[zaloguj się]
[pdf]

ODMIANA (357) sb f

odmiana (356), odmiena (1) [może błąd]; odmiana : odmiena RejKup (2:1).

o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 11 r. błędne znakowanie); e z tekstu oznaczającego é niekonsekwentnie.

Fleksja
sg pl
N odmiana odmiany
G odmiany odmiån
D odmianie, odmienie odmianåm
A odmianę odmiany
I odmianą odmianami, odmiany
L odmianie, odmienie odmianach
V odmiano

sg N odmiana (95). ◊ G odmiany (96). ◊ D odmianie (8), odmienie [w rymie] (1) RejWiz. ◊ A odmianę (70) [w tym: -e (6)]. ◊ I odmianą (24). ◊ L odmianie (8) CzechRozm, SkarŻyw (4), KochWr, SarnStat, CzahTr, odmienie (3) Leop, BudBib (2). ◊ V odmiano (2). ◊ pl N odmiany (11). ◊ G odmiån (14). ◊ D odmianåm (1). ◊ A odmiany (20). ◊ I odmianami (1) CzechEp, odmiany (1) SkarKaz. ◊ L odmianach (2); -ach (1) SkarJedn, -åch (1) GrzegRóżn.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Stan, postępowanie inne niż poprzednio, zmiana, (u)czynienie czegoś innego, czegoś innym; mutatio PolAnt, Modrz, Cn; transmutatio Vulg, Cn; conversio Modrz; commutatio, immutatio, permutatio Cn (224): My acz nye wyemy yako czo chcze czynycz xiaze yego myloſcz a wſzakoſz tho wyemy ze na ſzadnv odmyane nam t.m. przywodzyczy nyeprzyſtoy. LibLeg 8/132v; Paweł pożwalia nabrać przipraph dlia od miený RejKup p6v, p6, p8v; Diar 52; KrowObr 56v; RejWiz 4 marg, Cc8; Prot A3v; A przeto/ cżuiąc iż roſkoſzy od nich odeſzły/ ſkárżą ſie/ y gánią cżáſy dziſieyſze/ iákoby złe być miáły/ niebacżącz nic/ iż odmiáná tá ſnich pochodzi/ á nie s cżáſu. GórnDworz H6v, Dd4, Hh8; RejPos 274v; RejZwierc [238]; BudNT kt; CzechRozm 140v, 165; Decemuiri byli w Rzimie (ácż pirwey w Grecij) nawyżſzi pánowie/ ktorzi byli ná mieſce Konſulow poſtánowieni/ ale tá odmiáná niedługo trwáła. ModrzBaz 91 marg; ácż dla niezlicżonych ſpoſobow walcżenia/ á rozmáitych y nagłych odmian: ledwie ſię iáki kſztałt ábo vſtáwá około boiu cżynienia dáć może ModrzBaz 109v, 132v, 133v; SkarJedn 207, 373; ieſli w Aegiptćie co Ptolomeuſzowégo czáſu [te fantazyje, tj. wymysły] ważyły/ iáko dźiś v nas zá táką odmiáną pod inſzym Niebem ważyć máią? Oczko 30v; Mnie poprawdźie ſzcześćie byłȯ Ták dálece iuż zbłaźniło/ Zem śmiał rzéc: w téy klubie ſtoię/ Ze ſye odmiány nie boię. KochPs 41; SkarŻyw 82, 208, 305; GórnRozm E2; KochWr 26; ZawJeft 45; GrabowSet S2v; LatHar 597; WujNT przedm 12; SkarKaz 5a, 457b; Bo tym tylo rożne ſą vſtáwy Bożé od ludzkich: iż Bozkie ſą trwáłe y wieczne/ y odmiány nie przypuſzczáią: á ludzkie ſą docześne/ y odmienić ſię mogą. SkarKazSej 698a.

odmiana czego (19): FalZioł V 30v; LibLeg 8/132v; KromRozm II bv; WujJud 8v marg, Mm8; Iáko mu pierwſzą odmiáną świeckich rządow nic nie vbyło/ ták mu wtorą nic nieprżybyło. SkarJedn 206; ſłużylić przedtym Rzymie/ z pánow zacni Pánowie/ á teraz ći pánuią z niewolnikow ſłużkowie. Iákoż to dobrze y właśnie wyráźił/ cżáſow ſwych ten/ co ty wierſzyki naprzod złożył. Vkázuiąc/ nie tylko odmiánę rządu ſtárego Rzymſkiego: ále też y oſob nád nim pánuiących. CzechEp 335; GórnRozm C4 [2 r.], I4v marg; KochWr 37; Decoloratio – Odmiana barwy. Calep 292a; GórnTroas 73; OrzJan 29; SarnStat 236; Rzymſka Monárchia w piſmie ś. od wielkiey mocy y trwáłośći/ byłá żelázu przyrownána/ á przedśię odmiáną obycżáiow dawnych/ to żeláżo ſpádáć ſie muśiáło. PowodPr 77, 32 marg; SkarKazSej 701b. Cf W przen »serca odmiana«.

odmiana czego [= odmiana będąca czym] (1): Coć ſię kolwiek przygodźi wdźięcznie prziymuy/ á czáſu odmiány vtrapienia twego [in mutatione humilitatis tuae] miey ćierpliwość. BibRadz Eccli 2/4.

odmiana z czego (2): FalZioł V 30v; Táka tych ludzi byłá odmiáná z żywotá ſromotnego na lepſzy/ iſz ieden męcżeńſtwem y śmierćią/ pokutę ſwoię zápiecżętował: á druga/ [...] świętym dokonánim pozyſkáłá zbáwienie ſwoie. SkarŻyw 441; GórnRozm C4.

odmiana na co (4): Miewaią też odchod brzemienne/ gdy nie płodne powietrze przychodzi, To ieſt gdy bywa nagła odmiana ſtanu lata: z ciepła na zimno albo z pogody na deſzcż. FalZioł 30v; SkarŻyw 441. Cf »na złe odmiana«, »odmiana na co lepszego«.

odmiana w co [= pod jakim względem] (1): Páſtérſkié vbogié ſkrónie/ Z iego zdárzénia w korónie Krolewſkiéy/ częſto pánuią: Y w rozum odmiánę czuią. ZawJeft 16.

odmiana na czym [= co się odmieniło] (6): Azaſz iuż nie widamy znákow y odmian dziwnych ná biegoch niebieſkich? RejPos 259v; KuczbKat 165; Teraz moi wielce M. Pánowie/ widząc że czás bieży/ odmiany téż ná świećie ſkoré y gwałtowné [...]: zdáło mi ſie [...] wydáć przynamniéy tę Polſczyznę nową JanNKar A3v; SkarKaz Ooooa. Cf W przen »na sercu odmiana«.

