[zaloguj się]
[pdf]

PRZENIEŚĆ (166) vb pf

Pierwsze e jasne; w inf -é- (6) KochFr, SarnStat (5), -e- (2) Mącz, OrzJan; w praet, plusq i con m -niósł (8), -niosł (1) Mącz; imp i part praet act z tekstów nieoznaczających é oraz ó (w imp prawdopodobnie e jasne (tak w nieś)); w pozostałych formach e oraz o jasne.

Fleksja
inf przeniéść
praet
sg pl
1 m -m przeniósł m pers
2 m przeniósłeś, -eś, -ś przeniósł m pers
3 m przeniósł m pers przenieśli
f przeniosła m an
n przeniosło subst przeniosły
plusq
sg
3 m był przeniósł, przeniósł był
n przeniosło było
imperativus
sg
2 przenieś
conditionalis
sg pl
2 m byś przeniósł m pers
3 m by przeniósł m pers by przenieśli
f by przeniosła m an
impersonalis
praet przeniesi(o)no
participia
part praet act przeni(o)sszy, przeni(o)swszy

inf przeniéść (27). ◊ fut 1 sg przeniosę (7). ◊ [2 sg przeniesiesz.] ◊ 3 sg przeniesie (9). ◊ 2 pl przeniesiecie (1). ◊ praet 1 sg m -m przeniósł (1). ◊ 2 sg m przeniósłeś, -eś, -ś przeniósł (9). ◊ 3 sg m przeniósł (64) [w tym zapis: -zł (2)]. f przeniosła (1). n przeniosło (1). ◊ 3 pl m pers przenieśli (10). subst przeniosły (1). ◊ plusq 3 sg m był przeniósł (3), przeniósł był (2); był przeniósł HistRzym; przeniósł był JanNKar; był przeniósł : przeniósł był BielKron (2:1). n przeniosło było (1). ◊ imp 2 sg przenieś (7). ◊ con 2 sg m byś przeniósł (1). ◊ 3 sg m by przeniósł (8). f by przeniosła (1). ◊ 3 pl m pers by przenieśli (2). ◊ impers praet przeniesi(o)no (3). ◊ part praet act przeni(o)sszy (5) [zapisy: -żſz-, -zſz-, -sſz-] BibRadz, BielKron, WujNT (2), CiekPotr, przeni(o)swszy [zapis: -zwſz-] (2) HistRzym, StryjKron.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde także XVII – XVIII w.

Znaczenia
1. Przemieścić; transferre Vulg, PolAnt, Modrz; perferre Mącz; proicere facere, tollere PolAnt; asportare, auferre, hinc alio portare Calep [w tym: kogo, co (101)] (102):
A. Zmiana miejsca odbywa się przez ruch (67):
a. Zabrać z jednego miejsca i umieścić na innym (44):
α. Niosąc lub wioząc (33): Perferre literas, Liſty przenieść komu służą. Mącz 123d; A gdy był pośrzod rzeki/ tedy wilk przybieżawſzy pochwyćiwſzy ono dziećię ktore był przenioſl: y vćiekł znim do láſá. HistRzym 129, 129, 131; BudBib Gen 18/5; Asportare, Auferre, quasi hinc alio portare – Odnieſzcz indzey, przenieſzcz. Calep 104a.

przenieść przez co (1): BielKron 337v cf »na sobie przenieść«.

przenieść dokąd (12): Leop 2.Par 36/7, 18; BielKron 63, 90, 94v; Ia też poydę roſkażę wnet wſzytkiey cżeládzi/ Zeby tám iuż znośili wſzytki rzecży iego/ Bo mu tám łátwiey będzie vżyć wcżáſu ſwego. A ták ſkoro ty rzecży iuż tám przenieſiecie/ Wnetże poſciel koleńſką białą powlecżecie. HistLan C3v; áby tym czáſſem Lucko/ y przednieyſze Zamki Litewſkie w moc ſwoię pobrał/ y ſkárby wſzytkie Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego do Polſki przenioſł StryjKron 617. Cf przenieść skąd dokąd; »przenieść na ... insze«.

przenieść skąd dokąd (2): Záś ołtarze [...] ſkáził krol/ á proch ich przeniosł zonąd do potoku Kidroń(ſkiego). BudBib 4.Reg 23/12. Cf »z miejsca na miejsce przenieść«.

