[zaloguj się]
[pdf]

POCHODZIĆ (843) vb impf i pf

impf (822) [w znacz. I.], pf (21) [w znacz. II.].

Oba o jasne.

Fleksja
inf pochodzić
praet
sg pl
1 m pochodziłem m pers
3 m pochodził, pochodzi(e)ł m pers pochodzili
f pochodziła m an
n pochodziło subst pochodziły
fut
sg pl
3 m pochodzić będzie m pers pochodzić będą
f będzie pochodziła, pochodzić będzie m an
n pochodzić będzie subst
imperativus
sg pl
2 pochodź
3 niech pochodzi niech pochodzą
conditionalis
sg pl
3 m by pochodził m pers
f by pochodziła m an
n by pochodziło subst pochodziłyby, by pochodziły

inf pochodzić (35). ◊ praes i fut 1 sg pochodzę (5) [w tym: -e (1)]. ◊ 3 sg pochodzi (516). ◊ 3 pl pochodzą (182). ◊ praet 1 sg m pochodziłem (1). ◊ 3 sg m pochodził (14), [pochodzi(e)ł]. f pochodziła (11). n pochodziło (7). ◊ 3 pl m pers pochodzili (2). subst pochodziły (18). ◊ fut 3 sg m pochodzić będzie (1). f będzie pochodziła (2) RejPs, RejPos, pochodzić będzie (1) SkarKaz. n pochodzić będzie (1). ◊ 3 pl m pers pochodzić będą (1). ◊ imp 2 sg pochodź (2); -odź (1), -(o)dź (1). ◊ 3 sg niech pochodzi (1). ◊ 3 pl niech pochodzą (1). ◊ con 3 sg m by pochodził (13). f by pochodziła (3). n by pochodziło (7). ◊ 3 pl subst pochodziłyby, by pochodziły (6). ◊ part praes act pochodząc (10). ◊ part praet act pochodziwszy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia
I. impf (822):
1. Być z czegoś, od kogoś, skądś; procedere HistAl, Vulg, Modrz, JanStat; oriri HistAl, Mącz, Cn; provenire Modrz, JanStat, Cn; sequi BartBydg, JanStat; constare Mącz, Modrz; esse [ab a. ex aliqua re a. a quo] PolAnt, Modrz; excistere Modrz, Cn; derivari BartBydg; prodire Vulg; egredi PolAnt; deduci, ortum habere, prognari, pronasci Mącz; ascendere, proficisci, seiungi, tribui Modrz; efflorescere, exoriri, fluere, procrescere, profluere, promanare, proseminari Cn (708):
a. Mieć za przyczynę, powstawać, wynikać (548): Sequitur, pochodzy, vel sic, tak iest, vel stąnd iest dovod podlug tich slow BartBydg 142b, 217b; Pronascor, id est ortum habeo, Pochodzę/ mam ſwóy początek. Mącz 242a, 418a; GrzepGeom F4.

pochodzić dla czego (2): gdy będzie ten ſok w głuche vcho wpuſzcżony/ pewnie otwiera ſluch/ kthori pochodzi dla zatkania niecżyſtoſci klijowatych. FalZioł V 79v, IV 56d.

pochodzić od czego (17): uyedzyalam bouyem yſch kozda laſka mylouanya od laſky yego [Boga] pochodzy PatKaz III 152v; FalZioł [*7], [*7]v, [*8], V 12v; Tuſie godzi wiedzieć iż kto ieſt wielkich pierſi, ten też barzo tchnąci, [...] zaſię ſubtilnoſć ducha pochodzi od małych płuc ktore ſie theż w ciaſnych pierſiach chowaią GlabGad P4v; Powſciągaicie ſię od obzarſtwa/ y pyańſtwa od ktorego wſziſtki zle á cieleſne vczinki pochodzą. SeklKat K2, Q4; KromRozm III L8v; Pecorinus, Bydlęcy/ zwłaſzczá co od bydłá pochodźi. Mącz 286a; SienLek 24v [2 r.]; GórnDworz G3; WujJudConf 31; ModrzBaz 59; Phil D2; GrabowSet Xv.

pochodzić według czego (1): Czo za przycżyny ſą roznoſci ſnow. (–) Pochodzą ſny iedne według ſprawy ciała, drugie z Bożego dopuſzcżenia. GlabGad L3v.

pochodzić z kogo (1), z czego (a. ex aliqua re) (323): BierEz K4v; OpecŻyw 187 [2 r.]; bo tluſtoſzcz abo czyelyſtoſzcz vyelka pochodzy szymna a zwylkoſzczy Czyenkoſzcz a ſuchoſzcz zgorączoſzczy a ſuchoſzczy PatKaz III 118v; Theż oleiek Bobkowy boleſci żołądkowe vſpokoia kthore z zimnoſci pochodzą FalZioł III 16c, [*7], [*8], [*8]v, I 1d, 2d (59); BielŻyw 51; Cżemu z żołci pochodzi żołta niemoc. (–) Gdyż ci żołć nicz inſzego nie ieſt iedno kolera na iedno mieſtcze zebrana, ktora ma farbę żołtą. GlabGad E6, A8, Bv, B2, C5v, C6 (25); Onać cześć kochanie rodzi, Ktora z miłości pochodzi, Jaka jest miedzy rownymi Przyjacioły powolnymi. BierRozm 18; WróbŻołt E2, Sv, gg8v; WróbŻołtGlab A2v; ſnadz ſie odnowiły y ſtáre blizny złoſći moich/ ktore pochodziły z ſſalonych vczynkow młodoſći moiey. RejPs 57, 113v, 127, 182v, 188, 200v; LibLeg 11/152; RejKup c7v; HistAl K3; KromRozm I B; MurzHist Q4; KromRozm II nv, r3; Iáka ieſt ſproſność nyewyáry przećiw P. Bogu/ s ktorey ſrogie ſzemránie y bluźnirſtwo pochodzi. LubPs R6 marg; GroicPorz a2; KrowObr 23v, 87v, 113v, 150 [2 r.], 226v; Ze złego ięzyká/ wiele grzechow pochodźi/ kthorym przećiwna ieſt mądrość niebieſka. Leop Iac 3 arg; BibRadz I 91b marg, Prov 9 arg, Ez 15 arg, I 468c marg, II 17b marg, Rom 15 arg; abowiem z dobrych ſpraw chwała/ á z wyſtępkow ſromota pochodzi. KwiatKsiąż O4, Dv, H4; OrzQuin M4v; SarnUzn G8v; SienLek 52, 161; RejAp 29v, 44v, 131, 132, Ff3v; Ale prawdziwe męſtwo/ pochodzi s ſtátecżnego namyſłu/ gdy cżłowiek więczey ſobie pocżćiwość waży/ niż wſzytki niebeſpiecżeńſtwá ná ſwiecie GórnDworz X8v, E7v, G8v, H6v, M4, P7 (13); HistRzym 60v; RejPos 32v, 62, 72v, 145, [155]v (12); RejPosWiecz3 [97]v, 99v; Pewna tedy rzecz ieſt/ iż iáłmużná oſtátki grzéchów zgładza: gdy zmiłośći Chrześćiáńſkiey pochodźi BiałKat 171; HistLan C3v; KuczbKat 251, 260, 290, 295, 370; Owa czokolwiek z rozumu pochodzi/ To cnotam miło złoſciam bárzo ſzkodzi. RejZwierc 214v, 129, 259v; Nie záwſze z wiáry vcżynki dobre pochodzą. WujJud 110 marg, 89, 90, 102v, 110, 110v (12); Tákowe poſty prawdźiwe máią pochodźić z vprzeymey chući/ nie z przymuſzenia/ ále z woley dobrey WujJudConf 191v; RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [414]v, [1102], [1103]v; BudBib Eccli 15/10; CzechRozm 89v, 173v [2 r.], 174v, 199v, 208, 209, 243; Dobre zwycżáie pochodzą z wiádomośći y zabáwy vſtáwicżney rzecży vcżćiwych/ á ſproſne przychodzą z niewiádomośći á zabáwy złych ſpraw. ModrzBaz 5v, 7v, 10v, 17v, 27, 36 (9); Oczko 19; SkarŻyw 171, 317, 473; CzechEp 136, 153; CzechEpPOrz *2v; á wiárá nie ſkąd inąd/ iedno z ſłuchánia ſłowá Bożego pochodźi. NiemObr 143, 80, 89, 96, 107; WerGośc 203; WerKaz 300; GórnRozm H2v; Z tąd rozumieć możem/ iż wſzyſtki woyny/ którékolwiek ieſcze z przodku krześciánié z pogány wiedli/ z niſkąd niepochodźiły/ ieno z różnośći wiáry KochWr 22; ZawJeft 26; ActReg 68; Calep 245b; Phil D3 [2 r.], F3 [2 r.], G2 [2 r.], I4, Q2; obyczáie z cnót pochodzą/ á rozum z náuk KochCn B3v, B3; Ale tu ſłyſzemy/ iż nádzieiá pochodzi z doświádczenia/ z ćierpliwośći y ſtałośći w vtrapieniu WujNT 540, 222 [2 r.], 281, 439, 530 [3 r.], 533 (20); WysKaz 33; O niepozytkách któré z woyny pochodzą SarnStat 424; Ziemie lepak Zmudzkié y Sudorſkié dla dobrégo/ któré z pokoiu pochodźi [propter bonum pacis JanStat 891]/ máią przy nas y króleſtwe [!] polſkim [...] zoſtáć ná wieki wiekom. SarnStat 1109, 618, 851, 1067, 1301; SiebRozmyśl E3v; SkarKaz 6a, 457a, 518a; CiekPotr 66; Z ſłów tedy piérwſzych moich/ nie bądź ſercá złégo/ Wiérz mi/ żeć to nie z inąd/ iedno z vprzéymégo Pochodźi vmyſłu GosłCast 18; Gdyż żadne krotochwile, roſkoſzna mużyká/ Nie bárzo podweſela/ ćiepłego cżłeká. Oprocż tylko poćiechy/ co z Dziatek pochodźi/ Gdyż tá rodźice miłe/ niewymownie chłodźi. PaxLiz D4v, Dv, D2v; Lecz nic nie ieſt bez przyczyny/ zwłaſzczá w ludzkich ſpráwách/ ktore z rozumu y wolney woley pochodzą. SkarKazSej 664a, 658a, 664b, 689a, 693b, 702b. Cf Zwrot, W przen Zwrot.

