[zaloguj się]

IŚĆ (7724) vb impf i pf

impf (5032), pf (2473), impf a. pf (219); impf: wszystkie użycia praes i part praes act, poza tym przede wszystkim w praet, inf oraz con; pf: praet (851), imp (714), inf (464), con (200), part praet act (183), praes w funkcji fut (41), plusq (18), con praet (2).

iść (3754), (325), iść a. ić (3645); ić March1 (2), TarDuch (3), RejPs (12), SeklKat (16), RejKup (121), LubPs (24), GrzegRozm (2), KochSat (6), ZapKościer (5), KochSz (8); iść : ić MetrKor (1 : 5), BierEz (11 : 1), OpecŻyw (8 : 22), FalZioł (1 : 14), BielŻyw (3 : 2), GlabGad (2 : 1), LibLeg (5 : 4), HistAl (1 : 5), MurzNT (11 : 2), GroicPorz (1 : 3), KrowObr (3 : 1), RejWiz (2 : 11), Leop (30 : 3), UstPraw (2 : 3), RejFig (4 : 1), RejZwierz (4 : 1), BibRadz (4 : 29), BielKron (74 : 3), RejPos (48 : 11), BudBib (18 : 3), CzechRozm (30 : 1) [Do postaci pewnych iść orazzaliczono również formy osobowe i part z tekstów, w których bezokolicznik jest zaświadczony wyłącznie w jednej z tych postaci. Za wątpliwe uznano formy osobowe i part z tekstów, w których brak bezokolicznika lub jest on zaświadczony w obu postaciach].

ij- (99), OpecŻyw (89), ForCnR (6), KlerPow (4), gi- (1) Leop. ◊ W temacie praet pl m pers: szli- (604), sli- (7), śli- (3); śli- BiałKaz (2); szli- : sli-; śli- BielKron (155 : 2 : –) CzechRozm (2 : 1 : –), SkarJedn (7 : 1 : 1), StryjKron (5 : 1 : –), ActReg (2 : 1 : –), SkarKaz (1 : 1 : ‒).

Fleksja
inf iść, ić
praet
sg pl
1 m szedłem, -m szedł m pers szlismy, -smy szli, szlichmy, -chmy szli
f szłam, -m szła m an
2 m szedłeś, -eś, -ś szedł m pers szliście, -ście szli
f -ś szła m an
3 m szedł, szeł, szed m pers szli
f szła m an szli, szły
n szło subst szły
plusq
sg pl
1 m m pers szlismy byli, -smy byli szli, szli byli, byli szli
3 m szedł był, był szedł m pers
f była szła m an
n szło było subst były szły
imperativus
sg pl
1 niech, niechåj idę idźmy, niech idziem
2 idź, idzi idźcie, idzicie
3 niech, niechåj idzie niech, niechåj idą
conditionalis
sg pl
1 m bych szedł, bym szedł m pers bysmy szli, bychmy szli
f bych szła m an
2 m byś szedł, by szedł m pers byście szli
f by szła m an
3 m szedłby, by szedł m pers by szli
f szłaby, by szła m an
n szłoby, by szło subst szłyby, by szły
con praet
sg
3 m by był szedł
f by była szła
n by było szło, by beło szło
impersonalis
praet szto
participia
part praes act idąc, idęcy
part praet act szedszy, szedwszy, szewszy, szedłszy
inne formy
praes i fut sg 1 - idę; praes i fut sg 2 - idziesz; praes i fut sg 3 - idzie; praes i fut pl 1 - idziemy, idziem, idzim, idzimy; praes i fut pl 2 - idziecie; praes i fut pl 3 - idą; praet du 3 m - szłasta, -esta szła

inf iść (807), (170) [w tym zapis: idź (149)]; ić March1 (2), TarDuch, RejPs (3), SeklKat (2), RejKup (26), LubPs (5), GrzegRozm, KochSat, ZapKościer (2), KochSz; iść : ić MetrKor (1 : 5), BierEz (11 : 1), OpecŻyw (8 : 22), FalZioł (1 : 14), BielŻyw (3 : 2), GlabGad (2 : 1), LibLeg (5 : 4), HistAl (1 : 5), MurzNT (11 : 2), GroicPorz (1 : 3), KrowObr (3 : 1), RejWiz (2 : 11), Leop (30 : 3), UstPraw (2 : 3), RejFig (4 : 1), RejZwierz (4 : 1), BibRadz (4 : 29), BielKron (74 : 3), RejPos (48 : 11), BudBib (18 : 3), CzechRozm (30 : 1).praes i fut 1 sg idę (254).2 sg idziesz (108).3 sg idzie (1599).1 pl idziemy (29), idziem (21), idzim (2), idzimy (1); -emy ZapWar, BierEz, HistAl (2), RejWiz (2), Leop, RejZwierz, Mącz, OrzQuin (2), RejAp (2), GrzegŚm, RejZwierc, BudBib, BudNT, MWilkHist, ArtKanc, ActReg, LatHar (3); -em LibLeg, BielKron (2), GórnDworz, KochPs, SkarŻyw (6), PudłFr, KochFrag, KołakCath, SkarKaz (4), GosłCast (2); -im PaprPan; -emy : -em RejKup (2 : 1); -emy : -im RejJóz (2 : 1); -emy : -imy RejPos (2 : 1).2 pl idziecie (19).3 pl idą (615).praet 1 sg m szedłem, -m szedł (56). f szłam, -m szła (6).2 sg m szedłeś, -eś, -ś szedł (32). f -ś szła (3).3 sg m szedł (975), szeł (1), szed (1); szedł : szeł OpecŻyw (31 : 1; 45v); szedł: szed HistAl (4 : 1; L5). f szła (215). n szło (138).1 pl m pers szlismy, -smy szli (11), szlichmy, -chmy szli (3); -chmy RejPos, KochPs; -smy : -chmy WujNT (3 : 1). subst -chmy szły (1) MWilkHist.2 pl m pers szliście, -ście szli (6).3 pl m pers szli (472) [w tym błędnie: -ły (3)]. m an szli (1) CzahTr, szły (1) BielKron. subst szły (80) [w tym błędnie : -li (4)].3 du m pers szłasta, -esta szła (2) BierEz Q4, BudBib 4.Reg 2/6.plusq 3 sg m szedł był (6), był szedł (4); szedł był MiechGlab, LibMal; był szedł BibRadz, BudBib; szedł był : był szedł Leop (1 : 1), BielKron (3 : 1); ~ był (9), beł (1) LibMal. f była szła (2). n szło było (1).1 pl m pers szlismy byli, -smy byli szli Leop (1 : 1).3 pl m pers szli byli (6) Leop (2), BibRadz, ModrzBaz, MWilkHist, WujNT, byli szli (2) BielKron, SarnUzn. subst były szły (1).imp 1 sg niech, niechåj idę (5).2 sg idź (524), idzi (57) [w tym z pt: idziż(e) (26)]; idzi PatKaz II, RejFig, LatHar; idź : idzi BierEz (9 : 5), OpecŻyw (3 : 11), ForCnR (2 : 1) RejJóz (7 : 2), RejKup (13 : 2), Leop (44 : 1), BibRadz (46 : 1), BielKron (46 : 1), HistRzym (8 : 13), RejPos (69 : 5), RejZwierc (8 : 1), BudBib (37 : 3), Strum (6 : 4), BudNT (10 : 2), KlonŻal (2 : 1), KochSz (1 : 1).3 sg niech, niechåj idzie (58).1 pl idźmy (24), niech idziem (1) PaprUp L3.2 pl idźcie (243), idzicie (1); -cie : -icie BudNT (9 : 1; Mar 14/13).3 pl niech, niechåj idą (18).con 1 sg m bych szedł (18), bym szedł (9); bych RejKup, RejWiz (2), BielKron, Mącz, HistRzym, BudBib (2), SkarŻyw (2), MWilkHist; bym KrowObr, WisznTr (2), ActReg (2), WyprPl, CiekPotr; bych : bym RejPos (5 : 1), WujNT (2 : 1). f bych szła (5) BibRadz, BielSat (2), HistLan, BudBib.2 sg m byś szedł (14), by szedł (3); by HistAl, BielKron; byś : by RejWiz (1 : 1). f by szła (1) LibMal.3 sg m szedłby, by szedł (138). f szłaby, by szła (90). n szłoby, by szło (78).1 pl m pers bysmy szli (7) Leop, BibRadz, BielKron, KuczbKat, BiałKaz, ArtKanc (2), bychmy szli (6) RejPos (3), RejZwierc, ModrzBaz, WysKaz; ~ -smy (6), -śmy (1) BiałKaz.2 pl m pers byście szli (6).3 pl m pers by szli (89). subst szłyby, by szły (41) [w tym błędnie: -li (2)].con praet 3 sg m by był szedł (8). f by była szła (1). n by było szło (1) RejPos, by beło szło (1) PaprUp.[impers praet szto (Linde)].part praes act idąc (439), idęcy (2); -ęcy Strum; -ąc : -ęcy ZapWar (3 : 1).part praet act szedszy (146), szedwszy (35), szewszy (1), szedłszy (1); szedwszy MurzNT (10), SkarŻyw (18); szewszy ZapWar; szedłszy FalZioł; szedszy : szedwszy OpecŻyw (8 : 6), HistRzym (18 : 1).

stp, Cn notuje, Linde XVIXIX w.

Znaczenia
I. Na oznaczenie ruchu, przemieszczania się w przestrzeni istot żywych, ludzi, zwierząt (5446):
1. Kroczyć, stąpać, posuwać się, przenosić się z miejsca na miejsce; pokonywać drogę, wędrować, jechać, towarzyszyć komuś; ire Mącz, Calag, Cn; gradi, incedere, pergere, tendere, iter facere a. habere, vadere Mącz, Cn; (pedibus) ingredi, metiri iter Mącz; ambulare, currere Calag; meare Calep; se conferre, contendere, insistere, conficere iter, pergere, proficisci, se recipere, comitari, comitem esse a. ire a. se praebere, ire ad latus Cn; transire, transgredere Vulg [przeważnie impf] (1511): March1 A3v; Idzie owcá niewołáiąc: Mnima by ią miano doic BierEz C3v, B3, C3v, C4v, D3v, E3v (9); Poglądáy nábożná duſſo/ iako [Jezus] leguchno ijdzie chodem ſpratzowany OpecŻyw 49, 26, 30v, 39, 68, 73v (10); ForCnR B2; HistJóz A2; Iednego cżaſu ſam idąc Ariſtipus, wſzedł w dom niekthory BielŻyw 57; RejRozpr D3, Hv; LibMal 1544/93v; RejJóz A8v, O5v, P2; RejKup v5v, v8, v8v, x3, y4, y6v; HistAl G2v, H4, H6; MurzNT Matth 10/7, 28/19, k. 136 marg, Mar 13/26, Luc 11/26; MurzOrt B2v; KromRozm II c; Ná they drodze com ſſedł dziwnye mye łowyono/ A ſkrycye mi ná nyey śidłá záſtáwyono. LubPs ee4, Yv, cc5v; KrowObr 82, 129v, 145, 238 [2 r.]; Alić idzye cżłowiecżek pocżćiwie vbrány/ Też z dáleká obmija ony buyne pány RejWiz 64; Idzye ieden ſpiewáiąc cegłá z gory ſpádnie RejWiz 136, [A6]v, 15v [2 r.], 25v, 26, 39 (15); Chytry obacżywſſy co złego/ ſkryie ſie: á proſty idzie [pertransiit] y wpáda w ſzkodę. Leop Prov 22/3, Deut 1/24, 2.Reg 15/30, 16/5, 1.Par 11/22, 2.Par 20/20 (17); PRzyſzedł kſiądz z długą brodą/ miedzy towárzyſze/ S poſtáwą á s powagą/ idąc ſie kołyſze. RejFig Dd2, Bb2v, Dd5, Ee3v [2 r.]; RejZwierz 2, 6v [2 r.], 13, 15v, 20v (11); Y wziąwſzy go w rękę ſwą iadł idąc [et ivit eundo et comedendo] BibRadz Iudic 14/9, I 8v marg, Ios 6/9[8], 6/13 [2 r.], 1.Reg 31/12, 2.Reg 13/19 (14); Szedł tedy Mauryc ſam/ przed ktorym nieśiono dzieſięć chorągwi BielKron 232v, 40, 62v, 84v, 85, 95v (16); Facio iter, Ydę. Mącz 113c, 4a, 99a, 147c, 148b, 151a (20); RejAp 9 [2 r.], 12v, 184 [2 r.]; GórnDworz E8, P2 [2 r.], P3, T7 [2 r.]; HistRzym 28v, 63v, 103v; RejPos 1v, 65v, 66, 68, 87 (16); GrzegŚm 36; KuczbKat 125; Leniwy. Lekko idąc támże zaydę/ Y ták prętko wſzytko naydę RejZwierc 233, 53, 66v [2 r.], 85v, 125 [2 r.], 217; S thyłu iedźie wielkość Ludu/ Wielbłądow y Mułow wiele idźie nioſąc żywnośći wſzelkie BielSpr 53v, 53v; WujJud 99; Y rzekł: oto ieſzcże dniá doſyć y ieſzcże nie cżás zágániáć dobytku/ nápoyćie drob/ y ſzedſzy [ite] paśćie. BudBib Gen 29/7, Lev 25/9, 1.Reg 31/12, 2.Reg 13/19, 4.Reg 2/9, Ier 50/4; HistHel D3v; BudNT Matth 5/42, 24/1, 28/19, Act 22/6, Hebr 11/8; CzechRozm 57v, 168, 257v; Poſłowie/ widzę/ idą noſy powieśiwſzy/ Znáć że nie po ſwey myſli odpráwę odnoſzą. KochOdpr C3; Behend lauffen. Bieżeć/ prędko iść. Currere volociter. Calag 66b, 158b, 222b, 324a; KochPs 74, 98, 178; Y ocućiwſzy ſię poſłałem ſobie po onego Mnichá/ á on ledwie ſzedł prze one rány SkarŻyw 99, 101 [2 r.], 121 [2 r.], 171, 202, 329 (16); MWilkHist K2 [2 r.]; á nie ſmieiąc dla pogoniey we dnie iść/ wſzyſtko nocą wędrował przez gęſte láſſy piechotą StryjKron 442; KlonŻal C3v; KochMRot C, Cv, C2 [2 r.]; ReszList 169, 175 [2 r.]; KochTarn 76; ArtKanc I16v; A iż byłá gołoledź/ podle konia śpieſzno idąć [!] padł GórnRozm F2; ZawJeft 6, 7, 17; Calep 653b; GórnTroas 73; W beſpiecżeńſtwie tákowym/ By/ bez broniey wſzelákiey/ Káżdy wolno ſzedł/ bez boiáźni iákiey. GrabowSet T3v; KochFrag 41; OstrEpit A3v; WyprPl B4; LatHar 456; Y sſtáło ſię gdy ſzli [irent]/ iż on wſzedł do nieiákiego miáſteczká WujNT Luc 10/38, Matth 8/9, 10/7, 28/7, 19, Luc 7/8 (17); WitosłLut A3; KmitaSpit A4; CiekPotr 85; CzahTr E3v; GosłCast 48, 60, 61, 72, 73 [3 r.]; PaxLiz B2v; Sżłá pará pánien káżda z nich zoſobná/ Gwiaźdźie podobná. KlonFlis G4v; KlonWor ded **.

iść dokąd [w tym: do czego (151), k(u) czemu (42), na co (26), w co (7), „tam” (5), „tu” (3), „kędykolwiek” (3), „kędykoli” (2), przed kogo, przed co (2), przeciw czemu [= ku czemu] (2), „kędy” (1), „gdzie” (1), „gdziekolwiek” (1), pod kogo [= przed kogo] (1) (241): Iakom ya onego nyeseswal gdy sethl vlyczą zapanem swem do gospody do opathrnego francischka myesczanyna stharey varshevy ZapWar 1518 nr 2205, 1525 nr 2330; BierEz C4v, Q3; a kędy kolwie ſſedl [Jezus] znac bylo iego ſtopy dlá krwie obfitoſci OpecŻyw [127v], 26, 44, 47, 50, 54 (12); TarDuch C5; BielŻyw 10; Kto ſie wſzitko ſmieie gdy ku komu idzie albo gdy ſkim mowi to ieſt znamię cżłowieka obłudnego GlabGad O4v; Item mielczarczikovi wzyal pulkopi ydacz ſnym zwyeliczky do Crakowa LibMal 1544/79, 1543/75, 1544/80, 1545/94, 95 (8); RejJóz D7, G4, K3v; RejKup d4, g3, g8v, h8v, i5, y4v; Potym ſtamtąd ciągnął ku niektorey gorze ktora byłá thákowey wyſokoſći iż przez ſiedm dni ſzli ná nię. HistAl K7v, B6, K7v, N4v; A Piotr ſzedł za nim [secutus est eum] zdaleka/ aſz wſamy pałác Biſkupi MurzNT Mar 14/54, Luc 19/28, 24/28, Ioann 1/29; KromRozm II d4; Bo mie tákie przeſtráchy gdym tu ſzedł potkáły/ Ze ſnadź ieſzcże y teraz włoſy ná mnie wſtáły. RejWiz 109v, 23, 43, 65v, 75, 82 (11); Dawid lepák ſſedł [ascendebat] ſthroną ná gorę Oliwną Leop 2.Reg 15/30, Gen 31/21, 2.Reg 15/23, 16/5, 24/20, Luc 10/30 (9); UstPraw E2; RejFig Aa2v, Cc3v, Dd3; Owa [liszka] gdy ſzłá do niego [do lwa]/ ná ſcieſzkę poźrzáłá RejZwierz 118v, 31v; BibRadz Gen 13/10, 22/19, 43/13, Ex 19/9, Iudic 14/5 (16); Goski A6v; Szedł tedy Lántgráw miedzy Maurycym á Kuͦrfierſtem z Brándeburgu/ przed Ceſárzá w Hali BielKron 229v, 12, 14v, 15, 16 [2 r.], 20v (39); Efferre pedem aliquo, Iść gdzie. Mącz 123b, 348d; RejAp 194v; GórnDworz P5, T6; HistRzym 37v, 67v, 70v, 82v; RejPos 1, 35, [36]v, 38v, 65 (21); Bo gdy tám idąc myſlił coby rzec w tey ſpráwie/ Tedy ſie ták s przygody trefiło mu práwie. HistLan Cv, E3v; RejZwierc 15v, 83, 150v, 189, 245v; BielSpr 4; Z tychże ſynow Sżymehonowych ſzli [abierunt] (niektorzy) do gory Sehir(ſkiey) mężow pięćſet BudBib 1.Par 4/42, Gen 12/9, 48/2, Ex 19/20, Num 14/44, Iudic 11/16 (10); BudNT Matth 26/58, Mar 16/13, Luc 19/28; A gdy ſpiewano we Mſzy co offertą zową/ Krol ſzedł ku ołtarzowi z ofiárą gotową. StryjWjaz C3, C4v; CzechRozm 236v, 246v [2 r.], 259v; PaprPan 3; SkarŻyw 101, 134, 141, 167 [2 r.], 261 (15); MWilkHist F4, H2, Kv; Ráno záś idą przes Wieś ná roſtanie drog nioſąc plácek pſzeniczny StryjKron 161; CzechEp 113, 308; NiemObr 25; ReszList 160 [2 r.]; WerGośc 251; WerKaz 293; BielSen 14; PudłFr 77; KochProp 12; LatHar 694, 708, 716, 719; Y sſtáło ſię/ gdy ſzedł [iret] do Ieruzálem/ ſzedł środkiem Sámáryey y Gálileiey. WujNT Luc 17/11; Ci chodzą zá Báránkiem gdźiekolwiek idźie [quocumque ierit] WujNT Apoc 14/4, Matth 26/58, Mar 14/54, Luc 2/4, 7/11, 12/58 (14); WysKaz 11; SiebRozmyśl Dv, D3; CiekPotr 83; CzahTr E; GosłCast 74; Powiedáią/ że bárźiey Iudaſzowá brodá/ Swiećiłá/ niż pochodnia/ gdy ſzedł do ogrodá. KlonWor 27, 23, 51.

iść dokąd [= w jakim celu ][w tym: na co (17), do czego (3), ku czemu (1)] (21): ZapWar 1525 nr 2330; [Jezus] ſſedł iako owiecżka pokorná ku ſmierci OpecŻyw 136; RejKup o2; I ydacz skaliſcha do poznanya na kradzyeſz wkarczmye mylyą od kaliſcha myecz vkradli LibMal 1550/156v; [Tamar] ſiádłá ná roſtániu dwu drog/ gdzye miał iść Iudá do owiec ſtrzyżenia BielKron 20, 71v, 127, 199v, 321v [2 r.]; Prodire in funus, Zá vmárłym na pogrzéb yść. Mącz 105c; RejAp 137; BudBib Prov 7/22; SkarŻyw 329, 334, 463; KochSz C2; ArtKanc D17v; Wdźiw ludźióm: á z tym ſercem/ y z tákową ſpráwą Szłá ná śmierć: zá nią Pirrhus/ z lękliwą poſtáwą. GórnTroas 74; WujNT Act 16/16; SiebRozmyśl C3.

iść skąd [w tym: z czego (37), od kogo, czego (12), „stamtąd” (1)] (50): OpecŻyw 42v; ZapWar [1525] nr 2331; LibMal 1543/75, 1544/79, 1545/93v, 1550/156v, 157v; RejKup d4; MurzNT Matth 14/13; Leop Os 9/6, Luc 10/30; Y było tám wiele niewiaſt z dáleká pátrzących/ ktore były ſzły [quae secutae erant] zá Iezuſem od Galileiey poſługuiąc mu. BibRadz Matth 27/55, Deut 9/15, Iudic 9/36, Bar 5/6, Luc 2/4, 10/30; Tárpeia dzyewká corá Spuryowá/ gdy ſzłá po wodę z zamku/ Tytus [...] rozmawiał z nią BielKron 99v, 20v, 45v, 52v, 344v, 384v; GórnDworz P5, Q7v; Tákże też potym y Iakob gdj ſzedł z Mezopotániey/ widział Anyołá w oſobie cżłowiecżey RejPos 294, 111, 153, 204 [2 r.], 208, 110v (10); BudBib Is 63/1; BudNT Matth 14/13; StryjWjaz C4v; PaprPan K3; SkarŻyw 101, 167, 261; CzechEp 308; KochFr 88; ReszList 160; Szedł z krzyżem z miáſtá Pan ſzoſtey godźiny ArtKanc D9v; WujNT Matth 14/13, Luc 2/4.

