[zaloguj się]
[pdf]

PEŁNIĆ (286) vb impf

e jasne.

Fleksja
inf pełnić
indicativus
praes
sg pl
1 pełnię pełnimy, pełni(e)my
2 pełnisz pełnicie
3 pełni pełnią
praet
sg pl
1 m pełnił(e)m, -m pełnił m pers
2 m -eś pełnił m pers -ście pełnili
3 m pełnił m pers pełnili
f pełniła m an
fut
sg pl
1 m będę pełnił m pers będziem pełnić
2 m będziesz pełnił, będziesz pełnić m pers będziecie pełnić
3 m będzie pełnił m pers pełnić będą
imperativus
sg pl
1 niechåj pełnię
2 pełni, pełń pełńcie, pełnicie
conditionalis
sg pl
1 m bych pełnił, bym pełnił m pers bysmy pełnili, bychmy pełnili, byzmy pełnili
2 m byś pełnił m pers byście pełnili
3 m pełniłby, by pełnił m pers by pełnili
f by pełniła m an
n by pełniło subst
con praet
sg
3 m by był pełnił

inf pełnić (101). ◊ praes 1 sg pełnię (3). ◊ 2 sg pełnisz (7). ◊ 3 sg pełni (24). ◊ 1 pl pełnimy (6) KromRozm II, GórnDworz, CzechRozm (3), GosłCast, pełni(e)my (3) HistAl (2), ZawJeft. ◊ 2 pl pełnicie (6). ◊ 3 pl pełnią (18). ◊ praet 1 sg m pełnił(e)m, -m pełnił (3). ◊ 2 sg m -eś pełnił (1). ◊ 3 sg m pełnił (3). f pełniła (3). ◊ 2 pl m pers -ście pełnili (1). ◊ 3 pl m pers pełnili (7). ◊ fut 1 sg m będę pełnił (3). ◊ 2 sg m będziesz pełnił (2) LubPs, BielKron, będziesz pełnić (1) Leop. ◊ 3 sg m będzie pełnił (2). ◊ 1 pl m pers będziem pełnić (2). ◊ 2 pl m pers będziecie pełnić (2). ◊ 3 pl m pers pełnić będą (1). ◊ imp 1 sg niechåj pełnię (1). ◊ 2 sg pełni (3) Mącz, SkarŻyw, KołakSzczęśl, pełń (1) Leop. ◊ 2 a. 3 sg pełni (1) WróbŻołt. ◊ 2 pl pełńcie (4), pełnicie (1) BielKron. ◊ con 1 sg m bych pełnił (6) OpecŻyw, WróbŻołt (4), LubPs, bym pełnił (2) OrzQuin, LatHar. ◊ 2 sg m byś pełnił (8). ◊ 3 sg m pełniłby, by pełnił (8). f by pełniła (2). n by pełniło (1). ◊ 1 pl m pers bysmy pełnili (9), bychmy pełnili (4), byzmy pełnili (1); bysmy SeklWyzn, KromRozm II, KuczbKat, ArtKanc, LatHar, WujNT (3); bychmy RejPos (2), WujJud bysmy : bychmy : byzmy Leop (1:1:1). ◊ 2 pl m pers byście pełnili (3). ◊ 3 pl m pers by pełnili (7). ◊ con praet 3 sg m by był pełnił (1). ◊ impers con 3 sg n by, byle sie pełniło (2). ◊ part praes act pełniąc (22).

