W konstrukcjach wyłączających [w tym: w wypowiedzeniach oznajmujących zaprzeczonych (146) (w tym w połączeniu z: żaden (inszy a. inny) (72), nic (inszego) (18), nikt (inszy a. iny) (7), nigdzie(j) (indzie(j)) (5), nigdy (2)), w wypowiedzeniach oznajmjących nie zaprzeczonych (4) (w tym w połączeniu z: wszy(s)tek (inszy) (2), każdy (1), wszytko (1)), w pytaniach retorycznych (6)] (156): Cięſzkać bárzo to ieſt niemoc/ Nie ledá kto ią może wzmoc: Oprocż lekárſtwá iednego/ By doſtał ſercá małpiego. BierEz Qv; RejKup aa3; KromRozm III O4v; Dla imyenyá twego Pánye rácż mye obżywić ſam/ Gdyż ſpráwiedliwośći ni s kąd oprocż ciebie nie mam LubPs ee5, O5, R4, S3 [2 r.], Tv, T4 marg; [Augustus] wielką pocżćiwość cżynił ciáłu iego [Aleksandra Wielkiego]. A potym wnet wyſzedł precż/ kſięża powiedzieli/ Iż tám ieſt więcey krolow/ co dáley leżeli. Ten rzekł/ żem ia nie trupow krolow przyſzedł widzyeć/ Oprocż tego iednego/ s tych możecie ſzydzić. RejZwierz 7v; Izaż ćię [Boga] iny narod poznał oprocz Izráelitow? BibRadz 4.Esdr 3/32, Deut 1/36, Iudith 8/13[19], 1.Cor 3/11, 1.Petr 1 arg; ieſt doſkonáłe lekárſtwo/ roſtropne wyięćie/ bes kthorego żaden záſtárzáły kámień wybáwion być niemoże/ owſzem temu ktoremu xxxx lath minęło: oprocz rzezánia/ strudná co pomoc ma SienLek 105; Oprocż głoſu Páńſkiego nic pewnego. RejAp 11v marg, 102, 117, Ee2v; A ktoż tho może w nas ſpráwić/ oprocż Boſtwá twego náſz miły á wſzechmogący Pánie/ y táka [!] wiárę/ ábychmy właſnie mogli rozumieć o tey ſwiętey á ſrogiey męce twoiey RejPos 69; iż káżda drogá ieſt błędna oprocż iego ſámego [Pana]. RejPos 189v; iż iuż trudno ma być [ciało] zlecżono od ktorego inego doktorá/ oprocż Páná twego RejPos [226]v, 9, 14 marg, 16v marg, 34v, 37v marg (28); wſzyſtki táiemnice święte/ moc nátury ludzkiey przechodzą/ á od żadnego inſzego/ oprocż Páná Bogá/ vſtáwione być niemogą. KuczbKat 150, 170; RejZwierc 11; Vkażćieſz mi gdźieby indźie tego Kápłáńſtwá [Chrystus] vżywał/ oprocż oſtátniey Wiecżerzey WujJud 150, 261v; Kośćioł Powſzechny niemoże mieć inſzey głowy/ oprocż ſámego Kryſtuſá Páná. WujJudConf 121v, 30v, 59 [2 r.], 119v; Y ktoryſz ieſt Bog oprocż Nábuchodonozorá? BudBib Iudith 6/2, Deut 4/35, Is 64/3; á iż Iezus ieſt Meſyaſzem: nád ktorego y oprocż ktorego/ iuż ſie żadnego inſzego wiernym ſpodźiewáć y ocżekáwáć nie potrzebá. CzechRozm 164v, 3v [2 r.], 4, 4v, 5, 9v (14); ponieważ ludźi złośćiwych/ ktorzi niemáią áni ná Bogá áni ná ludźi żadnego bacżenia/ ſwowolność źle cżynienia inácżey pohámowána być niemoże/ áni rzecży wźięte niemogą być wrocone/ ani krzywdy pocżynione/ zemſzcżone okrom tego lekárſtwá/ to ieſt/ oprocż do broni vciecżki. ModrzBaz 108, 131; Kto mi do ręku poda miáſto niedobyté? Kto mię záwiedźie w polá Idumſkie obfité? Nikt oprócz ćiebie KochPs 87, 167; A w 2.Moiżeſz. Nie będźieſz miał BOgow inſzych oprocż mnie. CzechEp 239; Nie tuſzę áby ią [zacność Nowego Zakonu nad Starym] w cżym inſzym pokázáć mogł ſzcżyrze y prawdźiwie/ oprocż tey znácżney rzecży/ od ktorey rzecż ſwą zácżął Apoſtoł CzechEp 268, 111, 113 [2 r.], 118, 174, 182 (46); á o żadnym inſzym ſynu Bożym nie myślić/ nád tego/ y oprocż tego/ który od Oycá poświęcony ieſt. NiemObr 103; Iż Papieża/ żáden inny/ oprocż Bogá ſámego/ áni ſędźić ma/ áni może. NiemObr 156, 28, 33, 69, 96, 123; Lecż ſie powtore Oćiec z Mátką nieurodzi. Tych odpłákáć potomſtwo ná wieki niemoże/ Ich prace nienágrodzi/ oprocż ćiebie Boże. WisznTr 8; ArtKanc M2v; gdyż ná świećie nie máſz nic inſzego/ oprocz Bogá á ſtworzenia iego. WujNT 306, 217, 387, 425, 460 [2 r.], 580 (15); SarnStat 19, 169, 857, 871.

