[zaloguj się]
[pdf]

OFIARA (2641) sb f

-f- (2212), -ff- (423), -ph- (6).

o oraz końcowe a jasne (w tym w a 5 r. błędne znakowanie); -ar- (2155), -år- (53); -ar- : -år- BielKom (2:1), LubPs (36:2), KrowObr (166:6), Leop (166:4), BibRadz (173:5), BielKron (153:2), Mącz (64:6), KuczbKat (19:1), BudBib (114:10), BudNT (3:1), SkarŻyw (128:13), ZawJeft (20:1), SkarKaz (112:1); -år (178), -ar (9); -ar ZawJeft; -år : -ar KrowObr (3:1), Leop (17:1), BibRadz (33:2), BudBib (16:2), SkarŻyw (11:1), WujNT (17:1).

Fleksja
sg pl
N ofiara ofiary
G ofiary ofiår
D ofierze, ofiarze ofiaram, ofiaróm
A ofiarę ofiary
I ofiarą ofiarami, ofiarmi, ofiary
L ofierze, ofiarze ofiarach, ofierz(e)ch
V ofiaro

sg N ofiara (384). ◊ G ofiary (295). ◊ D ofierze (62), ofiarze (13); ofiarze BielŻyw, KromRozm II, KrowObr (3); ofierze : ofiarze Leop (1:4), BielKron (7:4). ◊ A ofiarę (648) [w tym: -e (6), -ą (3)]. ◊ I ofiarą (167). ◊ L ofierze (83), ofiarze (16); ofiarze HistAl (2), KrowObr (11), SkarJedn; ofierze : ofiarze RejPos (1:1), WujJud (12:1). ◊ V ofiaro (6). ◊ pl N ofiary (160). ◊ G ofiår (187). ◊ D ofiaram (10) WróbŻołt, Leop, BibRadz (3), RejPos (3), BudBib (2), ofiaróm (9) KromRozm I, BielKron (2), Mącz (2), RejAp, WujJud, SkarJedn, SkarŻyw; ~ -åm (8), -(a)m (2); -óm (2), -(o)m (7). ◊ A ofiary (475). ◊ I ofiarami (70), ofiarmi (1), ofiary (1) GrabowSet; -ami : -mi Mącz (1:1); ~ -ami (64), -åmi (3), -(a)mi (3); -åmi SkarJedn; -ami : -åmi BielKron (6:1), RejPos (9:1). ◊ L ofiarach (53), ofierz(e)ch (1) Calep; ~ -ach (33), -åch (18), -(a)ch (2); -ach KromRozm II, KrowObr, BiałKat (2), WujJud, BudBib (6), SkarŻyw, ReszPrz (2), LatHar, WujNT (4), SkarKaz (2), SkarKazSej; -åch MurzHist, BielKron, RejZwierc, RejPos (10); -ach : -åch Leop (2:1), BibRadz (2:1), CzechRozm (7:3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia
1. Ceremonia złożenia daru Bogu lub bóstwu, ofiarowanie; sacrificium Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calag, Calep, Cn; hostia Mymer1, Vulg, Mącz, PolAnt, Calep, Cn; victima HistAl, PolAnt, Vulg, Mącz, Calep, Cn; oblatio Vulg, PolAnt, Mącz, Calep, Cn; immolatio, libamen, libatio, piaculum Mącz, Calep, Cn; munus, votum Vulg, PolAnt; libamentum Mącz, Cn; offerumentum Mącz, Cn; supplicium Mącz; haringua Calep; litatio, operatio, piacularia sacra, procuratio, res divina, sacrificatio, sacrum Cn (2406): Mymer1 7v; Foelix hostia, Tłuſta offiárá/ álbo z którey dim ku niebu okficie leći. Mącz 133a; Libamen, et libamentum, pro eodem sumitur, Wſzeláka ofiárá. Mącz 192b; Mactus est hoc sacrificio, Deo dicitur, Rácz wdzięcznie prziyąć/ niecháy ći ſie podoba táto ofiárá. Mącz 203a, 123d [2 r.], 166b, 192b, 305d (11); Calag 373a; Perlito - Boga vſmierząm prżez ofiare, y otrzimuię czom żądął. Calep 784a; Ritus – Obchod zwicząi przi ofierzech. Calep 925b, 286b, 316a, 490a, 508b, 600b (13).

ofiara z czego (1): Hostiae ruminales, Offiáry z bydłá powtóre trawiącego. Mącz 360b.

ofiara czyja (1): To podobieńſtwo od ofiar Zydowſkich y Pogáńſkich wzięte/ nicby nie ważyło WujNT 604.

W połączeniach szeregowych (2): Mysteria, Táyemne ofiáry/ cerimonie/ álbo obchody/ też obrzędy koſcielne. Mącz 240b, 301c.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara święta, tajemna (2), tłusta, wszelaka; ofiara pogańska, żydowska; ofiara z bydła; bydło na ofiarę; uśmierzać przez ofiarę.

Zwroty: »na ofiarę bić, pobity; (za)bita ofiara« = immolare; hostia, victima Mącz [szyk zmienny] (1:1;3): Immolo [...], Ofiáruyę/ ná ofiárę biyę. Mącz 229b, 159a, 166b, 493c [2 r.].

»przez ofiarę błagać« (1): Lito, et Litor, [...] sacrificio facto Deos placo, votumquae impetro, Przes ofiáry boski gniew błagam. Mącz 196a.

»ofiarę (zabitą) czynić, czyniący« = immolare, porricere Mącz [szyk zmienny] (4:1): Mącz 162d, 166b; Victimarius – Ten ktori offiari czini. Calep 1121b, 936a; SkarKaz 381b.

»dać ofiarę« (1): Item offerre significat, Dáć ofiárę/ Ofiárowáć co pánu Bogu ku czći. Mącz 123d.

Wyrażenia: »ofiara bydłęca« (1): Buthysia, magnum sacrificium, vel magnarum hostiarum, immolatio, Ofiará bydlęca. Mącz 28b.

»ofiara za grzech(y)« (2): Piamen, Et piamentum, idem quod piaculum. Pokutowánie/ Ofiárá zá grzech/ Każń/ Ocziśćienie z grzechu. Mącz 301c; Conquisitio piaculorum, Ofiárá zá grzechy Mącz 336d.

»ofiary za umarłe« = inferiae Mącz, Calep (2): Inferiae, Zaduſzne dni/ Ofiáry zá vmárłe. Mącz 123c; Calep 532a.

»uroczysta ofiara« (1): Solenne et statum sacrificium, Vrocziſta ofiárá. Mącz 398d.

Przen (2):

W porównaniu (1): W młodych lećiech ſyny ſwoie/ iáko ná ofiárę Slećie Rzecżypoſpolitey KlonŻal A2v.

Zwrot: »czynić ofiary« (1): Tácy co łatwie zbieráią/ Nigdyć o Bogá niedbáią: Anić máią w ſobie wiáry/ Złe cżynią Bogu ofiáry. BierEz L3.
A. W kulcie Boga judeo-chrześcijańskiego (2112): RejKup Ddv; MurzHist Sv; Iż Pan żadnyh [!] wymyſlnych ofiar od nas nye potrzebuie. LubPs N3 marg, N6 marg; OrzQuin N3; RejPos 89 [3 r.], 327v [2 r.], 349; A rzecży ſwięte nie thylko ſą ony ofiáry rozmáite od Páná Bogá roſkazáne/ ále czokolwiek iedno przynależy prawdziwemu nabożeńſtwu RejPosRozpr c2v; BudNT Hebr 9/21; StryjWjaz A2; Nil in ſacrificijs maius eſſe potest, quam corpus et ſanguis Chriſti: nec vlla oblatio hac potior est, ſed omnes praecellit. To ieſt we wſzyſtkich ofiárách/ niemáſz więtſzey ofiáry/ iáko ćiáło y krew Páná Chryſtuſowa/ nie máſz żadney ważnieyſzey ofiáry/ ále tá zacnośćią ſwą wſzyſtkie inſze przechodźi. ReszPrz 18; ArtKanc M; ſam rácz podáć myśli moiey ofiáry te/ ktore ſię máieſtatowi twemu podobáć [...] mogą LatHar 216; Izali my tego czáſu ieſteſmy bez wſzelkiey ofiáry zoftáwieni? WujNT 773, 455 [2 r.], Hebr 9/23; Bo kápłan z ofiárą á ofiárá z kápłáńſtwem ſię wiąże. SkarKaz 155b, 155b marg, 312a, 315b marg, Oooo2a.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: G sb (2), pron poss (2)] (4): RejKup Nv; Vkaſz kthorą offiárą ſwoią ludzie vmárli Swięći grzechy náſze/ przed ſtráſſliwym ſądem Bożym zákrywáią? KrowObr 210; RejPos 324; Są tedy ći trzey krolowie iáko Pátryárchowie náſzy y pierwiaſtki ofiáry narodow SkarKaz 517a.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] (1): Więcey ſobie [Pan Bóg] waży náſzę bráterſką miłość/ niżli ſwoie ofiáry SkarKaz 316b.

W połączeniach szeregowych (2): tá [cześć boża] należy w Wierze/ w Nádźiei/ y w Miłość/ w Ofierze. WujJud 58v; ieſli ofiárą y poſługą y vpominki memi/ y modlitwą moią wzgárdźiſz: coż po mnie? SkarKazSej 672a.

W porównaniu (1): Skąd znáć/ iáko miłe y wdzięczne ſą Pánu Bogu vczynki dobre wiernych/ gdyż ie Apoſtoł przyrownawa ofierze/ która ieſt nawiętſza ſłużbá/ ktora może być Bogu wyrządzona. WujNT 566.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara dobrowolna, powinna, ślubiona ‘ślubowana’, ważna, więtsza, wymyśl(o)na (2); ofiara narodow, świata tego; ofiar nie potrzebować (3); o ofiarę nie dbać (2); ofiarą wzgardzić; w ofiarach (nie) kochać się (2); pierwiastki ofiary.

Zwroty: »ofiarę czynić« [w tym: komu (1)] (4): BiałKat 360v; Ofiáry nie czynić á P. Bogu nie dáwáć/ wielka klątwá y nieſzczęśćie. SkarKaz 315b marg, 315b, 316a.

»ofiarę da(wa)ć (a. oddawać)« [w tym: komu (3) – Panu Bogu (1)] [szyk zmienny] (4): GrabowSet M4v; ábych weſołym y wolnym ſumnieniem pokłon y powinne ofiary tobie Pánu memu oddawał SkarKaz 316b, 315b marg; SzarzRyt B.

»ofiarę ofiarować« (1): Zwłaſzcżá gdy inſze ofiáry/ ták ſtárego iáko y nowego zakonu kápłani/ [...] mogli ofiárowáć. WujJud 238.

»ofiarę przyjąć (a. przyjmować)« [szyk zmienny] (5): Diar 46; iż Pan ſercze wierne rádſzey przyymuye niż wymyſlone ofiáry. LubPs Qv marg; KmitaPsal A4v; SkarKaz 316a, 454b.

Wyrażenia: »ofiara chleba« (1): Ták wyłożył Rábi Barachias [...] który też ofiárę chlebá piſze być ná źiemi wfzędy wobec w przyſzćiu Meſyaſzowym BiałKat 346.

»widoma ofiara« (1): Od Mánicheuſzá [Luter się nauczył]: Iż w kośćiele BOżym/ żadney zwierzchniey widomey ofiáry nie máſz/ iedno modlitwá ReszPrz 40.

»zwierzchnia ofiara« (1): ReszPrz 40 cf »widoma ofiara«.

Szeregi: »ceremonija ani ofiara« (1): Ktoremi ſłowy nie odrzucać Bog żadnych ceremoniy áni ofiar Chrześćijáńſkich WujNT 39.

»ofiara i dar« (1): Abowiem iuſz Pan Bog od nas żádnych inſzych offiar y dárow niepotrzebuie KrowObr 141v.

»kadzenie i ofiara« (1): wyznaymy kádzidłem/ iſz on ieſt Bogiem práwym náſzym/ ktoremu kádzenie y ofiárá ſłuży SkarŻyw 27.

»ofiara, (i) modlitwa (a. modła)« [szyk 2:1] (2): iż iemu [Panu] żadna ofiárá/ żadna infza modłá podobáć ſie więcey nie miáłá/ iedno pokutá RejPos 116v; SkarKaz 316a, 454b.

»ofiara, obiata« (1): Kośćioł on dawny pierwſzy vżywa tych ſłow ofiárá/ obiátá: ále przez te ſłowá rozumie wſzyſtki ſpráwy/ iáko modlitwy/ vżywánie Sákrámentu/ rozpámiętawánie WujJudConf 235v.

»pokłon i ofiara« (2): á nie czuią ſię [ludzie] iáką z tego vtrátę máią/ iż tobie pokłonu y ofiary nie czynią. SkarKaz 316a, 316b.

a. W judaizmie Starego Testamentu (zwykle: zabicie i spalenie na ołtarzu) (1075): Przeto byſcie wiedzieli iżetz miloſierdziá chcę/ a nie ofiary/ nigdybyſcie niewinnych niepotąpiali. OpecŻyw 59v, 26v, 72v; PatKaz III 100; Bo tego cżaſu gdy koſcioł boży zburzon przeſtali byli wſzytkiey ofiari ktore ocżyſciały cżłowieka. WróbŻołt ee6, 49/5, 8, Q4, mm8v; RejPs 74v, 95v, 99, 101, 101v; RejRozpr B2v [2 r.]; SeklWyzn f4; HistAl Cv; A to ofyárá byłá według zakonu y przykazánya Bożego KromRozm I N4, O2v; MurzNT Matth 9/13, 12/7; KromRozm II 1; BielKom G2v; Záprawdę żeć ſye tákyemi ofiárámi brzydzę/ Ktore w was wyęcey z wymyſłow niż s potrzeby widzę. LubPs N3, Lv, N3v; KrowObr 182 marg; Iuż zwycżáyne ofiáry wſzytki im [Żydom] zginęły. RejWiz 164v, 182v [2 r.], 183 [2 r.], Ddv; A tho co zoſtánie z tey offiáry/ będzie Aaronowe y ſynow iego Leop Lev 2/3; Tego który offiáruie ze źle nábytego/ ofiárá ieſth zmázána Leop Eccli 34/21, Lev 2/7, 8/28, 14 arg, 13, 21 (20); RejZwierz 132; Leniwiśćie/ leniwi/ á dla tegoż ſie ku ofiáram Pánu wyłudźić chcećie. BibRadz Ex 5/17; We wnątrz theż były [...] mięſá ná ſtolech dla ofiar. BibRadz Ez 40/43; Krol Cyrus roſkazał budowáć kośćioł Páńſki w Ieruzálem/ kędy bywáły ofiáry z wiecżnym ogniem. BibRadz 3.Esdr 3/23[24], *6v, I 3a marg, Num 15 arg, 5, I 88d marg (17); przez ktorą [bramę] wodzono trzody bydłá ná ofiárę do Sálomonowego kośćioła BielKron 265, 12v, 30v, 32v marg, 38 [3 r.], 38v [4 r.] (22); HistRzym 100v; A toć były ony wdzyęcżne ofiáry Bogu oycu náſzemu/ kthore ſie dzyały pod tymi figurámi krwáwemi RejPos 104, 15v, 39v, 47 [3 r.], 78v, 101v (23); BiałKat 213v, 343v, 353v [3 r.], 366; KuczbKat 190; RejZwierc 211v, 260v; WujJud 9, 149, 149v [2 r.]; WujJudConf 9, 233 [2 r.]; y poświęćił Iſzáiego y ſyny iego/ y wezwał ich do ofiáry BudBib 1.Reg 16/5, 1.Reg 16/3, 2.Par 29/29, Is 34/6, Os 8/13, 3.Esdr 6/23 (9); MycPrz II B2v; Bo co ondzie grzechy ábo ná gárle karano/ ábo drugie ofiárámi/ y kąpielą zmywano CzechRozm 96, 24v, 30v, 35v, 72, 84 (9); KochPs 59, 77; z parą Synogárlić ná ofiárę/ okupowáć miłego pierworodnego Syná twego [...] idzieſz. SkarŻyw 112, 112, 113 [2 r.], 263 [2 r.], 270 [2 r.], 271 [3 r.] (14); CzechEp 288, 297, 299; ZawJeft 19, 21, 31, 33 [3 r.], 35, 39; LatHar 55, 165, 251, 502, 531, 548; Iáko w zakonie ſtárym żadna ofiárá bez ogniá y ſoli nie byłá WujNT 159; Pátrzćie ná Izráelá według ćiáłá. izaż ći ktorzy pożywáią ofiar/ nie ſą vczeſtniki ołtarzá? WujNT 1.Cor 10/18, Matth 9/13, s. 39 [3 r.], Matth 12 arg, 7, s. 48 marg (21); PowodPr 53, 60; SkarKaz 41a, 157b marg, 419b, 454a, 455b.

ofiara czego [= będąca wyrazem czego] (7): Sacrificate ſacrificium iuſticie [...]. Ofiaruycie ofiarę ſprawiedliwoſci WróbŻołt 4/6; KromRozm II 12v; Leop Ps 50/21; BudBib Deut 33/19; Tám prziymieſz ofiárę cnoty/ tám kładźioné Ná twóy ołtarz będą ćielce poświęconé. KochPs 77; LatHar 166; JanNKarGórn G4.

ofiara od kogo (8): Leop 4.Reg 16/15; Ofiáry od ludu. BibRadz 2.Par 29 arg; BielKron 12v; RejPos 47 [2 r.], 56v, 328v; Przeto Pan náſz nie prágnie twoich okrutnośći: Ani [...] twoie złośći [tj. zabicie córki na ofiarę] Mogą mu być przyięmną ofiárą od ćiebie ZawJeft 34.

ofiara za kogo (12): BibRadz Lev 8 arg, 2.Mach 1/26; BielKron 38, 38v; On [Jezus] [...] odkupić nas ma: á ty [Matko Boża] zań iako zá niewolniká/ y okupu potrzebuiącego/ táką ofiárę nieśieſz? SkarŻyw 112; WujNT 194, Act 21/26; PowodPr 74. Cf »ofiara za umarłe«.

ofiara za co (78): Leop Prov 7/14, Eccli 35/3; Idź vkaż ſię ſam kápłanowi/ y vczyń ofiárę zá ocżyśćienie twoie BibRadz Luc 5/14; RejAp 8v; WujNT Luc 5/14. Cf »ofiara za grzech«, »ofiara za pokoj«.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: pronposs (60), G sb i pron (50), ai poss (29)] (139): OpecŻyw [27]; PatKaz III 100; Niechći pan bog pamięta na wſzelką ophiarę twoię WróbŻołt 19/4, 19/4, 49/8, 115/14; RejPs 39, 74; KromRozm II e4, 1v, 13; BielKom Cv; LubPs N2v, N3; KrowObr 207, 225v; To ieſt offiárá trędowatego ktory niemoże mieć wſſyćkiego doſtáthku ku ocżyſzcżeniu. Leop Lev 14/32; A ſpodoba ſie Pánu offiárá Iudſka y Ierozolimſka Leop Mal 3/4, Lev 1/3, 2/1, 5, 14/20, 31 (21); BibRadz Gen 4/4, 5, Lev 3/7, 7/29, 26/31 (12); Pocżuł Pan Bog wdzyęcżność w iego ofierze BielKron 5v, 3, 5v marg, 12v marg, 32v, 37v marg (13); RejAp 8v; RejPos 8, 10v [2 r.], 15v, 29, 32v (25); BiałKat 351; RejZwierc 44, 264v [2 r.]; A iáko ná krzyżu Pan Chriſtus ofiárom Aaronowym koniec vcżynił/ ták ná oſtátniey Wiecżerzy nowe kápłáńſtwo y nową ofiárę poſtánowił WujJud 150, 237v; BudBib Lev 10/14, 17/5, Num 10/10, 18/9, 29/39 [2 r.] (14); SkarŻyw A4v, A5, 262 marg, 263 [3 r.], 284, 491; ZawJeft 19, 32, 41; O Pánie IEzu Chryſte/ wybaẃ mię/ iákoś wybáwił [...] Izááká z ofiáry Oycowſkiey LatHar 585, 76, 166 marg, 507; WujNT 39, 103, 194 [2 r.], Luc 13/1, s. 286 (9); SkarKaz 158a [2 r.]; SkarKazSej 672a.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] [w tym: ai poss (7), G sb (2), pron poss (2)] (11): Leop Eccli 50/15; Przecżże wirzgaćie ná ofiáry moie y ná obiáty moię/ ktorem roſkazał (cżynić) w przybytku? BudBib 1.Reg 2/29, Lev 6/17, 18. Cf »ofiara pańska«.

W połączeniu z określeniem zwierzęcia ofiarnego [w tym: z czego (17), czego (7), cum ai (7)] (31): Odrzućiwſſy ofyáry wołow/ kozłow/ y ćyelcow mowi KromRozm II 12v, kv; A to ſnadź będą płatnyeyſſe v cyebye ty dáry/ A niż ony z bykow z wołow wymyſlne ofiáry. LubPs Qv, Z3v; KrowObr 182; Leop Lev 1/2, 3, 10, 14, 4.Reg 16/15, Is 1/11; BibRadz Gen 4/4, Lev 3/6, 12, Deut 18/3, Iudic 6/26; Pełęnech ofiar ſkopowych y tłuſtośći ich/ á krwie wołowey y bárániey y kozłowey niechciałem. BielKron 94, 5v, 37, 38v [2 r.], 48, 77v; CzechRozm 95v, 111v; SkarŻyw 284, 484; WujNT 114, 316 marg; iż Aaron krwáwe ofiáry bydlęce czynił/ á Melchiſedech bez krwie w chlebie tyło y w winie SkarKaz 156a, 157b.

W połączeniach szeregowych (46): KromRozm II i4, kv, k4; iż iuż tym w niwecż ſą obrocone/ y ná ſtronę zárzucone wſzytki chwały/ ofiári/ y ſpráwy zakonne. LubPs Xv; Thám będziećie znoſić wſſyſtkie rzecży kthore wam przykázuię/ zupełne offiáry wáſſe/ y inne offiáry/ dzieſięćiny y pierwſſe vrody rąk wáſſych Leop Deut 12/11, Deut 12/6, Ps 50/21 [2 r.]; Abowiem ſynowie Izráelſcy przez wiele dni zoſtháną przez Krolá y przez Kſiążęćiá/ bez żadney ofiary/ y przez bałwáná/ przez Efod y przez Terafim. BibRadz Os 3/4, I 31; BielKron 65; ktorzy mieli nadzieię w zakonie ſwoim/ w wymyſlech ſwoich/ w ofiárach ſwoich/ nie o tym ſwiętym obiecánym zbáwicielu [...] nie rozumieiąc RejPos 15v, 29, 32v, 159v, 198, 209v (9); RejZwierc 44; Nie przynieſięćie nań kádzenia obcego/ áni cáłopalenia/ áni obiáty/ áni mokrey ofiáry wleiećie nań. BudBib Ex 30/9, Num 18/9 [2 r.], 29/39, Deut 12/6, 11, Ez 45/15, 17 [2 r.]; CzechRozm 31, 72v, 86v, 97v [2 r.], 143; Ieſli w ſtarym cżęſte były świętá/ poſty/ trudzenia/ ofiáry/ ſpiewánia kośćielne/ modlitwy/ y inne obrzędow kośćielnych święte zábáwy: dáleko w Nowym Teſtámenćie/ więtſze być máią SkarŻyw 3; LatHar 166; WujNT 656, Act 24/17, Hebr 10/8 [2 r.]; iż kośćioł im on ktoremu dufáli/ y ſłużbę wſzytkę w nim/ y ofiáry ich y kápłáńſtwo y zakon zepſował. SkarKaz 275b, 311a; SkarKazSej 666a.

W porównaniach (13):

~ Jako comparandum (11): iako wolu ku ofierze przed ſobą [Chrystusa] ciągnęli OpecŻyw 108v; Podnoſzenie nędznych rąk mych ku thobie moy miły Pánie/ Iáko wiecżorna ofiárá ták ſie mnie niech záwżdy sſtánie. LubPs ee3, ee3; Iáko złotá w piecu probował ich/ á iákoby zupełną offiárę przyiął ie Leop Sap 3/6; BibRadz Sap 3/6; RejPos 342v; KuczbKat 355; BudBib Sap 3/6; BudNT Philipp 2/17; Chriſtus [...] grzechow też iáko báran ná ofiárę zá nie będąc zgotowány [...] ná ſobie nośić nie może CzechEp 304; LatHar 652.

