»ptacy polni (a. polne ptaszątka)« (4): FalZioł IV 23d; SienLek 6v; zwłaſzcżá Párdwy/ Kuropátwy/ y inni pthacy polni/ tákież źwierzętá wſzelkie vćiekáią gdy ſie woyſká zlękną. BielSpr 68v; ArtKanc N2.

»polny świercz(ek) (a. świerszcz)« = Gryllus campestris; świerszcz polny, owad prostoskrzydly z rodziny świerszczowatych (Gryllidae); cicada Mącz [szyk 2:2] (4): Cicada, Swiercz polny/ też Szárańczá. Mącz 52d; KochMon 24; Polny Świércz co głoſu sſtáie/ Gwałtownému ſłońcu łáie. KochSob 62; KmitaSpit C6v.

»źwi(e)rzę(ta) (a. źwi(e)rz), bestyje, bydło polne(-y)« = bestia(-ae) agri Vulg, PolAnt; animalia a. fera agri PolAnt (24:8:2): Z tichże vod będą pić wſzytki źwierżęta polne WróbŻołt 103/11; LubPs N3, S3v, X5v [2 r.]; Rzekł tedy pan Bog do wężá/ Iżeś to vczynił/ przeklętym zoſtánieſz nád wſzytki źwierzętá/ y nád wſzytki beſtije polne BibRadz Gen 3/14, Gen 2/19, 20, 3/1, Ex 23/11, Iob 40/15 (13); HistRzym 40; RejPos 60v; RejZwierc 263v; Nieboyćie ſię bydło polne/ bo zrodziły łąki wpuſzczy/ bo drzewo przyniosło owoc ſwoy BudBib Ioel 2/22, Is 56/9, Ez 33/27, 34/5, 8, Dan 4/9 (9); CzechRozm 114v; Zwiérz ią [winnicę] polny/ źwiérz łakomy/ do czyſtá zepſował. KochPs 121, 11; Nádto y beſtye polne dałem mu [człowiekowi]/ żeby mu ſłużyły. PowodPr 14; [Glosy II 74/95].

»polny, (i) leśny« [szyk 1:1] (2): SKowronek [...] Miedzi ptaki polnemi y leſnemi napierwiey ku Wioſnie ſpiewać pocżyna. FalZioł IV 23d; KochPs 11.

»kwiat (a. kwiatki, a. kwiateczek) polny(-e) (a. kwiecie polne)« = flos campi Vulg; flos agri PolAnt [szyk 17:6] (23): BielKom C7; LubPs X4v; Leop Cant 2/1; BielKron 24v; RejAp D6, 180v; Pátrzcie ná lilie y ná ine kwiatki polne/ iáko pięknie roſtą/ á nie robią ná tho/ áni przędą. RejPos 217, 162v, 217v, 219, 220 marg; GrzegŚm 2; RejZwierc 82; BudBib Is 40/6; MWilkHist E3v; KlonŻal Bv; KochPieś 7; Iuż trawá, láſy, gáiowie/ kwiećie polne, y też ptaſzkowié/ Pánu ſię ſwoiemu z chućią ráduią ArtKanc E19, O4v, Q19v; Bo iáko piſmá ſwięte mowią/ żywot náſz przypodobány ieſt do báńki ná wodzie [...]: przypodoba gi też kwiátecżkowi polnemu/ ktory w iedney godzinie kwitnąc bywa záſię vſchłym. Phil H3; LatHar 563, 638.

»lilija(-e) polna(-e)« = lilium agri PolAnt, Vulg (4): Totz ieſt panna ſſlachetná/ matka bożá miloſciwá/ ktorá iako liliá polná/ rożá bez cirniá/ tak tą panna od wſſelkié zmazy grzéchu była oddálona OpecŻyw 183; MurzNT Matth 6/28; RejPos 220; A o odźienie przecz ſię troſzczećie? Przypátrzcie ſię liliam polnym iáko roſtą: nie prácuią áni przędą. WujNT Matth 6/28.