iść którędy [w tym: przez co (66), po czym (62), czym (49), w co (12), w czym (8), na czym (3), wedle czego (2), czym [= przez co] (1), około czego (1), „tędy” (1)] (201): ZapWar 1518 nr 2205; MetrKor 57/117, 59/276; BierEz C4v, P [2 r.]; A tak przez ony puſſcżé/ bory/ laſy/ oſtré góry/ wednie ij wnocy ijdątz malo odpocżywaiątz/ przyſſli do ziemie żydowſkié. OpecŻyw 30v, 30v, 36, 54, 62v, 97 (14); [Osioł] A gdi w drodze idzie nikomu nie z ſtąpi FalZioł IV 4b; Panie boże gdys niegdi vprzedzał przed oblicżnoſcią ludu twego gdys na puſzcży ſzedł [cum pertransires gdyś chodźił po puſczy Wuj] WróbŻołt Ps 67/8; LibLeg 6/118v, 11/154, 182; RejPs 97v; SeklWyzn d3; RejJóz M; SeklKat C2, T4, Xv; Szli tedi przez mieyſcá piaſzcżyſte á bárzo ſuche gdzie wielka wielkoſć wężow y okrutnyeh zwierząth było HistAl H4, K8v, L2, L2v [2 r.]; i poczęli vczniowie iego konać drogę [iter facere] (marg) czynić abo iśc w drodze (‒) ſzczykaiąc kłóśié MurzNT Mar 2/23, Mar 2/23, 10/52; Tákże y Márek [pisze, co Chrystus rozkazał]. Idąc po wſſyſtkim śwyećye káżćye álbo opowyádayćye Ewányelią wſſelkyemu ſtworzenyu. [Vulg Mar 16/15] KromRozm II c [w przekładać i przytoczeniach tego samego tekstu OpecŻyw 173, SeklWyzn d3, SeklKat T4, KromRozm II y, KrowObr 43 [2 r.], 104, 115, SienLek T4v, RejPos A6, C4v, 118v, 206v, 302v, BiałKat 256, 258, RejPosRozpr c2, KarnNap A4v, ArtKanc G12, G14], y; KrowObr 43 [3 r.], 104, 115 [2 r.]; RejWiz 108v, 110, 125v, 126v; A ſchodziwſſy około Sydonu ſzly [transierunt] wedle murow/ miáſthá Tyru Leop 2.Reg 24/7, Num 21/33, Deut 1/31, 33, 6/7, 2.Reg 16/5 (20); Tedy Dawid ſzedł [ibat] z ludem ſwym drogą/ á Semei ſzedł po ſtronie gory przećiwko iemu BibRadz 2.Reg 16/13, Gen 13/10, 21/14, 22/3, Num 22/23, Deut 1/33 (13); Był ten Bucefal przywiedzyon z Indyey/ [...] ták mu było morzem płynąć iáko po zyemi iść/ á ludzi iadł iáko Smok BielKron 122v; on [Krystus] boſemi nogámi ſzedł tą fortką krzyż ſwięty nioſąc BielKron 164v, 14v, 41v [2 r.], 42, 63v, 169 (13); Inde filum sequi, Nići ſie dzyerżeć/ albo wedle liniey yść. Mącz 127a; Horsum pergunt, Tędyć ydą/ k nam ſie máyą. Mącz 350d; SienLek T4v; RejAp 22v, 135; GórnDworz I8v, K4v, T7; HistRzym 54v, 61 v, 63v [2 r.], 90, 90v; RejPos A6, C4v, 118v, 153, [203] (13); BiałKat 256, 258v; Idąc tedy ſtáruſzek ſobie po vlicy/ Myſlił pilnie coby rzec w oney ſwey teſknicy. HistLan B4; RejZwierc 173, 199; RejPosRozpr c2; y przeſzli przes pośrodek morzá do puſtynie/ y ſzli drogą [ambulaverunt viam] trzech dni w puſtyni Ethámſkiey BudBib Num 33/8, Gen 28/20, 32/1, Ex 15/22, Lev 25/9, Deut 1/33 (14); BudNT Luc 5/39; KarnNap A4v; ModrzBaz 84v; Calag 137a; ktorzy [aniołowie] ćię piáſtowáć Ná ręku będą/ ábyś/ idąc drógą/ Ná oſtry krzemiéń nie vgodźił nogą. [Vulg Ps 90/12] KochPs 139 [przekład tego samego tekstu CzahTr Fv], 95, 121, 126; SkarŻyw 100 [3 r.], 167, 331, 347, 390, 411, 413 [2 r.]; StryjKron 161, 442; CzechEp 114; KochJez B2; NiemObr 35; KochMRot Cv; WisznTr 11; ArtKanc G12v, G14, O16v; GórnRozm M; ZawJeft 5; GostGosp 44; GrabowSet Vv; ZIemiánin ieden ſzedł przez kośćiół/ gdźie ná ten czás niemáłą liczbę kápłanów biſkup poświęcał. KochAp 12; Y przydáło ſię: gdy oni ſzli w drodze [ambulantibus illis in via]/ rzekł niektory do niego WujNT Luc 9/57, Matth 12/1, 14/29, s. 60, Mar 2/23, 10/52 (11); WysKaz 5, 10; SarnStat 982 [5 r.]; SiebRozmyśl B3; SkarKaz 387a; CzahTr Fv, K3v; Idźćie po wſzytkim mieśćie/ ſzukayćié onégo Po wſzytkiéy prowinciiéy/ zdrayce mnie zbiegłégo. GosłCast 66. Cf »iść przez pośrodek«.

iść podle czego (3): iácy ſtanowie á iácy ludzie ſwięći á poważni cżynią mu pocżćiwość/ y idą podle niego [Pana], RejPos 4; Strum Dv; KochMRot C2.

iść pozad czego [= za czym] (2): A mężowie zbroyni ſzli przed kápłany trąbiącemi w trąby/ drugi też lud poſpolity ſzedł pozad ſkrzynie [ibat post arcam] BibRadz Ios 6/9[8], 13.

iść wedle (wedla) kogo (3): Leop 2.Reg 16/6; miecż goły nioſł Cżeſki Márſzáłek/ wedle kthorego ſzło dwoie Kſiążąt Rzeſkich BielKron 329, 330.

iść przeciw(ko) [= naprzeciw] komu (7): OpecŻyw 71v; mieſzcżánie wyſzedſzy z miáſtá/ z wielką vććiwośćią ſzli przećiw iemu [et occurrerunt ei]. BibRadz 1.Mach 11/60, 3.Esdr 4/23; BielKron 12, 458v; HistRzym 21v; BudBib 2.Reg 16/13.

iść po co (3): y rzekli dzyewkom ktore ſzły po wodę/ áza tu ieſt widzący? BielKron 63v, 84, 99v.

iść między kim (9): TarDuch C5; Filip idąc miedzy dwiemá Alexándromá/ to ieſt ſynem y zyęciem/ zábit od Pauzániego BielKron 123, 229v, 329 [2 r.], 329v, 425v; RejPos 38v; SiebRozmyśl C3.

iść z kim, z czym (91): BierEz B2; OpecŻyw 30v [2 r.], 44v, 78, 97, 167v, 169; ForCnR C; LibMal 1544/79, 80, 89, 1545/93v; Alecz pewnie ſona tluſczą. Przydzie idz czo wnie dufaly Pana boga malo znaly. RejKup i5, y4; HistAl L2, L7; Owſſem gdyś widzyał złodzyeyá ſſedłeś z nim ábyś kradł LubPs N3; KrowObr B2v; RejWiz 110; A Krol rzekł do Ethái Getheyczyká/ czemu ty idzieſz známi [cur venis nobiscum]? Leop 2.Reg 15/19, Prov 6/22, Luc 14/25; Wroććie ſie moie miłe corki/ bo przecżzebyſćie ze mną idź miáły [ut quid pergitis mecum]? BibRadz Ruth 1/11, Gen 18/16, Num 22/13, 22/14, Iudic 14/5, 1.Reg 30/21 (13); BielKron 41 [2 r.], 52v, 68, 86, 97 (11); RejAp 187 [2 r.]; HistRzym 82; RejPos 38v, 40v, 65v, 67v, 110v (8); BudBib Lev 25/9, Tob 11/5, 2.Mach 2/6, 15/2; Szedł Heliaſz z Galgálow/ y s Helizeuſzem/ Ktorego iuż był obrał/ ſwoim towárzyſzem. HistHel D2v; CzechRozm 246v [2 r.], 247; ModrzBaz 84v; Idę znią [z panienką] teraz w proſtoćie ſercá żebrząc á żywiąc ią/ żebych ią mogł dáć gdzie do klaſztorá pánieńſkiego. SkarŻyw 99, 100 [2 r.], 134, 357, 358, 411, 472, 575; MWilkHist I3v; CzechEp 29; NiemObr 25; ReszList 160; ArtKanc D9v; KochProp 12; RybGęśli C3v; A názáiutrz wſtawſzy (marg) Piotr (‒)/ wyſzedł z nimi: y niektorzy z bráćiey z Ioppy ſzli z nim [comitati sunt eum], WujNT Act 10/23, Luc 7/11, 12/58, 14/25, 24/15, Act 11/12, 21/16. Cf »iść w towarzystwie«.

iść z czym [= niosąc coś] (17): cżęſtokrotz ijdątz [Jezus] z onym krzyżem/ na matkę ſie oglądál OpecŻyw 137v; RejFig Dd3; Alić idzye pochwili/ on zły chłop z motyką RejZwierz 129v; BielKron 102v, 105v, 207v, 385, 453; Mącz 123d, 201c; Strum Dv, C3; z parą Synogárlić ná ofiárę/[...] idzieſz [Panno], SkarŻyw 112, 212; StryjKron 622; [Jezus] był ták bárzo ſtrapiony że iść z krzyżem nie mogł ArtKanc D12v; SiebRozmyśl D2v.

iść z czym [= w jakiejś sprawie] (1): Pánná Boża pomniąc ſzcżym ſzłá y wcżyiey obronie/ przeżegnawſzy ſię/ ſzłá w wodę/ y innym zá ſobą iść kazáłá. SkarŻyw 192.

iść za kim, za czym (245): ZapWar 1518 nr 2205 [2 r.]; a iego [Jezusa] zwolenicy téż za nim ſſli gorzko placżątz OpecŻyw 98, 26, 66, 111, 158; gdyby vzrzał pſa á on zatobą idzie opuſciwſzy ſwego pana odżen go od ſiebie precż BielŻyw 77, 57; á iako powiadaią iż za Ieleniem idąc, [Iuhrowie] przyſli do ziemie Ruſkiey. MiechGlab 37, 53; LibLeg 11/136; RejPs 209v; LibMal 1544/88; RejJóz Q; RejKup 14, y4v; i ſzło za nięm [Jezusem] [secutae sunt eum] rzéſz wielé MurzNT Matth 12/15, 14/13, Mar 6/1, 10/52, 14/51, 14/54 (10); KrowObr 59v, 143; RejWiz 65v, 155v, 179v; A gdy z támtąd ſſedł Iezus/ ſſli zá nim [secuti sunt eum] dwáy ſlepi wołáiąc á mowiąc Leop Matth 9/27, Num 16/25, Iudic 5/15, 9/49, 1.Reg 11/5, 15/31 (25); RejFig Bb8; OSłá námálowáli/ á on obraz nośi/ A zá nim idzye żebrak/ co nań rzkomo prośi. RejZwierz 115v; BibRadz Iudic 9/49, 19/3, 1.Reg, 6/12, 2.Reg 3/31, 20/11 (22); Saul wzyąwſzy s ſobą trzy tyſiące ludzi/ ſzedł zá [za Dawidem]/ ſzukał go po ſkáłach poroſłych chroſtem gęſtym. BielKron 66v, 16, 31 [2 r.], 47 [2 r.], 54 [2 r.], 63 (33); Mącz 105c, 105d, 245b, 384d [2 r.], 385b, 386a; Prot C4; RejAp 121v, 194v; HistRzym 18v, 67v, 82v, 85v, 97v; A iż widzyeli [poganie] iż do kráin żydowſkich przychodził/ á tłuſzcże wielkie zá nim [za Jezusem] ſzły RejPos 204v, 19, 35, 35v [2 r.], [36], [36]v (22); BielSpr 72; WujJudConf 130v; BudBib Num 14/24, Tob 11/3, Esth 15/7, Prov 7/22; BudNT Matth 4/25, 8/23, 14/13, 26/58, Apoc 13/3, 19/14; Dla pokutuiących co ſzli zá nim/ cżynił proceſſie z ſpiewanim/ na ktorych ſię wſzyſcy zá nym idąc bicżowáli po rámionách gołych SkarŻyw 309, 98, 100, 141, 192, 212 (12); KochSz C2; GórnTroas 64; LatHar 330, 444, 694, 705, 708 (11); Y ſzedł zá nim [et prosecutus est eum] Symon/ y ći co przy nim byli. WujNT Mar 1/36, Matth 4/20, 22, 25, 8/1, 9/19 (52); KlonFlis D2; KlonWor 22, 33 [2 r.]. Cf »iść za pługiem«, »iść za ślady«, »iść za umarłym«.

iść przed kim, przed czym [= wyprzedzać] (64): Dziátki téż żydowſkié noſſątz rozgi oliwné przed nijm ijdątz ſpiewaly OpecŻyw 71v, 120; WróbŻołt V7, Ps 67/8; Potym wſtawſzy/ przedemną ſzedł [piesek] ſkacżąc nadobnie RejWiz 110, 155v; A Pan ſzedł przed nimi [praecedebat eos] vkázuiąc im drogę/ we dnie w ſłupie obłokowym/ wnocy w ſłupie ogniſtym Leop Ex 13/21, 14/19, Deut 1/33, Ios 1/14, 1.Reg 12/2, 2.Reg 15/18 (9); á ktorzy ſą zbroyni niechay idą przed ſkrzynią Páńſką. BibRadz Ios 6/7[6], Ex 14/19, Deut 9/3, 31/8, Ios 6/8[7], 6/9[8] (13); ábowiem ná ten cżás był obycżáy/ gdy krolá wybierano/ ſzedł przed nim ſługá mieyſki s ſiekierą s ſnopem mioteł/ ná znák karánia wyſtępnych BielKron 102v, 30v, 47, 64v [2 r.], 70, 85 (14); Praeluceo, Swiecę komu/ ydę przed kim świecą. Mącz 201c, 105c; Prot E; RejZwierc 175; BudBib Gen 32/16, 17, Deut 1/30, 33, 2.Reg 20/8, Tob 11/2, 3; ſzedł przed iey ćiałem pocżet ludzi zacnych/á máry złotem pokryte były SkarŻyw 195, 125, 559; LatHar 719; A gdy wypuśći owce ſwe/ idźie przed nimi [ante eas vadit] WujNT Ioann 10/4, Mar 10/32, Luc 22/47, s. 349, Act 7/40; SiebRozmyśl K4v; ZbylPrzyg B.

iść po czym [= w jakim celu] (1): A ieſli gdzye idzyeſz ábo iedzyeſz po poćżiwych potrzebach ſwoich/ idźże s pilnoſcią RejPos 306.

iść przy kim, przy czym (10): iáko gdy kto ma przyſyądz/ prowádzą go ná Rynek álbo ná pole do znáku męki Páńſkiey/ idźie przy nim Kápłan/ rozważáiąc mu co ieſt przyſyęgá GroicPorz z3v; BielKron 70, 105v, 192v, 453v; Gdy iedzie Ceſarz ná woynę/ [...] idzie przy nim pieſzych Iáńcżárow o dwádzieśćiá tyſiąc BielSpr 51 v; BudBib Iudic 8/5; Ná ręce ſkázá iedźie pod ſobą zburzenié: Przy woźie ſłudzy idą głód ſwar y bluźnienié. KochMRot C2, C, Cv.

cum inf (4): OpecŻyw 176; A oto gdy ſzły [euntes Vulg Matth 28/8] opowiedáć to zwolennikom iego/ záſzedł im Pan Iezus drogę RejPos [108]; WujNT 123 marg; On ſię dźiwowáć idźie ledá zá obłudą. KlonWor 33.

Ze zdaniem celowym [aby] (9): OpecŻyw 168v; LubPs N3; Y niebędzie ktoby tego vſſedł/ á żeby zoſtał z oſtátká Zydow/ kthorzy idą [qui vadunt] áby pielgrzymowáli w źiemi Egiptſkiey Leop Ier 44/14; RejFig Aa2v; BibRadz Iudic 19/3; BielKron 30v; RejPos 17v; CzechEp 113; WujNT Matth 14/29.

W porównaniach (9): [Jezus] ſſedl milcżątz iako baranek pokorny/ gdzie iedno chcieli. OpecŻyw 116v, 136 [2 r.], 182v; RejKup g8v, v7v; Mącz 148d; Y ſzedł [vadit] zá nią zárázem/ iáko byk na rzez idzie BudBib Prov 7/22; KochPs 191.

W charakterystycznych połączeniach: iść po cichu, drogą (21), na drodze (2), po drodze (4), w drodze (7), w drogę [= drogą] (11); iść z kwapieniem (2), (za)ledwie (2), lekko (3), leniwo (3), naprzod (2), z płaczem, pomału (4), powolniej, prędko (3), rychło, smutnie, na śmierć (6), spieszno (2), z strachem, uporem, wolno, żałosnie.

Zwroty: »iść biegiem« (1): Ale ſzli ták ſpieſznym biegiem/ Iáko ſtrumiéń pełnym brzegiem. KochPs 191.

»blisko iść [kogo]« = przybliżać się (1): Caulár Stároſta iáko Márſzałek odbija Ludźi bułáwą ktorzy bliſko idą Ceſárzá BielSpr 53v.

»iść boso, bosymi nożkami (a. nogami)« [szyk zmienny] (3 : 3): Patrzay iako ijdzie ſám Bog boſymi noſſkami/ przez tak daleką ij oſtrą drogę OpecŻyw 36, 38v; Też kiedy opowiedzyano Iż odpuſty iakie dano. Tedym czaſem y boſo ſedl Do koſczyola choczyam był medl. RejKup i5; BielKron 164v; HistRzym 37v; ReszList 163.

»chwiejąc się iść« (1): Lapso – Chwieiącz ſie idę. Calep 574b.

»iść dalej« = progredi Mącz, Cn; pergere Cn [szyk zmienny] (33): Gdy przed miaſtem bylo/ Iozeff niedopuſcil onym ludziom ijdz s nijmi daléy OpecŻyw 30v, 168, 168v; HistAl K8v, L3v [2 r.]; MurzNT 213v marg, Luc 24/28; RejWiz 23v, 34, 110, 126; Leop Act 16/40; Y przyſzedł Dawid do onych dwu ſet mężow ktorzy byli ſprácowáni/ á niemogli idź dáley [ut non possent ire] z Dawidem BibRadz 1.Reg 30/21, Luc 24/28, II 49v marg; BielKron 344v, 448; Arcere a progressu, Niedopuśćić dáley iść. Mącz 14c, 148a; HistRzym 63v [3 r.], 65v; RejPos 67v, 324; BudBib Cv; Y idąc dáley á dáley/ tráfił to mieyſce/ gdzie z ſtárodawná fałſzywą myncę táiemnie kowano SkarŻyw 50, 101, 188; MWilkHist Kv; WujNT Luc 24/28, s. 395.

»do dna iść« = tonąć (1): Ima petere, Tonąć/ pogrężáć ſie/ do dná yść. Mącz 295b.

»iść na doł« [szyk zmienny] (2): OrzRozm I4; Bo kto ná ſámy wierżch gory wnidzie/ iż wyzſzey iść nie może/ tęn gdy poſtąpi z mieyſcá/ ná doł iść muśi. GórnRozm M4v.

bibl. »iść na dziw« (1): Widząc Pan że [Mojżesz] idzie ná dziw [quod pergeret ad videndum; ſzedł pátrzyć Wuj]/ záwołał nań z pośrzodku krzá Leop Ex 3/4.

»iść hurmem« (1): Szli tedy hurmem wołáiąc: chwałá tobie Iezu Chryſte SkarŻyw [236].

»iść krokiem« (2): zá onemi tarcżámi ſzli [młodzi ludzie] do palá krokiem ſwoim BielSpr 4; KochMRot Cv.

»barzo nogami iść« = iść głośno, stukać (1): Sonipes, apud Poetas pro equo ponitur, Kóń/ hinſzt bárzo brzmiący/ bárzo gdy nogámi idzie. Mącz 402b.

»na palcach iść« (2): Ire suspenso gradu, Ná pálcách yść. Mącz 104b, 289c.

»pieszo, pieszki, piechotą, pieszymi nogami iść« = incedere pedes a. pedibus Mącz, Cn; pedibus ingredi a. ire, a. sequi Mącz; iter pedibus conficere a. facere, pedibus ingredi a. grassari Cn [szyk zmienny] (16 : 9 : 4 : 1): A wſtáwſſy z onego mieſtza/ pieſſki potzliwie ſſli OpecŻyw 154v; MurzNT Matth 14/13; RejZwierz 31v, 32; ſſeść ſet mężow ktorzy byli przyſſli zá nim z Geth/ pieſſo ſſli [pedites praecedebant] przed Krolem. Leop 2.Reg 15/18; BibRadz Bar 5/6; BielKron 186v, 344v, 363, 384v, 453v; Incedit pedes, Ydźie piechotą. Mącz 44b, 104b, 175d, 384d, 480a; HistRzym 70v [2 r.]; Aliśći żebracżek idzye/ piechotą/ boſo/ we złey ſukni. RejPos 301; RejZwierc 143v, 169, 245v; BudNT Matth 14/13; SkarJedn 217; [cesarz Otto] ślubował Bogu náwiedzić grob męcżenniká S. y śiedm mil iść pieſzymi nogámi do niego. SkarŻyw 357, 357, 403, 472; WujNT Matth 14/13, Act 20/13.

»iść za pługiem« (1): Niech chłop idzye zá pługyem/ oná [gospodyni] iuż v niego/ Młoći álbo vkłáda RejWiz 98.