Jako comparatum (2): Offiáry ich iáko chleb łykáiących/ ktorzy ich pożywáią/ będą pomázáni. KrowObr 207; Leop Os 9/4. ~

Tłumaczenie etymologii hebrajskiej nazwy Eftar (2): Nád tho ieſzcże mieyſce ono názwał Neemiaſz/ Eftár/ co ſię wykłada ofiárá ocżyśćienia/ á ieſt ich wiele co ie zową Neſtár. BibRadz 2.Mach 1/36; BudBib 2.Mach 1/36.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara brzydliwa, cielesna (4), czysta, daremna, darowna, doczesna, dziwna (3), godna, gruba, lubiezna, łojowa, niesprawiedliwa, nowa (3), obfita (2), obrzydła (2), osobliwa, pierwsza, poczciwa, pokorna, poświęcona, powinna, pożyteczna, prawdziwa, prożna, przyjemna (10), od Boga rozkazana, stara (5), straszliwa, umowna, wdzięczna (5), wielka (4), wymyślna (3), zacna, zasłużona, zhańbiona, złośliwa (złościwa) (3), zmazana, zwyczajna (zwykła) (3), żądliwa (3); ofiara Aaronowa (2), Ablowa (3), Abraamowa (potomków Abraamowych) (3), bezbożnych, głupich (błaźniwych) ludzi (2), Jefty, jerozolimska, Jozuego, judska, Kaimowa (3), kapłańska, Kościoła obojego, ludzka, niepobożnych, Noego, ojcowska, przodkow, rodzicow, sprawiedliwego (4), synow izraelskich, trędowatego (2), złośliwych, żydowska (15); ofiara baranka (baranow) (5), bydlęca (5), cielcow (2), dobytka, kozłow (5), ptastwa, skopowa, wołow (2); ofiara cnoty, oczyścienia (3); ofiara od ludu (2), od oczyścionych; ofiara z barana (2), z bydła, z byków, z dobytka (2), z koz (2), z kozłow, z krwie bydląt i ptakow, z majętności (ubogich) (3), z owiec (4), z owocow ziemie, z pierworodnych owczarni, z ptakow czystych, z ptastwa, z rzeczy niesprawiedliwie nabytych, z skotu, z stada, z tuku tłustych rzeczy, z wołow (4); ofiara według obyczaju żydowskiego; ofiara za dzieci, za krola, za lud (4), za Mojżesza, za oczyścienie, za zdrowie, ofiara w bydle (2), w rozlaniu krwie; ofiara Bogu się podoba; dokonać ofiary, nie potrzebować, nie pożądać (2), (nie) pragnąć (2), uczyć; figura ofiar(y) (2), kosztowanie, krew, niedoskonałość (2), obyczaj (2), porządek, postępek, słodkość, tłustość, trwałość, urząd, wonność, zakon; wezwać do ofiary; karać [kogo] z ofiary (3), krew; baran(ek) ku ofierze (12), bydlę (2), cielec (7), dar (2), dobytki, drwa (2), gołąb, koziel (10), krowa, skop (11), tłustość, woł (5), żywność; przyzwać ku ofierze (2); baran(ek) na ofiarę (16), bydło (trzody bydła) (3), byki (4), cielec (5), dań, drwa (2), gołębiątko, kozieł (koźlę) (13), kreple przasne, mąka (5), owca, pieniądze, placki przasne (2), skop (4), synogarlica, woł (2), dwa wrobla; pozwać na ofiarę; gotować ofiarę, miłować, odmienić (3), odrzucać (odrzucić) (3), przenieść, przyochędożyć, wymyślać (3), wypełnić, zepsować; ofiarą brzydzić się, [grzech] odpuścić, zgładzić, zmywać; ustawa o ofiarach; (nie) kochać się w ofierze (4).

Zwroty: »ofiarą błagać, (u)błagan; ofiara ubłaga« [szyk zmienny] (1:2;1): iż docżeśna pomſtá mogłá im być vbłagána temi docżeśnemi ofiárámi RejPos 102v; ZawJeft 34; káżdego poránku zá nich P. Bogá ofiárą błagał. PowodPr 74; SkarKaz 382b.

»ofiarę czynić (a. uczynić), działać; ofiara (u)czyniona; czynienie ofiar« [w tym: komo (35) – (Panu) Bogu (22), Panu (4), Bogu Ojcu (1), Jehowie (1)] = facere sacrificium Vulg, PolAnt; immolare victimam HistAl; adducere a. multiplicare oblationem, offerre sacrificium PolAnt [szyk zmienny] (113:2;4;1): BielŻyw 155, 156; HistAl C2v; LubPs E4; KrowObr 102v; Tám ſie modlił pokornie/ y cżynił ofiáry/ Iáko był s Páńſkiey woley dawny zwycżay ſtáry. RejWiz 184, 182; Tedy vcżyni y zupełną offiárę/ y vłoży ią ná ołtharz z offiárámi Napoynymi iey Leop Lev 14/19, Gen 8 arg, Lev 14/19, Iudic 6 arg, 1.Reg 16/5, Prov 7/14; BibRadz Gen 4/3, I 3a marg, Gen 8 arg, Ex 18/12 [2 r.], Iudic 2/5 (11); powieſz żem ſzedł do Bethleem ná ſwięto y ofiárę cżynić z narodem ſwoim BielKron 66; gdyż ſam Alexánder [...] kośćiołowi Bożemu poććiwość wyrządził/ y ofiáry według obycżáiu Zydowſkiego dziáłał BielKron 265v, 5v, 11v, 12v, 14v, 17v (42); RejAp 175v; RejPos 10v, 104, 181, 202, 298v, 319v [2 r.], 346v; BiałKat 361; KuczbKat 80, 210; WujJud 200v; WujJudConf 138; Kto ofiáry cżyni z máiętnośći vbogich/ ieſt iáko ten ktory rzeże ſyná ku ofierze przed oycem. BudBib Eccli 34/22, Lev 14/19, Num 29/39, 4.Reg 5/17, Ez 45/17 [2 r.], 46/2, Eccli 35/1, 2; CzechRozm 71v, 72; ModrzBaz 10 marg; KochPs 74; z ktoremi do ołtarzá chodził/ ná cżynienie wdzięcżnych ofiar/ ná vbłagánie Bogá zá grzechj ludzkie. SkarŻyw 491, 263, 269, 270, 283, 348 [2 r.] (16); Y záśię z Arki wyſzedſzy Ołtarz z źiemie zbudowawſzy. Czyniłem ná nim ofiárę Ná cżeść y ná chwałę twoię. MWilkHist G, F4v; WujNT 39, 318, Act 24/17, s. 778; Nie godźiło ſię nikomu ná inſzym mieyſcu ofiar czynić y ołtarzá budowáć/ iedno ná onym/ gdźie mieſzkał ieden nawyżſzy kápłan SkarKaz 40a, 155b, 156a, 608a.

»kłaść (a. włożyć) [co] na ofiarę; kłaść ofiary« (2;1): A gdy ták vcżynił/ włożywſzy Cielce ná ofiárę/ rzekł Báláám BielKron 42v; ſzedł áby kładł ony zapaláne ofiáry w koſciele Bożym RejPos 295, 198.

»nieść (a. przynosić) na ofiarę« (2): thedy on nieborak ocżyſciony przynośił mu ná ofiárę dwá wroblá żywe/ ſznur cżyrwony/ drzewo Cedrowe/ wiązánkę Izopu. RejPos 214v; SkarKaz 39a.

»obiatować ofiarę« (1): Nie obiátuycie więcey ofiar prożno. Zápalenie ich mam w brzytkośći. BielKron 94.

»odda(wa)ć (a. da(wa)ć) ofiarę; odda(wa)nie ofiar(y); ofiara była (a. bywa) (od)dana« [w tym: komo (8) — Panu (3), Panu Bogu (1)] = offerre oblationem, facere sacrificium PolAnt; dare hostiam; offertur oblatio Vulg [szyk zmienny] (23;4;2): LubPs N4v; Ale mowi o obietnicach y ſlubiech kthore tzynili Zydowie w ſtárym zakonie/ oddawáiąc Pánu Bogu offiáry KrowObr 141v, 141v; Tegoć ſobie Pan ze wſzech ludzi obrał ku oddawániu ofiar śniednych y mokrych BibRadz Eccli 45/19, Num 7/58, 64, 15/6, 9, 12 (9); RejAp 8v, 60v, 131; tedy to był obycżay/ iż ći zacnieyſzy tedy dawáli wielkie ofiáry wedle ſthanow ſwoich/ thák w bydlech iáko w inych rzecżach. RejPos 56, 47, 55v; WujJudConf 242v; CzechRozm 238v; Ták ſye téż ćieſzyſz/ kiedyć człowiek ſwoié Dáie ofiáry/ tobie náznáczoné ZawJeft 19, 27, 32, 34; LatHar 245; zá káżdego z nich byłá oddána ofiárá. WujNT Act 21/26, Luc 2/24, 5/14, s. 485 marg.

»odda(wa)ć (a. da(wa)ć) ku ofierze, za ofiarę, na ofiarę« [w tym: Panu (2), Bogu (1)] = offerre oblationem PolAnt [szyk zmienny] (15:6:1): Będźieli chćiał za ſwą ofiárę oddáć báráná/ tedy go niech przynieſie przed oblicznoſć Páńſką. BibRadz Lev 3/7; Oddał [...] pięć Báránow rocznych ku ofierze ſpokoyney. BibRadz Num 7/47, Num 7/39, 41, 45, 46, 51 (20); Którym práwem rodźice dźiatki zábiiáią/ Y oné zá ofiárę Bogu ślubną dáią? ZawJeft 33, 43.

»ofiarować, ofiarujący ofiarę; ofiara (bywa, a. będzie, a. ma być) ofiarowana; ofiarowanie ofiar(y); ofiarować ofiarą« [w tym: komu (41) – Panu (14), (Panu) Bogu (10), Jehowie (3) –, czemu „imieniowi mojemu” (1) przed Panem (1), przed Panem Bogiem (1)] = immolare hostiam; offerre oblationem a. sacrificium Vulg, PolAnt; offerre hostiam, sacrificare oblationem a. sacrificium, litare sacrificium, facere a. immolare a. offerre victimam, votum reddere Vulg; offerre munus, facere oblationem PolAnt [szyk zmienny] (112:1;6;5;3): OpecŻyw 139v; WróbŻołt 4/6, 49/14, 64/2, 106/22, 115/17; RejPs 39; O ofyárách/ yáko máyą być ofyárowáne/ nye wſſyſtkim żydom/ ále kápłanom telko przykazánye dano yeſt. KromRozm II k4v, i4, 1, 12v [2 r.], 13; LubPs N3, aa2; Troiákiey zupełney offiáry/ ktorą Holokauſtum zową/ offiárowánia ſpoſob opiſuie/ z wołow/ Owiec/ y ptaków. Leop Lev 1 arg; Ieſli kthory cżłowiek zwas będzie offiárował offiárę Pánu: thedy z bydłá tego/ to ieſt/ z wołow z owiec offiárowáć te offiáry będzie. Leop Lev 1/2; A Krol/ y wſſyſthek lud offiárowáli ofiary przed Pánem Bogiem. Leop 2.Par 7/4, Gen 8/20, 22/2, Ex 25/29, 30/9, Lev 2 arg (59); y tamżego [Izaaka] mnie ofiáruy/ zápaloną ofiárą ná iedney gorze/ ktorą ia opowiem tobie. BibRadz Gen 22/2, Gen 8/19[20], Lev 7/29, 19/5, 23/16, Num 15/3 [2 r.] (15); Nie ofiáruy ze złego nabycia ofiáry w domu Bożym. BielKron 36v; Cżłowiek który cżłowieká zábije/ á nie ofiárowałby ofiáry v drzwi kościelnych/ będzye winien krwie iego. BielKron 39, 32v, 38, 39, 76; SarnUzn D3; RejAp 60v; RejPos 210v; WujJud 150, 240; BudBib Lev 6/26, 7/11, 17/5 [2 r.], 21/21, Deut 33/19 (11); Ze/ co mi drógę zaydźie/ będę ofiárował Bogu ofiárą krwáwą. ZawJeft 6; LatHar +8; KołakSzczęśl B3v; ABowiem zakon [...] nigdy nie może tymi ofiárámi ktore ná káżdy rok vſtáwicznie ofiáruią/ doſkonáłymi vczynić tych ktorzy k nim przyſtępuią WujNT Hebr 10/1, s. 34, 39, 194, Act 7/42, Hebr 5/1, 8/3 (10); JanNKarGórn G4; SkarKaz 349b.

»ofiarować [co] na ofiarę, za ofiarę, ku ofierze« [w tym: Panu (1)] = offerre pro sacrificio PolAnt (7:2:3): Leop Lev 14/31, Num 6/11; y ofiárował go zá ofiárę paloną miáſto ſyná ſwego. BibRadz Gen 22/13; Przytemże chlebie ofiárowáć maćie [...] dwu Skopow/ ku paloney ofierze Pánu BibRadz Lev 23/18, Lev 23/19, Num 15/8, 24; BielKron 37v, 38, 39; Ofiárował [...] Kozlá iednego ná (ofiárę) zá grzech. BudBib Num 7/22, Lev 7/12.

»palić (a. zapalić, a. zapalać) ofiary; spalić (a. zapalić) ku ofierze, w ofiarę, za ofiarę, ofiarą; zażegać na ofiary; ofiara się (s)paliła, by(wa)ła palona; (za)palenie ofiary« [w tym: komu (7) – Jehowie (3), Panu (2), Bogu (1)] = adolere in holocaustum Vulg; immolare in holocaustum PolAnt [szyk zmienny] (11;2:1:1:1;1;3:3;4): LubPs ee3 marg; W dobryć też był obycżay to Saul chciał dzyáłáć/ Gdy wzyął miáſto Sycelek/ ofiáry zápaláć. RejWiz 182v; Leop Gen 22/3, 6, Ex 30/28, Lev 1/9, 13; á ſpaliſz tłuſtość ich ku ogniſtey ofierze zá wdźięczną wonność Pánu. BibRadz Num 18/17, I 5b marg, 1.Reg 6/14, 2.Mach 1/23, 31; Mącz 157b; Pálcie ofiáry/ buduycie ołtarze/ iáko żydowie cżynili. RejPos 14, 295; Cáłopalenie inſzy tłumácże paloną offiarą zową/ ále nie práwie y to krzecży/ bo każda offiará bywáła palona. BudBib b4v; bo żadnego kwáſu/ y żadnego miodu/ nie będziećie záżegáć ná ogniſtą ofiárę Iehowie BudBib Lev 2/11, I 41b marg, Lev 2/9, 7/5, 2.Par 29/27, 2.Mach 1/31; ModrzBaz 10 marg; Byś ofiar pożądał/ palił bych ofiáry: Ale wiém/ że máło dbaſz o tákié dáry. KochPs 77, 149, 165; SkarŻyw 492.

»pełnić ofiarę [zawsze: Panu Bogu]« = reddere votum Vulg (2): A będę pełnił panu bogu żądliwe ofiary moie przed wſzytkim ludem iego WróbŻołt 115/14, 115/18.

»ofiarę, jako ofiarę przyjąć (a. przyjmować)« = acceptare sacrificium Vulg; accipere sacrificium PolAnt [szyk zmienny] (17:2): WróbŻołt Q3; Leop Num 16/15, Ps 50/21 [2 r.], Sap 3/6; Przyimiż ofiárę zá wizytek lud twoy Izráelſki thobie ofiárowáną BibRadz 2.Mach 1/26, Sap 3/6; s cżego bądź Pan Bog pochwalon ná wieki od mego narodu/ że táką ofiárę od náiu racży prziymowáć. BielKron 12v, 3, 77v; DAwid [...] Pánu ſwemu przypomináć racży: Iż dałćibych ia thobie moy miły Pánie wiele wołow y báránow zá grzechy ſwoie/ ále ia wiem iż thy ofiáry żadney wdzyęcżnie ni od kogo nie prziymuieſz/ poki nie zbuduie w ſercu ſwoim pokorney á vniżoney myſli ſwoiey. RejPos 328v, 10v, 47, 56v; BudBib Sap 3/6; KochPs 77; ZawJeft 47; LatHar 166; WujNT 424; SkarKaz 158a.

»rzezać (a. porzezać, a. zarzezać) ofiarę, ku ofierze, na ofiarę; (będzie) rzezana, zarzniona ofiara« [w tym: Panu (1)] = mactare oblationem; mactabitur holocaustum PolAnt [szyk zmienny] (2:2:1;1:1): A ile kroć zárznione ofiáry oddáwáć będźiećie/ thedy ſię ták przy káżdey ſpráwowáć maćie. BibRadz Num 15/12; Cultrarius alias victimarius, Rzeźnik v żydów który ná ofiáry bydło rzezał. Mącz 71b; wſzytko porzezano ku oſierze Pánu [omnia in sacrificium Domini]. BudBib 3.Esdr 8/66[67], Lev 6/25, 7/2, 14/13, Eccli 34/22.

»sprawować (a. sprawić, a. odprawować) ofiarę; ofiara bywa (a. była) sprawowana (a. sprawiona, a. odprawowana); sprawowanie ofiar(y)« [w tym: Panu (12), (Panu) Bogu (2), przed Panem (2)] = offerre sacrificium a. hostiam PolAnt, Vulg; offerre oblationem a. victimam, intendere a. purificare a. sacrificare sacrificium, sacrificare victimam; hostia a. libatio a. sacrificium offertur PolAnt [szyk zmienny] (48;4;4): LubPs G2v; A iż przywodziſz kápłány s ſtárego zakonu/ ktorzy byli winni przod ſie otzyśćiáć/ á niſſli offiáry ſwoie ſpráwowáć. KrowObr 225v; Ale ieſliż tá ofiárá będźie z owiec ku ſpráwowániu ſpokoyney ofiáry Pánu/ [...] thedy ią niech ofiáruie zdrową. BibRadz Lev 3/6; Y ſpráwi z niey zápaloną ofiárę Pánu BibRadz Lev 3/14; Aby ták ofiáry były ſpráwowáne Bogu nawyzſzemu/ zá krolá/ y zá iego dźieći BibRadz 3.Esdr 6/31, Gen 4/4, I 3a marg, Lev 3/3, 9, 7/38 (33); RejAp 90; RejPos 32; Przetoſz potáiemnie ofiáry ſpráwowáli ſynowie ludzi ſwiętych BudBib Sap 18/9, b4 [2 r.], 2.Par 29/24, 3.Esdr 4/52, 8/65[66], Eccli 35/13 (11); CzechRozm 35v, 82v, 120v, 171v; Ty Sem modl ſie/ ofiáry odpráwuy/ y piſmem ſie ſwiętym zábawiay iáko KApłan. StryjKron 6; WujNT 456, Hebr 7/27, 9/6.

»wej(ź)rzeć na ofiarę« = respicere in oblationem PolAnt [szyk zmienny] (4): BibRadz Gen 4/4, 5; SkarŻyw 263; Ná modlitwę twoię vſzy zátkam/ ná ofiárę twoię iáko Kaimowę nie weyźrzę: ieſliś brátu twemu nie życzliwy. SkarKazSej 672a.

»zabi(ja)ć (a. bić), zabicie na ofiarę; zabi(ja)ć (a. bić) ofiarę; zabijanie ofiar; zabity ku ofierze; zabijany w ofiarach« [w tym: Panu (2), Bogu (1)] = caedere victimam, immolare hostiam Vulg (6:1;3;3;3;3): HistJóz Ev; TarDuch D3v; Zábił thedy Krol Sálomon wołow na offiárę dwá y dwádzieśćiá tyſięcy Leop 2.Par 7/5, Num 6/17, Is 66/3, Ier 33/18; ktoby śmiał ieſć tłuſtoſć bydlęćiá zábitego ku ofierze paloney Pánu/ [...] niechay będźie ſtrácon z poſrzod ludu ſwego. BibRadz Lev 7/25; BielKron 38; SarnUzn D3; iż też záwżdy ſkoro odpocżątku/ [Chrystus] iuż práwie iákoby zábiány bywał w onych ofiárách ktore wierni Bogu oddawáli CzechRozm 24; SkarŻyw 285; CzechEp 50; WujNT 794 marg.

Wyrażenia: »ofiara (Panu) Bogu, Panu, Jehowie, pańska, przed Panem (Bogiem), boża (a. boska), Bogu Ojcu« = oblatio Domini Vulg, PolAnt (41:40: 7:5:3:2:1): KromRozm I N4; Leop Lev 1/14, 2/3, 1.Esdr 6/9, Eccli 50/15; Ktemu áby z dolney Syriey y Feniciey dawano im dań ná ofiáry Páńſkie przez Zorobábelá ſprawcę ná ofiáry Páńſkie/ ná ćielce/ ná ſkopy/ y ná bárány. BibRadz 3.Esdr 6/29; Nápuſzczał theż [Noe] do okrętu źwirząt/ ptakow/ y wſzytkiego żywego ſtworzenia [...] po ſiedmi par (á to dla ofiáry Pánu Bogu drugie) BielKron 4v, 30; LatHar 128. Cf Zwroty (może zależne od czasownika).

»dobrowolna ofiara« = spontaneum PolAnt [szyk 3:2] (5): BibRadz Num 15/3; Mſza ieſt ſłowo wźięté z Zydowſkiégo ięzyká/ bo Zydowie ofiáry dobrowolné zwáli Miſách BiałKat 348v marg; BudBib Num 29/39, Deut 12/6, 17.

»dom ofiary, ku ofiaram« = domus sacrificii Vulg, PolAnt (1:1): Leop 2.Par 7/12; Wyſłuchałem modlitwę twoię/ y obrałem mieſce to ſobie zá Dom ku ofiáram BibRadz 2.Par 7/12.

»krwawa, (za)bita, ze krwie uczyniona, rąbana, wyteczna ofiara« [w tym: krwawa zabita (1)] = hostia Vulg, PolAnt; victima, sacrificium Vulg [szyk 19:8] (15:10:1:1:1): y tám że offiárowáć będziećie/ zupełne offiáry y też witeczne [offeretis ... holocausta et victimas vestras] Leop Deut 12/6, 4.Reg 16/15, Act 7/42; BibRadz Hebr 9/9; Też ofiárowáli ná zábitą ofiárę Cielcow XIII BielKron 39, 37v, 38, 39; RejAp 8v, 109; A w teyći ſie tho on wonnośći kochał/ [...] kthora mu przychodziłá z onych ofiar ze krwie vcżynionych RejPos 104, 87v, 348v; Abowiem tákowe krwáwe ofiáry ofiárowáli kápłani z obrzędu Aaronowego. WujJud 150; SkarŻyw 284; Wtora rzecż y vpewniánie o dániu cżłowieká obiecżánego od Bogá: [...] były one wſzytkie krwáwe zakonne ofiáry: ktore nie Bogá iákiego znácżyły/ [...] ále cżłowieká/ ktory ná to był od Bogá y ſpráwiony y dány: żeby był zábity (marg) Ofiáry byte znácżyły cżłowieká nie Bogá. (–) CzechEp 297; ZawJeft 6, 19, 42; WujNT 287, Act 7/42, Hebr 5/1, 8/3, 9/9, 10/11; SkarKaz 156a.

»ofiara napojna (a. napojowa), mokra« = ofiara z wina; libamen Vulg, PolAnt; libamentum, libatorium Vulg; libatio PolAnt [szyk 9:8] (9:8): offiáruiąć poſpołu koſz przáſnych chlebow/ y Napoyne offiáry ktore przy tym zwykły bywáć. Leop Num 6/17, Ex 25/29, 30/9, Lev 14/20, 31, Num 6/15 (9); tedy wſzytko zgromádzenie má ofiárowáć Cielcá ku ofierze paloney zá wdźięczną wonnoſć Pánu/ ſpołu z ſniedną y z mokrą ofiárą według zwyczáiu BibRadz Num 15/24, Lev 23/18, Eccli 45/19, 1.Mach 1/47; Nácżynicie też nacżynia [...]. Niektore z nich będą ná koſztowánie ofiar mokrych/ drugie ná wylewánie krwie. BielKron 33; BudBib Ex 30/9, 1.Mach 1/47; BudNT Philipp 2/17.

»ołtarz ofiar(y), ku paleniu ofiar, dla ofiar, do ofiar, na ofiary; stoł ofiar« = altare holocausti Vulg, PolAnt; mensa ad holocaustum PolAnt (10:1:1:1:1;1): Aaron záſie y ſynowie iego/ palili zápal wonny ná ołtárzu zupełnych offiar Leop 1.Par 6/49, Lev 8/28, Ez 43 arg; Ktemu [niech sprawią] y Ołtarz do palonych ofiar BibRadz Ex 35/16, Ex 30/28, 31/9, Lev 4/7, 2.Par 4 arg, Ez 40/42, 1.Mach 4/44; BielKron 33 marg, 35v [2 r.], 38v; Ocżyśćiliſmy wſzytek dom Iehowy y ołtarz ku paleniu ofiar BudBib 2.Par 29/18.

