[zaloguj się]
[pdf]

OBRAŻAĆ (173) vb impf

o oraz drugie a jasne. ◊ W inf: -ra- (13), -rå- (8); -ra- GliczKsiąż, Leop, BielKron, Mącz, OrzQuin, GórnDworz, BielSat, ModrzBaz, BielRozm, LatHar, JanNKar, SkarKaz; -rå- RejZwierc, GórnRozm, Phil (2), SarnStat, PowodPr, KlonWor; -ra- : -rå- CzechEp (1:1). ◊ W imp: -rå-. ◊ W pozostałych formach: -rå- (106), -ra- (15); -ra- Mącz (3), HistRzym, BudNT, KarnNap, SiebRozmyśl (2); -ra- : -rå- Leop (2:2); RejPos (1:8), BiałKat (1:5), CzechRozm (1:1), PowodPr (2:8).

Fleksja
inf obrażać
indicativus
praes
sg pl
1 obråżåm obråżåmy
2 obråżåsz obråżåcie
3 obråżå obråżają
praet
sg pl
1 f -m obråżała m an
2 m obråżåłeś, -ś, -eś obråżåł m pers
3 m obråżåł m pers obråżali
f obråżała m an
n obråżało subst obråżały
fut
sg
2 m obrażać będziesz
3 n obrażać będzie
imperativus
sg
2 obråżåj
3 niech obråżå, niechaj obråżå
conditionalis
sg pl
1 m m pers bysmy obråżali, bychmy obråżali
2 m byś obråżåł m pers
3 m by obråżåł m pers by obråżali
n by obråżało subst by obråżały

inf obrażać (20). ◊ praes 1 sg obråżåm (8). ◊ 2 sg obråżåsz (1). ◊ 3 sg obråżå (50). ◊ 1 pl obråżåmy (8). ◊ 2 pl obråżåcie (1). ◊ 3 pl obråżają (25). ◊ praet 1 sg f -m obråżała (2). ◊ 2 sg m obråżåłeś, -ś, -eś obråżåł (4). ◊ 3 sg m obråżåł (2). f obråżała (2). n obråżało (3). ◊ 3 pl m pers obråżali (1). subst obråżały (1). ◊ fut 2 sg m obrażać będziesz (1). ◊ 3 sg n obrażać będzie (2). ◊ imp 2 sg obråżåj (1). ◊ 3 sg niech obråżå (3), niechaj obråżå (1). ◊ con 2 sg m byś obråżåł (6). ◊ 3 sg m by obråżåł (4). n by obråżało (5). ◊ 1 pl m pers bysmy obråżali (3) BielKom, BiałKat (2), bychmy obråżali (1) RejPos. ◊ 3 pl m pers by obråżali (4). subst by obråżały (3). ◊ part praes act obråżając (12).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Uszkadzać, niszczyć, psuć; nadwerężać, umniejszać; laedere Vulg, JanStat, Cn; percutere Vulg; offendere Modrz; attondere, detrimentum afferre a. inferre, nocere Cn [w tym: co (36), kogo (3)] (47): Iż oleiu á winá ábyś nie obrażał [et vinum et oleum ne laeseris Vulg Apoc 6/6]. (marg) Winá á oleiu nie zarażay. (–) RejAp 59.

obrażać czym (1): Theż od káſzlu niektorzy żołtek iáiowy całkiem połykáią/ á pozbywáią go/ gdy żołtku zębámi nie obrażáią. SienLek 84v.

