[zaloguj się]
[pdf]

OTRZYMAĆ (734) vb pf

-trzy- (664), -trzi- (69), -try- (1).

o oraz a jasne (w tym w o 1 r., w a 4 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf otrzymać
praet
sg pl du
1 m otrzymåłem, -m otrzymåł, -ch otrzymåł m pers otrzymaliśmy, -smy otrzymali, -chmy otrzymali m pers otrzymałasma
f otrzymałam, -m otrzymała, -ch otrzymała m an m an
2 m otrzymałeś, -ś otrzymåł m pers -ście otrzymali m pers
f otrzymałaś, -ś otrzymała m an m an
n otrzymałoś subst subst
3 m otrzymåł m pers otrzymali m pers
f otrzymała m an otrzymali m an
n otrzymało subst otrzymały subst
plusq
sg pl
2 m m pers -ście byli otrzymali
3 m był otrzymåł m pers
f była otrzymała m an
imperativus
sg pl
2 otrzymåj otrzymåjcie
3 niechåj otrzymå
conditionalis
sg pl
1 m bych otrzymåł m pers bysmy otrzymali, by otrzymalismy, bychmy otrzymali, by my otrzymali
f bych otrzymała m an
2 m byś otrzymåł m pers byście otrzymali
3 m by otrzymåł m pers by otrzymali
f by otrzymała m an
n subst by otrzymały
con praet
sg pl
3 m by był otrzymåł m pers by byli otrzymali
f otrzymałaby była m an
impersonalis
praet otrzymåno
con by otrzymåno
participia
part praet act otrzymåwszy

inf otrzymać (145). ◊ fut 1 sg otrzymåm (10), otrzymąm (1) BielKron. ◊ 2 sg otrzymåsz (31). ◊ 3 sg otrzymå (57). ◊ 1 pl otrzymåmy (27). ◊ 2 pl otrzymåcie (12). ◊ 3 pl otrzymają (36). ◊ praet 1 sg m otrzymåłem, -m otrzymåł (9), -ch otrzymåł (1); -em : -ch PaxLiz (1:1). f otrzymałam, -m otrzymała (3) PatKaz III, BibRadz, SkarŻyw, -ch otrzymała (1) PaxLiz. ◊ 2 sg m otrzymałeś, -ś otrzymåł (11). f otrzymałaś, -ś otrzymała (3). n otrzymałoś (1). ◊ 3 sg m otrzymåł (143). f otrzymała (17). n otrzymało (4). ◊ 1 pl m pers otrzymaliśmy, -smy otrzymali (10), -chmy otrzymali (1) LubPs. ◊ 2 pl m pers -ście otrzymali (1). ◊ 3 pl m pers otrzymali (58). m an otrzymali (1) [cum N pl: żorawie]. subst otrzymały (6). ◊ 1 du m pers otrzymałasma (1) ZapKościer 1585/56v. ◊ plusq 3 sg m był otrzymåł (3). f była otrzymała (1). ◊ 2 pl m pers -ście byli otrzymali (1). ◊ imp 2 sg otrzymåj (4). ◊ 3 sg niechåj otrzymå (1). ◊ 2 pl otrzymåjcie (5). ◊ con 1 sg m bych otrzymåł (3). f bych otrzymała (1). 2 sg m byś otrzymåł (5). ◊ 3 sg m by otrzymåł (35). f by otrzymała (3). ◊ 1 pl m pers bysmy otrzymali, by otrzymalismy (10) SeklKat, HistAl, KrowObr (4), BibRadz, ArtKanc, LatHar, WujNT, bychmy otrzymali (8) RejPos (2), WujJud, BudNT, SkarJedn, KochPs, ArtKanc, WysKaz, by my otrzymali (1) RejPs. ◊ 2 pl m pers byście otrzymali (7). ◊ 3 pl m pers by otrzymali (20). subst by otrzymały (1). ◊ con praet 3 sg m by był otrzymåł (1). f otrzymałaby była (1). ◊ 3 pl m pers by byli otrzymali (1). ◊ impers praet otrzymåno (1). ◊ con by otrzymåno (1). ◊ part praet act otrzymåwszy (30).

SI stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Objąć w posiadanie i władanie; obtinere HistAl,Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, JanStat (117):
a. O ziemiach, narodach, władzy monarszej: podbić, opanować; tenere HistAl Vulg; accipere, possidere Vulg, PolAnt; apprehendere, capere, concludere, expugnare, occupare, subiugare HistAl, capere, dominare PolAnt [co] (59): BierEz Fv; Pothym Ianuenſes Włochowie miaſto ich znamienite Kaphę imieniem, w krainie Przekopſkiey otrzymawſzy ſobie przywłaſzcżyli y ſwymi oſadzili. MiechGlab 40; Potym ſtamtąd poruſzywſzy zaſtęp przeſzedł do miáſtá Gazan/ ktore też otrzymawſzy do Ieruzalem ſie kwápił. HistAl Cv, B2, B2v, B3, B5v, F7v, Hv, I7v; Leop Deut 18/14; BibRadz Gen 28/4, Num 34/13, Ps 24/13, 1.Mach 7 arg, 14/17; przyciągnął do Sámáryey/ obiegł miáſto/ leżał około niego trzy látá. A gdy ią głodem śćiſnął/ łácno ią otrzymał. BielKron 89; Otrzymawſzy Skánderbeg Kroią miáſtho [...]/ zaſádzył dwa tyſiącá wybornych mężow [...]/ áby bronili Turkom przyśćia do Albániey. BielKron 243v, 125, 240v, 279, 339, 439v; Známienity Klaſtor/ który tymże ſpoſobem Szwed otrzymał. KwiatOpis B2; BudBib 4.Reg 16/9, 3.Esdr 8/81, 4.Esdr 11/40, Iudith 5/17, Bar 2/30; A ći/ co w bogu nádźieię ſwą máią/ Ziemię w dźiedźictwo pewné otrzymáią. KochPs 52; SkarŻyw 346; StryjKron 447, 502 marg; Y iuż Gdańſk niedobyty/ zdrádą otrzymáli. KochProp 8, 8; Záby z iednego miáſtá Fráncuzy wygnáły/ Giar wyſpę/ Cykládę/ myſzy otrzymáły. [...] A we Włoſzech Amikły gádźiná pobráłá. KmitaSpit A3v.

otrzymać od kogo (1): Ieſliby ich [wsi] niemożono doſtáć od tych ktorzi teraz ſą/ łácnoby ie otrzymano od tych/ ktorzi ná mieyſcá zmárłych náſtępowáć będą ModrzBaz 93.

otrzymać komu [sobie] (1): Cżłowiek ieden zacny odſſedł do dálekiey krainy áby ſobie otrzymał Kroleſthwo Leop Luc 19/12.

otrzymać przez co [= za pomocą czego] (2): HistAl B7v; Bowyem oni nye przez myecż zyemye otrzymáli LubPs Mv.

otrzymać pod kim (1): Krol Fráncuſki otrzymawſzy Inſubryą pod ſworcią Máxymilianęm zyednał ſie Swáncári BielKron 194v.

otrzymać po kim (2): BielKron 189v; A ten Zamek był zdawná Stolicą Olgerdá Wielkiego Xiędzá Litewſkiego/ kiedy Xięſtwo Witebſkie otrzymał po żenie StryjKron 787.