odmiana w kim, czym [= kto, co się odmienił(o)] (38): KłosAlg A3v; ſchtoregoſzmy [listu książęcia] wyelku zaloſcz wzyely yſz nam pyſſaczy raczel ze na poddanych ſwoych prozbe odmyane nyeyaku w ſprawye krzeſczyanſzkiey wczynycz chcze. LibLeg 8/132v; RejJóz Mv; KromRozm I E4v marg; ukazowaliśmy wielką odmianę w sprawowaniu sakramentow świętych, ukazowaliśmy wielki nieporządek w sprawach sług kościelnych Diar 70; LubPs O5v; RejWiz 178v; OrzList d4v; iáko hrubi oni ſtárzy Polacy byli przed przyięćim Wiáry/ ále ſkoro ſye pokrzćili/ wielka odmiáná w narodźie náſzym ſye ſtáłá OrzRozm L; BielKron 219v; OrzQuin Kv; LeovPrzep C; GórnDworz C5v, Dd4; WujJud 8v, 39v; CzechRozm 79v, 113v [2 r.], 180v; ModrzBaz 102v, 106; Oczko 2; KochPs 134; CzechEp 157, 186, 214; KochFr 28; káżda odmiáná w Rzeczypoſpolitey bárżo zła ieſt GórnRozm C4, I4v; KochWr 30, 39 [2 r.]; GrabowSet X4; KołakCath C2; SarnStat 115; O niebo iákoś ſzerokie/ iáko mocno zbudowáne/ odmiány w tobie nie máſz SkarKaz 245a; SkarKazSej 688a, 701a.

odmiana w czym [= pod jakim względem] (3): Dawno wam przyczytáią odmiánę w vbierze/ A teraz w obyczáioch/ mogę rzec/ y w wierze. Prot A2; pewna to/ że nie tylko Swięći Boży/ tákiey odmiánie w nabożeńſtwie podlegáli/ iáko ſię to y o S. Iobie wyżſzey wſpomniáło LatHar 248. Cf »w zdrowiu odmiana«.

odmiana czyja [w tym: G sb i pron (7), pron poss (2)] (9): RejPos 24; A potym mu dał niepokalány á ożywiáiący Sákráment/ y obiáśniłá ſię twarz Theophilá/ co bacżyli wfzyſcy chwaląc Bogá zodmiány iego. SkarŻyw 173, 76, 441; CzechEp 214; Iuż nie ono lice/ co mogło dáć ſłóńcowi Iáſność ſwą/ iáko złoto ozdobę królowi. Ale ſtrapiony/ zeſzły/ blády/ á twarz zlana Lzámi/ y włośiſkámi ſproſnémi odźiana. Wdy mi y teraz miło/ iżem go widźiáłá/ Choćiam z iego odmiány niemierny żal miáłá. GórnTroas 34; WujNT 411 marg, Xxxxx2; Radby miedzy śćiánámi vcżynił ſię śćiáną/ Zeby ſię wymiśkował oną ſwą odmiáną. KlonWor 2.

W połączeniu z czasownikiem, zwykle pomocniczym (lub jego elipsą), tworzy frazy lub zwroty w znaczeniu z ‘zmienić (się)’; z czasownikiem „widzieć”, „najdować” 'stwierdzać, że się zmienił(o)’ [z dodatkowym określeniem „czego”, „w kim, w czym” itp. dotyczy określonego nosiciela zmiany, bez tego określenia sens ‘coś się zmieniło’] (75): FalZioł V 30v; KłosAlg A3v; LibLeg 8/132v; RejJóz Mv; KromRozm I E4v; A co śię inſzych liter dotycze/ króm litery ſ ż/ żádná sͮię odmiana nie s ſtała MurzOrt B; KromRozm II yv; A gdźye ſye odmyáná naydźye/ yáko yeſt v Lutheranow/ Sákrámentarzow/ [...] wyedz iż tám áni biſkupow nyemáſz/ áni kápłanów. KromRozm III K2v; Diar 52, 70; Iśćie tám wnet ná myſli być prętkiey odmienie. RejWiz 10, 115v [2 r.], 178v; RejFig Cc3v, Ee3; OrzRozm L; OrzQuin Kv; Prot A2; bo raz pomnię iż ſie byłá pánná/ kthoreiem ſłużył/ przećiwko mnie obruſzyłá/ niewiem ieſli s cżyich plothek/ cży ſie iey ták ſámey zdáło widzieć/ we mnię iákąś odmiánę/ á nie czáłą wiárę przećiwko ſobie GórnDworz C5v, Dd4; RejPos 259v; HistLan C3v; Abowiem ácż niewidźimy zewnątrz ná Chlebie y Winie żadney odmiány/ iednák iſtność ich prawdźiwie śie obraca w Ciáło y Kreẃ Páná Chriſtuſowę KuczbKat 165; RejZwierc 19v, 152v; WujJud 8v, 39v; CzechRozm 90, 113v [2 r.], 180v; SkarJedn 369; Oczko 7v, 30; Wſzytko to zwiotſzeie/ by płaſzcz pochodzony/ Y odmiánę weźmie KochPs 153, 60, 134; Tę ſromotę y wielką boleść/ ſkromnie odnośiło święte ono gniazdo/ á żadney odmiány po ſobie nie dawáło znáć SkarŻyw 63, 35, 76, 100, 212, 317, 441, 535; CzechEp 157, 186, 214, 225; CzechEpPOrz *; Pátrzayże iáko wielka w krótki czás odmiáná. Moſkiewſki komu grożąc/ ſam ſye teraz boi KochJez A3v; á ſnadź teraz nowa przyſtąpiłá odmiáná/ iż co pierwey wſzyſcy Kárdynałowie to práwo [obierania papieża] mieli/ to iuż teraz tylko Włoſzy NiemObr 66; KochFr 28, 81; Rádość ſye z troſką plećie: A kiedy iedná weźmie moc nawiędſzą W ten czás maſz vyźrzéć odmiánę naprędſzą. KochPieś 41, 5; A zaż v was nie maſz odmiány co dźień? A zaż nie máſz Conſtitutiy doſyć iednę ná drugą vczynionych? GórnRozm I4v, M3v; iáko namniéy rzeczpoſpolita oſłábieie/ á z mieyſcá ſwégo poſtąpi wnet y w obyczáiach odmiáná będźie KochWr 30, 33, 39; ZawJeft 16; ActReg 12, 40; GrabowSet X4; WujNT Iac 1/17; JanNKar A3v; Slubuiąc [...]: iż to wſzyſtko co ſie tu nápiſáło [...] wypełniáć ſámi y z potomki ſwémi ná wieczné czáſy będźiemy bez fortelów wſzelákich/ nie przywodząc niczego z tych rzeczy ná wieki w żadną wątpliwość áni odmiánę SarnStat 1025; SkarKaz 245a, 485a, Ooooa; GosłCast 68; poznáły to miáſtá Niemieckie ná początku/ iáka ſię w cnoćie ludzkiey odmiáná sſtáłá/ gdy spowiedź wyrzućili. SkarKazSej 688a, 701a.