Sł stp: pełnić, pielnić, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Czynić to, co ktoś rozkazał lub do czego ktoś sam się zobowiązał; przestrzegać, zachowywać; facere Vulg, PolAnt; complere, perficere, Vulg, Cn; conficere, praestare, stare Mącz, Cn; servare, teneri Mącz (czasowniki łacińskie zawsze z dopełnieniem rzeczownikowym) [w tym: co (212), czego (6) (zależne od czasownika nadrzędnego)] (225): WróbŻołt oo7; yſz xiąża pełnia kiedi czo ſlvbvią SeklWyzn a4, f2v; SeklKat E2; LubPs R4v, X4v; powim ći wſſyſtkie przykazánia moię/ y Cerimonie/ y práwá ſądowe: á ty ie vcżyć będzież/ áby ie pełnili w źiemi/ kthorą im dam Leop Deut 5/31; BibRadz 2.Esdr 9/29; BiałKat 43v; BudBib 2.Esdr 9/29; StryjWjaz C2; CzechRozm 82v [2 r.]; ArtKanc M5; A godźiſz ſye ślubowáć co z grzéchem pełniemy? ZawJeft 33; LatHar 113; SkarKaz 311a.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (13), ono (1); zaimek względny] (19): patrz [Boże] iako [twój Syn] pilnie pełni nácżes go poſlál OpecŻyw 103; SeklWyzn f2; SeklKat E2; Tu modo promissis maneas, [...] Ty tilko coś obiecał pełni. Mącz 207a, 272b, 278a, 419a; RejPos 106; Krol názáiutrz poprzyſiągł to wſzytko w Koſciele/ Pełnić/ co Poſeł iego poſtánowił/ w cále. StryjWjaz A4v; CzechRozm 82v; KochPs 192; SkarŻyw 3, 40, 261; ReszHoz 139; co ſye iuż raz Pánu odemnie ślubiło/ PRáwo niebieſkié vczy áby ſye pełniło. ZawJeft 33; SiebRozmyśl G4v; SkarKaz 311a marg; CiekPotr 20.

W połączeniach szeregowych (2): Mącz 417a; iż nie kożdy kto woła zá mną pánie pánie wnidzie do kroleſtwá moiego/ ále ten owſzem rychley ktory cżyni/ pełni/ á náſláduie woley moiey. RejPos 29v.

W przeciwstawieniach: »psować (3), skazić, targać ... pełnić« [zawsze w nawiązaniu do Matth 5/17] (5): á cżemuſz ſam Iezus Chriſtus/ to powiedział/ że on nie przyſzedł rozwięzáć/ to ieſt ſkáźić zakonu: ále pełnić. CzechRozm 90v, 82v, 91v, 92; SkarJedn 247.

Zwroty: »dekrety pełnić« [w tym: nad kim (1)] (2): Skądby potym Pan muſiał ony ſrogie dekretá ſwoie pełnić nád námi RejPos 312; CzechRozm 252.

»[czemu] dosyć pełnić« (1): [Neron] Sieći z iedwabiu [...] Kazał czynić/ á záraz ledá gdzie do błotá/ Przyſzedwſzy ryby łowił choć ich tám nie było/ Byle ſie woley doſić Tyrańſkiey pełniło. StryjKron 51.

»pełnić kondycyje« [szyk zmienny] (2): StryjWjaz C2v; Thenze poprziſiezonich condicey Krolowi pełnic nie kazal PaprUp I3v.

»naukę pełnić« (1): náukę iego [Chrystusa] w ſercu do domu odnośili/ y gorącą miłośćią pełnili. SkarŻyw 30.

»pełnić obietnice (obietnicę), obiecane rzeczy« [w tym: nad kim (3), komu (1)] = praestare fidem promissi Mącz, Cn; conficere munus promissis, promissum servare, teneri promisso Mącz; complere a. persolvere promissum, exonerare fidem suam, exsolvere a. patrare a. perficere a. solvere promissa, implere promissum, persequi dicta promissa factis, praestare exitu pollicita, satisfacere a. stare promissis Cn [szyk zmienny] (14:1): KrowObr 141; Promissum servare, Obiecániu doſić czinić/ Pełnić obiecáne rzeczy. Mącz 389a, 227a, 419b, 446c; RejPos 165, 318v; KuczbKat 290; Pátrzayże ieſliże iuż Pan nie pocżyna pełnić pocżęśći nád námi tych obietnic ſwoich? RejZwierc 192; CzechRozm 4 [2 r.], 131 marg, 171 [2 r.], *3v.