Szereg: »dojść a otrzymać« (1): y okolo thego chodził iákoby doſſedł á otrzymał Kroleſtwo Alexándrowe [quaerebat obtinere regnum Alexandri] zdrádą/ á przyłącżył ie ku kroleſthwu ſwemu Leop 1.Mach 11/1.
α. Zdobyć władzę; tenere principatum HistAl, Vulg; obtinere principatum Vulg, PolAnt, JanStat [co] (15): HistAl N2v; Thedy z ſtąpił lud Páńſki do Bran/ y otrzymał pánowánie. Leop Iudic 5/11, Dan 11/6; BibRadz II 453d marg, 2.Mach 5/7; Ktore to pánowánie/ ktore Adam pierwſzy vtráćił ná źiemi otrzymał [SynCzłowieczy] CzechRozm 124v; StryjKron 395; A potym álbo od tego czáſu potomkowie ich/ álbo idący od niech/ mieyſce pánowánia máią otrzymáć w Króleſtwie Polſkim SarnStat 882, 1067; Słucháiąc mądry mędrſzym zoſtánie/ á rozumny otrzyma rządy [et intelligens gubernacula possidebit Vulg Prov 1/5] SkarKaz 79a.

otrzymać przez co (1): A iáko przez krzyż był vniżon ták záś przez z mártwychſtánie ſwe otrzymał opánowánie wſzytkiego ſtworzenia LubPs B6v.

otrzymać po kim (1): Gdy iuż Loktek otrzymał páńſtwo po Głogowſkim kſiążęćiu BielKron 370v.

W przen (3): Vyzrzałem też/ że piorá co pod ſkrzydłem/ myſliły ſie wznieść/ á otrzymáć Kxięſtwá Leop 4.Esdr 11/25; BudBib 4.Esdr 11/20, 25.
b. O własności prywatnej: wejść w posiadanie; possidere Vulg, JanStat; hereditare PolAnt; habere Vulg [co] (26): ZapWar 1548 nr 2668; Leop Num 11 arg; Stipendii spem propinquam facere, Dać komu dobrą nádźieyę w rychle Iurgelt álbo myto otrzimáć. Mącz 326c; GórnDworz Sv; Pomniſz ná to moy ſynu żeć ći wſzyſcy poymowáli żony znarodu ſwego/ á wodziło ſię im wdziatecżkach ich/ y potomſtwo ich otrzyma w oſiádłość ziemię [haereditabit terram]. BudBib Tob 4/13; Aleć záprawdę mnieyſzy to był wyſtępek zá kupnem co otrzymáć/ nie trapiąc ludzi áni gwałtu cżyniąc/ niżli z wiela ludzi záfráſowániem y ćięſzkim obráżeniem cżego doſtáwáć ModrzBaz 6v; w ty moy przydaczy tę cząſtkyę otrzimalaſzma ZapKościer 1585/56v, 1585/62v; PaprUp I2v; zábiymy go/ á otrzymamy (marg) pośiądzmy G. (–) dźiedźictwo iego [habebimus hereditatem]. WujNT Matth 21/38, Act 1/18; Iż ieſli który z duchownych albo liſtmi/ álbo poſseſſią dawną to Poświątné otrzyma SarnStat 214; á potym chcą dwory budowné y napráwné dźiedźictwá práwem ſobie otrzymáć SarnStat 594, 336, 595, 610, 635, 688, 760, 921; Ieſli ich [pszczelego roju] nie dośćignieſz/ iuż wiedz że nie twoie. Ten iuż bywa ich Páném/ y ten ie otrzyma/ kto ie ná drzewie ábo ná płoćie poima. KlonWor 25.

otrzymać od kogo (1): chcąc y myto więtſze od Princypałá ſwego otrzymáć/ y nakłády ná przezyſkáney ſtronie pozyſkáć GroicPorz z3v.

otrzymać komu [zawsze: sobie] (2): RejPs 60; GDźieby téż kto máiąc piérwéy Dożywoćie [...]/ potym wieczność ſobie otrzymał ná nié SarnStat 87.

otrzymać przez co (1): Wąż dał Gwidonowi kámień troiey bárwy/ takież prełat ábo ſpowiednik przez vcżenie piſmá ſwiętego może otrzymáć kámień to ieſt Kryſtuſá HistRzym 69v.

Szeregi: »kupić a otrzymać« (1): abychmy inſſych skarbow nienabywali iedno tych za ktorebychmy mogli ſobie kupic a otrzymać dziedzictwo wieczne w kroleſtwie twoiem ſwiętem. RejPs 60.

»sobie przywłaszczyć i otrzymać« (1): chcąc winę zá głowę ſobie przywłaſczyć y otrzymáć [vendicare et obtinere JanStat 607] SarnStat 611.

c. O łupach wojennych: zdobyć [co] (10): wpádli w miáſto/ ktore wźięli [...]/ ſkárby wielkie otrzymáli. BielKron 448.

otrzymać z kogo (1): Lup ktori ſynowie Izraelſczy z Madianitow otrzymali. KłosAlg D2.

Zwrot: »(wielką) korzyść, wiele korzyści otrzymać« (6:2): tám wielką korzyść otrzymáli ſrebrá/ złotá/ ſzat/ klenotow/ y zbroie nábráli. BielKron 31v, 87v, 239, 252, 254v, 351, 355, 367v.
d. Objąć urząd, tron; regnare PolAnt Vulg; sedere in sede regni sui PolAnt; pervenire in dignitationem Modrz [co] (22): RejPs 42; LubPs F; Leop Luc 19/15; Zátym gdy ſię to ták działo/ wrocił ſię Tryfon z Antyochem młodźieniaſzkiem/ który otrzymawſzy kroleſthwo włożył ná ſię koronę [regnavit et imposuit sibi diadema]. BibRadz 1.Mach 11/54, 1.Mach 7 arg, 4; MAchomet po ześćiu bráćiey/ kroleſtwo przez krwie roźlánia othrzymał BielKron 241, 415; Succedere im locum alterius, Mieyſce cziye otrzimáć. Mącz 44d; Obtinere provinciam, Otrzymać ſtároſtwo/ Stároſtą zoſtáć. Mącz 328a, 221a, 302a, 447c; BielSpr 10; vcżyńmi rychło miedzy ſobą przymierze/ á corkę moię którą ma Alexánder/ tobie dam w małżeńſtwo/ y otrzymaſz kroleſtwo oycowſkie [et regnabis in regno patris tui]. BudBib 1.Mach 11/9; ModrzBaz 44; Tákże Benedykt S. ktory też náuką cżárnokśięſką Papieſką ſtolicę otrzymał. CzechEp 423; ActReg 172; Dźiękuiemy tobie Pánie Boże wſzechmogący/ [...] iżeś wźiął moc twą wielką/ y otrzymałeś kroleſtwo [quia accepisti virtutem tuam magnam et regnasti]. WujNT Apoc 11/17.

otrzymać pod kim (2): Tárquinius pirwſzy [...] zábit zdrádą od ſynow Ankuſá Márciuſá/ iż był pod nimi kroleſtwo otrzymał/ będąc ich opiekunem BielKron 102v; Mącz 45a.

otrzymać po kim (1): gdy on po oycu ſwoim Pipiniuśie otrzymał Ceſárſtwo LeovPrzep C.