W połączeniach szeregowych (4): KarnNap E2; ModrzBaz 82; Niemáſz też tych poſtáći/ kſztałtow/ właſnośći/ y odmian w ktore by go nie obłocżył. CzechEp 261; Niechże z temi ſwemi nowinkámi vćiekáią/ ktorych czás ten bárzo máły od Lutrá odkrył: iż ſą pełne odmiány/ nieſtátku/ fałſzu/ y niezgody SkarKaz 550b.

W charakterystycznych połączeniach: odmiana cudza, częsta (4), czysta, dziwna (4), gwałtowna, nagła (2), niebezpieczna (2), niezwyczajna, piękna (2), prędka (naprędsza) (9), rozliczna, rozmaita, skora, szkodliwa, święta (2), wielka (9), znaczna (7); odmiana barwy, kondycyj, muzyki (2), obyczajow (3), okoliczności, pieśni, reliijej, rządu (rządów) (2), rzeczypospolitej, sposobu, stanu [czego], świata, wiary (3); odmiana z żywota sromotnego na lepszy; odmiana co dzień; odmiana na biegoch niebieskich, na chlebie i winie, w cnocie ludzkiej, w człowiecze (ludziech) (2), w kościele(ch) (3), w muzyce, w nabożeńsrwie, w narodzie, w niebie, w obyczajach, w ofiarownictwie, na rzeczach, w rzeczypospolitej (3), w sługach, w sprawie krześcijańskiej, w sprawowaniu sakramentow, na świecie, w ubierze, w wierze (2); odmiana przydzie, stała się (7); (nie) bać się odmiany (2), nie lękający się, spodziewać się, nie dawać znać po sobie, nie znać (4); odmianie podlegać, zdziwić (dziwować) się (2); (o)baczyć (ujźrzeć) odmianę (5), cierpieć, (po)czuć (2), (u)czynić (6), poznać po sobie, widzieć (widać) (7); nie przywodzić w odmianę (2); odmianą [do czego] przywodzić.

Wyrażenia: »ku gorszemu, w gorsze, na złe odmiana« = mutatio in deterius Modrz [szyk 2:1] (1:1:1): ſkądby teráznieyſzego Rzecżypoſpolitey poſtánowienia/ ábo zwątlenie/ ábo náchylenie/ ábo ku gorſzemu odmiáná vrość mogłá. ModrzBaz 82; DOſyć iuż/ duſzo/ nieſtałośći było/ Dość odmian w gorſze GrabowSet Q2v; WysKaz 2.

»odmiana k lepszemu, na co lepszego, w dobre, w lepsze« (1:1:1:1): pytają nas o to, czemu za tak długim a częstem czasu trawieniem na sejmiech nie znają żadnej odmiany k lepszemu DiarDop 106; gdy koniec przyidźie pánowánia Rzymſkiey Monárchiey Ceſárzow/ tedy ſię nie ſpodźieway odmiány ná co lepſzego CzechEp 365; GórnRozm C4; Abowiem błogoſłáwieńſtwo Boże nigdy nie ieſt prożne/ ále záwſze w rzeczách ſtworzonych nieiáką odmiánę w lepſze ſpráwuie. WujNT 155.

»nowa odmiana« (2): A iżby w páńſthwie ſwym żadnych nowych odmian/ ktoremiby ſie kroleſtwo iego zátrząſnąć á záburzyć miáło/ nie wymyſlał áni vſtáwiał. LubPs O5v; NiemObr 66.

»odmiana obłoczna« = zmiana pogody, zachmurzenie (1): któré [deszcze] Nylowi dodáią [wody]/ gdźie odmian tych obłocznych nie bywa? Oczko 7v.

»w zdrowiu odmiana« (1): A ieſli kiedy w zdrowiu odmiánę poczuie/ Pan go w przypadku iego łáſkáwie wſpomoże KochPs 60.

»zła [= na gorsze] odmiana« (1): A záś mamy to wiedzieć pewnie/ że w onym żywoćie do ktorego przez śmierć iáko przeze drzwi wchodzimy/ żadney troſki niebędzie/ żadney przykrośći/ żadney złey odmiány. KarnNap E2.

Szeregi: »odmiana albo (ani) poprawa« [szyk 1:1] (2): A przeto práwá y vſtáwy yego dobre [...] ſą/ á ſámy w ſobye żadney odmyány álbo popráwy ludzkyey nyepotrzebuyą. KromRozm II b2, a4v.

»odmiana a przypadki« (1): Ale ſam w ſobie Bog záwżdy iednáki/ á odmiány żadney y przypadkow przychodzących y odchodzących nie ma. SkarKaz 485a.

W przen (3):
Wyrażenie: »na sereu, serca odmiana« [szyk 2:1] (2:1): ieſzcże mu oná miłość ktorą miał ku niey/ nádzieię cżyniłá/ o iey ſercu [!] odmiánie SkarŻyw 151, 317; Mam w pánu Bogu moim nádzieię/ żebyś W.M. znácżną odmiánę ná ſercu ſwym rychło pocżuł. CzechEpPOrz.
a. Przeistoczenie (6): Tákżeć y tu ná tym mieyſcu gdy rzekł: To ieſt moie ciáło/ daiąc im chleb/ tedyć ſie nie przemienił on chleb ciáłem iego. Abo gdy ſie Pan názywał máćicą/ á zwolenniki ſwe łátoroſlámi [!]/ iednák tám żadney odmiány nie było. RejPos 89v; SkarKaz 159b [2 r.].

odmiana czego (3): Y o odmiánie widomych żywiołow/ to ieſt/ iſtnośći chlebá y winá/ ktorey przą Luterani: Ták mowi. SkarŻyw 91. Cf odmiana czego w co.

odmiana czego w co (2): CzechRozm 266; ODRODZENIE ieſt odmiáná ćiáłá w Duchá. WujNT Aaaaaa3.

