[zaloguj się]
[pdf]

MODLITWA (2544) sb f

modlitwa (2544), [moglitwa] [dialektyzm mazowiecki].

o oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N modlitwa modlitwy
G modlitwy modlitw, modlitew
D modlitwie modlitwåm, modlitwóm
A modlitwę modlitwy
I modlitwą modlitwami
L modlitwie modlitwach

sg N modlitwa (735). ◊ G modlitwy (241). ◊ D modlitwie (41). ◊ A modlitwę (313). ◊ I modlitwą (170). ◊ L modlitwie (214). ◊ pl N modlitwy (174). ◊ G modlitw (90), modlitew (20); -ew CzechRozm, CzechEp, SkarKaz (2); -w : -ew SkarŻyw (3 : 9), WujNT (7 : 7); ~ [-éw], -(e)w (20). ◊ D modlitwåm (13), modlitwóm (11); -åm BierRaj, PatKaz III, LubPs, BielKron, RejPos (3), WujJudConf, RejPosWstaw; -óm KrowObr, BiałKat, LatHar; -åm : -óm SkarŻyw (1 : 2), WujNT (3 : 6); -åm (11), -(a)m (2); -óm (1), -(o)m (10). ◊ A modlitwy (293). ◊ I modlitwami (111). ◊ L modlitwach (107); -ach (79), -åch (27), -(a)ch (1); -ach OpecŻyw (3), KromRozm II, KrowObr (2), BibRadz (2), RejAp, HistRzym, KuczbKat (2), WujJud (6), WujJudConf (4), BudBib, CzechRozm (2), SkarJedn (2), SkarŻyw (2), StryjKron (2), ReszPrz (2), ReszList (2), ArtKanc (2), LatHar (16), WujNT (18), SarnStat, SiebRozmyśl, SkarKaz; -åch BielKom, LubPs (4), RejWiz, BielKron, RejPos (10), RejZwierc (2), RejPosWstaw (3), StryjWjaz; -ach : -åch Leop (2 : 2), BiałKat (2 : 1), BudNT (1 : 1). Skróty (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Zwrócenie się człowieka do Boga (świętych) z wyrazami czci, dziękczynienia, a także z błaganiem o łaski i zmiłowanie; odmawianie ustalonych tekstów modlitw; nabożeństwo, modły; oratio Mymer1, Mącz, Calag, Vulg, PolAnt; preces Mącz, Modrz, JanStat, Cn; comprecatio, obsecratio Mącz, Cn; precatio Modrz, Cn; deprecatio, supplicatio PolAnt, Cn; carmen, invocatio, votum Mącz; proseuche Calep; adoratio, imploratio, postulatio Cn (1833): BierRaj 20v; Bo na modlitwie duch ſwięty bywá dáwán OpecŻyw 54, 1v, 4v, 25, 53v [3 r.], 86 (12); przeto y my tey modlythwy naſzladuymy zewſſytkyego dzyąkuyącz bogu PatKaz III 153, 114, 142v, 143, 147, 152 [2 r.], 153 [2 r.]; Oratio. Gebet. Modlitwa. Mymer1 8; TarDuch A2, Ev; BielŻyw 155; WróbŻołt aa2v; RejPs 186; Modlitwa nic ynego nie ieſt iedno proſba do pana Boga o niektore rzeczy ż ządzą y zwiarą złączona. SeklKat R4v, R4v [2 r.], S, Sv [2 r.], T; Modlitwá wſſelkye ćwiczenye duſſe/ myſląc/ cztąc/ ſlucháyąc/ modląc ſye KromRozm I I2v, Kv; widzę że niemogę wtyi modlitwie/ złączyć s słowy vmysłu moiego MurzHist I4v, K, Sv; KromRozm II e2, x4; BielKom F6, G6v; LubPs A3V, B4 marg [2 r.], G3 marg, Hv, H2 marg, N6v [2 r.] (19); KrowObr 57, 155v, 165v, 191v; Leop 2.Esdr 11/17, Tob 3/25, Eccle 35/1, Is 1/15, 1.Petr 4/7; A przetożem z źiemie podnioſł kthobie modlitwę [exaltavi ab ira supplicationem meam]/ á prośiłem ábych był od śmierći wybáwion. BibRadz Eecli 51/13; A modlitwá [oratio] tá tymi ſłowy byłá ſpráwioná/ O Pánie/ Pánie Boże BibRadz 2.Mach 1/24, 1.Par 17/25, I 228v marg, Ps 50 arg, Eccli 39/7, I 12a marg (10); BielKron 77v, 80v, 94 [2 r.], 459; Praecario, pro adverbio accipitur, S modlitwą/ s proźbą. Mącz 320b; Preces et vota Modlitwy. Mącz 508a, [269]d, [305]d, 505a; Ia wam obiemá/ iáko zá ty Modlitwy/ [...] bárzo dźiękuię OrzQuin Y; SarnUzn B2; Bo w pierwym kośćiele wewſzelkim ſthanie cżáſy modlitwy bywáły lepſze niż dziś HistRzym 50v; A ták nie toć ieſt modlitwá mrucżeć poniewolnie á w łep ſie drapáć/ wijátyk wártowáć/ ábo pacierzmi kołátáć/ ále to ktora przychodzi s ſercá wiernego RejPos 214, 68v marg, 73, 202v [2 r.], 213, 214 [2 r.] (12); Wiedzże thedy/ iż Modlitwá nie inſzego nie ieſt: iedno podnieśienie vmyſłu ku pánu Bogu BiałKat 193v, 21, 143v, 193v [3 r.], 196 (18); GrzegŚm 44; Modlitwá ieſli ieſt ſerdecżna/ tedyć niedługa. KuczbKat 370 marg, 230, 355 [9 r.], 360 [4 r.], 370 [4 r.] (28); Piotr y Ian ś. chodźili ná Nonę/ álbo ná dźiewiątą modlitwy godźinę. WujJud 187, 184v [2 r.], 185 [2 r.], 185v [2 r.], 186v, 187 [3 r.] (16); WujJudConf 184v [2 r.], 185, 185v, 191v, 201v, 202v; RejPosWstaw [412], 143v, [1432], [1432]v [2 r.], [1434]v [3 r.]; BudBib ludith 13/11, Thren 3/44; WierKróc B3v; CzechRozm 81, 205; ModrzBaz 11v, 101; Calag 215a; O modlitwie/ Tertij/ Sexćie/ Nonie. SkarŻyw 393 marg, 31, 51, 52, 57, 69 (65); ktory [Bolesław czeski] ono był Wacłáwá miedży Swięte policzonego Brátá ſwoiego w Kośćiele ná modlitwách zdrádą zábił StryjKron 150; CzechEp 51, 229; NiemObr ktv; ReszPrz 40, 58, 82; ReszList 156, 164, 165; ArtKanc M18; ActReg 40; Kiedy łáſkáwé ſczęśćié po ſwéy woli znamy/Ná ten czás przez modlitwy Bogá wzywáć mamy ZawJeft 21; Calep 846b, [864]b; GrabowSet B4v; Maſz tu naprzod modlitwy z piſmá S. wyięte: iáko Pſálmy rozmáite/ Modlitwę od Chryſtá Páná twego podáną: Pozdrowienie Anyelſkie: Hymn B.P. Máriey/ Zácháryaſzow y Symeonow LatHar +6; PEwne cżáſy mieć do modlitwy/ y w piſmie świętym/ y w Kośćiele Bożym/ nie nowiná. LatHar 302, +2v marg, +3 [2 r.], +3v, +5, +7v [2 r.] (49); Ofiárá zwierzchnia modlitwą názwána. WujNT 89 marg; A gdy ſtániećie na modlitwie [cum stabitis ad orandum] odpuśććie ieſli co przećiw komu maćie WujNT Mar 11/25, przedm 37, 23 [2 r.], 26 [4 r.], 27, 30 marg (71); WysKaz 8; PowodPr 20, 36, 53; SkarKaz 82b, 121b [3 r.], 157a, 347a, 350a [2 r.] (30); PaxLiz D3; [Modlitéw niektórych czemu Bóg nie wyſłucha. WujBib ee4].

modlitwa czego [= w czym] (1): Ocży theż moie otworzone będą/ á vſzy moie przykłonione ku modlitwie mieyſcá tego [et aures meae intentae ad orationem loci huius PolAnt; et aures meae erectae ad orationem eius, qui in loco isto oraverit Vulg; y vſzy moie gotowé ku modlitwie tego/ który śię będźie ná tym mieyſcu modlił.WujBib]. BibRadz 2.Par 7/15.

modlitwa do kogo (25): LubPs ee3v marg; Leop 2.Mach 8/29, Act 12/5, Rom 10/1; Zydowie vdáli ſie ná modlitwę do Bogá z ofiárámi ſwemi BielKron 124v, 14, 77v, 89v, 113v, 125v; RejPos 212 marg; BudNT Act 12/5; StryjWjaz C2; SkarŻyw 373, 496; NiemObr 112; LatHar 7, 468, 625; WujNT przedm 40, Rom 10/1, 15/30; SkarKaz 579a, 608a; SkarKazSej 663a.

modlitwa komu (5): RejAp 54v; Nie rozumieyże o owym murowánym ábo ręką budowánym/ boć to ieſt dom ku modlitwam Pánu/ y ku ſzáfowániu ſẃiątośći iego/ ſpráwiony. RejPos 139v; SkarŻyw 151; StryjKron 81, 467.

modlitwa ku komu (30): OpecŻyw 62v; owſſem bych ſie záwżdy miáſto nieluboſći vćiekł dla modlitwy ku tobie. RejPs 209; MurzNTSekl A2; KromRozm II t; LubPs A5, B2v, B4v, E marg, O4, R3v marg; Leop Eccle 50/19; BibRadz 3.Reg 8/54, Eccli 23 arg, Act 12/5; BielKron 238, 348v; Mącz [269]d, 366a; OrzQuin Aa5v; á inácżey go [diabła] od ſiebie odpędzić nie możemy/ iedno w powſcięgliwośći ciáłá náſzego á w vſtáwicżney modlitwie ku Pánu ſwemu RejPos 185, 185, 202, [236]; BiałKat 151; WujJudConf 211v; Podoba mi ſie w onym piſániu że pobudza do Modlitwy ku Pánu Bogu/ gdyż Oratio Deum ad miſericordiam ſaepe inducit. MycPrz II C3; BudNT Hebr 5/7; SkarŻyw 82; LatHar 478; WujNT Act 12/5.

modlitwa (na)przeciw(ko) komu (8): Bo w nim [w psalmie] ieſt modlitwá przećiwko pſeudoprorokom á fáłſzywym náucżycielom. LubPs D3v, M, O3, Q2, S2, S3 (8).

modlitwa przeciw(ko) czemu (8): Státecżna modlitwá z wiárą przećiw vtrapyeniu. LubPs D3 marg, B3, K3, L3v, T3, bb6v marg, ee2; BielKron 189.

modlitwa o co (16): Modlithwá o wybáwienie. LubPs B5v marg; Pilna á vśiłuiąca modlitwá o prędki rátunk. LubPs Q2; Iáka modlitwá o odpuſzcżenie grzechow ma być cżłowieká pokutuiącego LubPs Y6v marg, D3v marg, F2 marg, L2 marg, L2v marg, N3v [2 r.] (12); SkarŻyw 341 marg; że ná on oſtátecżny punkt y chwilę rozłącżenia duſze z ćiáłem/ przygotowánia potrzebá [...] y modlitwy o dobrą ſmierć cżęſtey y gorącey LatHar 639; PowodPr 34; SkarKazSej 663a marg.

modlitwa za kogo (28): IEſt modlithwá zá kościoł y zá kroleſtwo Boże/ áby Pan Bog tho oboie w łáſce ſwey záchowáć racżył LubPs dd2, E3v, G4 marg, O5v, bb2v marg; KrowObr B3; Leop 1.Tim 2/1; BibRadz Hebr 13 arg; BielKron 38; WujJud 200v; WujJudConf 227v; SkarJedn 71, D3v; SkarŻyw 385 marg, 456, 576; ReszHoz 114; LatHar [+9]v, 88, 183, 276, 408; Modlitwy zá nieprzyiaćioły. WujNT 292 marg, 429, 447, 1.Tim 2/1, s. 722, Cccccc4.

modlitwa za co [= o odpuszczenie czego] (1): á modlithwá zá grzechy [et deprecatio pro peccatis] ieſt odſtępić od nieſpráwiedliwośći. Leop Eccle 35/3.

modlitwa nad kim, nad czym (3): KrowObr Ss3; Arcybiſkup miał nád nim modlitwy do Bogá StryjWjaz C2, C2v; [[opacicha] vczynywszy moglytwa nad nya obleklya ya wodzenye zakonne wloszyane ŻywEufr 194].

modlitwa za kim (27): MurzHist S2v; ZAmyka w ſobye ten Pſalm Prorocką modlitwę zá ludem Bożym/ y zá koſciołem iego LubPs R2v; Leop Act 12/5, Rom 10/1; BibRadz Act 12/5; RejAp 77v; RejPos 193v; WujJud 229; BudBib Sap 13/17; BudNT Act 12/5; ćiż vcżćiwość przełożonym powinną ták zdobią/ iż y poſpolite modlitwy zá nimi cżynić każą [ut et preces publicas pro eis fieri iubeant] ModrzBaz 49v; SkarŻyw 62, 80, 180, 572, 582; CzechEp 44; LatHar 487; WujNT Act 12/5, Rom 10/1, 15/30, 2.Cor 1/11, s. 625, 759; SkarKaz 383b, 579a, 636a.

