[zaloguj się]
[pdf]

POSTRONNY (496) ai

Pierwsze o jasnej -stron- (192), -strón- (1); -stron- : -strón- KochWr (2:1).

Fleksja
sg
mNpostronny fNpostronnå, postronn(a) nNpostronn(e)
Gpostronnégo Gpostronnéj Gpostronn(e)go
Dpostronnému Dpostronnej Dpostronn(e)mu
Apostronny, postronn(e)go Apostronną Apostronn(e)
Ipostronnym I I
Lpostronnym Lpostronnej L
pl
N m pers postronni
subst postronné, postronny
G postronnych
D postronnym, postronn(e)m
A m pers postronné
subst postronn(e)
I m postronnémi, postronnymi
f postronn(e)mi
n postronnémi
L postronnych
V m pers postronni
inne formy
pl A m pers a. subst - postronn(e)

sg m N postronny (26). ◊ G postronnégo (25); -égo (3), -(e)go (22). ◊ D postronnému (12); -ému (5), -emu (1), -(e)mu (6); -ému OrzJan; -ému : -emu SarnStat (4:1). ◊ A postronny (6), postronn(e)go (5). ◊ I postronnym (3). ◊ L postronnym (3). ◊ f N postronnå (10); postronn(a) (2). ◊ G postronnéj (21); -éj (16), -ej (1), -(e)j (4); -éj : -ej SarnStat (16:1). ◊ D postronnej (2). ◊ A postronną (4). ◊ L postronnej (16); -éj (3), -(e)j (13). ◊ n N postronn(e) (1). ◊ G postronn(e)go (3). ◊ D postronn(e)mu (2). ◊ A postronn(e) (3). ◊ pl N m pers postronni (57). subst postronné (20), [postronny]; -é (2), -(e) (18). ◊ G postronnych (140). ◊ D postronnym (35), postronn(e)m (3); -(e)m PaprUp (2); -ym : -(e)m BibRadz (2:1). ◊ A m pers postronné (16); -é (3), -(e) (13). subst postronn(e) (10). m pers a. subst postronn(e) (4) [cum sb: narody]. ◊ I m postronnémi (24), postronnymi (9); -émi RejZwierz, BibRadz, RejZwierc (4), BielSpr (2), ActReg, SarnStat (7); -ymi GliczKsiąż, BudBib (2), KochWr, PowodPr (2); -émi : -ymi BielKron (2:1), RejPos (1:1), ModrzBaz (5:1); -émi (7), -(e)mi (17). f postronn(e)mi (1). n postronnémi (1). ◊ L postronnych (31). ◊ V m pers postronni (1).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII – XVIII w.

1. Obcy, nie swój, nie nasz; extraneus PolAnt, Modrz, JanStat, JanPrzyw; externus Modrz, JanStat, JanPrzyw; alienus PolAnt, JanStat; alius, exterus Modrz, JanStat; alter PolAnt; forensis JanStat (454):
a. Nienależący do rodziny, domu, rodzinnego miasta, okolicy (21):

W przeciwstawieniu: »domowy ... postronny« (4): Bo naydzieſz drugiego náwſzem nadobnie y ſpráwámi vććiwemi ozdobionego/ [...] á coż po tym kiedy myſl záwżdy będzye fráſowna á nigdy nie vſpokoiona/ ták w domowych iáko w inych poſtronnych ſpráwach. RejZwierc 106v, 24v, 112; Są Monárchowie/ ktorzi káżdemv Powiátowi do ſpraw ták domowych iáko też poſtronnych dawáią tákie porádniki álbo Sekretarze/ áby ſpráwy iym porucżone odpráwowáli. ModrzBaz 25v.

Przen (1): ktorym to da Pan ten z miłoſierdzya ſwoiego/ iż będą ſercá ocżyſcionego/ á iż wſzytki ine z niego poſtronne ſmieći á plugáwośći będą wyrzucone: á iż thám nic inſzego nie znaydzyeſz iedno Kriſtuſá á mocną wiárę iego RejPos 266.
α. O ludziach (16): Kupcy poſtronni máią bydź przed właſnym Sędźim o ſpráwiedliwoſć ſzukáni. SarnStat 1100 marg, 946.

W przeciwstawieniu: »postronny ... domowy« (1): Ná mężá należy z poſtronnemi ludźmi [cum exteris hominibus] ſpráwowáć to co ma być ſpráwowano/ záś niewieśćie przyſtoi/ o domowych rzecżách ſtáránie mieć. ModrzBaz 55.

Wyrażenia: »postronny(-i) człowiek (a. człek), ludzie« = exteri homines Modrz; exstraneus, extranei homines JanStat [szyk 5:1] (4:2): RejPos 39; Obácżże ſie ſmácżnolićby to było/ kiedybyś vyrzał áno poſtronny cżłowiek roſkázuie w domu twoim RejZwierc 189v; ModrzBaz 55; Przyſzedłeś tu nági żebrak poſtronnj cżlek/ á iuż dobrá kośćielne rozpraſzaſz? ábo pieniądze wroć/ ábo idz tám zkądeś ieſt. SkarŻyw 454; Też żadnégo poſtronnégo człowieká/ którégobykolwiek ſtanu był/ ná Stároſtwo źiemie Bełzkiéy nie będźiemy przekłádáć: iedno obywátelá téyże źiemie ośiádłégo. SarnStat 1054, 375.

»postronny sąsiad« [szyk 1:1] (2): UstPraw I; Narod Zborowſki ten Herb záwżdy máią/ A też ſie pewnie nigdy nie ſlizáią [...]. Mogą to zeznáć poſtronni ſąſiedzi/ Ze ſie kieruią y ná gołoledzi RejZwierc 210v.

Szereg: »postronny i obcy« (1): Aby ćie wyrwał od niewiáſty poſtronney y obcey [a muliere extranea ab aliena] BibRadz Prov 2/16.
αα. W funkcji rzeczownika (5): Iednobych to rad wiedzyał co maſz za ſąſiády [...]. Po wiedzyał mu Libertas/ ázaſz ich tu máło/ Kiedyby ſie nas więcey poſpołu zebráło. A co záſię poſtronnych tu do nas przychodzi/ Bo wierz mi tá bieſiádá żadnemu nie ſzkodzi. RejWiz 67; RejZwierc 146v.