»owoce polne« (1): Rozlicżne owoce polne [Pan] k żywnośći im ſpráwił LubPs gg4.

»trawa polna« = foenum PolAnt, Vulg; germen, herba PolAnt [szyk 5:1] (6): MurzNT Matth 6/30; na trawie polney roſą niebieſką będzie kropion BudBib Dan 4/15[20], Num 22/4, Dan 4/23[20]; KochFr 4; A ieſliż trawę polną/ [...] Bog ták przyodźiewa: iákoż dáleko więcey was o máłowierni? WujNT Matth 6/30.

»ziele (a. zioł(k)a) polne« = herba agri PolAnt [szyk 5:3] (8): FalZioł I 8b; A oná [ziemia] thobie rodźić będźie ćiernia y oſty/ y będzieſz pożywał źiela polnego. BibRadz Gen 3/18, Gen 2/5, Ex 10/15; KlonŻal A3v; GostGosp 128, 132; LatHar 400.

»polna dryjakiew« = Centaurea scabiosa L. (Rost); chaber driakiewnik, bylina z rodziny złożonych (Compositae) i Scabiosa columbaria L. (Rost); driakiew gołębia, bylina z rodziny szczeciowatych (Dipsacaceae) [szyk 40:4] (44): Też vwarz trzy garſci miętki á polney drijakwie w winie á tego ciepło przyłoż na żywot FalZioł I 82a; Też ziele ſamo Polną drijakiew ſwieżo ſtłucż, z ſolą y z oliwą á przykładać na priſzcż: dobrze ieſt. FalZioł V 71v, +4d, +5c, I 29a, 31a, 44a (37); Polná drijakieẃ/ Scabioſa, Apoſtemenkraut SienLek 218, 125v [2 r.], 153v, 154v, 173v, Xxxv.

»figa polna« = Ficus sycomorus Ł; sykomor lub figa morwowa, drzewo z rodziny morwowatych (Moraceae) (1): Nie ieſtem Prorok/ áni ieſthem ſyn Pro⟨ro⟩cki: ále páſtuchá ia ieſthem vrywáiący Figi polne [ego sum velicans sycomoros]. Leop Am 7/14.

»(biała) gorczyca polna« = Sinapis alba L. (Rost); gorczyca jasna, roślina roczna z rodziny krzyżowych (Cruciferae) a. Sinapis arvenis L.; gorczyca polna (2): domowa Gorczycza ieſt zagrzewaiącza y odwilżaiącza w wtorim ſłopniu á wſzakoż polna ieſth mocznieyſza FalZioł I 50c, I 50c.

[»polna gorczyca mniejsza i więtsza« = Sisymbrium officinale (L.) Scop. et Sirio L.; stulisz lekarski i stulisz gładki, rośliny roczne lub dwuletnie z rodziny krzyżowych (Cruciferae): Polna gorcżycá mnieyſza y więtſza. Irio minor et maior. SienHerb L2#.]

»polna gruszka« = Pirus communis L. (Rost); grusza pospolita, drzewo z rodziny różowatych (Rosaceae) [szyk 1:1] (2): W Leſiech roſcie to ziele [gruszyczka] liſth ma podobny ku gruſzcze polney FalZioł I 116c, I 114a.

»polne gwoździki ([goździki])« = Dianthus deltoides L. (Rost); goździk kropkowany, bylina z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae) (5): POlne gwozdziki/ gałąſki polnych gwozdzykow gęſte roſzcżki s ſiebie wypuſzcżaią FalZioł I 54d, [+3]c, I 54d, 55 żp; [Filius a^nte patr^em gozdziki polne SzymŁowEnch +2v].

»polne gwoździki« = Lysimachia vulgaris L. (Rost); tojeść pospolita, bylina z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae) [szyk 1:1] (2): Lysimachia – Toieſc wielki. [...] Polne gwozdziki. Calep 624a, 1012a.