2. Uzyskać, osiągnąć, dostąpić; obtinere HistAl, Mącz, Modrz, JanStat, JanPrzyw, Cn; consequi HistAl, Vulg, Modrz; habere HistAl, PolAnt, Vulg; acquirere, recuperare HistAl, PolAnt (558):
a. Zdobyć w wyniku własnego postępowania; potiri Modrz, Calep; recipere HistAl; adipisci PolAnt; deportare, possidere, reportare, retinere Mącz [w tym: co (171)] (179): PatKaz III 136; Sami panowie o to proſili/ Abý ſina Krolem vcżinili. Dwóy pożitek przi tym otrzimali/ Bo y wiarę wielką okazali: Y vprzedzili wſzitky trudnoſci KlerPow 9; Gdy chceſz popelnić ſnámi boiowánie nic nie othrzymaſz ieſli mię zwyciężyſz [nihil acquires si victoriam reportabis]/ ábowiem máłego cżłowieká á łotrzyká odzierzyſz HistAl C5v, I8v; że też Kolegium Krákowſkye doſić zacne y známyenite záłożył [król Jageło]/ ktore potem s Doktorow y Miſtrzow ludzi vcżonych myędzy inſſemi narody záwołánye dobre otrzymáło GliczKsiąż Lv, L2; LubPs N2; że ſtroná obwiniona/ niż ſye s Powodem/ przes głowną odpowiedź ná żałobę w práwo wda/ ty lekárſtwá práwne ma: álbo odwłok vżywa/ kthore s práwá otrzyma GroicPorz Cv; KrowObr 140; BibRadz II 143c marg; co zá męſtwo otrzymamy choćiabyſmy wdowę z dziećięćiem zwalcżyli/ á tho w zyſku otrzymamy/ gdy Turká zewſzemi mocámi náſię pobudzimy/ kthory ſie zánie záſtáwi BielKron 311, 151; Aegre impetrabis, z cięſzka/ Trudno otrzymaſz. Mącz 4a; Qui pluris licitatur ei addicetur, Kto więcey poda ten otrzima Mącz 192d; Pancratio vincere, Otrzimać ſzkołę ná tákowym ſzermierſtwie/ álbo vbić kogo tákowemi ſztukámi. Mącz 275a, 217d, 466a, 499b; KuczbKat 45; ſzli pieſzy y iezdni do rzeki Tybru vcżyli ſie pływáć/ gdzie dwoy pożytek otrzymał/ y pot s ſiebie omył y pływáć náwykł BielSpr 5; ModrzBaz 7; Ták S. męcżennik koronę ſwoię otrzymał/ y w onych mękách dokonał. SkarŻyw 274; StryjKron 557; NiemObr 170; GórnRozm F2v; Potior Occupo, vinco, compos voti fio – Germ. Eroberem/ niechtig werden / vnder ſein gewalt bringen erlangen. Pol. Otrzymas [lege: otrzymać] coholwtek [!] doſtaię. Calep 827b; Phil H2; WujNT 17, 67; że ſię ná te dwie cnoćie z dáru Bożego zdobędzie/ y owſzem gdy iednę prawdźiwie otrzyma/ y drugą záráz poćiągnie WysKaz 4; KmitaSpit C6v.

otrzymać od kogo (5): HistAl D7v; BielKron 83v; ModrzBaz 104; ReszPrz 31; Kto práwá y wolności od Kśiążąt y Pánow ieſzcże dźiedźicżnych/ ſtanowi Rycerſkiemu otrzymał PowodPr 20.

otrzymać u kogo (3): Tedy Zydowie otrzymáli ſławę v Krolá [et glorificati sunt Iudaei coram rege] BibRadz 1.Mach 11/51; y wielką tak poſpolitą iako v oſobliwych ludzi chwałę otrzimał. KwiatKsiąż N; CzahTr F2v.

otrzymać komu (4): KlerPow 4; KrowObr A; że tutorowie trudniąc ſpráwy ludzkié/ [...] do lat im ſuſpenſią otrzymawſzy/ [...] intromiſsiiéy w té dobrá bronią SarnStat 582; PowodPr 20.

otrzymać przez co (4), przez kogo (1): Day Boże/ áby przes żywego Drzewá zapłáthę/ wietzne dziedzicthwoſmy otrzymáli. KrowObr 172v; WujJud 116v; KarnNap E2; [Rusacy] sławne zwyćięſtwo przes iednego Pereasławiániná [...] otrzymáli StryjKron 135, 737.

otrzymać za co (2): I ſluſznie ty Lilie ſobie otrzymáli/ Zá ty cnoty ktore ſie w nich okazowáły. KrowObr A; CzahTr Fv.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: co (3), aby (2)] (5): Toć wáſze nie wſtydliwe wykręty/ ktorymi chcećie otrzymáć/ áby on dawny Kośćioł Mſzey świętey ofiárą nie zwał. WujJud 236; Bo y od nieprzyiaćielá łácniey otrzymamy co będźiemy chćieli/ gdy pobacży nas być z ſtrony wſzytkich rzecży gotowe ModrzBaz 104; że nikt nic otrzymáć niemoże/ cżegoby mocą niemuśiał doſtáć. ModrzBaz 141; á ták czego niemogł Moſkiewſki mocą/ to Glinſki przez chytre Condicie/ y zdrádliwe obietnice (ktorego [lege: ktore go] ſámy potym omyliły) otrzymał StryjKron 738; NiemObr 170.

W przeciwstawieniu: »opuścić ... otrzymać« (1): Lepiey ieſt opuśćić krotkie roſkoſzy ſwiátá tego/ á otrzymáć wiecżne RejPos 326v marg; [TerentMatKęt M3].

Zwroty: »chwałę otrzymać« = laudem consequi HistAl [szyk zmienny] (6): HistAl H3; KrowObr C2; KwiatKsiąż N; Muliebris certaminis laus penes Lucretiam est, Chwałę walki niewieściey Lucrecia otrzimáłá. Mącz 289c; Dla niey [mądrości] otrzymam chwałę [habebo ... gloriam] wpoſpolſtwie/ á cżći v ſtarſzych choćiażem młodzieniec. BudBib Sap 8/10; KarnNap E2.

»cześć otrzymać« = honorem recipere HistAl [szyk zmienny] (8): Pochlebcę y obmownego/ Odpądź precż od domu ſwego: Cżći z tákimi nie otrzymaſz/ Y cnoty ſtráćiſz ktore maſz. BierEz G, E4v; Za chwalebným/ mądrim iego zachowanim Otrzimał cżeſtz/ ſlawę/ ſobie y pańſtwom ſwým. KlerPow 4; FalZioł V 52v; RejPs 111v; HistAl D7v; BielKron 311; Ci wſzyſcy zá żywotá ſwego otrzymáli cżeść [gloriam adepti sunt]/ á byli o chędogą wieku ſwego. BudBib Eccli 44/7.

»gorę otrzymać« = palmam ferre a. tenere Cn [szyk zmienny] (5): Koſćioł Rzymſki záwſze gorę y przodek otrzimał WujJud 116v marg, 116v; y Zuzánná zá twoią pomocą nád pługáwymi cudzołożniki gorę otrzymáłá SkarŻyw 341; otrzymáli gorę Krzyżacy nád Litwą StryjKron 442; Alec niemoga gori otrzimac nad cznota. PaprUp A3.

»pierwsze miejsce otrzymać« [szyk zmienny] (4): Alexánder/ potym/ gdy chodził do ſzkoły/ przewyciążał wſzyſtki w náukach y kożdego mądrze przegadał/ ták iż wrychle nádewſzyſtki otrzymał pirwſze mieyſtce [et velocitate obtinens principatum; A yego rychlosczya a dowczypnosczia otrzymał kxastwo HistAl 1510 45] w naukach. HistAl A7; kośćioł Alexándryiſki pierwſze mieyſce otrzymał po Rzymſkim kośćiele WujNT 125, 125 marg, Xxxxx.

»otrzymać przodek, przodkowanie« [szyk zmienny] (7:2): Possidere palmam, Przodek á zwycięſtwo otrzymáć. Mącz 380b; WujJud 116v [2 r.]; Rzymſki y Apoſtolſki kośćioł/ nie od Apoſtołow/ ále od ſámego Páná zbáwićielá náſzego/ przodkowánie otrzymał ReszPrz 31; WujNT 43, 67; ELIZABET głádkośćią przodek otrzymáłá. SapEpit A3, Bv, B4.

»otrzymać sławę« = nomen acquirere HistAl; glorificari PolAnt; reportare gloriam Mącz; nobilitari Modrz [szyk zmienny] (10): Lew ſie niegdy polepſzyć chćiał/ By dobrą ſławę otrzymał BierEz R3; HistAl L8v; Iáko otrzymawſzy wielką ſławę ſwięći mieli ozdobić kroleſtwo Páná Kriſtuſowe s. ſłowem iego LubPs P5 marg; BibRadz 1.Mach 11/51, Eccli 39/13; BielKron 306; Mącz 313d; HistHel B3; ModrzBaz 61; CzahTr F2v.

