1. Chciwość, skąpstwo, żądza posiadania; avaritia Mymer¹, Mącz, Calag, Calep; sordes Mącz, Cn; cupido, cupiditas, rapacitas Mącz; aviditas Calag; illeberalitas, tenacitas Calep; avidus spiritus, lucripido, sordida parsimonia, turpis lucri cupido Cn (468): Gdy go zwyciężytz tako niemogl/ wziąl go na wyſoką gorę/ ij kuſil iego lakomſtwem/ vkázawſſy iemu ziemie ij kroleſtwa wſſytki ij chwálę ijch mowiątz. OpecŻyw 38, 72v; Mymer¹ 34v; BielŻyw 117, 126, 137,161; MiechGlab *2v; Ale kto mi dziś ukaże, Kogo łakomstwo nie zmaże. BierRozm 16, 19; WróbŻołt 118/36, s. oo; RejPs 58v, 72v, 221v; na ſtaroſċ Każdego ma ruſzyć ta złoſċ. Lakomſtwo czo wſzytkiem ſkodzy RejKup d5v; HistAl I6v; KromRozm I A3v, E [2 r.]; MurzHist L4; MurzNT 66; BielKom Ev, F; GliczKsiąż O6; LubPs K4v, aa6v; GroicPorz b3v, c2, c4v, ddv; thákowi odſztzepieńcy/ z łákomſtwa będą wámi kuptzyć/ zmyſlonymi ſlowy/ iakoby zá pieniądze miáło być dáne odpuſztzen[ie] g[rze]chow/ łáſká Boża/ y kroleſtwo niebieſkie. KrowObr A4v, A4v, B, 75, 105, 137v; Bo pewnie wiem/ káżdemu wſzytko zginie márnie/ Kto do ſiebie z łákomſtwem co cudzego gárnie. RejWiz 125v; Boć to iedno Wilk z Liſzką co nie zye zágrzebie/ Niechayże to łákomſtwo nie vnośi ciebie. RejWiz 191, 72v, 75, 88 [2 r.], 94, 104 (14); kthory nienawidzi łákomſtwá [qui autem odit avaritiam]/ długie będą dni iego. Leop Prov 28/16, Ps 118/36, Eccli 14 arg, Amos 9/1, 1.Thess 2/5; RejZwierz 6, 20, 32v, 43v, 101v, A6; BibRadz Ex 18/21, Sap 10/11, Act 19/24, 1.Thess 2/5, 2.Petr 2/3 (8); [Benedykt VIII] odpowiedzyał: ieſtem o łákomſtwo potępion/ á ták cię proſzę idź á wyymi ná tym mieyſcu moie ſkárby á rozday przebog vbogim BielKron 176; ludzye s pokoiá w grzechy rozmáite ſie wdawáli/ zwłaſzcżá w łákomſtwá co dźiś zową goſpodárſthwem BielKron 416v, 3, 25v, 26, 32, 126 (12); KochSat B2; Avaritia ardere, Lákomſtwem być zárażonym/ mrzeć ná groſz niektórzi mowią. Mącz 15b, 19c [3 r.], 29c, 68b, 223b, 394d (20); Prot B, Dv; RejAp 107, 189, Eev; GórnDworz A3; HistRzym 73, 114, 120v, 135, 135v [2 r.]; Lákomſtwo iáko było záwżdy brzidliwe v Páná RejPos 217v marg, 138v, 217v marg, 218 [2 r.], 220; HistLan E4 [2 r.]; KuczbKat 310; RejZwierc A6 [2 r.], A6v [4 r.], 20v, 21v, 37 (43); RejPosWstaw [110³] [3 r.]; Lecż nie chodzili ſynowie iego drogámi iego/ ále náchylili ſię zá łákomſtwem/ á bráli dáry BudBib 1.Reg 8/3, Ier 6/13; BudNT 2.Cor 7/2, 2.Petr 2/3; PaprPan A3v; á nie dla łákomſtwá/ ábo sławy [neque pro ambitione aut gloria]/ ále o wiárę y o domy/ o dźiatki y żony/ na oſtátek o Rzecżpoſpolitą cżynić będźiem. ModrzBaz 128, 5v, 43v, 55v, 56, 114v (8); KochDryas A2v; á chcemy wleść gdźie nas więc łákómſtwo wpycha/ głębiéy [w ziemię]/ ſkąd Złoto/ Srzebro/ żelázo/ kruſzce/ kámięnié drogié/ y inſze bogáctwá Oczko 3v; Calag 224b; [Ananiasz] ſkłámał/ á łákomſtwem znowu vwiedziony iáko świętokraycá/ to co iuſz nie iego/ ále wſzytkiey bráćiey było/ śmiał ſobie przywłaſzcżyć. SkarŻyw 535, 35 [2 r.] 57, 88, 100, 462; CzechEp 19, 251 [2 r.]; Ieſli [heretycy] zła w oczu wáſzych mſza/ y proceſsiia/ Aza lepſzé łákomſtwo/ y tá ambiciia? [...] Chwaliſz iáko w tym zborze dobrze náuczáią/ A przedśię tám ſię ćiśnieſz/ kędy rozdawáią. KochFr 103; Ták łákomſtwo bezecné ludzką myśl fáłſzuie/ Ze mu nie/ okróm co wrzód rodźi/ nieſmákuie. KochDz 105; ReszPrz 72; PudłFr 43; BielRozm 8; źle się tám dźieie/ gdźie Rzeczp: vboga ieſt/ á prywatne bogáctwá roſtą/ y z nimi łákomſtwo. GórnRozm I3v; KmitaPsal A3, A 4; KochWr 32 [2 r.]; Ona nauka y rozum naſzalenſtwo poſzla dla gniewu á lakomſtwa ſrogiego PaprUp Hv, D3v; Illiberalitas, Skępoſc, łákomſtwo. Calep 504a, 113a, 1054a; Phil L2, Q3 [2 r.]; GrabowSet G3v; LatHar 218, 262, 607 [2 r.]; RybGęśli B2v; WujNT 243, Luc 12/15, s. 310, 1.Thess 2/5, Hebr 12/5 (14); SkarKaz 610b; Ale łákomſtwo/ y ćiáſne a tylo do ſwoich właſnych pożytkow przywiązáne ſerce/ wſzytki dobre rády roſpraſza. SkarKazSej 668a, 668a marg, 693b, 740b [2 r.]; KlonFlis C2v; Gdyż igránie vcżćiwe ná fortunę zgołá/ Puſzcża ſię: [...] Przećiw Bogu y brátu łákomſtwem nie grzeſzy. Koſtyrę nieſzcżyrego łákomſtwo vwodźi: A tylko ſię ſztnkámi y korzyśćią chłodźi. KlonWor 72, 14, 29, 72; PudłDydo A2v.