modlitwa o czym (2): KromRozm II t; W Piątym [rozdziale]/mękę Páńſką nabożnym zálecáią/ y modlitwy o niey rozlicżne dáią do rąk. LatHar [+12].

modlitwa w czym [= w jakim stanie] (6): LubPs B2v, C2 marg, D3v, cc2v; Modlitwá w przeſtráchu. SkarŻyw 347 marg; Modlitwá S. Floryáná w mękách. SkarŻyw 402 marg.

modlitwa czyja [w tym: pron poss (315), G sb i pron (232), ai poss (36)] (583): POthym gdy Caplan modlitw ſwogich dokonal. wthym vmarl Popyeſch [!] gymyenyez [lege: jimieniem] vrban PowUrb +3; O modlitwie blogoſlawioné dziewice Marié gdy iey kázano Iozeffa poiątz. OpecŻyw 6, 5, 6v, 25v, 31, [61]v (8); OpecŻywSandR nlb 2; PatKaz II 54v, 64; PatKaz III 143v [2 r.]; MetrKor 46; Boy ſię go wſzytko pokolenie Izraelſkie/ bo nieodrzucił ani wzgardził modlitwy vbogiego. TarDuch A3v, A4v, A6v, D2, D8 (12); Naſze też modlitwy trzy kroć panu bogu poſpolićie powtarzamy/ bowiem y on ſam ieſt w troyczy iediny. KłosAlg A2v; Niechći ſie przybliży modlitwa moia [deprecatio mea] ku oblicżnoſci twey WróbŻołt 118/169, B6 [2 r.], L7, 16/1, 34/13, 64/3 (14); RejPs 22, 130, 153, 172, Ff7v; SeklWyzn e4; SeklKat S, T3 [2 r.]; MurzNT 78v; KromRozm II h, 12v; KromRozm III E8, K6; GliczKsiąż C3 [2 r.]; LubPs A3v, B4v, B5, D3v, E marg (48); GroicPorz aa2, aa2v; KrowObr 67, 73, 89, 91v [3 r.], 160v (22); RejWiz 46v, 132; iam ofiárował twoię modlithwę Pánu [ego obtuli orationem tuam Domino] Leop Tob 12/12, 2.Par 7/1, 12, 15, 2.Esdr 1/6, 11 (28); ábowiem wiele waży ſkutecżna modlitwá ſpráwiedliwego [multum valet deprecatio iusti]. BibRadz Iac 5/16, *7v, I 11a marg, 3.Reg 8/45, 49, 2.Par 7/12 (36); BielKron 30v marg, 35, 77v, 95v, 171 [2 r.] (10); OrzQuin Aa5v; RejAp CCv, 52v, 54, 54v, 71 [2 r.] (17); HistRzym 124; RejPos 3v, 10v [2 r.], 46v, 48 [2 r.], 65v (33); BiałKat 221, 241, 358v, 378v; MOdlitwá obłudnych ludźi niepożytecżna. KuczbKat 370 marg, 25, 275 [2 r.], 360, 405, 435; RejZwierc 264v [2 r.]; WujJud 26v, 55 [2 r.], 200v, 202, 229 (10); WujJudConf 183, 227v; RejPosWstaw [1432]v, [1434]v; Lecż ia modlitwę moię do ćiebie (wylewam) Iehowo [oratione mea converti me ad te Domine] BudBib Ps 68/13[14], 2.Esdr 1/11 [2 r.], Ps 4/1[2], 85/1, 86/6, 87/2[3] (16); BiałKaz Gv; BudNT Act 10/32[33], Philem 1/4, Apoc 8/3, 4; CzechRozm 203; KarnNap C, Gv; ModrzBaz 10; Ten miał wſtęp do pozyſkánia wſzyſthkiey Ormiáńſkiey Ziemie Grzegorz S: Bo gdy Krolowi/ y domowi iego/ zdrowie y rozum modlitwą ſwoią przywroćił SkarJedn 304; Twierdzą/ iſz ſię nie tylo słowem Bożym/ ále y Modlitwą Kápłáńſką ſtáie Ciało Boże y Krew ná Ołtarzu SkarJedn 345, 152, 167, 345; NAkłóń/ o pánie/ vſzu ſwoich A nie zárzucay modlitw moich: Ieſtem człowiekiem vtrapionym/ Od wſzego świátá opuſzczonym. KochPs 128, 80 [2 r.], 90, 161, 186, 204; Modlitwá iey wſzytká byłá przed Crucifixem. SkarŻyw 160, A2v, 13, 15, 62, 70 [2 r.] (66); Nigdy oná poránu karmie niewſpomniáłá/ Aż piérwéy Bogu ſwoie modlitwy oddáłá. KochTr 12; MWilkHist 1v; StryjKron 160; CzechEp 83, 200, 240, 270; NiemObr 112; WerGośc 221; PudłFr 73; ArtKanc I16; GrabowSet H3; TRoiáko Chrześćijánin modlitwę ſwą odpráwić może: Albo tylko vſty: álbo tylko ſercem: álbo vſty y ſercem záraz. LatHar 661, +8, [+10], [+10]v, 13, 14 (75); KołakSzczęśl C; RybGęśli D2v, D3; Wiárá y modlitwá iednych zá drugiemi/ wielmi ieſt pomocna. WujNT 132, 35, 63, 89 [2 r.], 222, 259 (57); WysKaz )?(3v, 39; SarnStat 264; SiebRozmyśl M; PowodPr 10, 56; SkarKaz 350a, 351a [2 r.], 383b, 423a, 454b, 455a [2 r.] (20); Niech modlitwá twoiá/ ktorąś Oycá zá námi prośił ábyſmy byli iedno/ ſwoy ſkutek weźmie SkarKazSej 667b, 663b marg, 672a [2 r.], 680b [2 r.]; SkorWinsz A2v. Cf »modlitwie się [czyjej] zalecać«, »modlitwa kościelna«, »modlitwa i pokłon«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem : aby (42)] (42): Druga modlithwá áby Pan Bog od okrutnikow Koſcioł ſwoj záchowáć racżył. LubPs D4 marg; MOdlitwá nadobna áby nas pan Bog oſwiećić racżył prawdą ſwiętych ſłow Ewányeliey LubPs P4, B3v, E3v marg, G2 [2 r.], I4, K4 marg (39); Leop Ps 131 arg; BielKron 14; A przetoż/ y dźięki wielkie Pánu Bogu máią być cżynione/ y Modlitwy przydawáne/ áby [precationes addendae, ut] nowym małżonkom zdárzył ten ſtan żywotá naświętſzy ModrzBaz 36v.

W polączeniach szeregowych (107): TarDuch ktv; Bacż tu cżterzy duchowné roboty/ ktoreé ſie ſpolem ſpomágaią. Oſobné mieſſkanié/ modlitwa/ poſt/ a ciala káranié. OpecŻyw 37; SeklKat Xv; KromRozm I I2v, K; Dobra yeſt modlitwá z poſtem/ y yáłmużną. KromRozm II m4v; KrowObr B3, B3v, 46v, 47, 141v; PIlnie thedy proſzę/ áby ſie napierwey przed wſzyſtkiemi rzecżámi działy/ proźby/ modlithwy/ przycżyny/ dzięki/ zá wſzyſtki ludzie [fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus] Leop 1.Tim 2/1; RejAp 156v, 185v [2 r.]; HistRzym 66, 71v, 120v; RejPos 194v, 349 [2 r.]; BiałKat 36, 196, 241, 348v; A iáko troiáko Páná Bogá obrażamy/ ſercem/ ięzykiem/ y vcżynkiem/ ták też troiáko Bogu zá to nieiáką nagrodę cżynimy: modlitwą/ poſtem y iáłmużną. WujJud 93, 92v, 106v, 133v, 211, 212 (8); WujJudConf 53, B4v, 156v, 212, 235v; RejPosWstaw [1432]v; CzechRozm 240v; SkarJedn 272, 343; A nawięcſzey ſię [Szatan] boi/ modlitwy/ cżućia/ poſtow/ ćichośći / vboſtwá dobrowolnego/ wiárowaniá prożney chwały/ pokory/ gniewu hámowánia/ miłośierdzia. SkarŻyw 57, 3, 13, 14, 35, 36 (32); ReszPrz 24, 94; A ktożby to wſzyſtko mogł wylicżyć/ co iáwnie Bráctwá rozmáite cżynią/ one proceſſye modlitwy/ śpiewánia/ wołánia do Páná Bogá z płácżem ReszHoz 127, 115, 116 [2 r.], 145, 152, 156; ReszList 158, 179, 187; LatHar +++v, 112 [2 r.], [249]; Acz wſzyścy wierni ſą duchownymi kápłany/ ktorzy duchowne ofiáry/ chwały/ modlitw/ y dziękczynienia ofiárowáć máią WujNT 801; CZYSCIEC to ieſt mieyſce gdzie ſię czyſzczą duſze/ ktore modlitwámi/ ofiárámi y iáłmużnámi żywych mogą być wſpomożone. WujNT Yyyyy2, 15, 23, 26, 201, 448 (13); WysKaz 39; SkarKaz 157a, 581b; SkarKazSej 672a.

W przeciwstawieniach: »czarnoksięstwo, czytanie, dym, kadzidło, kamienie ... modlitwa« [dym, kadzidło w polemicznych pismach innowierczych] (5): GliczKsiąż C4v; Lew Papieſz [...] Thurybularze álbo kádzidlnice [...] wymyſlił/ y dym miáſto ſlowá Bożego prawdziwego/ y modlitw prawdziwych do kośćiołá wprowádził KrowObr 91; przeſto iuſz dziſia niepotrzebá do kośćiołá kádzidłá żadnego inſzego/ iedno thylko modlithwy ofiárowáć Bogu KrowObr 91v; Do ktorego wyrozumienia [Pisma św.] przykłádem tego świętego więcey potrzebá ſkruchy/ niſzli świeckiey mądrośći: więcey płácżu/ niſzli dyſputácyey: więcey modlitwy/ niſzli cżytánia: więcey poftow/ niſzli árgumentow SkarŻyw 47, [236].

W porównaniach (4): Modlitwá moiá/ iáko zapalenie kádzidłá przed oblitznośćią twoią Pánie. KrowObr 91v; Niechay wſtąpi do ciebie moy miły Pánie modlithwá moiá iáko wonność zápalona przed máyeſtatem twoim. RejAp 54v; HistRzym 124; KuczbKat 355.

W formułach modlitewnych i fragmentach modlitw (14): Boza chwala y modlithwa naczie nyech bandzie. MetrKor 46/46, 46/117, 175; Panie wyſluchay modlitwę moię/ á wołanie moie niechaj przidzie do ciebie. TarDuch E4; Pod twoię obronę vćiekamy ſie Swięta Boża rodzićielko/ náſzymi modlitwámi niegardz w potrzebách KrowObr 160v; BibRadz Ps 102/2; Pánie rácż w vſzy twe przyiąc modlitwę moię. A wołánie moie/ niech przyidźie przed oblicżność twoię. LatHar 183, 68, 166 marg, 172, 178, 180 (8).

W charakterystycznych połączeniach: modlitwa bez przestanku, cicha (3), cudna, częsta (2), czysta, długa (10), glośna, grzeszna, jawna (2), krotko (krociuchna) (4), nadobna (7), niedostojna, niegodna, nieprzestajna (nieprzestanna) (2), ochotna, osobliwa (2), pałająca, (barzo) piękna (2), pilna, pogodna, poniewolna (2), pożądliwa, pragnąca, prawdziwa, przystojna, rozumna, skuteczna (2), stateczna, świąteczna, usiłująca, wdzięczna, wesoła, wielka (13), zapalczywa (2), znamienita, zwyczajna (zwykła) (2), żałosna (żałobliwa) (2); modlitwa łacińska, polska; modlitwy dokonać (3); modlitwę skończyć (2); wejrzeć na modlitwę (4); pamiętać w modlitwach; szczyrość, żądność modlitwy.

W charakterystycznych połączeniach przyimkowych: na modlitwie (78), przez modlitwę (34), w modlitwie (55), za modlitwą (9).

Fraza: »modlitwa się dzieje« (1): B Ráćia/ chuć iśćie ſercá moiego/ y modlitwá do Bogá/ vſtáwicżnie ſie dzieie zá nimi ku zbáwieniu [obsecratio ad Deum fit pro illis in salutem; modlitwá do Bogá ieſt zá nimi ku zbáwieniu ich. WujNT]. Leop Rom 10/1.
Zwroty: »być (a. przebyć), bywać (a. przebywać), będący na modlitwie; być w modlitwie« = esse orans Vulg [szyk zmienny] (22 : 3 : 1; 1): OpecŻyw 2v, 54; po yego [Jezusa] w nyebo wſtąpyenyu z apoſtoly wmodlythwye byla az ducha ſzwyątego s nymy wzyąla PatKaz III 151v; To zeſlanie ſpomożenia panu Ieſuſowi ſtało ſie w ogrodzie gdy na modlitwie będącemu vkazał ſie angioł WróbŻołt G2; Leop Luc 11/1; BielKron 97v; RejAp 131; GórnDworz O2v; Thedy Alekſzy záwżdy był ná modlitwie/ á ćiáło ſwe dręcżył pofty. HistRzym 124v; RejPos 132v, 214 [3 r.], 283, 306v; RejZwierc 176, 199; Dniá iednego w Adwent/ będąc na modlitwie/ w záchwyceniu byłá SkarŻyw 161, 28, 201 [2 r.], 253, 411, 444 (9); SarnStat 1287.