pochodzić z strony czego (3): FalZioł I 80b; Wielgoſć każdej rzecży pochodzi z ſtrony wielgoſci ciepła przyrodzonego, zaſię mnoſtwo á rozlicżnoſć pochodzi z ſtrony materiey ktora ieſt pocżątek wſzelkiey licżby rozlicżney GlabGad H6-H6v.

pochodzić z kogo [= być dziedziczonym] (1): TWoie cny miedzy wſzemi Pánow Cernych domie/ Spráwy z przodkow pochodząc ſłynęły wiádomie. PaxLiz ktv.

pochodzić komu, czemu (4): iż też w żołądku ieſt pirwſza ſtrawnoſć pokarmu z ktorego wſzitkim cżłonkom ſiła pochodzi GlabGad E8; MurzHist O4v; GórnDworz Gv; WisznTr 3.

pochodzić za czym (10): ále nas náſze mnimánie omyla/ gdyż bacżymy iż zá przycżynámi właſnemi náſzemi wſzelka rzecż pochodzi/ Iáka miárá/ táka zapłátá bywa. BielKom nlb 3, Av; GliczKsiąż O3v; SarnUzn G8v; RejPos 239v; bo też ſzcżęśćie zá rozumem pochodźi BielSpr b3v, 75; RejPosRozpr b4v; Zá dobrym rozeznánim ma wſzyſtko pochodzić/ Kto chce iáko pomiárem w káżdą rzecż vgodzić. BielRozm 9; KołakSzczęśl B2; [Vcżony wnet widźi/ co zá cżym idźie. Záś cżłowiek bez ćwicżenia/ ieſt iáko ślepy. [...] nie poſtrzeże co zá cżym pochodźi. PlutBud C4, Q2].

pochodzić skąd (56): ListRzeź w. 20; PatKaz III 127v; FalZioł [*8], I 74a; Zaſię gdy grubſza karmia będzie na ſpodku, tedi lekka na wirzchu będącza ſtrawi ſie ſama á tak pływa po oney grubey, z kąd więc pochodzi zgaga, [...] boleſć głowy y żołądka. GlabGad G5, E4, G, K5v, L2, L6; RejJóz H8v; LibLeg 11/152; HistAl K3; KromRozm I I2v; MurzHist A4v, O4v; MurzOrt B; Nie miey loſow gry ná pyecży/ Stąd pochodzą márne rzecży BielKom F3; GroicPorz kk3v; RejWiz 38, 184v; Pomniſz co zá nieſzcżęſcie/ z opilſtwá przychodzi/ Ze nie máſz nic ták złego/ co ſtąd nie pochodzi. RejZwierz 142v; KwiatKsiąż E2, E4v, H2, M4; OrzQuin L3v marg, M4v; SarnUzn H4v; SienLek 8, 23v, 97v, 100, 101, 186; RejAp 30; Lecż iż ſie ia przegrawáiąc fráſuię/ pochodzi to ſtąd/ iż mniemam áby ſie to działo/ moią nieumieięthnoſcią/ nie nieſzcżęſciem GórnDworz M4v, Gv, N2v, N7, O2v, Bb6v, Ee4v; KuczbKat 210, 335; WujJud 123v; WujJudConf 64; SkarŻyw 332 [2 r.]; Wyrozumiawſzy iuż właſny ſpoſob wiáry Chriſtyáńſkiey/ trzebá y to wiedźieć/ ſkąd tá wiárá pochodźi. NiemObr 69; WerGośc 203; WerKaz 300; WisznTr 3; KochWr 22; Tá nierozdzielność miedzy mężem á żoną/ ſtąd pochodzi; iż Małżeńſtwo ieſt Sákrámentem WujNT 79; CiekPotr 16.

W porównaniach (7): [ta Figura] ma téż głębokość/ to ieſt/ ſkrytą łáſkę Bożą/ z któréy iáko z korzeniá/ dobré vczynki pochodzą práwéy miłośći. OrzQuin M4v; RejAp 132; bo ſpráwiedliwość ieſt iáko źrzodło/ zktorego wſzytkie práwá pochodzą. ModrzBaz 100v; SkarŻyw 317; A z tych cztérech cnót/ iáko cztérech ſtudźien/ wiele inſzych cnót pochodźi/ któré obyczáie ludzkié nápráwiáią. KochCn B3; SkarKazSej 658a, 689a.