»iść przez (po)środek, (po)środkiem, w pośrodku, w pośrzodek [kogo, czego]« = intermeare Calep [szyk zmienny] (9 : 5 : 3 : 1): OpecŻyw 51v; Iezu ktorys moczą twoiego Boſtwa przez poſrzodek gich idącz z gorys zſtąpił. TarDuch B5; HistAl A5v; wyćiągni rękę ſwą ná morze/ á rozdziel ye: áby ſzli ſynowie Iſráelſcy śrzodkiem morzá [ut gradiantur filii Israel in medio mari] po ſuſſey. Leop Ex 14/16, Ex 14/22, 23, Ios 1/10, 1.Par 11/18, Luc 4/30; BibRadz Ps 68/26, Eccli 9/18; BielKron 35, 47; Y rzekł [Mojżesz]: proſzę ieſlim ználaſł łáſkę wocżu twoich Pánie/ niech idzie [vadat] proſzę Pan moy wpośrodku nas BudBib Ex 34/9, Eccli 9/18; KochMon 21; Intermeo, Przez ſrodek ide. Calep 552a; WujNT Luc 17/11.

»iść procesyją, w procesyjej, z procesyją« (2 : 1 : 1): Potym ijdą ku oltárzowi proceſyią OpecŻyw 26; BielKron 171v, 376; StryjWjaz C4v; We Wtorek tedy, w Oktawę Ciáłá Bożego/ ſzto z Proceſsią od Fáry (według zwyczaiu) do onego Koſciołá Ciáłá Bożego HerbNauka k5v (Linde)]

»iść przeciwko« (1): Contravenio, Ide przecziwko, zachodze. Calep 254a.

»iść przedsię« = procedere, progredi Mącz; proficisci Vulg [szyk zmienny] (8): Leop Ex 14/15; IDź ty przedſię á pátrzay/ byś nie zmylił kroku RejZwierz 124; Procedo, Poſtępowáć á yść przed ſię. Mącz 44c; Pergere iter, Drógi ſwoyi pátrzáć/ przed ſię yść Mącz 350d, 148a; GórnDworz P2; RejPos 38; WysKaz 5.

»iść w przod, naprzod, przodkiem« = praeire Mącz, Calep; praecedere Calag, Calep; prodire Mącz; antegredi, anteire, praegredi, praeterbitere Calep [szyk zmienny] (15 : 10 : 4): OpecŻyw 30v; RejKup v8v; Idźćie náprzod [praecedite me]/á ia poydę zá wámi. Leop 1.Reg 25/19; A ći co w przod ſſli [praeibant]/ fukáli nań każąc mu milcżeć. Leop Luc 18/39, 19/28; BibRadz Ios 6/8[7], Ps 68/26, Tob 11/2, Mar 11/9; Krolewſki vff s Kſiędzem Zygmuntem/ ſtrzegąc zdrowia Krolewſkiego/ przy wielkiey Polſzce ſzedł przodkiem. BielKron 399, 63v, 247; Praceo, Uprzedzam/ Ydę naprzód Mącz 105c, 105c, 123d, 316c; HistRzym 18v; RejPos 1v; RejZwierc 175; BudBib Tob 11/2; Dobrze mowiſz: idź ty wprzod ia zá tobą w tropy. KochOdpr C2v; Vorher gehen. Wprzod iść. Praecedere. Calag 549b; Praeterbito – Wprzodidę. Calep 842a, 74b [2 r.], 829a, 832a, 834a; WujNT Luc 18/39.

»iść skokiem, z poskokiem, wskok, na trzy skoki« [szyk zmienny] (5 : 2 : 1 : 1): A tak/ Hoyda/ Hoyda Krokiem Idzmy rychley/ a ſpoſkokiém RejKup ee6v; A pśi po cudzym żytku/ idą ná trzy ſkoki. RejZwierz 137; Przeto Ionádáb do krolá Dawidá ſkokiem ſzedł BielKron 71v, 20v; Volo, Latam. [...] Idę/ bieżę skokiem Mącz 505c; BielSat Nv; BielSpr 72; BielSjem 37; Zrze fráſunk duſzę moię. Kwápię ſie dla tego/ Abym to pánu odnióſł/ idę wſkok do niego. GosłCast 74.

»iść sobie« (4): BierEz L3v; GliczKsiąż H8; Poſzedł potym Abiron/ á młodzyeniec ſmutny/ Szedł ſobie rozmyſláiąc táki ſtrách okrutny. RejWiz 170; GórnRozm A3v.

»iść społu, pospołu« [szyk zmienny] (11 : 8): Ktoreé to ſą rzecży/ ktoré rozmáwiácie ſpolu idątz/ a ieſteſcie ſmutni. OpecŻyw 167v; RejKup v5; RejWiz 23; A gdy ſzli obá dwá poſpołu [cumque duo pergerent simul]/rzekł Izáák oycu ſwemu Leop Gen 22/6, 2.Reg 15/23; niekthorzy ſzli z nim ſpołu [qui simul sequebantur] BibRadz 2.Mach 2/6, Gen 22/6, 8, 19; BielKron 12v, 97v; RejPos 111 [2 r.], 220v; RejZwierc 174v; Y rzekł Abráhám Bog opátrzy ſobie bydlę ná cáłopalenie ſynu moy/ y ſzli obá poſpołu [perrexerunt ambo ipsi pariter] BudBib Gen 22/8, 6, 2.Mach 2/6; WujNT Luc 24/15.

»stady iść« (1): Ano y źwirzętá y ptacy [...] kiedy leczą álbo ſtády idą/ tedy czo ſtárſzego á wiádomſzego záwżdy naprzod puſzcżáią. RejZwierc 70v.

»iść za ślady, śladem« (1 : 1): Nieznaſzli ſie ſámá/ o napięknieyſſa między niewiáſthámi/ wynidź/ á idź zá ſlády trzod twoich [abi post vestigia gregum] Leop Cant 1/7; BibRadz Cant 1/7.

»iść w towarzystwie [z kim]« (1): Kiedykolwiek ieſt wypráwá woienna Turecka przećiw Krześćiánom/ záwżdy Mángowie kupcy idą w towárzyſtwie z Turki BielKron 261v.

»iść za umarłym« (1): Deducere funus, Yść zá vmárłym. Mącz 96c.

»wokoł iść« (1): In orbem ire, Wokoł yść/ Albo w koło obchodźić. Mącz 267c.

Szeregi: »iść i ciągnąć« (1): Y ćiągnął Abram idąc y ćiągnąc [eundo et proficiscendo] ku południu. BudBib Gen 12/9.

»jechać a(l)bo iść« = comitari Calag [szyk 5 : 3] (8): RejPos 306; A iedzieſz álbo idzieſz do niego [sąsiada] w náwiedziny. RejZwierc 150v, 78, 173 [2 r.], 226v; Geferten geben. Poprowádzić/ et weſpoł iecháć/ álbo iść. Comitari. Calag 221a; GórnRozm A3v.

»iść [za kim] a naśladować« (1): A opuśćiwſzy wſzytko ſzli zá nim á náſládowáli iego [secuti sunt eum; ſzli zá nim WujNT Luc 5/11] RejPos 173.

W przen (92): IIdą krolewſkié proporce Iaſné krzyża taiemnice OpecŻyw 161v; RejKup z3v; RejAp 60; CzechEp 353; KochDz 108; ArtKanc O17.

iść dokąd [w tym: do kogo, do czego (10), przed co (3), k(u) komu, czemu (2), „tam” (2)] (17): BierEz K4; OpecŻyw 107v; A wyſłuchay proźby wyerney ſłużebniká twego/ Co idzye przed oblicżność twą s ſercá ſkruſſonego. LubPs O5v, X6v; RejWiz 22v, 136; Zdało mi ſie weſnie iákoby chleb ięcżmienny nie kwáſzony przyſzedł do namiotow Mádiáńſkich/ y ſzedł proſto áż do krolewſkiego BielKron 50; Bráćie miły/ káżdé piſánié porządné/ ma pewną drógę ſwą/ którą idźie á determinatis principijs, determinata media, ad determinatas Concluſiones. OrzQuin E; GórnDworz Mm6; KuczbKat 345; Oto ty leżyſz nędzny cżłowiecże á vbogi pielgrzymie/ idąc z Ieruzalem do tego márnego Hiericho ſwiátá tego. RejPos 210, 90; RejZwierc 146; SkarŻyw 76, 341; NiemObr 30; GórnRozm K3.

iść skąd [w tym: od kogo, czego (4), z czego (3)] (7): LubPs O5v; A oto wielmożność Bogá Izráelſkiego ſſlá [ingrediebatur] drogą od wſchodu ſlońcá Leop Ez 43/2; OrzQuin E; RejPos 210; A iáko Dawid powiáda/ iż y od dziathek ſſących iuż idzie chwałá Pánu Bogu RejZwierc 8, 146; NiemObr 30.

iść którędy [w tym: czym (8), przez kogo, przez co (6), po czym (3), „kędy” (2), „tędy” (1)] (20): OpecŻyw 10v, 107v; KromRozm III L4v; LubPs F marg; A káżdego poſtępku rozumem nie rządzi/ Mnima by ſzedł gośćińcem á on bárzo błądzi. RejWiz 11v; Leop Ez 43/2; á przetoż ná przodku náſzego żywotá muſim pocżąć od krztu/ zátym mamy iść przez ine ſwiątośći w tym ſwiećie. HistRzym 104v; RejPos 68v, 178; BudBib Iob 22/15; Ci ſą ktorzy ſzli przez wielkie vćiſki y obmyli ſzáty ſwoie we krwi báránkowey SkarŻyw 22, A3v, 76; NiemObr 30; PudłFr 79; ArtKanc O16v; Iákom rżekł/ wyſzłá oná [Rzeczpospolita] z proſtey drogi/ á nie idąc drogą/ tám gdźie vmyśliłá doyść nie może. GórnRozm K3v; GórnTroas 42; CzahTr E3v; KlonFlis E3.

iść między kim (1): oto idźie [antychryst] między námi ieſliż ieſzcże y teraz idźie/ y ieſliż ſię ieſzcże táiemnicá tá niezbożnośći ſpráwuie? CzechEp 353.

iść przed kim, przed czym (9): LubPs Mv, P5, P5v; A oto piec goraiący ſſedł [transiit] przedemną Leop 4.Esdr 4/48; BibRadz Ex 14/19, Ps 18/13; BudBib 4.Esdr 4/46[48]; ModrzBaz 129; ArtKanc N20v.

iść z kim (5): OpecŻyw 10v; Ano Bog tymi ſłowy nie co innego Moyżeſzowi ſlubował/ iedno to/ iż ſam z nim iść chćiał przez znácżne y widome znáki przytomnośći ſwey CzechRozm 17; ArtKanc O16v; RybGęśli C3v; Vprzedza nas łáſká Boża/ mowi ś. Auguſtyn/ ábyſmy chćieli: á gdy chcemy/ idźie z námi żebyſmy nie prożno chćieli. SkarKaz 347b.

iść za kim, za czym (28): RejPs 73v; Bądź ſtały ná drodze Páńſkiey/ y w prawdzie ſmyſlu twego y w náuce/ á niech zá tobą idzie [prosequatur te] słowo pokoiu y ſpráwiedliwośći Leop Eccli 5/12, Apoc 6/8; RejFig Cc6; BibRadz Ios 6/8, 1.Cor 10/4; OrzRozm G3; RejAp 58, 60; RejPos 173, 325v, 326; RejPosWstaw [1102]v; BielSen 12; ieśli vrzędy y piérwſzé mieyſcá zá pieniądzmi idą/ tám nie dźiw że ludźie ſą chćiwi/ y łákomi KochWr 30; WujNT 1.Cor 10/4, 1.Tim 5/24, Apoc 6/8, 13/3, 14/13; Vcżynki bowiem ich idą zá vmárłymi. WysKaz 47; CzahTr E3v; KlonFlis C2, E3; A ták/ nie zá miecżem ſzły dobrá/ lecż zá brzuchem: Co ſię dźiało máćierze niepocżeſney duchem. KlonWor 63. Cf »za losem iść«, »śmiercią iść«.

Przysłowia: Pomniąc ná to/ iż byś ſzedł iáko ſlepy zá ſlepym/ á obádwábyſcie w márny doł wpádli / wiecżnego potępienia ſwego. RejPos 173.

Práwá zá mocą idą/ Pan chudzinę gniećie BielSen 12.

Ten dźiś Brat/ z kim groſz idźie RybGęśli C3v.

Zwroty: »na (w) doł iść« = niszczeć, marnieć (2): Zydowſki zakon [...] od tego cżáſu kthorego Prorocy v nich przeſtali vſtawicżnie niżcżał y nadoł ſzedł. BielKron 265v; CzechEp 122.

»na doł iść« = starzeć się (1): kiedy przyſpieie włos śiwy/ á cżłowiek ná doł idzie/ vpuſzcżáiąc to w cżym ſie kochał/ á wſtępuiącz w ſtárość iáko w ziemię /[...] áby brał záraz s ſobą/ y pámięć tych wſzytkich roſkoſzy ſwoich GórnDworz H6.

»do kupy iść« (1): A gdy ieden rządźi/ wſzyſcy z ſwym rozumienim do kupy idą/ y ieden łácniey wſzytki do śiebie y do zgody świętey poćiągnie. SkarKazSej 691a.

»za losem iść« (2): Niedźiwuyże ſie temu/ iż ći wſzyſcy łupią/ Káżdy zá loſem idźie prowádząc ſwą kupią. BielSat C3 [idem] BielRozm 20.

»na przod, w przed iść« [szyk zmienny] (4 : 1); GórnDworz Gg2; Niechże tedy Filozofſkie pánowánie naprzod idźie [praeeat igitur] przed Krolewſkiem w Rzecżypoſpolitey ModrzBaz 129; Azaſz iuż nie bacżymy/ iż nic w przod nie idźiemy/ iák młodźi przed ſtáremi/ ták zdrowi przed choremi/ thák vbodzy iák bogáći/ proſtacy y práłaći/ wſzyſtki śmierć ſpołu tráći. ArtKanc R19; SarnStat 688, 760.

»pędem iść« (1): ieſt oná zła chćiwość/ ktorą ludźie zapaleni będąc/ ku wſzyſtkim złośćiam y wyſtępom práwie pędem idą. KuczbKat 345.

»iść piechotą« (1): Ale gdy do dobrego muśi idź piechotą/ Bo y o ſzkápę trudno gdy iecháć zá cnotą. RejWiz 22v.

»iść podle płota« (1): Zmienią ſye náſze ſtany. dobrze ſye ták rządzą. Lepiey iść podle płotá. widzę gdźie mam chodźić. LeovPrzepSamb b4.

»iść z ręką« [szyk zmienny] (2): Yeden/ drugi/ trzeći przyleći/ wita go/ witay brácye Ruráłá/ [...] Trzeći z ręką idzye á witáyąc go nogę wtyka. GliczKsiąż H7v; RejFig Dd3v.

»śmiercią [= na śmierć] iść [za czym]« (1): Tám moiá myśl byłá tá/ niż ſie karmić łzámi/ Gréków zbydź/ á śmierćią iść zá cnémi ſtopámi. GórnTroas 32.

»wzajem iść« (1): W zaiem to idźie/ boy ſię prętkiey ſtráty/ Prętko bogáty. KlonFlis D3.

a. Chodzić celem wytyczania granic; odmierzać pewną odległość, odmierzać granicę (52): ieſliżeby pagorek daleko odchodźił/ á nie byłby pagorek wyżſzéy łokćiá álbo dwu/ tedy możeſz y przez pagorek wyproſtowáć. Ieno ſpodku v Przekopy pátrz/ ábyć równo ſzedł. Strum I3.

iść dokąd [w tym: do czego (22), w co (5), na co (4), ku czemu (2), „tam” (2)] (35): ZapWar 1520 nr 2180, 1522 nr 2287, 1523 nr 2310, 2312, 1524 nr 2313, 1536 nr 2493, 1542 nr 2504; y położywſſy ſie v nich obozem co było źielonego wſſyſtko popſowáli aż idąc do Gazu [ad introitum Gazae] Leop Iudic 6/4; BibRadz Gen 10/30; BielKron 431, 431v; BudBib 4.Reg 23/8; Strum D13v; Pan wyzſzey y gorney kráiny/ co ſie rozumie o pułnocnych ſtronach/ bo ſie ku gorze podnośi Ziemiá idąc ná połnocy. StryjKron 21, 41; gránicé przez páná Káźimiérzá Królá Polſkiégo y Miſtrzá Pruſkiégo ſą vczynioné/ y w tjchże liśćiéch wyráżoné kończą ſie/ idąc dáley áż do weſzćia rzeki Noteſz ábo Biérzwienik [usque ad introitum fluminis Notheſz sive Bierzwiennik JanStat 848] SarnStat 1264 [idem 1071] 982, 1071, 1090 [2 r.], 1110 [5 r.]. Cf »iść na doł«, »iść wzgorę«.

iść którędy [w tym: iść czym (8), „tędy kędy” (6), „kędy”(5), przez co (3), podle czego (2), wedle czego (2), około czego (1), między czym (1), „tędy” (1)] (29): Iako thądy kądym ſzethl nyaprawo moye praczky anyalewo mrokowszkye ZapWar 1516 nr 2123; yako kady gyda oth wagla godzathkowskyego mosthv drogą yardanowska a stapywszy stheytho droghy a lesz do rzeky kthora byezy skopanyskego lasshv a przeszedszy tha tho rzeka myędzy rola y laka ydącz thątho rzeką kthora byezy slasszv copanyskyego przesz yezyorko thak dlvgo alesz do wągla Rvszyeczskyego ZapWar 1527 nr 2376, 1515 nr 2175, 2176 [2 r.], 1516 nr 2123, 1520 nr 2180, 1523 nr 2310 (18); I mieli gránicę ku pułnocy od Iordanu: idąc wedle boku Hierycho ſthrony pułnocney/ á ſtamtąd bieżąc ku żachodu na gorzyſte mieſcá/ y przybiegáiąc ku puſtyniey Bethawen/ y przechodząc wedle Luży ná południe to ieſt Bethel Leop Ios 18/12; BibRadz I 99v marg; BielKron 431, 431v; Idźże snią [z przekopą] wſzyſtko kráiem wody podle Stáwu: nieprzyydźieć więcéy bráć ieno ná ieden Rydl Strum I3, F3; A ná dół Drwęczą idąc Wiſły połowicá będźie gránicą miedzy Króleſtwem Polſkim/ y źiemiámi Miſtrzá Pruſkiégo SarnStat 1070, 1110 [4 r.].

iść skąd [w tym: od czego (13), z czego (1)] (14): ZapWar 1522 nr 2287, 1523 nr 2310, 2312, 1524 nr 2313 (8); A mięſzkánie ich było od Mezá idąc áż do Sephár gory ku wſchodu ſłońcá [a Mesah (donec ingrediaris) Sephar monte orientis]. BibRadz Gen 10/30; do tego [zamku] Mſcżonka s Moſkwy miáſtá idąc ku południu ieſt ſześćdźieſiąt mil Niemieckich BielKron 431, 437; SarnStat 1110 [3 r.].

iść z kim, z czym (4): Iako thandy kandym ya schedl sswyathky ſwymy moye {ymyenye} na prawo a slachethnego mikolaya Visnyewskyego nalewo [szą granicze]. ZapWar 1515 nr 2176, 1515 nr 2176; Ale rośćiągnąwſzy ſznur od Bórty do Bórty idźiſz z miárą podle ſznura Strum F3, I3.

Zwroty: »iść na doł« [szyk zmienny] (4): Strum B3v, C; Gdy też prziydą do Gránic przez wodę/ gdźie rzéká Bierzwienik álbo Noteſz ták idąc ná dół [procedendo inferius JanStat 849]/ iáko rzeczono ieſt/ ku Luczemburgu idźie ku róznośći SarnStat 1073, 1070.

»iść wzgorę« [w tym: czego (1)] [szyk zmienny] (5): s Kaniowá do Kijowá oſmnaśćie mil/ wzgorę idąc theyże rzeki BielKron 437, 437; Lowienia Ryb téż przerzeczony Zakon ſam będźie miał wolność w teyże rzéce Bierzwieniku álbo Noteſzy wzgórę idąc y nádół [ascendendo et descendendo JanStat 849] ná półmile od moſtu: ktory idźie ku Polſzce. SarnStat 1073, 1110 [2 r.].

b. O tańcu (8):
Zwroty: »iść gonionego« [w tym: około kogo (1), za kim (1)] (4): Owi też wieſiołkowie/ co ſkakáli z nimi/ Idą też gonionego nadobnie zá nimi. RejWiz 162v, 139, 162v, 174v.

»iść w plęsy« (2): Przyſtoyny im [pannom] wárkocż kęſy/ Kiedy idą pięknie w plęſy BielKom G3v; BielRozm 26.

»iść w skoki« (2): BielSat D2; Gdy ná weſele iádą/ Kmieć wieźie tłomoki/ Twarz bábá vwałkuie/ idźie w plęſy/ w ſkoki: Pomoże gonionego/ y gęśiego tańca/ Wygra cżáſem ná głowę ſkocżonego ſzańcá. BielRozm 26.

»iść [z kim] w taniec« (1): Owa młodzieniecz/ niemogł iey [białejgłowy] dáley wyciągnąć/ chybá ieſli mu ſie cżáſem z okná widzieć dáłá/ ábo iż ná weſelu ſzła ſnim/ iáko y s kim drugim w taniec. GórnDworz Aa5v.

c. Przechodzić obok czegoś, mijać; praeterire Calag, Vulg; transire Vulg, PolAnt (46): Orzech ieden podle drogi ſtał, Kożdy z niego orzechy rwał: A kto iedno ſzedł ten go bił BierEz P3.

iść którędy [w tym: czym (3), „tamtędy” (3), „kędy” (1), „tędy” (1)] (8): OpecŻyw 62; Y cżemużes miły panie skaził płot iey á depczą y każdą ią wſzitci ktorzi idą drogą [qui praetergrediuntur viam]. WróbŻołt Ps 79/13; [Zacheusz] wſtąpił ná leſſną Figę chcąc go [Jezusa] widzieć: bo tám tędy miał iść [quia inde erat transiturus]. Leop Luc 19/4, 3.Reg 13/25; BibRadz Ps 89/42; Powiádáli obowátele [!]/ iż káżdy ktory tędy idźie rzući kámień ná thę śćiánę kámienia BielKron 457; lepili ptaſzki z gliny/ ſtáwiáli ie podle drogi kędy ſzedł BielKron 464; BudBib Bar 5/42.

