[zaloguj się]
[pdf]

ODPRAWOWAĆ (309) vb impf

Oba o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf odprawować
indicativus
praes
sg pl
1 odprawuję odprawujemy, odprawujem
2 odprawujesz
3 odprawuje odprawują
praet
sg pl
1 m odprawowåłem, -m odprawowåł m pers -smy odprawowali
f odprawowałam m an
3 m odprawowåł m pers odprawowali
f odprawowała m an
n odprawowało subst odprawowały
fut
sg pl
1 m odprawować będę m pers będziem(y) odprawować, odprawować będziemy
2 m m pers odprawować będziecie
3 m będzie odprawowåł, odprawować będzie m pers odprawować będą, będą odprawować
imperativus
sg pl
1 odprawujmy
2 odprawuj
3 niech odprawuje
conditionalis
sg pl
1 m m pers bysmy odprawowali
3 m by odprawowåł m pers by odprawowali
f by odprawowała m an
impersonalis
praet odprawowåno
con by odprawowåno
participia
part praes act odprawując

inf odprawować (88) [cf też ODPRAWOWAĆ SIĘ inf]. ◊ praes 1 sg odprawuję (13) [w tym: -e (1)]. ◊ 2 sg odprawujesz (1). ◊ 3 sg odprawuje (20). ◊ 1 pl odprawujemy (3) Mącz, WujNT, SarnStat, odprawujem (2) KochDryas, SkarKaz. ◊ 3 pl odprawują (23). ◊ praet 1 sg m odprawowåłem, -m odprawowåł (2). f odprawowałam (7). ◊ 3 sg m odprawowåł (41). f odprawowała (5). n odprawowało (1). ◊ 1 pl m pers -smy odprawowali (1). ◊ 3 pl m pers odprawowali (21). subst odprawowały (2). ◊ fut 1 sg m odprawować będę (2). ◊ 3 sg m będzie odprawowåł (3), odprawować będzie (2); będzie odprawowåł ActReg; odprawować będzie NiemObr; będzie odprawowåł : odprawować będzie SarnStat (2:1). ◊ 1 pl m pers będziem(y) odprawować (5), odprawować będziemy (1); będziem(y) odprawować : odprawować będziemy SarnStat (4:1); ~ będziemy (4), będziem (2); -em LibLeg; -emy : -em SarnStat (4:1). ◊ 2 pl m pers odprawować będziecie (1). ◊ 3 pl m pers odprawować będą (5), będą odprawować (1); odprawować będą : będą odprawować SarnStat (4:1). ◊ imp 2 sg odprawuj (6). ◊ 3 sg niech odprawuje (1). ◊ 1 pl odprawujmy (2). ◊ con 3 sg m by odprawowåł (10). f by odprawowała (1). ◊ 1 pl m pers bysmy odprawowali (1). ◊ 3 pl m pers by odprawowali (14). ◊ impers praet odprawowåno (2). ◊ [fut będzie się odprawowało cf ODPRAWOWAĆ SIĘ fut 3 sg n]. ◊ con by odprawowåno (4), [by się odprawowało cf ODPRAWOWAĆ SIĘ con 3 sg n]. ◊ part praes act odprawując (24).

Sł stp notuje, Cn s.v. odprawiam co; odprawiam, odprawuję kogo; ofiaruję Bogu; pielgrzymuję, Linde XVI – XVII w. s.v. odprawić.

1. Załatwiać, wykonywać, realizować; perficere PolAnt, Modrz, Calep; obire Modrz, Calep, Cn; conficere Modrz, Calep; facere PolAnt, JanStat; exsequi, fungi, peragere JanStat, Cn; operari PolAnt; consummare, patrare, persolvere, praestare, transigere Calep; exercere JanStat; agere, expedire, explicare, perfungi Cn (271): Continuo – Do konca iakem poczał odprawuię. Calep 252b, 238a, 250b, 763b, 840b, 1080a.

odprawować co (wyraz o znaczeniu ogólnikowym) (19): NiemObr 90; kiedy ſie tráfiło komu przez zdrowié czyiekolwiek v iego ſtołu pić/ prośił áby to śiedząc odpráwowano KochAp 8; PowodPr 84. Cf odprawować co za kogo; Ze zdaniem dopełnieniowym; »rzeczy odprawować«.

odprawować co (czynność) [= wykonywać; połączenie zwykle można zastąpić czasownikiem, od którego pochodny jest rzeczownik; w tym: podmiotem jest ciało niebieskie (3)] (21): Nuż mieſiąc/ ten bierze od ſłońcá ſwiátłość/ [...] y drugie pięć gwiazd/ s ktorych káżda inácżey á inácżey poſtępuiącz/ thenże bieg w krąg niebá odpráwuie GórnDworz L15v; CzechEp 167; NiemObr 101 [2 r.]; KochPhaen 20; Kędy ośm náuigáciy żeglarze bywáli Odpráwuią KochPropKKoch 3; Ieśienny ſpuſt też wcżás odpráwowáć GostGosp 94, 26; ták y onym nie ma bydź broniono/ ieźdźić/ tárgowáć/ y wſzelákié hándle odpráwować SarnStat 437; iż Bog odpráwuiąc przez ſześć dni ſtworzenia ſwe/ śiodmego dniá odpocżynął. PowodPr 50; Prawdá iż náukę ſwoię y kazánia Pan odpráwował w polách SkarKaz 455b, 609a. Cf »posługę odprawować«, »przyrodzoną potrzebę odprawować«, »robotę odprawować«.