»pirworodna ofiara« (1): A ći wykupieni ſą iáko pirworodną ofiárą ze wſzythkich ludzi RejPos 342v.

»ofiara ranna (a. poranniejsza)« (2): BudBib 2.Par 2/4; ná proznowániu Szábát záſádziċ/ a ofiárę poránnieyſzą y odwiecżorną podeptáć/ ktora Szábátowi przydána byłá. CzechRozm 100v.

»szabatnia ofiara« (1): Ieſzcże też y to niemniey rozumowi ludzkiemv przeciwna/ zá ſámo ſie Sobotnie proznowánie chwytáć [...]/ á ſzábátnie ofiary y inſze Ceremonie precż odrzucáć CzechRozm 101.

»ofiara śniedna, chlebowa, zbożna, jidna« [w tym: zbożna abo chlebowa (1)] = ofiara w postaci mąki zmieszanej z oliwą lub wypieczonych placków; sacrificium Vulg, PolAnt; oblatio, victima Vulg [szyk 26:7] (22:6:5:1): weźmie [...] ná offiárę chlebową [tres decimas similae in sacrificium, quae conspersa sit oleo] / trzy dzieſiąte cżęśći od miáry Effi/ białey mąki Leop Lev 14/10; że ołtarz Miedziány kthory był vcżynił/ niemogł wſie wźiąć zupełnych y zbożnych offiar/ y tłuſtośći. Leop 2.Par 7/7, Ex 30/9, Lev 2 arg, 1, 14/19, 21 (11); A dáry iego były/ Miſá śrebrna [...]/ á Czáſzá śrebrna [...]/ ná ktorych było pełno mąki czyſtey nágnietáney z oliwą ku ofierze śniedney. BibRadz Num 7/49, Lev 7/37, 23/13, 16, 18, Num 4/16 (18); BudBib Num 7/25, 31, Eccli 50/15, 1.Mach 1/47.

»ofiara za umarłe« [szyk 3:1] (4): w Kśięgách Máchábeuſzowych/ powiáda cżytamy/ że byłá cżynioná ofiárá zá vmárłe. WujJud 200v, 240; SkarŻyw 492; SkarKaz 382a.

»ofiara uroczysta« = sacriflcium a. victima solemnis Vulg (3): Puść mię bo offiárá vrocżyſtha ma być w mieśćie moim Leop 1.Reg 20/29, 1.Reg 20/6; ieżdżáłá z mężem ſwym ofiárowáć ofiáry vrocżyſtey [ascendere ad immolandum hostiam]. BudBib 1.Reg 2/19.

»ofiara wieczorna (a. odwieczorna)« [szyk 2:2] (4): LubPs ee3; BibRadz 2.Par 2/4; álem ſiedział będąc ſmętny áſz do ofiáry wiecżorney [ad sacrificium vespertinum]. BudBib 3.Esdr 8/71; CzechRozm 100v.

»ofiara zakonna, Starego Zakonu, Starego Testamentu, stara« [szyk 27:4] (15:13:2:1): Ototz iá iuż tobie zákonnych offiár nieoffiaruię/ ale ciało moie niewinné/ na krzyżu okrutnie rozbiteé. OpecŻyw 139v; WróbŻołt Q3, Q4 [2 r.]; LubPs H3, P4v, P5v marg; BibRadz *6v, I 303d marg, Hebr 9 arg; iż áni ony ofiáry zakonu ſtárego/ áni żadna kreẃ/ ktorą rozmáicie wylewáli/ [...] tego przeiednáć nie mogłá nigdy temu nędznemu narodowi ludzkiemu RejPos 89, 47 marg, 87v, 102v; WujJud 179v, 233 marg, Mm8v; CzechRozm 95v, 165, 169v; CzechEp 297; ArtKanc D18; Dla niedoſkonáłośći ofiar ſtárego teſtámentu. [...] Pokázuie potrzebę nowego. WujNT Hebr 10 arg, s. 34 [2 r.], 287, 319, 322, 773; Ofiáry ſtáre grzechu nie głádziły SkarKaz Oooo2a, 608a.

»(za)palona (a. zapalana), ognista, zapalna ofiara« = ignitio, oblatio ignita a. incensa, sacrificium PolAnt [szyk 25:9] (16:14:4): Niech przeniknie modlitwá ma ku twej ſwiętey oblicżnośći/ Iák zápalona ofiárá ná cżeść thwoiey wielmożnośći LubPs ee3; Będźiećie też przez ſiedḿ dni ſpráwowáć palone ofiáry Pánu BibRadz Lev 23/8; Oddaſz też ku zákrapiániu połowicę Hinu winá zá ogniſtą ofiárę/ dla wdźięczney wonnośći Pánu. BibRadz Num 15/10, Lev 3/3, 5, 9, 11, 14 (15); wſzedł do kościołá y vbrał ſie w kápłáńſkie odzienie/ cżynił zapálne ofiáry ná złotym ołtarzu nie będąc kápłaneḿ. BielKron 88, 35v, 37v, 38v; RejPos 295, 348v; KuczbKat 355; Każdy mąſz wktorym wádá [...] niech nieprzyſtępuie ofiárować ogniſtych ofiar Iehowie BudBib Lev 21/21, Lev 2/2, 9, 10, 11, 6/17 (10); LatHar 245.

»zwierzchn(i)a (a. zwierzchowna) ofiara« [szyk 5:3] (8): vpomina nas thu Pſálmiſtá/ ábychmy nie tymi zwierzchownymi ofiárámi okázowáli wdzyęcżność ſwą Pánu LubPs X; kthorzy ſię ieſzcże zwierzchownemi ofiárámi báwili BibRadz II 95d marg; z ktorych ſłowek pierwſze znácży v Máláchiaſzá w pierwſzym/ ofiárę zwierzchnią LatHar 74; WujNT 39 marg, 89 [2 r.], 563, Aaaaaa3.

Zestawienia: »ofiara chwały« = hostia a. sacrificium laudis Vulg, PolAnt (15): Ofiaruy ty panu bogu ofiarę chwały WróbŻołt 49/14 [przekład tego samego tekstu: KromRozm II, LubPs N3, Leop, LatHar], 49/23, 106/22, 115/17; KromRozm II 12v; LubPs N3, N3v, aa2; Offiárá chwały vćći mię Leop Ps 49/23 [przekład tego samego tekstu: WróbŻołt, LatHar], Ps 49/14, 106/22; BibRadz Ps 115/17; BudBib Eccli 35/2; LatHar +8 [2 r.].

»ofiara dnia czterdziestego« = ofiara po narodzeniu się dziecka składana w 40 dni po narodzinach chłopca i 80 dni po narodzinach dziewczynki (1): Weſel ſię y z dára ſwego/ Z zánieśienia Syná twego/ Z ofiárą dniá cżterdźieſtego. LatHar 494.

»dorocznia ofiara« = ofiara dni, ofiara roku lub ofiara wotywna (1): Potym Elkaná mąż iey ſzedł y ze wſzytkiem ſwem domem/ áby Pánu oddał dorocznią ofiarę [hostiam anniversariam] y ſlub ſwoy. BibRadz 1.Reg 1/21.

»ofiara za grzech, za występ(ek), ku odpuszczeniu grzechow« [w tym: za grzech i za występek (7)] = hostia a. oblatio a. sacriſicium pro peccato Vulg, PolAnt; hostia a. oblatio pro delicto PolAnt; holocautomata pro peccato Vulg [szyk 68:3] (62:15:1): MurzHist R4; Leop Lev 14/19, Hebr 10/26; Ofiárá zá grzech niewiádomośći. BibRadz Lev 4 arg, Lev 7/37, 8/2, 12/6, 8, 19/21 (18); BielKron 37, 37v, 38v [2 r.], 70; RejPos 102v, 210v; ofiáry ku odpuſzcżeniu grzechow/ ſámy przez śię niebyły doſtátecżne WujJud 233, 233; Iáko (ofiárá) zá grzech tak zá wyſtępek/ zakon ieden im (ieſt/) BudBib Lev 7/7; Y wezmie ofiárownik krwie oney ofiáry zá wyſtęp/ y włoży (iey) ofiárownik ná miękkość vchá práwego BudBib Lev 14/14, Ex 30/10, Lev 6/17, 25 [2 r.], 26, 30 (29); iż oná [płowa jałowica] ácżkolwiek zacną byłá ofiárą zá grzechy wſzyſtkiego ludu: bo ług z popiołu iey vcżyniony grzechy głádźił tych ktorzy nim pokropieni bywáli. CzechRozm 171v, 101; KochPs 59; Przetoż zá grzechy iuż ná wieki ofiárá nie ma być/ gdyż ie on z nas iuż racżył zgłádźić ArtKanc D18; WujNT Hebr 5/1, 7/27, 10/6, 8, 18, 26; SkarKaz 349b.

»ofiara poświęcenia (a. poświącania)« = ofiara wyświęcenia, czyli wprowadzenia na urząd kapłański; oblatio consecrationis Vulg, PolAnt (2): wźiąwſſy [te rzeczy] z rąk ich/ ſpalil ná ołtarzu offiar zupełnych: dla tego że byłá offiárá poświęcenia Leop Lev 8/28; BibRadz Lev 7/37.

»ofiara spokojna (a. pokojna), dziękowna, za pokoj, [zapokojna, zapokojnych, zbawienna]« = tzw. ofiara biesiadna, którą składano przez częściowe spalenie zabitego zwierzęcia, pozostała zaś część była spożywana przez kapłanów i ofiarującego, co podkreślało wspólnotę Izraelitów z Bogiem; (hostia a. victima) pacifica, sacrificium pacificorum Vulg, PolAnt; sacrificium confessionis, victima pacificorum PolAnt [szyk 31:15] (27:12:2): Tedy ſie ogoli Názáreus/ (to ieft poświęcony)/ [...] y weźmie kápłan włoſy iego a wrzući ná ogień/ ktory podłożon ieſt offierze ſpokoyney. Leop Num 6/18, Num 6/14, 17, 1.Reg 11/15, 2.Reg 24/25, 3.Reg 3/15 (9); Kto ſwą ofiárę ſpokoynąbędźie ofiárował Pánu/ niechayże przynieſie Pánu dar ku ofierze zá pokoy ſwoy. BibRadz Lev 7/29, Lev 3/3, 6, 9, 37, 19/5 (14); Vcżynił tedy ołtarz y ofiárę pokoyną Dawid ku cżći á chwale Bożey ná onym mieyſcu BielKron 73v, 38, 45, 64v, 70, 76v; Záś ten (iest) zakon ofiáry dziękowney/ [...]. Ieſli ná dziękowánie będzie ią ofiárowáć/ tedy będzie ofiárowáć ná ofiárę dziękowną plácki przáſne oliwą rozmieſzone/ y krepie przáſne/ oliwą mázáne/ y białą mąkę prázoną/ plácki oliwą rozmieſzone. BudBib Lev 7/11-12, Lev 10/14, 17/5, Num 7/17, 23, 29 (17); [kto ofiáruie ofiárę zapokoynych PANV/ niech záraz ofiáruie y obiátę WujBib Lev 7/29; łopátkę ktorą oddźielono/ ieść będźiećie [...]: bo tobie y ſynóm twoim odłożoné ſą z ofiár zbáwiennych [de hostiis salutaribus] (marg) to ieſt zapokoynych (—) ſynów Izráelowyċh WujBib Lev 10/14; Ofiárował też Salomon trzy króć ná káżdy rok cáłopalenia y zapokoyne ofiáry ná ołtarzu WujBib 3.Reg 9/25].

»ofiara ślubowna (a. poślubiona)« = rodzaj ofiary biesiadnej z okazji ślubu złożonego Bogu; sacrificium, votum PolAnt [szyk 1:1] (2): BibRadz Num 15/3; Te (ofiáry) cżynić będziećie Iehowie ná vrocżyſte święta wáſze/ okrom ſlubownych (ofiar) wáſzych BudBib Num 29/39.

»ustawiczna ofiara« = ofiara całopalna ofiarowywana codziennie rano i wieczorem; iuge holocaustum a. sacrificium PolAnt [szyk 3:2] (5): BibRadz 1.Esdr 3/5; iákie było ono ſtárego zakonu kápłańſtwo/ máiąc w ſobie mázánie/ święcenie vbiorow/ ofiáry vſtáwicżne/ y inſzych Ceremoniy bárzo wiele. WujJudConf 147; BudBib Dan 12/11; CzechRozm 169v; oná to ieſt ofiárá/ [...] ktorą Dániel vſtáwicżną ofiárą názwał LatHar 75.

»zupełna, palona (a. zapalona), cało(s)palona (a. calespalona), cała, do palenia ofiara« = ofiara składana przez spalenie (najczęściej zabitego zwierzęcia) w całości; holocaustum Vulg, PolAnt, Mącz, Calep; holocautoma Vulg, Cn; hostia, oblatio, victima holocausti Vulg; holocaustum hostiae, sacrificium totum PolAnt [szyk 57:56] (54:50:7:1:1): WróbŻołt 19/4; I wſſyſtkiego záraz báráná ſpalił ná ołtarzu/ przeto yż był zupełną offiárą nawdzięcżnieyſſey woni Pánu Leop Lev 8/21, Gen 8/20, 22/2, 3, 6, 7 (51); przynieſiećie przed Páná báránká łońſzczaká zdrowego ku ofierze paloney. BibRadz Lev 23/12; Cáłe ich ofiáry bywáły vſtáwicznie dwá kroć odpráwowáne przeż dźień. BibRadz Eccli 45/16, Gen 22/2, 3, 6, 8, 13 (48); Mącz 157b; Otoż ia też budowáć mam dom imieniowi Iehowy [...] dla ofiár cáłopalonych ránych y wiecżornych BudBib 2.Par 2/4, b4v, 2.Par 1/6, 3.Esdr 4/52, Sap 3/6, 1.Mach 1/47; CzechRozm 83v; Calep 486a; LatHar 166 [2 r.], 652; WujNT Mar 12/33.

Szeregi:»całopalenie i (a, abo, ani) ofiara« = holocaustum a. holocaustoma et (a. vel) sacrificium, holocaustum et victima PolAnt (9): ktory przynoſić będzie cáłopalenie ábo ofiárę. BudBib Lev 17/8, Num 10/10, 1.Reg 15/22, 4.Reg 5/17, 1.Par 21/26, 2.Par 29/24, Ier 6/20, Ez 46/2; Cáłopalenia/ y zá grzech ofiáry/ nie vpodobáłyć ſię. WujNT Hebr 10/6. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»ofiara, (i) ceremonija« [szyk 6:1] (7): á iáko miał być zgłádzon á odrzucon zakon ſtáry z yego ofiarámi y ze wſzytkiemi cerimoniámi. LubPs N2v; BibRadz I 303d marg, Hebr 9 arg; RejPos 10; CzechRozm 101; A ták nie odrzucáć Pan [...] ceremoniy nowego zakonu: ále tylko ofiáry y ceremonie ſtárego zakonu. WujNT 319, 563. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»dar i ofiara« = munus et hostia PolAnt, Vulg, donum et sacrificium Vulg [szyk 7:1] (8): LubPs E4; Nam iuż tákowych dárow y offiár niepothrzebá oddawáć/ poniewaſz Pan Kryſthus [...] ſam ſiebie oddał y offiárował Bogu Oycu ras ná krzyżu. KrowObr 141v; BibRadz I 456b marg, Hebr 9/9; chociay wiele dárow y rozlicżnych ofiar dawał zá to ocżyſcienie ſwoie RejAp 8v; WujNT Hebr 5/1, 8/3, 9/9. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.

»dziesięcina i ofiara« (2): á gdy ſie wrocę/ dzyeſięćiny dáwáć y ofiáry cżynić będę ze wſzego dobrá ſwego BielKron 14v; WujNT 93. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»ofiary i dzięki; ofiary z dziękami« [szyk 2:1] (2;1): Przyſzedſzy nád ſtudnię przyſięgi/ vcżynił ofiárę z dzyękámi Pánu Bogu wſzechmocnemu. BielKron 17v, 77v; podzćie á przywiedźcie ofiary y dzięki [victimas et laudes] do domu Iehowy BudBib 2.Par 29/31.

»ofiara i (a, a(l)bo) kadzenie (a. kadzidło)« = tus et oblatio Vulg [szyk 4:3] (7): KromRozm I O; Proźby/ áby Pan wdzyęcżnie prziyął modlitwę náſzę/ iáko wdzyęcżne zápalenie kádzidłá ábo ofyar. LubPs ee3 marg; BibRadz 4.Esdr 3/24; RejPos 298v; KuczbKat 355; żeby nikt obcy á znarodu Aaronowego nieidący [...] ofiáry á kádzenia cżynić nieśmiał SkarŻyw 492, 491.

»modlitwa (a. modła) i (a, ani) ofiara« [szyk 8:1] (9): Iadelus [...] wezwąwſzy Zydow vſtháwił im poſt przez trzy dni/ áby nabożnemi modlitwámi y ofiárámi Bogá wzywáli [cum supplicationibus et immolationibus deum invocare]. HistAl Cv; Leop Eccli 35 arg; RejAp 175v; Wymyſláliſcie dziwne modły á dziwne ofiáry/ ktoremiſcie chcieli gniew Páńſki vbłagáć RejPos 12; RejZwierc 264v; SkarŻyw 491; WujNT 194, 424; SkarKaz 382a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ani msza, ani ofiara« (1): Drugie bácżmy/ iż chociay to był kápłan/ nie dufał á ni mſzam/ áni ofiáram ſwoim RejPos 258.

»ofiara i nabożeństwo« [szyk 1:1] (2): áby tám oſobliwe nabożeńſtwo y ofiáry Bogu vcżynił. SkarŻyw 348; WujNT 103. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ofiara ani obchod« (1): A niepotrzebuieſz zá to żadnych ofiar/ áni żadnych obchodow RejPs 60v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ofiara i (albo) obiata (a. obieć)« = sacrificium et oblatio PolAnt; hostia et oblatio Vulg [szyk 6:1] (7): Vcżynicie też ołtarz obieći álbo ofiárom z deſzcżek z drzewá Setim BielKron 33, 70; BudBib Lev 14/21, 1.Reg 2/29, Am 5/25; Iż miáſto onych wſzytkich ofiár y obiát ſtárego teſtámentu/ ćiáło iego teraz ofiáruią WujNT 773, Hebr 10/5. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ofiara i obrzęd« [szyk 1:1] (2): [Zakon Mojżeszowy] wſſyſtkim poſtępkyem obrzędow y ofyar ſwoich yego [Chrystusa] ſpráwę y doſyć vczynyenye zá grzechy wſſech ludźi známyenował. KromRozm II e4, k. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»ofiara i (albo) służba (a. posługa)« [szyk 3:2] (5): RejPs 74; KromRozm I N4; Cżyńcie ofiárę álbo poſługi Bogu ſwemu w tey zyemi. BielKron 29v; gdzie [w Jeruzalem] ofiárom y ſłuſzbie Bożey prawdziwey/ mieyſce od Bogá náznácżone było. SkarJedn 15; SkarKaz 157b.

»ofiara i (albo) świątość« [szyk 1:1] (2): Oſtrzegayże ábyś ná inych mieyſcach tych ſwiątośći álbo ofiar nie cżynił BielKron 39; GrabowSet X2. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zakon (a. zakonna sprawa), (a, ani, i) ofiara« [szyk 6:1] (7): ktore [grzechy] ofiárámi á zakonnemi ſpráwámi zgładzone być nie mogły LubPs L2 marg, P4v; BibRadz *6v; ktorzy dufáli w zakoniech á w ofiárach ſwoich RejPos 10v, 8, 57, 251v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

Przen (16): Mądrość dom zbudowáłá/ ſiedḿ ſłupow ſcioſałá/ Ofiáry ſpokłádáłá/ wino pomieſzáłá BielKom B6; Leop Soph 1/7; Mord kthory ſię dźieie nád thymi kthorzy dla grzechow ſwych bywaią mordowáni názywa prorok ofiárą. BibRadz I 408c marg, Ier 46/10; BielKron 3; bliſko dzień Iehowy/ ponieważ zgotował Iehowá offiárę/ y poświęćił wezwáne ſwoie. BudBib Soph 1/7; Pięknémi ſłowy w grzechu ofiáry ſzukaćie ZawJeft 35; Obácz iáko ſą iáłmużny Pánu Bogu wdzięczne [...]. Bo ták sſtawáią ſię nieiáką ofiárą/ bárzo wonną y przyięmną Pánu Bogu. WujNT 693.

ofiara czego (1): zyemſkie ſobie obrał [miasto] Kaim przez pracą łákomſtwá [...]/ á Abel niebieſkie przez ofiárę właſnego żywotá. BielKron 3.

ofiara czyja (1): pokuty Iádámowey náſláduymy/ ofiárą ſię Ablową/ ktora Chryſtus ieſt/ ſzcżyćmy SkarŻyw 263.

Zwrot: »czynić ofiary [czemu]« (1): A dlá thego cżynić będźie ofiáry niewodowi ſwemu/ á będźie kádźić ſiećiam ſwoim/ iż przez nie obfithego zyſku/ y hoynego pożywienia doſtał. BibRadz Hab 1/16.
Wyrażenia: »ofiara bita« (1): choć mię iáko mokrą offiárę leią ná offierze bitey [super hostia]/ [...] ráduię ſię ze wſzemi wámi. BudNT Philipp 2/17.

»ofiara pańska, Jehowy« = kara zesłana przez Jahwe; victima a. hostia Domini Vulg; sacrificium Domini PolAnt (2:1): Miecż Páńſki nápił ſie krwie [...]: bo offiárá Páńſka w mieśćie Bozrá/ y zábijánie wielkie w źiemi Edomſkiey. Leop Is 34/6, Soph 1/8; Y będzie wdzień offiáry Iehowy/ że náwiedzę do kśiążąt/ y do ſynow krolewſkich/ y do wſzech ktorzy ſię obłocżą w odzienie cudzoziemſkie. BudBib Soph 1/8.

»ofiara oczyściająca« (1): opuśćić nieſpráwiedliwość/ ieſt ofiárá ocżyśćiáiąca [propitiatio]. BudBib Eccli 35/3.

α. Ofiara Melchizedecha, księcia kananejskiego, sprawującego władzę kapłańską za czasów Abrahama (9): Zá ktore [zwycięstwo] kápłan Melchiſedech dziękuiąc/ ofiárował P. B. chleb y wino: ofiárą oną wyznawáiąc moc Bożą SkarŻyw 284; oná to ieſt ofiárá/ ktorą kápłan nawyżſzy przed Zakonem Moyzeſzowym Melchiſedech w chlebie y w winie figurował LatHar 75; SkarKaz 156a marg.

ofiara za co (1): SkarKaz 156a cf Szereg.

ofiara czyja [w tym: G sb i pron (3), ai poss (2)] (5): WujJud 149v; Melchiſedech co zá kápłan był y iaka ofiára iego. SkarŻyw 284 marg; Przecz Páweł S. nie wſpomina ofiáry Melchiſedechowey. WujNT 760 marg; A też żadney inney ofiáry Melchiſedechá nie mamy wedle ktorey kápłanem był/ iedno tę chlebá y winá. SkarKaz 156a, 156a.