W charakterystycznych połączeniach: pochodzić z bogactwa, z bojaźni (2), z chęci (chuci) (5), z ciepłości, z cnoty (5), z czasu, z czystości, z daru, z dobroci (2), z dopuszczenia, z dosyć uczynienia, z doświadczenia (3), z ducha, od dusze, z dziatek, z flegmy (6), z głupstwa, z gorącości, z grzechu (2), z istności, z jasności, z jedła, od jedności, z języka, z karania, z kolery (8), z kościoła (2), z krost (6), z krwie (4), z kurzawy, z (od) łaski (13), z mądrości, z mdłości, z melankolijej, z męki, z miłosierdzia (2), z miłości (10), z mnostwa [czego], od (z) mocy (3), z musu, z nabożeństwa (2), z nałogu, z namiętności, z namysłu, z napełnienia [czego], z nauki (4), z niemocy, z nienawiści, z niewinności, z obfitości [czego] (4), z objedzienia, z oddalenia, z opatrzności, od oświecenia, z patrzenia, z płochości, od płuc, z pocenia, z pokoju, z pokory, z postawek, z potrzeby, z powieści, z pożywania [czego], z prawa (5), od promieni, z prostoty, z przeklęctwa, z przyrzeczenia, dla purgacyjej, z pychy (3), z radości, z rady, z roboty, z rozmnożenia, z rozkazania, z rozumu (3), z rozsądku, z rożności, ze skażenia, ze skępstwa, z skoków, z słowa (2), z słuchania (10), ze spowiedzi, z(e) sprawy (3), z strachu, z szafowania, z śmierci, z (od) uczynku (5), z umysłu (2), z ustaw, z uważenia, z używania, z waśni, z wiadomości, z wiary (16), z wiatrow (5), z wielomowności, z wilkości (wilgotności, migoty) (9), z własności, z wojny (2), z wolej [czyjej] (6), z wrzodow, ze wzgardy, z zagniłości, z zapalenia [czego] (4), z zapisow, z zastanowienia, z (dla) zatkania (2), z zaziębienia, z zazdrości, z zbytku (2), z (od) zimna (7), z zwady, z żarłactwa, od żądliwości, z żołci, z żywiołow; pochodzić za dostatkiem, za mową, za podaniem, za przyczynami, za rozeznaniem, za rozumem, za sprawami, za upominaniem.

Zwrot: »z [jakiej(-ego)] przyczyny, powodu pochodzić« [szyk zmienny] (23:1): Oleiek kwiatkow Lilijowych vſmierza boleſć głowy ktora z gorączey przycżyny pochodzi. FalZioł I 92a, I 1b, 5d [2 r.], 32d, 47b, 72b (19); Z kąd pragnienie pochodzi. (–) Pochodzi z dwoiakiey przycżyny. GlabGad G, Gv; BielSpr b4; Abowiem zwycżáie/ ktore z pewnego powodu ſerdecżnego pochodzą [mores certa animi inductione conformati]/ więcey nas w powinnośći zátrzymawáią/ niżli ábo naywiętſze zapłáty/ ábo naſrożſze kazni práwne. ModrzBaz 5v; Phil S3.
Szeregi: »pochodzić i płynąć« (1): Dwoie przednieyſze roſkazánia/ vmieráiąc P. IEZVS [...] zoſtáwić nam ſwoim teſtámentem raczył. Iedno/ ábyſmy ſię ſpolnie miłowáli: drugie/ ábyſmy pokoy miedzy ſobą y zgodę świętą záchowáli, iedno z drugiego pochodźi y płynie. SkarKazSej 664b.

»pochodzić i wszczynać się« (1): iż brzuchy ſwe zá Bogá pocżytáią/ obżárſtwem/ opilſtwem/ doſyć onym cżyniąc/ z ktorych dwu rzecży pocżątki wſzelkich złośći y niepobożnośći pochodzą y wſzcżynáią ſię WerGośc 203.

W przen (24): RejPs 127; RejAp 131; O zywe źrzodło/ żywotá wiecżnego/ [...] Od ćiebie/ wdźięcżny potoku/ pochodźi/ Zywot náſz GrabowSet Xv.
Zwrot: »pochodzić z [jakiego] serca« = ex optimo esse PolAnt [szyk zmienny] (21): PRzypuſć miły pánie kſobie ſpráwiedliwą prozbę moię/ [...] ábowiemći ſpráwego ſercá oprocz wſſeyákiey poſtáwy pochodzi. RejPs 22, 116; RejAp 29v, 54v; y przeto owo wielkich pań miłość/ wieldze ſobie ludzie ważą/ iż tá nie pochodzi z inąd/ iedno z vprzeymego ſercá GórnDworz Cc2, Ff6, Hh2v; obacżáć mamy/ co ieſt á iáko ieſt poważna modlitwá v Páná tego/ ktora pochodzi s ſercá pokornego RejPos 202v, 75, 171, 181, 185, 198 (9); RejZwierc 141; BudBib 2.Mach 14/30; CzechRozm 239v, 243, CzechEp 9.
α. Mieć w czymś swe źródło, przyczynę powstania (33):

pochodzić od czego (7): Cżemu opuchlina pochodzi od wątroby. GlabGad E2, G2; Y czemuż ieden dzień ieſt zacnieyſzy niż drugi/ gdyż wſzythká świátłość dniow wroku od ſłoncá pochodźi? BibRadz Eccli 33/7; BielKron 127; SienLek 91; że chorobá nie od iednéy któréy częśći ztych/ ále práwie od wſzyſtkich/ pochodźić ſye będźie zdáłá Oczko 12v; WujNT 753.

pochodzić z kogo, z czego (23): Y cokolwiek ludziom ſzkodzi/ Wſzyſtko z ięzyká pochodzi: By záwżdy ludzie milcżeli/ Więceyby pokoiu mieli. BierEz D2; Też wino w ktorym by wrzało to ziele s koriandrem naczukrze przyprawionym/ [...] boleſć głowy vſpokaia ktora pochodzi z żołądka. FalZioł I 58b, I 12a, 41a, 133d; RejPs 126v; RejKup q6v; SienLek 89, 97v, 133; GórnDworz Ff5; Wiárá á wyznánie/ wſzytko s ſercá pochodzi. RejPos 206 marg; GrzegŚm 30, 31; Wſzákóż/ ieſt téż chorób niemáło/ co z glowy pochodzą Oczko 14, 13v; SkarŻyw 294; Y powiedał że co pochodźi z człowieká/ to pokala człowieká. WujNT Mar 7/20, Matth 15/18, Mar 7/23, s. 319, 387, Bbbbbb3.

pochodzić z strony czego (2): gdi vwarziſz Kanią przędzę z naſieniem włoſkiego kopru/ [...] ieſt rzecż pomoczna y barzo dobra/ ábowiem [...] żołtą niemocz vlecżą ktora pochodzi s ſtrony wątroby FalZioł I 29a, I 98c.

W porównaniu (1): Abowiem wten czás miłoſierdzie á wiárá podkáią ſie z ſobą [...] á prawdá z ziemie iáko ze zrodłá będzie pochodziłá RejPs 126v.

W charakterystycznych połączeniach: pochodzić z ciała, z członkow, z człowieka (2), z dusze, z głowy (2), z języka, z płuc, z serca (7), z słońca (2), z ust, z (od) wątroby (2), z wnętrza (wnętrzności) (2), od (z) żołądka (3).