b. Nieszczęście, upadek, katastrofa; catastrophe Cn (38): BibRadz I 293d marg; Ia głupi tak rozumiem/ i przi tim zoſtanę/ Ze Polſkę nic inſzego o taką odmiane Nieprzyprawiło/ iedno poſtronne ćwicżenie KochSat B3v; Prot A2, D; Cypryan záſyę powiáda/ zá pięć y zá dwádźieśćiá lat przyść dniowi ſądnemu/ álbo iákiey znákomitey á ludźiom ieſzcze nieſlycháney odmiánie. LeovPrzep H2v, D2; RejPos 67; Tákże źiemie drżenié/ że przez iákiéy znácznéy á wielkiéy odmiány nie bywa/ y tho nie ieſt táyna Oczko 30v; KochPs 114, 123; GórnTroas 22; GrabowSet R4; Mieſzkamy/ z ráiu roſkoſznego wypędzeni/ ná ziemi/ rozlicżney odmiánie podległey. LatHar 668; JanNKar A3 [2 r.]; Polſka koroná odmiánie podległa/ ieśli bog nieprzekieruie. PowodPr 75 marg, 77.

odmiana czego (8): Leop Ps 76/11; OrzRozm G2v; Prot A2; A v ktorych ludźi będźie to záćmienie widźieć [...]: oni ſye niechay obawiáią odmiány páńſtwá ſwoiego/ y támże też wiele co czelnieyſzych Pánow Swieckich/ á zwłaſzczá Rycerſkich/ pomrze. LeovPrzep E, C; KochWr 30; PowodPr 5 marg; A bez ſeymow iáko o ſobie rádźić maćie/ niełácno ſię domyślić/ áżby z przykrą y niebeśpieczną odmiáną wſzytkiego. SkarKazSej 673a.

odmiana u kogo (1): Bo doły ſą ná pyſznego głębokie/ łácny vpadek/ prędkie odmiány v ludźi. SkarKaz 83b.

odmiana w czym (4): A w ták krotkim czáſye iákie mordy domowe ſye dźiały/ [...] iákie odmiány w Koronie/ iáko práwo/ y ſpráwiedliwoſć/ y obroná poſpolitha z gruntu vpádłá. OrzList hv, fv; V nas w Stároſtwie Bełſkim/ ieźioro niemáłe/ któré pewnych czáſów/ [...] wielkiémi wodámi wzléwa / y tóż záś wyśiąka / á práwie wyſycha: z czego ieſzcze ktemu ludźie doſzli/ że w żywnośći iákiéy odmiány oczekáwáć trzebá. Oczko 9v; CzechEp 379.

odmiana czyja [w tym: G pron (1), pron poss (1)] (2): Zá to iżem okazał ludźiam ich odmiánę/ Niech będźie co Bog raczy/ iá ná tym przeſtánę. Prot Ev; Phil P.

W połączeniach szeregowych (4): Przeto tákowé Rzeczypoſpolité/ w których wielé ludźi roſkázuią/ trwáłé nie ſą: tudźiéż zá nimi chodźi niezgodá/ tudźiéż odmiáná/ tudźiéż niewolá OrzQuin O3; przerzeczone záćmienie/ okázuie ná ludzie przyść wielkim odmiánam/ nędzam/ rozmaitym śmierćiam/ bitwam/ łotroſtwom/ y wzburzeniu wielum kráin/ á to wſzytko dla rozlicznych grzechow ludzkich. LeovPrzep B3; KochPs 15; Oczko 30v.

W charakterystycznych połączeniach: odmiana gwałtowna, niebeśpieczna, niedawna, niesłychana, prędka (2), przykra, rozliczna, szkodliwsza, szpetna, wieczna, wielka (5), znaczna (2), żałosna; odmiana cesarstwa, państwa, rzeczypospolitej; odmiana w Koronie (2), w pospolitej rzeczy, w żywności; odmiany się nie bać (2), obawiać się, oczekawać, nie znać; odmianie podległy (2).

Zwrot: »w odmianę przywieść« (1): Lechá przeſtrzedz, by lepiey oyczyzny ſwey ſtrzegli, A roſpuſtą w odmiánę tákąż nie przywiedli. CiekPotrHerb )?(3v.
Szeregi: »odmiana i nieszczeście« (7): Tákżeć też Pan Bog podawſzy w ręce Tureckie narody wyſtępne Krześćiáńſkie/ dla tego ie podobno żywi/ áby ich y ná tym świećie żáłość wyiadáłá/ że ſobie y potomſtwu ſwemu ták żáłoſney odmiány y nieſzcżeśćia byli przycżyną. PowodPr 12.

»upadek, (i) odmiana« (2): opłákował vpadek Korony Polſkiey/ y odmiánę iey po Zygmuntá Krolá śmierći/ płáczliwie wſpominał OrzRozm G2v; SkarKaz 83b.

»odmiana i zginienie« (1): zá ktorych [przełożonych] pychą/ chćiwoſcią/ złoſcią/ niepobożnoſcią/ y nieſpráwiedliwoſcią/ páńſtwá ſwą odmiánę y nákoniec zginienie biorą. Phil P.

W przen (1): Cżyli zápámiętha Bog ſmiłowáć ſie? ábo zátrzyma w gniewie miłoſierdzia ſwoie? I rzekłem/ [...] táć odmiáná práwice Nawyſſego. Leop Ps 76/11.
c. Koleje losów [czego] (1): Tákże też y o Dánielu rozumieć mamy: iż y on choćiaż pod dźiwnymi podobieńſtwy opiſuiąc odmiány rzecży poſpolitey źiemſkey [!]/ opiſał też ſwym ſpoſobem y duchowną. CzechEp 366.
d. Przenoszenie (się) na inne miejsce [w kim = kto się odmienił] (1): Kto też chce obacżyć iż iest wielka odmiáná w ludziech ná świećie/ thák iż krom Tátárow á Indow/ żądny nie może práwie przywłaſzcżyć ſobie kráiny z dawnośći właſney/ w ktorey by z przodkow ſwych ſtárádawnych nie odmienny był. BielKron 335v.
e. Przeniesienie na inny czas [czego] (1): ROki wtóré Ziemſkié w Kuiáwách/ [...] któré w Iéśieni we dwu niedźiél po świętym Bártłomieiu/ wedle Conſtituciiéy odpráwowáć zwykły/ ochrániáiąc wątpliwośći ludzkiéy dla odmiány dniów świętégo Bártłomieiá Decláruiemi [...]/ áby záwżdy przerzeczoné Roki/ pewné dni ſwé Wtorkowé miáły. SarnStat 727.
f. Mienienie się, zmienianie kolorów (1): A tu cudny ptak ieden Orłowi podobny Ma gniazdo/ wſzyſtek pierzem mienionym ozdobny. Iákie Phenix ná leśiech Arábſkich widány Ná ſobie ma/ to złote to śrebrne odmiány. WitosłLut A3v.
g. W ujęciu filozoficznym: ruch, proces (11): Takież odmiany ieſt ſzeſćioraki rozdział/ rodzenie/ każenie/ roſćienie/ zniſzcżenie/ farby odmiennoſć y mieſtcza przemienienie. KłosAlg A3; Iż gdźie ſię kolwiek w rzecży ktorey będącey náyduie rodzenie/ tám ſię też muśi náleść odmiáná/ á zá odmiáną ſkázá. CzechEp 145, 145 marg [2 r.]; LatHar 577 [2 r.].