Szereg: »dzięka i ofiara« (1): Bo Abráhám [...] nie potrzebował proſtego chlebá y winá/ ále dźięki kápłáńſkiey y ofiáry zá zwyćięſtwo potrzebował. SkarKaz 156a.
b. Śmierć Chrystusa na krzyżu (214): áby ras ná krzyżu doſić vtzynił zá grzechy wſzyſtkiego ſwiátá przes onę iedyną offiárę KrowObr 185v; tym obytzáiem/ prośći ludzie niemáią nic do pámiątki oney nadroſſſzey offiáry y niemáią nic do Páná Iezu Kryſtuſá vkrzyżowánego KrowObr 201, 51v, 191v, 200v, 201; Leop Hebr 10/14; BibRadz *6v marg; BielKron 38v; A w teyći ſie tho on wonnośći kochał/ [...] kthora mu przychodziłá z onych ofiar ze krwie vcżynionych/ figuruiąc mu onę wdzięcżną ofiárę á onę wdzyęcżną wonność/ kthora mu miáłá być vcżyniona ze krwie onego iedynego á bárzo miłego ſyná RejPos 104, 47, 133, 210v; BiałKat 296; WujJud 228v [2 r.], 230, 231v; WujJudConf 231v [2 r.]; CzechRozm 11v; SkarŻyw 112, 118, 263, 271; chćiałeś też iáko niewinny báránek/ z obćiążeniem od krzyżá/ ná ofiárę być prowádzony LatHar 278; Iedną ofiárą doſkonáłymi vczynił ná wieki te ktorzy bywáią poświęceni WujNT 773, Hebr 10 arg, 14, s. 773 [2 r.]; Iáko człowiek ofiarowány będźie y zábity: á iáko Bog ofierze oney da moc áby wſzytki grzechy świátá zgłádźiłá. SkarKaz 515b.

ofiara czego (11): Oycuś ſię/ ná krzyżu ſrogim/ ofiárował/ Ofiárą cżyſtośći/ byś brzydkich rátował. GrabowSet O3v. Cf »ofiara ciała«, »ofiara krwie«, »ofiara męki i śmierci«, »ofiara ubłagania«, »ofiara zbawienia«.

ofiara komu (22): ſtáwiay mu przed ocży onę wdzyęcżną ofyárę iemu/ onę mękę niewinną ſyna iego. RejPos 107v. Cf »ofiara Bogu Ojcu«.

ofiara czyja [= spełniona przez Chrystusa] [w tym: G sb i pron (23), ai poss (18), pron poss (8)] (49): Przeto dlá té méy ofiary/ ſmiluy ſie iuż nad nijmi oytcże námileyſſy. OpecŻyw 139v; WróbŻołt Gv, G2 [2 r.]; RejKup Sv; wywodząc [...] boſtwo Kryſtuſowe/ y zacnoſć kápłáńſtwá/ y doſkonáłoſć ofyáry y zakonu yego KromRozm II e3v; LubPs Z3v; KrowObr 188v; BiałKat 346, 351 marg; bo ácż ſie Pan Chriſtus ofiárował zá grzechy wſzyſtkiego świátá/ á wſzákże ofiárá iego nie ieſt pożytecżna iedno tym/ ktorzy weń wierzą WujJud 232; RejPosWstaw 22v; SkarŻyw 262; CzechEp 66; ArtKanc D18 [2 r.]; WujNT Hebr 9 arg, Aaaaaa. Cf »ofiara Pana Chrystusowa«.

W połączeniach szeregowych (2): Toć ſą ty ſłowá/ kthorymi vſtáwitznie ſromoćićie y bluznićie mękę/ ſmierć y iedyną offiarę Páná Iezu Kryſtuſá KrowObr 177v, 188v.

W porównaniach (2):

~ Jako comparandum (1): A oprocż tego [...] Bogá/ żadnego inſzego nie zmyśla: áni inſzego Meſyaſzá nam/ procż [...] Iezuſá/ y ná śmierć iáko ná wdźięcżną ofiárę wydánego/ záleca? CzechEp 288.

Jako comparatum (1): Oná ofiárá ná krzyżu ieſt iáko ſtudnia/ á tá ná ołtarzu iáko wiádro/ ktorym ſię tá kreẃ Páńſka czerpa SkarKaz 158a. ~

W charakterystycznych połączeniach: ofiara błogosławiona, doskonała, gorąca, jawna, jedna (jedyna) (25), nadroższa (5), niepokalona, ostateczna, pokoj czyniąca, (nie)pożytecżna (2), prawdziwa (prawa) (3), prawdziwie skuteczna, przyjemna (2), straszliwa, wdzięczna (14), wieczna, wielka, zacna (2), żywa (3); ofiara człowieczeństwa Pana naszego, czystości; dobrodziejstwo ofiary, doskonałość, koniec, pamiątka (8), pożytek (2), skutek (2), uczciwość, uczestnik, zasługa (2); ofiarą darować [kogo], wypełnić się, zastąpić [kogo], zjednać.

Zwroty: »dać, wydany na ofiarę« [szyk zmienny] (2:1): CzechRozm 95v; CzechEp 288; Abowiem godźiło ſię/ áby ten dla ktorego ieſt wſzytko/ [...] ſprawcę zbáwienia ich/ przez vćierpienie doſkonáłym vczynił (marg) ábo dał ná ofiárę. G. (–) WujNT Hebr 2/10.

»ofiarą oczyścić; ofiara oczyściająca« (1;1): Pan Chriſtus ieſt nawyżſzy Biſkup náſz/ ktory ofiárę nas oczyśćiáiącą ofiárował. WujNT 287, 770.

»ofiarę ofiarować; ofiarować się (a. sam siebie) ofiarą; ofiara (jest) ofiarowana; ofiarą ofiarowan« [w tym: Bogu Ojcu (9), Panu Bogu (2)] = offerre hostiom Vulg [szyk zmienny] (14;4;3;1): iedno ſam pan Chriſtus [...] ſam ſiebie/ za nas ofiarował/ wdzięczną ofiarą panv bogv. SeklWyzn D; KrowObr 201; Leop Hebr 10/12; ofiárowawſzy onę wdzięcżną raz ná krzyżu dziwnie ſpráwioną ofiárę Bogu Oycu ſwemu/ iuż teraz ofiárnie nędzne á ſkruſzone ſercá náſze RejAp [14], 60v; iż on iuż miał być oſtátecżnieyſzym kápłanem/ ktory miał zá nas ofiárowáć wdzięcżną ofiárę ná krzyżu Bogu Oycu ſwemu. RejPos [36]v; A thą ofiárą ſwiętą raz ſpráwioną á ofiárowáną/ iuż ſie sſtáło wiecżne vbłogoſłáwienie tobie. RejPos 172, 47, 103v, [105]v, 133, 139, 232v; WujJud 221v, 228v, 245; GrabowSet O3v; WujNT 287, 766, Hebr 9 arg, 10/12; SkarKaz 158b.

»przyjąć ofiarę, [kogo] za ofiarę« (1:1): a prziymi mię za ofiarę niepokáloną/ dla zbawieniá rodzaiu ludſkiégo OpecŻyw 139v; iako mu [Chrystusowi] bog ociecz miał żeſłać [!] pomoc z nieba y iako miał przijąć ophiarę iego na krzyżu. WróbŻołt Gv.

»przez ofiarę, ofiarą ubłagać; ofiara ubłaga« (1:1;1): iż on tylko przez iedyną ofiárę ſwoię vbłaga nam gniew Boży LubPs Z3v; KrowObr 126; A kogożby tá ofiárá nie vbłagáłá? Iákiegoż grzechu okupić nie ma? SkarKaz 161b.

»ofiarę uczynić (a. czynić); ofiara uczyniona« [w tym: Bogu Ojcu (1); na krzyżu (16)] [szyk zmienny] (11; 15): I ieſztze ſie nád to piſáć niewſtydaſz powiedáiąc/ iż Kryſtus dwoię offiárę vtzynil KrowObr 182v; w ktorey [ofierze mszarskiej] ſie wy náſmiewaćie s Kryſtuſowey offiáry/ ras ná krzyżu vtzynioney. KrowObr 191v, 125, 167v [2 r.], 177, 177v, 178v (17); RejPos 87v; BiałKat 348v, 366; WujJud 150; SkarŻyw 263; WujNT Hebr 10/10; Pan náſz ná krzyżu práwą y żywą ofiárę czyniąc/ niech vkażą gdźie ty ſłowá mowił SkarKaz 155b, 158a.

»wyda(wa)ć samego siebie (a. ciało, a. się) na ofiarę, ofiarą« [w tym: (Panu) Bogu (4), (Bogu) Ojcu (1), Ojcu swemu (1)] = tradere semetipsum oblationem PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (5:3): Iezus Kryſtus/ ſam ſie ieſt wydał ofiárą wdzyęcżną zá nas LubPs Z2; KrowObr 96v; BibRadz Eph 5/2; RejPos 100; Toſz tedy Ciáło/ ktore raz wydał Syn Boży Oycu ſwemu ná ofiárę/ záwſze dáie nam pokármem WujJudConf 255; BudNT Eph 5/3[2]; CzechEp 201; WujNT Eph 5/2.

Wyrażenia: »ofiara Bogu Ojcu, (Panu) Bogu, Ojcu swemu« (14:6:1): OpecŻyw 140; Głos páná kriſtuſow/ iż on położył duſzę ſwą za przyiemną ofiárę Bogu oyczu dla náſzych grzechow LubPs Lv marg; BudNT Eph 5/3[2]. Cf Zwroty (może zależne od czasownika).

»ofiara ciała (Chrystusowego i krwie Jezusa Chrystusa)« = oblatio corporis Vulg (6): pomny tez miły panie na onę wdzięczną ofiarę ciała iego RejPs 165v; BibRadz *6v; nie byłá [u starych] ofiárá ćiáłá y krwie Páná náſzégo Iezuſá Chryſtuſá: którą my iuż mamy. BiałKat 353v; WujNT Hebr 10/10, s. 773, Aaaaaa3.

»ofiara za grzech(y)« = hostia pro peccato Vulg [szyk 7:1] (8): ijżci bog ocietz za grzéch Adamow ijnſſé ofiary nieżądá/ iedno krwie ij ſmiérci ſwégo ij twégo iedynégo ſyna OpecŻyw 103v; Leop Hebr 10/12; iż [Bóg] on zakon/ ktory był przez Moyżeſzá podał/ [...] wymázał/ á to dawſzy tego Iezuſá ná ofiárę zá grzech CzechRozm 95v; WujNT Hebr 10/12, s. 773 [3 r.], Aaaaaa3.

»krwawa, krwie ofiara« [szyk 16:13] (28:1): ále [Baranek] známionuie onę offiárę żywą y krwáwą/ ktorą Kryſtus ras ná krzyżu vtzynił. KrowObr 184v, 177, 177v, 178v [2 r.], 182v, 187v [2 r.] (12); Owa kreẃ tu znácży ofiárę krwáwą Kryſtuſowę BibRadz II 133b marg; RejPos 348v; BiałKat 348v; WujJud 150, 231v [2 r.], Mm8; ktorąś [ojczyznę niebieską] wprzodkách twoich vtráćił/ przez ofiáry krwie ſwey właſney/ ktorą ia tobie tymi bydlęcymi ofiárámi znácże [!]. SkarŻyw 484; CzechEp 66; LatHar 84; á ráczey pámiątkę oney krwáwey ofiáry ſpráwuiemy. WujNT 287, 766, 770, 773 [3 r.], Aaaaaa3; SkarKaz 158a.

»ofiara na krzyżu, krzyżowa« [szyk 32:10] (30:12): WróbŻołt Gv; iż Kryſtus Syn Boży/ przes iednę offiárę ná krzyżu zá grzechy wſzyſtkiego ſwiátá/ dośić vtzynił KrowObr 51, 178v [2 r.], 187v [2 r.], 191v; OrzQuin N3; RejAp [14]; RejPos [36]v; Gdy to ſłowo Mſza vſłyſzyſz/ ná śmiérć Páńſką y ofiarę iego krzyżową wſpomniéć ieſteś powinien BiałKat 351 marg, 360v, 366; WujJud 231v [2 r.], 237v, Mm8; LatHar 84; WujNT 287, 770, 773; Co ſię o krzyżowey ofierze rozumieć nie może. SkarKaz 157b, 156b, 158a [2 r.], 161b. Cf »ofiarę uczynić«.

»męki i śmierci ofiara« (1): y iedną oną męki y śmierći ſwey ofiárą oczyśćił grzechy wſzego świátá WujNT 770.

»naświętsza (a. przenaświętsza) ofiara« (6): iżeśćie ſobie dla pieniędzy Mſzą iákąś kuglárſką/ ſtey naſwiętſzey ofiáry/ raz vtzyniony ná krzyżu/ wymyſlili y vtzynili KrowObr 167v, 125, 177v, 189; SkarŻyw 263; RAcż weyźrzeć Pánie [...] ná tę przenaświętſzą ofiárę/ ktorą tobie ofiáruie [...] Pan IEzus Chryſtus LatHar 271.

»ofiara (Pana) Chrystusowa (a. Krystusowa), Pana (naszego) Jezu(sa) Kryst(us)a, Syna Bożego (a. swego [bożego]), Pana swego« [szyk 26:5] (19:6:5:1): MurzHist Gv; oddawáiąc Pánu Bogu offiáry/ ná pámiątkę iedyney offiáry Páná náſzego Iezu Kryſtá KrowObr 141v, 167v, 177v [2 r.], 178v, 183v, 187v (12); ábowiembyśćie thym ſpoſobem ieſzcze rozumieli ofiárę Kryſtuſowę być nie pożytecżną BibRadz II 95d marg, I 88d marg, Hebr 9 arg, II 133b marg; OrzQuin N3; A poſtaẃ tákież przed ocży duſze ſwoiey tę ſwiętą á błogoſłáwioną ofiárę Páná ſwego RejPos [105]v; O tym wątpić namniey nie potrzebá/ że ofiárá P. Chriſtuſowá ieſt zaſługą y wypłácenim zá grzechy wſzytkiego świátá WujJud 230, 230, 231v, 232 [3 r.], 233, Mm8; WujNT 287, 770, 773; Bo táką ofiárą Syná ſwego namilſzego gárdźić nigdy Bog nie może SkarKaz 488b.

»ofiara ubłagania« (1): A to z cáłego ſercá twirdźimy [...]/ iż iedyna byłá ofiárá vbłagánia/ ktorą gniew Boży ieſt vbłagan. WujJudConf 231.

»wielkonocna ofiara« (1): WIelkonocney cżeść ofierze oddayćie/ Chrześćijánie. LatHar 360.

»ofiara zabita« [szyk1:1] (2): Lecz ten ofiárowawſzy iednę zábitą ofiárę [offerens hostiom] zá grzechy/ ná wieki śiedźi ná práwicy Bożey. WujNT Hebr 10/12; SkarKaz 161b.

»ofiara zbawienia« (1): Od kápłaná ofyáry zbáwyenya/ od páſtyrzá (owcą będąc) rátunku ſſukam. KromRozm III O4.

Szeregi: »krew i ofiara« (1): báránek [miał się narodzić]/ áby im krwią y ofiárą ſwoią łáſkę Boſką dał SkarŻyw 262. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ofiara, (a, i) męka« [szyk 2:2] (4): żeſmy porzucili i wzgardźili tę Chriſtuſowę offiarę/ i tę mękę/ gdyſmy śięgo zaprzeli. MurzHist Gv; KrowObr 177; Pan Iezus Kriſtus/ wſzytki ty ſrogośći [...] przełomił/ á vbłagał męką ſwoią ſwiętą/ á oną wdzięcżną ofiárą ktorą ofiárował ná ołtarzu krzyżá ſwiętego RejPos 139, 107v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»ofiara i obiata« (1): Kryſthus [...] ſámego ſiebie zá nas wydał/ offiárą y obiáthą Pánu Bogu ku wonney ſlotkośći [!]. KrowObr 96v.

»ofiara i rzeź« (1): i [Chrystus] wydał śiebie ſamego zá nas offiárą y rzeźią Bogu [tradidit semetipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo]/ ná wonność dobrego zápáchu. BudNT Eph 5/3[2].

»śmierć a (i, abo) ofiara« [szyk 3:2] (5): RejPos 2; BiałKat 351; Ołtarz ten wykłádáią ofiárę ábo śmierć kryſtuſowę GrzegŚm 60; koniec ofiáry y ſmierći Páná Kryſtuſowey ieſth żywot wierzących/ wybáwienie y wykupienie. RejPosWstaw [213]v, 22v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ofiara i zabicie« = oblatio et hostia Po!Ant, Vulg (3): BibRadz Eph 5/2; i [Chrystus] wydał ſámego ſiebie zá nas ná ofiárę y ná zábićie Bogu WujNT Eph 5/2; SkarKaz 158b.

W przen (6): Tu prorok mowi pod figurą o męce páńſkiey iáko miał obietnice męki ſwey wypełnić [!] przed oblicznoſćią wſſego ludu á pić nowe pićie ofiáry ſwoiey RejPs 171v; [Chrystusa Pismo zowie] Owcą do zábićia/ y Báránkiem do ofiáry BiałKat a4.
Wyrażenia: »ołtarz nawyższej ofiary [= krzyż]; ofiara święta ołtarza, na ołtarzu krzyża świętego« (1;1:1): ty ktorzy położyli nádzieię ſwą w oney ofierze ſwiętey ołtarzá onego ná ktorim dobrowolnie ofiárował zá nie ſam ſiebie RejAp 90, 71v; Krzyż ten iż był naczyniem náſzego odkupienia y ołtarzem nawyżſzey ofiáry WujNT 382.

»wieczorna ofiara« (1): Izali może być ieſztze hániebnieyſza y ſromotliwſza rzetz wymyſlona/ [...] iáko tá ieſt? przyrownywáć obłudę z woſku vlepioną/ do oney wietzorney y woniącey [!] offiáry/ kthora wietzor to ieſt ná oſtátku ſwiátá ieſt zá nas Bogu oycu ná krzyżu offiárowaná? KrowObr 88v.

Przen: Chrystus ukrzyżowany (27): ktory [Syn Boży] tylko ſam ieſt/ wietzorną woniáiącey ſlothkośći [!] offiárą/ przed Bogiem Oycem ná práwicy iego ſiedzący. KrowObr 88v; áż [...] sſtąpiwſzy ná ołtarz krzyżá ſwętego [!]/ vcżynił ſie wdzyęcżną ofiárą Bogu oycu ſwemu RejPos 89v; WujJud 236; SkarŻyw 271; ArtKanc E6v; GrabowSet Pv; Chwalimy ćię/ o droga náſzego odkupienia zapłáto/ ofiáro pokoy cżyniąca LatHar 98.

ofiara za kogo (6): i [Chrystus] z bogiem cię oicem ziędnáł [!]/ gdy śię za cie offiarą s ftáł MurzHist F; LubPs Z3v; WujJudConf 227v; MycPrz I A4; CzechRozm 92; ten ſię zá nas ofiárą sſtał/ gdy Krew ſwoię zá nas przelał ArtKanc M18.

ofiara za co (9): BibRadz *6v; bo zá náſze winy/ sſtałeś ſię ofiárą wiecżną/ BOgu Oycu bárzo wdźięcżną. ArtKanc L9. Cf »ofiara za grzech«.

W połączeniach szeregowych (3): áby on był vbłágánim grzechow náſzych ofiárą żywą y wdzięcżną/ mądrośćią/ ſpráwiedliwośćią/ odkupieniem/ vſpráwiedliwienim y poświęcenim náſzym CzechRozm 94; WItay Pánie Iezu Chryſte/ ſłowo Oycowſkie/ Synu Pánieńſki/ Báránku Boży/ zbáwienie świátá/ ofiáro święta/ ſłowo wćielone/ zdroiu miłośći. LatHar 221, 97.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara pokoj czyniąca (2), prawdziwa (4), święta (2), wdzięczna (5), wieczna, woniająca (woniąjącej słodkości) (2), żywa; ofiara za nasze winy, za wszytek świat; ofiarą być (5), stać się (10), uczynić (się) (2).

Zwrot: »dać ofiarą« (1): i modli ſie Bogu/ áby dla Syná ktorego racżył dáć ofiárą zá nas odpuśćił nam grzechy WujJudConf 227v.
Wyrażenia: »ofiara za grzech(y)« (7): KrowObr 51v; BibRadz II 100d marg; 1eden Bog Oćiec/ ktory iedynego Syná ſwego Iezuſá Kryſthuſá vcżynił ofiárą zá grzechy náſze [...] GrzegRóżn F3v; RejPos 32; Bog poſłał ſyná ſwego/ [...] áby ſie on zá nas z ſtał ofiárą zá grzech CzechRozm 92; WujNT 548 marg, 633 marg.

»zbawienna ofiara« (2): Abowiem dla zbáwienia świáthá Chryſtus raz ſtał ſye zbáwienną ofiárą BiałKat 296; LatHar 207.

Szeregi: »baranek i ofiara« (1): iże Iezus Kryſtus práwdźiwy Báránek/ y práwdźiwa ofiárá zá wſzytek świát/ przyſzedł ná świát gładząc grzechy ludzkie. BibRadz *6v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»ofiara i ofiarownik« (1): A Chriſtus Iezus ſamże wodzem ieſt y Hetmánem/ ſam ofiárą y Ofiárownikiem CzechRozm 95.

c. W chrześcijaństwie (768):
α. Ostatnia wieczerza (13): Otóż maſz báránká twégo Meſyaſzá/ áby báráná zgłádźił: którego piérwéy ofiárowano/ á pothym iedźióno/ ná ónéy oſtáthniéy y piérwſzéy ofierze ſtáréy. BiałKat 346; Ieſli onego báránká nie proſto bez ofiáry y ſłużby Bozkiey pożywano: dáleko tego więcey nie godźiło ſię bez ofiáry pożywáć. SkarKaz 157b, 157b.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: G pron (1), ai poss (1)] (2): Ale tenże roſkazał/ ábychmy tę iego iedyną ofiárę/ vſtáwicżną ofiárą w Kośćiele rozpomináli. WujJud 244. Cf »ofiara Pana Chrystusowa«.

Zwroty: »ofiarę czynić« (2): WujJud 148v; muśiał tákże pod oſobą chlebá y winá ofiárę czynić: boby tákim kápłanem nie był SkarKaz 156b.

»odprawić ofiarę« (1): Gdźie ſam Zbáwićiel náſz [...] odpráwił vrząd kápłáńſki/ to ieſt/ ofiárę według porządku Melchiſedechowego ReszPrz 17.

»ofiarę ofiarować« [w tym: Bogu Ojcu (4)] [szyk zmienny] (6): Ieſli Chriſtus [...] ofiárę Bogu Oycu ſam naprzod ofiárował/ á onę ná pámiątkę ſwoię cżynić roſkazał WujJud 149, 148v; LatHar 195 [2 r.]; WujNT 114; Iezus Chryſtus ofiárę Bogu Oycu ofiárował/ tę co Melchiſedech ofiárował/ chleb y wino/ to ieſt ſwoie ćiáło y kreẃ. SkarKaz 158b.

Wyrażenia: »duchowna ofiara« (1): Iż Pan Chriſtus ofiáruiąc duchowną ofiárę pierwey niżli ćierpiał/ nam ſámym (Apoſtołom y ich namieſtnikom) roſkazał toż czynić. WujNT 114.

»ofiara według porządku Melchisedechowego« (1): ReszPrz 17 cf »odprawić ofiarę«.

»ofiara Pana Chrystusowa« (1): Chrześćiánie przeſzłey y ſpráwioney ofiáry Páná Chriftuſowey pámiątkę obchodzą WujJud 236v.

β. Msza św. i jej najważniejsze części: ofiarowanie chleba i wina, przeistoczenie, komunia (561): WróbŻołt Q4, 117; Idzćież dziatki ná ofiárę A czekayćie mię zobiádem RejRozpr B2; RejKup y8; KromRozm I G4, Iv; KromRozm II 13; A ták ofyárá kápłáńſkyemu vrzędowi należy. Tákże y modłá/ ktora bez ofyáry być może: Ale ofyárá bez nyey nyemoże. KromRozm III K5v; [Dyjakon ma] Szerzynki y Korporały práć/ kielich y pátynę/ ná offiárę gotowáć KrowObr 122; Niechay tobie Pánie dziſieyſzego ſwięthá Offiárá będzie wdziętzna KrowObr 168v, 101, 168v, 169 [2 r.], 169v, 170 (15); BielKron 329, 329v, 330; A tá ofiárá ieſt niekrwáwé ofiárowánié Bogu Oycu ćiáłá y krwie Páná náſzégo Iezuſá Chryſtuſá pod oſobą chlebá y winá BiałKat 348v, 331, 341 [2 r.], 345v, 348v, 361; KuczbKat 160, 190 [2 r.]; Bo wſzyſtko co ſie we Mſzy y przed Conſecrácyą dźieie/ ku iednemu ſie śćiąga y ieſt iedną ofiárą choć oná właſnie w poświąceniu/ w ofiárowániu á w pożywániu należy. WujJud 180v; Ze Mſza święta prawdźiwie ieſt Ofiárą. WujJud 226v, 147v, 149 [2 r.], 149v, 222, 223 (28); WujJudConf 230 [2 r.], 243v [4 r.]; RejPosRozpr cv; CzechRozm 24v; SkarJedn 317; Chcę ábyśćie y to chowáli gdy lud wielki w świętá prżychodzi/ á zmieśćić ſię w iednym kośćiele niemoże/ áby ofiárá byłá powtorzona SkarŻyw 320, 47, 91, 278, 393 marg; CzechEp 109; ReszPrz 16, 24, 56; niezápominay tego/ coć święte Koncylium Trydentſkie o obrzędách tey wielebney ofiáry [...] powiedźiáło LatHar 81; ktorzy przy tey ofierze Kápłanowi odpowiádáią/ Habemus ad Dominum, to ieſt/ mamy ſercá ku Pánu Bogu LatHar 122, 76, 77, 81 [2 r.], 122, 186, 194 marg, 198; WujNT 9, 318, 319, 603, 773 [2 r.]; Iákoż vczynił zoſtáwuiąc nam przedźiwną ofiárę y głęboką táiemnicę vżywánia ćiáłá y krwie ſwoiey. SkarKaz 155a, 155a [2 r.], b [2 r.], 156b [2 r.], 157a [4 r.], b [2 r.] (26).

ofiara komu (44), czemu (8): KrowObr 169; [Sakrament] nie tylko áby był zá pokarm żywym/ ále też zá ofiárę ták żywym iáko y vmárłym WujJud 239. Cf »ofiarę czynić«, »ofiarę oddawać«, »ofiarę ofiarować« (może zależne od czasownika), »ofiara (Panu) Bogu«.

ofiara ku czemu (1): Druga przycżyna vſtáwy tego Sákrámentu ieſt/ áby Kośćioł miał vſtáwicżną ofiárę ku odpuſzcżeniu grzechow náſzych/ á ku vbłaganiu gniewu/ y doſtąpieniu miłośierdźia Bożego. WujJud 178v.

ofiara za kogo, za co (30): KrowObr 169; Zá odległe y dálekie ofiárá/ á vżywánie obecne SkarKaz 158a marg; Ofiárá zá drugie być może SkarKaz Oooo2a. Cf »ofiara za grzech«, »ofiara za umarłe«.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: pron poss (23), G sb i pron (7), ai poss (3)] (33): á ták ſie niechay ſtánie offiárá náſzá przed oblitznośćią twoią/ áby byłá od ćiebie dziſia przyięta KrowObr 170; Iż ſię Bog gniewa ná ich Offiárę/ przeto proſzą áby twarzą weſołą weyrzał/ nánie wemſzy. KrowObr 170v, 168, 168v, 169v, 171, 172v (19); BiałKat 348v, 353v [2 r.]; WujJud 228v; SkarŻyw 278; CzechEp 66; ReszPrz 112; Ofiárowániechlebá y winá/ y ofiárę wiernych Bożych przy Mſzey wſpomina ś. Iuſtynus LatHar 92 marg, 411; WujNT Yyyyy2. Cf »ofiara kapłańska«.

ofiara czyja [= kogo ofiarująca] [w tym: G sb i pron (6), ai poss (2)] (8): WujJud 238; SkarŻyw 510; rozumiey żeć y to nie máła/ ſtać przy [...] ofierze tegoż Páná twego/ iſtotnie w Sákrámenćie naświętſzym przytomnego LatHar 77; SkarKaz 156b. Cf »ofiara Chrystusowa«, »ofiara pośrzednika«.

