1. Młodzieniec, wyrostek, syn; masculus Murm, BartBydg; puer Mącz, Calep; iuvenis BartBydg; adolescentulus, pubes Mącz; puellus Cn (36): Masculus. Menlich ader eyn menlin Męſczynſkiey płćy párobek áłbo chłopyec. Murm 45; BartBydg 78, 87b; Proſzę was chcieycie miſie/ tym chłopczem żachować RejJóz C; A iakoż my z tym chłopczem tu ſie włoczyć mamy RejJóz Nv; ze czwarthku na pyąthek therasz przeminąli chlopcza o ſzyodmey godzinye vrodziwſchi LibMal 1548/138v; a yanek yako chlopyec lyath nyemayączi yeſzcze puſzczon LibMal 1548/146v, 1547/128v, 1550/153, 156, 1552/167, 1554/184, 187; wſámę dwánaſcye lat gdy iuż y dzyecyę chłopcem będzye/ y rozum nyeyáko vſtáły/ vmyſl też bácżnieyſſy. GliczKsiąż I6v, I2v; BielKron 26, 123; Mącz 90b, 262a, 311d, 329a; GDy kogo Brzuch boli [...] day mu pić mleká/ niewieśćiego/ zwłaſzczá tey coby chłopcá doiłá. SienLek 98v, 102, 110; RejPos 56v [2 r.]; RejZwierc 5v; BudBib 3.Reg 11/16; Słyſzeliśćie też [...]/ iż pod Sędomierzem dwá chłopcy iednego chłopcá okrutnie zábili ModrzBaz 144, 13v [2 r.], 144 [2 r.]; y od tego cżáſu od onego cżárnego chłopcá wolen był SkarŻyw 250; Calep [872]b.

2. Młody służący, terminator, giermek, paź; armiger, cacula, ensifer, scutifer, servus Mącz; cosmeta, scutigerulus Calep (83): Item wuyewi ſwemu Janowy ſzwyąthoſlawſkyemv yeſchcze chłopczem vnyego ſluzacz pyerzczyonek [...] vkradl LibMal 1547/127; Item zeznal ze od sziedmy 1yath bendącz chłopczem v pana Theodoruſcha 1igąſzi [...] vkradl pyerſczien zlothy [...] vcziekl sdrugym chłopczem LibMal 1552/169, 1545/103, 1547/133, 1552/169 [3 r.]; RejJóz H6v; RejKup e6V, f7, f8, Gv; Ci pánowye [...] poſpolicye chłopce chowáyą od miſternego á ſmyſlnego zwodzenya byałych głow GliczKsiąż I2, H5, H6v; RejWiz 54, 73; Leop 1.Reg 20/22; kazał chłopcu co go wodził áby go przywiodł do ſłupow BielKron 52; A gdy paćierz śpiewano we mſzy/ Ian Tárło we zbroi/ y chłopiec ktory drzewo noſił do kośćiołá wiecháli BielKron 425v, 3v [3 r.], 24 [2 r.], 63v [5 r.], 66 [6 r.], [85²]v (25); Cacula, servus militis apud Plautum, Chłopiec żołnierski. Mącz 28d; Puer cauponius, Karczmarski chłopiec. Mącz 42c; Minister libidinis, Zwodźiciel/ Zwodcá/ Chłopiec który pánu zwodźi pánie/ Ruffian Mącz 222b, 16c, 104a, 202c, 376c; iż biedá temu chłopcu/ ktoryby [...] páná czo dzieſięć krokow ſtąpi ocieráć/ á cżoſáć nie miał. GórnDworz E8, 88v [4 r.]; HistLan B4v; RejZwierc 59v; BielSpr 46v; SkarŻyw 212; KochFr 25, 26; Chłopiec ieſteś tu? roświeć. WerGośc 251 [idem GórnDworz S8v], 251, 252 [2 r.]; Cosmeta ‒ Komornik, chłopiec ktori pana vbiera Calep [265]b; Scutigerulus ‒ Chłopiecz tarczą noſzaci. Calep 958b; Záraz chłopiec odnieśie/ ieſcze wam dáruię Parę podków do tego. WyprPl B2v; A chłopcá wpráwnego Ma miáſto Rufianá/ niecnotę iáwnego. Ten mu śniadánie nośi/ Dobry dźień powiáda KlonWor 62.

chłopiec czyj [w tym: cum G (5), cum poss (2)] (7): Iakom ya Chlopcza Raphala Iezewskiego na dobrovolney drodze nye zabyl ZapWar 1524 nr 2194; LibMal 1545/98v, 1547/130v; Chłopiec Helizeuſzow ráno vyrzał iż obległ wielki lud miáſto BielKron [85²]v; GórnDworz S8v; WerGośc 252; KochAp 9.

W połączeniu z imieniem a. nazwiskiem [imię + chłopiec (4), chłopiec + imię (3)] (7): poſlala pon Catharzina zilyna pawla Chlopcza do Goſpodi szwyeczkiey LibMal 1544/88v; Item v Iankowey pod gorka ſvknya Iankowy chlopczu glupyewſkyego vkradl LibMal 1545/98v, 1545/98v, 1546/120v, 1551/165v, 166; BielKron 85.

W charakterystycznych połączeniach: chłopiec karczmarski, pański, wprawny, żołnierski.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Puer, Dziecię/ Chłopiec/ też Sin/ Sługá. Mącz 329d.