odprawować co [= robić to, co związane jest z czymś] (8): wſzelákie obroki przed obiádem odpráwowáć. GostGosp 56; SkarKaz 609a. Cf »poselstwo odprawować«, »potrzeby odprawować«, »prośby odprawować«, »urząd swoj odprawować«.

odprawować kogo [= czyją sprawę] (3): KochPs 127; SkarŻyw 412; Ták P. IEZVS [...] vbogie y podłe v świátá do śiebie rad przypuſzczał/ [...] y wſzytki z wielką łáſkáwośćią ćieſzył y odpráwował SkarKaz 416b.

odprawować przez kogo (3): BudBib Eccli 24/25; iż go [Pana Jezusa] Bog poświęćił/ y [...] vcżynki ſwoie Boſkie y doſkonáłe prze zeń odpráwował NiemObr 101; ActReg 87.

odprawować co za kogo (1): Verwalten. Zá kogo co odpráwowáć. Exequi officium alterius. Calag 514b.

odprawować czym (2): Słucham ia/ czym mię móy pan odpráwuie KochPs 127; gdy cżęſciey zdradą á chytroſcią rzecży odpráwował/ były od ſwoich po winnych ſtrofowan Phil P3.

odprawować kim (2): Gdy więźień ná gárdło śiedźi/ [...] máią go ſámi goſpodarze ſtrzedz: á nie cżeládźią odpráwowáć. GostGosp 36, 26.

odprawować jak (10): LibLeg 11/42v; BudBib Eccli 3/18; Láſkáwym ſię y rozmownym káżdemu ſtáwił/ pięknie káżdego odp[rá]wuiąc SkarŻyw 412; NiemObr 90; Calep 362a; WujNT Rom15 arg, 2.Tim 1 arg; ábyſmy czuło/ y mężnie/ y potężnie/ y prędko rzeczy dobre odpráwowáli. SkarKaz 313b, 313b, 416b.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1)] (3): Co ſie iednego roku opuśći/ drugiego ma odpráwowáć. GostGosp 158, 164; Y ia proſtak boiąc ſię przerwáć im rozmowy, Sámiuczek ieden ſtoię, y nie odpráwuię Tego ná com tu przyſzedł? iuſz do nich przemowię CiekPotr 86.

W charakterystycznych połączeniach: bieg odprawować (3), handel, kazanie, nawigacyją, naukę, radę, spust, strażą, stworzenie, uczynki (2); obroki odprawować; w cichości odprawować, czuło, jawnie, mężnie, pięknie, pilnie (2), potężnie, prędko (2), wiernie.

Zwroty: »poselstwo odprawować« = przekazywać wiadomości, posłanie (2): Abráhama y ty iego gośćie wſpomina/ [...] ktorzy imienim Bożym do Abráhámá y Lotá poſelſtwo odpráwowáli. CzechRozm 43 v; SkarŻyw 126.

»posługę odprawować« (3): odzwiernym być y podłe poſługi odpráwowáć: [...] to iego byłá poćiechá. SkarŻyw 371, 142, 543.

»[jakie, czyje] potrzeby odprawować« (2): Ty Chamie orz rolą/ [...] y Rzemiosłom przyſtoyne potrzeby odpráwuy StryjKron 6; SkarKaz 39a.

»prośby odprawować« (1): Obrał tedy Pan Bog mieśce iedno/ áby ná nim dla ludźi mieſzkał/ [...] y tám prośby y potrzeby ich odpráwował. SkarKaz 39a.

»przyrodzoną potrzebę odprawować« = wypróżniać się (1): Długo cżekáli pánowie iego/ á mniemaiąc áby ták długo przyrodzoną potrzebę odpráwował/ wſtydząc ſię/ dobyli drzwi SkarŻyw 559.

»robotę (roboty) odprawować« = opus perficere Modrz (4): Przez ſzeſć dni roboty ſwe odprawowáć będźiećie [fiet opus] BibRadz Ex 35/2; ModrzBaz 37; w ktorey [chałupce] ſię modlił/ cżytał/ y ręcżną robotę odpráwował SkarŻyw 508; GostGosp 86.