W połączeniach szeregowych (18): ktorzy przes [...] Gromnice/ Szołdry/ Oleie/ Wody/ Soli/ Ornathy/ Krucyfixy/ Pieniądze/ Koncylia/ Reguły/ Spowiedzi/ Offiáry/ y inſze Dyabelſkie Zabobony/ ku łáſce Bożey przyść chcą. KrowObr 185v; OrzQuin I3; BiałKat 348v; ktorey [łaski bożej] iednák przez modlitwy/ ofiáry/ poſty/ iáłmużny/ y przez inſze dobre vcżynki ſzukáć potrzebá. WujJud 229v; SkarJedn 272, 274; [Kościół] zgadza ſię w licżbie Sákrámentow/ zgadza ſię w vżywániu ich/ zgadza ſię w wykładániu piſmá/ zgadza ſię w ofierze/ zgadza ſię w kápłáńſtwie/ zgadza ſię w porządku ReszPrz 14, 24; ReszHoz 116; Acz grzechy bywáią odpuſzczáne przez modlitwy/ przez poſty/ przez iáłmużny/ przez wiárę/ przez miłość/ przez ofiárę/ przez Sákrámenty/ y przez kápłany WujNT 817, 103, 319, 448 marg, 633, Yyyyy2; SkarKaz 455a, 637a, Ooooc.

W przeciwstawieniu: »ofiara ... klątwa« (1): Skoro ty iedno z Kośćiołá wynidźieſz/ hnet sſtawa ſye twoiá wiárá/ niewiárą: ofiárá/ klątwą: Kápłan/ bluźniérzem OrzQuin I3.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara chędoga, chwalebna (nachwalebniejsza) (4), dobrowolna, doskonalsza, dziwn(iejsz)a (przedziwna) (3), jawna, krześcijańska (2), lepsza (2), nazacniejsza, niezrozumiana, obżywiąjąca, pospolita (2), postna, potrzebna, powszednia (3), pożyteczna (światu, umarłym) (6), prawdziwa (10), przenadostojniejsza, przenadroższa, przyjemna (4), spanilsza, straszliwa (straszna) (5), wdzięczna (nawdzięczniejsza) (11), wielebna, wielka (2), własna (5), wypłacająca (2), wysoka, zacna, zasługująca (2), zmyślona (5); obrzędy ofiary, posługa, pożytek, prawda, spaniłość, ucześnik, ustawa, używanie; ofiarę bluźnić, ganić, postanowić (6), poświęcać (2), przykazać, psuć, spaczyć, spustoszyć, ustawić (7), zesromocić, zgładzić (2), zgwałcić, zhydzić.

Zwroty: »ofiarę czynić; ofiara bywa (a. ma być) czyniona; ofiary (u)czynienie« [w tym: komu (11) – (Panu) Bogu (5), Panu (2)] [szyk zmienny] (33;3;2): WróbŻołt G3; kthórey [Chrystus] ofiáry vczynienié wieczné chćiał miéć w Kośćiele BiałKat 343v; Bo ácż Kościoł cżáſem zwykł Mſze miewáć ná pámiątkę y ná cżeść Swiętych niebieſkich/ wſzákże nigdy nievcżył/ áby im Ofiárá cżynioná być miáłá KuczbKat 190, 25, 190 [2 r.], 245; A tey ofiáry niegodźi ſie inácżey iedno pod obiemá oſobámi cżynić WujJud 178v; Cyprianus ſtárſzy niż Auguſtyn/ nie każe zá vmárłego ofiáry cżynić WujJud 229, 58v, 158, 184v, 201 [2 r.], 225, 228v; WujJudConf 201v, 240v; CzechRozm 6; SkarJedn 260, 366; y tám zá one morderce ſwoie Pánu Bogu ſię modlił/ y ofiárę cżynił SkarŻyw [236]; bo słuſzna rzecż ieſt/ áby tám Kápłan leżał/ gdzie ofiáry zwykł cżynić SkarŻyw 567, 179, 363, 471; ReszPrz 16, 99; ReszHoz 115; LatHar 194; WujNT 287, 349, Act 13/2, s. 452 [2 r.], 493, 773; SkarKaz )(3.

»ofiarę [za kogo] mieć« (1): On prośił Paná/ áby mogł ludzie w ono ták wielkie święto vćieſzyć/ ofiárę zá nie mieć/ pożegnáć ie/ y naucżyć SkarŻyw 511.

»przez ofiarę, ofiarą (grzechy, a. od grzechów) oczyścić; ofiara (grzechy) oczyści« [szyk zmienny] (3:1;5): y nas przeſz tę offiárę/ rátz od grzechow náſzych otzyśćić. KrowObr 168v; Otzyść nas tą offiárą Boże prośimy KrowObr 169, 168v, 169 [2 r.], 177v [2 r.], 188 [2 r.].

»ofiarę oddawać; ofiara oddawana jest« [zawsze: komu – Bogu (1)] (1;1): LatHar 99; áby oná ofiará od wſzytkich chwalcow Bożych/ iáwnie y imienim ludu wſzego oddawána Bogu byłá SkarKaz 157a.

»ofiarę odprawić (a. odprawować)« (2): SkarŻyw 47; Mſze ábo ofiary zá nie odpráwuiem. SkarKaz 386b.

»ofiarę ofiarować; ofiara (jest, a. bywa, a. może być, a. miała być) ofiarowana; ofiarowanie ofiary« [w tym komu (30) — (Panu) Bogu (14), Bogu Ojcu (2), Panu (1) –, czemu „imieniowi, majestatowi” (8)] [szyk zmienny] (54;16;2): SeklWyzn a2v; KromRozm I D4; KromRozm III K7v; Wezmi moc Offiárowáć ofiárę Bogu y Mſze tzytáć KrowObr 124; y offiáruyćie vbłagáiące Offiáry/ zá grzechy y wyſtępki ludzkie. KrowObr 124; offiárá tobie offiárowána/ niechay nas ożywi/ y od wſzego złego záſztzyći KrowObr 168v, 125 [2 r.], 125v, 168v, 169v [2 r.], 170 (17); OrzQuin Nv; Ze po wſzyſtkim świećie y ná káżdym mieścu miáłá być ofiárowána tá ofiárá BiałKat 351; która ofiárá nie może świętobliwie y porządnie być ofiárowána/ iedno przez Kápłaná ſpráwiedliwégo y świętégo BiałKat 353v, 351, 353v [2 r.], 356, 358v, 366; KuczbKat 190 [3 r.], 245; WujJud 26, 147v, 149v, 156, 202 (14); słuſzna y pobożna rzecż ieſt: ile kroć ſię nowego ludu do kośćiołá naydzie/ áby tyle kroć ofiárá byłá ofiárowaná. SkarŻyw 320, 91 [2 r.], 337, 510; ReszPrz 18 [2 r.], 19; ReszHoz 123; LatHar 107; iż ná káżdy dzień przez ſługi Boże kápłany ofiárowána bywa ofiárá WujNT 765, 30, 114, 319 [2 r.], 453, 455, 594, 801; Chryſtus záwżdy przez widome ſługi ſwoie kápłany ofiáruie tęż ofiárę co ná wieczerzy ofiárował. SkarKaz 156b marg, 158b [4 r.]; SkarKazSej 657b.

»przyjąć (a. przyjmować) ofiarę« [szyk zmienny] (17): Gdi ſya kapłan obraca mowyαc Orate fratres Moẃ Laſkα ducha ſwyαtego racz obyaſnyc ij oſwyecyc ſerce twoye abi przijαl pan bog tα ofyarα ſrαku twogych BierRaj 19; KrowObr 169v [2 r.], 170, 170v [2 r.], 183v, 184, 188; iż ma Ołtarz/ z ktorégo dobréy woniéy Ofiáry/ od nas Pan Bog przyymuie OrzQuin N3v; BiałKat 353v; WujJud 236; SkarŻyw 91; GrabowSet O3; O Przenaświętſza Troyco/ rácż przyiąć tę (niepokaláną á máieſtatowi twemu Boſkiemu dźiwnie przyięmną) ofiárę LatHar 107, 93, 626.

»do ofiary [= komunii] przystępować« (1): áni do tey ofiáry przyſtępowáć [się] nie godźi/ iedno z dobrym ſumnienim WujJud 238v.

»ofiarę sprawować; ofiara była (a. bywa) sprawowana« (14;3): chce/ áby byli ſłudzy: którzyby w perſonie iego/ mocą iego/y ſłowem iego/ ty vrzędy/ y tę iedyną ofiárę ſpráwowáli BiałKat 366; Dla tego ſie niegodźi bez Biſkupá áni ofiáry ſpráwowáć/ áni Mſzey miewáć. WujJud 236v, 182; SkarŻyw 456, 471, [474], 536; ReszPrz 9, 16, 17 [2 r.], 30; Bo y Graeckie ſłowo ςυσιαστηριου, znáczy właśnie ołtarz ná ktorym ofiáry ſpráwuią. WujNT 783, 194, 615, 634, Zzzzz3v.

»ubłagać, ubłagan ofiarą; ubłaganie przez ofiary« [szyk: zmienny] (2:6;1): A to dźyęki zá dobrodźieyſtwá/ y vbłagánye bogá przez ofyáry/ ná kápłáńſki vrząd náleżą. KromRozm III K5, K3; Bądz vbłagan Boże poſtnymi offiárámi náſzymi. KrowObr 168v, 168 [2 r.], 177v [2 r.], 188; SarnStat 431.

»na ofiarę wejrzeć« (2): Na offáry [!] ninieyſze pánie prośimy weyrzy KrowObr 168v, 170v.

Wyrażenia: »z chleba i z wina ofiara; chleb dla ofiary« (1;1): Przáſny chleb dla offiáry ná Mſzey vſtháwił Alexánder pierwſzy ſiodmy Papieſz. KrowObr 197v; Widźiſz tedy z chlebá y z winá ofiárę w Kośćiele chrześćiáńſkim BiałKat 351.

»ofiara Chrystusowa, Pana Chrystusa, Zbawiciela« (2:1:1): KrowObr 178v; zá te naświętſzą ofiárę Páná Chryſtuſá pośrzedniká náſzego ofiárowáć każą ReszHoz 123; ták w iednym kośćiele powſzechnym prawdziwa ofiárá náſzego Zbáwićielá ofiárowána bywa WujNT 30; SkarKaz 157a marg.

»ofiara ciała (bożego, a. Chrystusowego, a. pańskiego) (i krwie (Pana Krystusowej, a. pańskiej, a. Pana naszego, a. Syna jego)), z ciała i krwie« [szyk 22:2] (21:3): PatKaz II 37v; Abowiem chce pan bog, aby żadna inſza ofiara kapłańska niebyła, iedno ofiara ciała bozego WróbŻołt S7; piſzeſz náprzećiwko mnie/ y bráćiej moiey miełey/ iżeſmy nachwálebnieyſzą ofiárę ćiálá y krwie Páná Kryſtuſowej/ co mſzą zowiećie/ [...] hániebnie zgwáłćili y zeſromoćili. KrowObr 167v; BiałKat 343v, 353v; WujJud 147v, 156, 226v, 236v; ReszPrz 17 [2 r.]; ReszList 157; Dokonawſzy Pan Chriſtus ofiáry onego báránká według porządku Aaronowego (mowi Auguſtin ś.) ſam vſtáwił ofiárę z ćiáłá y krwie ſwoiey według porządku Melchiſedechowego. WujNT 115, przedm 39, s. 34 marg, 174, 287, 319, 361, 783 [2 r.]; WysKaz 39; SkarKaz 159a; SkarKazSej 657b.

»ofiara (czci i) chwały« (2): Ofiaruy ty panu bogu ofiarę chwały [Ps 49/14] (koment) To ieſt, ciało boże, to ieſt ofiara wſzelkiey chwały. WróbŻołt Q4v; Tobie Chryſte Pánie ofiárę cżći y chwały oddawamy LatHar 99.

»ofiara czysta (a. naczystsza, a. przeczysta), niepomazana, niepokalana« [szyk 13:7] (13:5:2): KromRozm I D4; Prziymi Boże tę niepomázáną offiárę/ ktorą ia niedoſtoyny ſlugá twoy/ ofiáruię tobie KrowObr 188, 169v, 170v, 183v, 188v [2 r.]; KuczbKat 190; Apoſtołowie Boży [...] żywe ſłowo przepowiedáiąc/ ktore byli ſwemi ocżymá oglądáli/ przy chwálebney/ ſtráſzliwey/ niepokaláney y obżywiáiącey ofierze/ roſkazáli cżynić pámiątkę tych ktorzy pomárli w wierze. WujJud 239v, 238; SkarŻyw 510; nie cżłowiekowi áni Angiolowi/ áni tylko ná ołtarzu poświęconym/ ále wſzędźie ieſt ofiárowána/ BOgu ofiárá cżyſta ReszPrz 18, 19; LatHar 75, 107; WujNT 319; SkarKaz 158a [2 r.], b; ofiáruiąc mu [Panu Bogu] zá was przeczyſtą ofiárę ćiáłá y krwie Syná iego SkarKazSej 657b.

»daru ofiara« (1): Niechay nas otzyśći prośimy Pánie Dáru ninieyſzégo offiárá. KrowObr 169.

»ofiara duchowna« (2): prawdziwi chwalcy ludzie Chrześćijáńſcy/ chwalą Oycá w Duchu y w prawdzie/ ofiáruiąc mu ofiárę duchowną á niećieleſną/ y ofiárę prawdziwą á nie figurálną iáko Zydzi. WujNT 319, 319.

»ofiara za grzech(y)« (4): KromRozm III K5; A gdzie ieſt odpuſztzenie/ tám iuſz niemáſz więcey offiáry zá grzech KrowObr 190; WujNT 773 marg; SkarKaz 488b marg.

»ofiara kapłańska, kapłana« [szyk 2:2] (3:1): WróbŻołt S7; ále tu na źiemi grzechow ludźie przez takiego kápłaná ofiárę zbywáią. SkarKaz 156b, 157a; żebychmy go [Boga] czćić vmieli/ á ná ſłużbie ſię iego [...]/ w świętá zwłaſzczá/ przy kápłáńſkich ofiárách y náuce zábawiáli. SkarKazSej 678a.

»kościelna ofiara; ofiara Kościoła« (2;1): Y bacżyſzże iuż ieſli tu iáſnie Auguſtyn ś. nie mowi o tey powſzedniey kośćielney ofierze Ciáłá Chriſtuſowego? WujJud 236v; Wiedzą wſzyſcy/ że ofiárá Kośćiołá Bożego pod obiemá oſobámi ieſt vſtáwiona od Páná Chriſtuſá WujJud 247, 236v.

»ofiara krwie; krew ofiary« (1;1): Skąd to iáśnie idzie/ iż krew Chriſtuſowá w kielichu/ ieſt krew ofiáry zakonu nowego WujNT 287; tym iednym ſłowkiem właśnie przełożonym/ twierdzi ſię wiárá Kátholicka [...] o ofierze teyże krwie w kielichu. WujNT 288.

peior. »ofiara mszarska« [szyk 15:6] (21): Dármo teſz tę offiárę Mſzárſką przed proſtymi ludzmi/ ſlowy ſmyſlonymi bárwiſz/ máśćiſz/ y cukruieſz KrowObr 118; Dármo teſz tu/ tey Mſzárſkiey offiáry podpieraſz. onym Melchiſedechem Krolem y Kápłanem nawyſſſzym KrowObr 179v; ieſli thá offiárá Mſzárſka wáſzá/ iáko ty powiedaſz/ nietzyni żadnego odpuſztzenią grzechow/ áni od nich otzyśćia/ tedyć tym obytzáiem ieſt niepotrzebna/ obłudna/ y od Dijabłá/ dla pieniędzy ſmyſlona. KrowObr 188, 179, 180 [2 r.], 182, 183, 183v [2 r.] (21).

»ofiara mszej świętej« (42): Ná Niceńſkim y Epheſkim Conciliach [...] wſpomináią ofiárę Mſzey świętey (ktorą wy odrzucaćie) WujJud 158, 148v marg, 231v, Mm8; ktorzy ſię ofiárą Mſzey S. y iáłmużnámi/ y innemi dobremi vcżynkámi wiernych żywych/ porátowáć mogą. SkarJedn 274, 272; SkarŻyw 91 [2 r.], 363, 567 marg; LatHar 74, 84, 261; ktorzy [donatyści] ácz mieli prawdziwe Sákrámenty/ y ofiárę Mſzey S. ále ſię przez odſzczepieńſtwo oddzielili byli od kośćiołá S. powſzechnego. WujNT 253; Biſkupi y kápłani ſą [...] poſłowie Chriſtuſowi [,..] od ludzi do Bogá/ kiedy ſię modlą y ofiárę Mſzey S. ſpráwuią. WujNT 634, 103, 115 marg, 274, 318 marg, 322 (27); SkarKaz 155a, 383b.

»niekrwawa, bezkrewna ofiara; niekrwawa ofiary posługa« [szyk 10:4] (11:2;1): KrowObr 178v, 183v, 184v, Vu3v; [Pan Krystus ofiaruje] onę bes krewną itéż chędogą Ofiárę/ którą dług náſz [...] zápłácóny OrzQuin Nv; kthóra Mſza ieſt niekrwáwa ofiárá ónéy krwáwéy Chryſtá Páná ná krzyżu BiałKat 351; obchodźimy w kośćielech niekrwáwą ofiáry poſługę. WujJud 158, 147v, 240; SkarŻyw 278, 306; CzechEp 66; LatHar 84; WujNT 783.

»(nowa) ofiara Nowego Testamentu, Nowego Zakonu« [szyk 15:3] (11: 7): nową ofiárę Nowégo Teſtámentu poſtánowił BiałKat 351, 353v [2 r.]; WujJud 149, 236v; y nowego Teſtámentu/ nowey náucżył ofiáry/ ktorą kośćioł od Apoſtołow biorąc/ po wſzyſtkim świećie ofiárnie Bogu ReszPrz 19; iż tu Pan/ odmieniáiąc ofiárę zakonu ſtárego w ofiárę nowego/ miáſto bićia bydłá/ ſam śiebie roſkazał ofiárowáć. WujNT 287, 114, 115, 287, 288, 316 marg, Hebr 13 arg; Ofiárá nowego zakonu vſtáwiona ná oſtátniey wieczerzy SkarKaz Oooo2a, 155a, 158b, Ooooc, Oooo2a.

»ofiara wedle (a. według) obrzędu (a. porządku) Melchisedechowego (a. Melchisedecha)« (4): Vkażćieſz mi to/ iáko to ieſt ofiárá wedle obrzędu Melchiſedechowego/ wedle ktorego ieſt Pan Kryſtus wiecżnym kápłanem/ y ieſt wiecżną ofiárą w kośćiele ſwoim. WujJud 245v, 179v; WujNT 115; SkarKaz 158b.

»ofiara odkupienia« (4): Piſze Auguſtyn S. że zá Mátkę iego byłá ofiárowáná ofiárá odkupienia naſzego. Ambroży ś. tákże powiada/ że zá brátá ſwego Sátyrá zmárłego Mſzą miewał WujJud 229, 223v, 226v; y dałći tę nadoſtoynieyſzą świątość zá ofiárę odkupienią/ obrok y ſtráwę twego pielgrzymowánia LatHar 678.

»ofiary ofiar« (1): W wielkonocną Niedzielę [bluźnierstwa]: Prziymi Boże modlitwy ludu twego z offiárámi offiar KrowObr 169.

»ołtarzna ofiara« (3): Lecz czego ná krzyżu nie ćierpiał/ to ná ołtarzney ofierze ćierpi dla ćiebie. WujNT 603, 98, 287.

»ofiara (Panu) Bogu, Pana, Boga Ojca« [szyk 25:1] (21:3:2): KuczbKat 190 marg, Coż ieſt łamánie/ coż ieſt wylewánie/ ieſli nie ofiárá Bogu? SkarKaz 157b. Cf »ofiarę czynić«, »ofiarę oddawać«, »ofiarę ofiarować« (może zależne od czasownika).

»ofiara pośrzednika« (2): gdy zá nie [dusze zmarłych] álbo ofiárę pośrzedniká (to ieſt Mſzą świętą) ofiáruią/ álbo iáłmużny w kośćiele cżynią. WujJud 202; ReszHoz 123.

»ofiara pozwi(e)rzchnia (a. zwierzchn(i)a)« [szyk 5:3] (8): Pan Chriſtus w Sákrámenćie Ciáłá y Krwie ſwoiey nową pozwirzchnią ofiárę vſtáwił WujJud 237, 237 marg, 238, L17v; WujJudConf 237; Ofiárá zwierzchnia w nowym teſtámenćie. WujNT Aaaaaa3, 455; SkarKaz Ooooc.

»ofiara przenaświętszego (a. boskiego) sakramentu« [szyk (1:1] (2): SkarŻyw 456; NIechże nas/ Pánie Boże/ ocżyśći y obroni/ Boſkiego Sákrámentu twego ofiárá tobie oddána LatHar 104.

»święta (a. (prze)na(j)świętsza) ofiara; ofiara święta nad świętymi« [szyk 23:14] (36;1): PatKaz II 37v; WróbŻołt S7; KrowObr 188v; Nie bez przycżyny od Apoſtołow vſtawiono áby przy świętych ofiárách byłá pámiątká ludźi zmárłych. WujJud 239, 242v, 243v; gdybyś my my [!] [...] lubo po Grecku/ lubo po Rzymſku/ Ofiáry przenaświętſze cżynili SkarJedn 366; przyſzłá mu tá myśl/ iſz był niegodnym ſpráwowáć przenáświętſzey ofiary/ Mſzey przedziwney SkarŻyw 471, 47, 91, 278, 393, [474]; Iż záwſze iednáko o tey to naświętſzey ofierze vężono y rozumiano w kośćiele Bożym ReszPrz 21, 9, 16 [2 r.], 20, 21, 22, 30; ReszHoz 123; ReszList 157; LatHar 74, 81; iż ieſzcze nie byłá vſtáwiona ofiárá oná święta nád świętymi/ ktora ieſt ćiáło iego. WujNT 34, 98, 122, 167, 259, Act 13 arg, s. 773; WysKaz 39; A świętym Bożym y duchom z Chryſtuſem kroluiącym tym ſłużym: iż ich rádźi wſpominamy tu ná źiemi/ á zwłaſzczá przy naświętſzey ofierze SkarKaz 636b, 155a, 158b, 159b.