Zwroty: »przenieść na ... in(sz)e, drugie, do ... innego« [szyk zmienny] (2:1:1): BielKron 337v; Bárwierz [...] [pijanego i śpiącego Pukarzewskiego] zálawty wárgi ſpoił/ plaſtr przyłożył/ chuſtámi obwinął głowę/ y przenioſł go ná iną lepſzą poſciel GórnDworz S8 [idem WerGośc]; Vsłyſzawſzy tho komornik wnet przenioſl łoże ná drugą goſpodę HistRzym 59v; WerGośc 251.

»[przez co] na sobie przenieść« (1): Potym Drawem pod gory Alpes przyſzli/ á przez gory do inney rzeki łodzie ná ſobie przenieſli. BielKron 337v.

»z miejsca na miejsce przenieść« (1): ktory [koń] gdy nas z mieyſcá ná mieyſce nie potykáiąc ſye/ cáło wedle potrzeby náſzey przenieśie/ á ze złego rázu nas wynieśie/ powiedamy iż ieſt dobry koń OrzRozm P3.

Przen (3):

przenieść przez co (2): A cóż tego Fiérleiá inégo przez woyſko Tátárſkié przenioſło było/ iedno nie wolność/ á Królá ſwégo miłość? OrzQuin R2v; O prawdźiwie [...] ná tym żárkim koniu [umieszczonym w herbie Litwy, Pogoni] przenioſłeś nam prędko przez tę Comedyą żywotá márnego/ tego to Páná zacnego WysKaz 45.

Zwrot: »przenieść gdzie indziej« (1): Co zá roſkoſz maſz [Kupidynie] mieſzkáć W ſuchych kosćiách moich? Zaby iuż nieczás przeniéść gdźie indźiéy ſtrzał ſwoich. KochFr 82.
αα. O relikwiach (wydarzenia upamiętniane w kulcie katolickim) (11): Reliquie Gerwázego y Protázego Ambroży S. przenioſl WujJud 60v marg, Nn2.

przenieść dokąd (9): ciáło iego w Rámácie pochowano/ ktorego kośći (iáko Ieronim s. piſze) Arkádius Ceſarz do Trácyey przenioſł BielKron 67, 171; SkarŻyw 31, 520; WujNT 60, Zzzzzv. Cf przenieść skąd dokąd.

przenieść skąd dokąd (3): y przenieſli ćiáło S. [Stanisława] z Skałki ná zamek. BielKron 349v, 323v, 349v.

β. W sposób cudowny (2): Leop Iob 9/5; y Hieronim ś. twierdzi/ y kośćielne hiſtorye miánowićie świádczą o ś. Grzegorzu Neocezáryiſkim/ ktory przenioſł gorę dla zbudowánia kośćiołá WujNT 72.
γ. W sferze nadprzyrodzonej: wziąć duszę do nieba [dokąd] (4): zbaw zdrowe/ niemocne vzdrow/ ſlugi krzyżowe przenieś Boże do wietzney chwały KrowObr 172v; Oczko 5v; NiemObr 153; Iezu/ ktoryś trzećiego dniá duſzę przenabłogoſławnieyſzey Pánny Máryey/ z ćiáłem w grobie pochowánym złącżywſzy/ z nowym tryumphem y weſelem/ do Niebieſkich páłacow wielebnie przenieść racżył. LatHar 550.
δ. O budynkach: zbudować w innym miejscu niż poprzednio [dokąd] (1):

[przenieść komu [„sobie”]: thedy ma wody vpuſzczycz y mlyn kthory lyezy v wodnego mlyna ma gy ſzobye przenyeſzcz gdzye chcze ZapWpolKośc 1547 9/22v.]