»rzecz(y), sprawy odprawować« [w tym: sw(oj)e (6), tę, te (2)] = opera perficere PolAnt; negotià exercere JanPrzyw [szyk zmienny] (10:4): LibLeg 11/42v; BudBib Eccli 3/18, 24/25; KochDryas [A]; áby y obce narody tym ięzykiem v ſądu rzecży ſwe odpráwowáli NiemObr 160; ActReg 110; Importunus – Nie wcżas, ktori ſwego czaſsu rzeczi nieodprawuie Calep 513a, 362a; Phil P3; rozłoż ſobie w ſercu twoim porządnie wſzytkie godźiny y ſpráwy/ ktore maſz w nie odpráwowáć. LatHar 3; SarnStat 946, 1315; SkarKaz 313b [2 r.].

»urząd [= zadanie, obowiązek] swoj odprawować« (2): Wymawia ſię Páweł/ iż im śmiele piſał: pokázuiąc iáko vrząd ſwoy odpráwował. WujNT Rom 15 arg, 2.Tim 1 arg.

»wesele odprawować« (1): niż ſię do Piotrkowic ná weſele [...] ziecháli ludźie zacni y vcżćiwi: ktorzy to potym weſele [...]/ iáko przyſtoi/ odpráwowáli. CzechEp 406.

W przen (2):
Zwrot: »odprawować poselstwo« [szyk zmienny] (2): WujNT 633; ná Seymách y ziázdách/ odpráwowałem Pánie Zbáwićielu poſelſtwo twoie SkarKaz )( 2v.
Przen (1):
Zwrot: »posługę odprawować« (1): Ten ktory mię ſtworzył/ w przybytku moim odpocżywał. A ia w ſwiętym mieſzkániu przed nimem poſługę odpráwowáłá. LatHar 554.
a. Wykonywać czynność związaną z pełnioną funkcją publiczną lub brać w niej udział; exercere, gerere Modrz; pertractare JanStat (125): na miejsce pisarskie exnunc surrogata naznaczamy, [...] ktory też we Srzensku na przyszłych roczech przysiągwszy miejsce pisarkie zasieść ma i odprawować dotąd, aczby pisarz był obran ZapMaz II G 61/159–160v.

odprawować co (wyraz o znaczeniu ogólnikowym) (20): Pan Hetman [...] przyczyny dawał in Senatu czemubynie iachał za Maximilianem vkazował potrzeby iakosą prochy, [...] kule [...] y insze rzeczy. XArcybiskup nato powiedział, [...] miałosię toby to zinszemi rzeczami zaraz odprawować ActReg 14; GostGosp 142. Cf odprawować co za kogo; Ze zdaniem dopełnieniowym; »sprawy odprawać«.

odprawować co (czynność) [= wykonywać] (4): ten ſzáfunek/ gdy będźie Polſki Podſkárbi odpráwował/ z porozumieniém Podſkárbiégo źiemſkiégo Wielkiégo Kśięſtwá Litewſkiégo: [...] bydź ma SarnStat 1202, 847, 1197. Cf »posługi odprawować«.

odprawować co (zgromadzenia, przedsięwzięcia odbywane z udziałem wielu osób) [= brać udział, odbywać, organizować] (40): Ieſli ty nie wieſz iáko przodkowie wáśi woynę odpráwowáli GórnRozm B2; OrzJan 120; A ieſli téż Woźny będźie miał zſobą ná widzeniu Komorniká Podkomorzégo/ y Szláchtę/ á z nimiby ono widzenié odpráwował SarnStat 1161, 1204; SkarKaz 313b. Cf odprawować co kim; »poselstwo odprawować«, »sądy odprawować«, »sejm odprawować«.

odprawować co [= robić to, co związane jest z czymś] (21): NiemObr 160; LEnná/ Zaſtáwy/ Dożywoćia/ Frymárki y Funduſze po Alekxándrze [...] odpráwuiąc/ dobrze ſie liſtóm przypátruiąc/ Decretáſmyczynili SarnStat 93, 85, 377, 613, 956. Cf odprawowáć co w czym; »listy odprawować«, »potrzeby odprawować«, »powinność swą odprawować«, »urząd odprawować«.

odprawować co za kogo (1): ieſt ich wiele/ ktorzi prágną zacnych á wielkich tytułow: [...] ktorzi mnimáią/ że doſyć powinnośći vcżynili. ieſli máią ktoby zá nie ſpráwy odpráwował. ModrzBaz 107.

odprawować co kim (1): bo nie żołnierzámi/ tylko właſnymi Litewſkimi Boiáry w on czás woiny Xiążętá Litewſkie odpráwowáły. StryjKron 421 marg.

odpracować co w czym (1): iż Dymitr Podſkárbi wſzyſtki kwity Pánów y Szláchty/ [...] w pieniądzách ma odpráwowáć SarnStat 377.

odprawować kogo [= czyją sprawę] (1): áby ſámi Piſárze v ſądów śiádáli/ á odpráwowáli ludźie nie przez podſtawki. SarnStat 563.