Zwroty: »iść blisko [czego]« (2): BielKron 247; Tákże też pothym y Lewitá idącz bliſko mieyſczá onego [cum esset secus locum Vulg Luc 10/32]/ przyſzedſzy/ á vźrzawſzy go/ też go przeminął. RejPos 208.

»iść mimo, imo« [w tym: iść mimo kogo, mimo co (26)] = praeterire Calag [szyk zmienny] (34 : 3): BielŻyw 57, 73, 100; LibMal 1551/158v; IDąc potym Iezus mimo [praeteriens]/ vyźrzał cżłowieká ſlepego od národzenia Leop Ioann 9/1, 3.Reg 13/25, Luc 18/36, 18/37, ZZ; RejFig Aa8, Cc2v; PIzon gdy domu ſwego koſztem dobudował/ Ceſarz idąc mimo oń/ ták o tym rokował. RejZwierz 23v, 27, 115v; BibRadz Ps 89/42; BielKron 31v, 47, 453v; RejAp 12v; GórnDworz T6; RejPos 66v, 126v, 324v, 325; HistLan Cv; Gdy idzieſz mimo ten kámień/ Pátrz co wykowano ná nim RejZwierc [238], 153v; Vorber gehen. Mimo iść. Praeterire. Calag 550b; SkarŻyw 92, 444, 529; KochFr 116; A ráno idąc mimo [transirent]/ vyrzeli onę figę z korzeniá vſchłą. WujNT Mar 11/20, Mar 2/14, Luc 18/37, Ioann 9/1. Cf Szereg.

Szereg: »zmijać to jest iść mimo« (1): z złęmu złość zawadźi/ zmiiá/ to ieſt idźie mimo MurzOrt B3.
d. Nadchodzić, zbliżać się (30): Powiedziáno mu/ ijż Iezus Nazarańſki ijdzie. Y iął wolatz wielkim gloſem ku panu Iezuſowi OpecŻyw [61]v, 78; Zdamy ſię ze to yuż ydżie On Zuffalecz cżo naſs treſkcze RejKup v5; Leop Cant 2/8; BibRadz Tob 11/5; RejPos [340], Ooo; Y rzekł Ionádaw do krolá/ ono ſynowie krolewſcy idą [veniunt]/ iáko mowił sługá twoy ták ieſt. BudBib 2.Reg 13/35, Gen 29/6, Tob 11/5; Czáſy wdźięczné nádchadzáją. Idźie/ idźie bóg prawdźiwy. Idźie ſędźia ſpráwiedliwy. KochPs 148, 145 [3 r.]; WujNT Ioann 11/20; CiekPotr 40; Páni/ Páni/ Pan idźie/ iuż ſtoi v progá. GosłCast 63; Cżupryná k rzecży/ biała ſzáráwárá: Kto idźie? wárá. KlonFlis H4v.

iść do kogo (4): MurzNT Ioann 6/5; Podnioſſy tedy Iezus ocży ſwoie gdy vyźrzał iż wielkość wielka idzie do niego/ rzekł do Philippá Leop Ioann 6/5, AAA2; WujNT Ioann 6/5.

iść z czego (1): Rad mu bárzo młodzyeniec iż s tey ſtrony idzye RejWiz 64v.

iść ku komu (1): Nyechczyey ſyą bacz czorko ſyon oto krol twoy ydzye ktobye PatKaz II 59.

W przen (4): Abowiemći idzie iáſność twoiá/ á wzeydzie nád tobą Chwałá Páńſka. CzechRozm 120.
Fraza: »wieści idą, głos wieści idzie« (2 : 1): BielKron 306; Głos wieśći oto idzie [Vox auditionis ecce venit]/ y ruſzenie wielkie ziemie połnocney/ áby położyło miáſtá Iehudſkie puſtynią BudBib Ier 10/22; GrochKal 12.
e. Ścigać, gonić, śledzić kogoś; consequi, instare, vestigare Mącz (26):

iść za kim (16): RejPs 116v; BibRadz 1.Mach 4/15, 2.Mach 8/25, 26; Thurcy obacżyli iż ie w koło ogárniono/ wielkim pędem ćiſnęli ſie do miáſthá/ thák iż ieden drugiego potłacżał/ náſzy ie bili idąc zá nimi BielKron 314v, 401v; Mącz 490b; RejAp 129; BudBib 1.Mach 12/51; StryjKron 437; WerGośc 219; Zá ktorym [nieprzyjacielem] ty záś idąc ſzáble y rápiery/ W iego krwiey twoy lud ſpławy krocąc bohátery. CzahTr F. Cf »iść w tropy«.

iść po kim (2): Zebráli ſie wſzyſcy ſzli po nich [= za łotrami] BielKron 420v, 145.

Zwroty: »iść w (za, z) pogonią; [po kim] pogonia idzie« (11; 1): LibLeg 6/157v; A lud ten ſwoy przebrány wywiodł iáko páſterz trzodę ſwoię [...] zátopiwſſy morzem ich nieprzyiaćioły ktorzy ſzli wpogonią zániemi. RejPs 116v; Y ſzli zá nimi w pogonią [persecuti sunt eos] od Gázeron/ áż do pol Idumeyſkich BibRadz 1.Mach 4/15, 2.Reg 20/10, 2.Mach 8/25, 26; A gdy vſłyſzał iż po nim pogonia idzye áby go żywo doſtano/ chciał ſie ſam zábić BielKron 145, 64v, 68; RejAp 129; BudBib 1.Mach 12/51; WerGośc 219.

»w stopy iść« (1): Vestigo, W ſtopy/ w tropy/ ſzlakiem cżiyem zá kim ydę/ ſzukam/ gonię/ śliedzę/ ſzpieguyę. Mącz 490b.

»iść ślakiem (a. szlakiem) [czyim]« (2): ſzli zá nimi [rycerstwo za Tatarami] ślakiem ich torowánym/ á oni do brzuchá w śniegu brodźili/ pośćigli ie/ y ſnadnie porázili BielKron 401v; Mącz 490b.

»(za) śladem, za ośladą iść« [szyk zmienny] (4 : 1): MetrKor 34/134; Alye then ktho slyadem ydzie ma yſcz odewſzy do wszy dokand mv go sthava LibLeg 6/156v, 6/157v; Odorari vestigiis, Sliedźić/ zá oſliádą yść. Mącz 260a; StryjKron 437.

»w tropy iść [za kim]« (4): Vestigiis sequi, W teyże tropy zá kim yść. Mącz 384d; Consequi vestigiis W yego tropy zá kim yść. Mącz 490a, 418d, 490b.

myśl. »za wonią, za wonnością iść« (1 : 1): Odorisequus, Który zá wonią ydźie/ ſliedzący/ polny pies. Mącz 260b; Odores vestigare, Wonnośći sliedzić/ to yeſt zá wonnoscią yść. Mącz 490b.

2. Udawać się, wyruszać, pójść, podążać, uczęszczać w określone miejsce, w określonym celu; przybywać, przyjść, wejść, wyjść, wracać; ire Mącz, Calag, Cn; contendere, se conferre a. recipere, intendere, petere, venire Mącz, Cn; abire, adire, ascendere, convenire, descendere, redire, retroambulare Mącz; retroire, retrogradi Calep; iter aliquo conferre, proficisci Cn [przeważnie pf] (3679): Idziſz ſynu á nie mieſzkay/ Przyiaćioł o pomoc żąday BierEz O, A4v, B4 [2 r.], D3, C, C2 (12); przeto chtzątz zachowatz żywot námileyſſego ſynácżka ſwégo/ natychmiáſt chciala ijdz/ ij poſſla z Iozefem. OpecŻyw [27]v; Nieżadál ſie pán Iezus/ ale ſſel [do licemiernika] mile ij laſkawie dlá duſſneégo pozyſkaniá OpecŻyw 45v, 24, 47, 50, 58v, 63 (22); ForCnR Bv; MetrKor 57/117, 119v, 59/276, 280v; BielŻyw 161; ydz my kon oſſyodlay LibMal 1545/103, 1543/72; RejJóz K4, M, P; O woz czi yuż poſſeł ydze A kelko ych ſſobą wiedze RejKup x6, b8, o4, q8, x5v, y3 (10); ktorzy téſz prośiligo aby im puść (errata) pość abo idź (‒) w przepaśc nieroſkázáł MurzNT Luc 8/31, k. 33v, Matth 5/24, 13/28, k. 91, 96 (14); Diar 54; Pitágorás gdy ták yednego przed ludźmi karał/ przyſſedł był ktemu/ iż zácżerwyenyawſſy ſie od wyelkyego wſtydu ſſedł y obyesił ſie. GliczKsiąż G5; KrowObr 103v, 203; Pátrz kiedy cie gniew ruſzy y wola do tego/ Aby ſzedł á kreẃ roźlał cżłeká niewinnego. RejWiz 134v, 23, 71v, 80v, 95v; niech idę rychło [vadam cito] á oglądam bráćią moię Leop 1.Reg 20/29; Yuż ia poydę gdzie mam iść Leop 2.Reg 15/20, Ex 2/8 [2 r.], 8/25, 19/24, Deut 5/30, Ios 7/2 (42); RejFig Cc4, Dd2, Dd5; Y ſzłá [ivit]/ y nábráłá [Agar] wody fláſzę/ á nápoiłá dźiećię. BibRadz Gen 21/19; [Salomon] poſłał Bánáię ſyná Ioiádowego/ roſkázuiąc mu áby ſzedł [discendo: vade] á zábił go [Joaba]. BibRadz 3.Reg 2/29; Potym ſzedſzy on kthory był wźiął pięć talentow/ robił imi/ y zyſkał drugie pięć talentow. BibRadz Matth 25/16, Gen 18/6, 19/34, 22/13, Ex 10/8 [2 r.], Ios 6/7 (57); Goski A8v; ty idź á wiedź ten lud gdzyeciem mowił BielKron 35; A gdy ſzedł [Saul]/ poſádził go [Samuel] zá ſtoł [...] y położył przeń krolewſką ſztukę mięſá BielKron 63v; [królowa] rzekłá: nieboże zmorzony głodem/ podź każę ia thobie co dáć ieſc. Alem nie ſzedł BielKron 458v, 11v, 28, 29, 30, 32 (47); Non me piguit tua causa tantum iteneris metiri, Nie leniłem ſie dla ciebie ták dáleko iść. Mącz 219c; Venio, Przichodzę/ yádę/ ydę. Mącz 480a, 100d, 163b, 244d, 313b, 350d (10); OrzQuin L3v; Prot B3v; głos wołał z niebá do niego/ idź á wezmi kſiąſzki z ręki ſtoiącego ná ziemi y ná morzu. RejAp 88, 4v, 44v, 97v, 430v, 191 (12); GórnDworz R7; Szedſzy tedy posłowie powiedzieli to wſzytko pánu ſwemu. HistRzym 49, 20v, 49, 50, 71, 72v (16); RejPos 8, 14, 22, 35v, [36] (57); BiałKat 236; HistLan A4v; KuczbKat 315; Tey więc łákomey ziemi oddaſz moię kośći/ Duſzá miła ſkąd wyſzłá niech idzie w rádośći. RejZwierc 271v, B4v, 154v, 205v, 236v, 261v, 271; WujJud 143v, 161v; WujJudConf 227v; Tedy [Ruth] ſzłá a przyſzłá [et abiit et venit]/ y zbieráłá ná polu zá żeńcámi BudBib Ruth 2/3; Tedy ſię obroćił Samuel (chcąc) iść/ á (on) vchwyćił połę płaſzcżá iego BudBib 1.Reg 15/27; A (ták) ſzłaſtá obá. BudBib 4.Reg 2/6, Gen 22/13, Ex 19/24, Deut 17/3, Iudic 11/6, 19/28 (42); Służká ſzedſzy y poyrzał/ ku morzu onemu/ Nie widząc nic wroćił ſie záś ku pánu ſwemu. HistHel C2, B2, B3v, C4v; Lázarz przyiaćieł náſz záſnął/ potrzebá żebyśmy śli á obudzili go. BiałKaz C2v, C3; Ale gdy będzieſz wezwan/ ſzedſzy vśiądz ná oſtátecżnym miejſcu BudNT Luc 14/10, b3v, Matth 10/7, 11/4, 13/28, 14/12 (20); CzechRozm 30, 246v; PaprPan Hh5v; SkarJedn 387; Oczko 13; oto idę/ y ieſtem gotowy/ Iáko brzmi piſmo iáſnémi ſłowy/ Woli twéy doſyć czynić/ Boże nieprzeżyty. KochPs 59; idz prętko nábierz ogniá z ołtarzá y vcżyń kádzenie SkarŻyw 492; vcżniom dał ná wolą ábo iść ábo ſię znim wroćić SkarŻyw 574, A5, 28, 55, 91, 92 (43); MWilkHist B3 [2 r.], G2, H2 [2 r.], H4v, I; á iákośćie ſłyſzeli/ iż Antychriſt idźie/ y teraz Antychriſtow wiele náſtáło. CzechEp 353 [idem 351] 118, 351, 353 [4 r.], 354; NiemObr 112; KochFr 58; WerGośc 221; WisznTr 28; BielSen 8; KochMon 32; ArtKanc A15, K12, O16v; GórnRozm M4v, N2; PaprUp G3; ZawJeft 21, 23; ActReg 58, 84; GórnTroas 18 [2 r.], 54 [2 r.], 74 [2 r.]; KochFrag 18, 45; LatHar 329, 467, 703, 716; A nálazſzy iednę koſztowną perłę/ ſzedſzy [abiit] poprzedał wſzytko co miał/ y kupił ią. WujNT Matth 13/46; Synu/ idź [vade] rob dźiś ná winnicy moiey. WujNT Matth 21/28; rzekł: Idę pánie/ á nie ſzedł [eo Domine et non ivit]. WujNT Matth 21/30; Iać was krzczę wodą: áleć przyidźie [veniet] (marg) idzie. NL.G.S. (‒) mocnieyſzy nád mię/ ktoremum nie ieſt godźien rozwiązáć rzemyká v botow iego WujNT Luc 3/16, Matth 2/8, 5/25, s. 22, 31, Bbbbbb 1v (80); SiebRozmyśl F4v, H2v, H4, K2v; Nie mogę teraz iść, bom się zagrzał, muszę się truneczkiem ochłodzić. ZapMaz IIG 97/89; SkarKaz ) ( 3, 44a, 240a, 312b; CiekPotr 35, 36, 61, 83; GosłCast 12, 17, 19, 68, 72; PaxLiz B3v, D3v; Ieſli miedzy oracze chcą/ niech idą: rolą im oráć każą. SkarKazSej 682a, 695a; Dzite Cżeſkie ſłowo: po Polſku Idźćie. KlonWor 52 marg, 69, 74.