Zwrot: »przenieść [skąd] na ine miejsce« (1): ábowiem [Walerius] ſobie oſobno budował zamek obronny ná gorze Welliey/ [...] [po śmierci Lukrecjusa] dom też przenioſł z gory ná ine mieyſce. BielKron 105v.
ε. Zmienić miejsce działania [dokąd] (4):

przenieść skąd (3): ze dwu rzeczy bowiém iednę z tych Turczyn potrzebuie/ álbo áby przez źiemię Węgierſką proſto do Polſki wiáchał/ álbo więc áby ztąd wſzyſtkę moc woyny/ do Niemiec przenióſł. OrzJan 78, 91, 133.

Przen: Przetłumaczyć utwór zmieniając miejsce akcji (1): Spráwá tá: pod ziazd ſzláchty na rocech we Lwowie Toczy ſię. Zá ſámego naprzod Philemoná Byłá w Athenach: Plautus Atheny, do Rzymu Przenioſł, y ná niewielkim plácu był poſtáwił. V nas także to miáſto málowáne Lwowem Niechay będzie. CiekPotr 3.
b. Zmienić miejsce pobytu [dokąd] (1): S tego [tj. słowiańskiego] tedy narodu kiedy iedni tám/ drudzy ſam/ ſiedliſká ſwe przenieſli/ przyſzło y to/ iż z iednego ięzyká wyele ſie ich vrodziło roznych GórnDworz F4v.
c. Sprawić, by ktoś opuścił dane miejsce i przeniósł się na inne (22):

przenieść skąd dokąd (1): Y to wiédzćie/ żeć ia o Królá Páná ſwégo/ niepiérwéy bać ſye przeſtánę/ áż go Pan Bóg z miłośierdźia ſwoiégo nam z Wilná do Krákowá zdrowégo przenieśie OrzQuin Lv.

Przen: Umożliwić zbawienie [dokąd] (6): RejPos 53v; KuczbKat 400; WujJud 94; CzechEp 315; ktory nas wyrwał z mocy ćięmnośći/ y przeniozł w kroleſtwo Syná ſwego miłego WujNT Col 1/13 [przekład tego samego tekstu RejPos, KuczbKat, WujJud, CzechEp].

przenieść czym (1): OrzQuin P2v cf przenieść skąd.

przenieść skąd (1): z którégo Kśięſtwá przenióſł nas Pan Kryſtus śmierćią ſwą záśie do Króleſtwá OrzQuin P2v.

α. Skłonić lub zmusić do zmiany miejsca zamieszkania, przesiedlić (15): LubPs gg3; A ćić ſą ſynowie Aodowi [...]. To ieſt Náámán/ Achia y Gerá/ á ten przeniożſzy ie/ mial ſyny Ozę y Ahiudá. BibRadz 1.Par 8/7.

przenieść dokąd (8): Leop 1.Esdr 5/12; BibRadz Is 36/17; tedy do ſwey źiemie obywatele oney kráiny przenieść ze wſzytkiem domoſtwem/ á domy y role im náznácżyć ModrzBaz 126v; zali mu [Bogu] to nie wolno przenieść cżłowieká kędy chce? zaż on tego w mocy nie ma/ y nie on ſam ſtop cżłowiecżych licży y kres mu mieſzkáina [!] ná źiemi zámierza? CzechEp 58. Cf przenieść skąd dokąd.

przenieść skąd dokąd (4): Leop Ier 29/4; BielKron 266, 340; Tedy [Abraham] wyſzedſzy z źiemie Cháldeyſkiey/ mieſzkał w Cháránie: á ſtámtąd/ gdy vmárł oćiec iego/ [Bóg] przenioſł go do tey źiemie w ktorey wy teraz mieſzkaćie. WujNT Act 7/4.