»pełnić pismo« (1): pełniła ono piſmo [tj. Ps 6/7]: ná káżdą noc opłocże [!] łoſzko moię/ á pośćiel moię łzámi mymi ſkropię. SkarŻyw 140.

»przykazanie (a. rozkazanie), rozkazania (G sb) pełnić« [w tym: o przykazaniu bożym (60)] = facere praeceptum Vulg, PolAnt; complere a. facere a. servare mandatum Vulg [szyk zmienny] (64:1): PatKaz III 135v; WróbŻołt nn5v, nn6, nn6v, nn7, oo (11); á ták ty mnie moy pánie proſſę racz odżiwić łáſką miłoſierdzia twego/ ábych ſie mogł vpełnie náuczyć pełnić roſkazánia twego. RejPs 181, 186v; LibLeg 11/88; SeklWyzn b3v, d3; SeklKat E2, G; KromRozm II kv, m2; LubPs N3, ccv; KrowObr 132; A gdy poſyłał Iozue z Ierycho męże przećiwko Hay/ [...] rzekł im: Idzćie wyſzpieguyćież źiemię. Oni pełniąc roſkazánie wyſzpiegowáli Hay. Leop Ios 7/2, *A3v, Deut 30/8, 12, 14, 2.Par 14/4, 2.Esdr 1/9; BibRadz Lev 26/3, Ez 18/19; BielKron 43v, 45 [2 r.]; GórnDworz Kk8v; HistRzym [39]v, 69v; BiałKat 131, 366v; Nie ſłuchacże/ ále ſprawcy ſłowá Bożego/ to ieſt ktorzy pełnią Przykazánie Páńſkie/ będą vſpráwiedliwieni. WujJud 97v, 78, 79v; BiałKaz Bv; CzechRozm 82, 248; KochPs 3; SkarŻyw 2, 244; ReszPrz 25; ArtKanc L7v, M3v, Q20, S17; GrabowSet R2v; LatHar 45, 563; KołakSzczęśl B3v, C3; WujNT 662; SkarKaz 41a, 548b, Oooo2b; CiekPotr 20.

»przysięgę pełnić« (2): LibLeg 10/150v; poniewaſz przyſięgaćie Papieżowi/ iż go maćie każdego roku náwiedzáć/ tzemuſz tedy tey przyſięgi niepełnićie? KrowObr 132.

»reguły pełnić« (1): gdzye uypyſą dwanaſzczye regul ſzwyątoſzczy/ [...] ty reguly zuyelką czuynoſzczą pelnyla marya wtym zyuoczye PatKaz III 140v.

»skutkiem, uczynkiem, skutecznie, istotą, rzeczą pełnić« [w tym: skutkiem a uczynkiem itp. (2)] = facere, opere complere Vulg [szyk zmienny] (7:4:2:1:1): WróbŻołt oo2; SeklWyzn f2; ábyzmy the wſſyſthkie słowá zakonu thego ſkutkiem pełnili. Leop Deut 29/29, Deut 6/1, 30/12, Ios 1/7; BielKron 44; OrzQuin Aa5; BiałKat 126; RejPosWstaw [212]v; bychmy [...] ná przykazánie twoie pámiętáli/ żebyſmy ie rzecżą ſámą pełnili. LatHar 563, 90; Słowá Bożego nie tylko ſłucháć/ [...1 ále y ſercem wierzyć/ y vczynkámi pełnić. WujNT Bbbbbb4v.

»Słowo (boże a. pańskie, a. apostolskie) pełnić« = facere Verbum Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (10): Leop Deut 29/29; BibRadz Ier 11/8; BielKron 43v, 86v; Skutecżnie ſłowo Boże pełncie RejPosWstaw [212]v, [212]v; SkarŻyw 535; zoſtawſzy Biſkupem áby z żoną więcey nie obcował: pełniąc ono ſłowo Apoſtolſkie: ktorzy máią żony/ niech ták będą iákoby ich nie mieli. WujNT 726, 243, Bbbbbb4v.