W połączeniach szeregowych (2): Seſćioro też licżba ieſt doskonała/ bowiem ſzeſć ieſt ſpraw przyrodzonych przez ktorich żadna rzecż nie może być/ ktore ſą wielkoſć/ kxtałt/ farba/ poſtawa/ rozdział/ y ruſzanie albo odmiana. KłosAlg A3; [Paracelsus] zá początek rzeczy nie máteryą/ kſtałt/ á odmiánę/ ále ſól/ żywé śrzebro/ á śiárkę być położył Oczko 6.

Wyrażenie: »odmiana w rzeczach« (1): á vkázuiąc garść źiemie/ że z niéy dźieśięć wody: z gárśći wody/ że dźieśięć wiátru: z gárśći wiátru/ że dźieśięć ogniá ſye vrodźić mogło: ták/ iż co lekczeyſzé á ſubtylnieyſzé ćiáłá/ więcéy żywioły ſubtylnieyſzéy w śię biorąc/ do kréſu ſwégo przyſzedſzy/ w tóż ſye záś/ ſkąd początek bráły/ obrácáią. y táką odmiánę oni w rzeczách widząc/ początek rzeczam z źiemie podawáli/ z któréy ſáméy/ y żywioły inſzé powſtáwáć ſie im widźiały. Oczko 5.
Szereg: »odmiana a porządek« (1): wierzę że ſłupá álbo kámięniá dźiwniéyſzy będźie/ coby ſye przypátruiąc bárzo dźiwić niemiał/ iáką odmiáną/ á którym porządkiem/ tho náturá z źiemie wſzyſtko wywieść może Oczko 3v.
2. Zmienność, częste zmiany, zmienianie się; instabilitas Calep (10): boćz pán [...] przemienny iáko wiatr/ a iakoby mu to nicz/ tego znędźićz/ owego wſpanoſzićz/ iednego poniżyćz/ drugiego powizſzyć/ a tak kto ſie mądrich nieradzi/ trudno taką odmianę ſćirpieć może. ForCnR A4v; Ale w tych Dyabli ſą/ y przemiennoſc iáwna/ kthorych myſl y ſerce odmiáną ták ſye kręći/ iáko Kurek od wiátru na Koſćiele. OrzList d4v; Calep 544b; Owo/ w piekle/ ieſli ſię ták rzecż ma/ vſtáwicżny iest wielki piątek: w niebie wiekuiſta wielkanoc: ná źiemi rozlicżna odmiáná. LatHar 492.

W połączeniach szeregowych (2): ále gdy mowiemy/ że Bog ieſth nie tylko ſpráwiedliwy/ ále ſámá ſpráwiedliwość/ miłoſierdzie/ y mądrość/ tuć więc iuż nieuſtáwicżnośći/ przypádłośći/ álbo też odmiánie żadne ſie mieyſce nie zoſtáwa. SarnUzn B8; SkarŻyw 76.

W przeciwstawieniu: »stałość ... odmiana« (1): Iuż miáſtho ſtalośći ſproſna odmiáná/ miáſtho rátunku iákiego álbo wſpomożenia iákiego/ drapieſtwo á złupienie. RejZwierc 76.

Wyrażenie: »fortuny odmiana« (1): iáko Florus z żáłośćią ſzácuiąc fortuny odmiánę mowi: [...] StryjKron 66.
Szeregi: »niestateczność i odmiana« (1): gdy w rzecżách y namowách poſpolitych á poważnych porządku y ſtátku niemáſz/ ále wielka nieſtátecżność y odmiáná PowodPr 72.

»odmiana i nieustawiczność« (1): Bo to co mowiemy adiectiué [o Bogu]/ mądry/ ſpráwiedliwy/ miłoſierny/ może być w tym odmiáná y nieuſtháwicżność/ iáko ſie znáiduie y w ludziech też y ſwiętych SarnUzn B8. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

3. Zastąpienie czymś a. kimś innym; mutatio JanStat (57):

odmiana kogo, czego (10): BibRadz Iob 34 arg; S teyże też gwiazdy Marſá/ okázuie ſye przyść ná ludzie niektorych Miaſt ſławnych niedoſtátek/ háńbá/ y rzędźićielá odmiáná. LeovPrzep A3v; CzechRozm 86v [3 r.]; Abowiém w iednym tegodniu byłá czworáka odmiáná Zupników SarnStat 376. Cf odmiana czego w co; czego za co; Wyrażenia.

odmiana czego w co (1): ták że iuż zdawná on ſam ná to wſzytko odpowiedźiał/ y z ſtrony prześládowánia heretykow/ ná ktore nie rádźił/ y z ſtrony też odmiány ćieleſnych ſpraw zakonnych w duchowne. CzechEp 48.

odmiana czego za co (1): Wtym ćię tylko przeſtrzegę wierny cżytelniku: ábyś zrozumiał iáko Pan Bog w lepſzym porządku zoſtáwił nowy zakon niſzli ſtáry. bo ieśli by rząd v nas był słábſzy á gorſzy: á coſz by zá zyſk był/ ná tey odmiánie nowego zakonu zá ſtáry? SkarŻyw 493.

W charakterystycznych połączeniach: odmiana krolestw, ofiarownika, rzędziciela, zakonu (2), żupników; odmiana nowego zakonu na stary; w rządzeniu odmiana; odmiana przydzie.

Wyrażenia: »odmiana imienia« (1): A odmyánę też onę imyenia yemu ſámemu [Szymonowi Piotrowi] przed tym był obyecał. KromRozm III N2v.

»w wierze odmiana; reliijej odmiana« [szyk 2:1] (2;1): Ktorzy ie [zaćmienie] będą widźieć ná tym mieyſcu niebá/ ná kthorym Słońce bywa dwie godźinie álbo mniey trochę po południu: v thych będźie odmiáná w Wierze LeovPrzep E, E2; Gdy ſię rząd do świeckiego Krolá przenioſł/ było iuż gorzey. Ale więc gdy bez Krolá/ vrzędy ſobie odmieniáli/ pocżął ſię we wſzem nierząd/ zá tym religiey odmiáná PowodPr 60.