[»wierzch otrzymać«: Nikt nie śmie wyzywáć/ nikt nie śmie obráźić tego/ o ktorym rozumie/ żeby wierzch otrzymał/ rć. BusLic 46v.]

»otrzymać zwycięstwo, wiktoryją« = parere victoriam Mącz, Modrz; adipiscere, ferre a. possidere palmam, victoriam reportare Mącz; patiri, praevalere, statuere trophaeum PolAnt [w tym: nad kim (34)] [szyk zmienny] (95:1): KlerPow 2; FalZioł IV 54c; SeklKat Tv; ten kthory miaſto Tebańskie zbuduie troiakie zwycięſtwo otrzyma [tres victorias consequitur]/ a doſtąpiwſzy troiakiego zwycięſthwa [tribus victoriis adeptis]/ natychmiaſt naſze miaſto ſprawi na pirwſzy ſpoſob. HistAl D3v, B2v [2 r.], D, D6, F5, F5v (10); GliczKsiąż C7; LubPs O5v marg, P5 marg, Q4 marg, V6v, gg6v, hh2; GroicPorz o3v; LeszczRzecz A6v; BibRadz Ps 143 arg, I 376a marg, Os 12/4, 2.Mach 15/6, II 12a marg; Tegoż też roku wielkie zwycięſtwo Portugálcżycy otrzymáli w Indyey BielKron 191v, 60v, 83v, 101v, 120, 162 (17); Laurea [...] Wieniec z bobkowego liścia który bywał dawan temu który zwićięſtwo otrzymał Mącz 186a, 43b, 44a, 121c, 177a, 271c (17); GórnDworz Z2, Z5v, Dd5; HistRzym 33; BudBib 1.Mach 5/41; BiałKaz L2; BudNT Apoc 15/2; PaprPan Gg3v; ModrzBaz 108v, 125v, 126; SkarŻyw 162, 600; StryjKron 135 [2 r.], 270, 308, 395, 421 (10); KRyſtus Pan z martwych wſtał/ zwyćięſtwo otrzymał/ bo zburzył śmierć ſrogą/ ſwoią śmierćią drogą ArtKanc FI7; Phil B4; OrzJan 29; WujNT Apoc 15/2; Król Zygmunt Polſki/ Dźiad W.K.M. zwyćięztwo v Orſzéy nád Moſkwą otrzymał/ Roku 1514. SarnStat *4v; KmitaSpit A4; Viktorią nád nimi pewną otrzymamy CzahTr Ev, D3v, Fv; GosłCast 34; SkarKazSej 685b; KlonWor 17.

Szeregi: »otrzymać ani dostąpić« (1): á iż cie iuż pewnie poſtáwić racży przed ſwiętym Máieſtatem iego. Cżego/ iáko ſłyſzyſz/ wſzyſcy mędrkowie ſwiátá tego [...] nigdy otrzymáć áni doſtąpić nie mogą. RejPos 289v.

»osięgnąć, otrzymać« (1): Reportabis ex hac re magnam gloriam, Odnieſieſz/ to yeſt oſięgnieſz otrzimaſz ztąd wielką słáwę. Mącz 313d.

»wziąć i otrzymać« (1): Dwoie zwyćięztwo weźmieſz y otrzymaſz ſpołem GosłCast 34.

»zyskać ani otrzymać« (1): O iákażby to byłá ſłába nádzyeiá náſzá/ ábychmy o to ſtáráiąc ſie wſzytkiemi pilnoſciámi ſwemi/ nic zyſkáć áni otrzymáć nie mogli. RejPos 142.

b. Dostać od kogoś, zostać obdarzonym w wyniku starań, zabiegów, wyjednać, wyprosić, zasłużyć; compotem (fieri) Mącz, Modrz, Calep; accipere HistAl, Vulg; reportare Vulg; apprehendere JanStat [w tym: co (330), kogo (9)] (379): Druga modlytwa od ktorey tyle dny odpuſtu otrzimaſſ ylye cyal pogrzebyonich tam gdzye mowyſſ. BierRaj 20v; przetoć go [Ezopa] Pan kupił/ Aby on moim mężem był [...]: A tákoć to zá pewne mam/ Iż go ia ſámá otrzymam. BierEz B3v, D4v, Pv; OpecŻyw 189; yſz kozdą laſką [...] zuyelką robothą y praczą nabyla a tom otrzymala uſtauyczną modlythwą gorączą ządzą, gląboką pokorą a nabozenſthwem uyelkym płaczem a lzamy uyelkym czyala mego udrączenym, tegom doſzla a doſtąpyla PatKaz III 153, 136v; FalZioł V 52v; BielŻyw 112; RejKup Q; a ſthamtąd Olimpią gwałthem wziąwſzy aby ią s ſobą wiodł a onę otrzymał [Olimpiam trahens ut secum duceret et eam haberet] HistAl B4; MurzHist I; MurzNT 108v; KromRozm III P8v; Náſycenie docżeſnych y wiecżnych dobr záwżdy ſpráwiedliwi otrzimáyą. LubPs D4 marg, Q4; GliczKsiąż C3; GroicPorz i3v, v v; Day/ áby wſzyſcy kthorzy ſie do nich vćiekáią/ wſzyſthko otrzymáli. KrowObr 176, 95v, 164; A wykupieni od Páná/ náwrocą ſie y prziydą ná gorę Syon z chwałą: á rozweſelenie wiekuiſthe ná głowie ich/ Rádość y weſele otrzymáią [gaudium et laetitiam obtinebunt] a vćiecże precż boleść y łkánie. Leop Is 35/10; Modlitwa Iezuſá ſyná Syráchowego/ ktora w ſobie zámyka czynienie dźięk. Kędy ſię modli áby mogł otrzymáć mądrość. BibRadz Eccli 51 arg, *4, II 22a marg, Gal 4/5; pirwey żądał áby byłá wełná mokra á zyemiá pod nią ſucha/ y sſtáło sie ták. Potym żądał áby wełná byłá ſucha á zyemiá pod nią mokra/ wſzytko otrzymał BielKron 50; Przeto Grekowie żądáli do trzech lat przymierza/ y otrzymáli. BielKron 57v; Drudzy poſłowie zacni z Rády iecháli do niego tákież proſząc/ nic nie otrzymáli. BielKron 109v; Gdy tedy niemogli nie otrzymác Luterowie/ piſáli do ſwych wſzytkie rzecży co ſie działo BielKron 209; Ten po śmierći Lázárzá ſwiekra ſwoiego nie thylko małżonkę ále y kſięſtwo Raſćiyſkie otrzymał BielKron 275; ſzukał rády tákież obycżáiá/ ktorymby mogł dzyedźicżność mieć ná Kſięſtwo Litewſkie: tákież iákoby mogł y koronę iego otrzymáć ná Kroleſtwo Litewſkie BielKron 386, [842]v [2 r.], 85, 195v, 218, 218v (16); Omnibus sententiis absolvi, Wſzelką skaźń zá ſobą otrzimáć. Mącz 400d, 149a, 179a, 284a; Prot A3; GórnDworz T3v; HistRzym 72v, 86; RejPos B2, 31v, 132; A który przyymuie ſpráwiedliwégo/ zapłátę ſpráwiedliwégo otrzyma [mercedem iusti accipiet Vulg Matth 10/41; ſpráwiedliwego zapłatę weźmie WujNT] BiałKat 143v; Dla niey [mądrości] otrzymam nieśmiertelność/ á zoſtáwię potomſtwu wiecżną pámiątkę. BudBib Sap 8/13, 4.Esdr 2/13; BudNT Hebr 11/10[5]; CzechRozm 194; Ieſliśćie to ná wtorym Zborze otrzymáli/ á cżegoż ná tym prośićie? SkarJedn 182, 105, 185, 190; KochOdpr C3v; KochPs 4; SkarŻyw A5v, 13, 70, 292; bo żon ſiedḿ pogáńſkim obyczáiem poiął/ s ktorymi wſzetecznośći ſwoiey doſyć czyniąc/ iednák potomſtwá niemogł otrzymáć StryjKron 150; Krol Włádiſtaw Iágieło/ ná Seymie Lęczyckim ſtárał ſię o to pilnie/ v Sláchty y Pánow koronnych/ áby mogł otrzymáć Succeſſią ná Kroleſtwo Polſkie po ſobie Synowi Włádiſłáwowi StryjKron 557, 697; ArtKanc I19, L3, M17; ZawJeft 41; Compos – Ktori nieco otrzimał, tenktori doſtał. Calep 228b; KochFrag 43; ábyſmy przyczyną błogoſłáwionego Marćiná wyznawce y biſkupá twego/ przećiwko wſzelkim rozlicznych przećiwnośći naiázdom obronę otrzymáli. LatHar 453, 426, 592; Oto/ oracz oczekiwa drogiego owocu źiemie: ćierpliwie czekáiąc áżby otrzymał (marg) deſzcz. G. (–) zaranny y odwieczorny WujNT Iac 5/7, s. 89, 516, Hebr 10/36, 11/5, s. 787; IEſliby kto przećiwko poſtánowieniu Státutowemu co práwem Kortyzáńſkim otrzymał SarnStat 175, 158, 193, 240 [2 r.], 326, 808 (12); KmitaSpit C5; PaxLiz B, E3 [2 r.]; SapEpit ktv; SkarKaz 635b.