»słowo [swoje] pełnić« [w tym: komu (1)] [szyk zmienny] (3): yako wthim naſzim lyſczie wiſſzey yeſt othim oznaymyono yſz zawſdj thi ſlowa naſze bedzyem pelnycz nyczego ſnich niewiſtepvyacz LibLeg 10/96v, 10/95; Mącz 83a.

»ślub(y) pełnić« [w tym: komu (3)] = solvere votum Cn [szyk zmienny] (4): SeklWyzn f2v; Abychmy niemawiáli vpornie á wſſetecżnie przed Bogiem/ ſluby mu pełnili Leop Eccle 5 arg, Ps 75/12; RejPos 106.

»uczynki a. sprawy) zakonne, rzeczy zakonu pełnić« [szyk zmienny] (2:1): RejPos 13v; Przeklęty kto niepełni (wſzech) rzeczy zakonu tego [qui non statuerit verba legis istius] BudBib Deut 27/26; WujNT Gal 5 arg.

»ugodę pełnić« (1): WIęźień wypuſzczony z więźienia/ gdy iáką vgodę s ſtroną vczyni dobrowolnie około rzeczy o ktorą ſyedźiał: powinien onę vgodę pełnić. GroicPorz ſv.

»pełnić ustawy« [w tym: boże (1)] [szyk zmienny] (3): O winie ná mieſzczány co niepełnią vſtaw Woiewodzinych. UstPraw F3v; CzechRozm 82; SkarKaz 311a.

»pełnić wolą, wolej« [w tym: o woli bożej (25)] = facere voluntatem Vulg [szyk zmienny] (21:5): OpecŻyw 193; WróbŻołt 142/10; RejPs 178v, 181, 184v; KromRozm II n3v; Náucż mie pełnić woley twey LubPs ee5, bb6 marg; RejPos 29v, 83v, 211v; ábychmy Pánu Bogu poſłuſzni byli/ á wolą iego pełnili WujJud 233; CzechRozm 1, 68v; KarnNap C2; Ten go vmorzył ktorego wolą pełnić chćiał/ nieprzyiaćiel rodzáiu ludzkiego SkarŻyw 69; ArtKanc A10, G12v, M3v; GrabowSet Kv; LatHar 45, 139, 171, 184, 563; WujNT 1.Petr 4/3.

»pełnić zakon« = facere a. perficere legem Vulg [szyk zmienny] (37): Oto vcży prorok iż pychy nikt nie ſtłumi iedno zakon boży pełniącz. WróbŻołt oo2v, Bv, nn7, nn8, oo2, oo8v, [pp3], pp4; BielKom G4; Leop Ios 1/7, 2.Par 14/4, 1.Mach 2/67, 13/48, Rom 2/27; RejPos 152v, 232v, 243v; CzechRozm 82v [2 r.], 83, 90v, 91v, 92 [2 r.]; SkarJedn 247; Co nieśie błogoſłáwiona tá Mátká y dlá cżego zakon ten ocżyśćienia niewiaſt po porodzeniu [...] ták pokornie pełni/ dobrze ſię przypátrzmy. SkarŻyw 111, 501 [2 r.]; LatHar 90; WujNT Gal 3 arg, 5/3, 6 arg, Iac 2/8; SkarKaz 2b, 39b, 119a, 488b.

Szeregi: »(nie) chować i (ani, a, to jest) pełnić« [szyk 3:2] (5): OpecŻyw 64v; Leop *A3v; A iżby też odrzućić mogli to/ cżego pełnić y chowáć nie mogą. CzechRozm 98, 82, 83.

»pełnić, (a, i) czynić« = facere et munere, vovere et reddere Vulg [szyk 5:4] (9): ComCrac 22; SeklWyzn b3v; Leop Deut 30/8, Ps 75/12, 1.Mach 13/48; Stipulatio, Przirzeczenie/ podyęcie ſie pełnić y czinić doſić przikazáney [...] rzeczy. Mącz 416d, 417b, 431b; BiałKat 126; ArtKanc Q20.