Wyrażenia przyimkowe: »dla odmiany« (1): Y roſkazał im áby nic ná drogę nie bráli/ iedno tylko laſkę: [...] ále áby ſię obuli w trzewiki/ á nie obłoczyli dwu ſukien (marg) To ieſt, áby nie mieli dwoich ſzat, dla odmiany. (–). WujNT Mar 6/9.

»dla odmiany« = dla urozmaicenia (1): dla odmiány/ ná tym wygnániu/ y dla vmnieyſzenia fráſunku/ ná tym płácżliwym pádole/ cżáſy rozmáićie dla ćiebie ſzáfuie/ wioſną látem/ ieśienią y zimą: owoce/ ziołá/ powietrzne ptáſtwá/ wodne y ziemſkie źwierzętá rozmáiteć dáie LatHar 674.

»na odmianę« (2): A która [małżonka] na odmiánę/ niema ſzat/ vbioru/ Záda ſobie chorobę BielSat Dv [idem] BielRozm 25.

a. Użycie (używanie) innego wyrazu lub innej formy gramatycznej (14): Temu świętu táż [modlitwa] służy/ ktora y Národzeniu tey Pánny: tylko odmień Národzenie w Pocżęćie. z ktorą odmiáną/ wſzytkie modlitwy tám náznácżone/ ná to ſię święto przygodzą. LatHar 414; WujNT 504.

odmiana czego [= w czym] (2): Odmiány Nowego teſtámentu Graeckiego. WujNT przedm 14 marg, przedm 15.

odmiana czego w co (2): Tá odmiáná licżby wielkiey w máłą rozumiem iż ſię ſtáłá omyłką drukárſką CzechEp 154; Więc y ono ieſt znáczne mieyſce/ gdźie miáſto tego co my w Láćińſkim czytamy. Pánu ſłużący/ Grekowie czytáią: Czáſowi ſłużący; przez odmiánę κυριωͺ w καιрω̃ͺ WujNT przedm 14.

odmiana w czym [= podjakim względem] (1): ále iákom wprzod rzekł/ ięzykiem ſwym wedle właſnośći iego/ y zwycżáiu poſpolitego mowił/ cżęſtą odmiánę w licżbie cżyniąc. CzechRozm 16v.

odmiana czyja [= od kogo pochodząca] (1): Ten [przekład] ktoryć tu oto podawam zá moy znam/ Bo nie iednom one cudze odmiány zniego wyrzućił/ álem też y ſwego onego przekłádu poćioſał. BudNT przedm d.

W połączeniu szeregowym (1): Pokazałemći oto/ Czytelniku miły/ Graeckiego Nowego Teſtámentu niámáłe przyſády/ odmiány/ defekty/ y omyłki: ktorych w náſzym Láćińſkim nie naydźieſz. WujNT przedm 15.

Wyrażenia: »odmiana słow« [szyk 1:1] (2): Ná tym mieyſcu figurę/ to ieſt ſłow nieiáką odmiánę/ świętemu Piſmu poſpolitą obácżáć mamy KuczbKat 55; CzechRozm 127.

»odmiana tekstu« (1): Odmian záſię textu/ y obłędnego czytánia w Graeckim Nowym Teſtámenćie/ weźmi te przykłády. WujNT przedm 14.

Szeregi: »odmiany i niezgody« (1): Ale á ktoby kiedy mogł wſzytko to wylicżyć y wymowić/ cżego pełne ieſt I.M. Wędźidło z tákimi dźiwnymi odmiánámi y niezgodámi rzecży CzechEp 186.

»odmiany abo przetworzania« (1): Coż było po thák roznych nazwiſkach y odmiánach/ ábo przetworzániach/ gdyż żadnego z thych nazwiſk Bog nie vżywał GrzegRóżn E2.

α. Nadawanie wyrazowi końcówek fleksyjnych [czego] (1): Inclinamentum – Odmiana oſtatnich ſylląb wsłowiech. Calep 520b.
b. Następowanie po sobie; vices Modrz (17): raczył ie [Bóg niebieskie budowanie] nam ſpráwić ku rozdźiałom czáſow y odmiány/ iákoby iáki zegar napewnieyſzy LeovPrzep F2.

odmiana czego (2): Bo iáko wſzytkie rzecży pod słońcem záwżdy ſię iákoby chwieią/ á nigdy w iedney mierze nieſtoią: ták też y kroleſtwá/ y odmiány pánowánia przemieniáią ſię/ y bywaią przenoſzone od narodu do narodu ModrzBaz 105v. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »odmiana dniow« (1): Apollonius on [...] záſſedł áż do Bráchmánow/ áby iedno Hiárchi Mędrcá [...] o Náturze/ o biegániu gwiazd/ o odmienie dniow/ roſpráwiáiącego/ ſluchał. Leop *B2.
α. Następowanie po sobie na przemian (14):

odmiana czego (3): v ktorego [Boga światłości] niemáſz odmiány świátłośći/ ćieniá ná przemiány przychodzącego y odchodzącego CzechRozm 209. Cf odmiana czego i czego; czego z czym.

odmiana czego i czego (1): Tęć odmiánę rádości y boleśći Pánny ś. Máryey [ludzie] przekłádáią. LatHar 492.

odmiana czego z czym (1): áby ná to wſpomnieli/ iż ná tym płácżliwym pádole tey ſię odmiány rzecży weſołych z żáłoſnymi/ y fortunnych z nieſzcżęſznymi ſpodźiewáć máią LatHar 491.

Wyrażenia przyimkowe: »na odmianę (a. odmiany)« = alternatim, vicem, vicissim Calep (8): Co widząc Ceſarz kazał ią ná cżterzech palách rośpiętą/ kiymi bić śiedmiom żołnierzom/ po dwu/ ná odmiánę. SkarŻyw 21; Antiphona – Spiewanie na odmiani. Calep 77a; Occano – Na odmianeſpiewam, przecziwiacſie ko⟨mu⟩ ſpiewam. Calep [720]b, 56b, 972b, 1120b, 1121a; Bo mię przećiwnik depce: y ſtáránie Ma o tym pilne/ ábym ná odmiány Wſzelkim kłopotem był vmordowány. SzarzRyt A4v.

»w odmiany« (2): Amoebaeus, [...] Yáko kiedy chor yeſt ná dwie częśći rozdzielony/ Ták iſz yedná cześć wierſz yeden ſpiéwá/ á druga/ drugi. Et hoc vocatur α̇μοιβαι̃ως/ W odmiany. Mącz 7d; Calep 972b.