łakomstwo czego (1): Do kthorey okrutnośći y niecnoty więcey go [Mariusza] przywiodłá chćiwość y łákomſthwo dobr cudzych/ gdyż náweth y wywołánych oycow dzieći y wnnki notavit infamia, y wſzytkioh dobrá ſobie przywłaſzcżył Phil 0.

łakomstwo w czym (1): ták ſwe żądze dzierżał ná wodzy/ iż áni łákomſtwá w nábywániu/ áni puſtoty w doſtátku/ áni okrucieńſtwá we władzey [...] w nim znáć/ ani ſłycháć nie było GórnDworz B7.

łakomstwo czyje (45): BielŻyw 143; RejPs 58v; SeklWyzn 2v, 3, c3; KromRozm I E; Diar 33; BielKom A4v; LubPs N2v; KrowObr 160; Sámi páſterze nieumieli wyrozumienia: wſſyſcy ſie puśćili ná ſwą drogę/ kozdziurny zá ſwym łákomſtwem [unusquisque ad avaritiam suam] Leop Is 56/11; A Menelaus trwał przed ſie ná vrzędzie onym/ prze niektorych potentatow á mocnych pánow łákomſtwo [propter eorum avaritiam]: pomnażáiąc ſie we złośći/ y w zdrádach przećiwko mieſzcżánom. Leop 2.Mach 4/50, Is 57/17; BibRadz Dan 11 arg, Mich 6 arg, 2.Mach4/50; OrzRozm H2 marg; BielKron 135v, 176, 245v, 443v; Mącz 288d, 304c, 403a, 504b; RejAp 164; RejPos Bv, 60v, 84v, 218 [2 r.]; GrzegŚm A4v; RejZwierc 69v; BudBib I 369a marg, Is 57/17, Ez 33/31; A o zacnych oſobách co mam mowić/ ktorzi w bitwie polegli/ dla twego łákomſtwá [cupiditatis tuae causa?]. ModrzBaz 108; SkarŻyw 498, 582; CzechEp 206; SkarKaz 610a, 610b; CiekPotr 14, 55; CzahTr D4.

W porównaniu (1): Łákomſtwo ſtarego morſkiemu dziwu ieſt podobne. BielŻyw 143.

