[zaloguj się]
[pdf]

1. OWSZEJKI (38) pt

o oraz e jasne.

Sł stp: owszejki, oszwejki, owszeki, Cn brak, Linde bez cytatu.

Partykuła (38):
I. W funkcji właściwej (27):
1. Wzmacniająca przeciwstawienie (2): [Oni zaprawdę lieniſtwo muſſą na ſtronę opuśćyć/ [...] że poniewaſz/ ku vrzędowi Kośćielnemu wezwani/ y porządnie vſtawieni/ aby tym mniey pilnośći ku vczęniu/ owſſeiky ażeby tym więcey przyłożyli UstKościel 2.]

Połączenie: »ale owszejki« (2): Gdyż pewna yeſt/ yeſli tácy [odszczepieńcy] nye w koſćyełe zábići będą/ iż nye yeſt to koroná wyáry/ ále owſſeyki kaźń nyewyernoſći. KromRozm I O4; CzechRozm 226.

2. Wzmacniająca stopień nasilenia: co więcej, nawet, ponadto (2):

Połączenia: »a owszejki« (1): a roſkoſſne pićie áż do wierzchu nálane raczyłeś przedemną poſtáwić. A owſſeyki ieſſcześ mie poſádził w pokoioch páłácow ſwych nigdy niedokończonych RejPs 34.

»ale owszejki« (1): że nie tylko rzecz ieſt przyſtoyna/ ále owſzeyki potrzebna áby Cżyśćiec był. WysKaz 14.

3. Wzmacniająca pewność sądu, akceptację: zaiste, naprawdę (17): BierRaj 23; A ták gdy śiły złącżymy. Owſzeyki tę śieć przerwiemy. BierEz S4; Kto nám odwali kamiéń odedrzwi grobowych/ bo owſſeyki ieſt wielki. OpecŻyw 164v; ForCnR C2v, E2v; KlerPow 9; FalZioł V 12v; przetoż ſie mądry ożeniać niema, żadny owſſejki y kxiąg y żony ſpołu patrzić niemoże BielŻyw 108; Tegoć nie mogę porozumieć, Jakąby nędzę mieli [panowie] mieć. Miedzy śmiechem i weselem, Rozlicznym krotochwileniem. [...] (–) Owszejki się sam zawodzisz, Mnimając prawdę, co widzisz; [...] Niepewneć są rzeczy zwirzchnie BierRozm 8; Ale piwo z czyſtey pſzenice [...] Albo miod czyſty/ [...] owſzeyki zdrowe pićie. SienLek 6, 13, 18v, 24, 187; HistRzym 109v; gdźie iáwnie Pan Bog odpuśćiwſzy grzech chce owſzeyki dla záchowánia ſpráwiedliwośći/ áby ſię z nowu nagrodá dźiałá przez iákie vtrapienie álbo karánie docżeśne. WysKaz 28; [Dziwuię ſie bárzo miły Ianie/ co ſie wżdy dzieye/ iżeś przes ták długi czás domnie nic niepiſał/ gdy owſſeyki częſci poſłowie vwas bywáią. Ktorzy też w moiey goſpodzie ſtawáią Wokabul 1539 22].

Połączenie: »a owszejki« (1): Kożda [owca] mi iágnię vrodzi/ Co lie tu przez rok przypłodzi: Pátrzyſz więc roku drugiego/ Iákie ſtádo będzie z tego. A owſzeyki do cżterech lat/ Będę w owce bárzo bogát. BierEz Q3.

4. Uwydatniająca, podkreślająca coś: zwłaszcza, szczególnie, głównie, specjalnie (6): A bácżę owſzeyki bych iá w tym ſtarego ſwego goſpodárza Prawdy ſłucháł/ muſiáł bych byćz cżłowiekiem nędznym. ForCnR C4; próżnowánia ſye owſzeyki ſtrzedz. Abowiem nie więcey zdrowia niepſuie/ iedno próżnowánie SienLek 10, 37, 42v.

Połączenie: »a owszejki« (2): CHleb dobrze vpieczony y vkwáſzony/ á owſzeyki miernie ſpráwiony/ niebárzo przeſolony/ dobrze ſye trawi. SienLek 8v, 9.

II. W funkcji przysłówka określającego miarę: całkiem (11): Ten cżlowiek o ktorégo żydowie ſtoią ijżby był na ſmiertz oſądzon/ ieſtci owſſeyki niewinny ij przyiáciél boży OpecŻyw 133, 193; SienLek 2, 7; Takież ſyn Boży gdyż wſtąpił w niebo/ iego rodźicy y przyiaćiele/ to ieſt Aniołowie iákowy był/ owſzeyki niewiedzieli. HistRzym 84, 81.

Połączenia: »a owszejki« (2): W czym ma dobra opátrzność być/ áby ie [rzeczy przyrodzone] powolne człowiek miał/ á owſzeyki/ iáko niewolniki poddał rozumowi. SienLek 2.

»nie owszejki« = nie całkiem (4): est aliquid, Ieſt nieco/ to yeſt waży/ álbo nie owſzeyki yeſt nic. Mącz 428c; GórnDworz 18; KochFr 52; Kroynikarze náſzy podawáią/ [...] że potomkowie nie owſzeyki ſię do przodków ſwych znáć mogą. KochCz A4.

Synonimy: I.1. przeciwnie, przekop 2. nawet; 3. istotnie, »na pewno«, niewątpliwie, pewnie, prawdziwie, rzeczywiście, tak, zaiste; 4. zwłaszcza; II. cale, całkiem, zupełnie.

Cf OSZWEJĄ, OSZWEM, OWSZEJĄ, OWSZEJKIĆ, OWSZEJKO, OWSZEK, 1. OWSZEKI, OWSZEKIĆ, [OWSZELKI], OWSZEM, OWSZEMCI

JB