Szereg: »pochodzić albo zasieść« (1): mogąć téż co rátowáć tákie wody/ ále przedtym j wnętrznémi lékárſtwy [...] opátrzyć ie trzebá: y to ná báczeniu máiąc/ że té rzeczy/ któré pochodzą/ álbo zaśiádły in viſceribus/ iáko w mozgu/ w wątrobie/ w płucách/ w śledźiónie/ w ſercu/ [...] wodam tákowym vſtąpić więc mogą Oczko 13v.
β. O pochodzeniu osób Trójcy Św., zwłaszcza Ducha Św. (100):

pochodzić od kogo (85): Ociec ieſt od ktorego pochodzy duch ſwięty/ ſyn ieſt ktory ſle ducha ſwiętego/ á duch ktory pochodzy od obu dwu SeklKat P2, P3; KromRozm II g; GrzegRóżn L, Nv, N2; SarnUzn A4v, B4v, F2v [2 r.], H5; RejAp 49v; RejPos [137]v [3 r.], 138, 139; BiałKat c [2 r.], c3v; KuczbKat 15; CzechRozm 14 [2 r.], 20v; Ieſzcże iáwnie wſzyćiek ten Zbor śiodmy w wyznániu wiáry ſwey mowi/ wierzem w Duchá S. ktory od oycá y od ſyná pochodzi. SkarJedn 282, 231, 270, 271 [5 r.], 272 [2 r.], 274 (36); SkarŻyw 278 [2 r.], 335, 456 [2 r.]; CzechEp 223, 226 [2 r.], 255; NiemObr 103, 110, 142; ReszPrz 87; LatHar 91; Oto Syn Duchá poſyła ták iáko y Oćiec: iż Duch S. pochodzi od Syná ták iáko y od Oycá. WujNT 369, Ioann 15/26, s. 369 marg, 387, Yyyyy2v; SkarKaz 206b [2 r.], 276a [2 r.], Oooob.

pochodzić z kogo, z czego (12): RejWiz 114; Chcećie wiedźieć iáko Syn vrodźił ſię z Oycá. Chcećie wiedźieć iáko Duch z obudwu pochodźi Prot C, C2; KuczbKat 15; WujJud 25v; Athánázyus [...] wielgi on S. ták mowi/ z mocy oycá y ſyná pochodzi Duch S. moc ſamę boſtwá máiący. SkarJedn 278, 271, 280, 281; SkarŻyw 393; CzechEp 240; WujNT 304.

pochodzić skąd (1): Proſzę ćię coż to zá Bog z wykłádu twoiego? Kthory ſam ieden będąc Trzech zámyka w ſobie/ A ty tákie mnimánie dawaſz nam o tobie. Ze czwartego wyznáwaſz/ ktory nie vrodźił Ani był vrodzonym/ áni ſkąd pochodźił GrzegRóżn N.

Szereg: »(ani) rodzić się (a. urodzić) ani (i) pochodzić« [szyk zmienny] (5): GrzegRóżn F3v, M3v, N, Nv; Słowem Chriſtá Páná zowie [Jan] [...] dla tego iż z ſercá Oycowſkiego [...] duchownie/ ále rzeczywiśćie/ prawdziwie/ y iſtotnie ſię rodzi y pochodzi WujNT 304; [Sdrowaſz duch bozÿ cziebie poſvÿeczÿł gdÿ tobÿe boga zclowÿekyem zlaczÿł beſ mathkÿ z oÿcza wÿecznÿe pochodÿeł beſz oÿcza ſczebÿe czeſnÿe ſſą rodzÿł TekstPol 141].
γ. O zjawiskach językowych: rozwijać się z innej formy, być zapożyczonym (5):

pochodzić od czego (2): Denominativum apud Grammaticos quod a nomine deducitur, Co od tey częśći mowy ymienia pochodźy. Mącz 249d; To ypſylon/ iáko pochodźi od /v/ Greckiégo/ tákby tèż kłáść ſie nie miáło równo z literą /i JanNKar F4v.

pochodzić z czego (2): Paronymon, Co z yednego słowá. (Hoc est nomine) Pochodźi. Mącz 281a, 277a.

pochodzić skąd (1): Abowiem [...] niepochodźić z tąd przezwiſko Bierzmowánia álbo potwierdzenia/ iżby przedtym ony kthorzy w młodych lećiech byli okrzcżeni/ przed Biſkupá kiedy iuż podroſłymi zoſtáli wodźić ie miano/ áby chrześćijańſką Wiárę ná Krzcie przyiętą potwierdźili KuczbKat 155.

b. Wywodzić się, mieć kogoś za przodka (18):

pochodzić od kogo, od czego (9): GroicPorz ff2; Ktory Adam [...] przywiodł ná wſzytek świát táki y ták wielki grzech/ iż my wedle ćiáłá od niego ná świát pochodząc/ ieſteſmy z przyrodzenia ſynowie gniewu BibRadz *6v; Si modo liberis parentibus est oriundus, Ieſli tilko od dobrych á świebodnych rodźiców pochoci [!]. Mącz 268d, 246b, 268d [2 r.]; HistRzym [39]v; CzechEp 241. Cf »od krwie pochodzić«.

pochodzić z kogo, z czego (9): ſluſzna rzecż ieſt s ſláchetnych ſláchetny rodzay pochodzić [Decet enim ex nobilibus nobile germen oriri] HistAl G2v; BibRadz I 9a marg; Mącz 242a; SzarzRyt B4v. Cf Zwroty.

Zwroty: »z [czyich] biodr pochodzić« (1): Bo z ćiebie narod y wielkość narodow wynidźie/ A Krolowie z twoich biodr pochodźić będą [e lumbis tuis egredientur]. BibRadz Gen 35/11.

»z domu [jakiego, którego] pochodzić« (2): y pochowány ieſt [Samson]/ w kośćiele świętego Mocyuſzá męcżeńniká: z ktorego domu/ nie tylko wedle cnot/ ále y wedle krwie pochodził. SkarŻyw 593, 342.

»z, od, wedle krwie [czyjej, jednej z kim] pochodzić« (1:1:1): Linia pobocznia Ma wſobie perſony/ ktore áni ſye od nas rodzą/ áni my od nich/ Ale od iedney krwie z námi pochodzą. GroicPorz ff2v; SkarŻyw 593; SkarKaz 206a.

»z [czyjego] rodzaju pochodzić« (1): A ten co teráz woiewodą y ſláchćicem/ być może/ iſz z rodzaiu teſz/ tákiego rzemieśnika ábo kmiećiá pochodzi. SkarŻyw 241.

Szereg: »pochodzić albo początek mieć« (1): Caesar ait plerosque Belgas esse ortos a Germanis, Pochodźić álbo ſwóy początek mieć od niemców. Mącz 268d.
c. Rodzić się, też o roślinach: wschodzić [z kogo, z czego] (6): Czwartha częſc o Owoczoch y o naſieniu rozmagitim ktore z zioł pochodzą. FalZioł III 12d, IV 28c; z matek, ktore dziatki noſząc nie miernie ſie chowaią w piciu w iedle [...], dla tego też y płod ktory z nich pochodzi muſi być zakażony GlabGad K3; SienLek Yyy; KlonŻal C2v.
Przen (1): á nas ſobye vcżynił iáko látoroſle/ kthore miáły pochodzić á rość iemu ku cżći s tey máćice/ thák iáko tho ſam o ſobie powiedáć racżył RejPos 59v.
d. Mieć gdzieś miejsce powstania; przenosić się skądś na inne miejsce (18):

pochodzić od kogo (1): ták áby y litery y nauki Láćińſkié, [...] nie z inąd, nie od inſzych téż, ieno z Rzymu y od Rzymu pochodźiły. JanNKar C2v.

