[zaloguj się]
[pdf]

ODDZIELONY (59) part praet pass pf

oddzielony (38), oddzielon (11), oddzielony a. oddzielon (10).

Pierwsze o oraz e jasne; w formie złożonej -o- (5), -ó- (1) GrzepGeom; forma niezłożona z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
sg
mNoddzielony, oddziel(o)n fNoddzielona, oddzielon(a) nNoddzieloné, oddzielono
G Goddzielon(e)j G
D D Doddzielon(e)mu
A Aoddzieloną A
Ioddzielonym I I
L Loddzielon(e)j L
pl
N m pers oddzieleni
subst oddzielon(e)
A subst oddzielon(e)
I m oddzielon(e)mi, oddzielonymi
L oddzielonych

sg m N oddzielony (12), oddziel(o)n (7); ~ (attrib) oddzielony (2); ~ (praed) oddzielony (8) BibRadz, GrzegRóżn, RejPosWstaw, SkarJedn (3), SkarŻyw, WujNT, oddziel(o)n (7) BierRaj, BielKron (2), RejPos (2), KuczbKat, WujJudConf. ◊ I oddzielonym (1). ◊ f N (praed) oddzielona (3), oddzielon(a) (2). ◊ G oddzielon(e)j (1). ◊ A oddzieloną (5). ◊ L oddzielon(e)j (1). ◊ n N oddzieloné (3), oddzielono (1); -é (1), -(e) (2); ~ (praed) -é (2) KuczbKat, SarnStat, -o (1) GlabGad. ◊ D oddzielon(e)mu (1). ◊ pl N m pers oddzieleni (8). subst oddzielon(e) (8). ◊ A subst oddzielon(e) (3). ◊ I m oddzielon(e)mi (1) RejZwierc, oddzielonymi (1) SkarŻyw. ◊ L oddzielonych (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: oddzielony od kogo (I).

Sł stp s.v. oddzielić, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. oddzielić.

I. Imiesłów od „oddzielić” (50):
1. Nie mający kontaktu fizycznego; separatus Mącz; distinctus JanStat (22): Separatus, Oddzielony/ odſádzony/ odłączony. Mącz 280d.
a. Znajdujący się w pewnej odległości, nie stykający się (9): [Kościół etyjopijański] iſz prze dálekość mieyſc y drog niebeśpiecżność/ oddzielony będąc/ niedbálſtwem Papieżow y zániechánim w zápomnieniu był SkarJedn 310.

oddzielony od kogo (2), od czego (3): Papieſcy duchowni chćieli/ áby byli od dzieleni Kſiążętá od miaſt BielKron 205v; Przetoż káżdy koſcioł powiátowy/ [...] mieyſcem nieiákiem tu ná zyemi oddzyelony ieſt od inſzych bliſkich y dálekich koſciołow RejPosWstaw [432]v; SkarŻyw 25,141; ABy Białychgłów mieſzkánié dla krewkośći płći od zebránia mężczyzn wſzelákim ſpoſobem było oddźieloné SarnStat 569.

Wyrażenie: »daleko oddzielony« (1): [Mniszki] Od mężow dáleko oddzielone były SkarŻyw 141.
Przen [od czego] (3): O iuż miey pewny znák żeś ieſt wybran od niego/ á oddzyeloneś od ſwiátá tego. RejPos 336, 336; A nákoniec [Pan] zowie [tych, co nie dbają o poczciwy żywot] złodzieymi y zdraycámi ſwoiemi á kozły ſmierdzącemi od ſtádá iego oddzielonemi/ ktorzy niechcą ſłucháć głoſu iego. RejZwierc 130v.
b. Odgrodzony czymś (2):

oddzielony czym (1): Cżáſem Ociec nie ieſt Bogiem/ bo ſam od ſiebie punctem [tj. kropką po słowie „Bóg”] ieſt oddźielony/ po chwili zaſię Bog ieſt v nich Oćiec/ okrom punctu. GrzegRóżn H3v.

Przen [od czego] (1): do ktorego [Pan Bóg raju] napirwey Adámá pirwſzego cżłowieká przynioſł/ áby był od grzechu y śmierći oddzyelon BielKron 1v.
c. Odłączony w wyniku podziału mieszaniny na składniki [od czego] (3): FalZioł V [1]; ktora [niewiasta] noſi dziewkę zimnieyſza bywa przeto y mleko nie może być tak dobrze od wilgoſci oddzielono á tak rzadſze bywa. GlabGad D7v.

oddzielony przez co (1): [kamfora] naiaki kolwiek proch albo na rozgi ſuche czo zdrzew opadaią przidzie: s tym ſie zmieſza/ pothym w naczyniach kthemu prziprawnych przez lekki ogień od tego plugaſtwa bywa oddzielona/ gdy ieſzcże będzie nieprzeprawna iſz ſkhoro od ziela: tedy będzie po żołciała FalZioł I 70c.

d. Przeznaczony dla kogoś lub na coś po oddzieleniu od całości; distributus Modrz (7): gdy będą poświęcone [części barana na ofiarę] doſtáną ſie kápłanowi/ iáko y pierſi ktore máią być oddzielone [quod separari iussum est] y lędzwi Leop Num 6/20.