W połączeniach szeregowych (przy wyliczaniu złych cech) (106): BierRaj 18v; OpecŻyw 76v, 83v, 91v; BielŻyw 120; Tak y v cżłowieka gdy będą paznochti nie ſzyrokie ale długie, á zakrzywione na konczach/ znamionuią drapieztwo okrutnoſć niewiarę łákomſtwo/ zawidzenie y mężoboyſtwo. GlabGad P3v; BierRozm 10; SeklKat Z2v; RejKup dd6v; KromRozm I C3, [L]v; MurzNT 76; KromRozm III D5v; KrowObr 21v, 63v, 226v; RejWiz 94, 101v, 137v, 156v, 193v, Cc6v; A twoie ocży y ſerce (ſkłoniły ſie) ku łákomſtwu/ y ná rozlánie krwie niewinney/ y ná pothwarz/ y ná biegánie złego vcżynku [Tui vero oculi et cor ad avaritiam et ad sanguinem innocentem fundendum et ad calumniam et ad cursum mali operis]. Leop Ier 22/17; LudWieś A4; OrzRozm H2; BielKron 91v, 155, 162v, 195, 200v, 443v; A náſtáło [w Rzeczypospolitej] łákómſtwo y ſwawola wielka/ Wzgárdá Sądów/ zuchwálſtwo/ y wſzeteczność wſzelka. KochZg A4v; Mącz 221a, 297c, 346a; LeovPrzep B4v; RejAp 93; A tá zła wola niekiedy roſcie/ [...] prze łákomſtwo/ łupieſtwo/ pychę / okrucieńſtwo y roſpuſtne życie iego GórnDworz Hh8, B7, C6, Ee3, Ggv, Gg6; HistRzym 111v; RejPos 115v, 165, 229, 230v; GrzegŚm 21; KuczbKat 320; LAkomſtwo miłe/ zazdrość/ pychá/ dobre mienie/ Snádnie nam pokáźiło poććiwe ſumnienie RejZwierc 269, A6v, 36, 48, 54v, 63 (17); CzechRozm 187v; RejPosWstaw [110²], [110⁸] [2 r.]; BudNT Eph 5/3; niektorzi Poborce co zwykłe podátki wybieráli/ cżęſtokroć w wielkiem podeyrzeniu bywáli/ ábo z ſtrony łákomſtwá/ ábo niewiernośći/ ábo niesłuſznego wybieránia [vel avaritiae, vel perfidiae, vel expilationis iniustae] ModrzBaz 124v, 55v [2 r.], 136v; SkarŻyw 80, 87, 238, 284, 317; WerKaz 298; BielSen 12; BielRozm 4; GórnRozm F4; KochWr 26; Phil P2; LatHar +++2, 129, 130, 598; WujNT Mar 7/22, s. 416, Rom 1/29, s. 591, Eph 4/19 (8); łákomſtwo/ hárdość/ łupieſtwo/ zdrádá/ nieſtátek wſzytkich opánował SkarKaz )(3, 246a, 457b, 458b; SkarKazSej 675a; KlonWor 29, 73.

W przeciwstawieniach: »łakomstwo ... dobroć (2), hojność (2), sprawiedliwość (2), błogosławienie, cnotka, potrzeba, szczodrobliwość, szczodrota« (10): Lákomſtwo cżyni ludzie wzgardzone á zawiſtne, ale ſzcżodrota przyiemne. BielŻyw 169; GliczKsiąż E8v; Bo gdzie záſtąpi ſpráwiedliwość/ iuż vſtáć musi łákomſtwo/ iuż gniew/ iuż zazdrość. RejZwierc 54v, B3v, 49, 231v, 242v; BudNT 2.Cor 9/5; WujNT 2.Cor 9/5; KlonFlis C3.

W charakterystycznych połączeniach: łakomstwo bezecne, marne (5), nędzne, niemiłościwe, niezbedne, okrutne (2), przeklęte, sprosne (5), srogie, wszeteczne, zbytnie (2), zdradne, złe (2); łakomstwo panuje (2), uwodzi (3); łakomstwa brzydzić się, nienawidzieć, strzec się, wiarować się; łakomstwo okazać, uskramiać; udać się na (w) łakomstwo (2); łakomstwem gubić się, grzeszyć (2), być uwiedzionym, wzgardzić.

Personifikacje (4): Komornikow pana Sżcżęſciá ieſtći niemało doſyćz wſpanoſzałych/ a cżelnieyſzi Pych/ Dopor cżći/ Luboſćz/ Lako^mſtwo/ ktorzy mie (iakom rzekł) z dworu wypchali. ForCnR B, A3v, Bv; RejWiz 31v.

2. Żarłoczność, nadmierne pragnienie jedzenia; gastrimargia Mącz; immoderatus cibus et pastus Cn (18): LubPs R6v; RejFig Bb6; zbytnie łákomſtwo/ á to gdy niekto łákomie żrze á połyka niedobrze żuiąc SienLek 13; RejZwierc A6, A6v, 59, 59v, 61, 75; Vżywáli do ſytu: chęć przedśię zoſtáie/ A pan wedla łákomſtwá doſtátku dodáie. KochPs 116; SkarŻyw 346; Rácż nam dáć chleb náſz powſzedni/ łákomſtwo od nas odeymi/ niech ſię o brzuch nie ſtáramy/ oń zbytniey piecży nie mamy ArtKanc M17.