Zwrot: »mieszki obrażać« = wyłudzać pieniądze (2): [Włochowie] Náwoźili Kotnorow by mieſzki obráżáć/ Kupćie mili polacy ieſt śię w czym okazáć. BielSat B4 [idem] BielRozm 13.
Szereg: »podcinać abo obrażać« (1): Bog [...] zákázował/ nietylko ludźiom ábo bydłu nád mierną potrzebę ſzkodźić/ ále też áni drzewá domowego rodzáynego podćináć ábo obrażáć. PowodPr 63,
Przen (21): A około Czechow Mieyskich ktore volnoſcz sliachetską obrazayą rozkazvyemi voyevodąm, aby [...] ComCrac 12; Diar 54; RejPos 39; Możeſz to ſzkodą názywáć/ Kiedyć przydzie cżego doſtáć/ Coćby ſławę obrażáło RejZwierc 232v; ModrzBaz 51v; Prośił potym Krol Cázimirz Pánow Koronnych/ áby przyiáźni pánow Litewſkich nie obrażáli/ á łáſkáwą y ſłuſzną im odpowiedź dáli StryjKron 612; Zapiſy któré poſpolitą poczciwość obrażáią niemáią bydź chowáné. SarnStat 1000 marg, 1000; PowodPr 43, 44 [2 r.].

obrażać czym (1): MurzNT 46; Gdyż tedy nietrwáłe ſą ty rzecży/ kthore ſie w nas więcey okázuią/ pilnie tego ſtrzedz mamy/ ábyſmy zbytecżnoſcią ich ſumnienia ſwego uie [!] obrażáli. BielKom nlb 3. Cf obrażać komu czym.

obrażać komu czym (1): racz miły panie vskromic ſerca naſſe aby zrozumieć mogły: iſz ſą nikczemne wſſytki ſprawy doczeſne naſſe y krotkoſc czaſow naſſych a nieobrazali ſobie tem ſwiętego miłoſierdzia twego RejPs 198v.

W przeciwstawieniu: »obrażać ... cale zachowywać« (1): Sąd właſną mocą máiąc ná pewné rzeczy wzgląd/ ſpráwę [...] ná Roki przyſzłé Ziemſkié odkłáda [...] żadnéy ſtrony práwá nieobrażáiąc y owſzem oboiéy ſtronie cále práwo zachowując [nullius partis iure laeso: imo utrique partium integre conservato JanStat 484]. SarnStat 1258.

W charakterystycznych połączeniach: obrażać chęć dobrych ludzi, pospolitą poczciwość (uczciwość) (2), przyjaźń, sławę, sprawiedliwość (3), święte miłosierdzie, wolność szlachecką.

Zwroty : »prawo obrażać« [szyk zmienny] (3): Siła się tego [co było przeciwne prawu pospolitemu] już z kancelaryji wydało, co obraża prawo pospolite Diar 73; náyduiemy: Iż záſłużonym ludzióm [...] wſzytkimi zapłátámi/ wedle zdánia y woléy náſzéy/ któréby práwá nie obráżáiąc/ wieczną zá ſobą pámięć y poczćiwą ſławę nioſły/ były ſłużby nágradzáné. SarnStat 79, 1258.

»sumnienie obrażać« [szyk zmienny] (5): my zaś ieſtechmy ſkapi przeciwko prawem robotnikom ſłowa bożégo [...] i temże ſwoie ſumnięnié obráżámy MurzNT 46, 76; BielKom nlb 3; Ano ták grzeſſąc przećiwko bráćiey/ y obráżáiąc ſumnienie ich [peccantes in fratres et percutientes conscientiam eorum] w wierze wątłe/ przećiwko Chryſtuſowi grzeſzyćie. Leop 1.Cor 8/12; WujNT 1.Cor 8/12.