»gwoździki polne« = Leucoium vernum L. (Rost); śnieżyca wiosenna, bylina z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae) (1): Leucoion – Gwożdziki polne. Calep 593b.

»kadzidło polne« = Melittis melissophyllum L. (Rost); miodownik melisowaty, bylina z rodziny wargowych (Labiatae) (2): Kádźidło polné SienLek Xxx2, 234v.

»polny kmin (a. kminik), hanyż« = Carum carvi L. (Rost); kminek zwyczajny, roślina dwuletnia łąkowa z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae); millefolium Mymer¹; drabe Calep [szyk 17:2] (17:2): Milefolium. Garbe. Polny kmin. Mymer¹ 18; Wino w kthorym by był warzon polny Kmin/ ieſt vżythecżne naprzeciwko zadzierżeniu vriny [...] Plinius piſze/ polny Kmin w ſiciliey być nalepſzi y więcżſzey moci FalZioł 140b, [+3]b, 140a, b [4 r.], 40 żp, III 6c (14); Seselis, herba, Nieyáki rodzay polnego kminiku. Mącz 389d; Pot chceſzli ſobie przywieść ták vczynić maſz/ náwarz w wodźie hányżu polnego/ á onéy ſye iuchy nápijay SienLek 136v, 103; Calep 342a.

»konik polny« = Trifolium repens L.; koniczyna biała, bylina z rodziny motylkowatych (Papilionaceae) (1): Serapio piſze dwoiaki Konik być/ ieden domowy drugi polny albo leſny FalZioł I 147c.

»polny kosaciec« = Iris pseudoacorosus L. (Rost); kosaciec żółty, bylina z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae) (1): á potym ty [zioła przyłóż] co zágrzewáią/ tho ieſt Polny koſáćiec/ Cząbr/ Izop/ biała lebiodká/ krochmal/ bobek/ Miętkę SienLek 88.

»kosmaczek polny« = Myosotis arvensis (L.) Hill. K; niezapominajka polna, roślina roczna lub dwuletnia z rodziny szorstkolistnych (Boraginaceae) (1): Niektorzy w miaſto te^go Koſmacżku biorą korzenie niedoſpiałkowe, ale wtem błądzą/ wſzak może ſłynąć koſmacżek polny. FalZioł I 114a.

»kropidłko polne« = Filipendula hexapetala Gilib.; wiązówka bulwkowa, bylina z rodziny różowatych (Rosaceae) (1): Kropidłko polné/ ſzuk. Orzeſzki. SienLek Xxx2v.

»laktuka polna« = Lactuca serriola Torner; sałata kompasowa, roślina dwuletnia z rodziny złożonych (Compositae) (1): Wezmi Lactukę á nawięczey polną/ wyſuſzywſzy ią na ſłończu ſetrzy na proch á te^go prochu pożiway z winem ciepło natſzcżo FalZioł 174b.

»lelija polna« = Hemerocallis flava L., liliowiec żółty, bylina południowoeuropejska o ozdobnych kwiatach z rodziny liliowatych (Liliaceae); hemerocallis Calep, Cn (1): Hemerocallis – Lelia polną. Calep 476a.

»polna lilija« = Convolvulus arvensis L.; powój polny, bylina z rodziny powojowatych (Convolvulaceae) (1): Periclymenos seu periclymeon herba, Polna liliya. Mącz 291c.

»łoboda polna« = Atriplex hortensis L. (Rost) lub Chenopodium album L. (Rost); łoboda ogrodowa i komosa biała (lebioda), rośliny jednoroczne z rodziny komosowatych (Chenopodiaceae) (1): To maſz wiedzieć/ iſz łoboda domowa albo ogrodna ieſt zimnieyſzego przirodzenia niſzli polna FalZioł I 12b.