Szereg: »zawieść a przenieść« (1): y ine poſpolſtwo záwiodł á przenioſl [transtulit] Nabuzárdan Hetman. Leop 4.Reg 25/11.
W przen [skąd] (4): WróbŻołt 79/9; Oblicże twe ſwyęte miłośćiwye okáż nam/ A będzyem zbáwyeni przez twą możną práwicę/ Gdyżeś ſam z Egiptu przenyoſł wdzyęcżną máćicę LubPs S3v; Winnicęś z AEgyptu przenióſł/ pogányś wygłádźił/ Onęś ſwoią mocną ręką po ſwéy myśli wſádźił. KochPs 121; ArtKanc I16.
B. Zmiana miejsca nie odbywa się przez ruch (35):
a. Na mocy decyzji: zmienić siedzibę, miejsce dziania się [dokąd] (26): KromRozm III Q; vdziáłáli tám [w Wolinie] byli ſniego biſkupſtwo Iulineńſkie/ ktore potym do Káminu przenieſiono. BielKron 291, 175v, 359v [2 r.], 360v; To bácżąc Páńſtwá zachodne/ Ceſarſtwo do Rzymu gdzie też było pierwey przenieſli SkarJedn 200, 206 [2 r.]; Co widząc Mąſz S. beſpiecżnieyſze dla nieprzyiaćioł mieyſce obrał/ y do niego Biſkupſtwo przenioſł: to ieſt/ do Nowiomagu SkarŻyw 528.

przenieść skąd (11): od ktorego ſie pocżęło roźdzyelenie Ceſárſtwá Konſtántynopolſkiego z Włoſkim/ ktore był przenioſł Konſtántyn wielki do Grekow z Rzymá przed piącią ſet lat bez máłá. BielKron 170; Nauki z Bononiey do Padwy przeniosł. BielKron 183v; Klaſztor Biſzowſki z Biſzowey nád Wiſłą przećiw Włocſłáwiowi do Koronowá przenioſł Wiſław Biſkup Włocſłáwſki dla pewnieyſzego mieyſcá/ bo ij tám rzeká Brdá w koło obiegłá. BielKron 366, 281; WujNT 392. Cf »przenieść stolec«.

Zwroty: »przenieść do inego ...« (1): Przeniosł Biſkupſtwo do inego miáſtá. SkarŻyw 528 marg.

»przenieść stolec (a. stolicę)« [w tym: skąd (6)] [szyk zmienny] (10): BielKron 156, 342, 342v; Roku záś 1320. Włádiſław Lokietek z Iadwigą Małżonką ſwoią ná Kroleſtwo Polſkie ieſt koronowány w Krákowie/ przeniozwſzy zá zezwoleniem wſzech ſtanow Polſkich Koronę y Stolicę Krolewſką do Krákowá z Gniezná StryjKron 390, 456; W cżym dawáią znáć/ iż odſtępuią/ ſtolice Rzymſkiey/ przypiſuiąc to Papieżowi/ iż on może/ kiedy y kędy chce ſtolicę Piotrowę przenieść. NiemObr 54, 53, 158; PYAST, z Kruſzwice Kołodźiey/ lecż iśćie Krol práwy Do Gniezná Stolec przenioſł KlonKr wstęp A2v, wstęp A2v.

b. Przez czynność prawną (9):
α. Wpisać do akt (7): ZapWar 1548 nr 2667; Przenieśienié zapiſów w Podláſzu: ze ſam ſobie moze przeniéść, máiąc plenipotentią od ſtrony. SarnStat 541.

przenieść z czego w co (1): y dopwsczaya themw tho woyewodziczowi then quyth przenyescz sxyak Groczkich wsiamskie [!] [lege: ziemskie] ZapWar 1548 nr 2667.

przenieść dokąd (2): SarnStat 1268; [y thamze Compromiss Grodzki Cracowski bendzye povynyen przenyescz ZapKrakBiec 1544 9/321]. Cf przenieść skąd dokąd.

przenieść skąd dokąd (1): że nie tylko z Grodu do Ziemſtwá, ále y z powiátu odległégo do powiátu ſwégo właſnégo trzebá przeniéść zapis: Iáko Opráwę żęnie ieſli w Lublinie zápiſano, trzebá do Chełmu przeniéść SarnStat 1268.