Szereg: »obrażać i naruszać« (1): Nie máłać to rzecz ieſt: bliźnégo ſwégo w thák wielkich y ták ćięſzkich rzeczách/ które ćiáło/ máiętnośći/ poczćiwość/ y zbáwienie obrażáią/ y náruſzáią/ thák ládá iáko zdrádliwie omyláć BiałKat 371.
a. O zdrowiu i organizmie ludzkim i zwierzęcym: ranić, kaleczyć, narażać na szwank; sauciare Mącz, Cn; consauciare Calep, Cn; afficere convulnerare, facere vulnus, imponere a. infligere plagam mortiferam, impingere a. inferre vulnus, saucium facere, tangere iactu, vulnerare Cn [w tym: kogo (3), co [w tym: (część ciała) (10), (żywotne) (1)] (11)] (21): dym/ zimno/ albo inſze rzecży/ kthore gdy ſie ciała datkną [!]/ barzo ie obrażaią. FalZioł V 35, I 17a; Bowiem z nich [z cebule i czosnku] pochodzą dymy barzo oſtre do mozgu ktore gi zatikaią y barzo obrażaią GlabGad I3v, B3v [2 r.], C6v; Mącz 369d; záwżdy nieco prácuy przed iedzenim áż do zápocenia/ nie ták bárzo iżby ſye zmordował/ boć to lepák obraża SienLek 3v, 11v, 96v; SkarŻyw 472; Consaucio – Rane zadaie, obraząm także iucha czięcze. Calep 244a.

obrażać czym (2): BibRadz II 138a; y pſcżołá rozdrażniona bárzo ſzkodliwie żądłem obraża. CzechRozm 242.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Też wmleku Soſnki niemaſz żadnego pożytku/ ábowiem obraża ktho go pożywa FalZioł I 41c.

W charakterystycznych połączeniach: obrażać członki, głowę, mozg, piersi, żołądek (3): obrażać osła; ogonem obrażać, żądłem; barzo (szkodliwie) obrażać (4).

Szeregi: »mdlić, (a) obrażać« (2): FalZioł II 18d; Abowiem mocne á Zamorſkie lekárſtwá/ człowieká bárzo mdlą/ á żołądek obrażáią. SienLek 37v.

»psuć i obrażać« (1): ſtrzeſzćie ſię ábyśćie niewiele łez wylewáli bo wzrok pſuią y głowę obrażáią. SkarŻyw 574.

»zabijać albo obrażać« (1): [niektórzy krześcijanie] czałuią v marlich koſczy [= relikwie]/ á z żywych krew wylewaią/ niewynnie ie zabyiaiąc albo obrazaiąc/ mniemaiąc ze by wtim bogu poſlugy czinily y vmarlim. SeklKat Z.

Przen (1):

W połączeniu szeregowym (1): Wſzeteczeńſtwo nie tylko duſzę (iáko inne grzechy) ále y ćiáło pſuie/ obraża y plugáwi/ więcey niżli inne wſzytkie grzechy. WujNT 591.

α. Zadawać ból (1): IchM zemną naon czas byli, iakobywa Pedogryk wchorobie mniema ze go y ten obraza conakroku od niegostoi ActReg 139.
2. Wyrządzać szkodę, krzywdę, krzywdzić; laedere Vulg, JanStat, Cn; oſfendere Modrz; afferre a. inferre detrimentum, afficere, dare incommodum, convulnerare, disconducere, nocere, noxam contrahere, vulnus facere Cn [w tym: kogo, co (16)] (17): Ktory poſtępek [= odraczanie rozprawy] y vboſzſzych Perſon máło obraża. GroicPorz ſ4; Niech przeto pirwſzy ſtopień cnoty będźie nikogo nieobráżáć; wtory/ tego kogoś z przygody obráźił/ przeiednáć. ModrzBaz 65v; LatHar 268; CLá wſzyſtkié/ po śmierći páná Włádyſłáwá Oycá náſzégo/ [...] dáné/ [...] iáko té któré Rzeczpoſpolitą bárzo obrażáią [Rempublicam graviter laedentia JanStat 59]/ pſuiemy SarnStat 67 [idem] 396.

obrażać czym (2): nic ſie nie wſtydáiąc zá ony ſproſne żywoty ſwoie/ ktoremi y Páná ſwego/ y bliźniego iáwnie obrażáią. RejPos 166v; SkarKazSej 693b.

obrażać w czym (3): ſtárayże ſie ábyś [...] zachował powinność ſwoię káżdemu ſtanowi/ á ni w cżym nie obrażał bliźniego ſwego. RejPos 61, 116; BiałKat 58v.