»łuk, czosnek polny« = Allium oleraceum L.; czosnek zielonawy, bylina z rodziny liliowatych (Liliaceae) (2:1): CZoſnek [!] ieſt dwoiaki/ Ieden domowy á drugi polny FalZioł I 5c; Luk polny kazi ciało/ ábowie^m ie drze y gryzie FalZioł I 102a, I 101c.

»polny ma(cze)k« = Papaver rhoeas L. (Rost: wilczy mak); mak polny, roślina roczna lub dwuletnia z rodziny makowatych (Papaveraceae) [szyk 2:1] (2:1): Zér/ polny máczek/ papauer erraticum, Klapper roſen. SienLek 225v, Xxx2v, Xxx4v.

»polna(-y) marchew, pasternak« = Daucus carota L. lub Pastinaca sativa L. (Rost); marchew zwyczajna i pasternak zwyczajny, rośliny dwuletnie z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae) [szyk 6:6] (6:6): PAſternak polny, to ieſt polna marchew/ albo ſrocże gniazdo/ Kthorego mocz ieſt zagrzewaiącza y otwieraiącza, vrinę pobudza FalZioł 1105a; Pandecta mowi iſzby korzenie Paſternaku polne^go naſzigi zawiązane/ opuchlinę wypądza z ſzyje. FalZioł 1105b, I 104d, 105a [6 r.], b, d.

»marzana polna« = Centaurium umbellatum Gilib.; centauria pospolita, roślina dwuletnia z rodziny goryczkowatych (Gentianaceae); erythrodanum silvestre minus Cn (1): á ieſth dwoiakha Marzana/ iedna ieſth domowa á druga polna/ albo iedna więcſza á druga mniejſza FalZioł I 121a.

»miert polny« = Ruscus aculeatus L. (Rost); myszopłoch, krzew śródziemnomorski z rodziny liliowatych (Liliaceae) (1): Ruscum – Miotła, miert polni. Calep 933b.

»polna(-y) miętka, polej« = Mentha arvensis L. (Rost); mięta polna, bylina z rodziny wargowych (Labiatae); menta agrestis a. caballina, mentastrum Cn [szyk 8:6] (13:1): [Polej] ieſth dwoiaki ieden domowy á drugi polny/ oboie ieſth vżytku niemałego ku lekarſthwu FalZioł 1 100c, I 24a, 81d [2 r.], II 18d, V 83; álbo iuchá w ktorey wrzał Izop y polna miętká/ [...] bárzo dycháwicę odgania SienLek 85v, 74v, 84, 109, 128v, 153, 155v, 162.

»polna miętka« = Calamintha vulgaris (L.) Druce (Rost: Clinopodium vulgare L,.); czyścica storzyszek, bylina z rodziny wargowych (Labiatae) [szyk 3:1] (4): FalZioł I 23d; Ieſli człowiek ieſth źimny á flegmá w nim pánuie/ tedy náwárzyć w śiłnym ocćie lebiodki/ cząmbru/ polnéy mięthki/ álbo kámiennéy/ á tym częſto okłádáć. SienLek 122v, 231v, Xxx2v.

»polny oman« = Inula britannica L.; oman łąkowy, bylina z rodziny złożonych (Compositae) [szyk 1:1] (2): Oman ieſt dwoiaki [...] thu mowimy o polnym omanie FalZioł I 44c, I 44c.

»osłodzicz polny« = Foeniculum vulgare Mill.; fenkuł włoski (koper włoski); roślina dwu- lub wieloletnia z rodziny baldaszkowatych (Umbelliternae) (1): Chceſzli zdrdw [!] być [...]. Warzony piy oſlodzić polny. FalZioł V 47.

»ostrożki polne« = Consolida regalis S. F. Gray; ostróżeczka polna, roślina jednoroczna z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae) (2): Oſtrożki polné/ Conſolida regalis, Ritterſporn. SienLek 214, Xxx3.