pochodzić z czego (12): Cżemu rzecż ktorą miłuiemy obłapiaiącz ku pierſiom przytulamy. (–) Bowiem miłoſć z ſercza pochodzi ktore w pierſiach przebywa GlabGad D6, H4; To też godno wiedzieć iż z morza wielkiego połnocnego pochodzą riby, po moſkiewſku Morſz wezwane [quod ex oceano septentrionis quaedam pisces idiomate Moscovitarum nuncupati] MiechGlab 61; Abowiem by człowiek ná Papieſtwie był ze wſzech nagorſzy/ tedy nie z ſtrony iego/ ále z ſtrony vrzędu mieyſce Papieſkie miedzy ludźmi dźierży/ od ktorego mieyſcá/ wſzytká godnoſć Krzeſćiáńſka pochodźi. OrzList b4v; Oczko 5; StryjKron 26; KołakSzczęśl C2v; Obiecuiemy téż [...]: iż Zamków y Miaſt przerzeczonégo Króleſtwá/ z których Vrzędy y Stolice ſądowné pochodzą/ iáko Krákowá/ Biéczá/ Sączá [...] żadnemu iedno obywátelóm [...] którzy w tymże Króleſtwie ſą/ nie damy. SarnStat 884, 348, 1255, 1256.

pochodzić skąd (7): Krzecżoti ptaci ſkąd pochodzą. MiechGlab *2; SRebro ma mieyſcá ſwe z kąd pochodźi [Quoniam est argento exitus]/ á złoto mieyſce kędy bywa płáwiono. BibRadz Iob 28/1; Ale o duſzach ſkądby pochodźiły/ y ná ktorymby mieyſcu teras były: ſtárſzy y nowi Doctorowie rozmáićie/ y nie zgodnie o tym piſzą. GrzegŚm 14; nie da wam Pan Bog tey poćiechy/ áby tá wiárá wáſzá Pułnocne gránice (ſkąd wſzyſtko złe/ wedle Piſmá pochodźi) przeniść kiedy miáłá WujJud 2v; Oczko 6; KochMRot C; JanNKar C2v.

e. Być zbudowanym z czegoś, mieć coś za swą materię [z czego] (7): Przecż niewiaſtam broda nie obraſta. (–) iż wſzytka ona materia z ktorey takowa broda pochodzi, wſtępuie w głowę GlabGad A7v; CZemu w ſlodzonie ieſt mięſo cżarne [...]. (–) Bowiem ona ieſt ſprawiona z materiey ziemney, ale gdyż ziemia ieſt cżarna przeto też y to czo z ſamey ziemie pochodzi muſi cżarne być. GlabGad F, Bv, F, H4v, K; A o rzeczách przyrodzónych/ co Hiſtoriám Náturálnem zowiém/ która w śię żywióły y to co z nich pochodźi záwárłá/ kiedy mówić pocznie/ ztym ſercem y ztą gotowośćią/ iákoby Dioſcoridá álbo Theophráſtá z ręku dopiéruczko puśćił Oczko A3.
f. Być uczynionym przez kogoś, zwłaszcza wypowiedzianym, stworzonym, urządzonym, darowanym; powstać pod czyimś wpływem; prodire Vulg (111):

pochodzić do czego (1): abi ſſzye dowyedzyall yeſly sprothwycza abo ſzkogo ynnego thi nayaſzdi do zyem nyeprziyaczyelſzkich pochodza LibLeg 11/134.

pochodzić od kogo, od czego (48): PatKaz I 1; GlabGad L8v; RejPs 201; Abowim możnoſć koſcielna/ ieſt poddana prawdzie bożei/ y od ſłowa bożego pochodzi/ ktoremv wierzy. SeklWyzn c2v; KromRozm I H2; KromRozm II r3v; KromRozm III D3v; Sądy moye nyech pochodzą od twey oblicżnośći LubPs D3v; RejWiz 128; Leop Ps 16/2; RejZwierz 123; BibRadz *6v, I 311b marg; BielKron 319v; On [Bóg] vmocnił przepáśći/ á niebo gwiazdámi Iáſnemi ochędożył/ iáko oponami/ Od niego letnie ćiepło/ wdźięcżny chłod pochodźi GrzegRóżn N4v; OrzQuin G2v; Tu ſie podziwuy/ iáka to ieſt powagá ſłow Páńſkich/ kthore pochodzą od ſámego Boſthwá RejAp 5v; GórnDworz Mm4; HistRzym 51; RejPos 64, 65, 252; Złe mężobóyſtwo/ któré pochodźi od ludźi/ ná ſpráwiedliwość niewyſádzonych: któré zowiémy Láćinſkim ięzykiem Priuátos homines: którzy z zuchwálſtwá á pijańſtwá z vporu/ zábijáyą BiałKat 56; KuczbKat 115; BudBib Eccli 15/9; CzechRozm 46v, 64v, 209, 210v; ćwicżyli ſię w náukách potrzebnych do ſpraw: ktore náuki cżáſem od ludźi zacnych pochodzą/ cżáſem też zwycżáiem bywáią w nieſione [pectusque suum imbuant optimis agendi praeceptis traditis a magnis viris] ModrzBaz 13v, 93, 138; CzechEp 288; Szcżęśćie od Páná pochodzi/ Gdy Pan chce tedy nam ſzkodzi WisznTr 26; ArtKanc BI4; ZawJeft 25; Od Bogá żywot y śmierć/ od Bogá pochodźi KołakCath G4v; KołakSzczęśl A2; Stąd widzimy/ iż wiele chorob/ ktore ſię zdádzą być przyrodzone/ pochodzą od ſzátáná z Bozkiego dopuſzczenia WujNT 252; Abowiem Korynthiánie mniemáli/ żeby moc Sákrámentu krztu S. pochodziłá od dobroći krzćićielow WujNT 579, 143, 462, 579; WysKaz 36; SarnStat 720; SkarKaz 484a; GosłCast 19; iż żaden ſąd pewnieyſzy być nie może/ iáko ten ktory od człowieká przeświętego z ſumnienia niepokalánego pochodźi. SkarKazSej 700b.

pochodzić z kogo, z czego (61): Mamy tego znak w niebie y w ſprawach iego, ktore ſamo z ſiebie nikomu zle ani dobrze nie cżyni, gdyż wſzelka rzec zła y dobra z rządzenia woley Bożej pochodzi. GlabGad L7v; LibLeg 11/134; RejJóz N7, Q3; RejKup b7; KrowObr 70, 71v; RejWiz 154v; Mącz 37c; GórnDworz Mm4; Wątpienie s cżártá pochodzi/ á iáko to poznáć. RejPos 139 marg; Wſzyſtki Concilia iednáko prziymowáne być máią/ poniewaſz z iednego duchá s. pochodzą. WujJud 72v marg, 39, 101, Ll3; Gdyż iáko wiárá tákowa o vſpráwiedliwieniu náſzym: tákże też y nádieiá [!]: nie z ſámego Iezuſá pochodźi/ áni ſie też o niego ſámego opiera. CzechRozm 210v; to pewny znák ieſt/ iż to iuż z Szátáná kłamliwego mężoboyſtwo to pochodźi CzechRozm 239v, 209, 213, 215v, 219v; Bo prawdá/ ktokolwiek ią mowi/ z Duchá świętego pochodźi ModrzBaz 28v; CzechEp 112; NiemObr 69; ActReg 106; PAnie/ ktoż w gmáchách twoich/ ma mieſzkánie? Dla odpocżynku/ ktoż ná oney ſtánie Gorze świętey? ten co bez zmázy wchodźi/ A/ z kogo ſąd ſpráwiedliwy pochodźi. GrabowSet H3v; A cokolwiek czynimy/ Y cokolwiek ciérpimy/ Wſzytko pochodźi z niebá/ w tym nam wętpić [!] nietrzebá. KochFrag 54; WujNT 252, 738; SkarKaz 85a; PaxLiz Cv; SkarKazSej 700b. Cf W przen Zwroty.