W przeciwstawieniach: »powinowaty, sumsiad ... postronny« (2): Stárayże ſie o przyiaźń nie tylko powinowátych ſwych ále y poſtronnych RejZwierc 35v; a gdy by ſzyę czo przytrawyęlo Simuna tak ot Svmſzat yako ot poſtronnégo tedi ſzyę nyema yndzy vczyekacz yedno do naſz ZapKościer 1595/89.

Szereg: »obcy i postronny« (1): á iáko ogień z nátury pali/ ták Sámſonowi práwie iáko wrodzone było/ miłośierdzie ono ku obcym/ y poſtronnym/ y chorym. SkarŻyw 593.
b. Zagraniczny, cudzoziemski, związany z obcymi krajami, dziejący się tam itp., dotyczący cudzoziemców; vicinus Miech; peregrinus Modrz (413): RejZwierz kt; BielKron 412v; KochSat B3v; Tego on [Bóg] ſrodze karze krom wſzelkiego bráku/ Iednego śćina/ drudzy iuż wiſzą ná haku. Drugie poſtronna miłość [tj. pragnienie poznania obcych krajów] w Morzu zátopiłá Prot B2v; Záś obywátelom przyſtoi/ áby vrzędu ſwego posłuſzni byli/ to wſzytko com powiedźiał v śiebie rozważáli: á poſtronnemi ſię przykłády karáli. ModrzBaz 101, 42v, 109; A tom dla tego [...] mieyſcá Hiſtorikow [...] zbieráiąc przypiſał/ [...] áby Litwá prawdziwiey z poſtronnych Hiſtoriy ſpraw ſwoich poſtępki [...] poznáłá. StryjKron 627, 512; BielRozm 7; A nákoniec byſmy ſie też ná poſtronne niebeſpiecżeńſtwo ſtąd nieoglądáli: tedy ták rozbieżone kołá tego przeklętego opilſtwá/ zniſzcżenie R.P. zá cżáſem vcżynić mogą. PowodPr 74.

W przeciwstawieniach: »domowy (12), swoj (3), ojczysty ... postronny« (16): Kasztelan lubelski Zebrzydowski powiedział, że potrzeba o obronie postronnej radzić [...], ale jednak swej domowej nie opuszczać. Diar 25, 20, 25 [2 r.], 38 [2 r.], 40, 43, 84; OrzRozm Q2v; GórnDworz Dd8v; RejZwierc 247, 255; nietylko ći/ ktorzi [...] práwá y zwycżáie oycżyſte vmieią: ále też y ći ktorzi poſtronnych praw świádomi ſą ModrzBaz 97; Turecki miecz od cudzey woyny ná ſię obroćić/ á poſtronną ſzkodę ſwoiey nie vleczywſzy záſtępowáć/ pewnieby Ceſarz y Papież [...] nie wczás ná rátunek przybyli StryjKron 722; SzarzRyt C3.

Wyrażenie: »obrona postronna« [szyk 13:7] (20): Przeto prosiemy, abyście WM jako i o tej innej postronnej obronie, tak i o tej radzić a namawiać raczyli Diar 29; [panowie] namawiali posły długiemi i niemałemi słowy, aby nie wtrącając nic inego o obronie postronnej namawiali Diar 39, 20, 25 [3 r.], 26, 27, 31 [2 r.] (20).
Szereg: »cudzy, postronny« (1): Bychmy ſie w cudze práwá poſtronne miotáli/ Snadźby lepiey bychmy ſwych domá przyſtrzegáli. RejZwierc 247.
α. O terytorium (46):

W przeciwstawieniach: »nasz (2), swoj, wnętrzny ... postronny« (4): Niedźiw tedy było/ że ten ktory o ludźioch y páńſtwách ſwoich záwżdy rádźił/ poſtronnych páńſtw namniey nieprágnął. ModrzBaz 107; Co [przestępstwa] potym Pan Bog karze/ ábo rzecży ſtráſzliwe zpoſtronnych kráiow [extrinsecus] przypuśćiwſzy/ abo zámieſzánia á roſtyrki wnętrzne dopuśćiwſzy ModrzBaz 138; SarnStat 1238, 1239.

Wyrażenia: »postronny(-e) kraj(-e) (a. krainy)« [szyk 13.4] (15:2): RejZwierz 64; BielKron 455; Kto wiele chce widzieć/ trzebá też o tym wiele rozumieć/ y iáko ſie młody cżłowiek w poſtronnych kráioch záchowywáć ma. RejZwierc A5v, 20, 23v, 57v, 244v, 249v; Wſzyſcy roznych burd z gołá dziśby zábacżyli/ Gdyby ták mężne ſyny wáſze obacżyli. A możecie ſie chłubić iuż beſpiecżnie nimi/ Bo ták mężnych nie máią poſtronne kráiny. PaprPan A2, K4; ModrzBaz 138; Oczko A2v; Ale dam kádźidło wonné/ Któré nam kráie poſtronne Poſyłáią/ dam y śliczné Ziołá w ſwych bárwách rozliczné. KochFr 97, 86; ReszList 166; KochFragJan 4; CzahTr H.

»postronne królestwo(-a)« = externa regna Modrz [szyk 9:2] (11): FalZioł IV 47d; Y chcyał wſſytko potomſtwo ich [Żydów] w narody roſpłoſſyć/ Myędzy poſtronne kroleſtwá on zły lud roſproſſyć. LubPs Y3; BibRadz Ps 102 arg; A gdy obacżył [Mahomet] iż iuż wiele łotroſtwá po ſobie miał zebránego/ cżynił w iázdy [!] do poſtronnych kroleſtw BielKron 165v, 229, 334v, 359, 386v; WujJudConf 12v; ModrzBaz 106v; ſtánieć to Xięſtwo [Litwa] zá wſzyſtki zoſobná Ceſárſtwá y Kroleſtwá poſtronne StryjKron 667.

»postronne państwa« = externa imperia Modrz; externa dominia JanStat (5): bo byli niektorzy, biorąc przed się formam iudiciorum inych postronnych państw, [...] rozważali to, iż niemały pożytek sprawiedliwość mieć gotową Diar 30; WujJudConf 12v; ModrzBaz 107; CHcemy/ [...]: áby żaden nie śmiał Stad końſkich álbo Klacz z Króleſtwá náſzégo do poſtronnych Pańſtw wygániáć SarnStat 1239, 452.

