[zaloguj się]
[pdf]

PLUNDROWAĆ (37) vb impf

plundrować (32), plondrować (2), plądrować (2), plandrować (1), [plindrować]; plondrować KochPs, ActReg; plądrować CzechEp (2); plandrować RejAp.

Pierwsze o oraz a jasne; drugie o prawdopodobnie jasne (tak w -ować).

Fleksja
inf plundrować
indicativus
praes
sg pl
1 plundruję
3 plundruje plundrują
praet
sg pl
3 m plundrowåł m pers plundrowali
n plundrowało subst

inf plundrować (3). ◊ praes 1 sg plundruję (8). ◊ 3 sg plundruje (7). ◊ 3 pl plundrują (2). ◊ praet 3 sg m plundrowåł (6). n plundrowało (1). ◊ 3 pl m pers plundrowali (6). ◊ part praes act plundrując (4).

Sł stp brak, Cn: plondrować, Linde XVIII w.: plądrować; poza tym bez cytatu: plondrowć.

1. Niszczyć, pustoszyć, ograbiać napadając zbrojnie (o krainach i zbiorowiskach ludzkich) (z niem. plündern); diripere Calep, Cn; depopulari, depraedari, devastare, grassari, expopulari Calep; infestum [aliquid] reddere latrociniis, praedari, spoliare, vexare Cn [w tym: co (23), kogo (3)] (33): RejZwierc 251v; lud trapią/ dźiedźictwo twoie plondruią KochPs 141; Ták wſzytkich v Smoleńſká Witołd zſzykowawſzy/ Y zagony plundrowáć w Moſkwę rozeſławſzy/ Sam z Niemcámi/ z Polaki burzył áż do Oki StryjKron 517; [zołnierze] miáſto poſługi czego nieprzyiaciel nie zwoiował/ to oni wracáiąc ſię plundrowáli StryjKron 682, 36, 51, 309, 335, 406, 652; CzechEp 378, 379; Tátarzyn Ruſkie źiemie cżęſtokroć plundruie BielSen 19; PaprUp I3v; ZawJeft 15; ActReg 7; Calep 298a, 308b, 315a, 395a; Phil H2; KmitaSpit A3; [Tatarowie co rok nas plundrują BogowieFałsz 187; PaprHerby 37; ŁaszczOkulary H4].

W połączeniach szeregowych (5): Tátarowie bez odporu Polſkie zięmie aż po ſame Tatry Węgierſkie ſwowolnie burzyli/ plundrowáli/ y palili. StryjKron 370; Graſsor – Iako zbuica [!] odzierąm. Plundruię, gwałtem biore. Calep 463a, 308a, 328a, 822b.

Zwrot: »mieczem, (i) ogniem plundrować« [szyk zmienny] (3): Woiewodá Wołoſki [...] zwielkim woyſkiem wtárgnął był/ mieczem/ ogniem burząc y plundruiąc okoliczne wołośći. StryjKron 717, 335, 712.
Szeregi: »burzyć i plundrować« (3): Sigmunt [...] do Lifland wciągnął/ ktore przez dwanaście dni prętkimi zagony burząc y plundruiąc/ wielkie łupy y wzdobycz do Litwy bez odporu wyprowádził. StryjKron 577, 335, 717. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

W charakterystycznych połączeniach: plundrować dobytki, domy, dziedzictwo, dzierżawy, ludzi, Mazowsze, miasto, okręty, państwa, sioła, wsi, wołości, ziemi(c)ę (5); plundrować częstokroć, okrutnie, srogo, swowolnie, szeroko, wiele.

Przen: Niszczyć (2): Niedoſtáteczné chudobá plundruie: Bogacz w doſtátku nędze nie ſkoſztuie. ZawJeft 27, 30.
2. Okradać [kogo, co] (4): plundrował Ratuſze/ Kośćioły/ y Bogi: Sżláchtę/ Kupce/ Mieſzcżány/ náwet y złe wrogi. KlonWor 18, 10.

plundrować komu (1): [złodzieje] nieostrożne goſpodarze niſzcżą: Komory im plundruią KlonWor 37.

Przen (1):
Szereg: »łupić, plandrować« (1): Nie mnimayże ábyć Pan był złodziey ále ták cie chce ſkáráć iáko złodziey karze cżłowieká złego z dopuſzcżenia Páńſkiego/ bo iuż nań przypada gdy o tym on nędznicżek nic nie myſli/ [...] iuż łupi iuż plándruie wſzytko dobro iego. RejAp 36.

Synonimy: 1. drapieżyć, grabić, łupić, nachodzić, najeżdżać, napadać, plenić, pustoszyć; 2. drapieżyć, grabić, kraść, łupić, nachodzić, najeżdżać, napadać, okradać, plenić, pustoszyć.

Formacje współrdzenne: poplądrować, splundrować, wyplundrować.

Cf PLUNDROWANIE, PLUNDRUJĄCY

DDJ