pochodzić z czyjej strony (1): Bo ya thv nyewydze zadney prziyazny zwaſchey ſthroni zadna rzecz ſzye nygdi nyeodmyenya tho ſchamy dobrze rozvmyeczye wprziyazny. Alye zwaſchey ſthroni za wſche thakowe ſzbitheczne rzeczi pochodzą y yawnye ſſą LibLeg 11/141.

pochodzić komu (3): RejPs 201; Iż tho co ieſt nalepſzego/ záwżdy nam pochodzi od Bogá Oycá náſzego niebieſkiego. RejPos 65, 273v.

pochodzić przez kogo (3): RejWiz 124v; A ták muſząć być Sekty y zgorſzenia/ ale biádá tym przez ktore to zgorſzenie pochodźi. WujJud 5; CzechEp 112.

pochodzić miedzy kim (1): Aby był tákież Pan Bog miedzy námi pochwalon/ thák iáko Dawid o nim piſze/ iż wielka to ieſt chwałá iego/ ktora mu pochodzi miedzy ſwiętemi iego. RejPos 273v.

pochodzić skąd (2): Ieſliby ſie chćiał práwie wywiedzyeć/ iáko co/ á ſkąd ty złe rzecży v nas pochodzą: ſtąd pewnie ſkądeſmy ſie ich nigdy niedomniemáli BielKron 392v; PaprUp F.

W charakterystycznych połączeniach: pochodzić od (z) Boga (Ojca) (15), od bostwa, od (z) (Pana) Chrystusa (Jezusa, Krystusa) (4), z czarta (2), z (od) człowieka (ludzi) (6), od dobroci [czyjej], z boskiego dopuszczenia, z dumy, z gwiazd, z łaski, z miłosierdzia bożego, z nieba (2), od osoby, od Pana, od słowa bożego, od stworzenia, z sumnienia, od szatana, od szczęścia, od świętych, z wielmożności, z wolej (woli) bożej (4), z zrządzenia.

Szereg: »płynąć i pochodzić« (3): IEſzcże teſz powiádaſz/ iż ſtego iednego zrzodłá Páná Kryſtuſá wſzytko płynie y pochodzi KrowObr 70, 71v; KołakSzczęśl A2.
W przen (31): RejPs 201; Nákłoń vſſy ſwe ku proźbie moiey/ á nie w vſtách kłamliwych. Od thwey oblicżnośći niech pochodzi ſąd moy Leop Ps 16/2; Mącz 37c.
Zwroty: »z serca [czyjego, jakiego] pochodzić« [szyk 3:1] (4): OpecŻyw 55v; LubPs B6v; A nawdzyęcżnieyſza chwałá to záwżdy v niego [Boga] Co mu wdzyęcżnie pochodzi s ſercá vprzeymego RejWiz 52; SkarŻyw 294.

»z ust [czyich] pochodzić« [szyk zmienny] (25): Piſano ieſt/ ijż nieſamym telko chlebem żywie cżlowiek/ ale ij ſlowem ktoré pochodzi z vſt bożych. OpecŻyw 37v, 55v; WróbŻołt 16/4, 88/14; SeklWyzn Fv; KromRozm II 13; Abowiem dobre tho ieſt nápominanie/ treſtánie/ y łáiánie/ ktore pochodzi z vſt Bożych KrowObr C3v, 23v; Leop Eccli 41/19, Luc 4/22, Iac 3/10; RejAp 24, 42; RejPos 54v, 63v, 69v, 86, 202v, 205; PaprPan V4; SkarŻyw 536; WujNT Matth 4/4, Luc 4/22, Eph 4/29; Oná przykra żółć z octem zmiéſzána/ którą tobie nágotowáli niewierni kátowie/ do vſt twoich naświętſzych/ z których nie pochodźiło nic/ iedno wieczna prawdá/ á zbawienne ſłowá. SiebRozmyśl E.

2. Iść, zwykle do przodu; też zstępować; approperare, pergere, properare, provehere Mącz; progredi Calep (12): Cżyrſtwo pochodź á pátrzay wyſoko/ Weźrzy ſmiele káżdemu na oko BielKom F4; Gradum approperare, Poſpieſznie á ochotnie pochodźić. Mącz 326b; pergere, Trwác/ Przed ſię pochodźic á poſtępowac dáley. Mącz 350d, 211d, 477d; Progredior – Poſtępuię, pochodze. Calep 856b; A iák CLITIA, iż Słońce miłuie/ Ták nadobne od wieká/ Milcżąc/ po nim ſtyſkuie/ A ſwoim okiem poglądáiąc z lekká/ Kołem przywykłym pochodźi z dáleká: [...] Z onych żywiołow wiecżnych GrabowSet Q.

pochodzić za czym (1): Ale patrz/ iák zá wozem [koń] pochodźi ſtátecznie/ Może ſie ná nim puśćić ná woynę beſpiecznie. WyprPl C.

pochodzić skąd (2): iże ten ktory ſie ſniey [z żony króla Filipa] ma národzić przeſtánie áż do wſchodu Słońcá/ skąd ſlońce pochodzi HistAl A5; Iż ty moy miły ſynacżku poydzyeſz przed oblicżnoſcią Páná ſwego/ opowiedáiąc iuż to zmiłowánie iego/ [...] ktorym on nas náwiedzić racżył pochodząc s ſwoiey wyſokośći. RejPos 298v.

W porównaniu (1): Ktorá ieſt ta [dziewica]/ ktorá pochodzi iako zarza/ piękná iako mieſiątz/ a wybraná iako ſlońce OpecŻyw 182v.

Przen [za kim] (1): Niewiem kogoby właſnie w tych rzecżách winowáć. Iż nam niechcą niebieſkie Plánety folgowáć/ Ieſli to nam przychodzi z náſzych niepráwośći/ Iż zá námi pochodzą wſzyſtki przećiwnośći? BielRozm 5.
3. Przechodzić, przemieszczać się, przedostawać się; discurrere, egredi, exire, labi HistAl; procedere, proficisci Vulg; ascendere PolAnt; se effundere Modrz (24): Nad to gdyby dziecię vmarłe bokiem pochodziło/ Tedy możeli być ma być nawroczono y naprawiono: iakoby czo na ſnadniey mogło wynidz. FalZioł V 34.

pochodzić do kogo, do czego (6): FalZioł I 11b; iż też więczey takowych dymow do głowy pochodzi z wielgoſci pokarmu GlabGad L2, I3v, K4v. Cf pochodzić od kogo do kogo, od czego do czego.

pochodzić od kogo do kogo, od czego do czego (2): RejAp 49v; Słowo Páńſkie od iednego do drugich pochodzącz/ wiele pożythku vcżynić może. RejPos 276 marg.

pochodzić z czego [= z miejsca, gdzie powstaje] (9): FalZioł I 11b; Cżemu cebula/ cżoſnek/ por albo łuk, ſą rzecży nie zdrowe. (–) Bowiem z nich pochodzą dymy barzo oſtre do mozgu ktore gi zatikaią y barzo obrażaią GlabGad I3v, F6, G2v, G8, G8v, H5, I3, K4v.

pochodzić z czego [= z jakiej przyczyny] (3): zawſze by ſie tam [w żołądku] nieco pokarmu zaſtanowiało, z ktorego zagnicia pochodziłyby w głowę dymy ſzkodliwe GlabGad E6v, I2; ZawJeft 34.