»chodzić, iść (a. wyniść), schadzać się, udać się, wychodzić precz; scbodzenie na modlitwę« = confugere ad vota precesque Mącz; egredi ad orationem Vulg [szyk zmienny] (2 : 4 : 1 : 8 : 1; 1): Y vdál ſie na modlitwę/ ij pocżął boga wſzechmogącego z gorącymi ſlzami proſitz OpecŻyw 5v, 2v, 15; KromRozm II vv, xv; KrowObr 5; Leop Iudith 12/5; BibRadz Iudith 13/11; BielKron 265, 349; Confugere ad vota precesque, Vdáć ſie ná modlitwę Mącz 138d; RejPos 293v; RejZwierc 200v, 201; A o dziewiątey godzinie Piotr y z Ianem ſzli do kośćiołá tákież ná modlitwę. WujNT 440, Act 16/16, s. 594.

»chwalić modlitwami; w modlitwach Pana Boga chwalić« [szyk zmienny] (2; l): [Enos] pocżął chwalić modlitwámi Páná ſtworzycielá ſwoiego BielKron 3v; Przeto święći ludźie vſtáwicznie w modlitwach páná Bogá chwalili BiałKat 221; WujNT 200.

»czuć w modlitwach; czucie na modlitwie; czujny w modlitwie« (3; 1; 1): BiałKat 21; Przeto trzezwi bądzćie y cżuyćie wmodlitwach [et vigilate in orationibus]. BudNT 1.Petr 4/7; ArtKanc T; VVIGILIE, ábo czućia nocne ná modlitwie. WujNT Cccccc4, 1.Petr 4/7.

»modlitwę czynić (a. uczynić), czyniący; czynienie modlitwy; modlitwa czyniona (a. uczyniona); uczynić okrzyk z modlitwą« = orationem facere Vulg, PolAnt; obsecrationes facere PolAnt [szyk zmienny] (74 : 4; 3; 4; 1): WróbŻołt Z4; Z iáką ſerdecżną chucyą ma wyerny cżynić modlithwę do Páná LubPs ee3v marg, I3, I4, O3, O4; y żeby [ludzie] cżynili modlitwy ku wſſechmogącemu Bogu nawyſzſſemu [et dare preces omnipotenti Deo excelso; y oddáli modlitwy wſzechmocnému Bogu Nawysſzému WujBib]. Leop Eccli 50/19; Dla tego iż nas wzbudza y ſercá naſze wiedźie ku czynieniu modlitw wedle potrzeby náſzey/y według woley Bożey. BibRadz I 88b marg, 316b marg, 2.Mach 1/23, 8/29; BielKron 38, 77v, 89v, 113v, 234v (7); Deum salutare, Pánu Bogu ſie polećić modlitwę k niemu vczynić. Mącz 366a; RejAp 77v; RejPos 200v, 202, 349; iż nie zá wſzyſtki vmárłe [ofiary] ofiárowáli/ y modlitwy czynili BiałKat 358v; WujJud 229; WujJudConf 183; Ná oſtátek zá máiętność/ o weſele/ za dziatkámi cżyniąc modlitwy [Pro autem possessionibus et nuptiis suis, et filiorum orans] BudBib Sap 13/17; A ták ze trzech mieyſc ogárnął ie ſtyłu/ trąbiąc ná trwogę/ vcżyniwſzy okrzyk s modlitwą [clamaverunt in oratione]. BudBib 1.Mach 5/33, 2.Par 6/29; á modlitwá byłá vſtáwicżna cżyniona od zboru do Bogá zá nim [Oratio autem erat assidua facta ab ecclesia ad Deum de eo]. BudNT Act 12/5, Luc 5/33; CzechRozm 203; SkarŻyw 20, 56, 62, 70 [2 r.], 75 [2 r.] (22); StryjKron 81, 467; CzechEp 44; ReszList 158; O Boże [...] rácż weyźrzeć miłośćiwie/ ná prośby ludu twego/ do ćiebie z pokorą modlitwę cżyniącego LatHar 181, +8, +8v, [+9]v, [+10], 88 (18); Do ktorego gdy wſzedł Páweł/ y modlitwę vczynił [cum orasset] włożywſzy nań ręce/ vzdrowił go. WujNT Act 28/8, Matth 23/14, s. 98, Luc 5/33, s. 429, 1.Tim 2/1, s. 723; SkarKaz 382a, 455a, 609b.

»klęczeć, przyklęknąć, klękanie na modlitwie; klękać na modlitwę« = oratione orare PolAnt, Vulg; obsecratione orare Vulg [szyk zmienny] (1 : 1 : 1; 1):y klączala [św. Anna] na gorączey modlythwye modlącz ſyą panu bogu PatKaz II 63v; Ano klękánya ná modlitwye nye telko Szczepan/ Páweł/ y Pyotr ále y ſam pan Kryſtus vżywał. KromRozm II h3v; SkarŻyw 52; Dániel trzy kroć przez dzień klękał ná modlitwę. WujNT 439.

»modlitwą leczyć (a. uleczyć, a. zleczyć)« (3): Wodzono do onych pánienek wiele chorych/ zwłaſzcżá dzieći/ ktore oná przełożona modlitwą lecżyłá. SkarŻyw 226, 86, 167.

»modlitwą, w modlitwie modlić się; przez wielką modlitwę modlący się; modlitwa, ktorą się modli« = oratione orare Vulg, PolAnt; per omnem orationem orans Vulg, PolAnt; obsecratione orare Vulg (3 : 1; 1; 1): LubPs Z2 marg; po trzykroć ná dźień modli ſie modlithwą ſwoią [orat obsecratione sua]. Leop Dan 6/13; BudNT Eph 6/18, Iac 5/17; WujNT Eph 6/18, Iac 5/17.

»mowić modlitwy« [szyk zmienny] (5): RejKup m6; KromRozm I A4; Odeymi záſię połowicę tych lat w ktorych cżłowiek niegrzeſzy/ tylko Bogu mowi Modlitwy ie y pije/ zoſtáną pułtrzynaſtá látá. BielKron 463, 463; Ktemu też obrzędy kośćielne obchodźić/ y pewnych godźin modlitwy ktore Canonice preces zową mowić [neque horis statis, quas canonicas vocant, precari] ModrzBaz 131v.

»mowić (a. rzec) w modlitwie, na modlitwie« [szyk zmienny] (6 : 2): Bo rżekłem (w modlitwie moiej) WróbŻołt Nv, 115/10; A iáko w modlitwie mowić możem do Bogá/ odpuść nam grzechy náſze/ á brátu odpuśćić niechcemy? SkarŻyw 184, 153; CzechEp 240, 270; NiemObr 112; SkarKaz 351b.

»modlitwę odprawić (a. odprawować)« [szyk zmienny] (14): Y rzekł Abráhám do ſłużebnikow ſwych/ Zoſtańćie wy tu z oſłem/ á ia z dźiećięćiem aż do onąd poydźiemy/ á odprawiwſzy modlitwy wroćiem ſię do was [et adorabimus et revertemur ad vos]. BibRadz Gen 22/5, Act 20 arg; SkarŻyw 393, 459; StryjKron 140; A napiérwéy modlitwy odpraw ſwé w kośćiele/ Możefz krótko/ wſzák niedba nic Bóg o ſłów wiele. PudłFr 73; LatHar +8v, [+9]v, 58, 73; WujNT 63, 616; gdy náſzy Kátolikowie modlitwy poſpolite odpráwowáli o beſpiecżeńſtwo Koronne od Turkow y od Tátárow: Zbor tych Nowokrzcżeńcow [...] poſpolićie też modły do Báálá ſwego cżynił PowodPr 35; GosłCast 74.

»ofiarować modlitwy« = preces offerre Vulg [szyk zmienny] (15): RejPs 172; ktory [Jezus] modlitwy náſze ofiáruie Bogu oycu LubPs Z2; Leop Tob 12/12; RejAp 71v, 72 [4 r.], Ff3; WujJud 26v; RejPosWstaw [1434]v; á iżby ſie y modlitwy ſwoie ofiarowáło niepokáláną y wdźięcżną ofiárą Pánu Bogu KarnNap C; WujNT Hebr 5/7, s. 856, Ccccccv.

»modlitwą polecać« [szyk zmienny] (2): SkarJedn 220; Abráhám. á gdy inney pomocy niemiał/ gorącą modlitwą polecał cżyſtość iey P. Bogu ſwemu: dufaiąc mu/ iſz zmázána być grzechem zá iego obroną y przeſtrogą/ nie miáłá. SkarŻyw 283.

»w modlitwie się Bogu (a. świętymi) poruczać (a. zalecać)« (2): Prośili go [...] áby z onego mieyſcá vćiekał: á on ſię w modlitwie porucżał Pánu Bogu SkarŻyw 187, 371.

»modlitwami prosić (a. wyprosić); modlitwa prosi (a. uprasza)« = fatigare votis Mącz (4; 2): MetrKor 46/47v; Modlitwámi ſwemi cżęſtemi á pilnemi prosiłá przedſię o płod GliczKsiąż C3; O Thomaſzu ćiebie modlitwámi vſtáwitznymi proſimy/ wſpomoſz nas nędznych KrowObr 163v; Mącz 119d; Modlitwá co vpraſza. BiałKat 196; LatHar [+11].

»o modlitwę prosić« [szyk zmienny] (10): MurzHist E3v; Y poniżywſzy ſię iemu do kolan iego/ vpadł proſząc go o modlitwę. SkarŻyw 212, 62, 251, 581, 582; Wſpomni y ná te/ ktorzy zá żywotá ſwoiego/ mnie o modlitwę prośili/ y zá ktorem ią iákokolwiek cżynić powinien. LatHar 100; WujNT 625 [2 r.J; WysKaz 38.

»prosić w modlitwie« = petere in oratione Vulg, PolAnt; in orationibus obsecrare, rogare in prece Vulg [szyk zmienny] (5): Leop Eccli 50/21; Y wſzytko ocżkolwiek prośilibyśćie w modlitwie [omnia quaecunque petieritis in oratione] wierżąc wezmiećie. BudNT Matth 21/22; ReszPrz 112; WujNT Matth 21/22, Rom 1/10.

»modlitwę (w uszy) przyjąć (a. przyjmować)« [szyk zmienny] (13): Prozbá áby pan bog raczył łáſkáwie przyiąć modlitwy naſſe. RejPs Ff7v; KromRozm II h; LubPs B5; KrowObr 169, 176; Prziymi w vſſy twe Pánie modlitwę moię [auribus percipe Domine orationem meam] Leop Ps 85/6; BibRadz 4.Esdr 12/7; KochPs 90, 204, 211; SkarŻyw 201; LatHar 620; SkarKaz 454b.

»modlitwą (po)ratować; modlitwą (po)ratowany; przez modlitwę [czyją] być poratowanym« [szyk zmienny] (5; 3; 2): KuczbKat 230; tegoſmy modlitwą porátowáni byli/ w ktorymeś ſię ty vkochał. LatHar 446; Rátuyćież nas ſwiętymi modlitwámi wáſzemi LatHar 604, 48, 421, 425, 448, 463; WysKaz 39; Bo ſię o nas [duchowie też świętych patryjarchow] ſtáráią/ y modlitwámi ſwemi nas rátuią/ y wiele nam dobrego przez Chryſtuſá y v Chryſtuſá vpraſzáią. SkarKaz 635b.

»na modlitwie rozmawiać« (1): odpuśćże mi też/ [...] ilekroć okrom ćiebie co inſzegogo rozmyślam/ kiedy ztobą ná modlitwie rozmawiam. LatHar 604.

»modlitwy sprawować [za kogo]« [szyk zmienny] (2): BibRadz I 133b marg; Pothym Páſterz dźiękcżynienie ſpráwuie/ y modlitwy zá wſzyſtek Kośćioł WujJudConf 227v.

»w modlitwie trwać, trwający; na modlitwie trwać (a. wytrwać)« = perseverare in oratione Vulg, PolAnt; orationi instare Vulg [szyk zmienny] (7 : 1; 13): pan Iezus zaſnąl/ ijż dlugo w nocy na modlitwach trwal. OpecŻyw 44, [34]v, 175; byly trwayączy wmodlythwye y wpoſpolytouanyu lamanego chleba zmaryą matką [yego] yezuſouą czo ſyą o czyele bozym rozumye PatKaz III 137; KromRozm II v, xv, yv; Leop Act 2/42; BibRadz Act 1/14; BielKron 139v; RejPos 185; RejPosWstaw [1434]v; W iednym iego klaſztorze/ był brát ieden/ ktory ná modlitwie wytrwáć niemogąc/ s kośćiołá wychodził SkarŻyw 250, 570; W Kośćiele przez cáły dzień ná modlitwách trwáiąc/ A wieczor áż pokármu trochę pożywaiąc. (marg) Nabożeńſtwo Iágiełowe. (‒) StryjKron 522; ArtKanc A10v; LatHar 511; W modlitwie trwayćie: czuyni będąc ná niey z dźiękowánim. WujNT Col 4/2, Act 1/14, 2/42, s. 399.

»modlitwą [kogo] (u)błagać; ubłagany« — placare precibus Mącz [szyk zmienny] (6; 1) : KromRozm III K3; Mącz 302b; KuczbKat 225; gdy ten co ſie pyſznił/ pokorną modlitwą Bogá vbłaga WujJud 93; GrochKal 15; NIezwyćiężonego rycerzá twoiego Floryaná/ Chryſte Pánie/ modlitwą vbłagány/ rácż nas z grzechow náſzych wyſwobodzić LatHar 417; gniew iego [Boga] modlitwámi błagáli PowodPr 56.