otrzymać od kogo (27): OpecŻyw [170]; HistAl E5v; od IchM ani nagrodzenia, ani obmowki żadnej, ani nakoniec pokoju otrzymać za tak częstemi swemi skargami nie możemy. DiarDop 104; Boć ci co błogoſłáwyą imię Páná ſwego/ Otrzymáyą dzyedzictwo ná zyemi od nyego/ Aleć od tákich odyął Pan ſwą pilną pyęcżą/ Co imyeniowi yego ſwyętemu złorzecżą LubPs K2, K2v marg; kożdą rzecż o ktorąkolwie iácy będą prośili/ otrzymáią od oycá mego [fiet illis a Patre meo] ktory w niebie ieſt. Leop Matth 18/19; O pánnách przykazánia Pańſkiego niemam/ wſſákoż rádę da wam/ iáko ten ktorym otrzymał miłoſierdzie od Bogá ábym był wiernym. Leop 1.Cor 7/25, 1.Ioann 3/22; POtym Adam poznał Ewę żonę ſwoię/ ktora pocżęłá y porodźiłá Kainá/ tedy rzekłá Otrzymáłám mężá od Páná. BibRadz Gen 4/1, 2.Esdr 2 arg; Goski A2v; HistRzym 100v; RejPos 60v; BiałKaz C3v, C4v; CzechRozm 192v, 193; ModrzBaz 140; ReszPrz 31; ReszList 147; Phil Q3v; WysKaz 22; [oznajmujemy] Iż Zydów náſzych po wſzyſtkiéy źiemi páńſtwá náſzégo mieſzkáiących Státuty y przywileie/ któré od nas otrzymáli/ ſłowo od ſłowá iáko ſą w ſobie niżéy nápiſáné/ tym ſpoſobem chcemy áby były obiáſnioné. SarnStat 249, 7, 364, 844, 956, 1117.

otrzymać u kogo (36): RejPs 30; HistAl D4; KromRozm III P; Márku ſwięty/ to nam v Bogá otrzymay ábyſmy záſlużyli ſobie vżywáć wkroleſtwie weſelá. KrowObr 162v, 136v; UstPraw E3v; BibRadz Prov 8/35; gdy Tomás Kárdynał Strygońſki Pátryárchá Konſtántynopolſki/ przećiw Turkom do Trácyey Iubileuſz ná Krzyżaki v Papieżá otrzymał BielKron 412v, 13, 53, 77v, 84v, 230v (10); Mącz 45b; WujJud 55, 184, 239v; ModrzBaz 19v; MWilkHist B3; Tegoż czáſſu Fiedor Tanguſzko Xiążę Włodimirſkie v Krolá Iágełá y v Witołdá z łáſki otrzymał Xięſtwo Siewierſkie StryjKron 502, 547, 692; NiemObr 60; ReszPrz 52; KochPieś 16; Lukrecyus otrzymał to v Collátyná/ iż dla vſcia ſromothy/ pirwey niżby poſpolſtwo zdánie ſwe dáło/ odſtąpił tego vrzędu y z Miáſtá vſtąpił. Phil E3; LatHar 441; Nie ſámowiernicy/ ále dobrze czyniący v P. Bogá wſzytko otrzymáią. WujNT Cccccc2v [idem] 823 marg; SarnStat 198; wſpomoż łáſką ſwoią/ poćieſz ſercá vtrapionych/ przez imię twoie naświętſzé/ przez któréś nam obiecał wſzytko otrzymáć v Bogá oycá ſwégo niebieſkiégo/ oco iedno będźiem prośić. SiebRozmyśl E3; VotSzl Bv.

otrzymać komu [w tym: sobie (6)] (9): RejPs 107; KrowObr 162v; BielKron 375; Dzyeń Bożego wſtąpienia kto Iezuſa lipowego powrozem iáko złodzieiá do niebá wciągnie/ á dyabłá z gory zrzući/ á potym z nim po vlicach biega/ tho wielkie odpuſty á przyſługi ſobie ku Pánu Bogu otrzyma. RejPos 225v; Ná ten cżás/ práwi [Augustyn św.]/ święty łan/ o cokolwiek prośić będźiemy/ nam otrzymáć może WujJud 189; SkarŻyw 262; ReszPrz 52; y otrzymał/ iáko y on [Abraham]/ wielkie á známienite obietnice/ ták ſobie/ iáko y potomkom ſwoim. WujNT 67; SarnStat 364.

otrzymać przez co (14), przez kogo (7): yakobi on przes poſli swe niemogl nycz otrzimacz LibLeg 10/153v; KromRozm I K3v; Prokurator opráwi y przeſtrzeże sobie/ [...] áby mogł mieć friſt álbo czás ná zmowę [...]. Co też przes ſkazánie Sędźiego otrzyma. GroicPorz v v; Day nam ábyſmy Przes Paulinowe zaſlugi/ y przytzyny mogli otrzymáć/ twoie pomocy KrowObr 173v, 133v, 174, 176; Leop Hebr 11/4; MWilkHist F2v; NiemObr 69; W Kryſtu nádźieię ma/ że przezeń od ſkázy/ przespiecżność otrzyma. ArtKanc F4v; LatHar +11, 441; Wiárą Abel obfitſzą ofiárę ofiárował Bogu niżli Kaim: przez ktorą świadectwo otrzymał iż był ſpráwiedliwy WujNT Hebr 11/4, s. 430, Rom 5/11, Hebr 11/2, s. 776 marg, 2.Petr 1/1; SarnStat 986; SkarKaz 348a.

otrzymać za co (2): ktoremum niezlicżne ſlużby cżynił/ á zá to nicem dobrego od niego nie otrzymał HistAl E5v; KromRozm III F3v.