iść dokąd [w tym: do kogo, do czego (1249), na co (167), w co (109), k(u) komu, k(u) czemu (108), „tam(o)” (96), „gdzie”(ż, -koli, -kolwiek) (58), „dokąd” (31), przed kogo, co (14), „kędy” [= dokąd] (10), za co (10), między co (5), tu (3), pod co (2), czego [= do czego] (1), komu [= ku komu] (1), nad co (1), nad co [= wyżej niż dany obiekt] (1), po czym [= do czego] (1)] (1860): ZapWar 1514 nr 1904, [1540] nr 2598; Oſyeł kędy ſyth może być/ támo ná to myeſcye ma idź. March1 A3v; Ezop názáiutrz ráno wſtał/ Szedſzy ná rolą tám kopał. BierEz A3; Bierzćie rzecży iák może być/ Iutro ku Effezu mamy iść. BierEz A4v; Idziſz ná targ á nie mieſzkay BierEz Dv, A3, B2, C, C3v, C4, C4v (23); matuchna bożá/ ijdzicz niektorémij paniámi z domu ſweégo Nazareth w gory OpecŻyw 10v; [Józef] poſſedl do ziemie żydowſkie/ ale gdy vſlyſſal ijż Archelaus Herodow ſyn kroluie w oney ziemi/ nieſmiál tamo ijdz/ a dlá tego z naucżenia anielſkiégo/ ſſedl do ziemie Galileyſkié/ do miaſta Nazareth. OpecŻyw 29v; Wſtáń wezmi loże ſweé a ijdźi do domu twégo. [Vulg Matth 9/6] OpecŻyw 43v; O moy námileyſſy ſynácżku/ ij gdzies ieſt/ dokądes ſſedl ijż cie tu niewidzę? OpecŻyw 159; DRugiégo dnia/ to ieſt w ſobotę/ ſſli biſkupowie żydowſcy ku pilátowi rzekątz. OpecŻyw [162], 5, 7, 14v, 28, 29v (67); OpecŻywSandR nlb 2v, nlb 4; Miły towarzyſzu poymi s ſobą niektore dobré ludźi / a ijdź przed pana ForCnR B4v; na zámek ku panu Sżcżęſciu ijſćz niemoże ForCnR Dv, Bv, B3v, C, C2; PatKaz II 33, 59v, 63, 64, 64v, 75v; PatKaz III 105 [2 r.]; HistJóz A2, Cv, C4v, D3, D4v, Ev; A wſzakoſz [kupcy] zawſdy powynny biwaly naprzod ydz kv komorze Luczkyey {Quitt Bracz} MetrKor 57/117 [idem 59/276]; [kupcy] Do Kolomyey yną drogą ydą MetrKor 57/119v [idem 59/280v] 37/4, 57/117 [2 r.], 118, 119v, 59/276 [3 r.], (15); TarDuch C; gdy będzieſz miał idz dołaznie: wypij pirwej trochę Drijakwie czyſtey weneczkiey FalZioł II 10a, I 153b, IV 16c, V 73v, 108v; [Solon] wygnąn będąc do Egiptu ſzedł BielŻyw 5, nlb 3, 32, 49, 80, 86 (11); BierRozm 13; WróbŻołt 106/7; LibLeg 6/156v, 10/57v, 59v, 67v, 98 [2 r.] (10); RejPs 97, 199; podlye zamkv przeſz mur przelyezli y ſly na przedmyeſczie LibMal 1546/112v; A myeli wolya yſzcz ku Crakowv the rzeczi pokradſchi. LibMal 1547/136; pothem stemy rzeczamy ſpolem schly pod mvr zamkowy LibMal 1554/185, 1543/67v, 72, 75, 76v, 77 (28); SeklWyzn a2v; RejJóz A6v, B3, D6v, F8, G7v (14); dziatki/ albo czelać ſwoię przeziwaią gdi ſię nanie gniewaią/ mowiąć wſtań zły duchu/ piy diable/ doſkoły zly duchu SeklKat F2v, E2v, Z2v; Każ ſam temu poſlowy przydz Iż mu każę na ſwiat wnet idz. RejKup b6; Wiecz tu prożą Pana Boga Aby przezen gdy ieſt droga. Duſſa ſla proſto donieba RejKup c3, b6v, b8, e8, g2v, l2, n6, o2 (18); HistAl C5v, E8, E8v, G6v, K4, K4v, L5, Nv; MurzHist A4v, F3v; a wy niewiécie ſkąd idę/ i gdźie idę [quo vado] MurzNT Ioann 8/14, Matth 2/20, 22, 9/6, 13, k. 28v (23); KromRozm II v3v; BielKom A2v, C8, E2; naradziwszy się posłowie szli ku panom Diar 27, 25, 28, 43, 44, 55, 56, 57; GliczKsiąż D4v, L5v; Wezḿcie s ſobą v ofiáry/ idąc w Páńſkie przybytki LubPs V5v, H, cc3, ggv; GroicPorz p4; Tak vtząc ludzi. Iż kożdy tzłowiek po ſmierći/ muśi idz do tzyścá KrowObr 75, 10, 72, 75v, 86v, 91v (13); Páni potym ná pokoy kiedy iuż idź chciáłá/ Po drugie rękę ſłudze nowemu podáłá RejWiz 27; A głowá go boláłá iuż też od poł roku. Rádzili mu ſąſiedzi by ſzedł do doktorá RejWiz 61, A5v, 9v, 21v, 23 [2 r.], 33v (31); Szli pothym ſpuſzczey do Mátháná: z Mátháná do Náhálihel: z Náhálihel do Bamoth. Leop Num 21/18; á idzćie záś ná puſzczą/ drogą Morzá czerwonego. Leop Deut 1/40; Pothym rzekł Pan do mnie. Doſyczieśćie ſie iuż náchodzili około they gory: idzćieſz ku pułnocy Leop Deut 2/3; Szliſmy byli do obozu Syriyſkiego/ y nienálezliſmy tám żadnego człowieká Leop 4.Reg 7/10, Gen 22/2, 3, 27 arg, 36/6, 41/55 (92); RejFig Aav, Bb5v, Bb8, Cc5v [2 r.], Cc8v, Dd2 (11); nie day Boże/ bych w dom twoy plugáwy/ Miáłá iść RejZwierz 46, 7v, 10v [2 r.], 18v, 25v, 44 (10); Y odeſzli z támtąd oni mężowie á ſzli ku Sodomie [perrexerunt in Sedom] BibRadz Gen 18/22; Ná drogę pogánow nie vdawayćie ſię/ y do miáſth Sámárythanow nie chodźćie. Ale rácżey idźćie [ite] do owiec ktore zginęły z domu Izráelſkiego. BibRadz Matth 10/6; Iákom ćię prośił ábyś zoſtał w Efezie gdym ſzedł do Mácedoniey BibRadz 1.Tim 1/3, Gen 11/31, I 6v, 7 marg, Gen 16/8, 19/6 (90); Szedł Ieſus za morze Galilieyſkie Goski A7, A5, I3; OrzRozm A4; idź ty ná lewą ſtronę s ſtátkiem ſwoim á ia ná práwą/ á chceſzli też ná práwą idź poydę ia ná lewą. [Vulg Gen 13/9] BielKron 11; Szedł tedy Ezau w pole áby co vłowił oycu ku pokármu. BielKron 14; Szalony wiele ſłow mowi/ á nie wie gdzye ma iść/ á kto mu ma vkázáć? gdzye poydzye. BielKron 81v; Zmowiłá ſie s Tulliuſem iáko miał iść przed Senat/ á powiedzyeć przygodę krolewſką BielKron 103; [papież Linus] Vſtáwił áby káżda płeć żeńſka głowę záwijałá/ gdy do kościołá idzye. BielKron 145v; Potym gdy ſpiewano ku ofiárze/ ſzedł Krol ku ołtarzowi/ á tám pátenę cáłował. BielKron 330; Biſkup ſzedł na ſkałkę do S. Micháłá. BielKron 348v, 3, 6, 7v, 11 [4 r.], 12 [2 r.] (272); Na koniec iam ſię okrzcił/ i ſzedłem wty kraie/ Gdziem zaſtał/ mogę tak rzec/ ſwięte obycżaie. KochSat Bv; Adire aliquem de re quapiam, Yśc do kogo dla którey rzeczy. Mącz 104c; Ad forum descendere, Ná rynek yść. Mącz 370d, 36a [2 r.], 36b, 39b, 69b, 79b (28); OrzQuin F4v; Prot A4v, B2v; Bo co mowią że dwá Anyołowie do Sodomy byli ſzli SarnUzn C7; duchá żaden nie widzi ſkąd idzie y dokąd idzie SarnUzn C8, E; SienLek 42v, T4v [2 r.]; LeovPrzep Gv [2 r.]; Y ſzedłem do Anyołá/ mowiąc do niego/ day mi kſiąſzki. RejAp 87, [Aa8]v, 1v [2 r.], 14, 20v, 62 (10); Há Pukárzewſki przyiacielu/ przeſiędzieć mi twego winá/ á by cie było pirwey w ſzthuki sſiekano/ niżem ia do thwey goſpody iść pomyſlił. GórnDworz S7, C3v, P8, R7, S8v, T4 [2 r.] (10); Weźmi nie kto zwas dwá złotá á idźi kniemu/ á prośiſz iego miłośći áby racżył ku mnie wyniść. HistRzym 22v; Pothym Tyrus ſzedł do ſwego domu z onym złothem á Gwido ſzedł ná páłac Krolewſki/ y kołáthał v drzwi/ áby go tám puſzcżono. HistRzym 79, 9v, 15, 18v, 19, 22 (74); Bo gdy kto idzie do kogo ſrogiego ocż prośić/ iákiſz ſtrách ma z wątpieniem około ſiebie. RejPos 133; Wielki dziw cieleſnie iść ná obłoki RejPos 135v marg; Nálazł ſie przewodnik Anyoł Páńſki Thobiaſzowi gdy ſzedł w czudze ziemie w potrzebach ſwoich. RejPos 167; Wſtań á idź ná thę vlicę miáſtá/ kthorą zową proſta RejPos 283; A dawnoż temu miły Miſtrzu iż cie tám chcieli vkámionowáć/ á wżdy tám záſię iść ſie bierzeſz? RejPos [352]v, A6, 1 [2 r.], 1v, 2, 17v (169); RejPosWiecz3 98; Po śmierći duſze do niebá idą. BiałKat 103v marg, 66 [2 r.], 98v, 103v, 213v; Idzieſzli gdźie do práwá/ iákie tám przewłoki/ By miał náſpráwiedliwſzą/ poiezdźiſz ná Roki. BielSat E, N2v; GrzegŚm 14, 16, 23, 28, 29 (8); HistLan C, C2, C3, Dv [2 r.], E2v; KuczbKat 300, 380, 435; Pothym ſam Moiżeſz ſzedł do Páná ná gorę RejZwierc 9; ALe kto ſie chce tym dziwom przypátrzyć/ [... ] idź ná Krákowſki rynek RejZwierc 111v; PAn idąc w niebo gdy tu wſzytko ſpráwił/ Nawiętſzy klenot pokoy nam zoſtáwił. RejZwierc 227; Gdy tu idzieſz ná to pomni/ Co powinni cżynić ſkromni. RejZwierc 236v, 26v, 38, 42v, 72v, 86v (36); BielSpr 5; WujJud 89v, 202 [2 r.], 204v; RejPosWstaw [412]v; rzekł Achaw do Howad-iaſzá/ idz po ziemi [vade in terram; idź w ziemię Wuj] (tey) do wſzech zrzodeł wodnych BudBib 3.Reg 18/5; Idąc [ingrediatur] do roſpádlin ſkálnych/ y do máclochow opocżnych/ przed ſtráchem Iehowy BudBib Is 2/21, Gen 11/31, 12/5, 22/3, 25/18, 32/17 (51); HistHel Bv, B2 [2 r.], C2, D2v, D3 [3 r.]; Strum B3, C4, C4v, D, H2, I; BiałKaz C3, C4; godźiná iuż minęłá/ odpuść tłumy/ áby ſzedſzy do wśi kupili ſobie iedłá. BudNT Matth 14/15; Idźćie y wy do winnice moiey á coby było ſpráwiedliwego wezmiećie. BudNT Matth 20/7, Matth 2/20, 22, 10/6, 28/16, Mar 2/11 (20); Szedł potym ná Máyeſtat/ Krol Koronowány/ Ktory w pośrzod Koſciołá był przygotowány. StryjWjaz C3, A4v, C, C3v; CzechRozm 40v, 230v, 246v; PaprPan Ggv, Hh2v; ModrzBaz 28v, 37v, 47, 64v, 113v, 114, 114v; SkarJedn 10, 88 [2 r.], 91, 92, 98 (15); KochOdpr B3; v nas wprawdźie w Polſzcze/ tych tákich wółow nie wiele widamy/ chybá zá Sámbór ku Węgierſkiém góram idąc/ poczęśći ſye thákowych náyduie. Oczko 23, 27v; Inn das Leger gehen. Do obozu iść. Ire in castra. Calag 296a, 267b; Przyſzedłem do wſzech niemal ludźi w ohydę/ Głową/ widzę/ kiwáią/ gdźiekolwiek idę. KochPs 169; Iam tego S. nie mogł widzieć. Bo iuſz rok przed tym niżlim ia ná puſtynią ſzedł záſnął był. SkarŻyw 35; rzekł Stároſtá: otoſz ćię do Krolá związánego poſlę. Odpowie Anáſtázyus S. Y bez wiązánia tám bych ſzedł. SkarŻyw 75; Tedy ſzedł on vbogi przed wrotá iego SkarŻyw 98; przywiedli do tego Bogoboynego Páná/ iſz Athánázemu ná wygnanie do Fráncyey iść kazał. SkarŻyw 389, 14, 28, 29, 35, 47 (146); O pánie Iezu proſzę ćię Niech mię dźiś podka to ſzcżęśćie. Niechay idę do mátki twey Tę nowinę powiádáć iey. MWilkHist F4, E2v [2 r.], F2v, F4, F4v, G4 (13); StryjKron 52, 125, 162, 442, 722; Trzy ſtá koni Moſkiewſkich ſzło z Toropcá w ſpráwie Do Cárá preświetnégo KochJez B2v; NiemObr 24; KochFr 47; ZapKościer 1584/49 [2 r.], 1588/77; KlonŻal D2; KochSz B4; KochWz 139, 142; Iemu [Bogu] w opiek y w obronę/ Oddawam dźiatki y żonę: A ſam z rádośćią do niego/ Idę z świátá obłudnégo. KochMRot B4, C2v; WerGośc 229 [3 r.], 230 [2 r.], 256, 258; WisznTr 27 [2 r.J, 28; BielSjem 23, 32; KochPam 87; KochTarn 76; PudłFr 50; Potym [Mędrcy] do Betlehem ſzli, tám Dźiećiątko náleźli ArtKanc C9v, B2v, B11v, B12, F15, Kv; Tákże y tu w Krákowie/ idź do Pániey Marty/ Nie da iedno pięć groſzy złego winá kwarty. BielRozm 15, 2; GórnRozm F2; KmitaPsal A5; KochWr 38; ZawJeft 22; ActReg 11 [2 r.], 59, 71, 74, 84 [3 r.] (12); GrochKal 22; GórnTroas 26, 55; GrabowSet B4, G4, Rv; y kto go ieno pytał/ dokąd idźieſz: idę/ powiáda/ ſwoie pięć ſet złotych odiadáć v kśiędzá Arcybiſkupá. KochAp 11, 10; KochFrag 41, 46; OrzJan 84; Owſzem idźmy ná Kleparz dla koni co pręcéy WyprPl B2v, Bv, C; Idąc do Kośćiołá modlitwá LatHar Aaa3, 10, 200, 281, 302, 458 (13); Oto krol twoy idźie tobie [venit tibi] ćichy WujNT Matth 21/5; od Bogá wyſzedł y do Bogá idźie WujNT Ioann 13/3; A teraz poydę (marg) idę. (–) do Ieruzálem [proficiscar in Ierusalem] poſługowáć świętym. WujNT Rom 15/25; A o bráćie Apollu oznáymuię wam/ żem go bárzo prośił/ áby ſzedł do was z bráćią: ále zgołá nie miał teraz woley iść WujNT 1.Cor 16/12, 36 przedm [2 r.], Matth 2/20, 3/14, s. 31, Matth 9/6 (131); godźiny śmierći/ w ktorą by do mężá iść mogłá/ z rádośćią cżekáłá. WysKaz )?( 2v, 5, 7, 11; SarnStat 366; SiebRozmyśl G3v, K3; KlonKr D3v; SkarKaz 39b, 44a, 80a, 160b, 242a (12); CiekPotr 28, 40, 47, 61, 86; obráli iednego wilká ſtárego/ [...] ktorego wypráwili áby ſzedł nad ono pśie woyſko/ y żeby ſię kędy z iáki gory pilnie przypátrował ſpráwie onego woyſká CzahTr D3v; Gdźiéż ſie córko porywaſz? gdźie idźieſz? GosłCast 51, 12, 19, 23; PaxLiz B2v, B3v, C3, E2v; SkarKazSej 695a; SapEpit B3; Coż mawá bráćie cżynić iuż dáley nie wiewá; Podobno tu przyidźie iść od ſądow do chlewá/ Szukáć koni po ſtáyniách/ odbieżawſzy onych Gdańſzcżan/ y Wrocłáwiánow bárzo potrwożonych. KlonWor 14, 9, 21, 27, 34 [2 r.], 35 (13); SzarzRyt D2. Cf cum A cum inf, »iść w drogę«, »iść gdzie chce«, »iść do klasztoru, do zakonu«, »iść w kozactwo«, »iść w kupie«, »iść na swe łoże«, »iść do męża na radę«, iść na Niż«, »iść w ogień«, »do ojcow swych iść«, »iść na pokoj«, »iść (po)społu«, »iść za granicę«.

iść dokąd [= w jakim celu] [w tym: na co (135), do czego (18), k(u) czemu (10), w co (9)] (172): Prze wierność idę w więźienie. BierEz E3v; ijdzcie wy k temu ſwiętu/ iátz ieſſcże niepóydę OpecŻyw 66; iám gotow idz na mękę OpecŻyw 109, 2v, 37, 40v, 87v; ForCnR D4v; [Pitagoras] do Babiloniey ku vcżeniu gwiazdarſkiemu ſzedł BielŻyw 29; do Gnyezna myall yſzcz wolya na kradzyeſz LibMal 1547/131, 1544/87v, 1545/105; RejRozpr B2; Nu idz łotrze do roboty RejJóz C6v, Ov [2 r.], O3v; SeklKat D2, F2, F2v; RejKup b3v, t4v, Xv, cc7v, cc8v; MurzHist I3v, S4; BielKom C8v; Leop Gen 31/19, Deut 11/29, Ios 18/8; UstPraw F2v; RejZwierz 142v; BibRadz Ex 5/18, 2.Mach 2/1 [2 r.], Ioann 7 arg, 7/8, 10; A tak ze wſzytkich ſtron ono pogáńſtwo ſzło ná krzeſt BielKron 381v; Po wypełnieniu tych Swiąthośći/ Kardynał vcżyniwſzy przeżegnánie ſzli ná obiad ná zamek. BielKron 414v, 66, 109, 138v, 207v, 261; In voluntarium exilium concessit, Dobrowolnie ſzedł na wywołánie/ Wygnánie. Mącz 45b; Viso, Idę ku widzieniu náwiedzam/ doglądam. Mącz 494c, 44c, 87b, 107a, 156b, 495c [2 r.]; RejAp 124v, 131v, 143v, 164v, 174; Dekret ná niegodne co idą ná Páńſkie gody. RejPos 241 marg, 38, 153, 160v, 193, 261, 343; RejZwierc 108v, 132v [2 r.], 200v; Bałem ſie mowi/ gdym ſzedł do Plebaná ná ſpowiedź/ áby mi niekazał krádźionego wołu wroćić WujJud 89v; BudBib Ios 9/11, 2.Mach 2/1 [2 r.]; BudNT Act 15/38; Do Zborowſkiego záraz Krol ſzedł ná weſele/ Gdzie było rozmáitych gośći zacnych wiele. StryjWjaz C3v; ModrzBaz 52; SkarJedn A*, 91, 248, 346; Calag 151b; SkarŻyw 74, 75, 76, 107, 130 (23); WerGośc 230; BielSen 6; BielSjem 4; A goſpodarz wźiąwſzy śiadkę/ Idźie mrokiem ná vſadkę KochSob 70; PudłFr 20; ArtKanc K20v; ActReg 59; Calep 442a; GórnTroas 12, 24; OstrEpit A3v; Piotr ś. y Ian Apoſtoł ſzli do Kośćiołá ná dźiewiątą godźinę modlitwy LatHar 302, 199; WujNT 309, Ioann 7/8, s. 440, 512, Apoc 13/10; A gdy będźie który [syn kmiecy] miał odéydź/ ma dozwolenié wźiąć y lift świádeczny od Pánów mieyſc/ iáko ieſt wypuſzczony/ áby ſzedł ná rzemieſło y ná ſłużbę [iret ad artificia vel servitia JanStat 1082] SarnStat 200 [idem 660, 919], 448, 660, 919; SiebRozmyśl G3v [2 r.], Hv; Nie idę do pocáłowánia twego iáko Iudaſz SkarKaz 161b, 80a, 161b; GosłCast 16; SkarKazSej 667a; KlonWor 33. Cf »na flis iść«, »iść do męża na radę«, »w niewolą iść«, »iść na potrzebę, przechod, sekret, stolec«, »iść na sąd boży«, iść na swą wolą«, iść na śmierć«.

iść skąd [w tym: z czego (78), od kogo, od czego (34), „skąd” (8), „stamtąd” (8), „stąd” (4), „tamstąd” (1), „z onąd” (1)] (133): ZapWar 1512 nr 2105, 1514 nr 1904, [1540] nr 2598; Potym od Iána ſwiętego ijdątz/ dróga ijch doſtoynoſci byla przez podworzé Zachariáſſa OpecŻyw 31, 10v, 54v, 96, 122v; A także jdątz on młodźienietz od ſądu/ myſlił ſobie iakoby ſie daley iego rzeczy tocżyć miały. ForCnR Ev; MetrKor 57/117, 59/276; LibLeg 6/156v; Item kupczevi yednemu ze wroczlawya pulthalyera y Czerwony Zlothi vkradl na drodze ydacz ſſlyąſka LibMal 1550/152v; Vkradla theſch tham kithliczką krothka alye yey vpadla tham stad ydącz LibMal 1552/171v, 1543/75, 75v, 1548/138, 1550/152, 1552/168, 1554/188v; RejJóz M7, M8v; ſtámtąd idąc obroćił ſie k ſtronie HistAl D2; A Ieſus gdy ſzedł zonąd/ virzáł człowieká śiędzącégo na cle Mattheuſza imięniem MurzNT Matth 9/9, Luc 23/26, Ioann 4/47, 8/14; RejWiz 33v, 55v, 131v, 146v, 158 (10); Skąd idzieſz? á dokąd ſie bierzeſz? Leop Gen 16/8; Pomniey coć czynił Amálech ná drodze/ kiedyś ſzedł [egrediebaris] z Egyptu Leop Deut 25/17, 2.Reg 24/4, Num 21/18, Matth 9/9, 27, AAA4v; RejFig Cc6, Ee3v; BibRadz Gen 16/8, Lev 26/13, Deut 23/4, Iudic 9/37, 1.Reg 11/5, 15/6, Iob 6/19; A gdy ráno wſtáli á mieli iść z miáſtá/ rzekł Sámuel BielKron 63v, 19v, 52v, 66v, 67, 109 (15); Pol ego abs te concessero, Owſzeki czas mi iść od ciebie. Mącz 45a, 156b; SarnUzn C8; SienLek 124v, 157; RejAp 149v; á przeto ia poydę á będę żył iáko y inſzy ludzie. Y ſzedł s puſzcżey. HistRzym 28, 8, 18v, 23, 130; RejPos 38v, 135v, 158, 212v, 215v; BiałKat 138v; RejZwierc B4v, 61, 101; Y rzekł mu Dawid/ ſkąd idzieſz? (marg) Wł/ gdzie ſkąd przydzieſz? (‒) [unde venis] Y rzekł do niego/ z obozow Izráelſkich vſzedłem. BudBib 2.Reg 1/3, Gen 48/7, Ios 9/8, 4.Reg 2/1, Iob 6/19, Ier 6/22; BiałKaz C4; BudNT Luc 16/30, Act 5/41; ModrzBaz 118v; S. Woyćiech powiedział: idziem z Polſki/ nioſąc wam zbáwienie wáſze SkarŻyw 356, 13, 68, 133, 595; MWilkHist I2v; StryjKron 155; Ztámtąd idąc ſtáwiłeś woyſko w Orzechowie KochJez B3v, B2v; KochMRot B4; BielSen 6; KochSob 71; PudłFr 8; ArtKanc B 4, G2v, S11v; PaprUp I4; Calep 1022b; GrochKal 22; Ten co piekielné w trzaſki złamał wrotá/ Gdy z ćiemnych mieyſc od Charonowéy wody Szedł/ zkąd wrot nie był GórnTroas 50; LatHar 712; Z Ephezu pierwſzy liſt do Korynthian piſze [św. Paweł]/ y ſtámtąd idzie do Mácedoniey. WujNT 513, 337, Matth 9/9, Ioann 11/55, Act 5/41, s. 513; WysKaz 7, 47; zá tym iśdz mu z tąd kazano, Ná mieyſce támto, gdzie mu náznáczono. KlonKr D3v; GosłCast 13; Nie zręcżna to fortuná, gdy ieden nárzeka Z tárgu idąc; á drugi Wygrałem, wykrzyka. KlonWor ded **2v, 14, 36.

iść którędy [w tym: czym (7), przez co (6), „tędy” (3), na czym [= po czym] (2), nad czym (1), z czym [= po czym] (1)] (20): [Jezus] opuſciwſſy ziemię żydowſką ſſedl zaſie do Galilee przez Samarią ziemię pogańſką OpecŻyw 49; MetrKor 57/119v, 59/280v; ZapWar [1540] nr 2598; Idzye potym nád rzeką/ y przydzye pod gorę/ Ktorey wyſokość przyſzłá áż práwie pod chmurę. RejWiz 177, 170; y oznaymili nam/ kthorąbyſmy drogą mieli iść/ á do kthorych miaſth [per quod iter debeamus ascendere et ad quas pergere civitates] Leop Deut 1/22, Deut 1/40, 2.Reg 24/6; BibRadz Act 8/26; Hac pergito, Tędy ydź. Mącz 350d, 151d; Ian ſwięty w texcie o Pánu náſzym powieda: Iż iuż idzie ná obłokach niebieſkich. RejAp 9, 7v; RejPos 158; RejZwierc 236v; Oto idźie z obłokámi/ y vyźrzy go wſzelkie oko WujNT Apoc 1/7, s. 513; SarnStat 982; SkarKaz 242a.

iść dla czego [= po co] (1): A ták ze wſzytkich ſtron ono pogáńſtwo ſzło ná krzeſt ſłyſząc o ſwobodzye krolewſkiey/ bo drugi nie ták dla krztu iáko dla ſukná ſzedł. BielKron 381v.

iść z czego [= z jakiej czynności] (3): Iſch weſzrzode bliſko przeſchla ydacz spywa od schwaba krawcza wyeczor wzyąla rąbek Hannye. LibMal 1551/162v, 1552/168; OTo nic: áleć ieſzcże ze ſlubu nie idą/ Muśim ſię tu pożywić/ zá cżym oni przyidą. PaxLiz E4.

iść z czego [= z jakiego powodu] (1): ſzedłem z obiawienia [Ascendi autem secundum revelationem]: y znaſzałem z nimi Ewángelią ktorą przepowiádam miedzy Pogány WujNT Gal 2/2.

iść przeciw(ko) komu (6): Szedł tedy Abdiás przećiwko Achábowi [abiit ...in occursum] Leop 3.Reg 18/16, Prov 14; TEdy podwieczor przyſli oni dwá Aniołowie do Sodomy/ á Lot ſiedźiał w branie Sodomſkiey/ gdy ie tedy vyzrał/ wſtawſzy ſzedł przećiwko nim [surrexit in occursum eorum]/ y vkłonił ſię im aż do źiemie. BibRadz Gen 19/1,1.Reg 15/12; BielKron 85v; Mącz 495c.

iść między kogo (21): BierEz E4, F; Iezus mily ſſedl z zwoleniki miedzi żydy OpecŻyw 59, 28; PatKaz II 75v; LibMal 1543/67v; RejKup P; BielKom Av [2 r.]; BibRadz 2.Par 19/4; vbrał ſie [Kodrus] iáko rzemięśnik w proſte ſzáty/ tłomocżek ná ſię wzyąwſzy/ ſzedł miedzy woyſko ich [Attenian] BielKron 75, 56v, 344v; togae forenses, Száty odſwiętne álbo vczćiwſze ktore obłoczimy gdy miedzy ludzie idziemy. Mącz 135a; RejAp 134; HistRzym 82; SkarŻyw 543, 598; KochMon 31; KochPam 80; SkarKazSej 682a.