W połączeniu szeregowym (1): Boś gnąbił á trapił ćiche/ y obráżałeś ſpokoyne/ y miłowałeś kłamliwe [Tribulasti enim mansuetos et laesisti quiescentes et dilexisti mendaces] Leop 4.Esdr 11/42.

W przeciwstawieniu: »obrażać ... miłować« (1): Leop 4.Esdr 11/42 cf W połączeniu szeregowym.

W charakterystycznych połączeniach: obrażać krola i rzeczpospolitą, pana swego, rzeczpospolitą (2), spokojne (2), uboższe persony; łakomstwem obrażać; barzo obrażać (2), jawnie, mało.

Zwroty:»bliźniego obrażać« [szyk zmienny] (5): Tey náuki tá Summá ieſt/ áby káżdy potćiwie żył/ Bliźniego nie obrażał/ káżdemu co ieſt iego/ dał. GroicPorz av; A ktemu ábyś żył pocżćiwym żywotem/ wedle woley á roſkazánia ſwięthego iego/ á ni w cżym nie obrażał bliźniego ſwego. RejPos 116, 61, 166v; BiałKat 58v.

»jeden drugiego obrażać« = alter alterum laedere JanStat (2): Ty pieniężne karánia/ y nágrodzenia ſtronie obráżoney/ dla tego ſą wynáleźione dowćipem Ludzkim/ áby pokoy poſpolity był záchowan/ áby ieden drugiego nieobrażał GroicPorz k4v; SarnStat 183.

Szeregi: »obrażać i prześladować« (1): modlćie ſię zá temi ktorzi was obrażáią y prześláduią [qui laedunt et insectantur] ModrzBaz 67v.

»trapić a obrażać« (1): Gdyżeś ćiche trapił/ á ſpokoyne obrażał [tribulasti enim mansuetos et laesisti quiescentes Vulg] BudBib 4.Esdr 11/42.

»nie zabijać, ale też ani obrażać« (1): nigdy żadney oſoby ná zdrowiu ćiáłá iego/ nie tylko nie zábijáiąc/ ále też áni obráżáiąc/ nie tylko iákim nacżynim woiennym/ ábo pięśćią/ ále też áni ſłowem/ z gniewu ſerdecżnego pochodzącym. CzechRozm 242.

3. Znieważać, urażać, wyrządzać zniewagę, zrażać do siebie, dotykać; oſfendere Vulg, Modrz, Cn; laedere Calep, Cn; temerare Mącz; violare Modrz; indignari Calep [w tym: kogo (59), co (18)] (83): yſch ktho ſſye nanye [dwory królewskie] thargnye. nyeynaczey biwa karan yako then kthori oſſobe naſſche obraza LibLeg 11/160; Diar 64; Perpurgare locum aliquem per translationem, Wſziſtki wątpliwośći y obráżeniá które kogo mogły obráżać wyłożić y yáśnieyſzemi słowy ogrodźić. Mącz 332b; Temero. Gwałcę/ ſromocę/ obráżam á zwłaſzczá poſwięcone á ſwięte rzeczy. Mącz 442c; powiedzćie mi/ co tákowégo w náſzych Dyálógoch ieſt/ coby kogo ſpráwnie obráżáć miáło? OrzQuin E2v; áby ſie [dworzanin] białeygłowie wſzeláką rzecżą záchował/ á przylubił: nie obrażáiącz iey w iedney naymnieyſzey rzecży GórnDworz Cc6, V3; HistLan C4v; A thák trzebá ſie ſtrzedz rozmow tákich czoby komu czo ſzkodzić miáło/ bo niewiedzić gdzie kto ſtoi/ y co kogo obraża. RejZwierc 80, 80; ModrzBaz 66; CzechEp 11; bo kiedy leieſz [gorzałkę, wino albo piwo] w gárdło/ iákobyś też lał do wychodu. Ale co mowię do wychodu/ y owſzem ieſzcże gorzey: bo ten do wychodu leiąc nic go nie obráźi/ ále ty w brzuch iáko w bánię bezdenną leiąc/ Bogá/ duſzę/ ćiáło y ludźie obrażaſz. WerGośc 227; ActReg 107; Calep 527a; WysKaz 5; SarnStat 16, 17; Kto ſię z piiánym ſwárzy/ obraża owego Co go ná ten cżás niemáſz/ w niebytnośći iego. KlonWor 70, 47.

