[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWROTNIE (14) av

Oba e oraz o jasne.

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. przewrotny.

1. Odwrotnie, przeciwnie, na opak (1): Praepostere – Spacznie, przewrotnie, pomieſzanie. Calep 838a.
2. Opacznie, błędnie, mylnie; perverse Mącz, Cn (5): MurzHist Q4v; MurzNT 18v; Perverse, przewrotnie/ opácznie/ zlie. Mącz 488d; Sioſtry niewiáſty [1.Cor 9/5].) Nowowiernicy to mieyſce o żonách Apoſtolſkich przewrotnie wykłádáią WujNT 599.
Zwrot: »przewrotnie czynić« = wypaczać (1): álbo Wſzechmocnj prżewrotnie co cżjni [subvertit quod iustum est] przećiwko ſpráwiedłiwośći [!]? Leop Iob 8/3.
3. Nagannie, grzesznie, nieszczerze, wykrętnie, fałszywie; używając podstępu; perverse Vulg, Modrz; astu, astute Mącz (8): Abowiem był Pan vniżył Iudę [...]/ iż był [...] przewrotnie ſię ſpráwował przećiw Pánu [praevaricatus erat praevaricatione in DOMINUM]. BibRadz 2.Par 28/19, 2.Mach 4/46; Mącz [18]c.

W przeciwstawieniach: »przewrotnie ... dobrze, mężnie, poważnie, przystojnie, wiernie« (3): Poniechayćie cżynić przewrotnie/ vcżćie ſie dobrze dziáłáć Leop Is 1/16; o tem będźiemy rozumieć/ iż nieſkwápliwie dla leniſtwá/ nieprzewrotnie [nec perverse] dla popędliwośći ábo namiętnośći ſerdecżnych/ ále y poważniey wiernie y mężnie mowi: [...] ModrzBaz 30v; Przeſtańćie [...] cżynić przewrotnie/ á vcżćie ſię żywot wieść przyſtoynie. LatHar +2v.

Szereg: »wykrętem i przewrotnie« (1): A źli przedſię wykrętem/ y przewrotnie żyli. HistHel ktv.
a. O wydawaniu opinii, wyroków: niesprawiedliwie; depravate Cn (1):
Zwrot: »sądzić przewrotnie« (1): Ale prętko ná dáry ſwoy vmyſł obroćili [synowie Samuela]/ przeto ſądzili przewrotnie. BielKron 63v.

Synonimy: 1. opak; 2. błędnie, niesłusznie, omylnie; 3. bezprawnie, fałszywie, krzywie, łotrowskie, niepobożnie, nieprawnie, niesłusznie, niesprawiedliwie, niesprawnie, niezbożnie, omylnie, opacznie, pochybnie, swowolnie, zdradliwie, zdradnie, złościwie, złośliwie.

ALKa