iść po kogo, po co (43): BierEz D3; Frumentari, Korn holen. Yſć pożyto. Murm 118; MetrKor 57/115, 117v, 119, 119v [2 r.], 59/271v, 277, 280v [3 r.]; LibMal 1544/93v; RejJóz Gv; Poſeł Mnichowij grozy a yuż ydzie po Kupcza. RejKup t3v, c8, Tv, t4; RejWiz 156; Leop 3.Reg 22/13; gdy ſam ieden cżárt nie może zwieść cżłowieká/ idzye po towárzyſze gorſze niżli ſam [Vulg Matth 12/45] BielKron 25v, 45, 70, 94v, 114, 214, 303v, 444; OrzQuin F4v; Kiedyby ieden z was chciał vcżynić to miłoſierdzie nádemną/ á iść po ktorego mego ſługę. GórnDworz S7v, S7v; HistRzym 10v, 67, 129; HistHel B2; Strum I; święty [...] ſzedwſzy do rády ich/ wſzytki wyklął/ y do Rzymu im po rozgrzeſzenie iść kazał SkarŻyw 413, 496, 509; WerGośc 249 [2 r.]; SiebRozmyśl H2v; KlonWor 20.

iść prze co [= z jakiego powodu] (1): [Jezus] rzékl poklęknąwſſy: Dáy matuchno przeżegnanijé/ ototz ijdę prze ludſkié zbawienijé OpecŻyw 88v.

iść przed kim (1): Thedy Theofil zwiedziawſzy cżás gdy miáłá ku grobu iść/ ſzedł przed nią y pocżął ſie miedzy groby kryć HistRzym 19.

iść z czym [= nieść, wieźć coś] (26): A gdi za ſzyą [kupcy] ſſolą ydą dayą po polczwarthv groſchv y tholp ſſoly MetrKor 57/118 [idem 59/277v] 57/119 [2 r.], 119v, 59/272, 277v, 280, 280v [2 r.] (10); LibLeg 7/100v, 11/159v; BielKom C8; KrowObr 86v; BielKron 11, 49v, 105v, 464v; HistRzym 79; BielSpr 53v; Ieſzcże on mowił z nimi/ áſz Rachel ſzłá z drobem ktory był oycá iey/ ktory oná pasłá. BudBib Gen 29/9; Strum D; MWilkHist G4; CzechEp 192; WujNT 184; SkarKaz 39b.

iść z czym [= z jakąś sprawą, posłannictwem] (13): A tak czo rychley do krola iuż idz ż ſtą nowiną RejJóz L6; RejKup x4v, x7v; Posłáńcy Boży w ſtárym Zakonie z iáką piecżęćia [!] ſzli. SkarJedn d8v; Naprzod ten z prawdźiwą Ewángelią idźie/ ktory ſię ſam w ten vrząd nie wdáie/ áżby go P. Bog poſłał SkarKaz 240a, 80a, 240b, 241a, b, 550a, Oooob; CiekPotr 40; SkarKazSej 684a.

iść z kim = towarzyszyć komuś (147): BierEz A4v, Dv, Q2v; OpecŻyw 10v, 30v, 33v, 40v, 59 (9); OpecŻywSandR nlb 4; ForCnR Bv, C; TarDuch C; BielŻyw 160; RejPs 97; Namawyal go ſſoba do yakyegoſz wolwarku kraſzcz. Alye on ſnym yſcz nye chcziall LibMal 1544/81, 1543/75 [2 r.], 76v, 1547/124v, 1552/168, 1554/188v; RejJóz G7v; RejKup x7, z5v, Bbv; HistAl G6 [2 r.]; MurzHist A4v; MurzNT Luc 22/33; Leop Gen 22/2, 2.Reg 19/25, 3.Reg 13/16, Tob 5/4, Mar 5/24; RejFig Cc5v, Cc8v; A ieſliżby ſnadź niewiáſthá nie chćiáłá idź zemną [non ibit mulier post me]? BibRadz Gen 24/39; Potym Elkaná mąż iey ſzedł y ze wſzytkiem ſwem domem/ áby Pánu oddał dorocznią ofiárę y ſlub ſwoy. BibRadz 1.Reg 1/21, Num 22/20 [2 r.], Iudic 19/9, 1.Reg 1/22, 2.Reg 13/26, 16/17 (10); BielKron 6, 11, 12v, 15v, 28v (28); Mącz 467a; [syn] Zátym poſpołu s przyiacioły ſzedł/ y wziął ná ſię oycowſką krzywdę: cżás hnet y mieyſce ſzránkom náznácżono. GórnDworz O7, T4; HistRzym 71, 73v; RejPos 7v, 18v [2 r.], 58, 89v, 309v, 325v; GrzegŚm 35, 42; RejZwierc 175 [2 r.], 205v; BielSpr 69v; A żaden ſtobą niech nie idzie [et vir non ascendet tecum] BudBib Ex 34/3, Num 10/29, 22/13, 20, Iudic 1/3, 2.Reg 16/17 (9); BudNT Act 15/38; CzechRozm 109v; SkarŻyw 28, 100, 183, [197], 202 (17); KochWz 142; KochMRot C2v; ArtKanc B2v; ActReg 11; LatHar 718; A ktoby ćię kolwiek przymuſzał ná iednę milę/ idź z nim drugie dwie. WujNT Matth 5/42, s. 4, Mar 5/24, Luc 7/6, 22/33, Act 9/39 (12); SkarKaz 242a, 416a; GosłCast 73; Idź z Włodárzem Woyćie; Choć tá iáłowká błędna/ przećię ią wydoyćie. KlonWor 49, 20. Cf »iść rekordatum«.

iść za kim, za czym (52): onći ieſt ten ktory idźie za mną [post me venturus] MurzNT Ioann 1/27, Ioann 1/30; GliczKsiąż L5v; RejWiz 21v; Rzekł mu Piotr: Cżemu nie mogę teraz zá tobą iść? [te sequi] Leop Ioann 13/37, Ioann 1/30, 13/36, Act 12/8; BibRadz 1.Reg 11/5, Ioann 13/36, 37; BielKron 6, 85, 357; RejAp 14; RejPos 74, 325 [2 r.], 353v; BudNT Matth 8/22, Mar 2/14, 14/13, Luc 22/10, Ioann 1/43, Act 13/25; CzechRozm 267; ModrzBaz 47; o tę prawdę ktorey iá vcżę/ nánieććie ogień/ poydę ia ochotnie weń: iedno niechay idą zá mną Miniſtrowie wáſzy. SkarŻyw 373, 192, 258 [2 r.], 305, 463 [2 r.], 511; StryjKron 722; CzechEp 304; KochTarn 76; LatHar 281; KołakCath C3; Weźm ná ſię płaſzcz twoy/ á idź zá mną [sequere me]. WujNT Act 12/8, Mar 1/7, 8/33, Luc 5/28, Ioann 1/15, 30 (9); SiebRozmyśl K3; GosłCast 16; KlonWor 21.

iść za czym [= w jakim celu] (1): Biádá wam/ ktorzi wſtawaćie ráno ábyśćie ſzli zá piiáńſtwem [ut sectimi ebrietatem]/ á pijećie áż do wiecżorá ModrzBaz 52v.

iść po kim [= za kim] (1): Iać was nurzam wodą ku pokáiániu/ lecż ten ktory po mnie idźie możnieyſzy ieſt nád mię [Vulg Matth 3/11] CzechRozm 257.

iść po czym [= z czego, z jakiej czynności] (1): A wziąwſſy s ſobą káażdy męże ſwoie ktorzy przychadzáli ná Sobbotę/ z themi ktorzy iuż ſſli po Sobboćie [qui egrediebantur sabbato]/ przyſſli do Ioiády kápłaná. Leop 4.Reg 11/9.

cum inf (147): BierEz Ev, E2; OpecŻyw 74v, 76, 95v, 158; FalZioł V 108v; MiechGlab 27; MetrKor 57/117, 59/276; ydą moy myli synu zamawyacz thego zlodzieya, kthori vczinyel zloſcz they tho paniey LibMal 1544/83v, 1546/116v, 1550/151v; RejJóz F8; LibLeg 11/184v; Poſel pozwawſzy Kxiąze idzie ſzukaċ Byſkupa. RejKup c4, b8, c6v, d4; HistAl K4v; I ſzliśię wſzyścy popiſować/ każdy do miaſta ſwoiego. MurzNT Luc 2/3; Diar 19, 20, 54, 62; GliczKsiąż D4v; GroicPorz p4; KrowObr 72; RejWiz 131, 139v; Leop Matth 18/12, Luc 14/19; KVchmiſtrz ſzedł páná pytáć/ co będzie wiecżerzał RejFig Bb5, Aav, Aa2, Ee3; BibRadz Ex 10/11, 3.Reg 2/19, Is 30/6; BielKron 13, 20v, 25, 31v, 56v (15); GórnDworz R7, HistRzym 19; A ia wam idę ſpráwowáć wſzytkich roſkoſzy wáſzych. RejPos 131, 59v, 104, 110, 112, 128v (12); BiałKat 98v, 161; RejZwierc 69v, 169, 237v; BielSpr 53v; BudBib I 13v, Gen 32/6, Ex 3/4, Iudic 1/3, 11/5 (13); BudNT Ioann 14/2; bo ſię żaden niegniewa ná onego/ ktoremu z ſercá wſzytkiego dobrego życży: áni idźie iego rzecży wydźieráć [neque res eius it ereptum] ModrzBaz 136; Iść ná poić. Agere potum. Calag 298a; [św. Benedykt] záwołał ná Maurá/ áby ſzedł rátowáć Plácidá. SkarŻyw 250, 118, 251, 332, 348, 511, 537, 573; MWilkHist E2v, F4, I2v; PudłFr 50; KochAp 10, 11; KochFrag 46; Rzekł im Symon Piotr; Idę ryb łowić. Rzekli mu: Poydźiem y my z tobą. WujNT Ioann 21/3, Matth 18/12, 25/10, Luc 14/19, Ioann 14/2, Rom 15/25; SkarKaz 243a, 245a, 518b, 551b; My ſłużyć bogom idźiem/ ná tom ſie vdáli GosłCast 17; KlonWor 14. Cf »iść spać«.

cum part praet act (7): Bieżał thedy zá Heliaſzem Helizeuſz odſzedſzy pługá/ rzekł: Proſzę mężu Boży ábych pirwey ſzedł pocáłował oycá y mátkę/ niżli poydę zá thobą. BielKron 85, 103, 141v; powiedzyał wſzytkim/ áby ſzli powiádáli Ewányelią RejAp 16v, 169; RejZwierc 199v; BiałKaz G2.

cum A cum inf (1): Iezus iako lotr wiſi podle ciebie/ a ty go krolem bytz wyznáwáſs/ vmiéraiącégo widziſs/ a natychmiáſt do krolewſtwa ijdz go wierzyſs. OpecŻyw 144v.

Ze zdaniem celowym [aby (73), żeby (3), iżby (1)] (77): Lazárz przijáciél naſs ſpij/ ale ijdę abych go ze ſnu obudzil. OpecŻyw 67; BielŻyw 49, 80; RejJóz D6, G7v; HistAl Nv [2 r.]; RejWiz 177; Leop 2.Reg 24/4, 3.Reg 18/2, Ioann 14/2; A ták Amázá ſzedł [abiit] áby zebrał lud Iudſki BibRadz 2.Reg 20/5; Złodziey nie idźie iedno żeby kradł/ á mordował y tráćił owce/ lecz ia przyſzedłem áby żywot miáły y obfitowáły. BibRadz Ioann 10/10, Deut 23/20, 28/21, 1.Reg 1/21, 3.Reg 18/42, 4.Reg 22/4 (12); [Papież Leo IX] ſzedł do Kárdynałow iżby mu odpuśćili tę winę BielKron 176v, 14, 19v, 29, 50v, 58v (12); Mącz 494c, 495a; HistRzym 132v; RejPos 38v, 70v [2 r.], 128, 130v, 131 (15); RejZwierc 9; BudBib Ex 34/12, 3.Reg 17/11, 3.Esdr 8/81; Y ſzedł Iozef áby pogrzebł oycá ſwego CzechRozm 109v; SkarJedn 88; SkarŻyw 193, 384, 601; Commeo – Ide abim ſzie wroczieł, nadchodzę. Calep 221v; Phil O; WujNT 31, Luc 2/3, Ioann 11/11, 31, 55 (11); WysKaz 5; SkarKaz 160a.

Ze zdaniem okolicznikowym miejsca [gdzie (22), kędy (6), tam (2)] (32): BierEz Dv, D3; RejKup P; RejWiz 130v, 177; BibRadz Ios 23/14; [Farao rzekł] idźcieſz gdzye ſie nápieracie ſámi wſzyſcy BielKron 29v, 66v, 412v; RejZwierc 137v; BudBib 1.Reg 15/20; SkarŻyw 51; káżdy z nich ná żądánie y roſkázánie inſzych wiernych/ poſłány będąc ſzedł/ kędy byłá potrzebá. CzechEp 333; Idźmy gdźie nas Bóg wiedźie/ á dawnych niewczáſów Zápomniawſzy/ weſelſzych vżywaymy czáſów. KochEpit A2; GrabowSet L, Yv; KołakSzczęśl C4. Cf »iść gdzie chce«.

Ze składnią łacińską (1): Iáko ieden Aurelius Quintus, [...] ſzedł in forum, áby oglądał Reyeſtr tych kthorzy byli ná wywołánie ſpiſáni Phil O.

W porównaniu (8): RejRozpr E; Tocz Panowie/ tem tak trzeba Rozliczney ſpiſe do Nieba Ale ya tak ku tey sprawie Tuż yde oczudzey ſtrawie Bo by to prozna robota Ide tak yako gołota RejKup v4; BielKron 283; RejAp 14; on dobrowolnie ſzedł/ iáko báránek niewinny/ wydawáiąc iáko ná ofiárę ſwięte ciáło ſwoie RejPos 100; Szłá męcżennicá ná śmierć/ iáko do tańcá SkarŻyw 152; GórnTroas 24; Oto idę iáko złodźiey WujNT Apoc 16/15.

Przysłowia: Szalenić ſie tym vbożą: A idą z płáchty w rogożą. BierEz L2.

Bo ſię wiecz nięmaż czim czieſyć Gdy zlodzieia ydą wieſyć. RejKup b8.

kuſzą ſie niektorzy zniewolić pocżćiwe ſercá/ á odiąć onę ſwobodę/ kthorą ma káżdy cżłowiek od Bogá/ nie iść gdy niechce w ogień. GórnDworz Bb4v.

A ták trzebá ſie nam pilno rozmyſláć ná tę drogę/ ábychmy ſie po niey nie ledá iáko tułáli/ á nie tám ſzli gdzie nas nioſą ocży/ iáko bydlę zá thrawą RejZwierc 137v;

Ná ten głos S. Antoni prętko ſię porwał/ y ſzedł gdzie go ocży nioſły SkarŻyw 51.

[Kniaź Gedrocki] práwie wſzyſtkę Sláchtę Zawiliyſką chlebem był zhołdował/ [...] á zá chlebem Ludzie idą. StryjKron 355.

Iuż twa teraz pod łáwę muśi iść żáłobá/ Chce ćie Pirrhus ſam Woyſká Gréckiégo ozdobá GórnTroas 58.

Dármo ſie ſkrobieſz w głowę/ pódź rychło do wozá. Nierádáćby ſzłá ná targ/ ále muśi/ kozá. WyprPl C.

Kto w poimánie wiedźie/ w poimánie idźie. WujNT Apoc 13/10.

Właśnie iáko Ruś mowi: ieden idźie k leſu/ Y ręcżniká nie rzeżąc: drugi cżeſze k bieſu. KlonWor 68.

Frazy: »idź do kata« (1): B. Ni po Grecku ni po Rzymſku/ nie daſz mi goworzyć. Echo. Owo rzy &ć. B. Idź do kátá/ iuż tu ſzydźi/ iákoć ſię tu widźi. KlonŻal E4v.

»idź na szubienicę« (1): Abi in malam crucem, Ydź ná ſzubienicę Mącz 69d.

»idź do zabitej śmierci« (1): Idź do zábitey ſmierći. GórnDworz R8.

Zwroty: »iść boso« (1): ięli mu thę rádę dáwáć/ áby ſie obiecał/ do pánny Máriey do Loretu iść boſo GórnDworz T3.

»iść dalej« [szyk zmienny] (9): MetrKor 37/4; Idzye potym do wody/ áby ſie vmywał/ Aby potym dáley ſzedł/ gdzye pirwey nie bywał. RejWiz 177, 64v; RejFig Dd4v; BielKron 45; HistRzym 65v; Anyoł ſie wezbrał precż dáley iść/ podziękowawſzy goſpodarzowi wſtał z zaſtola RejZwierc 175, 175; KlonWor 80.

»iść w (na) drogę« = udawać się w podróż, wyruszać; iter facere PolAnt [szyk zmienny] (60): BierEz A4v, R3; RejJóz N2, P2; Teras lezę bes pomoczy Wie bog doczekamly noczy. A iako idz na te droge Rady ſobie dać niemoge. RejKup f5v, v3v, v4, Bbv; RejWiz 22v, 142v, 164; Leop Iudic 19/27, Tob 5 arg; IEden kiedy ſzedł w drogę/ kſiędzu ſie ſpowiedał RejFig Ee2; Tedy chodźił po wſzythkich mieiſćiech y po wśiách/ á vczył idąc wdrogę do Ieruzalem. BibRadz Luc 13/22, Ex 14/14, Deut 1/33, Iudic 19/7, 8, 2.Par 19/4 (12); Goski A4 [2 r.], *2v [2 r.], *3 [2 r.], *3v [3 r.], *4 [2 r.], *4v [2 r.]; [Król] dawał ſtoiącym przy ſobie rękę każdemu/ iakoby ná daleką drogę ſzedł. BielKron 403v, 17, 29; Iter terere, W drógę iść. Mącz 450c; SienLek 158v; HistRzym 29, 70v, 96v, 129v; RejPos 141; RejZwierc 170, 173; [Tobiasz] pożegnał Ráguelá y Ednę świekrę ſwą/ á ſzedł wſwą drogę [profectus est] áſz ſię przybliżył ku Niniwenu. BudBib Tob 10/15, Iudic 19/27, 1.Reg 15/20, Sap 13/19; SkarŻyw 183, 286, 356; WujNT Luc 13/33; JanNKar F4.

»iść z drogi« = zboczyć, zejść; declinare a via Calag (2): Zaſz nie dziwne byeſiády/ dziwne krotochwile/ Do ktorych ſie nie ſzkodá zda iść z drogi mile. RejWiz 103v; Calag 48a.

»na flis iść« (1): Kmieć ktory ná flis idźie/ álbo bez wiádomośći Páńſkiey gdźie ná iákiey cudzey poſłudze ieſt/ [...] ma/ álbo Włodarz álbo tenże Kmieć/ omieſzkánie w roboćie zápłáćić. GostGosp 42.

»iść gdzie (a. kędy) chce (a. raczy), kędy woli (a. będzie wola), gdzie lubo, gdzie się zdało« [szyk zmienny] (11 : 2 : 1 : 1): oddawſzi glowne mytho ydzie gdzie kthory chcze MetrKor 57/119v, 59/281; LibLeg 10/59v; RejKup v3, v4v; HistAl G6; Tho gdy wyrozumiał Eliaſz/ ſzedł gdźie ſię mu zdáło [abiit secundum animum suum] BibRadz 3.Reg 19/3; BielSpr 69v; BudNT Mar 14/12; ModrzBaz 31; KochPs 123; SkarŻyw 75, 436; MWilkHist G3; OrzJan 103.

»iść na głos« (1): Vſłyſzał to Herkules/ ſzedł ná głos do ſkáły/ Zeby ſię koniecżnie woły odiſkáły. KlonWor 23.

»iść na grę« (1): idziſz ná grę/ pátrzyſz ſzcżęśćia HistRzym 12.

»iść w imię pańskie (a. boże, a. Ojca i Syna i Ducha Św.)« = venire in nomine Domini Vulg [szyk zmienny] (11): OpecŻyw 71v; BibRadz Mar 11/9; á ſtárſzy mu [św. Janowi] błogoſłáwił mowiąc: Idz Synu w imię Oycá y Syná y Duchá S. SkarŻyw 134; Hoſánná ſynowi Dawidowemu: błogoſłáwiony ktory idźie w imię Páńſkie [qui venit in nomine Domini] WujNT Matth 21/9, Matth, 23/39, Mar 11/9, 10, Luc 13/35, 19/38, Ioann 12/13; SkarKaz 6a.

»iść do klasztoru, w klasztor, do zakonu« [szyk zmienny] (2 : 1 : 2): A ták żeśmi do klaſztoru iść obiecáłá/ tym tylo nabożnieyſza być chceſz SkarŻyw 196, 332, 335, 463.

»iść w kozactwo« (1): W ten cżás dwa młodzyeńcy vrodziwi Struſowicowie Szcżęſny á Iurek/ odłącżywſzy ſie od woyſká/ ſzli w kozáctwo BielKron 402v.

»iść w kupie [do kogo]« (1): Po trzech lećiech/ bráćia onego klaſztoru wſzyſcy/ pożáłowawſzy ſię nád onjm Márynuſem ſzli w kupie do ſtárſzego SkarŻyw 184.

»iść na swe łoże« = iść spać (1): Wzywałem ćię wieczny Boże/ Idąc wieczór ná ſwé łoże KochFrag 19.

peryfr. »iść do męża na radę« [dotyczy aktu płciowego] (1): Także o poł noczy ma iedne pani włożyć ſobie do maczicze [piłułkę z olejkiem Sizaminis]/ y dzierżeć w ſobie przez kielko godzin, Potym wypuſciwſzy one piłułke z ſiebie: Ma iſć do męża na radę. FalZioł V 86.

»iść pod miecz [= na śmierć]« [szyk zmienny] (3): Anániaſz ſtáry Kapłán pod miecż idąc drżeć pocżął SkarŻyw 305, 305, 342.

»iść na przod, w przod« [szyk zmienny] (2 : 1): A tak iuż naprżod idzcie a tam mię czekayćie RejJóz Ov, B3; WujNT Luc 19/28.