»uciec się (a. uciekać się) do modlitwy, na modlitwy, z modlitwą; w modlitwach uciekać się; ucieczka na modlitwę« [szyk zmienny] (3 : 2 : 5; 2; 1): Obycżay iáko ſie ku Pánu ſwemu w modlitwach ſwych vciekáć mamy. LubPs N6 marg, F4, P6v marg, R5, T marg; Oratio inexpugnabilis arx Christianorum Modlitwá á Vcieczká ná modlitwę ku pánu Bogu/ niedobyty zamek yeſt wſzego Krześćiańſtwá. Mącz [269]d; Iż vciekaycie ſie moi mili ſynacżkowie vſtáwicżnie ná modlitwy do Bogá Oycá ſwego wſzechmogącego RejPos 260v, 185, 213v; RejZwierc 154v; WerGośc 221; Náoſtátek vćiecż ſię do modlitwy/ iáko y miſtrz doſkonáłośći wſzelkiey/ Zbáwićiel twoy/ ná mękę idący LatHar 578; My też w rzeczách wielkich kośćiołowi Bożemu y Rzeczypoſpolitey należytych: pierwey ſię do modlitwy vćiekaymy. SkarKaz 609b.

»na modlitwę upaść« (1): A ś. Piotr ná modlitwę vpadwſzy/ ziednał obłok v Páná Bogá SkarŻyw 372.

»(u)słyszeć (uszyma) modlitwę« = auribus percipere orationem Vulg; audire orationem PolAnt [szyk zmienny] (19): PatKaz II 54v; Vſlyſz vſzyma modlitwę moię WróbŻołt 16/1, 85/6; VSłyſz modlithwę mą Pánie LubPs ee4v, N6, X3, hh3; BibRadz 1.Esdr 1/6, Thren 3/42; BielKron 35; BudBib 3.Reg 8/28, Ps 4/1[2]; Vſłyſz modlitwę moię/ y głos żáłośćiwy KochPs 80, 80; ſłyſz modlitwę/ ienże ćię prośimy. SkarŻywBog 357; LatHar 170; WujNT 259, 851, Ccccccv.

»w modlitwie wołać, wzywać (Boga); z modlitwą wołać; modlitwami wzywać; w modlitwach wzywany; wołanie do Boga na modlitwach« = cum supplicationibus Deum invocare HistAl 1510 91 [szyk zmienny] (3 : 2; 1; 1;1; 2): WróbŻołt aa2v; HistAl Cv; y vcżynili okrzyk trąbámi/ y wołáli (ku Bogu) w modlitwách [et clamaverunt in oratione]. Leop 1.Mach 5/33; BibRadz I 273c marg; RejPos 44v; BudBib I 276d marg; StryjWjaz C2v; ieſliż też tenże to Krol y Pan náſz nam od Bogá dány/ ma być w modlitwách wzywány ábo nie CzechRozm 191, 20v; SkarŻyw 484.

»wspomagać (się), wspomożon [czyimi] modlitwami« (2 : 2): day nam/ abyſmy iego modlitwámi byli wſpomożeni y zbáwieni KrowObr 171v; RejPos 193v; áby ſie [lud chrześcijański] wzbudził ku náśládowániu ich [męczenników]: potym áby był vcżeſtnikiem ich zaſług: więc áby ſie ich modlitwámi wſpomogł. WujJud 60, 188v.

»wstawać na modlitwę« [szyk zmienny] (4): Od polnoci zawżdi na modlitwę wſtawala OpecŻyw 2; WróbŻołt aa2v, pp5; WujNT 439.

»wysławiać w modlitwie« (1): będźie Páná wyſławiał w modlitwie ſwoiey [et in oratione confitebitur Domino]. BibRadz Eccli 39/8.

»modlitwę wysłuchać (a. wysłuchawać); modlitwa wysłuchana; wysłuchać (a. słuchać, a. wysłuchawać) (wołania) modlitwy (G); wysłuchan w modlitwie; uszy [czyje] ku wysłuchaniu modlitw; ucho [czyje] wysłucha modlitwę« = (ex)audire orationem Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (50; 14; 11; 3; 1; 2): o anno nyeplaczy any ſyą ſmączy ſthwey nyeplodnoſzczy uyſluchal bog uaſzą modlythwą PatKaz II 64; PatKaz III 125; TarDuch A4v, D2, D8, E2 [2 r.], E2v, E4; Cżwarte pienie o panie Iezuſie/ iako miał być wyſluchan w modlitwie WróbŻołt B6; Smiłuy ſie nademną/ á wyſluchay modlitwę moię. WróbŻołt B6, T7v, 64/3, mm8, 142/1; RejPs Ff6; SeklKat S, T3; Boś ty Boże wyſłuchał tu modlitwy moiey/ Dałeś wdzyęcżne dzyedzictwo s ſwiętey łáſki twoiey LubPs O6, N6v, O5v, aav, hh3; KrowObr 163, 175; Wyſluchałem modlitwę twoię Leop 2.Par 7/12; Tegoż cżáſu wyſlucháne ſą modlitwy oboygu przed oblicżnośćią chwały Nawyſzſſego Bogá [exauditae sunt preces amborum in conspectu gloriae summi Dei] Leop Tob 3/24; Proſſę miły Pánie/ Niechże pilno ſlucha vcho twoie modlitwy ſlugi twego [sit auris tua attendens ad orationem servi tui] Leop 2.Esdr 1/11, 2.Par 7 arg, 2.Esdr 1/6, 4.Esdr 8/24, Tob 4/1, Ps 38/13 (12); Pan wyſłuchał modlitwę moię/ á Pan przyiął prośbę moię [Audivit Dominus deprecationem meam, Dominus orationem meam suscepit]. BibRadz Ps 6/10, 3.Reg 8/45, 49, 2.Par 7/12, 2.Esdr 1/11 [2 r.], Ps 6 arg (11); BielKron 49v, 77v; o Iehowo Boże moy/ wysłuchay wołánia modlitwy ktorą ſię tobie modli sługá twoy [audias clamorem et orationem quam servus tuus orat coram te]. BudBib 2.Par 6/19, 3.Reg 8/29, 2.Par 6/20, 2.Esdr 1/11, Ps 85/6, 114/1; BudNT Act 10/32 [33]; SkarŻyw 70, 496; MWilkHist Iv; ReszPrz 24; ArtKanc J16; LatHar 172, 178, 325, 342, 449 (12); Abowiem ocży Páńſkie ná ſpráwiedliwych/ y vſzy iego ku wyśluchániu modłitw [!] ich. KołakSzczęśl C; RybGęśli D3; WujNT 292, 439, 759, Act 10/31; SkarKaz 455a.

»w modlitwie wyznawać Pana« (1): y w modlitwie wyznáwáć Páná będźie SkarKazSej 663a.

»modlitwie się [czyjej] zalecać, polecić (a. polecać), poruczać; zalecać się w modlitwę [komu]; zalecać modlitwie [czyjej]« [szyk zmienny] (11 : 3 : 1; 4; 1): BierRaj 17; Y wnet ſię wezbrał na drogę Iulianus modlitwie ſię słudze Bożemu zálecáiąc SkarŻyw 212; zálecáiąc ſię w modlitwę śioſtrom/ názáiutrz ná ich ręku/ máiąc lat trzydzieśći/ vmárłá. SkarŻyw 227; ktory [Genezyjusz] Potym modlitwie ſię świętego zálecáiąc/ y korząc/ y popráwę obiecuiąc/ ku zdrowiu y mowie przyſzedł. SkarŻyw 593, 58 [2 r.], 75, 76, 134, 374 (15); LatHar 93; Y Páweł ſię modlitwom wiernych zálecał WujNT Aaaaaav, 724, 780.

»zezwać [kogoś] na modlitwę« (1): zezwawſzy bráćią ná modlitwę/ mowił: Pánie moy nie pátrz ná grzechy moie SkarŻyw 252.

»modlitwą zjednać« (2): Nákoniec możeſz ſobie nie iednę łáſkę v Páná Bogá modlitwą ziednáć. LatHar +8v, 429.

Wyrażenia: »boża, boska modlitwa« = oratio Dei Vulg (2 : 1): Siodma prośbá Páćierzá. Ale nas zbaw ode złego. TA Prośbá oſtáthecżna ſtoi zá wſzyſtki/ ktorą to Syn BOży záwárł tę Boſką Modlitwę KuczbKat 430; Tákże y ſam Iezus Chriſtus toż cżynił ná Bożey modlitwie nocuiąc [...] y cżęſto ſię Bogu Oycu modląc CzechEp 288; WujNT Luc 6/12.

»dom modlitwy, na modlitwę poświęcony; dom do pospolitych modlitw« = domus orationis Vulg, PolAnt [W przekładach i przytoczeniach bibl. Matth 21/13, Mar 11/17, Luc 19/46 (16)] (17 : 1; 1): OpecŻyw 73; Y iáko pan Kriſtus racżył názwáć koſcyoł domem modlitwy/ thák káżdą ſzkołę álbo kolegium ſluſſnye może przezwáć domem mądrosći y ſpráwyedliwośći. GliczKsiąż K8v, K8v marg; Izaż nie ieſt nápiſano/ Ze dom moy/ dom modlitwy będźie wezwan wſzytkim narodom? BibRadz Mar 11/17; RejPos 194v, 195, 349, 351v; BiałKat 233v marg; WujJud 185; Ná káżdym mieyſcu gdzie mieſzkáią/ máią [chrześcijanie] domy ná modlitwę poświęcone SkarŻyw 362, 69; Ieſt tákże Plebániy álbo Fárſkich kośćiołow 120. ieſt Klaſztorow przez 80: okrom tych/ ſą y inſze kośćiołki / káplice/ domy do poſpolitych modlitw. ReszHoz 115; WujNT Matth 21/13, s. 89, Mar 11/17, Luc 19/46; Y nie zowie Pan IESVS kośćiołá onego domem náuki: ále iáko y prorocy zowie go domem modlitwy/ ktorey naprzednieyſza część ieſt ofiárá. SkarKaz 455b, 456b.

»gorąca modlitwa; w modlitwie gorący« [szyk 9 : 7] (14; 2): OpecŻyw [34]v; RejPos 44v; RejZwierc 264v; Polecał to Pánu Bogu on S: Papież/ gorącą modlitwą/ zgody y iednośći Chrześciáńſkiey prágnąc. SkarJedn 220, 234; pokuſy ony y niebeśpiecżeńſtwá vcżyniły go w modliwie gorącym y pilnym. SkarŻyw 211, 106, 283, 332, 373, 589; LatHar 2, 639; Y z gorącey modlitwy poſt ſię záczyna/ gdy co pilnego chcemy v Páná Bogá vprośić SkarKaz 121b, 609h; SkarKazSej 658b.

»modlitwą kościoła, od kościoła (a. zboru), kościelna« = oratio ab ecclesia Vulg, PolAnt (13 : 4 : 8): LubPs M, Q2v, Q3 marg, S2v, S4 (11); Ale bywáłá vſtáwicżna modlitwá od kośćiołá do Bogá zá nim. Leop Act 12/5; BibRadz Act 12/5; BielKron 77v marg; RejPos 216; iż przez modlitwę kośćielną/ która przy ſzáfowániu téy świątośći bywa/ od Páná Bogá wſpomożón będźie BiałKat 383v; WujJud 183v żp, Mm6v; WujJudConf B6v; BudNT Act 12/5; LatHar 619; Lecz modlitwá bez przeſtánku dźiałá ſię od kośćiołá ku Bogu zá nim. WujNT Act 12/5, s. 511, 615, 616.

»moc modlitwy; mocna modlitwa« (4; 1): Dáy mi przez motz modlitwy twé/ gdyż bych ſie modlil tobie/ żebych miál ſwiętego aniola twégo przy ſobie OpecŻyw 105v; KromRozm III K6; RejPos 75 [2 r.], 213v.

»nabożna modlitwa; w modlitwie nabożny« [szyk 16 : 7] (22; 1): Cżęſto bogu wſſechmogącemu ſlużbę cżinil ſwymi nábożnymi modlitwami/ poſtem/ cżucijm dręcżyl ſwé cialo. OpecŻyw 5, 4v, 169,[192]; LubPs C2 marg, E marg, K3, L2 marg, L2v marg (7); KrowObr 176; RejAp 73; HistRzym 91v; RejPos 185, 216; KuczbKat 230; Do cżego proſzę/ ábyśćie mi wſzyſcy nabożną ſwoią modlitwą pomocni być chćieli. KarnNap Cv; bo byłá pánná wielkiey ćierpliwośći [...] w milcżeniu pilna/ á wuſtáwicżney modlitwie nabożna. SkarŻyw 589; LatHar 2, 619, 660; VotSzl B2.

»ofiara modlitwy« [szyk 2 : 1] (3): y zá káżdą z nich [wszetecznych niewiast]/ ofiárę modlitwy ſwey gorącey ofiárował Panu Bogu. SkarŻyw 106; Rácż też máluchną tę niegodney modlitwy moiey ofiárę/ z Bogiem Synem y Bogiem Duchem ś. łáſkáwie przyiąć y przypuśćić LatHar 14; WujNT 853.

»modlitwa płaczliwa; modlitwa z płaczem« [szyk 3 : 1] (3; 1): BielKron 89v; Iáko pothym oná ſwięta páni vdáłá ſie ná płácżliwe modlithwy y ze wſzytkim dworem ſwoim do Páná ſwego. RejZwierc 201, 200v; SkarŻyw 201.