»postronne strony« = externa dominia JanStat (2): Abowiem pocżąwſzy [...] od wielkiego záchowánia y ſławy W.W. ſnadź nie tylko w Polſzcże/ ále y w poſtronnych ſtronach [...]/ tedy káżdy właſnie W.W. może zacnym á poććiwym Polakiem názwáć. RejZwierc 240; SarnStat 291.

»postronne(-a, -y) ziemie(-a), świat« = exterae nationes Modrz; aliae provinciae, externae nationes a. partes terrae extraneae, terrae alienae JanStat [szyk 8:5] (12:1): LibLeg 11/56v; KromRozm III A5v; LeovPrzep D3v; TVrcżyn to chłop nikcżemny z narodu ſwoiego/ By nie miał ludzi dzielnych s ſwiátá poſtronnégo. RejZwierc 241v; ModrzBaz 35v; włocżyć ſię teſz po świećie iáka to ćięſzkość: mięſzkáć wpoſtronney ziemi iáka trudność: opuśćiwſzy ſwoy dom/ cudze śćiány poćieráć SkarŻyw 244; GrochKal 22; Oznáymuiemy ninieyſzym liſtem [...]: żeby poddáni Króleſtwá náſzégo [...] do źiem poſtronnych przez mieyſcá nieznáiomé [...] dla ſpráwiedliwośći otrzymánia biegáć niemuśieli. SarnStat 952; ZAkázuiemy/ áby Gárbárze [...] Rzemieniá gotowégo precz z króleſtwá náſzégo do poſtronnych źiem nie wyſyłáli SarnStat 1238, 286, 519, 775, 1241.

β. O ludziach innej narodowości, cudzoziemcach; alienigenus Vulg, PolAnt, Modrz (299): RejPs 124v; LubPs S6 marg, ee5v; Bo [Salomon] był miłym Bogu ſwoiemu/ [...] A wżdy go niewiáſthy poſtronne przywiodły ku grzechowi. BibRadz 2.Esdr 13/26; Doktor Kromer ſzeroko piſze [...] o pocżątku á wywodzie náſzégo Polſkiego narodu ſpilnośćią ſie wywiáduiąc od poſtronnych Chronográfow ták ſtárych iáko y nowych BielKron 335v, 213, 334, 337, 337v; Prot C3v; RejZwierc 262v; PaprPan Dd; ReszList 175; Y ſtądże to idźie iż poſtronne Xiążętá/ poſtronni Krolowie/ ſławią Koronę Polſką/ iákoby tu śiłá pieniędzy/ śiłá liſtow ná tę electią rozdáć miedzy ludźie mieli GórnRozm A2v; áby było zámknioné przeſzćié ták wſzytkim Króleſtwá náſzégo poddánym/ iáko téż poſtronnym Kupcóm przez Márgrábſką źiemię SarnStat 1236, 1241; Bo pátrzćie przełożoni poſtronni ná źiemię/ Vtrapioną Węgierſką CzahTr E4, F2v; SkarKazSej 681a.

W przeciwstawieniach: »domowy (9), tuteczny (5), nasz (4), swoj (2), wnętrzny (2) ... postronny« (22): Acz obrona od nieprzyjaciela postronnego jest potrzebna, ale potrzebniejsza od domowego. Diar 25, 35 [2 r.], 39 [2 r.]; OrzRozm G2; A ten Báżyliſzek nie będźie iny/ iedno/ álbo Miecz domowy/ álbo Nieprzijaćiél poſtronny OrzQuin D4; Nie mogłá żadna poſtronna moc nigdy zwalczyć Polſkiéy Korony/ zwalczy ią pewnie ten wnętrzny roſtyrk/ to ieſt/ Kácérſtwo náſze domowé OrzQuin O; RejZwierc 119v; Ale kcżemu to? Atoli/ áby náſzi ile być może/ żołnierze woynę służyli/ niżliby poſtronni mieli być przyzywáni ModrzBaz 110v, 26, 104, 144; CzechEp 367; OrzJan 47; Drógá do Węgier y do Sląská tylko tutecznym ludziom, nie poſtronnym ieſt zákazáná. SarnStat 1237, 118, 273, 408, 1100, 1112.

Wyrażenia: »cudzoziemiec postronny« = extraneus terrigena JanStat, JanPrzyw (4): Któré to doſtoieńſtwá [...] żadnému cudzoźiemcowi poſtronnemu/ iedno Szláchćicowi dobrze záſłużonému [...] będźiemy dáwáć SarnStat 70 [idem] 35, 181, 890.

»postronni(-y, -a) ludzie, lud, człowiek, osoba« = externi homines Modrz, JanStat; vicinae gentes, vicini Miech; filii alienigeni PolAnt; exteri homines a. populi, externi populi, homo alienigenus Modrz; externi, extranei, personae externae a. extraneae JanStat [szyk 46:29] (64:5:3:3): Sami [Tatarzy] nie kradną ani złodzieyſtwa miedzi ſobą cierpią/ wſzakoż łupem á drapieſtwem z ludzi poſtronnych żyć za chwałę [!] ſobie maią y rzecż pobożną. MiechGlab 23, ktv, 1, 27, 35 [2 r.], 51, 58; KromRozm III A5v; GliczKsiąż M2; LubPs Y; RejWiz A5; Ale mieſzczánie/ żydzi/ y inſzy ludzye poſtronni/ ći máią płáćić wedle woley Káncelláryey náſzey. UstPraw H2, E2v; BibRadz 1.Mach 4/35; tákże rzeczámi mieſzamy/ że nákoniec z Seymu wálnego nic inego nie bywa/ iedno háńbá v poſtronnych ludźi OrzRozm C3; Mniemáli przed tym poſtronni ludźie/ áby POLONIA była Miáſto iákieś/ ták iáko ieſt BONONIA we Włoſzech Miáſto iedno OrzRozm P4, R4v; Piſáli o nas poſtronni ludzie vcżeni więcey niż my ſámi o ſobie/ y lepiey/ iáko Prokopius Ceſárſki Grek/ po nim Blondus/ Silwius/ Sábollikus/ Kráncius/ Sáxo: Iowius BielKron 334; dla cżego iego [Zygmunta Starego] śmierć/ nie tylko nas obywátele tey źiemie/ ále y poſtronne ludźi Krześćijáńſkie/ záſmućiłá. BielKron 425, 128, 267v, 297 [2 r.], 318, 318v (12); których [Żydów] żaden lud poſtronny zwyćiężyć nie mógł/ grzéch wnętrzny ié zwyćiężył OrzQuin Ov; Prot A2v; LeovPrzep B2v; GórnDworz B6v, B7; RejPos 210; RejZwierc 194v, 205; BielSpr 60v [2 r.], 65; WujJudConf 8; BudBib 1.Mach 3/36; BiałKaz I2v, M; A Iżby woyny wieść nigdy niebyłá potrzebá/ przeto pokoy naywięcey ile może być/ ze wſzytkiemi ludźmi poſtronnemi ma być záchowan ModrzBaz 102v, [16], 26, 34, 75, 104 (10); ModrzBazBud π5; Oczko A4; ReszList 166; OrzJan 126; LatHar 196, 197; áby żaden [...] nie śmiał przez náſzégo zwolenia [...] vtarczek przećiw oſobam poſtronnym y tutecznym zruſzáć. SarnStat 118; WSzyſcy obywátele/ y inni ludźie którzykolwiek téż poſtronni/ którzy woły/ bydłá/ y inné rzeczy/ od których cło nowé ma bydź płáconé/ w króleſtwie kupuią/ [...] będą powinni pokázáć ſie w Komorách/ któré ſą ná cłá náznáczoné SarnStat 398, 194 [2 r.], 293, 326, 387, 891 marg (13); [BiałPos 155 (Linde); HistTroj B].