»nie dzierżeć ani pełnić« (1): iż ni w cżym nie dzyerżyſz áni pełniſz ſlubu Pánu ſwemu RejPos 106.

»(nie tylko) pełnić (ale też i) a (i) obiecować« [szyk 1:2] (3): Abowiem tu nie tylko pełnić/ ále teſz y obiecowáć Pan Bog wſzyſtkim ludziom w okrąg Swiátá roſkázuie? KrowObr 142, 142; RejPosWstaw [1432].

»pełnić, (i) pilnować« [szyk 1:1] (2): CzechRozm 68v; iż woley y roſkazánia Bożego pilnował y pełnił ono KołakSzczęśl C3.

»słuchać i (a) pełnić« = audire et complere Vulg (6): Leop Deut 30/12; BielKron 43v; RejPos 83v, 211v; KołakSzczęśl B3v; rowne ieſt niebeśpieczeńſtwo/ y nam Ewángeliey nie opowiedáć: y wam iey nie ſłucháć y pełnić. SkarKaz 240a.

»strzec, (a, i) pełnić« = custodire et facere Vulg, PolAnt; servare et facere PolAnt [szyk 7:1] (8): WróbŻołt oo2; RejPs 186v; Leop Ios 1/7, 2.Esdr 1/9; BibRadz Lev 26/3, Ez 18/19; WujNT 243; Wſzák oycze moy do tych lat od młodości moiey, Yſłużyłem, y byłem powolnym ći żáwżdy, Strzegąc y záwſze pełniąc roſkazánie twoie CiekPotr 20.

2. Czynić, dokonywać, wykonywać; facere HistAl, PolAnt, Vulg; committere, gerere HistAl; exsequi Mącz [co] (48): Będę ćię ieſſcze ktemu wyſláwiał rozmáitem pieniem [...]/ á przed wſſytkiemi to będę pełnił RejPs 32v; RejKup aa8; HistAl L4v; tám przychodzić będzyecie y ofiárowáć ofiáry zábite iedzyone/ y ine ſwiątośći pełnić BielKron 39; CzechRozm 82v; ábym [...] to [mogła] z wielką miłośćią pełnić/ coby było ze zbáwieniem moim SiebRozmyśl L2; SkarKaz 312a.

pełnić komu (3): ijżebych przez mieſſkaiątzą laſkę twoię/ wſſytki luboſci [tj. to, co jest ci przyjemne] pelnil bych tobie OpecŻyw 90v. Cf »pełnić ofiary«.

pełnić nad kim (1): Pátrzayże záſię/ iáko ſkromni/ ćiſzy/ á ludzye pocżćiwi ſtanow á żywotow ſwych vżywáią/ [...] bo to y ſam iáwnie widziſz/ iákie błogoſłáwieńſtwá Pan ſwoie vſtáwicżnie pełni nád nimi RejPos 265v.

W połączeniu szeregowym (1): ábym ia rzecży tobie miłych gorąco prágnął/ o nich ſię bácżnie pytał/ ná nich ſię prawdźiwie znał/ y one doſkonále pełnił LatHar 21.

W połączeniu z rzeczownikiem tworzy całość o znaczeniu czasownika pochodnego (lub od którego pochodny jest rzeczownik) (11): zwyelkym Crolem [...] Sigmonthem [...] prawdzywie wbracztwie y wprzyazny mami bicz. y ſnaſzimy dzieczmy y ſpotomkomkamy [!] ych bracztwo prawdzywye pelnycz LibLeg 10/96; Ty ieſzcże będąc cżuiny męki ſobie gotuieſz/ iáko kradzieſtwá/ niecżyſtoty/ cudzołoſtwá ktore pełniſz [eo quod fornicatrix extitit]. HistAl K2; RejPos 265v; Ieſli pokuty ná ſpowiedźi náznácżone pełni. LatHar 134; Podeyźrzenia ták Sproſnie pełnimy. GosłCast 75. Cf »grzechy pełnić«, »pełnić ofiary«.