otrzymać kim (1): Abowyem yeſli go [syna] w roſkoſſy á w myękkim/ á pyeſſcżącem chowányu będzyeſz myeć/ yádwabnikyem go potym á nicżemnym cżłowyekyem doſtányeſz y otrzymaſz. GliczKsiąż E4v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem i od: to (21); co (49), aby (7), iż (3), że (1)] (60): OpecŻyw 55v; ForCnR D3v; PatKaz III 131v; FalZioł I 102d, V 53; BielŻyw 112; HistAl C3, D4; MurzNT 108v; KromRozm III P; W Páńſkim imieniu ſwiętim wizytko ocż prośić będzyem wedle obyetnic iego łácno otrzymamy LubPs I marg; KrowObr 46v, 136v, 162v; Leop 2.Reg 19/38, 1.Ioann 3/22; Y rzekł Krol do Eſter przy oney bieſiedźie/ Czegóż wżdy żądaſz á otrzymaſz [Quae est petitio tua, et dabitur tibi]? BibRadz Esth 5/6; Od prełatow/ zakonników/ y ſędzyow/ czoſzkolwiek będzieſz ządał/ otrzymaſz. Goski A2v, A3v; Potym Salomon wſtał/ cżynił dzyęki y ofiáry Pánu Bogu/ że to v niego otrzymał o co záwżdy prośił. BielKron 77v; Otrzymał wſzytko Káźimierz v Papieżá cżego żądał. BielKron 375, 13, 375; Concessit senatus petitioni tuae Dałáć ſie rádá vpzrolić [!]/ álbo/ otrzimałeś to v rády coś ządał. Mącz 45b; Compos votorum vel voti, To co żądał otrzimał. Mącz 62c; Repulsam ferre, Nie otrzimáć tego ócz kto ſtał Mącz 121d, 85a, 218b; A iákaſz tho pociechá [...] wſzytko ſobie otrzymáć o co iedno cżłowiek prośić będzie ſmiał Páná tego. RejPos 68v, 60v, 134, [136]v, [137], 141v; WujJud 55, 189; BiałKaz C4v, D; CzechRozm 192v; A my bądźmy pewni/ że król z wyſokośći Słyſzy prośby náſze: á ócz go żądamy/ Wſzyſtko z łáſki iego záwżdy otrzymamy. KochPs 28; ModrzBaz 9 [2 r.], 19v, 25; MWilkHist B3; NiemObr 60; ArtKanc M15, M18; ActReg 159; PaprUp K4v; Látwie tho on cżłowiek známienity od Krolá tego bogátego otrzymał/ że go wielkiemi pieniądzmi zápomogł Phil Q3v, E3; KołakSzczęśl B3; vżyway pomocy kośćiołá/ ktory ſię zá tobą przyczynić może/ y otrzymáć zá ćię/ czegoby tobie ſámemu Bog nie dał. WujNT 212; wſzytko oczkolwiek modląc ſię proſićie/ wierzćie że otrzymaćie/ á ſtánie ſię wam. WujNT Mar 11/24, s. 30, 787, 1.Ioann 3 arg; SarnStat 1047; SiebRozmyśl E3.

W połączeniu szeregowym (1): áby wſzelki tzłowiek/ kthory wierzy w Páná Iezu Kryſtá tę łáſkę nálaſl/ miał/ y otrzymał. KrowObr 44.

Zwroty: »otrzymać błogosławieństwo« [szyk zmienny] (9): PatKaz III 132v; Nápominanie ábychmy od złośći przeſtáli ieſli chczemy nád ſobą obyecáne błogoſłáwieńſthwá od Páná otrzymáć. LubPs K2v marg, aa4v; KrowObr 92v, 93, 174v; SkarŻyw 120; Błogoſłáwieni ktorzy vwierzyli á nie widźieli. w tákiey wierze otrzymáć mamy błogoſłáwieńſtwo. SkarKaz 159b; PaxLiz E2.

»dar otrzymać« [szyk zmienny] (7): Abowimeś mnimał/ ábyś dar boży zá pyenyądze myał otrzymáć [quoniam donum Dei existimasti pecunia possideri Act 8/20]. KromRozm III F3v; BielKom F5v; BielKron 247, 249v; WujNT 671, 486; PaxLiz C3.

»koronę męczeńską otrzymać« (2): SkarŻyw 41; Márek S. pierwſzy Biſkup Alexándryiſki koronę męczeńſką otrzymał. WujNT 511, 512.

»otrzymać królestwo (boże a. niebieskie, a. wieczne)« [szyk zmienny] (11): SeklKat M; LubPs V5v, Z3v; KrowObr 45v, 58v, 111v, 133v, 221v [2 r.]; Okázuie w iákiey niewinnoſći máią ludźie przydź ku Kroleſtwu Bożemu áby ie otrzymáli. BibRadz II 44d marg, *7; HistRzym 122v; y ono obiecáne kroleſtwo twoie w wiekuiſtym żywocie/ ktore tobie z dawná ieſt zgotowáne z łáſki Páná twoiego/ otrzymaſz. RejPos 211, 187; KuczbKat 320; WujJud 104v; Ani pijánice/ áni cudzołożnicy/ Kroleſtwá Bożego nie otrzymáią [neque ... regnum Dei possidebunt Vulg 1.Cor 6/10; nie odźierżą dźiedźictwá niebieſkiego WujNT]. WerGośc 268, 268; WerKaz 301; WujNT Matth 25/34; SkarKaz 4b.

»łaskę otrzymać« = invenire gratiam JanStat [szyk zmienny] (15): RejPs 16v; TarDuch D2v; KrowObr 44, 106 [2 r.], 176, 242v; Abowiem kto mnie náyduie znaydźie żywot/ á otrzyma łáſkę v Páná [et educet voluntatem a Domino] BibRadz Prov 8/35, II 128b marg; Myſzkowſki bacżąc krolá przeciw ſobie poruſzonego/ ſzukał łáſki v niego/ ktorey nie mógł otrzymáć BielKron 410v, 53; BiałKat 243v; KochPs 96; Ale iſz wiecżnego potępienia vyść dármo y zá pokutą ſwoią otrzymáć ſobie pierwſzey łáſki/ y mieyſcá w niebie/ niemogli SkarŻyw 262; Włádiſław Xiążę Opolſkie/ widząc iż trudno przećiw oſnowi wierzgáć/ v Krolá Iágełá łáſki prośić muſiał/ ktorą otrzymał zá przyczyną Krolá Czeſkiego StryjKron 502; Bież tedy do Páná Bogá/ y otrzymay ſobie v niego łáſkę ReszPrz 52; ArtKanc 118, M19v; Phil H3; NOgi Páńſkie grzeſznicá łzámi omywáłá/ Grzechow gorzko żáłuiąc łáſkę otrzymáłá. LatHar 519, 244; SarnStat 156; SiebRozmyśl Bv; CzahTr G3v; ZbylPrzyg B2.

»miłosierdzie otrzymać« = misericordiam consequi Vulg [szyk zmienny] (21): HistAl I6v; a prawem vpamiętaniem i ſzczérą wiarą/ miłośierdźie dlá pana Chrituſa otrzymawſzy MurzHist B2, E4; Tám Boże miłoſierdzye twechmy otrzymáli/ Gdychmy ſie w pośrzod twego koſcyołá zebráli LubPs N, K2 marg; ábyſmy otrzymáli miłoſierdzie/ y łáſkę nálezli. KrowObr 212; Wzowę nie lud moy ludem moim: á nie vmiłowány/ vmiłowánym/ y then kthory nie otrzymał miłoſierdzia/ tym ktory otrzymał miłoſierdzie. Leop Rom 9/25, Prov 28/13, 1.Cor 7/25, 1.Tim 1/16; Izali nie błądzą ći ktorzy zmyſláią złoſći? ale ći ktorzy dobrze myſlą otrzymáią miłoſierdźie y prawdę [misericordia et veritas erit cogitantibus bonum]. BibRadz Prov 14/22, *7; BiałKat 213v; WujNT Matth 5/7, Rom 9/25, 2.Cor 4/1, 1.Tim 1/13, 16, Hebr 4/16; SkarKaz 632.