Zwrot: »przenieść do akt« [szyk zmienny] (2): Nath tho yescze wssythko pan Viernoss bendzie vinien [...] oczyvysczie seznacz y poczwierdzicz the vgode we wssythkym a zwlascza okolo ponovienya thych granycz vyssey mianovanych iako slussnye vczynionych thak iako ssie godzi a potym tho seznanye do act ziemskich poviathu swego czerskiego na pierwsse Roki Garvolynskie po onym czassie przenyescz ZapWar 1550 nr 2665, 1548 nr 2668.
β. Przedłożyć do rozpatrzenia [dokąd] (2): Dimissoriae literae, vulgo Apostolos vocant, Gdy Sędźia ná vſtánie ſtrony Appeluyący áppeláciey dopuſzcza á czás zakreſza áby yą przes ten czás do tego ſądu do którego appeluye przeniosł. Mącz 226b; A té práwá y z correkturą ná Séym Wálny mieli ich przeniéść. SarnStat 57.
2. Przekazać (o informacji) (2):

[przenieść co: ErazmJęzyk I5v (Linde) cf W przeciwstawieniu.

W przeciwstawieniu: »przenieść ... zataić«: A Pápiririuſſowi/ iż rády nieprzenioſł/ á zátáił/ wielka ſie czeſć zá to ſtáłá. ErazmJęzyk I5v (Linde).]

a. Donieść, oskarżyć [kogo do kogo] (2): Ia tego powtarzáć niechcę/ co ſie wcżorá mowiło/ ácż wiem/ żeś mie iuż w.m. do niekthorych pań przenioſł/ wſzákoż mam thę nádzieię o ich ſtátecżnośći/ iż będą woleć przy prawdźie przeſtáć/ [...] niż to prziymowáć/ co im w.m. (chcąc ſie przylubić) chytrze dáieſz. GórnDworz X5.

przenieść czym (1): Y tákże ſie potym sſtáło/ że oni nieſláchetnicy przenieſli ią onym fáłſzywym ſwiádectwem ſwym do mężá y do vrzędu RejZwierc 201v.

3. Zmienić [kogo, co] (27):
a. Pod względem jakości, istoty rzeczy (2): Zá przenieśięniem ábowiem kápłáńſtwá y zakón przenieśión: przenióſł oboie/ iáko Páweł S. vczy: y ſtał ſye lepſzégo Teſtámentu Pośrzednikiem. BiałKat 343v.
Szereg: »odmienić i przenieść« (1): Odmienił y przenióſł ofiárę/ wedle kápłáńſtwá ſobie właſnégo BiałKat 343v.
b. Pod względem podmiotu lub obiektu oddziaływania: zmienić zakres obejmowania, stosowania (24):
α. W sferze władzy, prawa i innych zjawisk życia społecznego: dać, powierzyć innemu lub rozszerzyć (22): Quod Papa habens vtrunque gladium transtulit imperium. Máiąc obádwá miecże przenioſł Ceſárſtwo (to ieſt ná ſię ſobie ie przywłaſzcżywſzy.) CzechEp 371.

przenieść do kogo, do czego (10): Leop Esth 16/14; Cyrus ſieſtrzeniec Aſtiagis Medſkie kroleſtwo zágáſił á do Perſow przenioſł/ zwyćiężywſzy Aſtiáyeſá. BielKron 268, 111v; StryjKron 712; WujNT przedm 32; PowodPr 66; SkarKaz 275b. Cf przenieść do kogo skąd; skąd do czego; »przenieść do ... inego«.

przenieść od kogo (2): Ten [Heli] był pirwſzym kápłanem/ przeniozſzy ie [kapłaństwo] od ſynow Eleázárowych BielKron 62; y w tym mu [Glińskiemu] Bog [...] poſzczęśći/ iż od Litwy do Ruśi Wielkie Xięſtwo iáko przedtym było z ſtárádawná przenieſie/ y Monárchią Kijowſką odnowi [Litwa i Ruś są n-ethn] StryjKron 712.

przenieść komu (1): ktory [Otton Wielki] pirwſzy ſam Niemcom podawánie ſtolcá Ceſárſkiego przenioſł BielKron 174v.

przenieść na kogo, na co (8): [w kościele katolickim jest] wyele inych zabobonow/ ktore [...] chwałę Bożą ná ſtworzenye przenyoſly KromRozm I Pv; Papież [...] ktory przenioſł ſtolicę Ceſárſką ná ſwe Papieſtwo: transtulit Imperium iáko ſámi wyznawáią: ośiadł y opánował cudze CzechEp 425; WujNT 417. Cf przenieść na kogo przez co; Zwroty.