»postronny(-e, -a) narod(-y, -owie), nacyja, rodzaj« = vicinae gentes Miech; aliae a. alienae a. terrae gentes, populus alienigenarum a. alter a. terrarum PolAnt; alienigenae a. terrae gentes Vulg; exterae a. externae nationes, externi, externus a. exterus populus Modrz [szyk 47:15] (60:1:1): MiechGlab 35; RejPs 80v, 154v, 172v; RejJóz Q2v; [Amazonki] pusćiły też były y o ſobye tę wyesć/ iż ich przodek myał być Mars/ s kthorego ſye ony myáły vrodzić/ á to dla thego áby poſtronne nácyie nye rozumiáły ye być bękártkámi. GliczKsiąż B5v; Iáko s poſtronnych narodow zacni krolowye mieli poddáć głowy ſwe pod kroleſtwo Páná Kriſtuſowe LubPs P6 marg, M2, Nv [2 r.], S3, Yv; GroicPorz B4v; RejWiz A4v; A niechay narodowie wżdy poſtronni znáią/ Iż POLACY nie Gęśi/ iż ſwoy ięzyk máią. RejFig Ee4; BibRadz *4v, I 113d marg, Deut 28/32, 1.Esdr 3/3, 2.Esdr 10/28 (9); S ſobą rzadko [Węgrzy] bywáli w przyiaćielſkiey zgodzie/ Záchowánia nie mieli w poſtronnym národzie. BielSat G4, Hv; RejPos 312, 314v; ACż nie táyna ieſt nie thylko w Polſzcże ále y v inſzych poſtronnych narodow ſtárożytna zacność domow y narodow W.W. RejZwierc A2, A5v, 18, 125v, 187v, 245v (9); BielSpr 66; BudBib I 27c marg, 3.Esdr 8/68[69], 69[70], 8/81[84], Iudith 6/2, 1.Mach 3/41, 2.Mach 4/35; Ná koniec pokoy oney źiemie ſtátecżnieyſzy y dłużſzy będźie/ ktorey Pan będźie táki/ że go poſtronni narodowie będą wiedźieli być cżuynym/ á káżdego cżaſu do woyny gotowym. ModrzBaz 22v, 17, 28, 34v, 93v, 97 (10); BielSen 17; GórnRozm Lv; PaprUp C2; ActReg 75; SarnStat 1012, 1022; CzahTr G2v.

»postronny(-i) nieprzyjaciel(e)« = hostis (externus) Modrz [szyk 26:14] (42): ZapWar 1545 nr 2646; Ale powiedają: Pierwej trzeba od postronnego nieprzyjaciela obronę postanowić, tuż po tym o domowych potrzebach mowić. Diar 35, 24, 25, 35 [2 r.], 37, 39 [2 r.]; OrzRozm G2; ia ſie nic nie boię Wolſkich áni Sábinow/ bo to máły ſtrách nieprzyiaciel/ poſtronny zwłaſzcżá/ kto ma rozum á cżym odeprzeć ná ten cżás BielKron 107, 226, 227v, 305v, 333; OrzQuin D4; RejPos A3v; BiałKaz Iv, Mv; fortyle też woienne ſą wymyślone/ y broni mnoſtwo náſpráwowano/ ktorąbyſmy poſtronnym nieprzyiaćiołom odpor dawáli. ModrzBaz 101v, 4v, 47v, 49v, 107, 116v, 137v [3 r.], 144; CzechEp 21, 367; Co ſye poſtronnych nieprzyiaciół tycze/ nikt nie ieſt ták tępy/ żeby niebaczył/ miedzy iákiémi ſąśiády śiedźiemy/ y co zá niebeſpieczéńſtwo ztąd nád námi wiśi KochWr 20, 20; Phil N4; OrzJan 47, 61; SarnStat 133; PowodPr 19; SkarKazSej 668b, 673b, 674a; SapEpit Bv.

»postronny(-i) pan(owie), krol(owie), monarcha(-owie), cesarze« [szyk 22:9] (18:7:5:1): RejWiz 69v; OrzRozm C3; s they przycżyny mnimam [kniaź Wasyl] niechćiał żony poiąć v poſtronnych Krolow álbo Kſiążąt/ áby inſzych obycżáiow y wiáry nie miáłá/ iedno iáko v niego. BielKron 429v, 231, 418, 424v, 429; RejPos 25 [2 r.]; CzechRozm 176v; PaprPan Cv, Ee2; StryjKron 452; GórnRozm A2v; ten ci tilko Krol odial bel imie wſzitkiem Krolom dawnem y Ceſarzom poſtronnem PaprUp C2; drudzy co Posłami się vczyniwszy Pana Postronnego [tj. cesarza Maksymiliana] przywiedli. ActReg 7, 3v, 22, 73, 95; OrzJan 126; PActa et foedera z Pány poſtronnémi/ zwłaſczá pogránicznémi mamy ponowić SarnStat 125, 16, 153, 420, 442, 1208; SkarKaz 666a; KV wam ſławne Rjcerſtwo od Monárch poſtronnjch/ Toż też mowię do pieżſzych co y do was konnych. Ktorych tu was te kráie ku pomocy máią CzahTr F2v, F3v; SkarKazSej 667a marg.