~ W funkcji przeciwstawnej; oprocz ‘ale tylko’ (3): żeć nie mam chlebá piecżonego oprocż przygarśnia mąki [quin plenitudo volae (marg) praeter plenam volam (‒)] w kádzi/ á trochy oliwy we dzbanie BudBib 3.Reg 17/12; CzechEp 185.

W połączeniu: »oprocz tylko« (1): Aleć was teraz vpominam ábyśćie byli dobrey myſli / boć w żadnym z was ſzkody nie będźie/ oprocż [praeterquam] tylko okrętu. BibRadz Act 27/22. ~

W konstrukcjach uogólniających; „oprocz” wprowadza wyjątek podkreślający regułę (121): BierEz D3v [2 r.], F2v; PatKaz II 53; każdi mak wypuſzcza s ſiebie naſienie cżarne oprocz Maku białe^go ktory białe naſienie wypuſzcża. FalZioł I 104a; RejPs 190; [Krystus Jezus] z nyewymowney miłoſci przećiw nąm nyedoſtátki náſſe/ oprocz grzechu/ wſſyſtkye ná ſyę przyyął KromRozm III M4v, K8v, L; Diar 96; A gdy minie Gorące Práwo/ tedy (oprocz ſłuſzney przyczyny/ iżby ná ten czás przećiw tákiemu niemożono poſtępić) o gárdło iuż tákiemu nieidźie/ ále płáćić á doſyć czynić ma wargieltem w Práwie opiſánym wedle Stanu. GroicPorz m4, C2, t2, gg2; KrowObr 9v; Pátrzay pilno ná płomień iż then nie ma ciáłá/ A pátrz iáko iego moc dziwnie ſie zmieſzáłá. Iżby im mogł zwoiowáć wſzytko oprocż wody RejWiz 111; Tedy wſzyſcy ktorzy z Ionátánem byli podáli tył/ ták iż z nich y ieden nie zoſtał/ oprocż [praeterquam] Matáthyaſza ſyná Abſálomiego á Iudy ſyná Kálſiego BibRadz 1.Mach 11/70, Ios 14/4, I 158c marg, II 74c marg; BielKron 330; Miedzy Rybámi/ kthore klijowáte/ błotne/ álbo przez łuſki [są soku niedobrego]: oprocz Náynogow. SienLek 8v, 8, 8v [3 r.], 35v, 141, 157v; GórnDworz G2; RejPos 227v, 270v, 294, 320; Tedy nie tylko mieſzcżánie s Kápárnaum/ ále oprocż dwunaſcie Apoſthołow/ inſzy zwolennicy Páná Kryſtuſowi/ cieleſnie rozumieiąc o prziymowániu ciáłá Páná Kryſtuſowego/ zgorſzyli ſie/ y poſzli precż od Páná. RejPosWiecz³ [97]; RejZwierc 185v; WujJud 196; WujJudConf 130; RejPosWstaw [143⁴]v; BudBib Num 14/30; Strum N2v, P4v; BudNT przedm b6, c3v, d, Kk3; Nie vſtał Szábát prawdziwy (áni go my gánimy ábo odrzucamy: oprocż ſámych ćieniow iego [...]) CzechRozm 71v; gdy iuż o Chriſtuſie y Ewánieliey miedzy wſzemi narody (oprocż ſámych Zydow á niezbożnikow) wątpliwości żadney niemáſz? CzechRozm 186v, 17, 18, 25, 63v, 73v (24); mąż z żoną zobopolnie zięt y związan/ áby żadna rzecż ná swiećie/ oprocż ſámej śmierci/ rozwięzáć ich álbo rozerwáć niemogłá. KarnNap F4; ZapKościer 1582/33; CzechEp 7 marg, 42, 67, 237, 252, 351; CzechEpPOrz *4; NiemObr 78; KochMRot A4; PudłFr 25; ActReg 42, 166; GostGosp 1, 42; nie czytamy iáko Hieronym S. piſze/ áby ktory Apoſtoł żonę miał/ oprocz iednego Piotrá/ y to przed náwroceniem. WujNT 599; Ktoż inſzy oprocz niewierniká/ miałby záprzeć tego/ że Pan Chriſtus rzeczywiśćie do piekłá sſtąpił? WujNT 804, przedm 15, Matth 5/33[32], s. 22, 300, Ioann 6/46 (18); od ſądow też wſzelákich żołniérze tákowi wolni będą/ áż do przyſzłégo Wálnégo Séymu: oprócz tych/ którzy ku zapiſóm ſpráwy iákié máią/ álbo mieć będą. SarnStat 129, 298, 415, 436, 443, 529 (9).