»piołyn polny« = prawdopodobnie: Calamintha Moench (Rost); czyścica, bylina z rodziny wargowych (Labiatae) (1): MIętka kamienna [...] ieſt troiakiey oſobnoſci/ iedna ieſt wwoni ſwoiey i wliſciu podobna poleiowi iedno iż liſcia ieſth trochę ſzyrſzego/ á ſtądże niektorzy zową ią piołynem polnym FalZioł I 23b.

»piotruszka polna« = Petroselium sativum Hoffm.; dzika odmiana pietruszki zwyczajnej, rośliny dwuletniej z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae) (1): PIotruſzka [...] ieſt dwoiaka iedna ieſt domowa á druga polna FalZioł I 98b.

»piwnik polny« = Berberis vulgaris L.; berberys zwyczajny, krzew z rodziny berberysowatych (Berberidaceae) (2): [Piwnik] Polny ieſt zimny y ſuchy około trzeciego ſłopnia/ á ieſt ziołko z oſciami FalZioł I 21b, I 21b.

»podrożnik polny« = Cichorium intybus L. et Chondrilla iuncea L. (Rost); cykoria podróżnik i chondrilla sztywna, byliny z rodziny złożonych (Compositae) (2): POdrożnik ieſth zimny y wilki w wtorim ſłopniu/ á ieſt dwoiaki/ ieden polny drugi ogrodny więczey chłodzi niżli polny. FalZioł I 23a.

»polna roża« = Rosa canina L. (Rost); róża dzika, krzew z rodziny różowatych (Rosaceae); rosa campi PolAnt; cynorrhodus Mącz; cynorrhodon Calep [szyk 8:2] (10): FalZioł II 16c, d, V 101; IA ieſtem iáko roża polná/ á lilia roſthąca w dolinach. BibRadz Cant 2/1; Spongiolae etiam dicuntur, Owoc [= narośl] ná polney rożey roſtący. Mącz 410c, 76c; SienLek 126, 236v, Xxx3v; Calep 284a.

»roża polna« = Anemone L. (Rost); zawilec, bylina z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae) (1): Anemone – Rozą polną. Calep 69b.

»polna roża« = Lilium chalcedonicum L.; lilia purpurowa, bylina z rodziny liliowatych (Liliaceae) (1): Crinon – Polna roza. [...] Plin⟨ius⟩ [...] Lilium rubens appelat Calep [271]a.

»polna roża« = Poliurus – spina Christi Miller; dwukolczak śródziemnomorski, krzew z rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae), roślina z obszaru śródziemnomorskiego (1): Paliurus herba spinosa et aspera, Polna álbo dźika róża. Mącz 273c.

»rumien polny« = Anthemis arvensis L. (Rost); rumian polny, roślina jednoroczna z rodziny złożonych (Compositae) (1): Albo weźmi bábki/ wierzbowych rożdżek/ dębowey ſkory/ śrzedniey ſkory bzowey/ rumnu polnego y pśiego/ warz tho w wodźie/ á tym nogi vmyway. SienLek 120.

»polna rut(k)a« = Fumaria officinalis L. (Rost); dymnica pospolita, roślina jednoroczna z rodziny makowatych (Papaveraceae); fumus terrae Mącz; capnitis, marmarites Calep [szyk 55:3] (56:2): Też ktory by cżłowiek miał Cancer wrzod albo thrąd na ſobie/ vwarzywſzi Epitimu^m s polną rutą/ s paprotką, á tego ſie napijać poranu przez kielo niedźiel FalZioł I 50b; Też ſok polney ruty ieſt dobry na zapſowanie warg FalZioł I 51c, [+3]c, +5c, I 8c, 10c, 11b [2 r.] (41); Mącz 139b; Polna rutká/ Fumus terrae SienLek 208v, 37v, 53v, 61v, 70, 83 (14); Calep 162a, 640a.

