[zaloguj się]
[pdf]

NIEPORZĄDNIE (35) av

nieporządnie (33), nieporzędnie Mącz (2).

W pisowni łącznej (25), w rozłącznej (10).

Oba e oraz o jasne.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Nie w należytej kolejności, bezładnie; opak; inordinate Calag, Cn; confuse, incomposite, incondite, indisposite, praepostere Cn (10): ktorzi kxięgi nieporządnie cżytaią/ teras od konca czynią poćżątek/ zaś pośrzodek czytaią/ á co miało być pierwſzego to oni oſtatkiem cżynią KwiatKsiąż L; Miscellaneus, Zmieſzány/ rozmáyity/ nie porzędnie vłożony. Mącz 224a; SienLek 44, 164v; Calag 531a; wſzytkie inſze dowody iego których nieporządnie nátrząſł tám y ſam/ ták y owák tego tám ſyná Bogá dowodząc CzechEp 269, *2v.

W przeciwstawieniu: »nieporządnie ... porządnie« (1): A ták co v ſtárego wykłádácżá nie porządnie pomieſzano y powiſzowano było/ tedychmy to ná ſwe mieyſcá porządnie wſtáwili BibRadz I *5v.

a. Chaotycznie, w zamieszaniu; tumultuose, turbate, turbulenter Calep, Cn (2): Turbate, turbulenter. – Pomieſzanie, nieporżadnie. Calep 1094a.
Szereg: »wrzaskliwie i nieporządnie« (1): A iáko było odpowiedáć/ á oni [żydowie] ſámi tylko mowią: wrzaſkliwie y nieporządnie/ niebo z źiemią mieſzáiąc/ wołáią CzechRozm 68.
2. Niezgodnie z prawem, przyjętymi zwyczajami, zasadami moralnymi (13): StryjKron 100; CzechEp 30; NiemObr 41; iżbyśćie ſię odłączyli od káżdego brátá nieporządnie [inordinate] chodzącego/ á nie według podánia ktore wźięli od nas. WujNT 2.Thess 3/6; iż niektórzy nieſpokoynie (marg) nie porządnie. [inordinate PolAnt] (–) ſię ſpráwuią miedzy wámi/ nic nie robiąc/ ále ſię cudzymi ſpráwámi niepotrzebnie báwiąc. WujNT 2.Thess 3/11, s. 718 marg, 719; IZ zá iákimśi złym zwyczáiem ſzláchtá nieporządnie [sine ordine JanStat 709] czáſu poſpolitégo ruſzenia ćiągnęłá/ nie przeſtrzégáiąc ſtárádawnych vſtaw SarnStat 301, 1206, 1303.
Szeregi: »nieporządnie albo gwałtem« (1): á byłoby [poświątne] temu kośćiołowi álbo tey oſobie duchownéy/ która w poſseſsiiéy ieſt/ nieporządnie álbo gwałtem [vi vel Violentia JanStat 236] odięté/ tedy táki przypozwány ma bydź ſądzón podług ſtárádawnégo zwyczáiu práwá Duchownégo SarnStat 214.

»niesłusznie i nieporządnie« (1): Złodziey ten ieſtći káżdy Miniſter haeretycki/ y ktorykolwiek nieſłuſznie y nieporządnie ſię wrywa do owczárni WujNT 349.

»nieutciwie a nieporządnie« (1): y winámi ná to vłożonymi karzą káżdego/ ktoby ſye [w miejskich sądziech] nieutćiwie á nieporządnie ták iáko ſye godźi ſpráwował GroicPorz i4v.

3. Nie tak jak należy, niewłaściwie (4): to lékárſtwo niechay będźie właſné/ ná choróbę przyrodzóną/ kiedy nie porządnie/ kiedy biało/ y kiedy názbyt ćiecze Oczko 23.

W połączeniach szeregowych (2): ále [Bóg] ich [ludzi] záś nieporządnie/ áni przećiw ſpráwiedliwośći/ iáko oſleṕ zbáwić niechćiał CzechRozm 88v; iż ieſli ſię złe/ niewłaſnie nieporządnie áni wedle ſznuru wiáry/ áni wedle właſnego zmyſłu y przedśięwźięćia tego ktory co z duchá Bożego piſał/ mieyſce ábo świádectwo ktore inſze ſłowá Bożego/ w rzecży ſnadnieyſzey y potężnieyſzey wykłáda/ y ná co ſię inſzego wyćiąga/ że mu ſię gwałt w tym dźieie CzechEp 151.

Szereg: »ubogo i nieporządnie« (1): Domći [serce] ieſt/ ále goſpodarzá nie ma: zbudowłći [!] ſię/ ále vbogo y nie porządnie: przyidźi Pánie/ á do końcá hoyną ręką łáſki twoiey przyochędoż mieſzkánie ſwoie SkarKaz 458b.
4. Nieumiejętnie; incondite Cn (3): gdyż wwánnie śiedźiéć/ ieſt rzecz ták łátwia/ iáko która może być z nałátwieyſzych: lecz iż iéy wiele ich nieporządnie vżywáć zwykło Oczko 24.

W przeciwstawieniu: »nieporządnie ... porządnie« (1): BibRadz I 273v cf »głupie a nieporządnie«.

Szeregi: »głupie a nieporządnie« (1): iż Iob broni ſłuſzney rzeczy/ á wſzákoż ſię zda iákoby w niey głupie á nie porządnie poſtępowáć miał/ á iego záſię nieprzyiaćiele iákoby porządnie á mądrze bronili niepobożney ſwey ſtrony BibRadz I 273v.

»nieporządnie a źle« (1): Otoż [Job] ſwą rzecz choćiaż dobrą nieporządnie á źle wypráwuie BibRadz I 273v.

5. Niesłusznie (2): ktorych [koncilijów] ſie wy nieporządnie chwytaćie wzgárdźiwſzy WujJud 73; iáko [każdy] podległy winie/ przeto że ſię grzeſząc dobrowolnie od Bogá odwroćił [...] iáko winien karánia/ przeto że ſię uie [!] porządnie do ſtworzenia obroćił WysKaz 22.
6. Bez zastanowienia, pochopnie; temere Cn (2): Kálibáſzá gdy obacżył máły lud Skánderbegow/ iął ſie znich ſmiać/ iż ſie thák názbyt ſmiáłymi cżynią/ lekko ie ſobie kłádąc/ porwał ſie nánie rázem nieporządnie/ ſpárli ie zá rázem Krześćiánie/ muſieli ná zad do woyſká. BielKron 245.
Szereg: »gwałtownie i nieporządnie« (1): iż onych cżáſow/ nie śpieſzyli ſię ták gwałtownie/ y nieporządnie do chrztu/ iáko dźiś Papieżnicy cżynią. NiemObr 148.
*** Dubium (1): Gradatim, Od słopniá do słopniá álbo z słopniá na słopień. Item poſobie/ nie porzędnie. Mącz 147d.

Synonimy: 1. opak, pomieszanie; 2. niesłusznie, nieuczciwie; 3. niedobrze, niewłasnie, źle; 4. głupie, nieumiejętnie, źle; 5. niesłusznie; 6. gwałtownie, lekkomyślnie, nierozważenie.

Cf PORZĄDNIE

MF