»otrzymać odpuszczenie, przepuszczenie (grzechow a. grzechom, a. za grzechy)« [szyk zmienny] (20:1): Druga modlytwa ktora gdi kto mowy mayᾳc ſkruchα za ſwe grzechi ſupelne odpuſſczenye otrzima. BierRaj 21v; á gdi ſkruche maią y wiarę grzechom odpuſczenie otrzymáią SeklKat V4v; Mamy wiedzec y wierzic/ ze tu natim ſwiecie otrzimami odpuſczenie grzechow wſzitkich naſzich SeklKat S4, Z; KromRozm I K3v; grzéchów przepuſzczenié i ducha świętégo wiarą prawą otrzymali. MurzHist Cv; Iędrzeiu Swięty otrzymay náſzym grzechom odpuſztzenie KrowObr 162v, 78v, 162v; Ale ku Pokućie śie wrácáiąc/ ták ieſt właſna iey tá moc áby grzechy głádźiłá/ iż bez tey Pokuty nietylko grzechow odpuſzcżenia otrzymáć/ ále też áni ſpodźiewác śie go żadnym obycżáiem niemożemy. KuczbKat 200; WujJud 192, 203v; CzechRozm 116v; SkarJedn 16; ReszList 147 [2 r.]; LatHar 139; WujNT 120, 520; WysKaz 22; tákowi którzy proſzą odpuſczenia y rozgrzéſzénia/ ile z ſtrony Bożéy/ niech rozumieią/ iż ie otrzymáli [huiusmodi postulantes veniam et abionem, quantum ad Deum censeantur obtinere JanStat 625] SarnStat 578.

»otrzymać pogrzeb« = zostać pogrzebanym (1): Pogrzebioná Rachel ná drodze idąc do Bethleiem/ tá ſámá miedzy przyrodzonemi Abráámowymi nie otrzymáłá pogrzebu. BielKron 16.

»pomstę otrzymać« = pomścić się (1): Zá vbogye thwe pomſtęś yuż otrzymał/ Złośnikiś pokarał. LubPs ee2v.

»otrzymać z [czyich] rąk« (1): dla tego was pilniey proſiemy/ ábyſcie nam wſzythkę wáſzę náukę y mądroſć przez wáſze liſty obiáwili/ możemy też z wáſzych rąk otrzymáć dobrodzieyſtwo [Poterimus quoque ex vestris manibus comprehendere bonitatem] HistAl I4v.

»zbawienie (duszne a. dusz) otrzymać« [szyk zmienny] (10): iż ći wſzyſcy ktorzy weń y ſwiętym ſłowom iego vwierzyli/ zbáwienye otrzymáią. LubPs Bv; GrzegRóżn E2; RejPos 225v; BielSpr 50; CzechRozm 259v; SkarJedn 12; nád ktore [imię] innego nie máſz pod niebem/ w ktorym biśmy zbáwienie otrzymáć mieli. SkarŻyw 4; MWilkHist F2v; ArtKanc H19; LatHar +11.

»otrzymać żywot (wieczny a. wiekuisty)« = vitam aeternam possidere PolAnt, Vulg; vitam aeternam percipere Vulg [szyk zmienny] (25): OpecŻyw 56; PatKaz III 134; Potymże zmartwych wſtaniv/ wierzę/ iż otrzymam/ żywot wiecżny SeklWyzn b2; MurzNT Luc 18/19; Ktory Krol wſtawſzy zmartwych/ ten zołtarz pánny Máryey rad mawiał/ y żywot wietzny potym dla tego zołtarzá otrzymał. KrowObr 156v, 45v, 59v, 145, 174; Miſtrzu/ co cżyniąc żywot wiecżny otrzymam? Leop Luc 10/25; BibRadz Luc 18/18; HistRzym 60v, 69v, 99; RejPos 90v, 209; BiałKat 1; WujJud 203v; BudNT przedm d3v; KarnNap D; Byſmy dziękowáli/ żesmy w Kryſtu żywot wiecżny otrzymáli. ArtKanc F4v, H18; WujNT Mar 10/17, Luc 18/18; WysKaz 48.

Szeregi: »nie otrzymać ani posieść« (1): A iż też żadnym inym wymyſlonym obycżáiem nie możymy [!] otrzymáć áni poſieść kroleſtwá iego ſwiętego RejPos 187v.

»przypaść a otrzymać« (1): áni ſam wzwieſz/ iákoć to [błogoławieństwa i żywot wieczny] przypádnie/ á iáko to ſnádnie wſzytko otrzymaſz. RejPos 90.

»otrzymać i trzymać« (2): wſzytkié y kożdé z oſobná Przywileie/ Práwá/ Wolnośći/ ý nádánia Náſzé y Przodków náſzych przerzeczonych/ któré otrzymáli y trzymáią [quas obtinent JanPrzyw 11] [...] ninieyſzym Przywileiem odnawiamy SarnStat 888 [idem] 53.

»(nie) (u)prosić, (i, ani) otrzymać« (5): Brygidá Kxiężná s Swecka [lege: szwecka] wdowá przyiecháłá do Rzymá/ y vſtáwitznie mieyſcá ſwięte náwiedzáłá/ potym v Papieżá vproſiłá y othrzymáłá/ áby Regułę Mnichom y Mniſſkom záłożyć y vſtáwić mogłá KrowObr 136v; WujJud 184; áby ná káżdégo woléy z poddánych náſzych było/ prośić y otrzymáć [petere et obtinere JanStat 411] od nas potwiérdzenia ná liſty grániczné SarnStat 844, 319, 1202.

»otrzymać a wziąć« (1): y przykazvie mowiącz/ proſcie/ otrzymacie/ á wezmiecie. SeklWyzn e4v.

»nie zasłużyć ani otrzymać« (1): iż żaden náſz vczynek/ przed vſpráwiedliwieniem náſzym/ nie mogł záſłużyć áni otrzymáć dáru vſpráwiedliwienia. WujNT 671.

»zjednać a otrzymać« (1): dziękowaliśmy WM [.,.] za to, żeście się WM przyczynić raczyli ku JKM, aby nas tak miłościwie opatrować na strawę wedle staradawnego zwyczaju raczył [...]. Acz nam tego WM zjednać a otrzymać nie mogli DiarDop 110.

»znajść a otrzymać« (1): Słuchayże co tám znaydzyemy/ á iſcie nieomylnie otrzymamy RejPos 275v.

W przen (9): Myęſo y kreẃ kroleſtwá bożego otrzymáć nye może [caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt Vulg 1.Cor 15/50; iż ćiáło y krew kroleſtwá Bożego ośięgnąć nie mogą WujNT] KromRozm II r4 [przekład tego samego tekstu GrzegRóżn]; LubPs aa3v; Antistoechon, Gdy yedná litera drugiey mieyſce otrzyma Mącz 11d; GrzegŚm 43; za niego dworſtwo y znaczne meſtwo/ i ynſze ozdobi to Kroleſtwo otrzimalo PaprUp C4v; á wierzę/ że kreẃ oná świętych Męcżennikow Angielſkich otrzyma wrychle Oycżyznie ſwoiey wybáwienie y wyſwobodzenie/ od tych Sekt y hániebnych błędow. WujJud 2; WujNT 435.
Zwroty: »otrzymać miejsce« = zostać przyjętym (1): Ten tedy obycżay pilnego rozważánia wotow/ łácno otrzyma mieyſce w zgromádzeniu ludźi/ ktorzi chcą rozumu vżywáć/ á nim śię ſpráwowáć [Et hic quidem mos ponderandi sententias facile obtinet in conventibus hominum ratione uti volentium]. ModrzBaz 29v.

»otrzymać moc« = nabrać mocy prawnej (1): przerzeczone liſty y Przywileie [...] odnawiamy/ ponawiamy/ y moc iemu [!] wieczną przydáiemy/ chcąc áby we wſzyſtkich ſwych rozdźielnośćiách [...] vſtáwiczną záwżdy y nieſporną otrzymáli [!] moc SarnStat 952.