obrażać czym (8): ktorego [kapłana] ácżkolwiek cżęſtokroć grzechy ſwemi obráża/ á wſzákoż záś ſie wiernie wráca HistRzym 71v; WerGośc 208. Cf obrażać czym przez kogo, »obrażać słowem«.

obrażać czym przez kogo (1): [postanowiono] áby żadny Trybuná (pod gárdłem y máiętnoſcią y wypędzeniem) nie śmiał/ áni ſłowem/ áni ręką/ áni myſlą złą obráżáć/ ták przez ſię iáko przez kogo inego. BielKron 108v.

W połączeniu szeregowym (1): Bo tá ſproſność [= płacenie głów] obraża rozum ludzki/ wzgardza/ y lekce wáży rozumne vſtáwy inych národow GórnRozm E3v.

W charakterystycznych połączeniach: obrażać animusy chore, drugie, krola, ludzie, osobę, Pana i Rzeczpospolitą, panow, poświęcone rzeczy, rozum ludzki, sędziego, trybuna; grzechy [I pl] obrażać, myślą złą, ręką, słowem, złościami: sprawnie obrażać.

Zwrot: »obrażać słowem« = laedere Calep [szyk zmienny] (6): Ieſli kto (nikogo) nie obraża ſłowem [Si quis in verbo non offendit]/ ten doſkonáłym ieſt mężem Leop Iac 3/2 [przekład tego samego tekstu KuczbKat], Eccli 14 arg; BielKron 108v; KuczbKat 335; Wiele ich ieſt/ ktorzi cżęśćią słowy/ cżęśćią też inſzym ſpoſobem obrażáią Páná y Rzecżpoſpolitą/ co zową obráżeniem máieſtatu [partim verbis, partim aliis iniuriis violare solent et principem et rempublicam quod quidem crimen maiestatis vocant]. ModrzBaz 81v; Calep 577b.
Przen (4):
Zwrot: »uszy, uczciwość uszu obrażać; aby się uszy nie obrażały« (2:1; 1): áby y piſmu świętemv żadnego vbliżenia álbo gwałtu nie było/ y áby ſię ták vſzy cżytáiących nie obrázáły. BudNT przedm d; niechcąc nigdy ninacż ſzkárádego pátrzáć/ áni też nic tákowego ſlyſzeć/ coby vcżćiwość vſzu obrażáć miáło Phil M, G3; WujNT 525.
a. O Bogu; zapewne też rozgniewać (konteksty nie dają możliwości odróżnienia tych znaczeń) [w tym: kogo (38), co (11)] (50): Ku twey ſlodkié miloſcij wſſytek ſie wydáwám/ ieſli twey oblicżnoſcij ſwięté nieobráżam. OpecŻyw 18v; MurzNT 73v; BielKron 86; A toć dawam zá pokutę/ żebyś ſie ſtárał iákobyś polepſzał żywotá ſwego/ á ſtárał ſie wedle możnośći ſwoiey/ ábyś nie obrażał thák dobrotliwego Páná ſwoiego RejPos 120; BiałKat 168v, 271; RejZwierc 173v; WujJud 259v; PaprPan Fſ4v; GórnRozm M2v; ActReg 57; Boże moy vlituy ſię/ niech me złoſne ćiáło/ Ciebie ták nie obraża/ by mnie w śmierć dáć miáło. GrabowSet K3v, K4; WujNT 489; chcemyli tę Nawę R.P. náſzey od zginienia zátrzymáć/ vcżyńmy ią wolną od tego co Bogá nawięcey obraża PowodPr 56, 15 marg, 41, 54, 74 [2 r.]; nie omieſzkaymy ná ty Aryany wołáć: [...] áby przeſtáli ták śmiele y zelżywie boſtwa práwego Páná náſzego obráżáć. SkarKaz 548a, 348b; CzahTr B3v; KlonWor 64.