»posłowie postronni« = orator externus Modrz [szyk 3:1] (4): Graecostasis. Mieyſce w Rzimie gdzie posłowie poſtronni á zwłaſzcza Grećcy ná ſeymiech ſtawáli. Mącz 148b, 186a; StryjWjaz C2; ModrzBaz 93v.

»postronny przychodzień, gość« = przybysz z obcych krajów; adventitius, externus, fortuitus, insperatus Calep; extraneus hospes JanPrzyw [szyk 2:1] (2:1): To widząc Sędzia á bacżąc poſtronnego gośćiá/ przywieść go do śiebie/ y pytáć go pocżął co by był zacż. SkarŻyw 441; Calep 28b; Obiecuiemy téż: iż żadnego [...] poſtronnégo przychodniá cudzoźiemcá/ iedno narodu Polſkiégo Stároſtą nie mamy vczynić SarnStat 884.

»żołnierz postronny« = żołnierz najemny; miles externus Modrz (2): Nád to/ trzebá ſię pilnie wyſtrzegáć/ áby żołnierze poſtronni/ przewiedźiawſzy onę kráinę w ktorey służą [...] niebyli ná potym ſkłonnieyſzi y chćiwſzi podnieść woynę przećiwko nim ModrzBaz 110v, 110v.

Szeregi: »człowiek postronny, (a) cudzoziemiec« = homo extraneus et alienigena Modrz [szyk zmienny] (2): RejPos 210; tegoż [królem] obierzćie/ ktorego wam Bog obierze/ to ieſt/ z wáſzey krwie: bo ſię wam niegodźi przekłádáć nád ſobą cżłowieká poſtronnego á cudzoźiemcá. ModrzBaz 75; [Ale iżeś sie do mnie trefił, ja tobie iście wdzięczen będę, á jáko cudzoziemca á postronnego człowieká przyjmę cie z wielką ochotą do domu swojego LubWiryd 48].

»(tak) domowy (jako (też)) i postronny« = domesticus et (vel) externus Modrz [szyk 4:1] (5): Háńbá záprawdę wielka ieſt wſzego narodu Polſkiégo/ gdy ludźie wſzyſcy ták domowi iáko też y poſtronni vſłyſzą/ że [...] OrzRozm R4v; Co ná oſtátek mam mowić o Poddánych twoich/ [...] ktorzi od żołnierzow ták domowych/ iáko y poſtronnych/ nieſkońcżone nędze podięli ModrzBaz 108, 138; StryjKron kt; CzechEp 21. [Ponadto w przeciwstawieniach 9 r.]

»tak postronny jako nasz« (1): W cżym iáko ſie mylą/ áby fundáment wiáry [...] był áż do tego ich cżáſu nákáżon/ to iuż wiele ludźi vcżonych/ ták poſtronnych iáko náſzych dowodnie pokazáło. WujJudConf 8. [Ponadto w przeciwstawieniach 4 r.]

»obcy, postronny« (1): Aż obcy cżłowiek/ poſtronny/ cudzozyemiec/ Sámárithan/ vźrzawſzy go/ zmiłował ſie nád nim: á opátrzywſzy rány iego/ [...] donioſł go do goſpody. RejPos 210.

»postronny a pograniczny« (1): Bo ieſt też w nim [w psalmie] modlitwá/ áby Pan Bog bronić racżił kroleſtwá Izráelſkyego od poſtronnych á pogránicżnych narodow. LubPs S3.

»(abo) postronni i (abo) swoi« = vel suus vel externus Modrz [szyk 1:1] (2): ModrzBaz [16]; Ktorych [królów] moc práwy okreſzona/ żadnego wam bezpráwia nie czyni/ żadnego y od poſtronnych pánow y od ſwoich vćiśnienia nie ćierpićie. SkarKazSej 666a.

W przen (1): OZywáią ſie ludzie/ wołáią poſtronne głoſy/ iżby ſie ſnadź mogły ználeść thákie kſtałty y tákie obycżáie/ iżby bez łupu á bez płácżu á krzyku ludzi mizernych [...] mogłyby być y woyſká/ mogłyby ſie budowáć y zamki. RejZwierc 186.
Przen (2):

W przeciwstawieniu: »domowy ... postronny« (1): CzechRozm 240v cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »postronni nieprzyjaciele« [szyk 1:1] (2): Cieleſni záś nieprzyaćiele ſą dwoiácy: iedni ſą domowi: drudzy ſą poſtronni. Domowi ſą/ náſze właſne ćiáło/ grzech w cżłonkách náſzych będący [...]. Poſtronni záś nieprzyaćiele ſą dwoiácy/ iedni ſą ludźie/ drudzy ſą świát. CzechRozm 240v-241.
αα. W funkcji rzeczownika: obcy, cudzoziemiec (48): A ony [dziatki] [...] Iuż ſłużą/ iuż rátuią/ iuż więc wſzytko ſporzey [...]. Zaſz to nie lepſzy ſługá niż Murzyn niż Cygan/ Albo inſzy poſtronny ktorych ia máło znam. RejWiz 59; RejZwierz 22, 34, 59, 90; BibRadz Ps 60 arg, Ez 30/12; BielKron 408; Iáko náſzy przodkowie chociay prośći byli/ Niewiele mędrowáli á wiele cżynili. Lecż dziś gdy ſie imiemy rozumki ſzyrmowáć/ Mogłby ſie nam poſtronny bárzo podziwowáć. RejZwierc 251v; MycPrz II A2v; iż każdemu możnemu y zacnemu Krolowi/ muſzą y poddáni y podcżás poſtronni ſłużyć CzechRozm 192; PaprPan Gg2; ModrzBaz [16], 114; ModrzBazBud π6v; SkarŻyw 153, 283; Bo od Ludwiká Węgrzyná y od Iagełá Olgerdowiczá Litwiná Zięćiá iego/ poſtronni ieſzcze w polſzcze pánuią StryjKron 452; CzechEp 56; KochWr 35; WujNT 776 marg; WysKaz )?(3v; SarnStat 16 marg, 891, 1012 marg, 1022 marg; Był to [Krakus] Pan wielkiey ſłáwy v poſtronnych KlonKr A2v; PowodPr 20, 78; SkarKaz 4; Bo ſtrách cżłeku ſłucháiąc zá iákie was máią/ Poſtronni ktorzy owas te wieśći vdáią. CzahTr Fv, F2; SkarKazSej 667a, 682a; Bog/ oyczyzná/ poſtronni/ ták go [króla Stefana Batorego] zdobią ſpołem/ Ze mu inſzym nie trzebá ſławić ſie tytułem. SzarzRyt D4.