»nazad, wzad iść« = retroire Mącz, Calep; retroambulare Mącz; ire retro Calag; retrogradi Calep [szyk zmienny] (18 : 2): A gdi ſſolyą ydą nazad polowiczą placzą pienyądzmy MetrKor 57/119 [idem 59/280v], 46/114v, 57/115, 118, 59/271, 272v (8); LibLeg 11/159v, 182; A Iozeph moie dziecię/ z kim to na żad idzie RejJóz B3v; BielKron 190v, 220, 417v, 451v; Retro ambulare, Ná zad yść/ wſpak yść/ wſtecz. Mącz 354c, 354c; Calag 593a; Calep 921a [2 r.].

»w niewolą iść« (2): Prorok mowił/ iákoby iuż oni w tę niewolą iść mieli/ y záſię z niey wyniść CzechRozm 132; GórnTroas 11.

»iść na Niż« (2): zbrodniowi nielża/ iedno czći poſtrádawſzy/ iść ná Niż/ ktory Niż wielki niekiedy Koronie vpadek prżynieśie. GórnRozm H4; CiekPotr 41.

»oblicznie iść« = osobiście się stawić (1): Téż w tymże mieſcie był krolik/ ten oblicżnie ſſedl/ proſſątz/ aby przyſſedl pán Iezus ij vzdrowil ſyna iego iuż konaiącego. OpecŻyw 42v.

»na (w) oczy iść« = stawić się osobiście przed kimś (2): á on y ná ocży iść niechćiał/ iáko przeklety Heretyk. SkarJedn 297; SkarŻyw 301.

»iść w ogień« [szyk zmienny] (3): Ná thym Concilium Ianá Huſá ſpalono y vcżniá iego Hieronimá/ ktorzy thák śmiele ſzli w ogień iako ná iedny gody BielKron 283; SkarJedn d8, 253.

peryfr. »do ojcow swych iść« = umrzeć (1): Ráczéy niechay iuż vmrę/ do oyców ſwych idę SiebRozmyśl Gv.

»iść na pokoj (a. pokoiczek)« = udać się na odpoczynek (5): OpecŻyw 158; RejWiz 27; Abowiem to nadobny ráchunk/ kto idąc ná pokoicżek ſwoy ſam s ſobą pocżet vcżyni co dniá tego przyſtoynego á czo nieprzyſtoynego vcżynił. RejZwierc 81, 155, 236v.

»iść (po)społu, społem« [szyk zmienny] (7 : 1): RejKup d3; pothym sly poſpolu do myaſtha LibMal 1552/171; BielKron 53, 337; GórnDworz T4, Y6; Potym ſpołem ſzli y zbudowáli wielki ſzpytal HistRzym 116; WujNT 4.

»iść na potrzebę, przechod, sekret, stolec« [szyk zmienny] (1 : 1 : 1 : 1): BielKron 261v; Caco, Ná ſtolec álbo ná Sekret idę/ Sram. Mącz 28c; Drugich niewſtyd od ſtołu iść ná przechod [a mensa excernendi causa secedere] á zárázem wroćiwſzy ſię znowu ſię iedzeniem y pićiem nádźiewáć ModrzBaz 52.

»iść z procesyją« (1): A on ſzedwſzy z proceſſyami ná opiſane mieyſce/ nálázł grob y ćiáło ieſzcże cáłe SkarŻyw 538.

»iść przedsię« [szyk zmienny] (10): RejKup y5v; MurzNT Luc 19/28; Saul ſzedł przedſię niewiedząc ni o cżym nic z iáſkiniey/ zá nim Dawid wyſzedł wołáiąc BielKron 67, 62v; Pergite ego mox subsequar, Ydźcie przedſię yá wnet zá wámi poydę. Mącz 386a, 418d, 438b; RejPos 283, 285; Idź przedſię: kto wie/ co ſzcżęſcie przynieſie/ Nie káżdyć iednę dzyeń fortunę nieſie. KochSz C2v.

»iść [z kim] rekordatum« = udać się na kwestę (1): Do ſwych ſie miéy/ gdyby ſie w Niedźielę tráfiło/ Idź z nimi rekordatum/ zaćby co przybyło. WyprPl C2v.

»w ręce [czyjeś] iść« = zdać się na czyjąś łaskę, oddać się w niewolę [szyk zmienny] (3): SkarŻyw 88, 535; Syn záś iáko poſłuſzny/ wolą Oycá ſwégo Czyni á idźie w ręcé ludu okrutnégo SiebRozmyśl H2.

»iść na sąd boży [= na śmierć]« (2): [Kupiec] wzawzy ſamę wiarę w Panie Chryſtuſie/ w mecze a wdoſyćz vcżinieniu yego ſſedl ſmiele naſąd Bożi RejKupSekl a7v; GroicPorz hh2v.

»iść sobie« (1): Zádropawſſy ſie we włoſy ſſedł ſobye przed Arcybiſkupi dwor y podle wrot ſtánał [!] GliczKsiąż H8.

»iść spać« = ire dormitum Calag, Cn; ire cubitum a. in somnum, proficisci ad dormiendum a. ad somnum Cn [szyk zmienny] (29): OpecŻyw 115; Krzyſztał gdy będzie powieſzon na ſzygi idąc ſpać/ thedy złe ſny precż odpądza FalZioł IV 51c, V 116, 117; SeklKat C4; LibMal 1548/145v; Iedney godziny Mniſzy idą ſpáć/ iedney godziny wſtawáią? KrowObr 140; Leop Ruth 3/7; RejFig Bb6; BielKron 12; Petere somnum Yść ſpáć. Mącz 295b, 44a, 296a, 341c, 401d [2 r.], 414d; SienLek 50, 66v, 75, 109, 143v, 190; Iść ſpáć. Ire dormitum. Calag 418a; Trudny (powiáda) móy rząd ztémi pány/ Szedłem ſpáć trzéźwie/ á wſtánę piiány. KochFr 33, 13, 47, 133; PudłFr 8.

»iść na swą wolą« (1): Ale záſię corki cnoty/ Námawáią do ſwey roty/ Aby nie ſzły ná ſwą wolą/ Ani w klaſztor bo tám golą BielKom nlb 6.

»iść na (w, do) śmierć(i)« [szyk zmienny] (22): OpecŻyw 97v, 99v; Panie/ gotowém ieſt ſtobą iść i do cięmnice i na śmierć [et in mortem ire] MurzNT Luc 22/33 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw 97v, LatHar, WujNT]; KromRozm II f3; Orygenes będąc ieſzcże dzyecięciem/ chciał z oycem ná śmierć iść/ znáiąc ſie też być krześćiáninem BielKron 150v, 238; RejPos 100 marg, 319; SkarŻyw 127, 152, 305, [407], 544; CzechEp 62; ReszHoz 122; ArtKanc D12v; ZawJeft 32; GórnTroas 24; GrabowSet Vv; LatHar 718; WujNT Luc 22/33; SkarKaz 422b.

»i tam i sam iść« (1): Ut tuto ab hostium cursu etiam singuli commeare possent, Aby mogli bezpiecznie y tám y ſám yść y wrácáć ſie/ wędrowáć. Mącz 217a.

»wspak iść« (1): Retro ambulare, Ná zad yść/ wſpak yść/ wſtecz. Mącz 354c.

»iść za granicę« [szyk zmienny] (2): Item kiedy sią sladem traphi byeſzecz za swą sgubą thedy nyma bycz daley yedno do granycze, a zagranyczą nyma yscz przes lysthv stharoſczynego LibLeg 6/118v; BudBib Iudic 11/18.

»iść o zakład« = założyć się o coś (1): Páiąk z Minerwą ſzedł o zakład świętą/ Ktoby ćieńſzą nić/ y przędzę zácżętą Vkręćił ze lnu KlonFlis E3v.

»iść na zmowie [ = podstępnie]« (1): ſzli ná zmowie niektorzy od Wolſkow do Rzymá ná ſwięto BielKron 109.

Szeregi: »iść a cisnąć się« (1): idą a ćiſną ſie do niego / z dáleká ſie dziwuiąc á przypátruiąc ſwiętemu Boſtwu iego. RejPos 160.

»płynąć albo iść« (1): Przyśięgá Fáktorów którzy z przedáynémi rzeczámi płyną álbo idą [do] pánów ſwych, y o mytách. SarnStat 645.

»iść abo udać się« (1): idzyemy ábo ſie vdamy gdzye ſłucháć wiernego poſelſtwá á pewnych nowin o Pánu náſzym RejPos 275v.

W przen (83):

iść do kogo, do czego (21): LibMal 1544/85v; RejWiz 104; HistRzym 57, 117v; RejPos 146, 159, 245, 277; SkarJedn 156; SkarŻyw 80, 252, 358, 364; GrabowSet O2v; Ci ludźie z rozumem ſwoim do táiemnic Bożych idą/ y przeto ślepemi y głupiemi zoſtáią. SkarKaz 205a; SkarKazSej 661b. Cf Przysłowie, »do sądu iść«, »do serca iść«, »iść do żywego«.

iść z czego na co (4): A przecżże nam ma być żal s tey márney goſpody/ Gdyż s kłopotu idzyemy tám ná wdzyęcżne gody. RejWiz 105; gdyż to pewnie wiemy/ że z god ná gody nie możemy iść RejPos 313v; ArtKanc K, O4v.

iść k(u) komu, k(u) czemu (5): nátychmiaſt ſzedł zá tym Pánem ſwoim/ oto y dziś s powieśći ludzi wiernych wiele ich idzye ku temu dobrotliwemu Pánu ſwoiemu. RejPos 277v, 146; BudNT Gal 2/14; GrabowSet i3. Cf »k swemu końcowi iść«.

iść na kogo, na co (17): MurzNT Matth 10/13; Leop Ez 10/11; RejZwierc 212v, SkarŻyw 374, 567; trzebá pilnowáć ſłowá Bożego/ w nowym Przymierzu podánego/ iż ieſt zacnieyſze y doſkonálſze: y więtſza kaźń idźie ná przeſtępce iego CzechEp 115; SkarKaz 4a. Cf iść z czego na co, »na wielką drogę iść«, »iść na światłość«.

iść przed co (1): Ieſt tu y pokorne świętych do przycżyny wżywánie [!]/ bez ktorego kośćioł Boży nieidzie przed máieſtat Boſki SkarŻyw 358.

iść przez co (1): wszytko cum honore wm iako od Senatora dobrego odprawowało się y tak zyczliwie zebys wm chciał lepiey y prawie dołozyło się wszytkiego by tez to miało isc przez vsta wm samego ActReg 169.

iść w kogo, w co (13): OpecŻyw 179v; LubPs ee5; Bo nie tjlo ty pieniądze y tá máiętność ktorą dáiem ná iáłmużny wniebo idzie: ále y ztego cżego nam nieprzyiaćiele wiáry S. y przenáſládowce dobrych wydrą/ ſkarb mamy wniebie. SkarŻyw 131, 111; RybGęśli C4; CiekPotr 34. Cf »na wielką drogę, w jednę drogę iść«, »iść w (swą) drogę«, »iść w głowę«, »w ogień iść«, »iść w pięty«.

iść czym [= przez co] (2): Biedá wam náucżonym w zakonie/ iż zámykacie fortki kroleſtwá niebieſkiego ludowi moiemu/ ſámi imi żadnym obycżáiem wnidź nie możecie/ á inych imi iść nie dopuśćicie. RejPos 338v. Cf »drzwiami iść«.

iść przed czym [= do kogo] (1): Abowiem krzywdy/ płácż/ więźienia/ y śmierći wiernych záwſze idą á wołáią przed oblicżnośćią Páńſką GrzegŚm 61.

iść z kim, z czym (5): DiarDop 100; Rozmyſlże ſie moy brácie/ wielebyś wzyął zá to/ Zebyś ſzedł s tym kąkolem/ gdyćby przyſzło ná to. RejWiz 157v; Widziſz iſz do Chryſtuſa y przez Chryſtuſa z przycżyną swiętych Bożych á z pokorną modlitwą idziem. SkarŻyw 358; SkarKaz 484a. Cf »w ogień iść«.

iść za kim, za czym (2): Cżemu ſie mu dopuśćiſz dzwigáć ná rámioná iego/ á nie idzieſz dobrewolnie zá ſtádem á za towárzyſtwem ſwoim? RejPos 168v; CzechRozm 189v.

iśćdokąd(kolwiek)” (3): KromRozm II ſ4; Leop *2v; ále nie wieſz ſkąd [duch] przychodźi y dokąd idźie WujNT Ioann 3/8.

iśćskąd” (1): wiele wśi y miaſt/ ſkąd ſzłá obroná poſpolita/ ná Cżyſciec obrocono. RejZwierc 188.

iśćtam” (5): RejWiz 104, 105; SkarŻyw 567; GórnRozm I4; A gdźie ſię weſelą/ tám żáłość iść chćiáłá GrabowSet C3.

Ze zdaniem okolicznikowym miejsca (1): Mátheuſz/ Márek/ Lukaſz/ y Ian/ woz o czterzech koniach Páńſki/ [...] idą gdzie ie kolwiek wiátr Duchá ſwiętego wiedzie. Leop *B4v.

W porównaniu (2): RejZwierc 84v; Day/ by wſzelkie ſtáránie/ Proſto k tobie ſzło/ iák do celu ſtrzałá GrabowSet I3.

Przysłowie: BielKron 352; Pierśćień z pálcá ſwégo/ Ziąwſzy wrzućił do złotá ſkárbu Ceſárſkiégo. Mówiąc: Złoto do złotá idź/ gdy Miecz y Cnotá/ Więtſza ieſt v Polaków niż tá ſkrzyniá złotá. BiałKat d4v.
Zwroty: »na wielką drogę, w jednę drogę iść« = umrzeć (1 : 1): BiałKat 326; Lecż w iednęſz drogę idźiem á żaden nie zgádnie/ Ná ktorego z nas pierwey/ los śmiertelny pádnie. KołakCath C2v.

»iść w (swą) drogę (obiecaną)« = rozpocząć jakąś czynność [szyk zmienny] (2): GórnDworz Ov; [Królu] Tyś mych rymów dźiś wódzem: lecz ia/ idąc w drogę Obiecáną/ przyſtoynie ſkłónię piérwéy nogę KochFrag 42.

»drzwiami iść« = postępować uczciwie, szczerze (1): ſam ſię śle: y nie drzwiámi idzie/ ále ſię zdrádliwie do owcżárniey Chryſtuſowey podkopywa. SkarJedn 49.

»iść w głowę« = dokuczać, sprawiać kłopot (1): A dzis mi ten zyſk przeklety Idzie wglowe/ ba y wpiety. RejKup d6.

»k swemu końcowi iść« (1): k ſwému Kóńcowi wſzyſcy idźiem/ Zkąd iuż ná zad nieprzydźiem. KochFrag 54.

»iść nazad« = stracić wartość, znaczenie (1): nieprzyiaciele porázim/ bo mi to [Bóg] obiecał/ á iegoć ſłowo nigdy nieidzie ná zad BielKron 202v.

»nazad iść« = wycofać się z obietnicy (1): sami byto ganili Gdzieby Krol IegoM obiecawszy nazad isc miał ActReg 102.

»nazad iść« = powtarzać coś (1): Repeto, Záś żądam/ vpominam ſie/ też wrácam ſie/ ná zad ydę/ powtárzam. Mącz 296a.

»w ogień [z kim] iść« (1): Sąć wierni przyiaćielowi/ Y w ogień znim iść gotowi. BierEz S2.

»iść w pięty« = dokuczać, sprawiać przykrość (3): [gniew] Ten przerazi na wſze ſtrony idzie z głowy aż w pięty RejJóz C4v; RejKup d6; Mało było nie lepiey o ten rząd przeklęti Dać wam taką Lacinę/ aż by wam ſzło wpięti. KochSat C2v.

»przedsię iść« (1): á duch ſam przed ſie idz może lecż ſam przez ſie wroćić ſie niemoże [spiritus vadens et non rediens Vulg Ps 77/39] RejPs 116.

»rożno [od kogo] iść« = różnić się od kogoś poglądami (1): A ták rozno tu dáleko od ſiebie idziemy/ ſynowie tey pániey zową ią naſwiętſzą bez zmázy/ bez wſzego podeyrzenia: á Duch ſwięty ią zowie niewiáſtą wſzethecżną RejAp 143.

»od sprawiedliwości rożno iść« = mijać się ze sprawiedliwością (1): Záiſte to práwem niemoże być/ co od ſpráwiedliwośći rozno idźie [quod ab iusticia seiunctum sit]. ModrzBaz 100v.

»do sądu [czyjego] iść« = poddawać się czyjemu osądowi (1): ktokolwiek má rzecż ſprawiedliwą/ bez ſtrachu do ſądu waſzego rád ijdźie ForCnR D4v.

»k(u) sercu, [komu] do serca iść« = wzruszyć kogoś (3 : 1): Flexanima oratione usus est ad populum, Ták mowił s poſpolſtwem że káżdemu do ſercá ſzło/ To yeſt/ Poruſzył ſercá káżdemu. Mącz 130a, 360c, 421a, 439c.

»na świat iść« = być wydanym drukiem (2): A coż wżdy ſye z támtem Pogrzebem dźieie? teſzno ludźi że ták długo ten Pogrzeb ná świát nie idźie. OrzRozm Q; KlonFlis Bv.

»iść na (do, ku) światłość(i), na jaśnią« = ujawnić się, nie być tajnym [przeważnie ze zdaniem dopełnieniowym [szyk zmienny] (5 : 2): MurzNT Ioann 3/21; DiarDop 100; Wſzákoż ty ktore ná iáſnią piſmá idą wſzytki/ Przedſię kto ie cżyta ma z nich niemáłe pożytki. HistLan ktv; RejPos 146 [2 r.J; SkarJedn 344; Káżdy bowiem ktory zle czyni/ nienawidźi świátłośći; áni idźie ná świátłość [non venit ad lucem] żeby nie były zgánione vczynki iego. WujNT Ioann 3/20.

»iść do żywego« [o uczuciu] (1): Bowiem śmiele káżdemu/ bez pochlebſtwá wſzego/ Námowił ſzcżyrey prawdy/ áż ſzło do żywego RejZwierz 72v.

Przen (40):
a) Zwracać się do kogoś o pomoc, radę (30):

iść do kogo, do czego (25): LibLeg 6/157v; SeklKat Pv; Diar 56; KrowObr 181, 181v [3 r.], 209v [3 r.], 213; W tym wątpieniu będąc ieden mąż známienity Káius Mucyus Scewolá/ ſzedł do rádzyec co cżynić mámy w tey niebeſpiecżnośći BielKron 106, 449; HistRzym 120v; BielSat G3; iednák/ żem ieſzcże przećiw ſobie z twarzy twey [nauczycielu miły]/ żadney niechęći nie poznał: owſzem to widzę/ iż ſobie nic nie folguiąc/ wiernie mi ku dobremu pomoc chceſz: przeto ia też/ z więtſzą ſmiáłośćią/ beſpiecżniey do ćiebie idę CzechRozm 205; LatHar 109, 217, 248; WujNT Act 25/2; Więcéy teraz do práwá idą, niż do ſpráwiedliwośći, choć Sędźiowie przyśięgáią ſądźić piérwéy wedle ſpráwiedliwośći SarnStat 1287; SkarKaz 422a, 636b; CiekPotr 41, 42.

iść ku komu, ku czemu (5): I chc(i)eli tedyż [posłowie] iść ku KJM z tym, ale iż panow przy Krolu wiela nie było, odłożono im do jutra. Diar 54, 33, 39, 82; BielSat G3.

iść przeciw komu (1): Y ſzli [adieruntque] do niego [do Festusa] Arcykápłani y przednieyſzy z Zydow przećiw Páwłowi WujNT Act 25/2.

iść o co [= w sprawie czego] (1): vbodzy poddáni nie tylo do ſwego ále y do ſąſieckiego kośćiołá o potrzeby duſzne iść nie mogą SkarKaz 422a.

iść przez kogo (11): A krotko mowiąc/ ktorzy niewierza w Ieſu Chriſta ſyna bożego nie doſtąpią wiecznego zywota/ ktorzy przes ſyna Bożego nieydą do boga oica SeklKat Pv; Diar 33; KrowObr 181, 181v [3 r.], 209v [3 r.], 213; Iákaſz tu krzywdá ieſt Chryſtuſowemu pośrzednictwu: gdyż do niego y przez niego z świętemi idźiem? SkarKaz 636b.

iść z czym (3): We wtorek posłowie chc(i)eli iść do KJM z tymże, co miedzy sobą w niedzielę konkludowali Diar 56, 82; CiekPotr 42.

iść w czym [= w jakiej sprawie] (2): aby lvdziem sobopolnem tho yeſth Volochom do Crolia yogo m, a polakom do pana Voyevody wſzwych krzywdach y sprawach ydz volno bilo LibLeg 6/157v; Szedłem tedy do Kſiążęćiá w tych rzecżach/ ktory mie przyiął ták wdźięcżnie BielKron 449.

Ze zdaniem okolicznikowym celu (1): A nád to/ wieſz to dobrze/ że ty do tego Páná nie idźieſz/ iedno áby zbogáćił vboſtwo twoie LatHar 248.

b) Powoływać się na coś; kierować się czymś (7):

iść do czego (3), do kogo (1): Ale tzemu pierwey nie ſſli do piſmá Swiętego/ y nieprzetzytali onego ſwiádectwa Duchá Swiętego KrowObr 231v; SkarJedn 113; O by ná to pátrzyli dźiśieyſzy świegotarze/ ktorzy nie idą do Ieruzálem z ſwoiemi rozumki/ nie idą do doktorow: ále piſmo ſámi lepiey rozumieć chcą SkarKaz 519a.

iść z czym (4): A káżdy Miniſter iáko z ſwoią głową/ ták też y z ſwoią wiárą idzie. SkarJedn 21; Tym płaſzcżem prawdziwego ſłowá Bożego/ káżde ſię kácerſtwo pokryć może/ bo káżde z piſmem idzie SkarJedn 36; SkarŻyw 373; SkarKaz 519a.

c) Uznać, przyjąć coś [do czego] (3): A chćiałliby kto bogá widzieć muſi tákowy do nowego zakonu iść á okrzćić ſie. HistRzym 96; SkarŻyw 230; wſzák y teraz Bogá ná oko nie widźim/ á wżdy do báłwochwálſtwá nie idźiem? izali wiárá niepewnieyſza niżli oko náſze? SkarKaz 487a.
a. O przystępowaniu do komunii św. (9):

iść do czego (8): To ieſt nie tilo wielka krzjwda przenaświętſzęmu Sákrámentu/ ták do niego ſprośnie iść mogąc ſię ſpowiedzią S. [...] ocżyśćić SkarJedn 346. Cf Zwroty.