obrażać czym (11): RejKup Nv; KromRozm II x4; LubPs Xv; A iáko troiáko Páná Bogá obrażamy/ ſercem/ ięzykiem/ y vcżynkiem/ ták też troiáko Bogu zá to nieiáką nagrodę cżynimy: modlitwą/ poſtemy y iáłmużną. WujJud 93: GórnRozm G2; Tego ktoregoś częſto ćięſzkimi grzechámi obrażał/ y rány iego iákoby odnawiał. LatHar 669 marg, 3; SiebRozmyśl I4v, K; PowodPr 49; SkarKaz 348b.

obrażać w czym (4): RejPos 119v, 164v; Ze nierzkąc iż rodzice dzyeći zá nic máią/ [...] W cżym y Bogá y práwo ſrodze obrażáią HistLan F2v; Y záraz żywot odmieniłá/ y gorzką żałośćią opłákiwáłá ſwowolność ſwoię/ w ktorey zbáwićielá ſwego obrażáłá. SkarŻyw 440.

W charakterystycznych połączeniach: obrażać Boga (14), bostwo prawego Pana naszego, Pana (Boga) (6), świętą obliczność, tak dobrotliwego Pana, Zbawiciela; obrażać członkami, (ciężkimi) grzechami (2), językiem (2), przestronem sumnieniem, przysięgami, sercem, uczynkiem; obrażać barzo, bez bojaźni, bez wstydu, ciężko, nawięcej, osobliwie, ustawicznie, wiecznie.

Zwrot: »obrażać (święty) majestat« (8): Iáwnye znamy że cżynimy nyezlicżone złośći/ Obrażáyąc máyeſtat twoy Boſkyey wyelmożnośći LubPs Y2v, X4; cżęſtokroć [człowiek] vpadáć muśi w rozlicżne złośći/ vſtáwicżnie obrażáiąc on ſwięty Máyeſtat á oblicżność Páná Bogá ſwoiego. RejPos 235v, 84v, 119v; BiałKat 161; KarnNap C3; A ty wſzyſtko obacżyſz tám ná wyſokośći. Kto y iáko obraża twoy Maieſtat święty CzahTr C2v.
Szeregi: »obrażać, gniewać« (2): POdnieśmy teraz wſzyſcy myſli náſze wzgorę/ [...] żałość ẃielką máiąć s tego/ iż dobrotliwego/ ták częſto obrażámy/ onego gniewamy. MycPrz I [A3]v; KarnNap C3.

»gorszyć i obrażać« (1): żyćie ich [duchownych] niepobożne/ wielu ludzi gorſzy y Bogá obraża. WujNT 21.

»grzeszyć i obrażać« (1): s przyrodzenia náſzego vſtáwicżnie w grzéchu ieſteſmy/ grzeſząc y obrażáiąc Máieſtat Boży bez przeſtánia BiałKat 161.

»obrażać a przywodzić ku gniewowi« (1): Bo dzyecyę [...] łatwye ſie z oycá y z mátki przez zły ſpoſob záráźi/ y ták Bogá obrázáć będzye á przywodzić ku gnyewowi. GliczKsiąż D7.

