Drogą bardzo pokrętnych skojarzeń uznajemy dzisiejszy dzień za NIEBIESKI poniedziałek.

A dlaczego niebieski?

Wystarczy popatrzeć przez okno w pracowni przy ulicy Piekary w Toruniu:

Zgodnie ze starożytnym obyczajem, omówionym w Nauce prawego chrześcijanina przez Benedykta Herbesta ... napisanej:

Przynosimy użytkownikom Słownika Nowe Lato i wiele innych haseł na N, bośmy w nie bogaci, więc dzielimy się naszym bogactwem.

Z radością informujemy, że

nasza Najdzielniejsza Drużyna Tagująca wznowiła działalność!

Realizując założenia projektu pt. „Słownik polszczyzny XVI wieku” – edycja internetowa (digitalizacja i uzupełnienie) [finansowanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki], przygotowała już ponad 300 haseł słownika elektronicznego rozpoczynających się na literę N.

Wyróżniają się wśród nich rozmiarem: NIEDZIELA i NIEDOSTATEK

Rozpoczynamy więc nową epokę, epokę w której pojawienie się niedostatku przynosi radość i zwiastuje obfitość.

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą Narodowy Program Rozwoju Humanistyki w latach 2020 – 2025, nr projektu 0030/NPRH8/H11/87/2019, kwota finansowania 1 130 300 zł.

Na dzień pierwszy apryla (znanego także jako łżykwiat) przedstawiamy najnowsze sprawozdanie koleżanki AN z lektury Recepty dusznej i cielesnej przeciw powietrzu morowemu Księdza Kanonika:

W okolicznościach aktualnych jakże nie pasuje sposób postępowania w czasie zarazy, praktykowany przez naszych szesnastowiecznych protoplastów:

A tak po lekarstwie dusznym to najpierwsze cielesne niech będzie, komu być może, aby z miejsca zapowietrzonego rychło a co nadalej wyjachał, a nie wracał się do niego, ażby na wszem bezpieczne było. Bo jesli P[an] Krystus kazał uciekać z miasta do drugiego miasta przed ludźmi okrutnemi, których się snadniej uchronić, tedy daleko trzebniej ustępować przed wiatrem zepsowanym, którego człowiek ustawicznie w się nabierać musi. (Ev)

Za to inne rady brzmią znajomo i dziś:

Naprzód, ile być może, z domu nie wychodzić, okrom przechadzki na świeży a suchy wiatr, gdy jasna pogoda, a k temu gdzie od ludzi zapowietrzonych bezpieczno. Ale gdzieby wychodzić musiał albo z tymi, którzy wychodzą obcować, niechaj to ostrożnie czyni (I3v-I4)

Koleżanka AN nieodmiennie poleca rady Księdza Kanonika: 

„Przysmak czasu powietrza nazdrowszy jest szczaw z octem, gdy czas po temu. Zimie może używać soku albo powidł wiśniowych i inszych kwaśnych albo cierpkich z mocnym octem, który gdy i do inszych potraw będzie przymieszan, barzo ciało od skażenia krwie broni, tego jednak strzegąc, aby przeto żołędek nie był zatwardzony. Gorczyca, czosnek, cybula i insze gorące przysmaki w ten czas mają być zaniechane.”               [H. Powodowski, Recepta duszna i cielesna przeciw powietrzu morowemu,  F2v-F3]

Ilustracja na odwrocie strony tytułowej wyraźnie wskazuje na wielką aktualność jego porad.                                                Czyżby koronawirusy znano już w XVI wieku?J

A dla tych, którym mało polecanych wcześniej lektur, mamy nową porcję:

Anton Schneeberger (przekł. Jan Antonin), Książki o zachowaniu zdrowia czlowieczego od zarazy morowego powietrza, Kraków 1569.

Piotr Umiastowski, Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi rozłożona, Kraków 1594.

oraz (stale, wciąż od nowa)  tom 38 Słownika polszczyzny XVI wieku.

U FANFARY U

Słownik polszczyzny XVI wieku ma zaszczyt zaprosić do lektury

TOMU 38 (S – SIEWO)

zeszyt 1.

zeszyt 2.

zeszyt 3.

Trafisz tam także zaglądając do zakładki wersja cyfrowa

Jako że choroby przyrzutne nękają ludzkość od wieków i na czas obecnej polecić możemy mądrości przodków, choćby nawet dotyczyły innych niż obecna epidemij: 

Maciej Miechowita, Contra saevam pestem regimen accuratissimum

Maciej Miechowita, Conservatio sanitatis

Stefan Falimirz, O ziołach i o mocy ich (czyli FalZioł, zwłaszcza rodział V)

Marcin Ruff(us) z Wałcza, Epitome opusculi, to jest gruntowna i ostateczna sprawa o pestilencji

Hieronim Powodowski, Recepta duszna i cielesna przeciw powietrzu morowemu (z rekomendacji koleżanki AN)

Dzięki wnikliwości badawczej i skrupulatności koleżanki AĆ korygujemy błędną atrybucję w wykazie źródeł Słownika.

Niniejszym znika skrót MrowPieś, a wprowadzony zostaje StawPieś.

Poniżej dowody: karta tytułowa naszego kanonicznego tekstu: Pieśń ... na wesele ... pana Jana Kostki z Stymbarku, Kraków 1556 (egzemplarz Biblioteki Czartoryskich, sygn. Cim. 1632 I) oraz fragment Nowego Korbuta poświęcony Stawickiemu (NK, Warszawa 1965, t. 3, s. 289).