odprawować przez kogo (2): Bo Krol nowy Ludwik iáko Cudzoziemiec [...] wſzyſtki rzeczy przez tłumácze odpráwował StryjKron 452; SarnStat 563.

odprawować jak (13): ModrzBaz 86, 140v; Papieſz iego pracey ná niektore trudne poſelſtwá vżywał: ktore on ſzcżeśliwie ku cżći Bożey odpráwował. SkarŻyw 462; KochJez B; Ná kſztałt też onych Ceſárzow Pogáńſkich/ Regiment ſwoy nadworny Papieżowie odpráwuią NiemObr 160; ActReg 89; Straże áby były rządne: [...] bo to ládá iáko w mieśćie odpráwuią. GostGosp 142; Phil B3, S4; SarnStat 230, 613, 1204; SkarKazSej 690a.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): áby tedy w niebytnośći iego wiedźiał y vmiał Márſzałek Nadworny odpráwowáć to/ co dobrym porządkiem przez Márſzałká Koronnégo było odpráwowano SarnStat 311.

W charakterystycznych połączeniach: juramenty odprawować, rozjazdy, szafunek; porządek sądów odprawować, widzenie, wojnę (4); darowizny odprawować, dożywocia, frymarki, fundusze, kwity, lenna, reiment, skazania, zastawy; cale odprawować, dobrze, jako należy, jako trzeba, leda jako, nieźle, pilnie (z pilnością) (2), szczęśliwie (2), z uważaniem, wiernie.

Zwroty: »listy odprawować« [szyk zmienny] (5): RejJóz D7v; RejZwierz 100v; przed láty [...] w Komorze Królá świętéy pámięći Zygmunta Auguſtá liſty pokoiowé odpráwuiąc/ był to poniekąd ſpoſób piſánia mégo. JanNKar A4, B4, D2.

»poselstwo odprawować« = być posłem (2): SkarŻyw 462; Biſkupá záś nie naydźie żadnego/ [...] ktoryby ſię [...] pracámi świeckiemi więcey niż kośćielnymi zábáwiáć nie miał. To w rádźie záśiádáiąc: [...] to rozmáite legácye y poſelſtwá odpráwuiąc etc. CzechEp 229.

»posługi [czyje = komu] odprawować« (1): dla tego w káżdem Powiećie dano inſze vrzędniki ktorziby Krolewſkie posługi odpráwowáli [qui obeant ministeria regis] ModrzBaz 20v.

»potrzeby [jakie] odprawować« (2): ná káżdy kwártał y ná pewne czáſy/ áby ſię wſzyſcy [szafarze skarbu] zieżdzáli y potrzeby ſkárbowe odpráwowáli. VotSzl E; SkarKazSej 693a.

»powinność swą odprawować« (2): Vſkarża ſię poſpolſtwo ná Kápłany/ że zániedbawáią powinnośći ſwey/ ábo ią nieták dobrze iáko trzebá odpráwuią [Accusat vulgus sacrificos officii vel neglecti vel parum dextre obiti] ModrzBaz 140v; Phil B3.

»sąd(y), jurysdycyją, prawa, roki, sprawiedliwość, wieca odprawować« [w tym: sądy i jurysdycyją itp. (2)] = iudicia exercere Modrz, JanStat; facere iudicia PolAnt; iudicia celebrare a. pertractare, iustitiam absolvere JanStat [szyk zmienny] (26:3:1:1:1:1): BudBib Eccli 20/3; ModrzBaz 69v; SkarŻyw 559 [2 r.]; ActReg 44, 127, 156; Phil L3; Iurisdicią ſwoię odpráwowáć wiernie SarnStat 230; żeby té Wiécá y w niebytnośći Woiewodzéy Káſztelan záwżdy z inémi Dignitarzmi y Vrzędniki odpráwował. SarnStat 721, 59, 166, 213, 232, 252 (19); PowodPr 52, 66; Bo nie máiąc ieſzcze krolow Chrześćiáńſkich/ ſámi [biskupi] ſądy świeckie odpráwowáli SkarKazSej 679a, 690a. [Cf też α. »sprawy odprawować« ModrzBaz 89v, b. SkarŻyw 292.]

»sejm odprawować« (1): Przez wiele ſet lat bez poſłow krolowie Polſcy z ſámym ſenatem [...] potrzeby koronne y ſeymy odpráwowáli. SkarKazSej 693b.

»sprawy, rzecz(y) odprawować« [w tym: wszytki(e) (5), te, one (3)] = negotia conficere a. curare, officio fungi, res gerere Modrz; causas pertractare, negotia obire a. peragere JanStat (10:7): kiedy ná ſtároſtwo przyiedzieſz/ záwdy ſiedząc ſpráwy odpráwuy GórnDworz R8v; ModrzBaz 25v, 86, 107; StryjKron 452; GórnRozm M3v; wskarb weirzec [...] y wedle niego wsytkie rzeczy odprawowac. ActReg 9, 79, 89; Phil S4; y ine ſpráwy mnie náleżące wiernie wedle możnośći mey odpráwowáć będę. SarnStat 561, 143, 486, 741, 785, 873; PowodPr 53. [Cf też b. SkarŻyw 292.]