przenieść na kogo przez co (1): y wſzyſtko práwo/ ieſli któré iego máieſtatowi y potomkom iego Królom y króleſtwu Polſkiému [...]/ którymkolwiek ſpoſobem należáło/ ná nas Miſtrzá/ potomki náſzé/ Komendory/ Conwent y Zakon przez zdánié y odſtąpienié wieczné y nieodezwáné przenióſł SarnStat 1092.

przenieść do kogo skąd (1): A té [litery] napiérwéy od Gréków do Láćińników záſzły: á do Gréków przenióſł był z Phęniciiéy Kádmus Agenorá Królá Phęnickiégo syn. JanNKar B3.

przenieść skąd do czego (1): y ztądże Alexánder Seuerus przeniosł ten obycżay do obieránia vrzędnikow świetſkich. ModrzBaz 46.

W przeciwstawieniu: »oddalić ... przenieść« (1): iż oddalił od nich [Żydów] kroleſtwo ſwoie/ á przenioſł ie do narodow wſzey źiemie SkarKaz 275b.

Zwroty: »przenieść na ine ..., do ... inego, w insze ...« [szyk zmienny] (2:1:1): BielKron 91v; iż ia dla tey niewdzięcżnośći á dla nieſpráwiedliwośći wáſzey dam was poſieść obcym narodom/ á przenioſę kroleſtwá wáſze w inſze narody/ á ludowi nieznáiomemu ſłużyć będziecie. RejZwierc 256v, 189v; iż Mniſzki [...] mogą wſtępowáć w dobra oyczyſté y máćierzyſté práwem ná nie przypádłé: wſzákże ich [...] ná iné obcé oſoby przeniéść żadnym obyczáiem nie będą móc SarnStat 208.

»na się przenieść« = zdobyć, uzyskać (2): A ták on będąc zálecony v krolá/ gdy mu dał nawyſzſſą moc y zacność/ ſam ná ſię przeniosł [in semetipsum retorsit] nawyſzſſe ofiárownictwo BudBib 2.Mach 4/24; Lecż oni [Grecy] ná tym nie przeſtáiąc/ wſchodne Pátryárchy pod ſobą mieć/ y ich dawno záſłużoną od Apoſtołow doſtoyność ná ſię przenieść do Cárogrodu chćieli. SkarJedn 178.

β. O zmianie przedmiotu uczuć (własnych lub cudzych) [do kogo, na kogo] (2): Niechby nád wſzytkié głębiéy oná w piekle byłá/ Która táką niecnotę piérwéy zámyśliłá. Wiárę ſwoię przenioſłá do mężá obcego GosłCast 32.
W przen (1): Rácż przypráwić mowę mą ku tákiey łágodnośći/ Abych mogłá vbłágáć v lwá iego ſrogośći/ Rácż przenieść ſerce iego ná ſprzećiwniká mego LubPs hh5v.
c. Czyjąś pozycję społeczną [od kogo do kogo] (1): Przeto Senat przenioſł go [Serwiusza Tuliusza] był od Plebeuſzow do Pátricyow/ á potym go krol zá zyęciá wzyął. BielKron 103.
4. Przejść lub spowodować przejście górą nad czymś (5):
a. Z podmiotem nieosobowym [co] (2): Bo ten pożar y Rzékę y Gorę przenieśie KochZg A3; Ieſli murom álbo párkanom nie duffaſz/ oſtháwiay ie wielkim drzewem pochyło/ ná thym mieyſcu ná kthore nieprzyiaćieł [!] ſtrzela/ áby kula káżda ſzłá wzgorę ślozem po drzewie/ thák przenieſie mur/ ſzkody nie vcyni [!] BielSpr 64v.
b. Z podmiotem osobowym [kogo, co czym] (3): położył dzyecię ſyná iego przed pługiem Telemachá/ przenioſł go Vliſes pługiem BielKron 56.
[Zwrot: »przenieść okiem« = nie dostrzec, nie zauważyć, przeoczyć: Vyźrzyſzli oſłá álbo wołu brátá ſwego/ á on padł ná drodze/ nie przenieśieſz go okiem [non despicies]/ ále mu go pomożeſz zdźwignąć. Leop 1575 Deut 22/4 (Linde) [przekład tego samego tekstu] WujBib Deut 22/4 (Linde).]
Przen (2):
Zwrot: »oczyma przenieść« = okazać lekceważenie, pogardę [szyk zmienny] (2): Aliśći ſkoro ſczęśćié trochę go podnieśie/ On záraz wnet oczymá náiu rad przenieśie. PudłFr 65; że y tey wiazáney Polſzcżyzny moiey [...] ocżymá przenieść nie będźieſz racżył RybGęśli A3.
5. Przełożyć na inny język [co] (2):