»modlitwą pokorna, (z) serca pokornego, pokornych, upokarzającego się człowieka« [szyk 18 : 8] (16 : 5 : 4; 1): HistAl I8v; Pokorną modlitwę mą przyyḿ Pánye w twe vſſy LubPs T2, B5, P4 marg, S4v, X3v; RejWiz 165, Cc7v; RejAp 73v; Iáko ieſt płatna modlithwá ſercá pokornego. RejPos 201v marg; Modlitwá pokornych y inym pomaga. RejPos 202 marg, 13v, 46v, 193v, 199 marg, 202v, 349v; Tego króleſtwá ſzukamy modlitwámi: bo modlitwá pokorna niebo przebija BiałKat 221; RejZwierc 264v [2 r.], Bbbv; WujJud 93; Widziſz iſz do Chryſtuſa y przez Chryſtuſa z przycżyną świętych Bożych á z pokorną modlitwą idziem. SkarŻyw 358; Modlitwá vpokarzáiącego ſię cżłowieká przenika niebioſá. LatHar [+10], [ +10]; VotSzl B2.

»pospolita modlitwa« = supplicatio Mącz; preces publicae Modrz; communis obsecratio Vulg, PolAnt [szyk 8 : 5] (13): Leop 2.Mach 8/29; To gdy ſię ták ſtáło/ vcżynili modlitwy poſpolite/ proſząc miłoſiernego Páná BibRadz 2.Mach 8/29; Supplicationem decernere, Poſpolitą modlitwę vſtáwić. Mącz 48d; wſzákże poſpolite Modlitwy we Zborzech Swiętych ięzykiem właſnym á poſpolitym máią być cżynione/ żeby od wſzech były wyrozumiáne WujJudConf 183, 146v, 156v, 185, 188; RejPosRozpr b3; ModrzBaz 49v; ReszHoz 115; WujNT 77, 419.

»serdeczna modlitwa« (2): LubPs A3v; DO tey ſerdecżney y wnętrzney modlitwy/ ktorą rozmyślániem názywamy/ trzy ſię częśći álbo śiły duſze náſzey ſchodzą LatHar 662.

»słowna modlitwa« (2): A tá ſłowna Modlitwá ma ſwoy właſny pożytek y właſną potrzebę: Bo chuć y vmyſł náſz rozżarza/ á nabożeńſtwo modlącego śie cżłowieká zápala. KuczbKat 370, 370 marg.

»społeczna, spolna modlitwa« [szyk 7 : 4] (7 : 4): RejKup d2v; Nápominánie ku ſpołecżney modlitwie. LubPs P4 marg; BielKron 139v; RejAp 131; Acż mieyſce ku chwale iego ſpráwione/ ieſt wdzięcżne iemu/ gdyż tám ſpołecżne modlitwy idą od wiernych iego ku ſwiętey chwale iego RejPos 202v, 213 marg, 216, 349v; WujJudConf 227v; ArtKanc T6; Sam Chryſtus ieſt pośrzednikiem do zbáwienia y odkupienia: ále święci tylko ſą do modlitwy ſpolney z námi. SkarKaz 636b.

»święta (a. naświętsza) modlitwa« [szyk 18 : 14] (32): wezrzy na tę náſwiętſſą modlitwę/ ktorą offiaruie tobie náwyſſy biſkup naſs/ dziécię twé pán naſz Iezus kryſtus OpecŻyw 143v; TarDuch C; BibRadz Matth 6 arg; Bo táka ieſt moc modlitwy ſwiętey/ ktora pochodzi z ſercá práwego RejPos 75, 293v; KuczbKat 355; WujJud 229; WujJudConf 190v; SkarŻyw 86, 112, 161, 180, 203; LatHar +2v, +3v, +5v, +7v, +8 (19).

»modlitwą za umarłe (a. umarłych)« [szyk 21 : 3] (24): Modlitwy zá vmárłe. WujJud 201v marg, 200v [2 r.], 201, 229 marg, 239v marg, L16v (9); SkarŻyw 279, 456 [2 r.]; ReszPrz 40; LatHar 100, 658 marg; WujNT 633 marg, Aaaaaa3; Pożytki żywych z modlitwy zá vmárłe. SkarKaz 383a marg, 382a [2 r.], 384a [3 r.], Oooo2d.

»ustawiczna modlitwa; ustawiczny w modlitwie« [szyk 4 : 2] (4; 2): PatKaz III 152; BibRadz Act 12/5; RejPos 185; Thákże Colloſenſóm [św. Paweł] mówił: Bądźćie vſtáwicżni w modlitwie: czuyćie wniey/ dźięki czyniąc pánu Bogu [Coll 4/2] BiałKat 196; SkarŻyw 589; ReszList 163.

»ustna modlitwa« (1): bo trudnieyſze ieſt rozmyślánie/ niżli vſtna modlitwá. LatHar 664.

»wierna modlitwa« [szyk 8 : 6] (14): Záłożenie wierney modlitwy z mocznym vfániem LubPs Q2v marg, F4v, G2v marg, G3v, P4 marg, R5; A w tych słowiech Pan vkázuie iáka ieſth moc wierney modlitwy ludźi ſwiętych BibRadz I 106b marg; RejAp 73v; Iáko ieſt wielka mocz modlitwy wierney. RejPos 75 marg, 42v, 202 marg, 213v; RejZwierc 205; KarnNap E4.

»wnętrzna modlitwa« (1): LatHar 662 cf »modlitwa serdeczna«.

Zestawienie: »miejsce modlitwy« = miejsce najświętsze w Świątyni Salomona zwane Święte Świętych, w którym była umieszczona Arka Przymierza; oraculum PolAnt (10): A we wnątrz poſtáwił Mieyſce Modlitwy w poſrzodku Domu/ áby thám byłá ſchowaná Skrzyniá przymierza Páńſkiego. BibRadz 3.Reg 6/19, 1.Reg 6/20, 21, 3.Reg 6/16, 17, 22 (10).
Szeregi: »błogosławieństwa a (i) modlitwy« [szyk 3 : 1] (4): Iákie ſpolne błogosłáwieńſtwá á wierne modlitwy poydą do niego RejPos 42v, 256; BiałKaz M4v; wyſłáli go [św. Antoniego] miedzy pogáńſtwo/ błogoſłáwieńſtwem y modlitwámi opátrzonego. SkarŻyw 543.

»modlitwa i bogomyślność« (szyk 1 : 1] (2): SkarŻyw 35; iż tákie mieyſcá [pustynie] do modlitwy y bogomyſlnośći ſą naſpoſobnieyſze WujNT 130. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»modlitwy i ceremonije« (2): Przetoż y kazań haeretyckich ſłucháć ſię nie godzi [...]. Ani bywáć ná ich modlitwách y ceremoniách. WujNT 135, 319.

»(boża) chwała (a. chwalenie, a. cześć) (i, a) modlitwa« [szyk 9 : 4] (13): MetrKor 46/46, 117, 175; Vprzedźmy oblicże iego ż chwałą y z modlitwą/ á w pſałmiech [!] ſpiewaymy iemu [in confessione et in psalmis iubilemus ei]. WróbŻołt 94/2, pp; Będźyemy oddáwáć ćyelce warg náſſych [Os 14/3]/ to yeſt chwałę y modlitwę/ ktora z warg álbo vſt pochodźi. KromRozm II l3; Nie vpominam cie s tego/ ábyś gárdził domem Páńſkim/ ktory ieſt iemu ku cżći á ku modlitwie zbudowan RejPos 144; Máią śie też [chrześcijanie] ćwicżyć w modlitwách y cżęſtey chwale Bożey KuczbKat 300; Cáłą noc onę ná modlitwie y chwaleniu Páná Bogá y świętych rozmowách ſtrawiwſzy SkarŻyw 51, 471; CzechEp 284; WujNT 853; ZbylPrzyg B2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.].

»modlitwy, dobrze czynienie« (1): my wſzyſcy wierni bądźmyſz vſtáwicżnie cżuyni/ w modlitwách, w dobrze cżynieniu ArtKanc T.

»modlitwa a (i) dziękczynienie (a. dziękowanie, czynienie dzięk); modlitwa z dziękowaniem« [szyk 10 : 1](9; 2): GliczKsiąż C3 [2 r.]; Ieſt też w nim [w psalmie] nápoły modlitwá y cżynienie dzyąk. LubPs D2v; Nadobna modlitwá z dzyękowániem zá ſwięte á możne dobrodzyeyſtwá Páńſkie LubPs Y4 marg, Cv; Leop 1.Tim 2 arg; WujJud 187v; WujJudConf 227v; Y ná te boleśći nic innego/ okrom modlitwy Bogu y dzięki/ ſłyſzeć z vſt iey nie było. SkarŻyw 151; Chce áby modlitwy y dzięk czynienia były zá przełożone/ y zá wſzytkie ludzie. WujNT 722, 690. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.].

»modlitwy i egzorcyzmy; egzorcyzm z modlitwą« (2; 2): Mniſzy záſmuceni máiąc zá to áby to cżárt przemienił s pieniędzy kámienie/ mowili długo Modlitwy y Exorcyſmy nád kámycżki BielKron 420v [idem] WerGośc 218; Exorciſmy z modlitwą y z poſty. WujNT 72 marg, Yyyyy3.

»gadanie [ = głoszenie słowa bożego] i modlitwa« (1): Był y w mowie ten święty y w każániu [!] ſzcżęſliwy. Zydow niemáło ſwym gadánim y modlitwą Pánu Bogu pozyſkał. SkarŻyw 201.

»głos (a) modlitwa« (2): OpecŻyw 62v; ROzmiłowałem ſię Iehowy/ bo wysłuchał głos moy/ modlitwy moie [exaudiet Dominus vocem meam in deprecationibus meis]. BudBib Ps 114/1.

»modlitwy (i, a) jałmużny; modlitwa z jałmużną« (8; 1): SeklKat Y4v; KromRozm I I2v; KromRozm II h; LatHar [+10]v, 658 marg; Y rzekł mu: Modlitwy y iáłmużny twoie [Orationes tuae et elemosynae tuae] wſtąpiły na pámięć przed Bogiem. WujNT Act 10/4, s. 436 marg, 439 [2 r.]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 37 r.].

»modlitwa i kadzenie« (1): Bo wnet cżłowiek niewinny walcżył zá nie/ wziąwſzy ná ſię zbroię posługi ſwoiey/ modlitwę y kádzenie ku vbłagániu BudBib Sap 18/21.

»kazania i modlitwy« (1): ſzkoły y kolegia ſą tákowe myeſcá ná mądrosć á ſpráwyedliwosć/ yáko koſcyoł ná kazanya y modlitwy. GliczKsiąż K8v.

»modlitwa (i, a) ręku (a. rąk) kładzienie (a. wkładanie, a. włożenie)« (6): WujJudConf 146v; Bo gdy opętáne wodzono do niey/ modlitwą á ręku ſwoich kłádzienim/ lecżyłá ie/ á Dyabły wyganiáłá. SkarŻyw 183; A Hieronym S. Swięcenie/ práwi/ kápłanow bywa nie tylko modlitwą głoſu/ ále y rąk wkłádániem wykonáne. WujNT 453, 425, 429; SkarKaz 421b.

»modlitwa i Msza św.« (1): duſze ich [zmarłych] modlitwámi y Mſzámi świętymi wſpomagáią. ReszHoz 118.

»nabożeństwo, (i) modlitwa« [szyk 4 : 2] (6): KrowObr 117; Mącz 496a; Tedy ſię Iákob w więtſze nabożeńſtwo w onym ſtráchu y w modlitwy vdał SkarŻyw 348; CzechEp 65; LatHar 236; CzahTr Lv.

»modlitwa, (i, albo, ani) ofiara; modlitwy z ofiarami« = preces et sacrificium Modrz [szyk 19; 9] (27; 1): Iadelus [...] wezwawſzy Żydow vſtháwił im poſt przez trzy dni/ áby nabożnemi modlitwámi y ofiárámi Bogá wzywáli [cum supplicationibus et immolationibus deum invocare; szmoglythphamy y sz ofyeramy HistAl 1510/91]. HistAl Cv; KromRozm III K3; Prziymi Boże modlitwy ludu twego z offiárámi offiar/ we ſrzodę wielkonocną. KrowObr 169; Leop Eccle 35 arg; Przybytek w Sálomonowym koſciele był gdzie ſie kápłani [...] wedle zwycżáiow ſwoich ná modlitwy y ná ofiáry ktore cżynili Pánu wedle roſkazánia iego ſchodzili. RejAp 175v; BiałKat 358v; RejZwierc 264v; Boićie ſie Aöriuſzá Heretyká odſtąpić/ ktory takieſz modlitwy y ofiáry zá vmárłe odrzucał WujJud 200v, 200v, 201 marg, 237v, L16v, Mm6v; ModrzBaz 132; potym vczyniwſzy Bogom modlitwy y ofiáry/ y wyſpiewawſzy dzielnośći iego co zá żywotá cżynił/ zápalili on ſtos drew ſmolny [...] (marg) Pogrzeb Kieiſtutow pogáńſki. (–) StryjKron 467, 81; ReszPrz 40, 112; ReszList 163; WujNT 194, 452, 633 marg, Aaaaaa3; SkarKaz 316a, 382a, 454b, 455a, b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»modlitwa a (i) płacz (a. płakanie, a. łzy, a. łkanie)« [szyk 4 : 4] (8): [Tatarzy odjechali] iako ſlawa ieſt iże dla modlithw á płacżu [orationibus et lachrymis] nieiakiego Ceſlawa Priora zakonu ſwiętego Dominika MiechGlab 9; Skońcżywſſy pothym płácż/ y modlitwę ktorą ſie cáły dźień modlili ludzie [Finito itaque fletu et per totam diem oratione populorum completa] Leop Iudith 6/16; RejPos 185 [2 r.]; SkarŻyw 46, 252; miłoſierdźia BOżego z płácżem á modlitwámi vſtáwicżnie ſzukáć mogą ReszHoz 130; Przypuśćił do łáſkáwych vſzu Pan wzdychanie/ Przypuścił poſpolitą modlitwę y łkánie. SkorWinsz A2.