»urząd odprawować« [w tym: jaki (3), swoj (2)] (5): KochJez B; Tóż ſie ma rozumieć y o Stároſtách ábo o Surrogatorách/ którzy vrzędy ſtárośćié odpráwowáli SarnStat 414, 1204 [2 r.]; SkarKazSej 679a marg.

Przen (4): bo [Żydzi] krolow nie żywili/ [...] á iednák ſądy y woyny ſzczęśliwie odpráwowáli/ ábo ſam P. Bog/ iáko krol ich/ odpráwował SkarKazSej 690a.

odprawować co przez kogo (1): dla cżego on ſąd/ ktory Chriſtus odpráwowáć ma/ ſłuſznie Bogu ſámemv przyznawáć mamy/ gdyż on to przez Chriſtuſá odpráwowáć chce. NiemObr 108.

Zwrot: »sąd odprawować« (2): Ná tey tedy ſtolicy ſądowey/ vmyſlił Bog ſyná ſwego poſádźić: ná ktorey ſtolicy śiedząc/ imienim Bożym/ ſąd odpráwowáć będźie NiemObr 108, 108.
α. Rozpatrywać, rozstrzygać sprawę sądową; tractare Modrz; expeditionem facere JanStat [w tym: co (28)] (29): Diar 25; SkarŻyw 335; iż ná Seym/ ſądy nie prżychodźiły/ bez Seymu to Krol z rádą odpráwował GórnRozm K4v; póki iedno Séym będźie/ mamy odpráwowáć té criminalia SarnStat 149; Dla tego my [...] tákowé wątpliwośći odpráwuiemy ſkázuiąc/ áby to ná wieki trwáło SarnStat 633, 415, 857, 946, 1279.

odprawować czym (1): A ſzláchtá [na sejmikach] w proſtoćie niewiedząc co ſię dźieie/ przyzwala y wrzaſkiem wſzytko odpráwuie. SkarKazSej 694a.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): gdyż ten ſąd odpráwowáć ma co przedtym przy ſądźiéch náſzych królewſkich odpráwowano bywáło SarnStat 859.

Zwroty: »skargi odprawować« (2): Ná Dworze Królá Iego M. máią bydź dwá Sekretarze w Práwie vczeni, którzy ſkárgi przeſłucháné odnośić máią, y wedle zdánia Królá Iego M. odpráwowáć. SarnStat 324, 324.

»sprawy, rzecz(y), akcyje, kauzy odprawować« = causis operam praebere, de rebus tractare Modrz; negotia peragere JanStat [szyk zmienny] (11:1:1:1): UstPraw H2v; ieſli było co trudnego/ do Moiżeſzá odnoſili/ ále wſzytki drobnieyſze ſpráwy ſámi odpráwowáli [omnia parva iudicabant ipsi] BibRadz Ex 18/26; drudzy [sędziowie] záśię mieyſkie ſpráwy á potocżne ſądy odpráwuią ModrzBaz 89v, 91; z inſzych Woiewództw obráni Sędźiowie Aktcie onégóż Woiewództwá odpráwowáć będą SarnStat 853, *5v, 33, 42, 865, 1029, 1062, 1191; PowodPr 66; Ná ktorych [sejmikach] nie tyło rzeczy świeckie odpráwuią: ále ſwary/ wrzaſki y zwády záczynáią SkarKaz 456b.

Szereg: »sądzić i odprawować« [szyk 3:1] (4): gdy tedy tákowé rzeczy przydádzą ſie/ tedy ie z Rádámi [...] będźiemy ſądźić y odpráwowáć [iudicabimus atque absolvemus JanStat 291]. SarnStat 319, 325, 1062, 1191.
β. Przyjmować na uroczystej audiencji posła zagranicznego [cf objaśnienie s.v. ODPRAWIĆ 1.a.β.] [kogo] (6):

odprawować z czym (1): WDzięcżne nam ieſt/ Poſłowie/ wáſze przyiechánie [...]. Náſzy wdzięcżni Poſłowie z tym was odpráwuię: [...] Pomogę wam do tego co ſie będzie godzić BielSjem 15.