oddzielon z czego (1): wáruiąc to/ áby wſzyſtkié prowenty Stołu náſzégo Królewſkiégo/ [...] z których tá czwarta część ieſt oddźieloná/ do ſkárbu náſzégo/ á do rąk iego były oddawáné SarnStat 360.

oddzielony komu (1): Ale to prawda iz Szłowaci iakoż od potopu w ziemi im oddzieloney mieſzkaią. MiechGlab 51.

oddzielony na co (3): Ale ći ktorzy poſługuią miaſtu/ będą ſpráwowáć (onę źiemię) ze wſſelkiego pokolenia Iſráelſkiego wſzyſtkie pierworodztwá dwádzieśćia y pięć thyſięcy po dwudzieſtu y piąći tyſięcy ná cżworo/ będą oddzielone ná pierworodzctwá Swiątnice/ y ná dzierżawę miáſtá. Leop Ez 48/20; BibRadz Ez 45/2. Cf Wyrażenie.

oddzielony skąd [= z czego] (1): (marg) Podźielićie cżęść źiemie tey ktorą oddáćie Pánu iáko rzecz świętą. (-) Z tąd oddźielony będźie plác ná święte mieyſce BibRadz Ez 45/2.

Ze zdaniem celowym (1): oſiádłość też miáſtá daćie ná pięć tyſięcy w ſzerz/ á ná dłużą dwádzieśćia y pięć tyſięcy/ przećiwko mieyſcu oddźielonemu [contra oblationem] áby było święthym wſzytkiemu domowi Izráelſkiemu. BibRadz Ez 45/6.

Wyrażenie: »na swą część oddzielony« (1): Bo á cżemuby oni ktorzi rolą ná ſwą cżęść oddźieloną [agros distributos quisque pro sua parte] robią/ niemieli bezpiecżnie rzec/ że ich właſna ieſt? ModrzBaz 48.
2. Odłączony pod względem politycznym [w tym: od kogo (2), od czego (1)] (3): Podźmyſz też do litewſkiey źiemie iáko ſie od naſz [!] oderwáć chcą/ chcąc od nas oddzielone źiemie mieć MycPrz II Bv, C2.
Szereg: »oddzielony i oderwany« (1): Którą [ziemię podlaską] potym śẃięty Król Káźimiérz [...] od częśći Króleſtwá/ to ieſt od Mázowſza oddźieloną/ y od właſnégo ćiáłá oderwaną/ chćiał mieć SarnStat 1037.
3. praw. Usamodzielniony majątkowo; emancipatus BartBydg, Cn; divisus, separatus JanStat (3): Emancipatus, oddzyelyony, odpravyony BartBydg 47b; SarnStat 591 żp.
Wyrażenie: »w dobrach oddzielony« (1): Ale gdźieby bráćia álbo śioſtry z brátem nie były w dobrách oyczyſtych oddźieleni [in bonis paternis separatus et divisus JanStat 560]: tedy [...] chcemy áby ná tákowym dźiedźictwie [...] Rok pozwu powiedźian był SarnStat 592.
4. Wykluczony ze społeczności Kościoła przez klątwę [od czego] (1): Aby ludzie o tym vpewnieni byli/ iż wſzyścy ktorzy ſą w klątwie/ ſą w mocy y w dzierżáwie ſzátáńſkiey/ y od obrony y opieki Páná Chriſtuſowey oddaleni/ ſkoro ſentencyą przełożonych kośćielnych/ od ćiáłá iego y Sákrámentow y od obcowánia wiernych Kátholikow bywáią oddzieleni WujNT 588.
5. Wybrany spośród innych, wyróżniony specjalną łaską [od kogo] (3): Potym zowie nas [św. Jan] ludem oſobliwym. A to nawięcey dla tey przycżyny/ że ieſteſmy ludem od inych oddzielonym RejPosWstaw 22, 22; WujNT 512.
6. Któremu coś dano, przydzielono [na co] (1): Sobieſław ſtrycz Włádziſłáwow był przywrocon ná oycżyznę/ y wźiął wſzytkę włość/ nád rzeką Elb [...]. Otá też wypuſzcżon z więźienia/ y oddzielon ná ſwą oycżyznę BielKron 325.
7. Który przestał być jednością lub przestał być traktowany jako całość, wyodrębniony (8): ieſli ſye kąty nieproſté tráfią/ tedy oćináią ié/ áby proſté były [...]. A potym káżdą tę ſztukę ták oddźielóną oſobno obliczáią. GrzepGeom K2.

oddzielony od czego (1): gdyż duſze [...] máią przyrodzoną ſkłonność ku ludzkim ćiáłam iáko cżęści cżłowiecże/ tedy ták rozumieć mamy/ iż to ieſt przećiwko przyrodzeniu/ áby wiekuiśćie od ciał oddźielone były. KuczbKat 90.