Zwroty: »grzechy, występki pełnić« (3:1): SeklKat G3; My [...] proſty á cżyſty żywot wiedziemy/ grzechow nie pełniemy [peccata non committimus] HistAl I5; LubPs F4v; LatHar +++2.

»pełnić ofiary [komu]« (2): Vota mea domino reddam in conſpectu omnis populi eius [...]. Będę pełnił żądliwe ofiary panu bogu prżed oblicżnoſcią wſzelkiego ludu iego WróbŻołt 115/18, 115/14.

»posłuszeństwo pełnić« (2): SiebRozmyśl G4v; Ale poſłuſzeńſtwo pełniąc/ wiele ſobie v Páná Bogá wyſługuiem SkarKaz 121a.

»powinność pełnić« = munia sua exsequi Mącz (2): Mącz 237b; V Rżymian onych dawnych/ gdy wielkość ludźi miáſtu ćięſzka bywáłá/ vboſtwá było śiłá/ ták iż powinnośći pełnić nie mogli/ wnet náznáczono trżech mężow/ ktory [!] nálazſzy mieyſce/ onę wielkość ludżi tám záwodźili/ y role iem rozdawali GórnRozm K4.

»skutki [czego, czyje] pełnić« (3): Páſterzomći owcą byłá/ A wilcże ſkutki pełniłá. BierEz R4; GórnDworz Ff8; ábyſmy [...] wſzyſtki ſkutki pobożnośći łatwie y z rádośćią pełnili. KuczbKat 110.

»sprawiedliwość pełnić« = wymierzać sprawiedliwość (1): I na mnie ſamym bóg ſwoi ſąd okazuie i ſprawiedliwośc pełni MurzHist D4v.

»pełnić sprawiedliwość« = żyć zgodnie z nakazami bożymi (1): Mandaſti iuſticiam teſtimonia tua: [...] Przykazałeś pełnić ſprawiedliwoſć ktora ieſt ſwiadecztwo twoie WróbŻołt 118/138.

»świętokradźstwo a. świętokradziestwo) pełnić« = sacrilegium facere PolAnt, Vulg (2): Ktory powiedaſz iż nie máią cudzołożyć/ cudzołożyſz/ kthory ſię brzydźiſz báłwany/ święthokrádźieſtwo pełniſz. BibRadz Rom 2/22; WujNT Rom 2/22.

»urząd pełnić« (2): LubPs dd3v; gdy ſámo słowo Boże wćielone Pośrzednikiem ieſt/ y wſzytki vrzędy Pośrzedniká pełni GrzegRóżn L.

»złości (złość), wiele złego pełnić« = mala facere HistAl [szyk zmienny] (4:2): WróbŻołt 124/5; iż miłoſierdzia żadnego nie cżyniemy/ przeto iż żadnych złoſći nie pełniemy dla ktorychbychmy mieli miłoſierdzie otrzymáć. HistAl I6v, K2; chćiey obáczyć coć potrzebnieyſſego/ Ieſli thák żyć Swiátu kwoli pełniąc wiele złego/ Czyli wſtąpić wzakon Boży MrowPieś A4 [idem ArtKanc]; NiemObr 153; ArtKanc N12.

Szeregi: »czynić i pełnić« (2): SeklKat G3; to wſzytko [chcę] czynić y pełnić/ co zależy ku pożytku y rozmnożeniu Miáſtá GroicPorz g2.

»pełnić a sprawować« (1): iż tym ktorzy ták vrząd ſwoy pełnić á ſpráwowáć będą/ że tákim Pan wiecżnie błogoſławić będzye. LubPs dd3v.