Zwrot: »posły (a. posłańce) odprawować« (5): LibLeg 10/97v; Vránákontes niedał poſłom do miáſtá wchodzić/ tylko przed fortą ie odpráwował BielKron 249v; Ale mnie ċżás do rady: bo dziś Krol chce poſły Odpráwowáć KochOdpr A4; SkarŻyw 187; GórnRozm M3.
b. Wykonywać czynność kultową lub uczestniczyć w niej [co] (59) : Ták długo ná Biſkupſtwie będąc/ y wiele ſądow duchownych y ſpraw y święcenia odpráwuiąc: nigdy podárkiem żadnym ręku ſwych niezmázał. SkarŻyw 292, 29, [474]; áby iuſz potym niegdzie indzie/ iedno ná tymże mieyſcu iednym/ [...] pogrzeby odpráwowano StryjKron 345; CzechEp 193; NiemObr 22; ReszPrz 44; ActReg 59; LatHar 737; ktorzy ołtarzowi vſługuią (marg) ći co rzeczy święte odpráwuią zświętego pożywáią. G. (–) WujNT 1.Cor 9/13.

odprawować przez kogo (1): Abowiem [Chrystus] ma we zborze ſwoim tákowe/ przez ktore vrząd zwierzchniego poſługowánia odpráwuie NiemObr 44.

odprawować czym (3): Prime/ Tertie/ Sexte/ None/ Nieſzpor/ iutrżnią pułnocną/ ſpiewánim Pſalmow odpráwowáły. SkarŻyw 141, 160; [Żydzi] Odpráwuią Wielkęnoc iuchą náſzych dźiatek KlonWor 29.

odprawować jak (7): SkarJedn 358; SkarŻyw 471, 569; Muśi podobno complety ſwe poſtne niedbále odpráwowáć CzechEp 59; żeſmy nie ſkryćie/ ále iáwnie ſchadzki ſwe odpráwowáli. NiemObr 22; LatHar 134; WujNT 63.

W charakterystycznych połączeniach: jutrznią odprawować, kompletę (2), nieszpor, pogrzeb (2), pokutę, post, sądy duchowne, schadzki (2), święcenia, Wielkęnoc, wiilije; dobrze odprawować, jawnie, z nabożeństwem, niedbale, bez pilności, z skruchą, skrycie, spokojnie, wesoło.

Zwroty: »chwałę bożą odprawować« (1): áby czáſu woyny/ [...] z inſzych ſtanów ludźie domá zoſtáli coby rolą oráli/ [...] y chwałę Bożą odpráwowáli. OrzJan 124.

»drogę [= pielgrzymkę] odprawować« (3): pieſzo nawięcey do klaſztorow/ drogi dálekie y ćięſzkie odpráwował. SkarŻyw 411, 575; SkarKaz 39b.

»lituriją odprawować« (2): gdy Liturgią odpráwowáli/ ábo gdy ofiárę czynili Pánu WujNT 452, 448 marg.

»modlitwę odprawować« (1): ktorzy ſwe modlitwy odpráwuią bez żadney pilnośći/ y bez podniéśienia ſercá ku P. Bogu. WujNT 63.

»mszą odprawować« (3): Mſzą zawżdy wświtánie zwielką ſkruchą odpráwował. SkarŻyw 471; WujNT 615; SkarKaz 386b.

»nabożeństwo odprawować« (6): SkarŻyw 357, 569; gdy nie thylko ięzykiem Láćińſkim nabożeńſtwo wſzelákie/ wſzyſcy narodowie Antychryſtowi podlegli odpráwuią NiemObr 160, 23; ReszList 162; LatHar 134.

»ofiarę odprawować« [szyk zmienny] (5): CzechRozm 171v; StryjKron 6; do pierwſzego przybytku vſtáwicznie wchadzáli kápłani/ ktorzy ofiáry odpráwowáli [sacrificiorum officia consummantes]. WujNT Hebr 9/6, s. 448 marg; SkarKaz 386b.

»pacierze (a. paciorki), modlitwy (a. modły) odprawować« [szyk zmienny] (6:5): gdy iuſz práwie śiły nie miał/ tedy leżąc ná poły żywy/ paćierze ſwoie w onym pośćie/ odpráwował. SkarŻyw 29, 293, 473, 575; polewáli ich wodą/ á modlitwy nád niemi zwykłe odpráwuiąc/ chrzćili wſzyſtkich StryjKron 140; wolno też po cżąſtkách te paćiorki odpráwowáć. LatHar 511; WujNT 63, 616; PowodPr 35; SkarKaz 456a; GosłCast 74.

»służbę bożą, (świętą) posługę odprawować« = (consummationem) ministrare PolAnt [szyk zmienny] (4:3): WujJud 132v; A tákći on odpráwował świętą posługę ná ołtarzu Nawyſzſſego y wſzechmocnego Boga BudBib Eccli 50/14[15], Eccli 24/10; SkarŻyw 473; LatHar 49; Obácz/ iż ſam kápłan wewnątrz ſłuzbę Bożą odpráwował WujNT 194, 448 marg.

»urząd [jaki, czyj, czego] odprawować« = ministrare, sacerdotio fungi Vulg [szyk zmienny] (7): SkarJedn 122, 358; NiemObr 44; LatHar 686; A káżdy iednák kápłan ſtoi co dźień vrząd ſwoy odpráwuiąc WujNT Hebr 10/11, Luc 1/8; SkarKaz 576b.