»z odmianą« (1): Interfacio – Zodmianączinię. Calep 551a.

c. Wzajemna wymiana; commercium, commutatio BartBydg; permutatio Modrz (10): Commercium, odmyana, d⟨icitu⟩r rerum aut mercium commutatio, ffrymark, skupyenye BartBydg 32; SarnStat 1040.

odmiana [kogo], czego (3): O odmiánie dóbr. SarnStat 1040 marg; [gdy do Rzymu był poſłány o odmiánę więźniow CiceroKosz 22]. Cf »odmiana monet«.

odmiana za co (1): Odmiana za Kokanhaus Im Panu Woiewodzie Wilenskiemu słuszna aby się stała, albo żeby zaś ten zamek pomieniony Iego Msci przywrocon. ActReg 42.

odmiana w czym (1): zá czáſu ſczęſnégo pánowánia [...] Zygmuntá Oycá náſzégo y Nas ſámych wielkié odmiány w wielu częśći gruntu Szláchty dźiedźicznégo y náſzégo [...] sſtáły ſie SarnStat 1040.

W połączeniu szeregowym (1): Bo ledwieby ſię ktora miedzy ludźmi ſpráwá náleść mogłá/ ktoraby ſię niezámykáłá/ kupnem/ przedażą/ odmiáną/ dárowizną/ naymem/ viednániem śiebie ná co/ obiecániem cżego/ rękoiemſtwem/ pożycżką/ dániem do wiernych rąk/ zaſtáwą/ y inſzemi tym podobnemi. ModrzBaz 76v.

Zwrot: »da(wa)ć w odmianę; [oddany za odmianę]« (2): MiechGlab 75; W tenże czás [...] Nowogrodek z Branſkiem Witołd ſobie do wielkiego Xięftwá Litewſkiego przywłaſzczył/ á Koributowi dał z łáſki w odmiánę ná Podolu y ná Wołyniu ty Zamki StryjKron 497; [W tej wsi włók 20 gruntu podłego. Z tych wedle opisania pana Gorniczkiego są oddane włók 10 wójtowi Staremu Kuleszy za odmianę. LustrPodl 138].
Wyrażenie: »odmiana monet (a. pieniędzy)« (2): Triumviri mensarii, Którzi nád monetą zwierſchność mieli áby odmiáná monet dobrze ſzłá. Mącz 466b; LatHar 117.
[Wyrażenie przyimkowe: »na odmianę«: proſił rokowánia/ w ktorym poſtánowili/ iż więźniów zobudwu ſtron ná odmiánę ſobie wypuśćili StryjKron 448.]
d. Miejsce, gdzie dokonuje się wymiany (1):
Wyrażenie: »podwodna odmiana« (1): ZAden który ná Podwodźie iedźie/ podwodnéy odmiány miiáć nie ma. SarnStat 974.
4. Różnica (13): Káldeyſki [język] zgadza ſie z Zydowſkim máiąc odmiánę niewielką. BielKron 5v; Naydźie ſię tákich odmian więcey we wſzytkim Nowym teſtámenćie: [...] Kędy ná brzegu przy tákimże znáku ” przypiſano ſámę literę G. ktora znáczy/ że w Graeckim texćie ináczey ſię náyduie. WujNT przedm 15.

odmiana czego (2): Y czemuż ieden dzień ieſt zacnieyſzy niż drugi [...]? Rozdźielone ſą rozſądkiem Páńſkim/ ktory odmiány czáſow y dni świętych rozrządźił. Ten iedny dni zacnieyſze vcżynił y poświęcił/ á drugie poſpolite dni vcżynił. BibRadz Eccli 33/8; NiemObr 171.

odmiana między kim, czym (pl) (2): RejPos 264; TY dwie pirwſze liteŗe [i, y]/ małą ſamy między ſobą rózność maią z pŗyrodzeni ale między inſzimi literami/ iako my Polcy dźiś piſzem/ wielką odmianę czynią. JanNKarKoch Gv.

odmiana w czym [w obiekcie porównywanym] (1): Cżytayże 2.Sám. 22. A Pſal. 18 á doświadcżyſz tego/ ábowiem choćiaſz nie wielka ieſt odmiáná wobudwu tych/ w niektorych ſłwek przydániu ábo w odięćiu drugich CzechRozm 128v.

odmiana w czym [= pod jakim względem] (3): ten [Izraelita] ktory przedawał imienie/ z zuwał bot álbo trzewik z nogi ſwoiey/ y dawał go kupuiącemu. [...] V nas ácz w tym ieſt nieiáka odmiáná/ wſzákże to ſnadź żadnego nieobráźi/ gdy mu miáſto botá czapkę ná głowę włoży GroicPorz 14; BielKron 231; CzechRozm 128v.

Szereg: »odmiana a rozności« (1): [Doktorzy] powiádáli że wody żadnéy ćiepłéy niemáſz/ któraby niemiáłá w ſobie do léczenia iákiéy właſnośći: á im więcéy odmian/ á od proſtéy wody różnośći/ tym ieſt do więcéy chorób pożyteczną. Oczko 10.
а. Znak rozróżniający (3): CzahTr L3 cf odmiana czego.

odmiana czego (1): (nagi) O tychże koni odmiánie. (–) IEſzcże te konie máią nieládá odmiány/ Siodłowy ma z naręcżnym drdęgę pod kolány. A ná lecowym żáſię [!] odmiáná woźnicża/ Bo mu wſzyſtek grzbiet oblazł od długiego bicżá. CzahTr L3.

odmiana czyja [= przez kogo spowodowana] (1): CzahTr L3 cf odmiana czego.

5. Odwołanie, unieważnienie, niespełnienie; retractatio, vicissitudo Calep (9): Obácz iedno proſzę cię/ (á Páná Bogá o odmiánę proś) co ſye było sſtáło ták ſto y dwádźieſciá lat/ Ażaż kiedy wielkie złączenie Płánetow zwierſchnich/ [...] przez iákiey wielkiey nędze ludzkiey ná świećie? LeovPrzep a4; BiałKat 323v; Calep 920b, 1121a; Trzećie pogrożki ſą/ ktore żadney odmiány mieć nie mogą. Gdy widźi Pan Bog iż ſię ludźie do pokuty nie vdádzą/ áni ſkłonią: tedy czyni ná zgubę ich nieodmienny ſwoy dekret. SkarKazSej 707a, 707a marg; Twe obietnice odmiány nieznáią SzarzRyt A3v.
Wyrażenie: »odmiana dekretu« (2): proś [...] áby thy ſrogye dekretá iego nie były wypełnione nád tobą. A gdy thák vcżyniſz/ pewnie vſłyſzyſz nád ſobą odmiánę dekretu ſwoiego RejPos 228v; SkarKazSej 707b.
6. Zaprzestanie, poniechanie (10):

odmiana czego (1): Bo iuſz pogáńſtwu nieſzło o pieniądze/ iedno żeby byli tylo iego vmyſł zwyćiężyli/ á cokolwiek od niego pieniędzy wzięli/ ná znák odmiány wiáry [= wierności] iego y przyzwolenia ná báłwochwálſtwo. SkarŻyw 274.

