[zaloguj się]
[pdf]

NIEWYSŁOWIONY (77) part praet pass pf

W pisowni łącznej (70), w rozłącznej (7).

e oraz pierwsze o jasne; -on (11), -ón- (1); -on- : -ón- KochPs (9:1).

Fleksja
sg
mNniewysłowiony fNniewysłowionå nNniewysłowioné
Gniewysłowion(e)go Gniewysłowion(e)j, niewysłowion(e) Gniewysłowion(e)go
Dniewysłowion(e)mu D D
Aniewysłowiony Aniewysłowioną Aniewysłowioné
Iniewysłowionym Iniewysłowioną I
L Lniewysłowion(e)j L
Vniewysłowiony Vniewysłowionå V
pl
N subst niewysłowion(e)
G niewysłowionych
A subst niewysłowioné
I f niewysłowion(e)mi
V subst niewysłowioné
inne formy
sg m G a. A - niewysłowion(e)go

sg m N niewysłowiony (8). ◊ G niewysłowion(e)go (1). ◊ D niewysłowion(e)mu (1). ◊ A niewysłowiony (2). ◊ G a. A niewysłowion(e)go (1). ◊ I niewysłowionym (8). ◊ V niewysłowiony (1). ◊ f N niewysłowionå (6). ◊ G niewysłowion(e)j (4), niewysłowion(e) (1) LatHar (4:1). ◊ A niewysłowioną (12). ◊ I niewysłowioną (5). ◊ L niewysłowion(e)j (2). ◊ V niewysłowionå (3). ◊ n N niewysłowioné (6); -é (1), -(e) (5). ◊ G niewysłowion(e)go (1). ◊ A niewysłowioné (4); -é (2), -(e) (2). ◊ pl N subst niewysłowion(e) (1). ◊ G niewysłowionych (5). ◊ A subst niewysłowioné (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I f niewysłowion(e)mi (1). ◊ V subst niewysłowioné (2); -é (1), -(e) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v. wysłowny.

W funkcji przymiotnika: Taki, którego nie da się określić przy pomocy słów, którego nie da się ogarnąć rozumem, bardzo dużych rozmiarów, w bardzo dużej ilości; inenarrabilis Calag, Vulg, Cn; enarratu a. interpretatu difficilis, nec relatu effabilis, indictus, ineffabilis, inenarratus, inexplicabilis, infandus, innominabilis Cn (77): KlerWes A; MurzHist Q4v; Calag 532b; Obiaẃ nádemną niewyſłowióné Swé miłośierdźie KochPs 21, 34 [2 r.], 114, 147, 203; Ná tym ſtanie będąc/ niewyſłowiony pożytek w duſzách ludzkich cżynił. SkarŻyw 509, 76, 92, 473; CzechEp 157; Któréy [żony] dobroć/ któréy wſtyd ieſt nie wyſłowiony. KochPieś 39; O IESV Krolu przedźiwny/ Zwyćiężco w mocy prześilny: Słodkośći niewyſłowiona LatHar 64; nogi ich z niewyſłowioną pokorą vmywſzy [...] bliſką mękę twą opowiedźiał. LatHar 289; Iezu niewyſłowiona ozdobo/ y korono świętych pánienek LatHar 341, 75, 133, 145, 158, 181 (28); Bogu chwałá zá niewyſłowiony dar iego. WujNT 2.Cor 9/14, s. 431, Aaaaaa2; SkarKaz 457b; GosłCast 9, 20; SkarKazSej 680b.

W połączeniach szeregowych (2): ktoreyby [miłości] Apoſtoł nie zwał pewnie nád obycżay miłośćią wyſoką y głęboką/ ſzeroką y też długą: to ieſt/ ná wſzyſtkie ſtrony/ y wſzelákim ſpoſobem wielką nieſłycháną/ dziwną y nie wyſłowioną miłośćią. CzechRozm 58v; KochPs 210.

W charakterystycznych połączeniach: niewysłowiony(-a, -e) Bog (2), cierpliwość, cnota (2), cud, dar (2), dobroć, dobrotliwość (2), gody, gorliwość, imię, łaska boża, łaskawość, męka, miłosierdzie (5), miłość (3), moc (2), ozdoba, pociecha (7), pokora (3), pożytek (3), radość, siła, sprawa (2), srogość, szczęście, tajemnica (4), ukochanie, wesołość, wstyd, zjednoczenie, złość.

Wyrażenia: »językiem niewysłowiony« (1): tey táiemnice rozumem ludzkim nieogárnioney/ a ięzykiem niewyſłowioney LatHar 376.

»Krol niewysłowiony« = Bóg (2): Otworzćie ſye wyſokié niedobyté brony/ Krol wieczny ſye przybliża/ krol niewyſłowiony. KochPs 34, 34.

»nigdy niewysłowiony« (3): W ktorych ſłowiech nigdy nie wyſłowioną gorliwość (iáko I.M. ſam názywa y ſobie ią przycżyta) káżdy bácżyć może CzechEp 323, 167; SiebRozmyśl L.

»niewysłowionym obyczajem« (8): Iezu niewyſłowionym obycżáiem ćichy y ćierpliwy LatHar 611; Cżárty niewyſłowionym obycżáiem ſrogie LatHar 670, 35, 190, 229, 327, 410, 680.

»Ociec on niewysłowiony wszytkich« = Bóg (1): A ták/ áni Abráhám/ áni Izáák/ áni Iakob/ widźiał oycá onego/ y niewyſłowionego wſzytkich/ y ſámego tákże Chriſtuſowego Páná CzechEp 197.

»prawie niewysłowiony« (1): Iż kto ſobie Cżyśćiec obiecuie/ niewie co mowi/ ponieważ tám męki ſą práwie nie wyſłowione. WysKaz 39.

»niewysłowiony Sakrament« = Eucharystia (1): áby to wſzytko/ co ſię iedno/ przy vżywániu niewyſłowionego Sákrámentu iego opuśćiło wiádomie/ obo [!] niewiádomie/ ábo y z przypadku iákiego racżył miłośćiwie mnie odpuśćić LatHar 228.

Szeregi: »dziwny a niewysłowiony« (1): Pátrząc ná ſpráwy twéy wſzechmocnośći. O ſpráwy dźiwné/ á niewyſłowioné KochPs 140. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niedościgły i niewysłowiony« (1): podziękowánie zá onę niedośćigłą y niewyſłowioną miłość/ y wſzytkie dobrodzieyſtwá Páná twego. LatHar 199.

»niewysłowiony a (i) nieogarniony« (2): Ná cżeść niewyſłowionemu y nieogárnionemu Bogu/ ktory w Troycy ſtráſzliwy y łáſkáwy kroluie ná wieki wiekom Amen. SkarŻyw 414; LatHar 376.

»niepojęty i niewysłowiony« (1): y gdźie ſzcżęśćie ono niepoięte y niewyſłowione/ záleca ſię wiecżnośćią y nieodmiennośćią. LatHar 649.

»wielki, (i) niewysłowiony« [szyk 2:1] (3): LubPs M4v; SkarŻyw 482; Bo wielką y niewyſłowioną moc miáło Páńſkie Ciáło. LatHar 194. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Synonimy: nieopisany, nieskończony, niewymowiony, niewymowny, niewypowiedziany, niewyprawny, niewyrzeczony, niewyznany, niezmierny, ogromny, wielki.

Cf NIEWYSŁAWIONY, NIEWYSŁOWNY, WYSŁOWIONY

JB