Przen (2): To wſzytko Chryſtus nie w niebie/ ále ná ołtarzu kośćielnym odpráwuie. SkarKaz 157a.
Zwrot:»odprawować urząd swoj« (1): Izali ſprawcá ábo vrzędnik kośćiołá Bożego/ to ieſt Duch ś. nie odpráwował vrzędu ſwego? SkarKaz 550b.
c. Podoływać, czynić zadość [co] (18): Iáko bowiem Szwiec nie może cále ſwego rzemięſłá odpráwowáć/ gdyby rázem chciał być y Szewcem y Bárwierzem Phil S2.

odprawować kim (1): A tak WKM tamtę postronną [obronę] postanowiwszy możesz hetmanmi, rotmistrzmi odprawować Diar 25.

odprawować czym (1): A ieſlibychmy to chcieli thu krzyżyki/ ſwiecżkámi/ kropidły/ ábo iákiemi máźidły odpráwowáć/ wieſz to Pan Bog ſam ieſliże tho będzye zá wdzyęcżne przyięte od niego. RejPos 350.

Zwrot: »potrzeby [czyje] odprawować« (1): ſámi kápłani y biſkupi rządźili y duchowne ludu Bożego y świeckie potrzeby odpráwuiąc. SkarKazSej 679a.
α. Zaspokajać jakieś potrzeby, roszczenia materialne: płacić, uiszczać opłatę [co, w tym: potrzebę lub jej rodzaj (10), opłatę, wydatek (4)] (14): Stephan okróm Quárty obiecuie obronę potoczną odpráwowáć. SarnStat 365.

odprawować z czego (1): tę czwartą część któraby miáłá przyść z Arend dożywotnych/ y z gołych dożywoć/ bierzemy ná ſwé trzy częśći/ że z nich ią odpráwowáć mamy SarnStat 103.

odprawować kim [= oddając kogoś] (1): Rádźiby teraz Grekowie [...] odpráwowáli ſnopem nietylko dźieśięćinę/ ále y połowcżynę: ále ią odpráwowáć muſzą ſámi ſobą y dźiećmi ſwemi PowodPr 26.

odprawować czym (3): GostGosp 152; ći niech by táką wypráwę cżynili/ ktorąby pieniędzmi odpráwuiąc/ mogł pułtorą groſzy [...] odpráwić. GrabPospR Mv; PowodPr 26.

Zwroty: »cło odprawować« (1): tedy y cłá nie my/ ále cudzoźiemcy odpráwowáć będą VotSzl D3.

»swym kosztem odprawować« (4): Mogliby też ſámi ſwym koſztem tę rzecż dla Rzecżypoſpolitey odpráwowáć [facerent et ipsi de suo sumptus reipublicae causa] ModrzBaz 94; SarnStat 125, 132 [2 r.].

»potrzeby odprawować« (4): Potrzeby tylko ſwe odpráwuiąc nic [...] na zbytki nie obrácał SkarŻyw 292; Pan ktory chce pieniądze zebráć pobożnie/ niech [...] ná borg nic nie kupuie/ łońſkim groſzem potrzeby odpráwuię GostGosp 152; GostGospSieb +3v; A czáſu woyny będźiem potrzeby wſzyſtkie koſztem ſwym odpráwowáć/ iáko dźiáłá/ prochy/ puſzkarze/ draby/ y ſtraż wſzeláką. SarnStat 132 [idem (2)] 125, 132, 973.

d. Zbywać, lekceważąco traktować [kogo] (3):

odprawować czym (2): á ono świát nabożeńſtwem pozwierzchownym [...] Páná Bogá odpráwowáć chce NiemObr 11; Corona podiąwszy się czynić obronę przećiw nieprzyiaciółom temu Panstwu [W. Ks. Litewskiemu] przyległym, czasu potrzeby modlitwami nas od prawowali ActReg 40.

odprawować jak (1): Mowiłem zIMP. Kanclerzem otych sprawach [...] negligenter mię odprawował ActReg 109.

e. Oporządzać zwierzęta domowe [co (żywotne)] (1): Muśi ten ſzkápy wodzić co ie odpráwuie RejFig Cc6v.
f. Przygotowywać, sporządzać [co] (1): Zimie drwá y wſzyſtkie cżyny [= deski itp.] [...] odpráwowáć. GostGosp 160.
g. Wyrażać [co czym] (1): śiedź a śiądź czem ſą rozné łattwie [!] obáczyć/ ale gdy znich ktoré połaćinie przyidźié mowić/ iednem to słowem odprawuią MurzNT 101 marg.
2. Odpowiadać [kogo; w tym: jak (3)] (4): drudzy to wyznawali/ że w ſwym żywocie [...] takiego prokuratorá nie widźieli/ ktoryby ku obronie ſwyi rzeczy/ tak prętkié a dobre odpowiedźi pogotowiu miáł/ iako on prętko a mądrze wſzyſtki odprawoẃáł [!] MurzHist T2; SkarŻyw 552.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): O ktore iż się wielekroć upominali Krolowi JM, odprawował je KJM tym, iż żadnem prawem tego posłowie pokazać nie mogą, abym na to powinien był. Diar 31.