pochodzić ku czemu (1): Cżemu ludzie maiąci głębokie ocży oſtrzej y daley widzą [...]. (–) Bowiem moc wzroku nie rozdziela ſie w takowych, ale proſto ſpołem pochodzi ku rzetżi widomey GlabGad B6.

pochodzić przed co (1): [Bóg] Iáko ſye wielce kocha w práwnym ogniu náſzem: Ták z złośći napalony karze wſzelkim czáſem: Ani káźń odpuſzczona bywa/ choć z dobrégo Vmyſłu grzéch pochodźi przed ołtarze iego. ZawJeft 34.

pochodzić przez co (4): [wronie oko] ma mocz othwierać vlicżki wnętrznech cżłonkow/ przez ktore pochodzą wſzytki wilkoſci złe albo dobre FalZioł I 94d, I 11b, 69b, III 42a.

pochodzić w co (10): Też ma mocz [fijołkowy korzeń] otwierać wnętrzne drogi przez ktore pochodzi vrina w miecherz FalZioł I 69b; Przeto ludzie barzo tłuſto iadaiąci miewaią zgagę [...]. Takowi też muſzą ſipiać po obiedzie abowiem im dymy pochodzą wgłowę GlabGad E7v, A7v, E6v, F6, G2v, G8 (9).

pochodzić czym [= przez co] (1): thego [warzonej miętki] ſie napijay/ bowiem zatkanie wątroby y ſleziony otwiera/ Iteż żyłki ktoremi vryna pochodzi. FalZioł I 82b.

Przen [na kogo] (2):

pochodzić od kogo (1): od ktorego [Boga] iáko wſzytko dobre ná wſzytkie pochodźi/ ták też ku iego ſámego czći y chwale ma być obracáne WujNT przedm 27.

pochodzić przez kogo (1): Bo iáko ná cżłonki zdrowie wſzytko y władza z głowy ſpáda: ták przez ſtárſze y námieſtniki Chryſtuſowe/ iáko nacżynie łáſki iego [...] zbáwienie duſzne/ ná cżłonki y owce ich pochodzi. SkarJedn 157.

4. Wychodzić, wydobywać się, wydostawać się, wydalać się (58): Też vwarzenie barſzcżu y zliſciem wyſokigo ſlazu, znaſieniem pſilij / ieſt lekarſtwo na cieſzkie puſzcżanie vrini ktora pochodźi zgorączoſcią FalZioł I 19c.

pochodzić do czego (4): FalZioł I 13d; Cżemu głowa cżęſto bala. (–) Bowiem dwie wielkie żyle od mozgu pochodzą aże do cżeluſci żołądkowych. GlabGad B3v, Hv; ModrzBaz 55v.

pochodzić od czego (12): bo w ten cżas widzieli od niego [Jezusa] pochodzitz ſwiatloſtz z iego oblicżá/ iakoby promienije ſlońtza OpecŻyw 72v; od mleka thego [wielbłądziego] nie pochodzi czuchnienie iako zinſzich mlek. FalZioł IV 7b, I 13d, 116a; GlabGad B3v, E5v; Przetóż zráná álbo ku wieczoru/ ćiéń nie równo więtſzy ieſt niżli tá rzecz co od niéy pochodźi. GrzepGeom O4, O3v, O4 [2 r.]; ModrzBaz 55v; Oczko 33; [Widziáło mi ſie/ iż w pośrzodku mego ſádu wyniknęło źrzodło/ od ktorego thák wiele ſtrumieniow pochodziło HistPonc E8].

pochodzić z kogo, z czego (42): PatKaz III 110; Też wino w ktorym wrzała bukwicza cum bolo armeno zmieſzawſzy/ zaſtanawia krew ktora pochodzi s pierſi. FalZioł I 19a, I 3b, 9b, 14a, 51a, 94c, 123a, III 36d; Cżemu ludziem gdy moczno piją, albo gdi ſie długo ſmieią łzi z ocżu pochodzą. GlabGad B5v; Bowiem tego cżaſu pochodzą z niewiaſty duchy á pary iadowite, w głowę iey z żołądka wſtępuiące GlabGad B6, B6v [2 r.], B8, C8v, F6, Hv, H4v; Wthen cżás Alexander [...] przyiechał ku rzece ktora rzecżona ieſt Oceanus/ s ktorey wodá bárzo zimná y iáſna pochodziła HistAl E2, H6, [I3], K7; Leop Eccli 28/14; Mącz 298a, 356c; SienLek 74v; Iż z onego máyeſtatu ktory widział pochodziły gromy y łyſkáwice y rozlicżne głoſy RejAp 49, 12, 48v, 49, 81, 160v (9); BudBib Ps 17/8[9]; SkarJedn 279; Oczko 5; Ieden ieſt y tenże Duch S. żywy y iſtotny/ ktory záwżdy z Oycem y z Synem ieſt. Nie iſzby z vſt Oycowſkich y Synowſkich ták pochodził y tchniony był/ iáko ſię mowá ná powietrzu rozchodzi SkarŻyw 278; Calep 469b; WujNT 39, Apoc 19/21; [A choć jest ona rzeka żywej wody jasna jako kryształ pochodząc z stolice Bożej ZebrzydOdpow c3].

pochodzić z strony czego (1): wodna Rząſa [...] Krew zaſtanawia ktora s ſtrony nyrek pochodzi FalZioł I 77c.

pochodzić czym (1): Thez ſok iego [ziela] [...] krew ktora vſti pochodzi ſpłucz zaſtanawia. FalZioł I 14a.

pochodzić skąd (2): FalZioł III 26b; tám też w tym padole były niezlicżone drzewá ktorego owocu pożywáli [...]. Zrodła też iáſne tám ſtąd pochodziły. HistAl K7v.

W przen (1): Tákich tańcow y tákiego weſela/ ktoreby cżáſem od ſercá náſzego do ćiáłá pochodźiło/ wiárę w nas ztwierdzáło/ [...] Duch ś. domaga ſię po nas ModrzBaz 55v.
5. Wybiegać od jakiegoś punktu; sterczeć, wystawać; procedere, proferre HistAl [z czego] (2): potym vkazał łáńcuch s koſći ſloniowey ſpráwiony/ s ktorego pochodziły vij. [tj. 7] gwiazd bárzo iáſnych HistAl A3; iż nieiákie roſzcżki pochodziły z iego [konia Bucefała] cżoła. HistAl A8v.
6. Napadać, najeżdżać (2): Incesso, [...] Poduſzczam/ Pochodzę. Mącz 44b.

pochodzić kogo (1): zawżdy ſtarzy Pruſowie przychylnieyſzy byli Litwie niż Niemcom/ y bárzo ie pochodzili BielKron 346.

7. Rozwijać się, zmierzać ku końcowi, osiągać wyższy poziom (3): Opus friget, Robotá nie ochotnie pochodźy. Mącz 137a.

pochodzić według (a. wedle) czego (2): Ale Alexander wedlug lat ſwych pochodząc [procedens] iteż náuk ſwyh miſtrzow rzekł mu HistAl B2; A gdy ich praca wedle ich myſli niepochodźiła/ poczęli go około wielu rzeczy pytać MurzHist L3.