»pokajanie a modlitwa« (1): A záś ták rozumieymy/ że naprzednieyſza zbroiá y broń náſzá wpokáiániu á w Modlitwie [in poenitentia et precatione] należy ModrzBaz 128.

»modlitwa i pokłon« (1): modlitwá moiá y pokłon moy nigdy zá nie przed tobą nie vſtał. SkarKaz )(3.

»pokora i modlitwa« [szyk 2 : 2] (4): BibRadz *3; Ták modlitwą y pokorą do obietnic Boſkich ſobie pomagał SkarŻyw 347; ArtKanc M15; SkarKazSej 658b.

»post i modlitwa; modlitwa z postem« = oratio et ieiunium Vulg, PolAnt; ieiunium et obsecratio Vulg [szyk 19 : 19] (36; 2): Iż then rodzay Szátánow niewynidzie/ iedno przes modlitwę y poſt. KrowObr 121, 121, 224; Dobra ieſt modlithwá z poſtem [oratio cum ieiunio]/ y iáłmużna lepſza niżli ſkárby złotá chowáć. Leop Tob 12/8; BibRadz Matth 17/21; RejPos 28v, 186v; KuczbKat 355; WujJud 156v, Mm5; Biſkup vſtáwił poſt przez trzy dni y modlitwy SkarŻyw 422, 91, 124, 130, 173, 319 (10); NiemObr 115; LatHar [ +10]v; Modlitwá y poſt czárty wymietuie. WujNT 155; iż [Anna prorokini] ſłużyłá Bogu y chwaliłá go nie ſámą wiárą/ ále poſty y modlitwámi WujNT 200, przedm 36, 39 marg, 69, Matth 17/21, s. 72 [4 r.] (15); SiebRozmyśl K3. [Ponadto w połączeniach szeregowych 56 r.].

»modlitwy albo (i) procesyje« [szyk 1 : 1] (2): BielKron 180; Supplicationem indicere, Poſpolite modlitwy álbo proceſsiye vſtánowić. Mącz [305]d.

»modlitwa (a, i, albo) prośba« = oratio, votum Mącz; oratio et deprecatio, obsecratio Vulg, PolAnt; preces et supplicatio Vulg, PolAnt; preces et oratio Vulg [szyk 26 : 22] (48): OpecŻyw 82; Boże Izraelſki Vſlyſz panie Pokornych Modlithwy/ y prozby TarDuch E2v; TEn Pſalm zámyka w ſobye modlithwę y proźbę kú Pánu Bogu w káżdym przeſládowániu náſzym. LubPs B2v, A3, A5, B3v, F4v, L (11); Wyſluchay Pánie modlitwę moię/ y pilną prośbę moię/ vſſymá vſlyż płácż moy. Leop Ps 38/13, Bar 2/14; A gdy Salomon dokończył wſzytkiey oney modlitwy y prośby ku Pánu [cum complevisset Selomah orare ad Dominum omni oratione et deprecatione] BibRadz 3.Reg 8/54, 3.Reg 8/45, 49, Act 1/14, Philipp 4/6; Fatigare Iovem votis, Prozbámi á Modlitwámi Bogá ſprácowáć/ wyprośić bezdzięki. Mącz 119d, [269]d; OrzQuin Aa5v; RejAp 71v; RejPos 48, 116v, 193v [2 r.], 201v, 202; iego prośbą y modlitwą v Páná Bogá bywamy przyiemni y záléceni. BiałKat 378v, 241; KuczbKat 435; WujJud 55; RejPosWstaw [1434]v marg; BudBib 3.Reg 8/28, 38, 2.Par 6/19, 29; BudNT Eph 6/18, Hebr 5/7; CzechRozm 240v; LatHar 489; WujNT Eph 6/18, Philipp 4/6, s. 723, 1.Tim 5/5, Hebr 5/7. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.].

»przeżegnanie i modlitwa« (1): przed Ianem klekni [... ] przeżegnaniá ij modlitwy iego żądáy OpecŻyw 31.

»modlitwa i przyczyna (a. przyczynianie)« [szyk 5 : 1] (6): iákoby Bog/ dla ich [Abrahama i Dawida] modlitw i przytzyn/ miał wielką łáſkę okázáć/ náprzećiwko ludowi Izráhelſkiemu KrowObr 215v, 216; O miłośierna mátko/ świętemi twemi modlitwámi/ y przycżyną/ rácż ſię wſtąpić zá námi. LatHar 423, 224; WujNT 262, 796. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»modlitwa i rozmowa z Panem Jezusem« (1): Inſzy ſpoſob modlitwy y rozmowy z PAnem IEzuſem/ po przyięćiu teyże nadrożſzey świątośći LatHar 229.

»rozmyślanie i (a, abo) modlitwa; rozmyślanie z modlitwą« [szyk 7 : 4] (8; 3): LubPs A3; Cżym poćieſzony święty [Tomasz]/ tym więcey więtſzą pracą ná pożytek kośćiołá Bożego podeymował. ná cżęſte ſię rzecży Boſkich vważánia y rozmyſlánia zmodlitwą vdáiąc. SkarŻyw 202, 14, 50, 509; Rozlicżny ſpoſob krotkiego nabożeńſtwá dźiennego/ przez rozmyślánie y modlitwę. LatHar 51, 3, 50, 663, Aaa4 [2 r.]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»słowo boże i (a) modlitwa; modlitwa i służba (a. usługowanie) słowa« = verbum Dei et oratio Vulg [szyk 5 : 3] (6; 2): Leop *A3v; A my ábychmy modlitwy á ſłowá Bożego pilni byli RejPos 22; A my w modlitwie y w ſłużbie ſłowá trwáć będziemy [Nos vero orationi et ministerio verbi perdurabimus]. BudNT Act 6/4, 1.Tim 4/5; Paweł powieda/ że pokarm bywa poświęcon słowem Bożym á modlitwą [Paulus dicit sanctificari cibum sermone Dei et precatione]. ModrzBaz 52v; WujNT Act 6/4, 1.Tim 4/5, s. 728.

»cnotliwe (a. pobożne, a. święte) sprawy i modlitwy« [szyk 1 : 2] (3): iż Bog nie dla pieniędzy áni dla krwie cielcow skopow y kozłow/ ále dla cnotliwych ſpraw y dla modlitw pokornych [propter bona opera et orationis eloquium; dlya dobrych vczynkow y moglythw HistAl 1510 382] bywa ku miłoſierdziu poruſzon HistAl I8v; BiałKat 358v; ktory dźień wſzyſtek ná modlitwách y ná świętych ſpráwách bywa ſtrawion WujJudConf 191.

»sprawy [= ceremonije] i modlitwy« (1): iáko ſie to iáwnie pokázuie/ ſtych ſpraw y modlitw/ ktore tám przy tym poſwiącániu tzynićie. KrowObr 102.

»modlitwa (i, albo) śpiewanie« [szyk 4 : 4] (8): Psalterium item, Xięgi do ſpiéwánia álbo modlitw/ Pſáłterz. Mącz 328c; áby ludźie Páná Bogá zá cżłowieká vmárłego prośili/ Proceſsyą z krzyżem/ z świecámi/ z śpiewánim y modlitwámi przyſtoynemi. WujJud 200v, 183v żp; SkarŻyw 193; LatHar 58; Ták y teraz śpiewánia/ modlitwy/ w kośćiele dziatek y proſtaczkow [...] wdzięczne ſą Pánu Chriſtuſowi. WujNT 89, 615, 616.

»modlitwa i dobre uczynki« (3): [Eufrazyja] mieſzkáłá w Thebáidze/ z ſługámi y z ſprawcy imion ſwoich: ſłużąc modlitwie i dobrym vcżynkom przy klaſztorách y kośćiołách. SkarŻyw 224, 509; ReszList 164.

»modlitwa i wzdychanie do Boga« (1): iednák tá oſtrość nie poydźie ták dálece przećiw ſámey tylko I.M. oſobie [...] ále poydźie/ z życżliwośći napráwy/ y z modlitwą y z wzdychániem do Bogá CzechEp 10.

»wzywanie (a. wołanie) abo (i) modlitwa« [szyk 3 : 1] (4): żebyś vsłyſzał wołánie y modlitwę/ ktorą ſię sługá twoy modli oblicżu twemu dziſia [ut audias clamorem et orationem, quam servus tuus orat coram te]. BudBib 3.Reg 8/28; Nie ieſt práwi modlitwá ábo wzywánie/ ále winſzowánie ábo błogoſłáwieńſtwo. Iákoby winſzowánie rzecży dobrych od BOgá/ ábo błogoſłáwieńſtwá iego żądánie/ nie miáło też być wzywánim iednym ábo modlitwą? CzechRozm 199v, 199v.

»modlitwa i zasługa (a. wysługa) [czyja]« [szyk 13 : 13] (26): KromRozm I I; Day nam Boże ábyſmy modlitwámi/ y záſługámi Swięthego Antoniego byli wſpomożeni KrowObr 163v, 171, 173 [3 r.], 217 [3 r.], 217v, 218v; á iednák y nagorſzy kápłan/ nie modlitwą ſwoią áni zásługą/ ále ſamym mocnym słowem Bożym/ ten wielki Sakráment cżyni. SkarJedn 345; SkarŻyw 120 [2 r.]; LatHar 38, 42, 329 [2 r.], 415, 417 (12). [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»modlitwa i żądanie« (1): ále we wſſelkiey modlitwie y żądaniu z dziekowaniem [in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione] proźby wáſſe niech ſie ſtáną znáiome v Bogá. Leop Philipp 4/6. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

W przen (22): Wylałem modlitwę przed oblicże iego LubPs ee4, H3; Leop Sap 18/21; Wſzákoż ofiáruy Pánu złoto wſtrzymięzliwośći y pobożnośći/ kádzidło modlitwy/ á mirrę ſercá ćichego y pokornego z iáłmużną. LatHar 197.

modlitwa czyja (7): nielza mi iedno ſpłáczem przedeń wylać modlitwy ſwe á oznaymić mu iuż rozmáite vćiſki ſwoie. RejPs 210; Niechże wnidzie modlithwá ma przed oblicżność twoię [intret in conspectu tuo oratio mea] Leop Ps 87/3. Cf W porównaniu, »owoc modlitwy«, »pokorna modlitwa«, »wonność modlitwy«, »prośba a modlitwa«.

W porównaniu (1): Niechay proſto idźie ktobie modlitwá moiá/ iáko zápalona ofiárá álbo kádzenie KuczbKat 355.

Zwrot: »modlitwą się karmić« (1): Kazał ią [...] głodem morzyć. Ale ſię oná modlitwą y chwałą Bożą karmiłá SkarŻyw 21.
Wyrażenia: »kwiatki pokornej prośby a modlitwy« (1): iákoś powinien wzruſzyć myſli ſwe [...]. A miotáć kwiatki pokorney prośby á modlitwy twoiey pod nogi iego. RejPos 3v.

»modlitwy lekarstwo« (1): poniewáſz iego [Franciszka] niemoc/ modlitwy lekarſtwa potrzebuie. MurzHist I4.

»owoc modlitwy« (1): Krolowá Izmáelitow będąc ńiepłodną/ poſłáłá do niego/ áby zá iego modlitwą/ mátką być mogłá. Y ták ſię ſtáło. Oná ſynacżka do niego potym poſłáłá [...] ták w ſkázuiąc: To ieſt owoc modlitwy twoiey S. SkarŻyw 31.

»pokorna, pokory modlitwa« (3 : 1): Bądz vbłagan pánie/ pokory náſzey modlitwámi/ y tymi offiárámi KrowObr 168; RejAp 72; RejPos 3v, 37.

»modlitwą święta« (1): SkarŻyw 31 cf »owoc modlitwy«

»modlitwa wiary, z wiary« = oratio fidei PolAnt, Vulg [w tłumaczeniach Iac 5/15] (6 : 2): A modlitwá wyáry vzdrowi nyemocnego/ y zbudźi go pan KromRozm III K6; KrowObr 82; BibRadz Iac 5/15; BiałKat 382; WujJud 161; BudNT Iac 5/15; WujNT Iac 5/15, s. 795.

»wonność modlitwy [czyjej]« (2): RejAp 72; co mamy ofiárowáć Pánu temu [...] nie ſwiecżkę/ nie zyołko/ [...] ále ſkruſzoną myſl ſercá niewinnego/ á wonność pokorney á vniżoney modlitwy twoiey. RejPos 37v.

Szeregi: »modlitwa i chwała Boga« (1): SkarŻyw 21 cf »modlitwą się karmić«.

»modlitwą i ofiara« (1): KrowObr 168 cf »pokory modlitwa«.

»prośba a modlitwa [czyja]« (1): RejPos 3v cf »kwiatki pokornej prośby a modlitwy«.