3. Utrzymać dotychczasowy stan rzeczy (26):
a. Nie stracić; zachować, obronić; possidere HistAl, Vulg, Modrz; retinere JanStat [w tym: co (21)] (22): A gdy w wodzie ſwoy ćień vźrzał/ Pſá innego támo mnimał A táko śię mu widziáło/ Iżby miał mięſá niemáło: Myśląc iákoby mu wyrwał/ A oboie ſam otrzymał. Gdy ſie tedy ná ćień rzućił [...]/ Cień y mięſo ſpołem ſtráćił. BierEz K3v; PatKaz III 96v, 143v; LibLeg 10/113v; GroicPorz q3; ModrzBaz 68; áby w dobrych vcżynkách ſtátecżne wytrwánie otrzymáli. LatHar 96; W ćierpliwośći wáſzey otrzymaćie (marg) przez ćierpliwość wáſzę otrzymawayćie. G. (–) duſze wáſze [in patientia vestra possidebitis animas vestras]. WujNT Luc 21/19; A druga połowicá dochodów pieniężnych/ y wſzyſtkié iné pożytki z imión onych przychodzącé ná ſię otrzymáią [pro se retinebunt JanStat 212] SarnStat 209, 511; [Oſobliwym męſtwem iego źiemiá moiá doſzłá beſpiecżeńſtwá/ bo ią on z bratem ſwym iuż zginioną otrzymał HistOtton 115v; by nas racziel [...] przy ſwoim slowie zawſzdy otrzimac Krofej D5v].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Czo tedy w zwycżaiu ieſt/ ieſliże tylko nam pożytecżno ieſt/ możemy otrzimáć. KwiatKsiąż O2v.

Zwrot: »otrzymać plac, pole« = zwyciężyć; adipisci a. consequi a. reportare victoriam, devincere, superare, vincere Cn [szyk zmienny] (8:1): Pugnam indipisci, Porázić/ otrzimáć pole Mącz 168d; A pewnie by też tákie mniemánie ſtać mogło/ y ſnádniey plác otrzymáć/ niż to coś ty powiedział. CzechRozm 42, 137v; Náſzy otrzymáli plác ácz z krwáwym zwycięſtwem StryjKron 537; CzechEp 266; KochJez B3; IAm przegrał/ ia miłosći/ tyś plác otrzymáłá KochFr 109; WysKaz 21; GosłCast 71.
Szeregi: »otrzymać i obronić« (1): Papieſtwá Rzymſkiego/ y Krolewſkiey dzierżáwy Swiętego Piotrá/ będę pomagał otrzymáć/ y obronić náprzećiwko wſzelkiemu tzlowieku. KrowObr 128.

»otrzymać i rządzić« (1): właſnoſći ſwe w pokoiu otrzymał y rządził [proprietates suas in pace possideat et gubernet spokoyem ma dzyerszecz y rzadzycz HistAl 1510 255] HistAl G4v.

b. Zatrzymać [co] (1): iż ſtárzy ná choróby wnętrzné/ wód tych ćieplicznych bárzo nie máło wypijáć dawáli/ [...] áż to y wnętrze y ſkórá ſámá otrzymáć iéy nie mogłá Oczko 19.
c. [Wziąć na swoje utrzymanie, utrzymać [kogo]: iuż ſie Krol wezbrał: przeto też żaden Pan Krolá oſtáć niechćiał/ ácż ſie był Fortunat ná to nágotował/ áby ie był przez cáły mieśiąc mogł otrzymáć HistFort Hv.]
d. Obowiązywać w dalszym ciągu (3):
Fraza: »(tak) obyczaj otrzymał« [szyk zmienny] (3): Acoluthus, Náſladownik, właſnie/ ále obyczay otrzymał że też Akolit zowiemy. Mącz 2d; Ita usu receptum, Ták obyczay otrzymał. Mącz 36b; Sic in consuetudinem abiit. Tak obyczay otrzimał. Mącz 104b.
4. Zwyciężyć, pokonać kogoś; wygrać sprawę; obtinere HistAl Vulg, JanStat; comprehendere PolAnt, Vulg; possidere PolAnt; vincere Cn [w tym: kogo (3), co (18)] (24): alie po rozpravie spravy przi tey ſtronie ktora zyſk otrzyma kocz zoſtanie. ComCrac 17; Doſycieſmy iuż mieli ná tym żeſmy Perſią zboiowáli y Dariuſaſmy otrzymáli/ ktori nam cżyńſz y dáni brał HistAl G6; y ine krole ktorzy ſie ná nie ſmieli woyną oborzyć/ ſthárli woyną/ y otrzymali ie. Leop 1.Mach 8/5; BibRadz 1.Cor 9/24; A ták tego roku Polacy známienite bitwy otrzymáli, (marg) Polacy wygráli (–) BielKron 384v; BudBib Ex 15/16; Tákże Bolesław Krzywouſty/ ktory przedtym bitew znácznych polnych á wálnych czterdzieśći y ſiedḿ z ſzczęſliwym zwycięſtwem otrzymał/ ná ten czás był w chytre śidłá przywiedźiony/ y zwyciężony od Ruſakow StryjKron 220; Azaż niewiećie/ iż ći ktorzy w zawod biegáią/ ácz więc wſzyścy bieżą/ ále przećię ieden zakład bierze? Tákże biegayćie ábyśćie otrzymáli [Sic currite ut comprehendatis]. WujNT 1.Cor 9/24; Mieſczánin ma przez świádki dowiéźdź/ iż pożyczył/ y ták z nim poſtánowił: á gdy ták ſądownie dowiedźie/ otrzyma onę rzecz SarnStat 692; A ieſliby pozwány ná tákowym Roku przypowieſczonym nie ſtánął/ tedy potym powodowa ſtroná vczyni vſtanié Roku przypowieſczonégo: zá którym vſtániém otrzyma ſzkody ſwé SarnStat 826, 85, 506, 578, 688, 695 (11); Y ták żorawie śmiali woynę otrzymali/ Bo y więźniów/ co więtſza y Krolá doſtáli. KmitaSpit C5v.

otrzymać przez co (1): przez któré zdánié iuż otrzyma powództwo ná pozwánym zá tákim ſkazániém ſędźiégo. SarnStat 462.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z odpowiednikiem: to (1); co (2)] (2): weźmiſz to coć Kácérz podawa/ y poſtąṕ per reſolutionem cauſati in ſuas cauſas, hnet ná nim hárcu wygraſz/ y to otrzymaſz czegoć nie pozwala. OrzQuin Aa2; NiemObr 106.

Zwrot: »na wirzchu otrzymać« (1): dzyatki tego w ſzkołách ſie vcżą/ áby one y tákowe tłumiły/ vganyáły/ á wyáry prawdziwey/ ktora od páná Kriſtuſá y Apoſtołow/ inſſych też Doktorow Apoſtolſkich/ namieſnikow poſzłá/ áby obroniły/ y ſwą ná wirzchu otrzymáły. GliczKsiąż K8v.
W przen (1): Otrzymały przedſię ſlowá Krolewſkie mowę Ioábowę/ y inych Hetmánow woyſká [Obtinuit autem sermo regis verba Ioab et principum exevcitus; Lecz przemogłá mowá królewſká/ y ſłowá Ioábowé/ y hetmanów woyſká WujBib]. Leop 2.Reg 24/4.

Synonimy: 1., 2. dostać, odzierżeć; 1. nabyć, osięgnąć, posieść; a. dobyć, opanować, podbić; 2. dostąpić, osięgnąć, wziąć, zasłużyć, zjednać, zyskać; 3. a. obronić, zachować; 4. zwyciężyć.

Formacje współrdzenne cf TRZYMAĆ.

Cf OTRZYMANIE, OTRZYMANY

EW