»rzepa polna« = Brassica rapa L. (Rost); kapusta polna (rzepa), roślina jednoroczna z rodziny krzyżowych (Cruciferae) (1): Też maſz wiedzieć iſz ieſt dwoiaka rzepa/ iedna domowa o ktorey tu piſzemy/ druga polna ktorą żową Rapula według Pandecti FalZioł I 119d.

»polna rzodkiew« = Raphanus sativus L.; rzodkiew zwyczajna, roślina roczna lub dwuletnia z rodziny krzyżowych (Cruciferae) (1): Raphanus sylvestris, ut quidam putant, Więtſza álbo polna rzodkiew. Armoraria forte idem. Mącz 345d.

»szałwija polna« = Salvia pratensis L. (Rost); szałwia łąkowa, bylina z rodziny wargowych (Labiatae) [szyk 9:4] (13): ZOłcień powiedaią o nim iż by był polną ſzałwiją FalZioł I 14d, I 43c, 109v; NAśienie ſzáłwiey polney vtárte ná bielmo poſypuy. SienLek 69, 55v, 58, 67, 85, 87v (10).

»szałwija polna« = Asparagus L. sp.; szparag, bylina z rodziny liliowatych (Liliaceae); corruda, orminum Calep (2): Corruda – Szałwią polna. Calep [263]b, [739]a.

»szczaw polny« = Rumex acetosa L. lub Rumex acetosella L. (Rost); szczaw zwyczajny lub polny, bylina z rodziny rdestowatych (Polygonaceae) (1): SCzaw ieſt dwoiaki/ domowy y polny FalZioł I 4b.

»polna szczeć« = Dipsacus silvester Huds.; szczeć pospolita, roślina dwuletnia z rodziny szczeciowatych (Dipsacaceae); adipsatheon, dipsacon, labrum venereum Calep (11): Theż naprzeciwko wyſuſzeniu wilkhoſciam macicze/ vwarz polną ſzcżeć z byliczą s kozłkiem, á w thym rozmocżywſzy gębkę ciepło przykładay na maciczę. FalZioł I 150c, +5b, I 150b [2 r.], c [2 r.], 151c, V 96; Dipsacon – Szczotkij, polna ſzczecz. Calep 327b, 24b, 575a; [SienHerb 181, E2#].

»ślaz polny« = Malva silvestris L. (Rost); ślaz dziki, bylina z rodziny ślazowatych (Malvaceae) [szyk 2:1] (3): Takieſz emplaſtr z liſcia polne^go ſlazu/ bol ten oddala. FalZioł IV 28d, I 81a; SienLek Xxx3v.

[»polna wisnka« = Physalis Alkekengi L. (Rost); miechunka rozdęta, bylina z rodziny psiankowatych (Solanaceae): Polna, álbo drobna Wiſnká. UrzędowHerb 332b.]

»polna wyka« = Gladiolus L.; mieczyk, bylina z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae); phasganion, xiphion Calep (2): Phasganion – Polna wika. Calep 798b, 1150a.

»polna wyka« = Polystichum lonchitis (L.) Roth (Aspidium lonchitis Sw.); paprotnik ostry, bylina z rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae) (1): Lonchitis – Polna wijka. Calep 612a.

[»żywiec polny« = Sideritis montana L., gojnik drobnokwiatowy, roślina roczna z rodziny wargowych (Labiatae): Zywiec Polny/ Sideritis 4. Rott glidkraut. M. 1005. SienHerb I2#d.]

»polny albo leśny« (2): Cynorrhodos, Herba, Polna álbo leśna róża. Mącz 76c; FalZioł I 147c. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»(i) ogrodny, (a, i) polny« [szyk 4:2] (6): Oman ieſt dwoiaki ogrodny/ drugi polny FalZioł I 44c; BIała gorcżycza ieſt we wſzem ſwiadoma iedna ieſt ogrodna á druga polna FalZioł I 50c, I 23a, 109v; SienLek 58, 87v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r., w przeciwstawieniach 2 r.]