»tajemna ofiara; tajemnica ofiary; ofiara (nieogarnionych) tajemnic« (2;2;2): Bądz vbłagan pánie/ [...] áby nas táiemnicá they offiáry Wyzwoliłá od grzechow KrowObr 168; widziſz iáſnie/ iż oná wielkánoc żydowſka [...] nic ſie nieſtoſuie/ do tey wáſzey martwey/ álbo iáko ią ty zowieſz niekrwáwey/ á táiemney offiárze Mſzárſkiey KrowObr 184v, 178v, 188; SkarJedn 317; Chodził co dzień do bliſkiego kośćioła/ y ofiáry nieogárnionych táiemnic/ zwielkim nabożeńſtwem y boiaznią cżynił SkarŻyw 471.

»ubłagająca, ubłagania ofiara« [szyk 5:1] (5:1): Izali kiedy donich [Chrystus do apostołów] thák mowił offiáruyćie vbłagáiące offiáry/ zá grzechy y wyſtępki ludzkie? KrowObr 125, 124, 125, 125v; WujJud 26; Mſza y ofiárá vbłagánia naświętſzy Sácráment ćiáłá Bożego. SkarŻyw 278 marg.

»ofiara za umarłe(-ych) (a. zmarłe, a. umarłego)« [szyk 18:5] (23): Cypryan święty powiáda/ że ná káżdy czás/ gdy Męczenników/ zwyćięſtwá y rocznią pámiątkę czynili/ ofiáry ofiárowáli zá vmárłé BiałKat 358v; Nie ieſtći ofiárá zá vmárłe Wiecżerzey Pánſkiey przećiwna WujJud 239, 26, 200v [2 r.], 201 [3 r.], 228 marg, 228v (15); WujJudConf 201 v, 228; Od Aeryuſzá [Luter się nauczył]: Iż modlitwá y ofiárá zá vmárłych nie ieſt potrzebna/ áni pożytecżna. ReszPrz 40; WujNT 349, 493, 633 marg, Aaaaaa3.

»ofiara ustawiczna« [szyk 9:6] (15): któréy Ofiáry niewidoméy/ znák tá Ofiárá widoma y vſtáwiczna ieſt OrzQuin N2v, N2v marg; áby w Kośćiele wſzyſtko poważnie á porządnie ſpráwowano było/ á zwłaſzcżá tá nazacnieyſza á vſtáwicżna ofiárá. WujJud 235v, 147v, 178v, 179v, 244, 245v marg, Mm8v; WujJudConf 245; SkarJedn 359; WujNT 194, 770, 773 marg, Aaaaaa2.

»ofiara widoma« [szyk 1:1] (2): OrzQuin N2v; Y dla tego iuż podobno widomą ofiarę odrzućićie/ iáko y oni odſzcżepieńcy/ przećiw ktorym Auguſtyn święty piſał? WujJud 245v.

»ofiara wieczna« (3): Ofiárá wiecżna vſtáwicżna nie ieſt przepowiádánie Ewángeliey. WujJud 245v marg, Mm8v; WujJudConf 245.

»ofiara zbawienna« [szyk 2:1] (3): Day Boże/ áby ta zbáwienna offiárá/ y od właſnych náſzych grzechow nas vſtáwitznie wyzwoliłá KrowObr 169, 169, 188.

Zestawienie: »wielka ofiara« = główna, uroczysta msza święta (1): wſtąpili do Cżęſtochowey w Kápitulny cżás/ gdy bywa wielka Ofiárá v mnichow BielKron 420.
Szeregi: »chwała i ofiara« (1): iż też tylko w ſámym Bożym Kośćiele á nigdźie indźie náyduie śię chwałá prawdźiwa/ y prawdźiwa Ofiará KuczbKat 80. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»dar i ofiara« (1): iż káżdy biſkup álbo kápłan [...] dla ludźi bywa poſtánowyon [...]: Aby ofyárował dáry y ofyáry zá grzechy. KromRozm III K5.

»hostyja abo ofiara« (1): Miedzy Doktorámi też świętymi/ ten go [sakrament] zowie Eucháryſtyą po Grecku. to ieſt cżymeniem dźięk ábo dobrą łáſką/ [...] drudzy Hoſtyą ábo ofiárą LatHar 186.

»kapłaństwo i ofiara« [szyk 7:1] (8): Wſzák y ſam Luter wyznawa/ że mu Dyabeł wywodow y árgumentow dodał/ ktorymiby on y Kápłáńſtwo y Ofiárę wywroćić miał. WujJud 7, 148v marg, 150; SkarŻyw 284; SkarKaz 156b, 607b, Ooooc [2 r.]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»modlitwa, (i, ani) ofiara« [szyk 12:6] (18): Bogá ludźyom vbłaga modlitwą/ y ofyárą/ á tym wſſyſtkim yednoći ludźye z bogyem. KromRozm III K3; KrowObr 168; Niechay dźień śmierći iego przy ofierze áni modlitwách náſzych nie będźie wſpominan w Kośćiele. BiałKat 358v; WujJud 200v [2 r.], 201 marg, L16v, Mm6v; od drugiey Kśiężey [kanonicy]/ modlitwámi zwycżáynemi y offiárámi [precibus usitatis et sacrificiis] nieſą namniey rozni ModrzBaz 132; ReszPrz 40, 112; ReszList 163; GrochKal 15; WujNT 452, 633 marg, Aaaaaa3; SkarKaz 455a, b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.]

»ofiara, (i, abo, ani, to jest) msza; ofiara ze mszą« [szyk 11:11] (21;1): KromRozm I D4; KrowObr 124; Thu iuż w tym poſelſtwie nie máſz áby im roſkázowáli/ żeby [...] zákupowáli ony ofiáry ábo ony zwykłe mſze ſwoie RejPos 119v; Toć my Mſzą zowiemy: to ieſt ofiárą dobrowolną BiałKat 348v; KuczbKat 245; Widźiſz iáko ten ofiárę ze Mſzą złącża. WujJud 236v, 179v, 202, 236, 236v; y ſłużyli Liturgią/ to ieſt/ ſpráwowáli ofiárę y Mſzą przenaświętſzą SkarŻyw 536, 278 [2 r.], 320 [2 r.], 337 [2 r.], 456, 471; WujNT 607; SkarKaz 386b [2 r.]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»ofiara, nabożeństwo« (1): rozumiał Pan iż ſobie miał ſwiát wymyſláć dziwne ofiáry/ dziwne nabożeńſtwá [...] ku vbłagániu ſwięthego Boſtwá iego RejPos 116v.

»ofiara albo obiata« (1): y ná wſzelkim mieścu ofiáruią imięniu memu Ofiárę álbo obiátę niepokaláną. WujJud 237v.

»ołtarz i (ani) ofiara« [szyk 3:2] (5): WujNT Hebr 13 arg, s. 783; Nie dla kazánia przednie buduią ſię kośćioły/ ále pirwey dla ofiáry y ołtarzá. SkarKaz 455a marg, 455b, 457a marg. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»ofiara i pokłon« (1): Ofiáry y pokłonu P. Bogu w niezgodzie oddáwáć nie możem. SkarKazSej 672a marg.

»ofiara i pożywanie (a. używanie) ciała i krwie pańskiej (a. Pana Chrystusowej)« (2): kiedy domy Boże/ ná ofiárę świętą y ná pożywánie ćiáłá y krwie Páńſkiey poświęcone/ obracáią ſię w iáſkinie Luterſkie WujNT 167, 259.

»(nie tylko) sakrament, (ale też i, i) ofiara« [szyk 4:3] (7): WujJud 238v [2 r.], 242v, L12v; Vkazáłáś nam niecżyſtym/ iáko ſię o ocżyśćieniu w kośćielnych Sákrámenćiech y ofiárách ſtáráć mamy SkarŻyw 112; Iáko y teraz kielichy y inne naczynia świętey ołtarzney ofiáry y naświętſzego Sákrámentu/ poświącáią ſię przez dotknienie ćiáłá y krwie Páńſkiey WujNT 98, 615. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»ofiara i służba« [szyk 4:2] (6): SkarŻyw 278; wſzákże ofiárá y ſłużbá [...] nie mogłá być oná krwáwa á gwałtowna ſpráwá ná krzyżu/ ále tá niekrwáwa ná ołtarzu WujNT 287, 103, 288, 316 marg; Ona [Rzeczpospolita] wſzczepiłá tu ołtarz ſłużby Bożey/y ofiar przedźiwnych/ z ktorych wam vbłagánie Bozkie záwżdy płynie. SkarKazSej 666a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»ofiara i świątość« (1): Kápłan y Włádykowie wolność iáką máią: A to iżby zoſtawſzy domá, ofárámi y świątośćiámi páná Bogá vbłagáli. SarnStat 431. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

W przen (5):
Wyrażenia: »ofiara martwa« [szyk 1:1] (2): I to wſzytko fáłſz/ y mátáctwo/ cośćie kolwiek o tey mártwey Mſzárſkiey offiárze w ſwoim Mſzale nápiſáli KrowObr 188, 183v.

»ofiara wielkonocna« (3): Bo nie ieſt rzecz godna/ [...] áby Pan Bog czego cudzego pożądał: ále ſwey właſney ofiáry wielkonocney pożądał/ ktorą [...] vſtáwić miał z ćiáłá y krwie ſwoiey. WujNT 286, 115 [2 r.].

γ. Nabożeństwa nierzymsko-katolickie będące odpowiednikiem mszy (11): Otoſz maſz ofiárę Luterſką. Ktoż to kiedy ſłychał/ áby kto zwał ofiárą przepowiedánie Ewángeliey. WujJud 245v; Otoż ich maſz/ iuż záśię wzywánia imięniá Páná Chriſtuſowego ofiárą zową. WujJud 246, 245v [2 r.], 246.

W połączeniu szeregowym (1): Trzymáią iż żadnego cżyiſcu niemáſz/ á przedſię ſię zá vmárłe modlą: mieniąc podobno/ iż potępionym w piekle pomoc dáć ſwemi modlitwámi/ ofiárami/ y iáłmużnámi mogą. SkarJedn 343.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara luterska, osobna od Kościoła powszechnego, prawdziwa; ofiarę niszczyć, ewanjelijej przypisować, wymyślać, zachowywać; ofiarą pomoc dać, zwać [co] (2).

Wyrażenia: »ofiara ustawiczna« (3): A gdyż to wſzyſtko záchowuiemy/ tedy też z wielką vcżćiwośćią záchowuiemy ofiárę vſtáwicżną. WujJudConf 246, 245v, 246.

»ofiara wieczna« (1): A ofiárá wiecżna vſtáwicżna ieſtći opowiádánie Ewángeliey cáłe nie nákáżone WujJudConf 245v.

Szereg: »ołtarz i ofiara« (1): á oſobne od Kośćiołá Powſzechnego Ołtarze y ofiáry wymyślaćie. WujJud 9v.
δ. O innych ceremoniach katolickich (3):
Wyrażenie: »wieczorna ofiara« = prawdopodobnie paschał [szyk 2:1] (3): Prziymi Swięty oytze zápalenie tey offiáry wietzorney/ ktorą my thobie dáiemy. KrowObr 88, 88, 89.
ε. W zwrocie i znaczeniach przenośnych (180):
Zwrot: »ducha oddać za ofiarę« = skonać (1): życż końcá coćby ſię ſpodobał: [...] Day/ bym pierwey ćiáłem był krwią twą poiony/ Y oleiem świętym doſtoynie ſpráwiony. [...] Day w ten cżás/ gdyć duchá oddam zá ofiárę GrabowSet Q2.
αα) Modlitwa, wiara, dobre uczynki; też człowiek wierny (169): RejPs 65, 77v; RejKup k2, Ddv; KromRozm II 12v [2 r.], 13; Nawdzięcżniejſza ofiárá ſercze niewinne/ á kto ſtrzeże przykazánia Páńſkiego. LubPs N3 marg, V5v marg, aa2 marg; KrowObr 189v [2 r.], 191v [2 r.]; Leop Eccli 35/2; BibRadz Hebr 13/16; RejAp 8v, 54v; HistRzym 100v; A cżyniąc cie wdzyęcżną ofiárą iemu/ cżyniąc cie z onego ſyná ſtráconego á ſwowolnego przyiemnym ſynem iemu. RejPos 106; á ſtámtąd iuż záwżdy wdzyęcżne wonnośći á wdzyęcżne ofiáry idą iemu z onych ſpołecżnych modlitw od onego ták wiernego á ſpolnego zebránia iego. RejPos 349v, 10, 13v, 32v, 47, 48 [2 r.] (15); Wielka ofiárá v Bogá v ludzi/ Kto z głowy vpor ſkromnoſcią wyłudzi. RejZwierc 215v; WujJud 233v [2 r.], 236, L18v; WujJudConſ 236; Ofiárá przyięmna bogu duch ſtrápiony/ Serce vniżoné/ vmyſł vkorzony. KochPs 77, 76; SkarŻyw 385; KochPieś 71; ArtKanc M17 [2 r.], P14; ZawJeft 32; GrabowSet Dv; A dobroczynnośći y vdźielánia ſpolnego nie przepominayćie. Abowiem tákowymi ofiárámi záſługuiemy ſię Bogu WujNT Hebr 13/16, s. 783, Aaaaaa3; SkarKaz 121b marg, 157a, 639a.

ofiara czego (38): Po tey pokucie potrzeba ofiary ſprawiedliuych a cznotliwych vczinkow WróbŻołt B6v; Dobrowolne ofiari vſt moich day aby ſie tobie zlubiły miły panie WróbŻołt 118/108, pp; KuczbKat 370; KochPs 183. Cf »ofiara chwały«, »ofiara dziękczynienia«, »ofiara modlitwy«, »ofiara serca«, »ofiara sprawiedliwości.

ofiara od kogo (1): proſſę moy pánie/ áby to byłá wdzięczna ofiárá v ćiebie odemnie. RejPs 183v.

ofiara z czego (3): Iákaż ma być ofiárá z ćiáłá náſzego Pánu Bogu? iedno gdy ie dla niego trudźim poſtem y iną pracą SkarKaz 121b, 41a, 520b.

ofiara za co (1): ktora ſnadz tobie ofiárá/ y zá wſſytki grzechy ieſt náprzyiemnieyſſa. RejPs 60v.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: pron poss (5), ai poss (2), G sb (1)] (8): A toć będą v mnie wdzyęcżne ty ofiary twoye/ Gdy tu będzyeſz ná wſſem pełnił roſkazánye moie. LubPs N3; (marg) Offiáry krzesćijáńſkie. (–) Przodkiem/ ábyś Panu Bogu zá wſzytki nierozlitzne dobrodzieyſtwá iego dziękował [...]. Potym [...] KrowObr 189v, 141v, Tt2; SkarŻyw 263; ReszList 179; ArtKanc M; GrabowSet F4.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] [w tym: G sb i pron (3), pron poss (2) (5): iedno pátrzy cżyſtego á ſkruſzonego ſercá á niewinney myſli iego/ á iż tho ieſt nawdzięcżnieyſza ofiárá iego RejPos 29, 47v, 328v; RejZwierc 32v; Pará ptaſzkow zá tym będźie twa ofiárá/ W ćiele y duſzy mey/ żywa wſzędy wiárá GrabowSet N3v.

W połączeniu szeregowym (1): niechay ſię ruſza/ chodzi/ y prácuie w tákim poſłuſzeńſtwie/ w tákiey ćierpliwośći/ w tákiey pokorze/ w tákiey ſzcżodrobliwośći y ofierze. SkarŻyw 28.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara czysta, dobrowolna, krześcijańska (2), łaskawa, miła Panu (Bogu) (2), nasłodsza, nawdzięczniejsza (wdzięczna) (44), nazacniejsza, Bogu się podobająca, prawa, przyjemna (naprzyjemniejsza) (Panu) (10), przystojniejsza (2), serdeczna, święta (4), wielka, wnętrzna, woniająca, żywiąca (3); ofiara ciała, dusze, sprawiedliwych a cnotliwych uczynkow, ust (2), wdzięczności; ofiara z ciała (2), z dusze, z dzieci, z majętności, z nawrocenia grzesznych; ofiara Bogu (Panu, Zbawicielowi) (7); ofiara za dobroci, za wszytki grzechy; ofiara przed majestatem pańskim; przynoszenie ofiary, znak.

Zwroty: »ofiarę czynić (a. uczynić)« [w tym: komu (17) – (Panu) Bogu (15), Bogu Ojcu (1)] [szyk zmienny] (18): A chceſz tzynić offiárę Bogu/ offiáruyże ſámego ſiebie/ ktorego maſz w mocy KrowObr 189v, 189v [2 r.], 238v, Rr4v; Przykład chwálebny że miłoſiernymi vcżynki mamy ofiárę cżynić P. Bogu. HistRzym 99v; RejPos 107v, 181; KuczbKat 370; RejZwierc A3v; gdzie poſtem á vſtáwićżną [!] modlitwą y nocnym wſtawánim ofiárę Bogu cżyniąc/ przemieſzkiwał. SkarŻyw 56, 20, 41, 106, 162; ReszList 179; LatHar +8v; SkarKaz 121b.

»da(wa)ć (a. oddawać, a. podawać) ofiarę, za ofiarę, na ofiarę« [w tym: komu (7) — (Panu) Bogu (2), Panu (2)] [szyk zmienny] (5:3:1): A tę przyiemną ofiárę daycie Pánu ſwemu/ Porucżywſzy wyſtępki ſwe w miłoſierdzye iemu LubPs B3v, N4 marg; KrowObr 238v; RejPos 43; RejZwierc 32v; KochPs 80; Ciáło ſwe kto dawa ná ofiarę żywą. WujNT Aaaaaa3, 566 [2 r.].

»ofiarować, ofiarujący ofiarę; ofiarować ofiarą; ofiarowanie ofiar« [w tym: komu (24) — (Panu) Bogu (15), Panu (2)] = offerre hostiam PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (24:1;1;2): ábych ofiárował pánu ſwemu tákie ofiáry iákie bych rozumiał być naprzyiemnieyſſe iemu. RejPs 83v, 80v; KromRozm II 13 [2 r.]; LubPs P 3v marg, Y5; KrowObr 189v marg, Ss2v; Leop Ps 28 arg; BibRadz Hebr 13/15; OrzQuin N2v; RejAp 55; RejPos 34, 47v, 301; WujJud 226, 238; iżby [dziecko ochrzczone] ſie y modlitwy ſwoie ofiarowáło niepokaláną y wdźięcżną ofiárą Pánu Bogu KarnNap Cv; SkarŻyw 106, 531; CzechEp 101, 291; ReszPrz 26; y wy iáko żywe kámienie buduyćie ſię/ domy duchowne [...]/ ku ofiárowániu duchownych ofiar/ przyięmnych Bogu przez Ieſuſá Chriſtuſá. WujNT 1.Petr 2/5, Hebr 13/15, s. 801, 841, 853.

»położyć [komu] na ofiarę« (1): á położ mu [Bogu] ná ofiárę/ nie gromnicżkę áni błáżeyká/ ále onę niewinną śinogárlicżkę/ nędzną duſzycżkę twoię RejPos 58.

»przyjąć (a. przyjmować) ofiarę, za ofiarę« [szyk zmienny] (3:1): á przymi gi [wołanie moje] kſobie záłáſkáwą ofiárę RejPs 208v; Prziymyeſz od nas ty ofiáry coć ponyefiem wdzięcżnie Ná ołtarz twoy chwaląc cie iuż páná ſwego wiecżnie. LubPs N4v; RejPos 47; LatHar 14.

»przynieść [co] za ofiarę [komu]« (1): ktorzi ſerce ſkruſzone przynoſzą zá ofiárę iemu. LubPs Tv marg.

»ofiarę sprawować; sprawowanie ofiar« [w tym: komu (1)] (1;1): Dobrowolnyeć będę ofiáry ſpráwował/ Abych powinność ſwą ták náwſſem záchował LubPs N6; ktorzy ſie raz [...] ſtáli świętym Ofiárownictwem/ ku ſpráwowániu ofiar duchownych CzechRozm 249v.

»na ofiarę wejrzeć« (1): ofiárą ſię Ablową/ ktora Chryſtus ieſt/ ſzcżyćmy/ áby ná ſercá náſze y ná ofiárę náſzę weyrzał P. Bog. SkarŻyw 263.

»wyda(wa)ć [co] ofiarą« (2): Leop YY4v; WujJud 233v; PRoſzę was tedy bráćia przez miłośierdźie Boże/ ábyśćie wydawáli ćiáłá wáſze ofiárą żywiącą [ut exhibeatis corpora vestra hostiom viventem]/ ſwiętą/ przyięmną Bogu/ rozumną ſłużbę wáſzę. WujNT Rom 12/1 [przekład tego samego tekstu Leop, WujJud]

Wyrażenia: »ofiara (Panu) Bogu, Bogu Ojcu, Panu, Panu Jezusowi« = sacrificium Deo Vulg (37:2:1:1): Ofyárá Bogu duch vdręczony KromRozm II 12v; KrowObr 238v; Leop Ps 50/19; RejPos 261v; ták iſz ty ofiárą ſię ſtánieſz Pánu náſzemu Iezuſowi. SkarŻyw 429; LatHar 166; SkarKaz 121b. Cf Zwroty (może zależne od czasownika).

»ofiara chwały« = hostia laudis Vulg, PolAni (11): KromRozm II 13: LubPs Y5; KrowObr 191v, Vu3v; Przeż niego tedy vſtháwicżnie ofiáruiemy Bogu ofiárę chwały/ tho ieſth/ owoc warg náſzych wyznawáiących imieniowi iego. BibRadz Hebr 13/15; WujJudConf 233, 236; WujNT Hebr 13/15, s. 801, 841, 853.

»duchowna ofiara« = spiritualis hostia Vulg [szyk 8:6] (14): KromRozm II 13; Leop Ps 28 arg; A chceſzli wiedźiéć/ co duchowna Ofiárá ieſt/ ſłuchay Auguſtyná/ który támże mówi OrzQuin N3, N2v, N3 marg; RejPos 301; WujJud 226; CzechRozm 249v; CzechEp 101, 291; y wy iáko żywe kámienie buduyćie ſię/ dom duchowny/ ofiárownictwo święte/ ku przynoſzeniu duchownych ofiar NiemObr 34; WujNT 1.Petr 2/5, s. 801; SkarKaz 158a.

»ofiara dziękczynienia« (2): WujJudConf 236; Acz wſzyścy wierni ſą duchownymi kápłany/ ktorzy duchowne ofiáry/ chwały/ modlitw/ y dziękczynienia ofiárowáć máią [...] WujNT 801.

»ofiara modlitw(y)« [szyk 3:1] (4): y zá káżdą z nich [wszetecznych niewiast]/ ofiárę modlitwy [...] ofiárował Panu Bogu. SkarŻyw 106; LatHar 14; WujNT 801, 853.

»niekrwawa ofiara« (1): wſpominamy/ y dziękuiemy Pánu Bogu/ offiáruiąc mu chwałę/ tho ieſt owoc warg náſzych y ćiáła náſze właſne/ [..,] tę niekrwáwą ále wdziętzną offiárę. KrowObr 178v.

»ofiara niewidoma« (1): któréy Ofiáry niewidoméy [tj. skruszonego serca]/ znák tá Ofiárá widoma y vſtáwiczna ieſt OrzQuin N2v.

»pirworodna ofiara« (1): wy ktorzyſcie ſie sſtháli práwie pirworodną ofiárą Bogu Oycu/ przez opowiedánie Ewányeliey ſwiętey/ ſtoycie mocnie przy tym RejPos 261v.

»ofiara serc(a) (niewinnego, a. skruszonego, a. upokorzonego)« (6): A yeſteś bog prágnąc ofiar ſercá ſkruſſonego/ Y ducha w krewkości cyáłá vpokorzonego LubPs N4v, P3v; RejPos 34, 47v; WujJud 237v; náyduią ſię w tym to Kośćiele ſzcżerzy á prawdźiwi ſłudzy/ ofiáruiący w pokorze ofiáry ſerc ſwoich ReszPrz 26.

»ofiara sprawiedliwości« (1): Pánu Bogu zá ofiárę Spráwiedliwośći/ A Oyczyznie ná popráwę rządu dobrego. SarnStat 1305.

»ofiara żywa (a. żywiąca)« = hostia vivens Vulg (7): WujNT Rom 12/1, s. 566 [2 r.], 841, Aaaaaa3; Stawćie ćiáłá ſwe ofiárą żywą/ świętą/ Bogu ſię podobáiącą. SkarKaz 121b.

Szeregi: »chwała abo ofiara« (1): Ale ieſli chceſz iáką wdzięcżną chwałę ábo ofiárę vcżynić iemu/ vcżyńże ták iáko cie thu vcżyć racży. RejPos 181.

