[zaloguj się]
[pdf]

ROZSZAFOWAĆ (33) vb pf

rozszafować (31), roszafować (2); rozszafować : roszafować RejKup (2:2).

rozſz- (22), roſſ- (2), rosſz- (2), roſſch- (2), rozſſ- (1), rosſch- (1), roſſz- (1).

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf rozszafować
praet
sg pl
1 m -m rozszafowåł m pers -chmy rozszafowali
2 m eś rozszafowåł m pers
3 m rozszafowåł m pers
imperativus
sg
2 roszafuj
conditionalis
sg pl
1 m bych rozszafowåł m pers
3 m m pers by rozszafowali

inf rozszafować (14). ◊ fut 1 sg rozszafuję (2). ◊ 2 sg rozszafujesz (1). ◊ 1 pl rozszafujemy (1). ◊ praet [1 sg m -m rozszafowåł.] ◊ 2 sg m -eś rozszafowåł (1). ◊ 3 sg m rozszafowåł (8). ◊ 1 pl m pers -chmy rozszafowali (1). ◊ imp 2 sg roszafuj (1). ◊ con 1 sg m bych rozszafowåł (1). ◊ 3 pl m pers by rozszafowali (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (pięć z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Rozdysponować, rozdać, udzielić; dispensare Modrz [co] (30): teſtáment vdziáłam/ Com był komu winien oddam: A ták gdy to rozſzáfuię/ Tedyć śię więc nágotuię. BierEz S2v; FalZioł V 66; Iuż roſaphuy ſwe vrzedy Y ty wſytky kramne blędy. Ktore czie tak zaſlyepyly Czyalo y duſzę ſtraczyly. RejKup e7v; (nagł) Kupieć ſąm narzeką. (–) I czos mnie potem wtey nedzy Mam zlota doſyć pieniedzy. Niemoge ſobie rady dać Iako to mam roſzafować RejKup g3, f2; Y gdi Alexándrá o to pánowie karáli iż ſkarb rozſzáfował/ tedy powiedzyał: Iżem ia tego nie dał álem pożycżył tym ktorzy mi to ſowito záſię zápłácą RejZwierc 195; [Id diſtributum ſane eſt ex ſententia. Tom ná wolą rozſſáfował. TerentMatKęt K7v].

rozszafować komu (1): RejPos 193v cf »rozszafować a rozpożyczać«.

rozszafować na kogo, na co (2): [pan Boturzyński] Oſtatek tich wſchitkich swoich dlugow [...] panom exequtorum swym nyzey napiſanym wmocz poruczil y dal, abi ony tho wſchithko thak roſſchafowali iako bi naliepiey mogli y rozumyeli, za duſchą iego y na ynſche myloſierne vczinki. MetrKor 59/76v; [św. Antoni] máiętność ſwoię wſzytkę ná vbogie rosſzáfował: y pocżął koſztowáć żywotá puſtelnicżego SkarŻyw 55.

Zwrot: »hojnie rozszafować« (1): Każ Miłoſciwy krolu ſzpichłirze budować A nieżałuy ſwych skarbow hoynie rozſzafować RejJóz K8v.
Szeregi: »rozszafować i oddalić« (1): ten ktory pożyczył ná którékolwiek záſtáwioné rzeczy/ iuż po pewnym roku przez ſędźiégo náznáczonym będźie wolen oné rzeczy záſtáwné rozſzáfowáć/ y oddálić [distrahendi et alienandi ... habeat facultatem JanStat 632] SarnStat 692.

»rozszafować a rozpożyczać« (1): nędzny á vbogi włodárzu Páná ſwego [...] Zwołaże [!] dłużnikow ſwoich á tych ktorymeś rozſzáfował á roſpożycżał thego dobrodzyeyſtwá Páńſkiego/ tobie w ſzáfárſtwo twoie porucżonego. RejPos 193v.

»rozszafować i rozprawić« [szyk 1:1] (2): swym exequtorom thi wſchitkie swe mayenthnosczi w mocz dal y poruczil. proſchącz ich y roskazuyącz. yz bi ony wedlug Roskazanya y wolei iego wſsithko rosſchafowaly y rosprawily MetrKor 59/77, 59/76v.

Przen: Wyznaczyć (o czasie) (2): A będą wſzyſtki rzecży pozytecżnie ſprawowany/ ieſliże porządnie czaſy rosſzafuiemy/ y yeſliże każdego dnia obſtalowane godziny ku piſmam przidamy KwiatKsiąż L3v; ModrzBaz 90v.
a. O darach Boga (14): Y iáko dziwno rozſſáffował dobrotliwoſći ſwoie poſtánowiwſſy záwżdy prętki czas miłoſierdziu ſwemu/ á długą odwłokę czyniąc gniewowi ſwemu RejPs 150v; RejKup b2v; Bo mogłćiby też Pan ſam cżyſcie możnoſcią á oną nieogárnioną mądroſcią ſwoią/ á opátrznoſcią ſwoią opátrzyć wſzytek okrąg zyemie/ á wżdy ná nim poſtánowił y rozſzáfował dziwne ſtany á rozne przełożeńſtwá/ rozlicżne á możne krole y kſiążętá/ á potym y ine rozmáite vrzędy á doſtoieńſtwá/ áby oni [...] ſpráwowáli tu lud iego ku cżći á ku chwale iemu. RejPos 330.