W przeciwstawieniach: »swoi (obywatele) (4), my, naszy, swego kraju ludzie, własni ... postronni; doma ... u postronnych« (9): KAźimirz on zacny krol nie będąc ták możny/ Był v ſwych wdzięcżnym krolem/ v poſtronnych groźny. RejZwierc 247v; ktore [traktaty] v nas nic nie ważą/ ále v poſtronnych máią to ſobie za rżecz ważną MycPrz II C; CzechRozm 166v; Pięć lat temu álbo ſześć/ iáko náſzi krotſze ſzáty niż poſtronni pocżęli nośić ModrzBaz 51; Bo tym ſpoſobem y poſtronnym roznych narodow zágradza ſię drogá dopieráć ſię pánowánia/ y ſwoi obywátele máią nieiákie gránice/ z ktorych niewykracżáią około obieránia Krolá. ModrzBaz 75v, 33; SkarŻyw 164; CzechEp 13; naczym yz dovtwierdzenia Panowania y Stolice naszey, ydoma yv postronnych wiele nalezec może ActReg 136.

Szeregi: »obcy i postronny« (1): iż też oto ieſzcże świádectwá ty/ nie od obcych y poſtronnych zebráne ſą przećiw nim CzechRozm 166v.

»(tak, nie tylko) swoi i (jako, ale też) postronni« (3): Tegoż roku Krol Olbrácht [...] vmárł z żáłośćią poſpolitego ludu ták ſwoich iáko poſtronnych BielKron 400v; CzechRozm 192; JanNKar D3v. [Ponadto w przeciwstawieniach 4 r.]

»postronnych i wasze« (1): Wſzák tego Białogłowcy po nim doſwiádſzyli/ Ná co ocży poſtronnych y wáſze patrzyły. PaprPan X4v.

γ. Pochodzący z zagranicy, powstały za granicą (28): ZapMaz II Ł 1/110; tu ſłuchay iż nie mowi [Duch Św.] z bogáctwá ſwego pocżćiwie nábitego álbo z bogactwá kupiectwá iákiego poſtronnego/ ktore też może być pobożne y pobożnie nábyte s cudzich kráin RejAp 152; Boć iśćie ná tem máło/ [...] piwnice y śpiżárnie napoiem y pokármem poſtronnym nápełniáć ModrzBaz 143, 35; Iż tego ieſt pótrzebá/ áby pod czás odiáchánia náſzégo tá Rzeczpoſpolita od wſzech poſtronnych nieprzyiaćielſkich naiázdów y gwałtów byłá opátrzoná. SarnStat 133; A żeby żaden poſtronnéy ſoli w domu/ álbo ná dźiedźinie ſwéy nie śmiał mieć/ y ieść/ álbo chowáć/ pod winą cztérnaśćie grzywien SarnStat 384; A Gdańſczánié/ Elbiążánié/ y inné portowé y pográniczné pogłówné miáſtá/ ná to pilné oko mieć máią/ żeby monety poſtronnéy nieważnéy do Korony nie wpuſczáli SarnStat 410, 338 [2 r.], 384 [2 r.], 385 [2 r.], 386, 387 [6 r.] (23); GosłCast 4; [InwMieszcz 1577 nr 214].

W przeciwstawieniu: »nasz ... postronny« (1): wſzákże máiąc tego pewną wiádomość/ iż rzadko álbo ſnadź nigdy onéy ſoli náſzéy Krákowſkiéy/ ále poſtronnéy/ [...] vżywáią/ [...] vſtáwiamy [...] SarnStat 388.

W charakterystycznym połączeniu: sol postronna (19).

c. Innej wiary: pogański, heretycki, odszczepieńczy (9): KromRozm III Q3v; A iż ſrogie pomſty záwieſzono nád tymi/ ktorzyby ie [słowa Boga] ſobie lekce ważyli/ á odnośili ſie od nich zá inſzymi poſtronnemi wymyſły ſwiátá tego. RejPos 64; Bo to wiem że ſię wiemy tym wiátrom náuk poſtronnych nie ma dáć vwodźić CzechEp 69; [WujPosN 1584 II 190 (Linde)].
Wyrażenie: »bog(owie) postronny(-i)« (4): abowiem ſwiętą wiárą pełnią ſie wſſytki obietnice moie ktore poznaſz łáſkáwe ieſliże niebędzieſz náſládował bogow poſtronnych RejPs 122, 143; Sam pan záwżdi ſławnym wodzem był ludu ſwoiego A nie chce by mieli nádeń Bogá poſtronnego. LubPs gg4, gg4v.
Szereg: »cudzy ani postronny« (1): A ieſli nie będźieſz miał Bogá cudzego/ áni ſię będźieſz kłániał Bogu poſtronnemu [Non erit in te Deus alienus nec incurvaveris te Deo extraneo]. Tedy ia kthory ieſtem Pan Bog twoy/ [...] ocz iedno otworzyſz vſta twoie/ wypełnięć to. BibRadz Ps 81/10.
W przen (1): á nic ſie dáy vwodzić głoſowi inemu poſtronnemu RejPos 169.
d. Przyległy, sąsiedni, okoliczny (9): UstPraw D2; Páſterze chłopi prośći w kupę ſie zebráli/ Otomaná też chłopá zá krolá obrali. Tákże ludzye poſtronne s pirwotku drapáli/ Aż potym y kráiny zacne poſiadáli. RejZwierc 242; SkarŻyw 334.

W przeciwstawieniu: »daleki ... postronny« (1): Iżali wſzytkie zgołá/ dálekie y poſtronne źiemie/ do Egiptu po zboże chodziły? CzechRozm 110.

Wyrażenia: »postronne narody« (1): RejZwierc 267 cf Szereg.

»postronni sąsiedzi« [szyk 3:1] (4): NIemogą nigdy Thatarzy ſpokoyni być aby poſthronnych ſąſiadow nie gabali [quin sempev vicinos impetant] MiechGlab 32, *2v; Walcżą też przećiw poſtronnym ſąſiádom nie dla iákiey chwały albo bogáctwa/ ále mſzcżąc ſie ſwoich ſtárſzych zbitych BielKron 447; PaprPan Eev.