»dar, ofiara« (1): A nawdzyęcżnieyſza chwałá to záwżdy v niego/ Co mu wdzyęcżnie pochodzi s ſercá vprzeymego/ [...]. Toć iego wdzyęcżne dáry/ toć wſzytki ofiáry RejWiz 52.

»dzięki i ofiary; z ofiarą dzięki« (1;1): A iać/ w twym kośćiele/ dam z ofiárą dźięki GrabowSet R3, F4.

»kapłaństwo, ofiara« (1): A toć ieſt kápłáńſtwo náſze/ á thoć ſą wdzięcżne ofiáry v Páná náſzego/ gdy mu będziem ofiárowáć/ iáko wierni kápłani iego/ ſercá náſze cżyſte á vniżone RejAp 8v.

»ofiara i posługa« (1): á iákich ofiar y poſlug od nas potrzebowáć raczył náuczá. RejPs 74.

ββ) Męczeństwo; też męczennik (10): ſam być niemogąc męcżeńnikiem/ doſtałem wam tych męcżeńnikow. Niechże ty ofiáry zwyćięſkie idą ná mieyſce/ tám gdzie Chryſtus ofiarą ieſt: ále on ná ołtarzu/ ktory zá wſzytki vćierpiał/ á ći przed ołtarzem/ ktorzy męką iego odkupieni ſą. SkarŻyw 567, 567.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] (2): Ták ten wielki S. oddał ofiárę ſwoię Bogu ſwemu á męcżeńſkiey korony [...] vcżeśnikiem ſię ſtał. SkarŻyw 356, 207.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] (1): oto wilk/ oto owiecżká/ ták zgodnie y do ofiáry Chryſtuſowey oboie ſpoſobnie idą. SkarŻyw 341.

Zwroty: »oddać ofiarę; [co] na ofiarę podać« [zawsze: Bogu] (1;1): Szłá męcżennicá ná śmierć/ [...] á ono cżyſte ćiáło ná ofiarę Bogu ſwemv/ ná on ołtarz podáłá. SkarŻyw 152, 356.

»na ofiarę poświęcić« (1): Ale námowić ich [dziatek] niemogł/ ktore ſobie Chryſtus iáko niewinne baránki ná ofiárę w młodych lećiech poświęćił SkarŻyw 180.

»przyjąć ofiarę« (1): Przyimi ofiárę náſzę Pánie/ á nas zimnem vmorzonych/ wezmi ſobie zá wdzięcżny dar/ nie w ogniu goráiący/ ále wzimnie tym tobie ſię dáiący. SkarŻyw 207.

»ofiarę uczynić (a. poczynić)« [w tym: Chrystusowi (1)] (2): BielKron 248v; wzięłá ie chuć w więzieniu znimi zoſtáć/ á także Chryſtuſowi ofiárę zkrwie ſwey vcżynić. SkarŻyw 180.

Szereg: »ofiara i posługa« (1): Ale choćby też krew moię wylano ná ofiárę y ná poſługę [sacrificium et obsequium] wiáry wáſzey/ weſelę ſię y pomagam wſzytkim wam weſela. WujNT Philipp 2/17.
B. W kultach pogańskich i w odszczepieństwach od judaizmu zawierających elementy pogańskie; idolothytum Calep, Mącz; damium Mącz (243): KrowObr 241; Leop Sap 12/4; A gdy bogow Egipſkich przy ofiárach pytano przycżyny krolewſkiey niemocy: Powiedzyeli [...] BielKron 11; Perſowie Koniá palili ku chwale Słońcu/ mowiąc: prętkiemu bogu prętkiey ofiáry trzebá. BielKron 24v; Zátym Pirus ſyn Achilleſá wzyąwſzy ią bez litośći ná grobie oycá ſwego vdawił/ y ſpalono według obycżáiá ich ofiar. BielKron 60v, 24v, 56v [2 r.], 83, 84v, 120, 274 [2 r.]; Daps, Nieyáka offiará v ſtárych w obyczáyu będąca. Mącz 78a, 120d, 153b, 200c; Prot C4; RejPos [226]; ZNáć iż ſobie Apollo ofiáry vlubił/ Bo y dla nich Kálcháſá też márnie nie zgubił. PaprPan Ff3v; KochPs 20; Tedy mu rádzili áby ſię obiecał do Iowiſzowego kośćiołá, y ták vcżynił: ſzedł y prośił łáſki/ wielkie ofiary ślubuiąc. SkarŻyw 552, 402, 532, 566; prośi drugiego Bogá Perkunuſá/ álbo Pioruná/ áby gromy [...] pohámowáć raczył/ y wypije mu ná ofiarę kufel piwá StryjKron 161, 160, 161, 400; KochFr 54, 62; PudłFr 22; Hecatombe ‒ Ofiara, o ſtu zwierzętach vcznioną [!]. Calep 474a, 472a, b, 600b; GórnTroas 26, 66, 74; Cireniacy Bogá Achorá też proſzą Aby ich od much bronił/ ofiáry mu noſzą. KmitaSpit A3v; GosłCast 13; KlonFlis B3; SapEpit A2.

ofiara czego (3): Ofiáry też właſnych źwierząt mieli od ludzi poſpolitych/ Kozłá Bachuſowi ofiárowali y palili ku cżći BielKron 24v, 24v marg, Llll2.

ofiara dla czego (3): BielKron 60; Niceteria, Ofiárá dla otrzimánia zwicięſtwá. Mącz 246c, 200c.

ofiara z czego (2): ty ſam tę vftawę maſz/ iż z dobrá twego ofiárę cżyniſz/ áby [bogowie] wyſlucháli prozbę twoię. HistAl I8v; BielKron 82v.

ofiara za kogo (1): yáko tho było v Rzymyánow że mátki Kármentáli bogini cżyniły offyáry zá dziatki ktore ſie im ſkoro rodziły. GliczKsiąż C7v.

ofiara za co (1): Soteria – Offiara zazdrowię. Calep 994b.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: pron poss (4), G sb i pron (3)] (7): Ty w ofiárze tuoiey ſiny twoie zábijaſz HistAl I8; LubPs D3; záſzedł mu drogę Hieu gromiąc go/ iż cżłowieku báłwochwálſkiemu przepuśćił/ á pociechę mu dał z iego ofiáry. BielKron [852]; GórnDworz Z; BudBib Lev 17/7; StryjKron 160; WujNT Rom 15/16.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] [w tym: G sb i pron (5), ai poss (2), pron poss (1)] (8): Sámáriyſkie báłwány chwalił/ y cżynił im ofiáry/ paląc ſyny ſwoie ku ofierze ich. BielKron 88v; Nyctileia Bacchi sacrificia, Ofiáry Báchuſowe. Mącz 255d, 12b, 77b, 105b, 170c; SkarŻyw 68. Cf »ofiara boska«.

ofiara czyja [= kto jest ofiarowany] (1): iż inácżey gniewu boſkiego nie vkroćimy/ iedno przez ofiárę tey ktora byłá przycżyną pomázánia krwią kościołá Apolinowego. BielKron 60.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara brzydka, chwalebna, diabelska, droższa, kosztowna, milsza, niesprawiedliwa, prędka, tajemna, wielka (2), zwierzęca; ofiara dobytka, zwierza (źwierząt) (2); ofiara dla oczyścienia, dla uspokojenia wiatrow; ofiara (ofiarę czynić, oddawać itp.) Apol(I)inowi (2), Baalowi (2), Bachusowi (2), Belfegorowi, bogini(ej) (Karmentali, Wenus, Weście) (5), Cyprydzie, Dagonowi, Dyjanie (2), dzieciom Jowiszowym, Jowiszowi (2), krolowej niebieskiej, mężowi, modłom, Nerotowi, obrazowi, umarłym; ofiara za dziatki; ofiara na ołtarzu (2), na wierzchoch gor; ofiara Bachusowa, boginiej Cerery (2); do ofiar przymuszać (przymusić) (3), przywodzić; ku ofierze wywieść; ofiarę jeść, nosić, obiecować, polewać, stawiać, stroić, ślubować, ulubić sobie, wyrządzać; uczcić ofiarą.

Zwroty: »ofiarę czynić (a. uczynić), działać, czyniący« [w tym: komu (80) – bogom (bogu) (35), diabelstwu (6), bałwanom (5)] = libare (libamina) Vulg, PolAnt; offerre Miech; immolationem a. victimam facere, victimam immolare, offerre tributa HistAl; sacrificare, sacrficium facere Mącz [szyk zmienny] (99:1:1): [...] Bogom ſwym á zwłaſzcża onemu ktorego ich ięzikiem (Perkun) to ieſth piorun zwali, offiary czyniąc. MiechGlab [90]; RejPs 117; A wſzedſzy do koſciołá Hamonowego/ vcżynił tám ofiáry HistAl B6, B6v, Dv, D2v [2 r.], E5, F6 (14); GliczKsiąż C7v; Ná ten cżás go w rozgniewánie ſrogie pobudzáli/ Gdy dyabelſtwu á nie Bogu ofiáry dzyáłáli LubPs gg4v; Leop Is 65/11, Ier 44/18; Synowie zbieráią drwá/ [...] áby czynili mokre ofiary Bogom cudzym BibRadz Ier 7/18, Os 4/13, 11/2; A gdy było v Delfu/ vcżynili ofiárę Apolinowi BielKron 105v, 8, 43, 52, 82v, 87v (17); Feralia offitia, Ofiáry y záduſzne ſpráwy które pogáńſtwo zwykło czinić bogóm ſwym. Mącz 120d; Expiare manus mortuorum, Przeyednáć vczinić ym yáką ofiárę. Mącz 301d, 81b, 159a, 268c, 273b, 363c; RejAp 108; GórnDworz Ii3v; RejPos 10v, 50v; KuczbKat 190; RejZwierc 169; A cżás ich też był przyſzedł/ iáko vſtáwili/ Iż tedy Báálowi ofiáry cżynili. HistHel Cv; CzechRozm 48v; do tego Rzymiány przywiodł/ iſz mu ſłup iáko Bogu ſtáwili/ y ofiáry cżynili. SkarŻyw 361, 20, 21 [2 r.], 40 [2 r.], 41, 69 (33); StryjKron 81 [2 r.] 467; KochWz 139; WerGośc 270; PudłFr 48; Sacricola - Pop offiari cziniączi. Calep 936b, [755]b; Phil N2; WujNT 310, 693, 700; Páwłá ś. poſpolſtwo w Lyſtrze zá Bogá przyiąć/ y ofiáry mu czynić chćiáło SkarKazSej 695a.

»na ofiarę [komu] dać się« (1): Polixená ná ofiárę Achilleſowi dáć ſię ma GórnTroas 6.

»ofiarę odda(wa)ć (a. dać); na ofiarę da(wa)ć, da(wa)ny« [w tym: komu (8) – bogom (bogu) (2), bałwanom (1)] [szyk zmienny] (8;2:4): BielKron 84; Farreatio, Genus sacrificii quoties sacrificia conficebantur, Kołacz ná ofiare v pogáńſtwá w dzień weſela dawány. Mącz 118a, 153b, 192b, 312b, 377c; PaprPan Gg3v, Hhv; Vpominam was/ ábyśćie Bogom náſzym krzywdy nie cżynili/ á nabożnie im ofiarę oddáli SkarŻyw 566; CzechEp 87; KochFr 97; ReszPrz 110; PudłFr 49; GórnTroas 6.

»odprawić ofiarę« (1): A odpráwiwſzy ofiárę/ sſtał ſie zwyciężczą Phil D.

»ofiarować ofiarę; ofiarowanie ofiar; na ofiarę ofiarowany« [w tym: komu (5) – bałwanowi (1), czartom (1)] = sacrificare sacrificium Vulg, PolAnt; immolare hostiam Vulg, Mącz; offerre hostiom Vulg [szyk zmienny] (12;1; 1): Iam według ich báłwochwálſtwá niechciał ſie ſpráwowáć/ Ni onych ze krwie ofiar ich nigdy ofiárować LubPs D3; Y vcżynili ćielcá w támte dni/ y ofiárowáli ofiarę báłwánowi Leop Act 7/41, 3.Reg 18 arg, 4.Reg 3/27, Is 57/7, Ier 44/19, 21, 25; Probatica, Latine ovilis in Bibliis piscina dicitur, ubi oves sacrificio destinatas lavare solebant, Sadzawká do omywánia y płokánia owiec ná ofiárę ofiárowánych. Mącz 323a, 217d, 229b; BudBib Lev 17/7, Is 57/7; Krol wedle obycżáiu Pogáńſkiego miał ofiárowáć ofiárę v Ołtarzá Słońcu. Phil C4.

»ofiarę, ku ofierze, na ofiarę palić (a. spalić); palenie ofiar« [w tym: komu (4) – bogom (bogu) (2)] [szyk zmienny] (2:2:1;1): pierworodnego ſyná ſwego/ ktory po nim Krolem zoſtác miał ſpalił go ku ofierze [obtulit holocaustum] ná murze BibRadz 4.Reg 3/27; BielKron 88v; Y podáli ſye w iárzmo Báál Phegorowi/ Y palili ofiáry zdechłemu trupowi. KochPs 161, 66; SkarŻyw 130; StryjKron 156.

»przyjąć ofiarę« [szyk zmienny] (3): á napierwey chćiał iść do bożnice/ prośić Lucyny ktorą zá kſiędzá mieli/ áby przyięłá od Ceſárzá ofiárę. HistRzym 26v; StryjKron 160, 161.

»ofiarę sprawować« [w tym: komu (2) – bałwanowi (1)] = hostiam offerre Vulg [szyk zmienny] (9): BibRadz 4.Reg 10/19, 15/4, Os 4/14, 1.Mach 1/54, 62; BudBib 1.Mach 1/54; Y vczynili w one dni ćielcá/ á ſpráwowáli ofiárę báłwanowi WujNT Act 7/41, 14/12, s. 455; WitosłLut A6.

»ofiarę stroić, strojąc« (1:1): Edonides, Mulieres Bacchantes, Niewiáſty Bachuſowe ſwięta ſwięcąc y offiáry ſtroyąc. Mącz 100b; SkarŻyw 306.

»wylewać ofiarę [komu]« (1): Cżyńmy obietnice náſſe ktoreſmy obiecáli/ żebyſmy offiárowáli krolowey Niebieſkiey/ y wylewáli iey offiáry nápoyne [sacrificare ... libamina]. Leop Ier 44/25.

»ofiarę wyrządzać [komu „czartom”]« (1): BielKron 151v cf »chwała ani ofiara«.

»na ofiarę zabić« = sacrificare Mącz [szyk zmienny] (2): Ex manibus sacrificantium cum se proripuisset, Wymknąwſzy ſie z ręku tich którzy go chcieli ná ofiárę zábić. Mącz 346d, 472d.

Wyrażenia: »ofiara bałwanom, bałwochwalska, bałwańska, pogańska« = idolothytum Mącz, Calep [szyk 11:4] (9:3:2:1): iż zápomnyawſzy roſkazánya Bożego vżywáli ofyar pogáńſkich przećiw woley Bożey. LubPs Y3v marg; Przecżże tedy tegoż nie rozumiećie o ſproſnych báłwochwálſkich ofiárach. BibRadz II 95d marg; BielKron 84v marg; Mącz 164c; SkarŻyw 130, 490; Calep 500b. Cf Zwroty (może zależne od czasownika).

»bita ofiara« (1): Victimarius, Rzeźnik/ który bydło ku bitym ofiáróm przedáyne miewał. Mącz 493c.

»ofiara bogom (a. bogu, a. bogowi), boska« (43:1): y rozkazano Attenianom iżby ten mor mogli oddalić przez ofiari boſkie. BielŻyw 25; RejPs 158; Izáli niewieſz/ rzekli/ Ceſarſkiego roſkazánia/ ktorym ſtárośćie náſzemu każe/ áby Chrześćian do ofiáry Bogom przymuſzáno SkarŻyw 402, 21, 151, 189. Cf Zwroty (może zależne od czasownika).

»ofiara dziękowna« = pacifica, victima PolAnt [szyk 1:1] (2): y káżdą krew cáłopalenia/ y káżdą krew ofiáry (dziękowney) nań wkrapiáć będzieſz. BudBib 4.Reg 16/15, 4.Reg 16/13.

»krwawa, ze krwie ofiara« (1:1): LubPs D3; Nie damći [Wenus] krwáwéy ofiáry/ Bo co máią ſrogié dáry V boginiéy dobrotliwéy Czynić y świátu życzliwéy? KochFr 97.

»napojna, mokra ofiara« = libamen Vulg, PolAnt [szyk 7:1] (6:2): Ale od onegoż cżáſu iákożeſmy przeſtháli offiáry cżynić Krolowey niebieſkiey/ y wylewáć iey napoyne offiáry/ wſſyſtkiego nam nie doſtáie Leop Ier 44/18, Is 57/6, Ier 44/17, 19 [2 r.], 25; BibRadz Ier 7/18; kádzili Báhálowi/ y zálewáli mokre offiáry bogom cudzym BudBib 32/29.

»ofiara wonna« [szyk 1:1] (2): á nioſąc kádzielnicę przed ołtarz/ z inąd obcego ogniá nábráli/ y nań kádzidłá ku ofierze wonney náłożyli SkarŻyw 492; WitosłLut A6.

»ofiara zapalna« (1): ktorego áż do thego cżáſu lud Izráelſki chwalił/ y ofiáry zapálne cżynił BielKron 88v.

»zupełna ofiara« (1): Pochwyćiwſzy potym ſyná ſwego [...]/ offiárowal go zupełną offiárę [obtulit holocaustum] na murze Leop 4.Reg 3/27.

Szeregi: »chwała ani ofiara« (1): przeto iż niechcieli cżártom [tj. bogom pogańskim] chwáły áni ofiáry wyrządzáć BielKron 151v.

»cześć i ofiara« (1): lud proſty onemu obrázowi wielkie cżći wyrządzał y ofiáry cżynił BielKron 8.

»ofiara i kadzenie« (1): A wſzákoż kaplice po gorách niebyły popſowáne/ y owfzem lud ieſzcze ná nich ofiáry ſpráwował y kádzenia [immolabat et suffiebat]. BibRadz 4.Reg 15/4.

»modlitwa (a. modła) i ofiara« (4): BielKron 98; Herkuleſowi koſcioły ſtáwiał/ y thákie iemu iáko Bogu modły dawał/ y ofiáry cżynił. GórnDworz Ii3; StryjKron 81, 467.

»ofiara albo (i) obchod« [szyk 1:1] (2): Mącz 251b; y prośi wſzytkich Bogów káżdego z oſobná/ [...] áby raczyli od nich miłośćiwie przyiąć obchod y ofiárę onego Swiętá StryjKron 161.

»służba a ofiara« (1): Bassaris, Sacrificium Bachi. Et, Sacerdos Bachi, Służbá á offiárá ku czći Bachuſowi. Mącz 23d.

»ofiara i święto (a. dni święte, a. świętobliwość)« [szyk 2:2] (4): Ambarvalis, Swiątobliwość y ofiárá którą około pól obchodzą. Mącz 7c; Bendidia, Sacrificia et festi dies, apud Thraces, Ofiáry y dni ſwięte v Thraków. Mącz 24b, 100b, 268c.

Przen (5): Kruk gdy niegdy niemocen był/ Swoiey mátki bárzo prośił. Iżeby [...] zań bogow prośiłá: Iżby ſie ktory zmiłował/ Zdrowie mu záſie rychłe dał: Ofiáráć to Bogu wdzięcżna/ Modłá dobrych vftáwicżna. BierEz K3v.

ofiara komu (1): Ten leży tłocząc brzég/ máła go miárá/ Lecz wielka bogóm gniewliwym ofiárá. GórnTroas 15. Cf Zwroty (może zależne od czasownika).

Zwroty: »ofiary [komu] oddać« (1): Przygotuyćie łożnicę/ w któréy on ofiáry/ Słuſzné Cyprydźie odda zá tákowé dáry. OstrEpit A2.

»ofiarę [komu] zapalać« (1): SapEpit A3v cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »wonna ofiara« (1): Sátyrowie co w puſzcżách głębokich mieſzkáią/ Wonne wſzyſcy ofiáry tobie [Elżbiecie Radziwłłównie] zápaláią. SapEpit A3v.
Szereg: »dary i ofiary« (1): Swoi to (rzecże [rzeka Rudawa]) ſámi ſie woiuią/ Swoi/ nieſtety/ tą mię dźiś dáruią Szárłatną bárwą: boday tákie dáry Przepádły źiemię/ y ſmutne ofiáry. GrochKal 14.
C. W islamie (w fałszywym pojęciu chrześcijanina o tej religii, nie zawierającej w swym rytuale składania ofiar) (2):
Wyrażenie: »ofiara wielkonocna« [prawdopodobnie przez utożze świętem Paschy] (1): Pierwfze [święto] zową (Kniran to ieſt, offiary wielkonoczney [oblationis pascha], na pamiątkę gdy Abraham [...] chciał offiarować y zabić ſina ſwego Iſaaka, na to ſwięto offiaruią ſkopy y ptaki. MiechGlab 21.
Przen [komu] (1): ktorey [wiary Mahometa] ſummá byłá tá: áby nád roźlanie krwie Krześćiáńſkiéy/ wdźięcznieyſzą/ y milſzą ofiárę Bogu bydź nie rozumieli OrzJan 26.
2. Przedmiot przeznaczony do ofiarowania bóstwu (173):
Zwrot: »[komu „Bogu”] ofiarę [czego] dawać« (1): Iáko Bogu ofiárę kádźidłá dáią: iáko krolowi złoto przynoſzą iáko śmiertelnemu do pogrzebu mirrhę dáią SkarKaz 520a.
Przen (1):
Zwrot: »upaść ofiarą« = oddać życie (1): Nie wydam ſwych przodkow: zá Rzeczpoſpolitą Vpádnę ofiárą/ da Bog/ známienitą. SzarzRyt C2.
a. W judaizmie Starego Testamentu (zwykle zwierzę ofiarne); hostia, victima PolAnt, Vulg; munus, oblatio, sacrificium PolAnt (109): PatKaz III 104v; MurzNT 106 marg, Mar 9/48; LubPs V5v; Abowiem on ogień w ſtárym zakonie/ ktory z niebá ſtępował/ y ony ofiáry pożerał/ przeſládowánie/ vdręcenie/ mękę y ſmierć Páná I: Kryſtá známionował KrowObr 87v; tedy ſámcá cżyſtego bez wſſelkiey zmázy będzie offiárowa[l] [...]: y włoży ná głowę oney offiáry ręce/ á będzie wdzięcżna y pomagáiąca ku ocżyśćieniu iego. Leop Lev 1/4, Lev 1/6, Mar 9/48; BibRadz I 241 a marg, Mich 6/6, 1.Cor 10/18; ábowiem sſtąpił ogień od Páná y ſtrawił wſzytki ofiáry y tłuſtośći ktore były ná ołtarzu. BielKron 38, 12v [2 r.], 77v, 84v [2 r.]; RejPos 48, 103v, 331v, 343; BiałKat 213v; iáko go [Abraama] Anyołowi pohámowáć roſkazał/ y inſzą mu ofiárę vkázáć racżył. RejZwierc 202; o ktorych przeto nápiſano/ że grzechy ludzkie/ to ieſt ofiáry y iáłmużny zá grzechy iedzą WujJud 156; HistHel C2; SkarŻyw 492; LatHar [+9]; WujNT Mar 9/49, s. 287, 604; SkarKaz 315a, 453a.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: pron poss (14), G sb i pron (7), ai poss (5)] (26): PatKaz II 62v, 86; Iezu ktorys dwa pienądza [!] nad ofiari bogacżow powyſſzył. TarDuch B7; MurzNT Matth 5/23, 24 [2 r.]; Leop Num 7/10, 3.Reg 18 arg; Y położy rękę ſwą ná głowie ofiary ſwoiey/ á zárznie ią przed drzwiámi przybytku zgromádzenia BibRadz Lev 3/2, Lev 3/8, 7/32, 34, Num 7/54, Ier 7/21, Ez 44/30; BielKron 124v, 146v [2 r.]; gdy ogień ſpadł z niebá ná ofiáry Eliaſzowe RejAp 113v; RejPos 10v, 202; RejZwierc 125; BudBib Lev 10/19; KochPs 28; SkarŻyw 491 marg; ták iáko ofiáry Zydowſkie/ y potráwy báłwáńſkie/ pierwey ofiárowano/ niżli ich pożywano. WujNT 604.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] [w tym: pron poss (2), ai poss (2)] (4): Nie będźieſz ofiárował krwie ofiáry moiey z kwáſzonem chlebem BibRadz Ex 23/18, I 43d marg. Cf »ofiara pańska«.