Z przytoczeniem (1): Ale też y Fáryzeuſze y inſze o co ſię pytáiące ták odpráwował/ mowiąc: Iákoż nápiſano w zakonie? CzechEp 121.

3. Omawiać, przedstawiać jakiś temat [co] (8): Abowiem iáko [Daniel] wſzytkich kroleſtw ſtany przypomina/ ták w kroćiuchney hiſtoriey y owſzem w proroctwie wſzytki zámyka y odpráwuie BibRadz I 446; GórnDworz Y4; Inſtitutiones luſtiniani, ieno tylko część práwá tę odpráwuią, którą zową Diiudicatiua iuſtitia SarnStat *6v.

odprawować czym (2): rácżey iuż było rzecż tę ſámym ſłowem Bożym odpráwowáć. CzechEp 52, 6.

Zwroty: »krotko odprawować« (2): GliczKsiąż G8v; Ian ſwięty ácż ine widzenia ſwoie krotko odpráwował. Ale ná thym widzeniu roſkoſzy niebieſkich vcieſzyć ſie nie może RejAp 185.

»rzecz(y) odprawować« (4): GliczKsiąż G8v; Przeto drugie rzecży odpráwuymy [Reliqua igitur persequamur]. ModrzBaz 69; CzechEp 6, 52.

4. Wysyłać, wyprawiać; amittere, dimittere Cn [w tym: kogo (14), co (3)] (18):

odprawować ku komu (1): boć nie darmo tę legendę [...] ku w odprawuię ActReg 165.

odprawować przeciw komu (1): odprawuiąc przeciwniemu Hetmana zwoiskiem wielkie rozerwanie y przekaza, wrzeczach y sprawach wszelakich dziac się musiała ActReg 133.

odprawować dokąd (2): ktoraby [przyczyna] wypráwić y wymowić mogłá te/ kthorzyby proſte dzyeći ſwe tám do tego dworu na poſlugi odpráwuyą GliczKsiąż H6v. Cſ »poselstwo odprawować«.

Zwrot: »poselstwo, [kogo] z poselstwem, posła odprawować« [w tym: do kogo (3), dokąd (1)] (2:2:2): s tymże poſelſtwem [...] tu do nas nędznikow odpráwuie wſzytki ſpráwce á ſzáfárze ſwiętich táiemnic ſwoich. RejPos 121v, 118v; PaprUp G2v; ActReg 43; Kiedy kędy poſłá álbo przewodniká Vrzędnik odpráwuie/ ma go Pánu [...] opowiedźieć GostGosp 18; SarnStat 125.
a. Kazać odejść; ablegere Mącz [w tym: kogo (5)] (6): RejJóz L4; cum discere et abire iubemus aliquem cum stomacho, Gdy s gniewem kogo odpráwuyemi mowimy/ Vale, wieś ſie precz/ wynoś ſie precz Mącz 474a, 187a; SkarŻyw 56; ActReg 85; [Chrystus] Odpráwuie trzech/ ktorzy go chćieli náśládowáć. WujNT przedm 34.
b. Pozwalać odejść, zwalniać; absolvere, dissolvere Cn [kogo] (1): Zbiéráć zołniérzá Król niema bez zezwolenia Rad, áni ich odpráwowáć. SarnStat 429.
c. Odsyłać, wysyłać z powrotem [kogo] (2):

odprawować do kogo (1): on [Józef] pożnawſzy ie [braci]/ y odprawuie ie że zbożym do oycza RejJóz M8.

odprawować po kogo (1): Iożeph odpráwuie bracią po oycza RejJóz P.

5. Obdarowywać, wyposażać, zaopatrywać [w tym: kogo (6)] (8): Abo ſie troſkáć o długi Abo odpráwowáć ſlugi RejRozpr A4v; wiec iako wSkarbie niedbalstwo, nikogo nie odprawuią ActReg 72, 132; GostGosp 76.

odprawować co [= dawać jako zaopatrzenie] (1): iáko ſer z chlebem odpráwuią/ ták też máſłem do chlebá odpráwowáć może. GostGosp 74.

odprawować czym (1): GostGosp 74 cſ odprawować co.

Szereg: »odprawować i opatrować« (1): że może KJM Pan nasz za dobrem szafunkiem każde posły [na sejm] wedle potrzeby odprawować i opatrować, nie oczekiwając podatku pospolitego Diar 37.
Przen [czym] (1): Sobótká pániom ſłuży: gracze odpráwuię Száchámi KochFrag 54.

Synonimy: 2. odpowiedać; 4. posyłać; c. odsyłać; 5. obmyślać, omyślać, opatrować.

Formacje współrdzenne cf PRAWIĆ.

Cf ODPRAWOWANIE, ODPRAWOWANY, ODPRAWUJĄCY

AL