[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBIERAĆ (20) vb impf

-e- (4) Mącz (3), GosłCast, -é- (1) Strum.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 przybieråm
2 przybieråsz przybieråcie
3 przybierå przybierają
praet
pl
3 m pers przybierali
imperativus
sg pl
1 przybieråjmy
2 przybieråj
conditionalis
sg pl
2 m byś przybieråł m pers
3 m m pers by przybieråli

praes 1 sg przybieråm (3). ◊ 2 sg przybieråsz (1). ◊ 3 sg przybierå (5). ◊ 2 pl przybieråcie (1). ◊ 3 pl przybierają (4). ◊ praet 3 pl m pers przybierali (2). ◊ imp 2 sg przybieråj (1). ◊ 1 pl przybieråjmy (1). ◊ con 2 sg m byś przybieråł (1). ◊ 3 pl m pers by przybieråli (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

1. Ubierać, wkładać coś na siebie lub kogoś; stroić; ornare HistAl, Cn; amicire, induere, tegere, vestire Cn [w tym: kogo, co (ciało) (5)] (7): nye przyſtoi [rodzicom] [...] odzyenya tákyego yedwabnego nábywáć/ w ktorymby ſyny ſwe nosili/ á koſztownye ony przybyerali. GliczKsiąż E7v.

przybierać w co (1): Galeo, Przibieram kogo w prziłbicę. Mącz 142a; [Mniſzy ſklaſtora vćiekáią A pánie w ſwe kápice przybieráią SądParysa C3].

przybierać czym (3): Ciáłá wáſze chwálebnemi ſzátámi przybieracie HistAl K4v; Ci gdy ná Olimpij [...] koronę y inſſe zwycyęſtwo otrzymáli/ Oycá ſwego [...] oną koroną przybyeráli. GliczKsiąż C7; RejPos [226].

Zwrot: »[co] na się przybierać« (1): Wolę wytrzymáć krwáwé niepokoie [...]. Gdźie [Mars] [...] łſniącé zbroie ſrogié Ná śię przybiera GosłCast 40.
Przen [w co] (1): Cierniemeś koronowan/ ábyś/ w ćię wierzące/ W korony/ twey miłośći przybierał/ gorące. GrabowSet P4v.
2. Ozdabiać, przystrajać, upiększać; ornare HistAl, Mącz, Cn; variegare Mącz; adornare, colorare, decorare, exornare, investire, pingere, variare Cn [w tym: kogo, co (7)] (8): Inſzi buduią koſcioly/ przybieraią ſciany SeklKat Q3v; Orno, Chędożę/ Piękrzę/ Przibieram Mącz 269b, 475d; SkarŻyw 131.

przybierać czym (2): SeklKat Q3v; Kupidow koſcioł rożą/ kwieciem/ y liſciem rozmáitym przybieraſz HistAl Kv.

Szereg: »gładzić i przybierać« (1): odpráwiwſzy ią [panią zalotnie przybraną] iáko przyſtało/ kápłani y zakonnicy/ ktorzy przy nim [św. Brunonie] byli/ rzekli mu: cżemuś iey nie zfukał/ iſz ták twarz ſwoię głádzi y przybiera? SkarŻyw 292.
Przen [komu] (1):

W połączeniu szeregowym (1): vmyſl yego tedy mu [nauczyciel uczniowi] opatrza/ chędoży/ przybyera. GliczKsiąż N5v.

3. Kraść, być złodziejem (2): Item powyedzyal yſz pyothrek thak nyewyelky czarnavi chlopyk [...] przibyera. LibMal 1543/75.
Szereg: »przybierać albo przykradać« (1): O tych co ſię tułaią á przybieráią álbo przykradáią UstPraw I3.
4. Powiększać otrzymując lub dając; amplius aliquid accipere, accepti addere Cn [w tym: czego (2)] (3):

przybierać od kogo (1): Toż ſię mowi y o Anyołách: nie záraz wſzytko rozumienie y mądrość máią/ ále nowego im też obiáwienia przybywa/ y od kośćiołá [...] wiádomośći przybieráią. SkarKaz 485a.

przybierać czemu (żywotne) (1): Przybiérayże im [karpiom] Wody w Stawku więcéy/ áby ſye im ſzérzéy roźlałá/ y głębiéy wezbráłá. Strum O4.

Zwrot: »przybierać więcej« [szyk zmienny]« (2): Abowiem tá [łakoma chuć] gdzie iuż ieſt nie ma w ſobie miáry/ [...] Iż im więcey przybiera tym záwżdy mniey miewa HistLan E4; Strum O4.

Synonimy: 1. oblekać, odziewać, odziewać się; 2. chędożyć, okraszać, ozdabiać, piększyć, przystrajać; 3. kraść, oddalać, odejmować; 4. dawać, dodawać, przydawać.

Formacje współrdzenne cf BRAĆ.

Cf PRZYBIERAJĄCY, PRZYBIERANIE

ALKa