]. ◊ A kwestyje (4) [w tym zapis: -ȩ (1)]; -e (2), -(e) (2). ◊ I kwestyjami (2). ◊ L kwestyjåch (2).

Sł stp brak, Cn s.v. zadaję komu kwestyją, Linde XVIIIw.

Znaczenia

1. Pytanie, zagadnienie, problem, sprawa do rozstrzygnięcia (42)
2. Dyskusja (5)

1. Pytanie, zagadnienie, problem, sprawa do rozstrzygnięcia [quaestio – pytanie BartBydg; Calep; ‒ pytanie, gadka Mącz 336a; gadka, pytanie; rzecz do mówienia wzięta; sprawa sądowa ‒ quaestio Cn] (42): RejJóz F5v; Tem queſtią krotko wypráwił/ rozumyem iż nye potrzebá wyęcey GliczKsiąż O8, H4v, K3; Powiedzyał Zoroáſtes/ to trudna queſtya/ Ktorą mi tu zádáłá tá młoda beſtya. RejWiz 132v, 119; Bo też ná tę kwieſtią ták ſie rzec godziło. RejFig Aa4, Bb8; bo dla właſnégo czyiegoś/ á nie dla poſpolitego pożytku/ Quȩſtiȩ oné zniéśióne były od kogoś OrzQuin C2v, B2 [2 r.], C2v [2 r.], F2, F4; Twirdzą ták/ że w Iſtnosći ſą trzy Relácyie/ Trzeći precz odrzucáią ty trudne Queſtie. Prot C; SarnUzn E4, F2, H6; ModrzBaz 4; Oczko A4v; SkarŻyw 201; ActReg 141; SarnStat 61.

kwestyja o co (1): iáko to teraz ieſt o Ifflanty quȩſtia v nas OrzRozm S4v.

kwestyja o czym (5): GliczKsiąż O4; O wolnym rozmyſle queſtya RejWiz 133 marg; ActReg 73; WujNT przedm 38, s. 288.

Ze zdaniem przydawkowym [jakoby (2), jeśli(ż) (2)] (4): GliczKsiąż N2; Piąta Seymowa quȩſtia ieſt/ iákoby nam Práwá ſzły/ a ſpráwiedliwość rychła á ſnádna v nas byłá OrzRozm T; Liſt ktory Páweł Apoſtoł do Rzymiánow piſał [...] rozbiera tę quaeſtią: Ieſliż ſámym Zydom przyſzłá Ewángelia Páná náſzego Ieſuſá Chriſtuſá dla zaſług ich vczynkow; czyli ráczey [...] wſzytkim narodom przyſzło vſpráwiedliwienie wiáry WujNT 521; SarnStat 1274.

W połączeniu szeregowym (1): Miſtrzowi y Zakonowi iego/ álbo innym przerzeczonym żadna trudność/ quȩſtia/ y rzecz z práwá [...] nigdy żadnégo czáſu niech nie będźie zádána. SarnStat 1078.

W charakterystycznych połączeniach: kwestyja dysputowana, nikczemna, proponowana, prożna, trudna (3); na kwestyją odpowiadać.

Zwroty: »kwestyją ruszyć, movere« (1 : 1): ActReg 73; z tego mieyſcá Quȩſtią ruſzáią, ieſli ſie godźi pieniędzy dáwáć ná imienié SarnStat 1274.

»w kwestyje się wdawać« (1): ieſliby od náſzéy iurisdiciiéy chćieli ſie vchyláć/ niechcąc ſie w oné quȩſtiie wdawáć SarnStat 61.

»[komu] kwestyją zada(wa)ć« [szyk zmienny] (5): RejWiz 132v; Bo ći vmieią piorem/ ſzáblą toć im ſnádnie/ Komu záda queſtią/ nie każdy iey zgádnie. PaprPan B; Zydom pytáiącym/ czyiąby mocą vczył/ zádawa quȩſtią o krzćie Ianowym WujNT przedm 38; SarnStat 144, 1078.

Wyrażenie: »sejmowa kwestyja« (2): będźieli to wedle przyśięgi Krolewſkiey/ opuśćiwſzy Seymowe quȩſtiȩ ták wielkie/ ná moiem á twoiem bydle/ wſzytkiemu Krolowi z Rádámi ſwemi vwiąznąć OrzRozm T, T.

Szeregi: »kwestyja a pytanie« (1): Około ktorey queſtiey á pytánya/ ták s ſobą chodzą/ że kożdy ſwą powiáda GliczKsiąż G5v.

»rzeczy i kwestyje« (1): Liſty nákoniec Apoſtolſkie báwią ſię częśćią wykłádániem tych rzeczy y queſtiy/ o ktorych ná on czás wątpienie było WujNT przedm 31.

»kwestyje albo sprawy« (1): y queſtiȩ albo ſpráwy/ o których namniéy niemyślili/ bywáią im zádawáné [quaestiones ... eisdem moventur JanStat 542] SarnStat 144.

»kwestyje albo tema« (1): Zwinglius iuż nágotował/ Queſty álbo themá 67 wſzytkim ku ſłuchániu tákież gadániu. BielKron 198v.

»kwestyje a zagadki« (1): dotyka ſie y onych hiſtoriy ktore ſą opuſzcżone w kxięgach Krolewskich/ y bez pocżtu wypráwuie ſie queſtiy á zágádek z Ewángeliey. Leop *B4v.

2. Dyskusja [quaestio – wywiadowanie Mącz 336a; inkwizycyja, szukanie – quaestio Cn] (5): gdzie ſą tákie gadánia queſtie y złorzerzenia [!]/ ſromocenia/ potwarzy. SarnUzn H6v; áż y náwet Kśiążętá y Króle odrywáią y odwodzą od wſzyſtkiégo obmyślawánia pańſtw y Króleſtw ſwoich/ a to proznémi queſtiámi ſwémi OrzJan 71.

kwestyja o czym (1): Była o tym Quaestia iesli Iurisdictie otworzyć ActReg 12.

Szereg: »swary i kwestyje« [szyk 1 : 1] (2): po długich ſwarach y queſtiach nie mogąc ſie o iáycá y o ptaki zgodzić/ potwierdzili/ ſwiát y wſzelkie ſtworzenia/ być bez początku/ y wieczno trwáły. StryjKron 1; NiemObr 175.

Synonimy: 1. dyskurs, gadka, pytanie, tema; 2. dysputacyja, dysputowanie, mowa, niezgoda, poswar, poswarek, przegadywanie, rozmowa, roznica, spor, sprzeczanie się, swar.