»strzec albo pełnić« (1): Munia sua exequi, Powinność vrzędu ſwego ſtrzedz álbo pełnić. Mącz 237b.

a. Czynić czemuś zadość, zaspokajać (4): Krzywdy działając bez[m]ierne, Pełni swe żądze uporne. BierRozm 12; Potym gdy [żona Putyfara] prawie doznała Iż go [Józefa] namowić niemiała Pełniącz ſwoie przyrodżenie [...] Wnet nań gwałtu żawołała [!] RejJóz A3v; iedno áby [pożądliwość] nie krolowáłá w nas/ á my żebyſmy iey poſłuſzni nie byli/ y chciwośći iey nie pełnili. WujNT 543.
Zwrot: »[z kim] swą wolą pełnić« = mieć stosunek płciowy (1): áby [= abyś] ſie podobáłá y chlubiłá z gámratow twoich/ kthorzy ſthobą záwżdy chćieli ſwą wolą pełnić. Leop 4.Esdr 15/47.
b. Realizować, wprowadzać w czyn; kontynuować rzecz zaczętą (3): ktory gdy poznał iey ſkłonność/ y ná pánieńſki á zakonny ſtan Boze [!] powołánie: vpominał ią áby nie mieſzkáiąc dobre myſli ſwoie pełniłá SkarŻyw 13; zbudowániu ſerc ludzkich ſłużył/ to ſam pierwey pełniąc cżego vcżył. SkarŻyw 202; Odwieść ſię żaden nie da/ káżdy/ vmyſł wźięty/ Pełni GrabowSet L2.
c. Doprowadzać działanie do końca (1):
Zwrot: »urząd swoj pełnić« (1): Perfungor Munus suum ad finem perducere, et ad exitum perferre – Vrząd ſwoi pełnię konczę. Calep 780a.
3. Wypijać kielich napoju alkoholowego; spełniać toast; respondere poculis Mącz; exhaurire poculum Modrz; bibere, poculis bibere a. poscere Cn (10): Mącz 410b; Rádziłbym [...] pełnić gdy do niego náſz Rádwan wypiye PaprPan S3; ModrzBaz 54; Oczko [43]v; Pan Hánus ochotnie ná tym nowym Ceſárſtwie pełnił/ że zá ſtołem vſnął. WerGośc 246.

pełnić komu (4): ku pośileniu tylko iadáią á nie ku zbytku pełniąc ieden drugiemu. BielKron 81v; KochFr 51; WerGośc 225; dayże mi dobrą wolą w domu/ A niechay poniewoli nie pełnię nikomu. KochPieś 20. Cf [»sobie za zdrowie pełnić«].

Zwroty: »winem pełnić« (1): co w inſzych Nácyach [...] gániém/ w wodźie śiedząc winem pełnić Oczko 28v.

[»sobie za zdrowie pełnić«: Owi też záſię wyrzygáią co ſobye zá zdrowie pełnili to iuż konáią GilPos 130.]

[Przen:
Zwrot: »sobie pełnić«: Iże piyánice poydą dopiyáć á ſobie pełnić do onego ogniá ſiárcżánego w piekle wiecżnym. GilPos 130.]
4. Czynić pełnym [co] (2):
a. Dostarczać ciału pokarmu (1):

W przeciwstawieniu: »pełnić ... prożnić« (1): Lekárze/ dáli Náukę: iáko ćiáło pełnić/ iáko ie záſye prożnić/ álbo czyśćić. SienLek 12v.

b. Zapełniać sobą; przen (1): bog ſie ſtál cżlowiekiem niebo ij ziemię pełni OpecŻyw 17.
5. Gromadzić [czego a. co] (1): dawamy Znacz v.k.m. o Thurkoch yz niechodzą teras s Thelembaſſy [...] ale teras Thelembasſy pelny ſpyze y ſą gotowy na kazdi czas LibLeg 11/46.

Synonimy: 1. chować, iścić, strzec, zachowywać; 2. czynić, konać, sprawować.

Formacje współrdzenne: pełnić się, dopełnić, dopełnić się, napełnić, napełnić się, popełnić, popełnić się, przepełnić, przepełnić się, spełnić, spełnić się, wypełnić, wypełnić się; dopełniać, napełniać, napełniać się, popełniać, przepełniać się, spełniać, spełniać się, wypełniać, wypełniać się; wypełniwać.

Cf PEŁNIĄCY, PEŁNIENIE, PEŁNIONY

IG, (ZCh)