2. Teksty przeznaczone do odprawiania publicznych lub prywatnych modlitw; ustalony tekst modlitwy; carmen Mącz; precatio Modrz (711): PowUrb +v, +4; OpecŻyw 87v; Pocżyna ſie modlithwa Druga wielkiey moczy TarDuch D6v; WróbŻołt ccv, dd3v; Zdrouas Maria etc. Aczkolwie to nie ieſt zadna modlitwa/ iedno ſloua ktoremi Anyoł Gabriel/ ziaſtował [!] pannie Mariei ſyna Bożego SeklKat C, Cv, C4, D, D2, Sv (10); KromRozm I C4; Modlitwá vśiłuiąca/ áby ſye tym więcej nád námi rozmożyłá łáſká Páńſka ku náuce ludz inych. LubPs N4 marg, A4, D2v, F4, N6v, O2v (11); KrowObr 219; potym Arcybiſkup vcżynił tę modłę Láćińſkim ięzykiem [...] á dokonawſzy modlitwy ſzedł BielKron 329, 139v, 185, 224v; GrzegRóżn E3; Carmen, Spiewánie Pieśń. Item, Carmen, Modlitwá/ álbo yáko yne wżywánie ymienia boskiego/ ktore pewnemi słowy v ſtárych ludźi bywáło. Mącz 38d; kłádźie Arcybiſkup ná głowę Biſkupá święcónégo Ewányelią świętą/ przydáiąc ktemu táiemnych ſłów Modlitwy OrzQuin T4; RejPos 39v; RejZwierc Aaav; BudNT przedm c6; Modlitwy dokońcżywſzy Biſkup Krolá vcżył/ Iákby ku Cnotam ſwiętym w woli Bożey łucżył. StryjWjaz C2; GDyż wirſz Cżytelniku miły/ [...] Modlitw zwykłych według Pontyfikału zámknąć nie może/ ponieważ tám wſzythki rzecży Láćińſkim ięzykiem StryjWjaz C4, C4, D, D4; Pátrz we Mſzale w modlitwie ktorą gromnice cżáruią ktorą maſz y w Báiendách. CzechRozm 194v marg, 6v [2 r.]; KarnNap E4v; Názáiutrz przy mátce z modlitwámi zwycżáynymi/ oblecżoná ieſt w zakonne ſzáty SkarŻyw 224, 70, 166; CzechEpPOrz *; Maſz y mnieyſzych modlitw nieco/ ná rozlicżnych mieścách drukowánych LatHar +4v; Wyliczenie rozlicznych authorow/ z ktorych te modlitwy ſą zebráne LatHar +6 marg; Inſze modlitwy (iáko cżynienia dźięk zá rozlicżne dobrodźieyſtwá Páńſkie/ Pſalmy pokutne etc.) niżey naydźieſz LatHar 49, kt [2 r.], +4v [2 r.], +6, +6v, +7v (60); SiebRozmyśl Av.

modlitwa do kogo (42): BielKron 189; CzechRozm 14; Tákże też do naſwiętſzey Pánny Máryey modlitwá/ Krolowa niebieſka. ktora ieſt w rozdźiale śiodmym. LatHar 362; Tym vrocżyſtym świętom ſłużą modlitwy do Duchá S. na kárćie 31. LatHar 369, 411, 473, 490, 604 marg, Aaa2v [3 r.], Aaa4; SiebRozmyśl Av, A3v; PowodPr 81. Cf Tytuły.

modlitwa z czego (2): Maſz wyznánie wiáry świętych Apoſtołow/ y modlitwy z Liturgiey Iákubá świętego LatHar +6v; Mſza iáko rzecż nie nowa ták y modlitwy ze Mſzey ábo Liturgiey. LatHar 227 marg.

modlitwa komu [= dla kogo] (1): Czudna modlitwa wſzelkiemu cżłowiekowi. WróbŻołt dd4.

modlitwa przeciwko, naprzeciw czemu (3): Przećiwko ktoreykolwiek pokuśie krotkie modlitwy. LatHar Aaa4v, Aaa4v. Cf Tytuły.

modlitwa o co (6): Tegoż dniá o fortunne zácżęćie Nowego látá Modlitwy. LatHar 343. Cf Tytuły.

modlitwa za kim (2): Mſzały Papieskie modlitwę máią zá Heretykámi. CzechEp 44 marg; WujNT 443.

modlitwa o kim, o czym (24): oddáłá kśiąſzki/ wktorych miáłá ſwe modlitwy y śpiewánia o Pánnie przecżyſtey SkarŻyw 583; Ná wielkie świętá mow modlitwę o święćie niżey położoną. LatHar 88; We Cżwartek/ o naświętſzym Sákrámenćie modlitwy: ktore tu maſz w dźień Bożego ćiáłá LatHar 356; Skąd vroſły modlitwy o rádośćiách y boleśćiách P. Maryey. LatHar 491 marg, 12, 55, 356, 357, 388 (15). Cf Tytuły.

modlitwy kiedy [w tym: przed czym (9), przy czym (6)] (15): Modlitwá przy iedzeniu ſkąd. LatHar 56 marg; Modlit: Kośćielna przed ſpowiedzią 154. LatHar Aaa3v. Cf Tytuły.

modlitwa czyja [w tym: G sb i pron (38), pron poss (2), ai (2)] (42): BibRadz 1.Reg 2 arg; Sálomon gdy iuż był dobudował z roſkazánia Páńſkiego koſciołá onego ſwoiego/ y mowi tám ku niemu w modlitwach twoich RejPos 293v; BiałKat 358v; KuczbKat 385; SkarJedn 263; Przydáć możeſz záraz S. Anzelmá Modlitwę. LatHar 98, +7, 97 marg, 475, Aaa2v. Cf Tytuły.

W połączeniu z nazwą święta kościelnego [w tym: na co (3), w co (2)] (6): Ná dźień weſołego zmartwychwſtánia Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ áż do Bożego wſtąpienia/ modlitwy. LatHar 357; W dźień chwalebny zeſłánia Duchá świętego/ áż do świętey Troyce/ modlitwy. LatHar 365, 331 marg, 413. Cf Tytuły.

W połączeniach szeregowych (7): BielKron 202; RejPos 190v; WujJudConf 183, 227; Pſalmy/ modlitwy/ Letánie/ y co noc trzyſtá paćierzy odpráwował: y wiele piſmá S. pámiętał. SkarŻyw 293, 335; A co w wielkiey wadze v ćiebie być ma: naydźieſz tu modlitwy/ Hymny/ Prozy/ wyięte ze Mſzałow/ y Brewiarzow LatHar +7v.

Tytuły i nagłówki [w tym: modlitwa do kogo (27), ku komu (1), naprzeciw czemu (1), na co (2), o co (5), za kogo, za co (11), przed czym (8), o kim, o czym (8), po czym (9), przy czym (5), w czym (9), czyja [w tym: G sb (31), ai poss (1)] (32), ze zdaniem przydawkowym [w tym: z zapowiednikami: gdy (3), kiedy (3), ktora (1)] (8); z part praes act (4); przypisana komu (2), złożona od kogo (1); z przydawką (8), z liczebnikiem porządkowym (21), w połączeniu z nazwą święta kościelnego (1)] (404): Kyedi boze cyalo podnoſſᾳ Modlytwa. BierRaj 19v, 16, 18, 20v [2 r.], 21v, 22; Modlitwa. PAnie Iezu Kryſte/ ienżes na mękę przyſſedl dobrowolnie. OpecŻyw 72v, kt, 90v, 97, 99, 101 (28); OpecŻywSandR nlb 4; Modlitwa ta barzo nabożna Naprzeciw zaſkokom iakiemkolwiek nieprzijacieli TarDuch D5v, kt, D, Dv, D2, D2v (8); Modlitwá ku pánu Bogu/ áby raczył wdzięcznie przyimowác ſlużby y prozby náſſe. RejPs 220, 16v, 17v, 23, 26v, 29 (135); Cżytałá [królowa Edwiga] rádá ſtáry y nowy zakon przełożone ná Polſkie/ modlitwy S. Brygidy BielKron 383; StryjWjaz D2, D3; Modlitwá o déſcz. KochFr 125; Do S. Duchá modlitwá/ świętemu Cypryanowi przypiſana. LatHar 31; Kładąc ſię modlitwá/ W. Ianá Lánſpergiuſzá. LatHar 73; Modlitwá Kośćielna przed zácżęćiem ofiáry Mſzey S. LatHar 84; Przy podnoſzeniu krwie Páńſkiey Modlitwá Pierwſza. LatHar 98; MODLITWY POKVTNE. LatHar 138; Modlitwy Godźinne/ o Męce Páná Iezuſowey. Ná Iutrznią. LatHar 303; Modlitvvá. O Pánie IEzu Chryſte LatHar 304; Modlitwá w fráſunkách/ álbo chorobách S. Auguſtyná. LatHar 582; Modlitwá ná wſzytek Kośćioł. LatHar 620, 4, 16, 17, 18 [2 r.], 20 (198); MODLITWA ZA TE, co kśiązki złozyłá. SiebRozmyśl M2, E2, E2v, E3v, E4. Cf »Modlitwa Pańska«.

W charakterystycznych połączeniach: modlitwa cudna, krotka (4), łacińska, nadobna, nowozłożona, ostateczna, piękna, polska, przednia.

Zwroty: »modlitwę czynić [= ułożyć]; modlitwa uczyniona« (1; 1): tedy ten Pſalm á thę modlitwę z dzyękowániem Dawid ſwięty cżynić racżył. LubPs D4v; CzechEp 81.

»czyść, czytać (a. przeczytać) modlitwę« [szyk zmienny] (5 : 4): A nat tho ktory koly człowyek ſzliſchy cziſcz thy modlitwi. then nyemoſze ſzgynαcz ſzlα ſzmyerczα PowUrb +4, +4v [2 r.]; TarDuch ktv [2 r.]; SeklKat S4; potym záś z pontyfikału [arcybiskup] przecżytawſzy niektore modlitwy: wźiął Sygnet/ y wetknął ij Krolowi ná przedni pálec ręki práwey BielKron 329v; CzechEp 235, LatHar 397.

»modlitwę mowić (a. odmowić, a. zmowić); mowić w modlitwie« = hymno dicere Vulg [szyk zmienny] (24; 2): BierRaj 20v; A pothym wſtawſchy. mowyl thᾳ wthorᾳ modlytwᾳ. PowUrb +2, + [2 r.], +2, +3v [3 r.], +4; Po pſalmiech mow thę Modlitwę z Nabożeńſtwem. TarDuch Ev; LibMal 1544/85; SeklKat C3, T2v; Ale ći diabli nieſą ſtych liczby/ ktore zmowiwſzy iakié modlitwy abo trzy pſalmy/ wyganiaią. MurzHist P3; Leop Mar 14/26; tám też [Maryja] onę modlitwę mowiłá álbo ſpiewáłá: Wielbi duſzo moiá Páná Bogá BielKron 137, 224v, 329v; RejPos 293v; StryjWjaz D, Dv; A mowią to w tey modlitwie/ ktora ſię pocżyna/ Deus Abraham et c. CzechEp 213; WerGośc 218; Możeſz tedy ná ten cżás modlitwę zmowić/ álbo przećiwko Pogánom/ ktorą naydźieſz w dźiewiątym rozdźieleniu/ álbo onę/ ktorą o pokoy Páná Bogá prośimy. LatHar 55, 632; ZawJeft 47.

»modlitwę napisać; modlitwa pisana« [szyk zmienny] (2; 1): angyol bozy. ktory napyſzal thy trzy modlitwi ſzlothym pyſzmem PowUrb +4; Wmodlitwie iáko był gorący/ kxiąſzki iego modlitew piſanych pokázuią. SkarŻyw 332, 91.

»modlitwę powtarzać; modlitwy powtarzanie« (2; 2): gdźie nákoniec to co ſię poiedynkiem/ zá wſpominánie imieniá świętego Iezus/ ábo zá iednę Zdrowę Máryą odpuſtow dáło/ od Papieżow rozmáitych/ tym ták cżęſtym tychże modlitw powtarzániem/ doſtátecżniey ſię otrzymáć może. LatHar 513, 511 [2 r.]; Chriſtus trzykroć iednęż modlitwę powtarza. Mát: 26.44. WujNT Aaaaaav.

»w modlitwie prosić« [szyk zmienny] (5): ale wtey modlitwie proſſim aby pan Bog wnas począł kroleſtwo ſwoie przes ſlowo ſwoie SeklKat S2, S2v; KuczbKat 385; W tey modlitwie/ o ktoreiem tu zmiánkę vcżynił/ nietylko o chleb prośimy [In precatione ... non tantum panem petimus] ModrzBaz 53; LatHar 6.

»modlitwy sprawować« (1): Y tam w ich więzieniu Pſalmy y modlitwy ſpráwuiąc/ gdy kośćioły od Tyrránná zámknione były/ z ćiemnic kośćioły ſobie Chrześćiánie cżynili. SkarŻyw 131.

»modlitwę uczynić« = wypowiedzieć ustalony tekst modlitwy [szyk zmienny] (2): BielKron 329v; Vcżyniwſzy táką modlitwę/ y żárliwośćią zá Bogá ſwego nápełniwſzy ſerce/ ſzedł y rozmiátał/ pośiekał/ rozproſzył báłwány pogáńſkie SkarŻyw 235.

»używać modlitw« [szyk zmienny] (10): LubPs Tv; vżyway [prawowierny chrześcijaninie] beſpiecżnie/ á nabożnie tych niżey położonych modlitw LatHar 331, 284, 287, 391, 406, 559 (9).