rozszafować komu (5): Iż iáko Ewányeliſtá piſze/ porucżył onym zwolennikom ſwoim rozdawáć onym tłuſzcżam/ á opátrowáć ie/ á rozſzáfowáć im ono ſwięte dobrodzyeyſthwo iego. RejPos 183v; á gdyż nam thy vpominki [wzrok, słuch i dar mowy] ták dáć á rozſzáfowáć [Pan] racżył/ ku poznániu á wyſławiániu ſwiętey cżći á chwały ſwoiey Tu vważ ieſliże też ty nie będzyeſz winien ſrozſzey pomſty/ gdy [...] RejPos 206, 205v, 348v. Cf »hojnie rozszafować«.

rozszafować miedzy kogo (4): on wſzytko odiął od mędrkow ſwiátá tego á od bogacżow/ á rozſzáfował to miedzy málucżkie. RejPos 305v, 239, 329v, 351.

rozszafować na kogo (2): O nadobrotliwſzy Oycże/ zá wſzyſtko/ coś mi dáć racżył/ [...] y cokolwiekeś też ná inſze ktorekolwiek ludźie rozſzáfowáć racżył [...] dźiękuię tobie iáko mogę. LatHar 567, 567.

rozszafować nad kim (1): RejPos 248v cf »rozlać a rozszafować«.

W przeciwstawieniach: »odjąć ... rozszafować« (2): [Pan musi] odiąć od nich [tych, co wzgardzili świętym powołaniem jego] ony dáry á mądrość onę nádáną im wedle dekretow ſwoich: á rozſzáfowáć to miedzy málucżkie á miedzy proſtacżki RejPos 239, 305v.

Zwrot: »hojnie [komu] rozszafować« (1): Hoynieć on [Bóg] nam dźywne ſwe dary roſſzafował Ale chcze aby każdy miernie ſie w tym chował RejJóz E2.
Szeregi: »(roz)dać (a. rozdawać) a rozszafować« [szyk 4:1] (5): Ale nam powołánym á przeźrzánym ſwoim [Pan] nierowno inácżey racżył dáć á rozſzáfowáć ty vpominki á ty dáry ſwoie. RejPos 205v; nákoniec y Anyoły niektore ſwoie/ [...] rozdał á rozſzáfował ie miedzy ony narody cżłowiecże/ iżeby ktożkolwiek ſie okaże być wiernym ſługą iego [...] áby był pod táką ſtrażą Aniołow onych [...] iżby y o kámyk namnieyſzy nie obráźił nogi ſwey. RejPos 329v, 206, 348v, 351.

»rozlać a rozszafować« (1): nie możymy nigdy zárownáć żadnemi powinnoſciámi ſwoiemi tákiego dobrodzyeyſtwá twego/ ktoreś ty nád námi dziwnie rozlać á rozſzáfowáć racżył. RejPos 248v.

2. Roztrwonić, zmarnować [co] (3):

rozszafować na kogo (1): RejPos 350 cf »roznieść a rozszafować«.

Zwrot: »marnie rozszafować« (1): BYł cżłowyek ieden bogáty/ kthory miał włodárzá ſwoiego/ á then był oſkárżon przed nim/ iżby márnie miał rozſzáfowáć [quasi dissipasset Vulg Luc 16/1] dobro iego. RejPos 191; [[król Aleksander] więcey zá márnotráwnego niżli zá hoynego od wielu ludzi był mniman/ ták iż práwie wczás vmárł/ poki ieſzcze wſzytkiey Polſki/ y Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego márnie nie rozſzáfował StryjKron 706 (Linde); WujPosN 1584 156 (Linde)].
Szeregi: »roznieść a rozszafować« (1): obácż chwałę ſwiętego imieniá iego/ ktorą on iedno ſobie záchował á ſwiętemu imieniowi ſwoiemu/ ieſliżechmy iey nie roznieſli á nie rozſzáfowáli ná ine rozmáite imioná/ y ná ine ſtany ſwiáthá tego. RejPos 350.

[»rozszafować i rozproszyć«: Opuſzcżam pokoy/ ſzcżeśćie/ pocżćiwośći [...]: y inſze dobrodzieyſtwá iego niezlicżone/ ktoreś ty wſzyſtkie/ máło ie ſobie ważąc/ ták márnie rozſzáfował y rozproſzył/ bez żadnego pożytku y cżći Páná ſwego WujPosN 1584 156 (Linde).]

»rozszafować i wniwecz obrocić« (1): Podwiodl Krola rada ſwa do Tikocina á tam Skarb Krolow zmarlich rozſzafowac y wniwec obrocyc porzadzil. PaprUp I2v.

Synonimy: 1. rozdać; 2. potrawić, rozflarzyć, rozmarhać, rozmarnować, rozproszyć, rozterać, roztrawić, roztrwanić.

Formacje współrdzenne cf SZAFOWAĆ.

Cf ROZSZAFOWANIE, ROZSZAFOWANY

JR, MN