~ Połączenie: »oprocz tylko« (1): BibRadz 3.Reg 15/5; BudBib Gen 47/26; Gdyż żadne krotochwile/ roſkoſzna mużyká/ Nie bárzo podweſela/ ćiepłego cżłeká. Oprocż tylko poćiechy/ co z Dziatek pochodźi PaxLiz D4v. ~

W charakterystycznym połączeniu: oprocz (Katolickiego) Kościoła (8).

Wprowadza wypowiedzenie dopełnieniowe lub podmiotowe (2): ludzie się sam contentuią oprocz iż ia y Pan Laski na Zołądki stękamy ActReg 155; iákóż téż wſzyſcy królowáli/ Oprócz którzy ſtan inſzy chcąc ſobie obráli. KochFrag 43.

Wprowadza wypowiedzenie warunkowe (14): Siedmkroć dźieśięć właſny kres ludzkiego żywotá/ Oprocż w kim przyrodzenie cżyrſtwe y ochotá. GrabowSet Ev.

~ Połączenia: »oprocz gdyby« (1): y nam [Bóg] go [zakon] ſłucháć y wedle niego żyć roſkazał/ á nie wam: oprocż gdybyśćie do nas przyſtáli/ y z nami ſie obrzezowáli CzechRozm 82v.

»oprocz iżby« (1): W Ruśi nie potrzebá Stáwów przeſuſzáć: oprócz iżby v niego miał co opráwiáć. Strum L.

»oprocz jeśli(by)« (2): GórnDworz P7v; ze zawdy dwie Lecie w Polscze atrzeci rok wLitwie mięszkac iezdesmy gotowi oprocz iesliby gwałtowne iakie potrzeby R.P. przypadły, zeby zaradą WXL^go dłuzey nąm mięszkac przyszło ActReg 45.

»oprocz kiedy« (1): ale ten [taras] co w wodźie może trwać do kieládźieśiąth lat: oprócz kiedy owo Staw kłádą puſto/ że Tárás wyſchnie tedy mu to bárzo wádźi. Strum H3.

»oprocz żeby« (8): ZLodźiey gdy by kogo powołał/ y śmierćią ſwą zápieczętował: thedy powołány może ſye odwieſć ſwoią przyſyęgą/ oprocz żeby nań był iáki inny dowod álbo świádectwo. GroicPorz hh3, hh2v, ii3; WujJudConf 180v; tedy vchwalamy/ áby żaden ſzláchćic ſzláchćicá ná duellum nie wyzywał: á wyzwány/ áby ſie nie sſtáwił/ oprócz żeby to było komu przez nas dopuſczono. SarnStat 154, 152, 579, 614. ~

Wprowadza wypowiedzenie dodatkowe, wtrącone (3): CzechEp 426; A powiedam wam/ iż ktobykolwiek opuśćił żonę ſwoię/ oprocz [nisi] dla porubſtwá/ á inſząby poiął/ cudzołoży WujNT Matth 19/9, s. 80.

Nawiązuje do poprzedniego wypowiedzenia (8): Tákiégo Stáwu Rybić nie potrzebá. Oprócz że byś w ónymże Stáwie Ryby chćiał miéć którychby w tych Rzékách nie było. Strum O2v, E3v, Fv, I3, K4v, M3v; Prozna to koniecżnie o tym myſlić/ iákobyś ie [żydów] odwieść miał od ich błędu záſtárzáłego/ á przywieść ku wierzeniu w Iezuſá Chriſtuſá vkrzyżowánego. Oprocż gdyby Bog ſam kogo ku temu vzbroił. CzechRozm 68, 105v.