Wyrażenia: »ciche modlitwy« (3): Ciche modlitwy przed Praefácyą/ znáczą táiemne á ſkryte mieſzkánie Páńſkie w Ephrem miáſtecżku LatHar 79, 80 [2 r.].

»modlitwa dzienna« (1): MODLITWY DZIENNE. Skoro wſtánieſz/ moẃ z Kośćiołem BOżym. LatHar 4.

»modlitwa katolicka« [szyk 1 : 1] (2): HARFA DVCHOWNA. To ieſt/ Dźieśięć rozdźiałow Modlitw Kátholickich/ z rozlicżnych Kośćiołá Powſzechnego Doktorow/ y z Rzymſkich Mſzałow y Brewiarzow LatHar kt, +5.

»modlitwą kościelna« = teksty modlitw nakazanych przez Kośćiół [szyk 19 : 4] (23): Pierwſza/ áby Papieżá w ſwoich kośćielnych modlitwách z innymi Pátryárchámi miánowáli. SkarJedn 263; Modlitwá kośćielna kiedy dzwonią w południe/ o męce Páńſkiey/ zwłaſzcżá w Piątek. (marg) Z Rzym: Mſzałá. (‒) LatHar 54, +5, 18, 20, 84, 89 (20); Przetoż to nic k rzeczy/ co ſektarze z tego rozdziału przećiw Mſzey Láćińſkiey y modlitwam kośćielnym przywodzą. WujNT 614, 443.

»modlitwa nabożna« [szyk 4 : 3] (7): PowUrb +; TarDuch D5v; W tym pieniu prorok wyſlawia nabożną modlitwę ktorą ſie miał modlić pan Ieſus na tim ſwiecie WróbŻołt dd3v; Modlitwá bárzo nabożna ś. Anzelmá LatHar 148, +5v, 284, 287.

»modlitwą ku nabożeństwu [= do nabożnego odmawiania]« (1): Takież y innym ludziem bogomyſlnym/ ktorzy tu rozlicżne á gruntowne modlitwy kuſwemu nabożeńſtwu naydą A zwłaſzcża to będzie pożytecżne kapłanom proſtym WróbŻołt A3v.

»modlitwa nieszporna« (2): Modlitwy Nieſzporne y Wiecżorne/ z Kośćielnych wyięte. LatHar 60, Aaa3.

»modlitwa nocna« (2): Modlitwy nocne/ po rozebrániu ſumnienia. LatHar Aaa3, 70.

»odpusty modlitw« = odpusty przypisane do ustalonych tekstów modlitw (1): Co o odpuſtách tych modlitw rozumieć. LatHar 287 marg.

»modlitwy pańskie« [= Chrystusa] (1): Y wiele inych w kościele Krześćiáńſkim modlitw Páńſkich vſtáwili. BielKron 139v.

»pokutna modlitwa« (1): Pokutne modlitwy rozmáite LatHar Aaa3.

»modlitwa poranna« [szyk 4 : 2] (6): Do Syná Bożego Páná Iezuſá poránna modlitwá kośćielna. LatHar 20; Modlitwy poránne dłużſze ná kárćie 4. áż do 43. LatHar Aaa2v, 18 [2 r.], 43, Aaa2v.

»modlitwa rozkoszna« (1): Item Modlitwy roſkoſſné przy vmęcżeniu bożym. OpecŻyw kt.

»słowna modlitwa« (1): tedy vżywamy ſłowney modlitwy/ áby oná wſpomagáłá chuć náſzę wnętrzną y pobożnośc KuczbKat 370.

»modlitwa stołowa [= przy stole przed i po jedzeniu]« (1): Stanie w modlitwę ſtołową/ godne pochwalenia. LatHar 57 marg.

»modlitwa święta« (1): tzemuſz tedy ſlugo Antykryſtow/ ſromoćiſz Dawidá Proroká ſwiętego y pſáłterz iego/ w kthorym Dawid wypiſał modlitwy ſwięte KrowObr 157.

»wesoła modlitwa« (1): Weſołe oſtátecżne modlitwy/ vweſeláią ſerce twoie pámiątką wielebnego Páńſkiego Zmartwychwstánia. LatHar 80.

»modlitwa wieczorna« (2): Modlitwy wiecżorne ábo nocne/ po rozebrániu ſumnienia/ W. Ludowiká Blozyuſzá. LatHar 70, 60.

»modlitwa wodna [= w czasie święcenia wody]« (4): Modlitwá wodna ſwiątetzna y wielkonocna. KrowObr Ss3, 72, 73 marg, Tt3.

Zestawienie: »Modlitwa Pańska« = Ojcze nasz [szyk 27 : 3] (30): SeklKat A6, B4v, Cv; Vmieſz też podobno onę modlitwę Páńſką/ ktorey cie ſam vſty Boſkiemi ſwemi náucżyć racżył. RejPos 190; Do którego w Tróycy iedynego/ iáko do ſtworzyćielá iedynégo wſzyſtkiego ſtworzenia y ćiebié ſámégo mówić możeſz ty ſłowá w páńſkiey modlitwie/ Oycze náſz BiałKat 203v, 193v [2 r.], 221, 223v [2 r.]; RejPosWstaw [413]; BudNT przedm c4v; ArtKanc M14v żp; LatHar ++8v, 5 [2 r.], 6, 57; WujNT przedm 12, s. 23, 723.

~ W połączeniu szeregowym (2): Abowiem wyznawamy iż w papyeſtwye yeſt prawdźiwe ſwyęte piſmo [...] prawdźiwy vrząd kazánya/ prawdźiwa náuká/ yáko yeſt modlitwá páńſka/ dźyeſyęćyoro przykazánye/ członki wyáry. KromRozm I I4; RejPos 190v.

Zwroty: »Modlitwy Pańskiej nauczyć« (1): iáko dwá Apoſtołowie naprzod ich Modlitwy Páńſkiey náuczyli StryjKron 542.

»w Modlitwie Pańskiej wołać« (1): Iuż kroleſtwo Páńſkie/ thák iáko o thym vſtáwicżnie w modlitwie Páńſkiey wołamy/ przyſzło do nich RejAp 95.

Wyrażenie: »mowienie Modlitwy Pańskiej« (1): i iego ſamego ku mowięniu modlitwy páńſkiéi/ kilka kroc przywiodł MurzHist E3v.
Szereg: »Modlitwa Pańska (to jest, ktorą zową) pacierz (a. paciarzowy początek« (4): Modlitwy pańſkiey ktorą zowiem pacierz/ aby rozumieli iako/a oco páná Boga maią proſſyć. SeklKat G2; I owſzem kiedy Piotr Swięty Wietzerzą Páná Kryſtuſá Syná Bożego ſpráwował/ tedy po proſtu y zgołá/ tylko ſámey modlitwy páńſkiey/ paćierzá vżywał KrowObr 198v; BiałKat 220v; Co iżeſmy rozbieráli (ile byc mogło) ná Páńſkiey Modlitwy to ieſt Paćierzowym pocżątku KuczbKat 415. ~
Szeregi: »antyfona i modlitwa« (1): Kiedy ſię tráfi więcey Konfeſſorow/ licżbę tylko odmień w Antyphonie y modlitwie. LatHar 446.

»ceremonije i modlitwy« (1): Przypátrzże ſye y Cerymonióm/ y modlitwóm ſtárégo Kośćiołá BiałKat 358v.

»modlitwa z dziękowaniem, modlitwa a dzięki (Bogu)« (1 : 1): LubPs D4v; Y odmowiwſſy modlitwę á dzięki Bogu [hymno dicto; hymn odpráwiwſzy WujNT]/ wyſſli ná gorę Oliwną. Leop Mar 14/26.

»kolekta albo modlitwa« (1): Collectá álbo Modlitwá. RejPs 188v.

»księgi i modlitwy« (2): SkarJedn 297; O Ofierze Mſzey S. Kſięgi/ y modlitwy/ nápiſał. SkarŻyw 91.

»modlitwy i litanije« (1): Potem ich [przychodniów] in charitate poſiláią [...] y ná dobrą pośćiel pomodlitwách y litanijách roſprowádzą. ReszList 163.

»modlitwy i nabożeństwa« (2): Dla tego też tu maſz oſobne modlitwy y rozmáite nabożeńſtwá ku tey świętey Pánnie. LatHar 478, Aaa2v.

»nauki i modlitwy« [szyk 3 : 2] (5): Zámknienie Modlitw y náuk przerzecżonych/ przez pobudkę do cżytánia y vważánia ich/ z Pſálmu pierwſzego Dawidowego wyiętą. LatHar 737, [+12], 255, 682, 739.

»obrzędy (a. obrządki) i modlitwy« [szyk 2 : 1] (3): Y ták świętą onę ofiárę odpráwili: żádnych obrzędow y modlitew nie opuſzcżáiąc SkarŻyw 47, 278; WujJud 185.

»modlitwy a paciorki« (1): Przeto oni [mężowie] [...] bronią im cżitania piſma głębokiego, chyba modlitw á paciorkow. GlabGad A2v.

»piosnka (a. pieśń) a (i) modlitwa« (2): LubPs B5v; Pieśń y modlitwá Anny. BibRadz 1.Reg 1 arg.

»proza [ = sekwencja mszalna] i modlitwa« (1): Może też mowić Prozę y modlitwę Swiątecżną/ iáko ná kárćie 366. LatHar 636. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»psalm i (a, abo) modlitwa; modlitwy z psalmy« [szyk 3 : 2] (4; 1): MurzHist P3; LubPs D4v; A wdzięcżne Pſalmy/ y rádośći pełne modlitwy/ oblubieńcu ſwemu oddawáiąc SkarŻyw 69; á ſzoſtey godziny/ odpráwiſz modlitwy z pſálmy SkarŻyw 393, 131. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»słowo i modlitwa« (2): KromRozm I D4; Potym záś/ bywa záklinánie/ ktore ku wygnániu Szátáná [...] świętymi y nabożnymi ſłowy y modlitwámi ſpráwowáne bywa. KuczbKat 145.

»rozmyślanie z modlitwą« [szyk 3 : 1] (4): LatHar 212, 222, 514; ROZMYSLANIA MĘKI PANA NASZEGO IEZVSA KRYSTVSA, Z MODLITWAMI. SiebRozmyśl kt.

»śpiewanie (i, a(l)bo) modlitwa« [szyk 7 : 3] (10): Co ſie okázowáło y w obchodzye ſwiąt ábo dni wyzwolonych ku cżći they pánnie/ y w ſpiewániu/ y w modlithwach o niey vcżynionych RejPos 304v; SkarŻyw 583.

a. Napisany ręcznie lub wydrukowany tekst modlitwy (4): A przeſzto weſzmy thy modlitwy. y nyeſzy ye do koſzczyala [!] ſzwyαtego pyotra a zawyeſzy ye w kaplyczy PowUrb +4, +4; Wſzákże vmárłe chowáią s krzyżmi y z Modlitwámi. BielKron 462; Reliquije zacnieyſze żeby oglądáli [pielgrzymi] ſtáráią ſię: kſiążecżki nabożne/ modlitwy/ páćiorki/ obrazki odchodzącym dawáią ReszHoz 120.
b. Modlitwa Pańska, Ojcze nasz (9):

modlitwa czyja (4): Ták iáko y w modlitwie ſwoiey vcżąc zwolenniki ſwoie nas wſzytki vpomináć racży/ áby żaden nie mowił Oycże moy day mi dziſia RejPos 213, 134 [2 r.], 252.

Zwroty: »w modlitwie mowić« (1): iákó w modlitwie mowiem: Sſtań ſię wola twoiá SkarKaz 634a.

»prosić [czego] modlitwą« (1): V ktorego/ ieſli prośimy chlebá tą modlitwą [A quo si panem petimus, ea ... precatione]/ ktorey kſztałt nam ſam iego ſyn podał ModrzBaz 52v.

Wyrażenie: »pospolita modlitwa« (2): RejPos 46; á pewnie drugi y owę poſpolitą modlitwę co ią pacierzem zową niewiem áby vmiał. RejZwierc 143.
Szereg: »modlitwa, ktorą zowiem (a. co ją zową) pacierz(em)« (2): [Pan Chrystus] vczinas proſſic rzecży duſnych [...] wtey modlitwie ktorą zowiem pacierz. Oycze naż etc. SeklKat Sv; RejZwierc 143.
3. Prośba, żądanie skierowane do człowieka; comprecatio, deprecatio, invocatio, obsecratio, precatio, preces Mącz (9): Deprecatum venit ad me, ut sibi ignoscerem, Prziſzedł ku mnie s wielką modlitwą/ proſząć ábych mu odpuśćił. Mącz 320b; Precatio, Modlitwá/ proźbá. Mącz 320b; Invocatio, Wzywánie/ proſzenie/ modlitwá. Mącz 505a, 320b [2 r.], c [2 r.], 363d.
Zwrot:»modlitwy czynić [do kogo]« (1): Bo pátrzay iż tu Ewányeliſtá nie piſze nic o tym/ áby tá nędznicá miáłá iákie ſłowá/ ábo iákie namowy/ ábo modlitwy cżynić do niego [...] vpadſzy v nog iego/ támże wnet łzámi vmywáłá ſwięte nogi iego RejPos [308]v.

Synonimy: 1. zest.: »miejsce modlitwy«: »dom modlitewny«, kor, modlitewnica, modlitewnik, wyrocznica; 2. zest.: »Modlitwa Pańska«: »Ojcze nasz«, pacierz; 3. proszenie, prośba, wzywanie, żądanie.

Cf MODLENIE, MODLENIE SIĘ, [MODLITBA], 1. MODŁA

TG