przenieść z czego (1): O tym náſz Panormitanus Polſki pożytecznie z Commentarzów práwá Ceſárſkiégo przenióſł diſputácię w kśięgách Státutu SarnStat 1272.

Zwrot: »do [której] mowy przenieść« (1): Philemo ią [komedię] po Grecku napiſał, y przezwał THESAVRON ięzykiem ſwym. Tę do ſtárorzymſkiey Mowy Plautus przeniosſzy, TRINVMMVM miánował. CiekPotr 3.
6. Przewyższyć, okazać się większym pod jakimś względem [w tym: kogo, co (6)] (7): bo kupiectwo oyczowo thego przenieſć niemogło czo on miał z rozumu ſwego, Bowiem wielką iſcie mądroſcią obdarzon był BielŻyw 29; RejZwierc 78v; Pytał go [arcybiskup króla] ieſli Koſcioł Boży chce chędożyć/ Wiáry ſtrzedz y Kroleſtwo też zwierzone mnożyć. To Krol nie tylko przyrzekł pełnić w ſwey cáłośći/ Lecż z mocą Bożą przenieść z vprzeymey pilnośći. StryjWjaz C2; obfitość wſzego Przenieśie licżbę kwiátow/ y liśćia rożnego. GrabowSet K4.

przenieść czym [= pod jakim względem] (2): Ieden drugiego ſtroiem przenieść vśiłował/ Zaden dla głośney ſławy koſztu nie żáłował. StryjWjaz Bv, B3.

a. Pod względem rozmiarów fizycznych (1):

[przenieść czym [= o ile]: A tak, gdy probowano plonu, tedy ze dwu kop będzie tylko kor. 1 i przeniesie miarką młyńską, których jest w korzec jeden 10. LustrRus 94.]

Przen (1): Abowiem ták ieſt wielkie miłoſierdzie twoie iż ſnadz przenioſlo wielkoſć niebieſką/ á pewnoſć obietnic twoich ieſt ſnadz ſerſſa niż odniebá do ziemie RejPs 84v.
7. Wybaczyć, odpuścić (4):
Zwrot: »przenieść grzech, nieprawość« [w tym: czym (1)] [szyk zmienny] (3:1): ále proſſę moy Pánie/ ábyś przenioſl niepráwość ſlugi twego Leop 2.Reg 24/10; WujJud 83; Záżeś nie ty ieſt/ Pánie/ oycem moim/ Coś grzechy przenioſł/ miłośierdźiem twoim? GrabowSet Iv; Nátán świádcży mu że iuż grzech iego był odpuſzcżony mowiąc: Tranſtulit Dominus peccatum tuum. Przenioſł Pan Bog grzech twoy. WysKaz 29.
Szereg: »przenieść albo odpuścić« (1): Acżći y oná ſpowiedź Dawidowá przed Náthánem Prorokiem iáwna byłá: Zgrzeſzyłem Pánu: zá ktorą mu theż Prorok z ſtrony Bożey rozgrzeſzenie dáiąc mowi: Przeto też Pan Bog przenioſł álbo odpuśćił grzech twoy. WujJud 83.

Synonimy: 1.B.b.α. wpisać; β. apelować; 3. zmienić; b.α. poruczyć, powierzyć; 5. przełożyć, przepisać, przetłumaczyć, wyłożyć; 6. przemoc, prześć, przetrwać, przewyciężyć, przewysszyć; 7. darować, odpuścić, przebaczyć.

Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.

Cf PRZENIESIENIE, PRZENIESIONY

RS