»postronne strony« (1): Też vſtáwiono ieſt: iż Bocheńſcy kupcy ſolni/ máią zupełną moc Sól czyſtą woźić do poſtronnych ſtron [ad partes alienas]: to ieſt/ do Mázowſza/ Ruſkiéy źiemie/ y Sląſkiéy/ y do Litwy/ y ku Lublinu. SarnStat 373.

Szereg: »postronny a okoliczny« (1): Abowiem cżęſto to więc miedzy ſobą mawiamy/ gdy miedzy poſtronnémi á okolicżnemi narody czo nietrefnego ſłychamy RejZwierc 267.
e. Nie należący do danego tekstu (1): á przedſię im [innym wykładaczom] żaden w tym ſłuſzney przygány dáć nie może/ iákoby oni co poſtronnego y piſmam świętym niezwykłego przydáwáć mieli BibRadz *5v.
** W błędnym tłumaczeniu z łaciny (1): Rácżże ty ſam ocżyśćić grzechow mych ſkrytośći/ [...]. Bo ty poſtronne grzechy záwżdy mye fráſuyą LubPs E3v.
2. Odległy, oddalony (4): Od tego cżáſu w Rzymie pocżęli być Krześćiánie/ y w inych mieściech poſtronnych/ do ktorych [Piotr św.] po ſobie ſłał poſły ſwoie [...] to ieſt/ Apollinárá do Ráwenny/ [...] do Trewerym w Gálliey trzech mężow BielKron 142v; Prętkolotne Drijades z kwiatkow bárzo wonnych/ Roſzcżki ślicżne przynioſły/ przyſzły z puſzcż poſtronnych. SapEpit A3v.

W przeciwstawieniu: »przyległy ... postronny« (1): A Ruſka Monarchia nietylko Litwie/ ále y Greckim Ceſárzom/ Połowcom/ Piecinigom/ Bułgarom/ Serbom/ Węgrom/ Polakom/ y inſzym też przyległym/ iáko poſtronnym páńſtwom/ ile w zgodzie w poſtrách byłá z dawnych lat StryjKron 245.

Wyrażenie: »ciemności postronne« = piekło (1): iż ich wiele od wſchodu y od zachodu ſłońcá przydzye/ kthorzy będą ſiedzieć z Abráámem/ z Izáákiem/ y z Iákobem w kroleſtwie niebieſkiem/ á ſynowie kroleſtwá będą wrzuceni w ciemnośći poſtronne/ tám będzie płácż y zgrzytánie zębow. RejPos 45v.
3. Boczny, z boku (7):
Przen (1):
Wyrażenie: »postronne wiatry« = przeciwności losu (1): Pilnie ſie trzebá vcżyć cżłowiekowi cnemu. Iáko iuż ma do końcá przez to morze [tj. życie] płynąć [...]. Tákże też ty w ſtárośći moy namilſzy brácie/ Chociay poſtronne wiátry przypadáią ná cię. Miey ſie rádzęć ná piecży byś portu nie minął RejZwierc 120v.
a. O wojsku: skrzydłowy (6): lepiey ieſt woyſko mnieyſze mieć w mieyſcu dobrym á pomocniki poſtronne mieć doſtátecżne/ thák iezdny iáko pieſze/ ktorym ſnádnie prziydzie z nieprzyiáćielem cżynić ſkocżywſzy weń prędko/ niż wálnemu woyſku BielSpr 18.
Wyrażenia: »potkanie postronne« [między wojskami znajdującymi się na skrzydle bocznym] (1): Hetman álbo inny ſprawcá [...] mieli tho ſobie zá oſobną wielką pomoc/ iż ku potkaniu poſtronnemu/ miedzy dwá iezdne iednego pieſzego [...] ſtáwiáli BielSpr 17v.

»postronne(-y) uffy, lud« [szyk 2:1] (2:1): Ieſli nieprzyiaćiel z wielką mocą ćiągnie y przyćiągnie ná ćie/ nie wnet ſie nań miotáć z głownym woyſkiem [...]/ ále napierwey puśćić Globum, to ieſt/ oſobny lud poſtronny BielSpr 15v; trzebá [...] poſtronnémi vffy pierwey nieprzyiaćielá ſkoſztowáć/ á wyrozumieć moc iego. BielSpr 31v, 10.

α. W funkcji rzeczownika (1): Ieſli ſie nieprzyiaćielſkie woyſko pochyliło/ tedy ći wſzyſcy poſtronni gonili. BielSpr 14v.
4. Znajdujący się na boku obwodu między dwoma kątami (1): Ieſliby kto kopce ná czyiem vſypał nie vrzędnie/ tháki też pozwánemu álbo powodowi winy od narożnego kopcá trzy grzywny/ á od inſzych poſtronnych po wiardunku UstPraw Iv.
5. O psie: włóczący się, uciekający, chodzący samopas (1): Thoć będzye powiedał iż dopirucżko [Pożar (imię psa)] zláſá przybieżał/ á ieſt to táki pies by nie był poſtronny á niewiem zacżby ſthał/ bo ná kożdy dzień wyciecże/ to ták długo goni áż mu chłopięthá ledá s chárćiſkiem gdzye zábieżą RejZwierc 90.
6. Zewnętrzny (5):

W przeciwstawieniu: »postronny ... domowy« (1): Bo widząc łáſkáwy Pan/ iż Kośćioł iego y poſtronnym y domowym niepokoiem ſtrapiony był: żeby mogł w vćiſkach wytchnąć [...] rozmáitą go zawżdy poćiechą pośiláć racży. SkarJedn 313.

a. Niezależny od ludzkiej woli (4): A ták nie máſz tey żadney godzinki ábychmy tego pewni á iśći byli áby nas iáka przygodá poſtronna pothkáć nie miáłá. Bo gdyby byłá fortuná cnotliwa/ nigdyby cnotliwego nic złego od niey nie potkáło. RejZwierc 151v, [121].

W przeciwstawieniu: »postronny ... własny« (2): PRzyrodzenie náſze mdłe/ á [...] żadnym obycżáiem wytrwáć nie może/ áby ſie nie tylko pokuſam poſtronnym/ ále y ſwym właſnym przypadkom przyrodzonym/ ſámo przez ſię obronić mogło RejPos 352; bo go [pijanego] o ſzáleńſtwo żadna przyczyná poſtronna/ żadna przygodá/ ábo kaźń páńſka/ ále iego właſna chuć/ iego wolá ſámá/ á zły náłóg przypráwuie. KochPij C2.