W porównaniu (1): A którykolwiek pánu ſye przećiwi/ Iáko łóy tłuſtéy ofiáry zniſzczeie KochPs 53.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara chroma, miła, niedołężna, obfita, pomagająca ku oczyścieniu, powinna, tłusta, wdzięczna, większa; ofiara Aaronowa, bogaczow, cesarska, Elijaszowa (2), żydowska; głowa ofiary (3), krew (4), łoj, skora, tłustość; u ofiary przysięgać (2); ofiarę (z)jeść (3), obrać, omywać, położyć (2), pożreć (4), pożywać (3), przejrzeć sobie, strawić (3), ukazać (2); na ofiarę ogień spuścić.

Zwroty: »ofiarę ofiarować; ofiara jest ofiarowana« = offerre oblationem Vulg, PolAnt; hostia immolata Vulg [szyk zmienny] (3;1): Offiárowáli tedy Kxiążętá ná poświącánie ołtarzá [...] offiárę ſwoię przed Oltarz. Leop Num 7/10, Lev 14/14; Táć ieſt ofiárá ktorą ofiárowáć będźiećie/ ſzoſtą część Efá z Omer zboża/ á ſzoſthą cżęść Efá z Omer ięczmieniá. BibRadz Ez 45/13; WujNT 604.

»przynieść (a. przynosić, a. nieść, a. donieść) ofiarę (a. nanieść dosyć ofiar, a. ponieść ofiary); noszenie ofiar; ofiary będą niesiony« [w tym: komu (6) – Bogu (1), Panu (1)] = offerre hostiam a. munus PolAnt; attollere oblationem Vulg [szyk zmienny] (16;1;1): Abowiem żadnego zwaz káráć oto niebędę/ żeſćie mi ofiar doſić nienánieſli RejPs 74v; á gdy będą tobie ofiáry rozmáyte nieſiony [...] wſſytko to vćiebie zá wdzięczne będzie przyięto. RejPs 77v, 77v; MurzNT Matth 5/23, 24; Ponyoſłćibych ofiáry według byegu ſwego/ Ale wyem iż ty wyęcey pátrzyſz ſercá mego LubPs P3v; BibRadz Lev 7/30, Num 7/54; RejPos 46v, 215; BudBib Lev 10/19, 4.Esdr 1/31; BudNT Hebr 7/15[26], 11/9; Abo cżemu [Bóg] onych gánił y odrzucał ktorzy [...] ofiáry weń [w szabat] obfite przynośili? CzechRozm 72v; SkarŻyw 112 marg; Bo nie łácno było goſpodarzom [...] trudźić ćiáłá ſwe chodzeniem y noſzeniem ofiar SkarKaz 40b, 382a.

»rzezać, zabić ofiarę« = mactare holocaustum PolAnt (3:1): wwiedz ty męże do domu a zabiy ofiary [occide victimas Vulg Gen 43/16] a vtzyń gody HistJóz C4v; W przyſionku też v brany były dwá ſtoły [...]/ ná kthorych rzezano ofiáry palone BibRadz Ez 40/39, Lev 6/25, Ez 40/52.

»zapalić (a. (s)palić; a. popalić) ofiarę; ofiara się zapaliła; zapalenie ofiary« = devorare holocaustum et victimam Vulg; consumere holocaustum PolAnt [szyk zmienny] (11;1;1): Przy offiárowániu zá grzech kápłáńſki y wſſech ludzi/ z ſtąpił ogień od Bogá/ y ſpalił offiáry. Leop Lev 9 arg, 3.Reg 18 arg, 2.Par 7 arg, 1; Tedy ſpadł ogień Páńſki/ y popalił ofiárę y drwá BibRadz 3.Reg 18/38, I 198c marg; Ofiárá ſie ſámá zápaliłá. BielKron 77v marg; A gdy nie mieli ogniá Boſkiego/ który był z nieba sſtąpił ná zápalenie ofiáry. BielKron 97, 84v; RejPos 10v; BudBib 2.Mach 2/10 [2 r.]; SkarŻyw 492.

Wyrażenia: »ofiara chlebowa« (1): KApłáni y Lewithowie [...] niebędą mieli cżąſtki y dziedzictwá z inym ludem Iſráelſkim/ ábowiem offiáry Chlebowe y Napoyne [sacrificia et oblationes] będą ieść Leop Deut 18/1.

»ofiara za grzech« = oblatio pro peccato PolAnt [szyk 3:1] (4): co ieſlibych był dziſia iadł ofiárę zá grzech/ izaliby to było przyiemno w ocżu Iehowy? BudBib Lev 10/19, Lev 10/17, 19; BudNT Hebr 7/15[26].

»ofiara napojna« (1): Leop Deut 18/1 cf »ofiara chlebowa«.

»ofiara naświętsza« (1): To będzie tobie z ofiar naświętſzych [de sanctificatione sanctitatum] káżdy dar ich/ y káżda obiátá ich BudBib Num 18/9.

»ofiara palona (a. zapalona), ku paleniu« = holocaustum, oblatio ignita PolAnt [szyk 6:1] (6 :1): Ręką ſwą przynieſie ofiárę ku paleniu Pánu BibRadz Lev 7/30; Byłá też y ſalá ktorey weśćie było ná przodkách bran/ támże omywáli ofiáry palone. BibRadz Ez 40/38, Num 15/5, 3.Reg 18/34, Ier 7/21, Ez 40/39, 42.

»ofiara pańska, Panu, Bogu« = oblatio Domini PolAnt [szyk 3:1] (2:1:1): á oddaćie onę Páńſką ofiárę [elevationem Domini] Aaronowi kápłanowi. BibRadz Num 18/28; BudBib Eccli 50/13. Cf »przynieść ofiarę« (może zależne od czasownika).

»(s)pokojna ofiara« = sacrificium pacificorum PolAnt [szyk 2:1] (3): Lopátkę práwą oddaćie kápłanowi ku podnoſzeniu/ odiąwſzy ią odſpokoynych ofiar ſwoich. BibRadz Lev 7/32, Lev 7/33, 34.

»ofiara zupełna« = holocaustum Vulg [szyk 1:1] (2): ogień z Niebá z ſtąpił/ y pożárł a ſpalił zupełne y ine offiáry Leop 2.Par 7/1, Ps 65/13.

Szeregi: »ofiara i całopalenie« (1): oto dziſia przynieſli ofiárę ſwoię zá grzech/ y cáłopalenie [oblationem pro peccato et holocaustum] ſwoie przed Iehową BudBib Lev 10/19.

»ofiara i okup« (1): Cżemu Pánná Mátká Boża ofiárę y okup zá ſyná niosłá SkarŻyw 112 marg.

Przen (4):
a) Dusza ludzka odkupiona przez Chrystusa (3):
Zwroty: »oddać Bogu Ojcu za ofiarę« (1): RejPos 341 cf Szereg.

»ofiarować za ofiarę« [komu – Bogu Ojcu (1)] (2): A cżłowieká nędznego/ iuż thák odkupionego á wyzwolonego/ ofiárował znowu iemu/ zá wdzyęcżną ofiárę á zá miłego ſynacżká iego RejPos [344]v, 343v.

Szereg: »ofiara a upominek« (1): ktory ią [wierną duszę] ſobie wyzwolił á pokropił y poswięćił krwią ſwiętą ſwoią/[...] á oddał ią Bogu Oycu ſwemu/ zá wdzyęcżną ofiárę/ á zá wdzyęcżny vpominek iemu RejPos 341.
b) Człowiek ponoszący karę bożą (1): Miecż/ miecż wyoſtrzony ieſt/ y wypolerowany. Aby poſiekł ofiáry Leop Ez 21/10.
b. W katolicyzmie (22):
α. Najświętszy Sakrament ołtarza, hostia, też chleb i wino przed przeistoczeniem (17): [prosisz Boga] A iżby Aniołá poſlał/ ktoryby tę offiárę co rychley/ by niezwietrzáłá/ ná nawyſſſzy Ołtarz donioſl. KrowObr 170v, 184.
Zwroty: »Panu Bogu za ofiarę ofiarowany« (1): WujNT 604. cf »ofiara Nowego Testamentu«

»poświęcić ofiarę« (1): Poſwięć prośimy Pánie tę offiárę/ áby nam iednorodnego ſyná twego Ciáło/ y Krew ſie ſtáłá. KrowObr 170.

»ofiary pożywać; używanie ofiary« (1;1): Ale ofiárą pierwey grzechy głádźiſz/ toż tey ofiáry dopiero pożywaſz. SkarKaz 158a, 155b.

Wyrażenia: »niebieska ofiara« (1): gdy przyſtąpić chcę do twego ſtołá/ Swiątość przyiąć pełną twych táiemnic zgołá/ Swiątość dźiwną práwie/ niebieſką ofiárę GrabowSet O3.

»ofiara Nowego Testamentu« (1): gdyby chleb y kielich Páńſki przed vżywániem nie był Pánu Bogu ná ołtarzu zá ofiárę nowego teſtámentu ofiárowány WujNT 604.

W przen (1):
Wyrażenie: »martwa ofiara« (1): A batzyſz iuſz/ iáko ludzi vmárłe/ tzynićie vtzeſniki męki Páná Kryſtuſowey/ y iáko ie karmićie tą offiárą martwą? KrowObr 191.
αα. Chrystus w Eucharystii (9): P. Chriſtus y ofiárnie y ieſt ofiárą. WujJud L17v, 236, 236v marg; Niechże ty ofiáry zwyćięſkie idą ná mieyſce/ tám gdzie Chryſtus ofiarą ieſt: ále on ná ołtarzu/ ktory zá wſzytki vćierpiał/ á ći przed ołtarzem SkarŻyw 567; WujNT 765.
Wyrażenia: »ofiara Nowego Testamentu« (1): Stał ſye sam ſłodkim pokármem pſzenicznym/ y ofiárą piérwſzą Nowégo ſwégo Teſtámentu BiałKat 346.

»wieczna ofiara« (1): wedle ktorego [obrzędu Melchisedechowego] ieſt Pan Krystus wiecżnym kápłanem/ y ieſt wiecżną ofiárą w kośćiele ſwoim. WujJud 245v.

Szereg: »ofiara i kapłan« [szyk 1:1] (2): Bo ácz ieſt iedyny Kápłan Chryſtus ná náſzym ółtarzu/ y iedyną ofiárą BiałKat 366; WujJudConf 148.
β. Chleb i wino kładzione na ołtarzu przez władcę podczas mszy koronacyjnej (3): BielKron 330; A gdy ſpiewano we Mſzy co offertą zową/ Krol ſzedł ku ołtarzowi z ofiárą gotową. S chlebem z winem/ ná ołtarz dawał po iednemu StryjWjaz C3, C2.
γ. O działaniach lub osobach; przen (2): Przetoż ná ten cżás przed nogi iego świętey miłosći iako zá wdźięcżnieyſzą ofiárę tę naſzę pracą pokłádamy BibRadz *6.
Wyrażenie: »ofiara Bogu« (1): Odpowiedział Iánuáryuſz: ieśli to vcżyniſz/ ia ſam tego prágnę/ ábych ſię ſtał ofiárą Bogu memu SkarŻyw 428.
c. W kultach pogańskich; hostia, sacrificium Mącz, PolAnt; oblatio Mącz (40): Y wdáli ſie wpoſluſſeńſtwo á w chwáłę bogow pogáńſkich y pożywáli onych ofiar ſpogány RejPs 157v; Leop Deut 18 arg; Przyſtáli potym do Báálfegor/ y iedli ofiáry vmárłym ſpráwowáne BibRadz Ps 105/28, II 118b marg; A gdy ták vcżynili kápłani Báálimowi/ wzywáli bogá ſwego od ráná áż do południá/ áby ofiárę podnięćił [!] BielKron 84v; Ludzye tám [w kościele Apolona u Delfu] wielkie ofiáry kłádli ták w ſkárbiech iáko w potráwách BielKron 274, 82v, 84v, 105v, 111v [4 r.]; oblatio, sacrificium. Offiárá/ którą pogáńſtwo Bogóm á bałwanóm ſwym ku czći á chwale záwieſzáwáli w ych bóżnicách. Mącz 9a, 81a, 265b, 508a; RejZwierc 84, 202v; BudBib 4.Reg 16/12, I 369a marg, Bar 5[6]/27; KochPs 162; do pożywánia ofiar Dyabelſkich/ zinemi rowieńniki ich pobudzał. SkarŻyw 46, 130, 329; KochFr 12; Calep 936b; GórnTroas 26.

ofiara komu (2): w kościelech bywałá nieyáka kratá álbo co tákowego w pośrzodku ná którey pogáńſtwo ofiáry bogóm ſwym wieſzáli. Mącz 455a; y poſłał do iednego Egipſkiego kápłaná gdy ofiáry bogom ſwym wedle ſwego zwycżáiu rozrębował RejZwierc 84.

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] (2): A nićiem ią niewolnicá twa iádłá v ſtołu Amánowego/ anim pomagáłá biesiady krolowi wielkiemu/ á nim pijáłá winá z ofiar [libaminum] ich. BudBib Esth 14/16[17], Bar 5/28.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] (5): [Matka mówi do kruka:] Bo ty o żadnego [boga] niedbaſz/ Kożdego ofiáry łápaſz BierEz K3v; Kyedy ſye ku chwale Báál ſproſnye przyłącżyli/ Támże wſſetecżnye vmárłych ofiar pożywáli LubPs Y3, gg5v; á oniby ſię blaznili zá Bogi ſwoimi y ofiárowáliby Bogom ſwoim/ teſzby ćię zwáli/ y iadłbyś z ofiáry ich. BudBib Ex 34/15, Ps 105/28.

W połączeniu szeregowym (1): Ze ią [Fortunę] potym niektorzy zá boginię zwáli/ Ofiáry/ vpominki/ y ſwiecżki ſtáwiáli. RejWiz 127v.

W porównaniu (1): On iák náznáczona Ofiárá/ ku ołtarzóm/ gdy bywa wiedźiona/ poſtępuie ze wſtydem GosłCast 57.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara diabelska, droższa, godniejsza, obfita, wielka, żałosna; ofiara martwych, umarłych; ofiarę(-y) jeść (3), polewać, pożywać, przedawać, rozmiatać, źle obracać; ofiar (na)kłaść (2), pożywać; dzielenie ofiar.

Wyrażenie: »rzezanie ofiar« (1): Secespita, Przinoſzká álbo nóż do rzezánia ofiar/ słoniową koscią obłożony. Mącz 377a.
3. Datek, dar składany człowiekowi (59): Ledwie ſię co dotknęłá młoda Muzá moiá Helikońſkich ogrodow/ pánáſkiego zdroiá. Y ták przed ćię z ofiárą ſtánąć mi kazáłá SapEpit ktv.
Przen: Utwór dedykowany przez autora (2): NIoſęć iuż Wielmożny á Miłośćiwy Pánie dawno poſlubioną arrham meam literariam. [...] Ktora ieſzcże przed pulrokiem zgotowána/ po Kolędźie Mśćjwey Oſobie twey chętliwą ofiárą páść miáłá RybGęśli A2.

ofiara czyja (1): proſzę pokornie żeby W. M. moy mośćiwy Pan/ iáko inne offiáry moie/ ták y te z fortunnych przyiázdow W. M. triumphy/ iáko od tego ktory práwie ab incunabulis W. M. ieſtem wſzytek zwykłą Mośćiwą łáſką odbieráć racżył. RybWit [A2].

a. Wynikły z pobudek lub nakazów religijnych (56):
Przen (2): [dusze pogrzebione] ozywiłyby czaſu ſwego y ciała ſwoie a ſtanęły przed tobą iako przed ſtworzycielem ſwoiem poczciwą ofiarą RejPs 96.
Szereg: »dar a ofiara« (1): day Pánie Boże [...]/ áżbychmy przyſzli ku onemu wiecżnemu Koſcołowi [!]/ w ktorym nas cżeka Krol naſz y práwy káplan [!] náſz z rozmáitemi dáry á ofiárámi RejPos 137v.
α. Na rzecz Kościoła lub świątyni i kapłanów; votum Miech; elevatio, oblatio PolAnt (49): BielŻyw 113; A gdi potim ludzie tam obywaiąci, ku obrazowi z nabożenſtwem y z ofiarami chadzali. Tedy Acigerus Carz Przekopſki [...] proſił Wielebney Panny abygo wſpomogła, ſlubuiąc iey pewną offiarę (bowiem też Machometowie pannę Marią maią w pocżeſnoſci [...]) MiechGlab 71; RejRozpr Bv; áby offiáry ludzie znoſili/ co kto ma do kośćiolá/ iedni pieniądze/ drudzy chleb/ drudzy mięſo/ drudzy kołatze/ drudzy iáyca. KrowObr 196; RejWiz 94v; BibRadz Num 18/27; OrzRozm H2; poſłał koniá ſwiętemu Marćinowi do Turoná ná ofiárę BielKron 162, 146, 420; RejAp 56; RejPos 23v; KochFr 50; WerGośc 217; PowodPr 22; Więc ſię w oney świątyni Kośćielnym obierze/ Wierutny łotr/ co gmerze w oney tám ofierze. KlonWor 48, 47, 49.

ofiara czego (1): Miey w vććiwośći Páná okiem łáſkáwym á nie vmniejſzay ofiary pierworocthw [primitiae] z rąk twoich. BudBib Eccli 35/8[11].

ofiara czyja [= ofiarowana przez kogo] [w tym: G sb (3), pron poss (2)] (5): MurzNT 206 marg; Leop Num 7 arg; przed málowánemi drwy vpadálichmy ná koláná ſwoie/ miecąc martwym rzecżam ofiáry náſze RejAp 159v; Ofiárę vbogiey wdowy przekłáda/ nád ofiárę bogátych. WujNT przedm 39.

ofiara czyja [= ofiarowana komu] (2): Iż nie mogli [książęta kapłańskie] wyćierpieć tego ſrogiego ſztrofowania/ á iżby ſię nie vmnieyſzáło ofiár ich. BibRadz II 27b marg; chowano [...] dzieſięćiny zboża/ winá/ y oliwy/ ktore należáły ná Lewity [...] przytym y offiáry podnoſzone offiárnikow. BudBib 2.Esdr 13/5.

W połączeniach szeregowych (5): ktorzy dufaią w ſwey godnoſcy/ poſciech/ ſuchotach/ ofiarach/ wſwieczkach/ w corunkach/ mſzach/ wiankach/ plotkach/ y ynych wymiſlach SeklKat T3; RejKup 14; KromRozm I P; RejPos 163v; [kaplani] święte rzecży prżedawáli/ kośćioły/ dzieśięćiny/ ofiáry/ ſmintarze/ wmoc ludziom świeckim dawáli SkarŻyw 291.

W charakterystycznych połączeniach: ofiara głupia, obfita, ochotna, wielka; ofiara bogatych, oflarnikow, ubogiej wdowy; ofiara pierworodztw; ofiara ku czci a chwale bożej; jeść ofiarę, mietać do skarbnice (2); kłaść na ofiarę, posyłać [co komu], ślubować; dzielić się ofiarą,, szafować, wygrać; dufać w ofierze.

Zwroty: »czynić ofiarę« [szyk zmienny] (3): RejKup 16; Krol po kośćielech chodząc ofiáry cżynił ku cżći á chwale Bożey BielKron 412; Trzebá [...] Cżynić według możnośći ochotne ofiáry. KlonWor 53.

»odda(wa)ć (a. dać) ofiarę« = elevare elevationem PolAnt (4): Gdy wnidźiećie do źiemie do ktorey was wiodę. A poczniećie vżywáć chlebá oney źiemie/ tedy z niego maćie oddáć ofiárę Pánu. BibRadz Num 15/19, Num 15/20, 21; Potym [...] dawſzy ofiárę/ á pokropiwſzy ſie wodą/ iuż idź ná wſzytki co nawiętſze á naſproſnieyſze wymyſły ſwiátá tego. RejPos 225v.

»ofiarować [komu „Panu”] ofiarę« (1): BibRadz Ez 45/1 cf »ofiara święta«.

»przynieść ofiarę [komu „Bogu”]« (1): Nie iedzćieſz chlebá/ áni prażmá/ áni ćiáſtá/ áż do dniá tego/ w który przynieſiećie ofiárę [adducatis oblationem] Bogu wáſzemu BibRadz Lev 23/14.

Wyrażenia: »ofiara pieniężna« (1): LEo dzyeſiąty Papież Rzymſki [...] rozeſłał liſty [...]/ obiecuiąc każdemu przez to wiecżne zbáwienie/ ktorzy ſie k nim vcieką z ofiárą pieniężną. BielKron 193.

»ofiara podnoszona« = elevatio, oblatio PolAnt (2): Wſzytki ofiary podnoſzone z rzeczy poſwięconych/ ktore ſynowie Izráelſcy oddawáią Pánu oddałem thobie BibRadz Num 18/19; BudBib 2.Esdr 13/5.

»ofiara święta [z czego]« = w Starym Testamencie teren wydzielony zgodnie z przepisami religijnymi na cele kultowe (1): GDy thedy rozdźielićie źiemię ná dźiedźictwá/ ofiárowáć będźiećie Pánu ofiárę święthą [offeretis oblationem Domini sanctitatem] z źiemie BibRadz Ez 45/1.

Szeregi: »ofiara i dań« (1): iedennaśćie ſnopow tu ſam wźiął Kápłan/ á ktemu ofiáry wielkie/ y dánie od ludu wielkie miewáli. OrzRozm Hv.

»ofiary i nadania« (1): Był łakomiec wielki/ á ofiáry y nádánią/ y v grobu położone ſrebro kradł SkarŻyw 528.

»podarza a ofiary« (1): Podárza á Offiáry Kxiążąt Iſráelſkich według pokolenia ich/ ná poświącánie Przybythku Bożego y Ołtarzá. Leop Num 7 arg.

Gra słów nawiązująca do znacz. 1.A.b.β. (1): O to myſl czo maż daċ na mſze Na wielie/ nazoltarze Y Czo by klaſċ ną oltarze. Bo wieſz ze to ſtara wyara Wkazdey mſzi mabyċ ofyara. RejKup 13.

Przen (2): owo Biſkupowi téż ſámemu co ſye doſtánie ná tym poświącániu Ofiáry [tj. książki Quincunx]. OrzQuin M2.

ofiara czyja [w tym: przez kogo ofiarowana (1), kto jest ofiarowany (1)] (2): TEn gdy z bitwy przyiechał/ wyſzli kſięża iego/ Aby dał do koſciołow co s ſkárbu ſwoiego. Ten vkazał Rycerſtwo/ to moie ofiáry/ Tym lepiey dáć niż martwym/ ty pocżćiwe dáry. (marg) Ofiárá Ricerſka. (–) RejZwierc 36v.

β. Na rzecz ubogich i potrzebujących; jałmużna; hostia Vulg (4): Iż żadne ofiáry/ áni żadne vpominki nigdy nie ſą wdzyęcżne v niego/ byś ie theż cżynił [...] vbogiem á nędznikom iego RejPos 181; ieſtem nápełnion/ wźiąwſzy od Epáphrodytá cośćie poſłáli/ [...] ofiárę przyięmną/ Bogu miłą. WujNT Philipp 4/18, s. 693.

ofiara czyja (1): A tubyś iuż wypełnił wolą páná twoiego iżby nie wiedziáłá lewá ręká twoiá coby práwa vcżyniłá. A toby byłá Pánu twoiemu wdzięcżna ofiárá twoiá RejPos 144.

γ. Dar trzech króli dla narodzonego Chrystusa (1): Z Krolow Cháldeyſkich trzey/ wieſzcże nioſąc dáry/ W Troycy iedynemu/ potroyne ofiáry/ Bierz Mirrę/ żeś cżłowiek/ Złoto żeś Krol wiecżny/ Kádźidłem wyznawa Bogá/ ſmyſł ſerdecżny. GrabowSet Kv.
4. Danie, darowanie (2): iáka byłá ich [trzech króli] ćierpliwość/ praca/ y męſtwo w ſzukániu: iáka rádość w nálezieniu: iáká pokorá w pokłonie: iákie nabożeńſtwo y ſzcżodrobliwość w ofierze SkarŻyw 26.
a. Prawdopodobnie złożenie na ołtarzu chleba i wina przez uczestniczącego w mszy panującego (1): [cesarz Teodozjusz] ták piſze: (My [...] gdy do kośćiołá wchodźimy/ oręże przed kośćiołem zoſtáwuiemy/ [...] á do świętego ołtarzá tylo ná ofiárę z podárki przyſtępuiemy: ktore ofiárowawſzy/ záś ſię ná mieyſce poſpolite wrácamy [...].) SkarKazSej 680b.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Sacrum – Swiątoſc, offiara, mſzą. Calep 935b.

Synonimy: 1. obiat, obiata, obiatowanie, obieć; c.β. liturija, msza, nabożeństwo, obiednia; 2. dar, obiata, obietnica.

Cf OFIAROWANIE, [OPIORA]

AŻ(KŁ)