« Poprzednie hasło: MIESIĘCZNIK | Następne hasło: MIESISTY » |
MIESIĘCZNY (56) ai
miesięczny (51), miesiączny (2), miesięcny a. miesięczny (2), miesiącny a. miesiączny (1); miesiączny BudBib; -ącny a. -ączny RejWiz; miesięczny: miesiączny Mącz (3:1); miesięczny : -ęcny a. -ęczny BielKron (5:2).
e jasne.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | miesięczny | f | N | miesięcznå | n | N | miesięczné |
A | miesięczny | A | miesięczną | A | miesięczné | |||
L | miesięcznym | L | L | |||||
V | V | V | miesięczné |
pl | ||
---|---|---|
N | subst | miesięczn(e) |
G | miesięcznych | |
D | miesięcznym | |
A | subst | miesięczné |
I | f | miesięcznymi |
L | miesięcznych | |
V | subst | miesięczné |
sg m N miesięczny (5). ◊ A miesięczny (1). ◊ L miesięcznym (2). ◊ f N miesięcznå (4). ◊ A miesięczną (9). ◊ n N miesięczné (1). ◊ A miesięczné (2); -é (1), -(e) (1). ◊ V miesięczné (1), ◊ pl N subst miesięczn(e) (9). ◊ G miesięcznych (8). ◊ D miesięcznym (1). ◊ A subst miesięczné (10); -é (2), -(e) (8). ◊ I f miesięcznymi (1). ◊ L miesięcznych (1). ◊ V subst miesięczné (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI–XVIII w.
- 1. Dotyczący księżyca
(14)
- a. Wykonywany przez księżyc (1)
- b. Pochodzący od księżyca (2)
- 2. Dotyczący miesiąca
(6)
- a. Trwający miesiąc (1)
- b. Powtarzający się co miesiąc
- 3. Dotyczący miesiączki (36)
»koło, (o)krąg miesięczny(-e)« = księżyc (3:3): Ty co raz nowym świátłem zdobiſz wdźięczné Koło miesięczné. KochPs 11, 105, 134, 214; Przeſzłey też nocy widziano ná Niebie przy okręgu Mieſięcznym/ Krolá y Mnichá ſpołnie ſię bijących StryjKron 532; KochPhaen 1.
»pełnia miesięczna« = święto u Żydów (prawdopodobnie autor pomylił nów księżyca z pełnią) (1): Pełni mieſięcżnych wáſzych/ y Sobot wáſzych y ſwiąt inych nie prziymuię. BielKron 94.
»święto miesięcne« = pierwszy dzień każdego miesiąca obchodzony przez Izraelitów jako święto Nowiu (calendae, neomenia), tu: święto Trąbek – pierwszy dzień miesiąca siódmego (1): A mieſiącá ſiodmego [...] pirwſzego dniá mieli [Żydzi] [...] ſwięto Neomenią iteż Tubarum. [...] Ná to ſwięto trąbili po vlicy w rog Báráni álbo Wołowy [...]. Ná to też ſwięto mieſięcne ofiárowáli (krom inych obchodow) ná obiáthę Cielcá/ Skopu/ Barankow rocżnych ſiedḿ/ Kozłá s ſwemi ofiárámi zá grzech. BielKron 38v.
peryfr. »twarz miesięczna« = księżyc (1): Tyś ná znák czáſów ſpráwił Błędną twarz mieśięczną KochPs 155.
»promień miesięczny« (1): ſpuſzcżałem ſie w dom po promieniu mieſięcżnym krom obráżenia. HistRzym 92.
»miesięczne (u)pławy, rzeczy« [szyk 11:11] (20:2):ty namienione ziołka: tak vrinę iako y ty rzecży mieſięcżne białych głow: mocznie poruſzaią ku wyſzciu FalZioł V 27, V 28; Bukwice z iáłowcem wárzoną w Winie álbo w piwie ma pić/ ktorey płáwy mieſyęczne iść niechcą. SienLek 109v, 97, 108, 108v [3 r.], 109 [2 r.], 109 żp (20).
Synonimy: 1., 2. księżycowy; 3. »miesięczna niemoc«, »miesięczne upławy«: miesiące, miesiącnica, »niemoc na księżyce«, »niewieści fluks«, »przyrodzona choroba«, »przyrodzona niemoc«, »swa choroba«, »swa niemoc«.
Cf CZTERMIESIĘCZNY, DWOMIESIĘCZNY, MIEDZYMIESIĘCZNY, MIESIĄCOW, MIESIĄCZANY, PIĘĆMIESIĘCZNY, SZEŚĆMIESIĘCZNY, TRZYMIESIĘCZNY
MP