»obrażać i zbolać« (1): Bo wieſz moia miła paui [!] wſtyd raż obrażony Naprawion iuż być nie może a brzmi na wſze ſtrony [...] To obraza Boga ludzy y wſzytki ſtany zbola RejJóz F2.

4. Oburzać, razić, wzbudzać odrazę, potępienie, sprawiać przykrość; offendere Modrz; scandalizare Vulg; laedere Cn [przeważnie użycia typu: co kogo obraża, niech nie obraża = kogoś co razi, niech (nie) ma za złe] [w tym: kogo (19)] (20): GroicPorz 14; Nie radbym by ćie miáłá obchodzić á obráżáć proſtotá ſwiętego y ſlowá bez ozdoby á nie dworſkie Leop B4v; OrzList gv; Abowiem ieſliżeby co było albo wnas ſámych álbo wnaſzym ſzcżeśćiu/ co by nas obrażało/ albo czym byſmy ſię brzydzieli/ tedy tym ſpoſobem cżytania łatwie temu wſzyſtkiemu zaść możemy. KwiatKsiąż G4, C2v; OrzQuin E4 [2 r.]; GórnDworz B5v; Tho was obraża iżem wam rzekł [Krystus do Kaparnaitów] nie będzyecieli ieść ciáłá moiego/ y pić krwie moiey/ nie będzyecie mieć żywotá w ſobie. RejPos 97v; BiałKat 103v; Wielé ieſt poddanych ktore wyſtępki ábo wády iych vrzędnikow obrażáią/ y dla tego ie nie ták iáko winni w vcżćiwośći máią/ y nieták ich posłuſzni. ModrzBaz 49v; CzechEp 7v; NiemObr 140; GórnRozm B4v; LatHar 57, 511; A wiedząc Ieſus ſam w ſobie iż o tym ſzemráli vczniowie iego/ rzekł im: To was obraża? WujNT Ioann 6/61[62], s. 517.

obrażać do kogo [= w stosunku do kogo] (1): iż też to rzecż ieſt nieſłuſzna/ ktorą X.K. cżyni/ obrażać to I.M. do mnie nie ma/ gdy to ná oko pokázowáć będę. CzechEp 151.

Szereg: »nie obrażać ani trwożyć« (1): Owo ćię też niech nie obraża áni trwoży/ żem po Márku położył Ewánielium Iohaná ś. á po nim dopiro Lukaſzá. BudNT przedm d3.
5. Gorszyć, czynić kogo gorszym, wywierać ujemny wpływ,demoralizować; scandalizare Vulg [kogo] (3): KrowObr 236; A przeto ieſli pokarm obraża brátá mego: nie będę iadł mięſá ná wieki/ ábym brátá mego nie zgorſzył [si esca scandalizat fratrem meum ... ne fratrem meum scandalizem]. WujNT 1.Cor 8/13.

obrażać czym (1): A toć ſą naprzednieyſze ſpráwy/ kthoremi rodzicy dzyatki ſwe vprzedzáć máią/ áby ich przykłádem ſwym złym nie obrażáli á nie pſowáli/ ktore ku pobożnośći á vcżćiwośći wieść mieli. RejPosWstaw [412]v.

Szereg: »obrażać a psować« (1): RejPosWstaw [412]v cf obrażać czym.
*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Laedo. Obráżam/ Szkodzę też ſromocę. Mącz 182c; Oblaedo – Obrazam. Calep 713b; Suboffendo – Trochę obrazam. Calep 1019b.

Synonimy: 1. naruszać, niszczyć, osłabiać, psuć; a. ranić, uderzać; 2. krzywdzić, szkodzić, uciskać; 3. obruszać; 4. gniewać; 5. gorszyć, kazić.

Formacje współrdzenne cf PRZYRAZIĆ.

Cf OBRAŻAJĄCY, OBRAŻANIE

DO