Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 1. PRZEWIEDZIENIE

Następne hasło: PRZEWIEDZION »

2. PRZEWIEDZIENIE (3) sb n

przewiedzienie (3), [przewiedzenie].

Pierwsze, drugie i trzecie e jasne; końcowe e z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja

	sg
N	przewiedzieni(e)
G	przewiedzeniå
D	przewiedzieniu
A	przewiedzieni(e)
I	przewiedzieni(e)m
L	przewiedzeniu

sg N przewiedzieni(e) (1). ◊ [G przewiedzeniå.] ◊ D przewiedzieniu (1). ◊ A przewiedzieni(e) (1). ◊ [I przewiedzieni(e)m. ◊ L przewiedzeniu.]

Sł stp: przewiedzenie, przewiedzienie, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. [Przeprowadzenie, przeniesienie z miejsca na miejsce]
- [Przen]
- a. [Przeniesienie do innych akt]
2. Przekonanie do swojej racji, dowiedzenie, udowodnienie czegoś (2)
3. [Przeprowadzenie czynności prawnych]
4. Pokonanie kogoś (1)

1. [Przeprowadzenie, przeniesienie z miejsca na miejsce:

Przen: in introitu {(wprzeviedzeniv)} sanctorum in sanguine christi quam iniciauit nobis viam novam Glosy II nr 84/194.

a. Przeniesienie do innych akt [czego]: Mikołaj Brochoczki w prawie zagajonem miesczkiem tę rolą jako nie swą własną miastu w społek z inszemi rolnikami puścił, na co też okazały [lege: okazali] spisek z ksiąg sądownych płockich i drugi z ksiąg ziemskich przewiedzenia tego spisku z ksiąg sądownych DokumPłock 1566/475.]

2. Przekonanie do swojej racji, dowiedzenie, udowodnienie czegoś; persuasio Mącz (2): Persuadibilis, Latwy ku przewiedzieniu. Mącz 424c.

przewiedzienie czego (1): [Theodorus Beza [...] ná to mieſce ták nápiſał: Siue Spiritu Dei legas [...]: ſiue Spiritu Deo ſeruientes [...]. To ieſt: Choć [...] będzieſz cżeść [= czytać]/ duchem Bożym [...] tedy to nic do przewiedźienia Boſtwá duchá ś. choć (też będźieſz cżeść:) duchem Bogu służąc/ [...] tedy ták muśiſz rozumieć/ że Bogu duchem służymy. BudArt a7v]. Cf przewiedzienie czego czym.

przewiedzienie czego czym (1): Persuasio, Przerádzenie/ przewiedzienie czego wymownością ſwoyą Mącz 424c.

3. [Przeprowadzenie czynności prawnych:

Wyrażenie: »przewiedzienie prawa«: co [zalane grunty przez podniesienie stawów] zasię potym za przewiedzieniem prawa musiał osuszyć. LustrRus II 190.]

4. Pokonanie kogoś [nad kim] (1):

Szereg: »zwycięstwo i przewiedzienie« (1): Nie idźieć nam o naſzę prywatę: nie o nienawiść: nie o gniew/ [...] áni idźie o zwyćięſtwo/ y przewiedźienie nád kim: ále tylko o ſámę chwałę Bożą CzechEp 47.

Synonimy: 1. postąpienie, postępek, przeniesienie; 2. dowiedzenie, przemowienie, przemożenie, przeradzenie, zwycięstwo, zwyciężenie; 3. postępek, przeprawienie, przewod, sprawa; 4. pogromienie, pokonanie, przemożenie, zwyciężenie.

Cf PRZEWIEŚĆ