Wyrażenia przyimkowe: »bez odmiany« = bez końca (2): WujJud 258v; Tu roſkoſz/ [...] tu widzenie krolá w chwale ſwoiey/ tu wieczność bez odmiány. SkarKaz 122b.

»bez, krom, procz odmiany« = bez przerwy (5:1:1): ieſliby też wyſokoſć boſtwá iego ták okrąg ſwiátá ſpráwiłá/ iżby wſzythki złoſći y nieſzcżęſliwoſći ná ludzi krom odmiany [sine revocatione] przychodziły HistAl Gv; WujJudConf 8v; SkarŻyw 479; Bo Kroleſtwá miewáią też periodos ábo kreſy ſwoie. Y nád przykłády dawnych Hiſtoriy/ náſze Polſkie ták długo bez odmiány trwa. PowodPr 75; PaxLiz D3; Wſzytko ſie w nim [w Rzymie] zmieniło/ ſam trwa procz odmiány Tyber SzarzRyt D2v.

~ Szereg: »bez przestanku i odmiany« (1): ták [wybrani boży] bez przeſtánku/ y odmiány/ ná duſzy y ná ćiele/ weſela wſzelkiego/ obſićie/ y zgodnie pełni będą. LatHar 681. ~

7. To, co jest przedmiotem zamiany, też wynagrodzenie, odszkowanie; commutatio PolAnt, Vulg (7): Nie będzie brákowáć miedzy dobrym y złym/ áni go odmieni/ á ieſli mieniáiąc odmieni/ tedy y ono y odmiáná będzie święte/ á nie (będzie mogło być) okupiono. BudBib Lev 27/33.
Zwrot: »([komu]) odmianę dać ([za co])« = commutationem dare Vulg (3): gdy Ceſarz z cżyiey winnice iágody ſkuśił/ tym ſamym ią ſobie przyſądził: á Pánu iey odmiánę iáką dał/ ábo trochę co pieniędzmi odpráwił. SkarŻyw 88; WujNT Matth 16/26, Mar 8/37; [LustrSand 183; Na Waniewie włók 13, z których nic nie płacą dlatego, iż im ziemianie tego używać nie dopuszczają w ten sposób, iżby ich grunty własne być miały, za które im odmiany nie dają LustrPodl 69].
Wyrażenia przyimkowe: »bez odmiany« (2): w ktorey [nauce ewanjelijej św.] Pan Bog/ dáremne oopuſztzenie [!] grzechom obiecuie dáć/ bes pieniędzy/ y wſzelákiey odmiány/ wſzelkiemu tzłowieku/ który wierzy w Páná Ie⟨zu⟩ Kryſtá KrowObr 78v, 79.

»za odmianę« (1):

~ Szereg: »ani na okup ani za odmianę« (1): Sam telko Tomazo był ták niefortunny/ iż áni ná okup/ áni zá odmiánę żadną/ puſćić go [z więzienia] nie chciano. GórnDworz Y8. ~

8. To, czym się zmienia, luzuje; zwykle: zespół ludzi pełniący swoją funkcję w określonym czasie na zmianę z innym zespołem; divisio PolAnt (20): ZAś ſynowie Izráelowi wedle licżby ich [...] służyli krolowi wedle ſpráwy wſzech odmian (marg) wł: rozdziałów/ ále ſię tu przez rozdział álbo oddział rozumie pewny pocżet ludzi/ bo wſzytek lud Izráelſki był rozdzielon ná 12. rownych cżęśći dla tego ony cżęśći rozdziałem zowie. ( —)/ przychodzącjch j odchodzącjch co mieſiąc wedle wſzech mieſięcy przez rok/ odmiáná lepak káżda miáłá 20. y cżterzy tyſięcy. Nád pierwſzą odmiáną ná mieſiąc pierwſzy (był) Iáſzowehám BudBib 1.Par 27/1–2, 1.Par 27/2, 4 [2 r.], 5, 6, 7 (13); BYł zá cżáſow Herodá krolá Iudſkiego/ kápłan ieden/ imieniem Zácháryaſz/ z odmiány (w kápłáńſkim vrzędźie) Abiowey LatHar 685, 686.

[odmiana czego: Do mianowitych pługów są odmiany trojakie na dzień każdy do rolej tak wołów, jako koni LustrMalb I 70.]

odmiana czemu (1): ále oddawánié podwód Komornikom/ y odmiáná podwodźie/ w domu Wóytowym [...] bydź ma SarnStat 973.

Szereg: »odmiana albo rozdział« (1): Hetman trzećiego woyſká (marg) wł: odmiany (álbo rozdziału) iego. (–) ná trzeći mieſiąc Benáiahu BudBib 1.Par 27/4.
9. To, co jest inne; coś innego (2): Ná iedneyże ziemi rodźi ſie chleb/ á pod niąż będźie nieiáka odmianá/ iáko ogień (marg) Tho ieſt/ źiemiá ſiárczana. (–) BibRadz Iob 28/5.
Wyrażenie: eufem. »rodzenia odmiana« = zboczenie seksualne (1): Y iuż ſię wſzyſtko pomieſzáło/ krew/ mężoboyſtwo/ [...] rodzenia odmiáná (to ieſt prze ćieleſność nieſłuſzną) małżeńſtwá nie gruntowność: roſpuſzcżenie porubſtwá y wſzetecżnośći. PowodPr 42.
10. W przekładzie z Biblii: przewrotność [czyja] (1): Biádá głębokim ktorzy przed Iehową kryią rádę/ y bywáią wćiemnośći vcżynki ich/ y mowią/ kto nas widzi? á kto o nas wie? Odmiáná wáſzá záiſte iáko gliná gárncżárſka pocżytaná będzie [subversio vestra vere sicut lutum figuli reputabitur]. BudBib Is 29/16.
*** Bez wystarczającego kontekstu (4): Enderung. Odmiáná. Mutatio. Calag 158a; Demutatio – Odmiana. Calep 305a, 683b, 786a.

Synonimy: 1.a. transsubstancyjacyja; b. nieszczęście, upad; d. przenoszenie; e. przeniesienie; 2. lekkomyślność, niestałość, niestateczność, niestatek, nieustawiczność; 4. odwołanie; 5. przestanek; 9. roznica, rozność.

Cf ODMIENIANIE, ODMIENIENIE, ODMIENNOŚĆ

MP