a. O osobach boskich lub dwóch naturach Chrystusa [w tym: od kogo (2), od czego (3)] (6): KuczbKat 45; Ktoby tego przał/ że w tym Sákrámenćie pod káżdą zoſobná oſobą/ y pod káżdą cżąſtką oboiey oſoby gdy ieſt oddźieloná/ ieſt zupełny Pan Chryſtus/ ten przeklętym niech będźie. WujJud 263v; Gdyż Kryſtus nie może być oddźielon od tych to Duchá S. śił y dobr bez wielkiego iego oſoby zelżenia álbo też y zniſzcżenia oſoby iego. WujJudConf 258v; CzechRozm 16v; NiemObr 138 [2 r.].
8. Rozróżniony, różniący się [w tym: od kogo (4), od czego (2)] (6): áby też tym roznym obycżáiem mowienia/ Pan Bog wſzyſtkiego ſtworzyćiel/ od rzecży ſtworzonych był oddźielon KuczbKat 80; SkarŻyw 532.

oddzielony czym (1): [Maryja] by byla nyekrczona nyeotrzymala by byla znamyenya ktorym yeſt od zydoſtwa y poganſtwa od dzyelona PatKaz III 136.

oddzielony w czym [= pod względem czego] (1): A tu ſie iuż będzieſz mogł práwym krześćiáninem miánowáć. A tuś iuż dáleko w ſpráwach ſwych oddzielon od pogánow. RejPos 150v.

W przekładzie wyrazu „faryzei” hebr.: peruszim ‘wyróżniający się’ (1): Fáryzei rzecżeni od Fares/ iż byli od tego głoſu oddzyeleni BielKron 118v.

Szereg: »rozeznany i oddzielony« (1): przez te 40. dni poſtu/ zli od dobrych/ niewierni od wiernych/ haeretycy od Kátholikow rozeznáni y oddzieleni bywáią. WujNT 16.
9. O mszy: odprawiana bez udziału wiernych (3):

W przeciwstawieniu: »pospolity ... oddzielony« (1): Były Mſze záwſze w Kośćiele nietylko poſpolite/ ále y oddźielone. Abowiem Chryſoſtom ś. [...] świadcży że zá cżáſu iego ná káżdy dźień Mſze miewano/ choćia nikt nieprzyſtępował WujJud 225.

Szereg: »oddzielony albo osobny« (2): ná on cżás Mſze tákowe bywáły/ ná ktorych żaden inſzy okrom Kapłáná Ciáłá Páńſkiego nieprzyimował. (marg) Mſze oddzielone álbo oſobne. (–) WujJud 225v, Mm6.
II. Imiesłów od „oddzielić się” (7):
1. Który odszedł, oddalił się; przen: który sprzeniewierzył się Bogu (1): awſſakoſſ yzemſyα czlonkyem Ieſuſowim przes wyαrᾳ ſtal odnyego dalyey oddzyelyon bic nyemoga yego wyarα ij laſkᾳ vtwyerdzoni. BierRaj 23v.
2. Który odstąpił od jedności kościelnej (6):

W porównaniu (1): Iż nie Láćinnicj od Grekow/ ále Grekowie od Láćinnikowodſtąpili [!]: á iż nawjzſzego Páſterza kośćioła wſzytkiego Papieżá nie słucháiąc/ odſzcżepieńcy ſą/ ták iáko cżłonki od głowy oddzieleni. SkarJedn 159.

Wyrażenie: »od powszechnego Kościoła, od jedności kościelnej, Chrystusowej oddzielony« [szyk 2:1] (1:1:1): ktokolwiek/ powiádá [św. Augustyn]/ od powſzechnego kośćiołá oddzielony ieſt/ [...] tym ſamym grzechem/ iż ieſt od iednośći Chryſtuſowey oddzielony nie może żywota mieć SkarJedn 5-6; zwłaſzcżá iſz oni Chrześćiánie ták dawno oddzieleni od iednośći Kośćielney/ [...] ná iedno ſię/ iáko mąſz ieden y ćiáło iedney głowy Chryſtuſowey zgodzili SkarJedn 326.
Szereg: »oddzielony i odszczepiony« (1): [Grekowie] Oddzieláiąc ſię od nas/ oddzieloną też y odſzcżepioną wiárę ſobie vcżynili SkarJedn 350.
W przen (1): iákie ieſt niebeśpiecżeńſtwo tych ktorzy ziednośći kośćielney wychodząc/ głowy ſię tey co y my nie trzymáią: bez ktorey duchowny y niebieſki żywot ſpádáć/ ná oddzielone cżłonki/ nie może. SkarJedn A5v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Disto – Ieſtem dalſzy, rozny, oddzelony. Calep 334b.
a. W funkcji rzeczownika (1): Abstractum – Odłaczonę, Oddzielone, Rozne. Calep 9b.

Synonimy: I.1. oddalony, odłączony, odsadzony; a. odjęty; 3. odłączony; 8. odłączony, odmieniony; II.2. oderwany, odłączony, odszczepiony, odtargniony.

Cf NIEODDZIELONY, ODDZIELIĆ, ODDZIELIĆ SIĘ

LWil