8. Być, pojawiać się, występować, zachodzić (5): Provenio, Pochodzę/ roſtę/ wſchodzę/ wzraſtam/ ydę wzgórę. Mącz 483b; [Alie ieſli poliepſſenie na łaſkawe spodziewanie naſſe pochodzić niebędzie/ ku czemu inemu s potrzeby prziczina ſię nam da UstKościel B4v].

pochodzić komu (2): a ty [Panie] oſwieciwſſy ciemnoſci naſſe ktore nam pochodzą iſz nie vmiemy vznawac wyſtępkow ſwoich a dobrotliwoſci twoiey z laski ſwey będzieſz raczyl vſprawiedliwic RejPs 201; RejKup r8.

pochodzić ku czemu (1): Iż to ſpokory prżychodzy Czo panu ku cczý pochodzy RejKup r8.

pochodzić gdzie (2): [o pożytku z gospodarstwa] Z obory/ to ieſt koni/ ſtádá/ dobytku/ świni/ etć. Y o ſzkodách/ ktore przy tym pochodzą w ſąśiedztwie. SarnStat 673 [idem] 677.

9. Postępować w określony sposób (6): Perge ut cepisti, Poſtępuy/ Pochodź Popráwuy ſie yákoś począł. Mącz 350d.

pochodzić w czym [= jak] (1): Ego autem in innocentia mea ingreſſus ſum [...]. Ale ia w niewinnoſci moiey pochodziłem WróbŻołt 25/11.

pochodzić w czym jak (1): [Spiera] iako będąc zácnem a wziętem procuratorem [...] dobre a ſprawiedliwé Cauſy chytro przewracaiąc/ i przeciwko wiadomyi a iaſnyi práwdźie/ mocnie vpornie ſtoiąc/ abo ieſli ié ſám ſpráwowáł/ tedy wnich zdradliwie pochodźił MurzHist L4; [bedącz w tym zbytku ſtráwnoſcy nie ſzcżeſliwye pochodźył w onych bogáćtwiech [!]/ ták iż przyſzedł ku vboſtwu JanKoszŻyw F2v].

pochodzić z kim jak (3): Boc Bóg inaczyi zwybranémi/ a inaczyi zodrzuconemi pochodźi MurzHist O2v; GórnTroas 39; Iák Bog/ z ſwoim ſtworzeniem/ Pochodźi dobrotliwie GrabowSet V4.

10. Mieć odcień pośredni między dwoma kolorami [z czego ku czemu] (1): Cinamon kthori s czarnoſci ku rumianoſci pochodzi/ ma włoſnoſć ſubtelną/ przyciągaiączą, otwieraiączą FalZioł III 6d.
11. Mieć zastosowanie, być używanym (może błąd) [na co] (1): A każda w nim [w baranku] rzecż ieſth pożytecżna/ Gdyż mięſo pochodzi na karmią, ſkora na rozmagity pożytek/ wełna na ſzaty, na rolą gnoy/ rog y piętka ku lekarzſtwam. FalZioł IV 1c.
12. [Zwrot: »bielmem pochodzić« = pokrywać się, zachodzić bielmem: Gdy koniowi bielmem oko pochodzy tedy mu namaż w dołkach przepierziczym ſadlem a bedzie zdrow SprLek B4.]
II. pf (21):
1. Spędzić jakiś czas na chodzeniu (2): Gdy ſye ná ijeſz/ á chceſz łatwie ſtrawić/ wody ſye źimney nápiy/ á máluczko pochodźiwſzy miey pokoy SienLek 4v, 7.

[pochodzić po czym: tylko to ochłodá iego byłá/ że pod wiecżor do brzegu morſkiego ná przechadzkę ſzedł [...]: á pochodźiwſzy po brzegu/ puśćił ſię w barce ku Limoźie/ według zwycżáiu ſwego HistFort N7.]

[pochodzić gdzie: pochodźiwſzy przed miáſtem dopołudniá [...] HistOtton 54v.]

2. Ponosić jakiś czas jakąś odzież [w czym] (1): Pan pochodźiwſzy przez dźień w ſzáćie/ iuż wioteſzką Zowie/ ſuknią choć nową KlonWor 56.
3. Pokonać, zwyciężyć w walce [kogo, co] (11): Sálmánázár pochodziwſſy Krolá Ozee Iſráelſkiego zágnał lud Iſráelſki do ziemie Aſyriyſkiey w niewolą Leop 4.Reg 17 arg; GórnDworz I8; KochMon 34; Ale mi wierz że y ten to cżłowiek pocżćiwy/ [...] Niech mu namężnieyſzego tu ná plác przywiodą/ Iuż ia zá niego ręcżę iże go pochodzi PaprPan X4v, C2, Xv; Polyphema onego okrutnego y ſrogiego chceſzli pochodźić [ut vincas]/ trzebá żebyś mu dał dobrego napoiu/ ktorymby ſię vpił. ModrzBaz 112v; [Tam go naprzod kopiją dość mężnie vgodźił/ A potem ſie z nim ſtárwſzy záraz go pochodźił: Porwawſzy go ná ſwoy koń donioſł Ceſárzowi PaprGniazdo 700 (Linde)].
Przen (4):

pochodzić czym (2): Temu wierz/ temu dufay [Panu Bogu] nic ſie nie omyliſz/ Snádnie y bez obrony złego wnet náchyliſz/ Zeć nie będzye nigdy mogł [zły] ni ná cżym záſzkodzić/ A záwżdy go tą ſztuką iuż możeſz pochodzić. RejWiz 80; ArtKanc B19v; [Wiedząc iż Krol Boleſław rzekł dobrze nágrodźić/ Ktoby mogł Swátopełká fortelem pochodźić PaprGniazdo 702 (Linde)].

a) W antropomorfizującym opisie gry w szachy (1): Sam ſie Krol bárzo do kątá nápiera/ Bo nań Krolowa iuż bárzo náciera. A żeby páná tym rychley pożyłá/ Rząd wſzytek pod nim Rochem záſádziłá. Sámá tuż po nim ćicho ſie przykrádnie/ Skąd mogłá Krolá iuż pochodźić ſnádnie. KochSz Cv.
b) Przezwyciężyć (1): rácż nam dáć wſpomożenie/ byſmy wſzytki pokuſy/ ktore nam chcą wielce ſzkodźić/ zá twoim wſpomożeniem/ mogli záwſze pochodźić. ArtKanc M14v.
4. Przewyższyć [kogo] (6):

pochodzić czym [= pod jakim względem] (2): A iuż mu ſie mężnieyſzy żaden nie náyduie/ Coby go y cżuynoſcią y męſtwem pochodził PaprPan Y4v; GosłCast 15.

pochodzić w czym (4): Wierz mi że náſz Polánoś ná to pięknie godzi/ Iáko go w dobrey ſławie żaden nie pochodzi. PaprPan I; Perikles káżdemu z nich niewiem by co rádził/ Ierzyby go w rozmowach iuż záwſze pochodził PaprPan K4, S. Cf pochodzić czym w czym.

pochodzić czym [= przy pomocy czego] w czym (1): Snadź w głowie Iowiſzowey z Minerwą ſie rodził/ Bá y tę iuż dowćipem we wſzytkim pochodził PaprPan Q3.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): correlarium, branye rzeczy, pochodzi BartBydg 36.

Synonimy: I. 1. być, poczynać się, powstawać, wszczynać się, wynikać, znajdować się; α., β. podawać się; b., c. poczynać się, rodzić się; 2. iść, kroczyć, postępować, stąpać; 3. starczeć; 6. nacierać, najeżdżać, napadać, przypadać; 8. być, jawić się, pojawiać się; 9. postępować; II.3. pokonać, zwyciężyć; 4. przewyższyć.

Formacje współrdzenne cf CHODZIĆ.

Cf POCHODZĄCY, POCHODZENIE, POCHODZONY

EW, AL