7. Pomniejszy, mniej ważny (3): Knim też [Zygmunt Stary] poſłał Litewſkie Rycerſtwo z Hethmánem ich y s ſtrzelbą. Moſkiewſki máiąc o nich ſpráwę/ vſthąpił precż z ludźmi ſwymi. Ale náſzy po nich ćiągnąc/ mieli ſnimi kilko bitew poſtronnych wygránych. BielKron 417; poráźili ie [wojska wołoskie] náſzy v Gożdzya/ máiąc ſnimi poſtronnych bithew kilko wygránych pierwey/ mieli dobre ſerce y znáki przećiwko im. BielKron 421v, 411.
8. Poszczególny; lokalny (8): Ty trzy ięzyki miánowáne ſą nagruntownieyſze ná świećie/ Zydowſki/ Grecki/ y Láćińſki/ inni od ich wynáleźli ſwe poſtronne piſánie BielKron 335v; Abowiem to práwy pan kto ſie ſam zwycięży á nie da ſobie roſkázowáć żadnym áffektum álbo poſthronnym ſmyſłom ciáłá ſwego RejZwierc 81.

W przeciwstawieniu: »postronny ... powszechny« (3): Są też Canones/ to yeſt/ vſtáwy ápoſtolſkye/ przez poſtronne iteż powſſechne porządne concilia/ y przez wſſyſtko krzeſciyańſtwo zá to przyyęte KromRozm III I; Atoż maſz [...] vſtáwy á wyznawánya Conciliy ták poſtronnych łáćinſkich y Greckich pod wſſyſtkimi pátryárchámi/ yáko y powſſechnych/ iż [...] Papyeż [...] yeſt głową koſcyołá S. krzeſciyáńſkyego KromRozm III Q2, P3.

Wyrażenie: »postronne koncylija« [szyk 3:2] (5): Viktor papyeż [...] roſpiſał po wſſem krzeſciyańſtwye/ przykázuyąc biſkupom/ áby ſye ná poſtronne Concilia we wſſech páńſtwách zebráli KromRozm III P6v, I, P3 [2 r.], Q2.
Szereg: »postronny a pokątny« (1): A to nąm nye każe wyerzyć poſtronney á pokątney myeyſcá ktorego náuce/ nye tylko yednego człowyeká/ ále y zgromádzenya álbo koſcyołá ktorego KromRozm III Ev.
9. Samotny, odosobniony (2): Nie bądźże iáko Kártuz w owey omylnośći/ Co rzkomo pogárdziwſzy ſwieckie obłudnośći/ A gdzye ſie wyrwie s kątá tákież iáko iny/ Też vſłyſzyſz o pánu nie cudne nowiny. Obierz żywot ſpokoyny/ pocżćiwy/ á mierny (marg) Poſtronny żywoth zły. (–) RejWiz 81, Cc8v.
10. Inny, nie ten (11): Potym Pánowie Polſcy s Sláchtą vcżynili Syem walny w Piotrkowie/ ná kthorym vrádźili/ áby ná poſtronnych mieyſcách nigdy ſeymy nie bywáły około wybieránia krolá iedno w Piotrkowie. BielKron 401; SkarŻyw 80, 81; Y częſtokroć męcząc ie [świętych] po wſzytkich bożnicách przymuſzałem bluźnić: á názbyt ſzalenie z nimi poſtępuiąc/ prześládowałem áż y do poſtronnych miaſt [in exteras civitates]. WujNT Act 26/11; [Nád to Varro náucża/ iże okrom tego cżterzy ieſzcże ſą rzecży poſtronne okrom źiemie/ ktore máią być obacżone przy wybierániu roley/ dla ktorych oná sſtawa śię żyzna Cresc 1571 141].
Wyrażenie: »postronni ludzie« (1): A ieſli thego w poſtronnych ludzioch ſzukaſz á podobać ſie to do nich/ á cżemuż też w ſobie tego nie ſzukaſz álbo nie ſtánowiſz czoć ſie w inych podoba? RejZwierc 147v.
Szeregi: »inszy, postronny« (2): Pátrzayże iż to ieſt przyrodzenie káżdey owiecżki/ iż oná záwżdy zna głos zwykłego páſterzá ſwego [...]. A gdy vſłyſzy głos inſzy/ głos poſtronny/ wneth ſie zátrwoży/ [...] przyſłuchawáiąc ſie onemu głoſowi obcemu. RejPos 124; RejZwierc 132.

»postronny, obcy« (1): A thák bierz przykład z nędznego źwirzątká thego/ iż ono zna głos práwego páſterzá ſwoiego/ á vcieka gdy vſłyſzy głos poſtronny/ głos obcy RejPos 124.

Przen (1): gdy vſłyſzyſz głos márny/ głos poſtronny/ á on głos naiemniká ſproſnego/ ktorego poznaſz [...] z náuki iego/ á on cie będzie vcżył/ áby w cżym inſzym pokłádał nádzieię ſwoię/ niżli w Pánu ſwoim RejPos 124.
a. Czyniony przez innych ludzi (2): RejPos 316; A co ſie też tknie Iákobá y ſtárſzych zboru Ierozolimſkiego: ći nie gánią poſtępkow Páwłowych miedzy pogány [...]. A iż byli z powieśći poſtronnych/ przećiw Páwłowi poruſzeni/ przeto [...] Páwłá do tego/ áby w tym mdłośći ich folgował námawiáią. CzechRozm 77v.
11. [Usamodzielniony, mieszkający osobno: ten przerzeczony Mikołaj Szwiec przedał jest rolą synom swoim [...]. A ci synowie obiecali jemu wczesność do śmierci [...]. Ten przerzeczony Mikołaj Szwiec wymawia sobie przeczne stajanie i przysiąc korzec owsa i korzec jęczmienia na troje dzieci co są postronny. KsięgaSądTrześ 1582 nr 4.]

Synonimy: 1. cudzy, obcy; b. cudzoziemski, przychodni; β. cudzorodak, cudzorodzień, cudzoziemiec, gość, przychodzień; d. okoliczny, okolny, przyległy, sąsiedni, sąsiedzki, ukrainny; 2. daleki, oddalony, odległy; 6. zewnętrzny; 7. mały; 8. osobliwy, osobny; 10. inny.

LWil