Zwroty: »na niebieskie i anjelskie gody iść« (1): NA te niebieſkie y Anyelſkie práwie gody/ nie przyſtoi żadnemu/ [...] iść/ bez iákiegokolwiek przygotowánia. LatHar 244.

»iść do (boskiego) stołu (a. bożego, a. Syna)« [szyk zmienny] (4): RejPos 90; SkarJedn 346; Do ſtołu Syná twego/ w tey niſkośći Idę/ ćiáłem z krwią iego/ pośilony GrabowSet O2v; á [dla] wielkośći grzechow moich/ boiáźnią świętą przeráżony/ y wſtydem odwiedźiony/ nieśmiem iść do Bozkiego ſtołu LatHar 213.

»iść do używania Ciała i Krwie Pańskiej« [szyk zmienny] (2): SkarŻyw 160; Po ſpowiedźi dopiero idą do vżywánia ćiáłá y krwie Páńſkiey naświętſzey ReszList 157.

»iść do wieczerzy pańskiej« (1): A cżegoż potrzebá temu ktoryby chćiał iść do Wiecżerzey Páńſkiey CzechRozm 267v.

b. Wznosić się, unosić się (15): Y gdy ták pilnie ocży ſwe podnośili w niebo/ á on ſzedł [eunte eo; do niebá idącym WujNT]/ oto dwá mężowie thuż ſtánęli przy nich w białych ſzátách. BibRadz Act 1/10.
W przen (14):

iść do czego (3): RejKup cc6; SkarŻyw 91; Poki tu nie bywáły Tureckie obłudy. Był lud/ nálazł wſzyſtkiego co było potrzebá/ Dziś iedno co płácż idzie vſtáwnie do niebá. BielSen 13.

iść od kogo (1): Acż mieyſce ku chwale iego ſpráwione/ ieſt wdzięcżne iemu/ gdyż tám ſpołecżne modlitwy idą od wiernych iego ku ſwiętey chwale iego. RejPos 202v.

iść ku komu, ku czemu (4): KrowObr 91v; RejPos 76, 202v; Niechay proſto idźie ktobie modlitwá moiá/ iáko zápalona ofiárá álbo kádzenie/ przed oblicżnością twoią [Vulg Ps 140/2]. KuczbKat 355.

iść pod co (3): RejZwierc 261; Smętnem krzykiem nápełnia vſzy ſłucháiących/ [...] Ze pod wyſokie niebá rzewliwy głos idzie WisznTr 15; KochMon 19.

Zwroty: »iść wzgorę« (2): Wey ſwiete rzeċzy do nieba Idą wzgore RejKup cc6, cc6.

»iść wzgorę« = zyskać rozgłos, stawać się sławnym (1): Ták ia/ o zacny królu/ twym imieniem/ któré Prze dźiélność/ y wyſoki rozum idźie wzgorę/ Swé podłé rymy zdobię KochFrag 41.

Szereg złożony z form różnych czasów tej samej osoby (1): ták teſz modlitwy Syná Bożego/ y wſzyſthkich wiernych iego/ ſſly y idą vſtáwitznie/ przed oblitzność Oycá niebieſkiego KrowObr 91v.
c. Odchodzić, odejść; abire, digredi Mącz, Cn; decedere, recedere Cn (352): OpecŻyw 59, 94; LibMal 1548/140v [2 r.]; RejJóz C6v; MurzNT Luc 22/22; KrowObr 10; Leop Matth 26/24, Mar 14/21; RejZwierz 127v; Niechay ſie nie ſmući ſercze wáſze/ [...] ábowiem ſłyſzeliſcie co wam powiedam/ iż idę/ y záſię przydę do was [Odchodzę WujNT Ioann 14/28] RejPos 143v; Idąc/ ná pámiątkę woyny oney zbudowáli nád Iordanem bárzo wielki ołtarz. SkarŻyw 503; KochTr 16; ActReg 64; Szedł záſię drugi raz [Záſię powtore odſzedſzy WujNT Matth 26/42]/ y modlił ſię LatHar 692, 690, 693, 706, 717; Synći człowieczy idźie [vadit]/ iáko nápiſano o nim WujNT Matth 26/24 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw 94, Leop, LatHar 690], Mar 14/21, Luc 22/22, Ioann 8/21; ten Iezus/ iáko od was idźie/ Ták záś/ wiérzćie beſpiecznie/ ſądźić ná świát prziydźie. SiebRozmyśl K3.

iść dokąd [w tym: do kogo, do czego (9), na co (5), w co (3), ku komu (1), między kogo (1), „dokąd” (1)] (20): Potymeſtá ſzłá poſpołu/ Lew do láſá on do domu. BierEz Q4; OpecŻyw 89, 91; LibMal 1544/84; LubPs G3v, ggv; Leop 1.Par 17/11; BielKron 299; Abiit nescio quo, Szedł nie wiem do kąd. Mącz 343c; RejAp 90v; HistRzym 82v; RejPos 199v; oni widząc/ iſz przy nim vżyć ſwey woley niemogli/ vpadáiąc do nog iego/ prośili go/ áby ſzedł od nich ná mieyſce ſwoie SkarŻyw 453; ArtKanc D10, F4, G12v; Tákći ieſt/ iż w źiemi ſyn/ duch ſzedł w ćiemné ſtrony/ Mártwy podług zwyczáiu przy ſwych pogrzebiony. GórnTroas 44; Nie/ żeby duſzá byłá świátu chćiwa/ Gdyż z chęćią idźie/ ná kres zámierzony GrabowSet D. Cf »na stronę iść«

iść skąd [w tym: od kogo, od czego (27), z czego (13), „stąd” (6), „stamtąd” (2)] (47): Tym moy Pan Mędrcow pokuſza/ Powieſzli mi co pies ruſza: On mnimáiąc by go pſem zwał/ Szedł ode drzwi cżekáć niechćiał. BierEz E2v, Q4v, S2v; OpecŻyw 89, 96v, 173, 173v; ForCnR C4; BielŻyw 68, 80; RejJóz C6v; RejKup c4, d3v, ee5v; MurzNT 96; BielKom A2v; Leop *A3v, Iudic 15/8, 19/25, *2v; BibRadz Gen 13/11, 20/13; BielKron 45v, 65v, 137; Ego hinc abeo, nisi quid velis, Ia ztąd ydę wyyąwſzybyś czego chćiał. Mącz 247d, 245b, 361c; RejAp 90v; HistRzym 82v; RejPos 111v; CzechRozm 148v; ModrzBaz 48v; Oczko 31; SkarŻyw 354, 356, 453, 572; by ieden ſam wſzytek świát miał/ złotá, śrebrá, páńſtwá zyſkał/ wżdy iednák muśi z tąd iść. ArtKanc O5, D10; GórnTroas 16; PaxLiz ktv. Cf »iść z (tego) świata«.

iść z kim, z czym (2): HistRzym 97; Y wźiął Apoſtoł Mátkę Páná ſwego/ Szedł z nią od krzyża do domu ſwoiego ArtKanc D10.

Ze składnią łacińską (1): Atu Litwa słysząc to niewdaiąc się in controuersiam wstali wszyscy y szli precz ex Senatu tak rady iak y Posłowie. ActReg 76.

Zwroty: »z oczu iść« (2): Rozgniewány ná lekárze y doktory Iuſtynian: z ocżu im iść kazał SkarŻyw 593, 480.

»iść w pokoju, z pokojem« (1 : 1): y puſzcżę ćie wolno ábyś ſſedł w pokoiu [vadas in pace]/ á był ſthobą Pan/ iáko był y z oycem moim. Leop 1.Reg 20/13; BielKron 299.

»iść precz, przecz« = abire Mącz, Calag; digredi Mącz; peregre a. procul a. longius abire Cn [szyk zmienny] (71 : 5): A kiedy kápłan precż iść chćiał/ Ezop też z nim poſpołu wſtał BierEz A3, B2, B2v, I3v, L3v, Q4v; ForCnR C4; Rano lepak gdyż wſtał [Sekundus] á iſć preć chciał, oną [matka] obłapiwſzygo rzekła BielŻyw 133, 68, 80; A on wzyąwſchy ſuknyą chczyal yſzcz precz. LibMal 1554/189v; RejRozpr Bv, Fv; RejJóz C6v; RejKup d3v, f8v, g2, Yv; BielKom A2v, F3v; Lecż iż nie dla vcżonych vcżynioná tá rzecż/ A ták miedzy proſtacżki iuż iey wolno idź precż. LubPs ggv, G3v; Oni też dwá idą precż z dziwem á z żałoſcią RejWiz 27, A6v, 32, 81v; Leop *A3v, Gen 31/17, Iudic 19/25, 1.Reg 30/22, 4.Reg 7/8, *2v, Matth 13/25, Mar 10/22; RejFig Aa7, Dd8, Eev; RejZwierz 120v; Zátym Iezus rzekł onym dwiemánaſćie: Azali y wy chcećie idź precż [abire]? BibRadz Ioann 6/67, Gen 13/11, 20/13, Act 15/40, 2.Cor 5/9; O Izráelu ludu Boży/ iać iuż od was weſele idę precż BielKron 45v; Oni mu poſtrzygli dziećię y miánowáli Semowit według obycżáiá/ náiadſzy ſie y nápiwſzy podziękowawſzy ſzli precż. BielKron 342v, 12v [2 r.], 65, 65v, 137, 323v; Digredior, Odchodzę/ ydę precz/ Odſtępuyę od rzeczy. Mącz 147d, 104c, 124a, 164b, 245b, 361c, 366c [2 r.]; HistRzym 23v, 67v, 97; RejZwierc 175v; ia ten Dom Boży położę rowno z ziemią/ [...] To rzekſzy [Nikanor] ſzedł precż BudBib 2.Mach 14/34; ModrzBaz 48v; Odyść. Precż iść. Abire. Calag 558b; SkarŻyw 354, 572; WerGośc 229; BielSen 14; ArtKanc K11; BielRozm 18; ActReg 76, 84; Nu MIłośćiwy Kśięże/ iaćiem dla tego był do W.M. przyſtał/ ábych był miał pomoc z W.M. ále iż widzę że prózno/ á ia záś odſtawam: y dawſzy mu rękę ſzedł precz. KochAp 7; CiekPotr 45.

»na stronę iść« (2): SkarŻyw 166; Wſzákże ktorzy ćiebie káżą/ ći precż ná ſtronę iść muſzą ArtKanc K11.

»iść z (tego) świata« = umrzec [szyk zmienny] (5): [Jezus] widzątz ijże iuż przyſſla godzina iego/ to ieſt dzień wielkonotzny/ ktorégo miál ijdz przez mękę ſ tego ſwiata ku oyttzu miluiątz ſwé wierné OpecŻyw 91; LibMal 1544/84; Aby ku mnie [ksiądz] rychley przyſedl Bych tak marnie ſwiata nieſedl. RejKup g2v; GórnDworz Y6v; Idźieſz z świátá móy ſynu/ á choćiaś ieſt máły/ Wdy przed tobą iuż drżáły Gréckich zamków wáły. GórnTroas 54.

W przen (3): BielKom A3; Co za pożytek ma cżlowiek ze wſzytkiey prace ſwey/ ktorą ſię prácuie pod slońcem? Rod idzie [vadit] /á (drugi) rod przychodzi/ záś ziemiá ná wieki ſtoi. BudBib Eccle 1/4.

iść od czego (1): káżdy przełożony ma iſć do źiemie dalekiej/ to ieſt/ dáleko iſć od ſwiátá y od tych rzecży ktore ſą ná tym ſwiećie. HistRzym 117.

α. Imperativus: odejdź, oddal się [w tym: z partykułą -ż(e) (29)] (198): BierEz N4v; OpecŻyw 43v, 45; Iużes ieſt [panie podczaszy] na wſzem prozen więzienia twoiego A idz iuż a bądz piłen vrzędu ſwoiego RejJóz K2, H7, I4, Pv; SeklKat X2v; Idź [vade]/ wiara twoia ciebie vzdrowiła MurzNT Mar 10/52, Ioann 4/50, 8/11; Ite Miſſá eſt. Idzćie iuſzći pomſzy KrowObr 197v, 15, Vu4; RejWiz 142; BibRadz Mar 7/29, 10/52; BielKron 68; I nunc iam, Ydź yuż teras. Mącz 163b; Przetoż miły bráćie iuż idź/ á nie pytay więcey tákowych gadek odemnie. HistRzym 95, 113v; Idź nieſláchethny á zły niewierniku á ſprzećiwniku moy ná wiecżne męki/ z dawná zgotowáne tobie. RejPos 128; A nieomylnie vſłyſzyſz ty wdzięcżne ſłowá od niego: Iż iuż idź moy miły ſynacżku RejPos 216, 45v, [73]v, 74, 76, 206 (17); RejZwierc 27v; WujJudConf 90; BudBib 2. Reg 13/15; Teraz iuż idź [vade; odeydź WujNT]/ lecż gdy będę miał cżás przyzowę ćię. BudNT Act 24/25, Matth 8/32, 20/14; SkarŻyw 342, 454 [2 r.], 518, 543 [2 r.], 596; MWilkHist 13; CzechEp 249 [3 r.]; KlonŻal E3v, E4v; GrabowSet G3v; OstrEpit A3v; Idźże á iuż więcey nie grzeſz. WujNT Ioann 8/11 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw 43v, SeklKat, MurzNT ], Matth 8/32, 20/14, 25/41, s. 108, Mar 7/29 (10); PowodPr 29; SkarKaz 420a [2 r.], 421b.

idź skąd [w tym: od kogo, od czego (10), z czego (4)] (21): idzćie od nich [recedite ab illis] oppodal/ á dayćie im pokoy Leop 1.Esdr 6/6; BibRadz Matth 25/41; HistRzym 23v, 24v, 25v; RejPos 7, 194, [292]v; GrzegŚm 11; RejZwierc 232; Idz [vade] od oblicżnośći męzá głupiego/ gdyż nie poznałeś (v niego) warg vmieiętnośći. BudBib Prov 14/7, Gen 12/1; SkarŻyw [223]; LatHar 654. Cf »idź stąd«.

idź dokąd [w tym: do kogo, do czego (4), na co (1)] (5): BibRadz 1.Reg 25/35; BielKron 74; RejPos 160; wezmi teras ſyná twego/ iedynego twego/ ktorego miłuieſz Izáháká/ á idz ſobie [vade tibi] do ziemie Moryiey BudBib Gen 22/2, 44/17.

Frazy: »idź z (Panem a. miłym) Bogiem« = vade in pace, vade et Dominus sit tecum Cn [szyk zmienny] (6): ale gdy máſz wolą/ iá ciebie wſcięgać niemogę/ ijdźiż s panem bogiem. ForCnR B2; RejWiz 84; Tám gdzie gałká ná domu/ y z Jeleniem rogiem/ Wieręć kraſna oſobá/ idźcieſz z miłym Bogiem. RejFig Aa8, Ccv; GórnDworz O4; Idźże iuż z Pánem Bogiem w pokoiu/ á iákoś rzekł/ do mnie ſie záś przed wiecżorem pośpieſz. CzechRozm 21.

»niechaj idzie w imię boże« (2): Abeat quovis gentium, Niechay idzie w ymię boże gdzie go oczy ponioſą/ gdzie yedno chce. Mącz 344d; CzechRozm 204v.

»idź ku diabłu, do diabła« (1 : 1): Idzczie ku Diablu matacze Y pieniądze razem ſtracze. RejKup Gv; RejWiz 29.

»idź fortunnie« (1): Tedy Ozyaſz y inſzy ſtárſzy rzekli do niey Idź fortunnie [vade in pace]/ á Pan Bog niechay będźie z tobą ku pomſćie nieprzyiacioł náſzych BibRadz Iudith 8/23.

»niech idzie, gdzie (jedno) chce, gdzie raczy, by chciał« [szyk zmienny] (2 : 1): Mącz 344d; Tákież ten s śiwą brodą nie miłá mu prawdá/ Niechidzye gdzye racży by chciał y do dyabłá. RejWiz 29; Komu ſie náſza ſpráwá podobáć nie będzie/ Niechayże gdzie chce idzie/ tám ſobie zágędzie. BielSjem 11.

»idź, gdzie cię nogi i wiatry powiodą« (1): Idź gdźie ćię nogi/ y wiatry powiodą Zá tą życzliwéy ćmy nocnéy pogodą KochPieś 50.

»niechaj idzie, gdzie go oczy poniosą« (1): Mącz 344d cf »niechaj idzie w imię boże«.

»idź z oczu« (2): idź nieſláchetny złoſniku z ocżu moich/ ná wiecżne potępienie twoie RejPos 163, 160.

»idź w pokoju, z pokojem« = vade in pace Vulg, PolAnt; i in pace Vulg; ascende in pace PolAnt (24 : 8): OpecŻyw 46v, 78; SeklWyzn d2; Oto ſtrzały zá tobą ſą: iuż idź w pokoiu [vade in pace]/ bo ćie Pan Bog wypuśćił. Leop 1.Reg 20/22, Mar 5/34, Luc 7/50; y rzekł do niey [Dawid]/ Idź w pokoiu do domu ſwego BibRadz 1.Reg 25/35, 1/17; A gdy vſtáwicżnie [Monika] płákáłá/ rzekł iey Biſkup/ idź ſpokoiem/ nie podobna rzecż áby Pan Bog twoich złez nie wyſłuchał. BielKron 160v, 29, 67, 71v, 72, 74; HistRzym 86v, 99; RejPos 255, 257, [308], [308]v, 309v; v ktorego znáłezion kubek wręce/ ten będzie v mnie niewolnikiem záś wy idzćie wpokoiu do oycá wáſzego. BudBib Gen 44/17, 4.Reg 5/19, Iudith 8/23; CzechRozm 10v, 176, 204v; A on [Jezus] iey rzekł: Corko/ wiárá twoiá vzdrowiłá ćię: idźże w pokoiu/ á bądź zdrowá od choroby twoiey. WujNT Mar 5/34, Luc 7/50, 8/48, Act 16/36, Iac 2/16.

»idź precz, przecz« = abi, apage te Mącz, Cn; facesse hinc, egredere, aufer a duc te Cn (33 : 7): A przetożći to powiádam/ Idź przecż poki ſie nierozgniewam BierEz Nv, E2, K; OpecŻyw 153v; Nu iuż teraż idzcie precz pochwili prżydżiecie RejJóz M5; przec bo darmo ſtaċ raczys RejKup e4v, e4v, e6, g4, i4, x8v, z8v [2 r.]; iedno tylko każdy z nich niechay weźmie żonę ſwą y dźieći/ niechayże idzie precz [ducent et ibunt]. BibRadz 1.Reg 30/22; Wynidź á idź z tąd precz [exi et vade hinc] BibRadz Luc 13/31, Gen 12/19, 19/9, 2.Reg 13/15, Luc 10/37; BielKron 68; Apage, Wieś ſie. Idź przecz/ Precz s tym Wieś ſie ná dálą Mącz 12a; Abi sis insciens, Ty dudku/ głupczizno ydź precz. Mącz 372d, 104c; HistRzym 23v, 24v, 29; Idź nieſláchetny niewdzyęcżniku precż z ocżu moich ná wiecżne męki RejPos 160, 70, 181v, 218, 240, 342; RejZwierc 80, 170v; BudBib 4.Esdr 2/2; SkarŻyw [223]; GrabowSet V3; PowodPr 34; Idź precz/ á day iuż pokóy/ nie czyń więcey krzywdy. GosłCast 29; KlonWor ded **3.

»idź sobie« (2): Idz ſobie zziemie [vade e terra] twoiey/ y z rodu twego: y z domu oyca twego do ziemie ktorą vkażę tobie. BudBib Gen 12/1, 22/2.

»idź stąd« (8): BibRadz Gen 19/9, Deut 9/12, Luc 13/31; HistRzym 65; RejPos 143v; Idźże iuż ſtąd gdyżeś więtſzą ſrogość ſam nád ſobą niż nádemną okazał Phil C2; Wynidź á idź ſtąd [vade hinc]: bo ćię Herod chce zábić. WujNT Luc 13/31; CiekPotr 36.

»idź na stronę« (1): ktoś ty ieſt/ co tu cżyniſz? idz náſtronę/ oto pánowie moi tędy wnetże poydą. SkarŻyw 135.

»idź(i) wen« (2): Iidzi wen ſſatanie/ bo piſáno ieſt. Pana boga twego będzieſs chwalitz OpecŻyw 38; CiekPotr 36.

»idź zdrow« (2): Idź zdrów/ a ſkárgę ná mogiłę ſmętną Włoż Więc pámiętną. KochPieś 50; CiekPotr 14.

W przen (18):

idź dokąd [w tym: do kogo, do czego (4), na co (6), w co (3), ku czemu (1)] (14): Miſtrz ku ſwoim kſiąſzkom mowi. IDźcie ná ſwiát moie kſiąſzki/ Przedáycie ſie zá pyeniąſzki BielKom A, A [2 r.], A3, A3v, A4 [2 r.]; WisznTr 5. Cf Frazy.

iść od kogo (1): niechce on [frasunk iść] od ciebie/ idźże ty od niego á porzuć go ná drodze RejZwierc 150v.

Frazy: »niech idzie do diabła« (1): NIe ſzácuyże moy brácie/ iedno co ieſt prawdá/ A pochlebſtwo z zazdroſcią/ niech idzye do dyabłá. RejZwierz A4.

»idź w imię boże« [szyk zmienny] (2): Idźcieſz [książki] w imię Boże ſmiele BielKom A, A2.

»idźcie w ogień« (1): RYmy głupié/ rymy nieobáczné/ W których iáko weźwiérćiedle znáczne Mé ſzalęńſtwo/ idźćie w ogięń wſzytki KochFr 74.

»niech idzie na stronę« = niech będzie odłożone, pominięte [szyk zmienny] (4): Ale niech ty ſłowá moie idą ná ſtronę: weyźrzywá w ſámę rzecż CzechRozm 134, 68v, 70, 87.

»niech idzie wspak« (1): Niech idą wſpák ich rády/ niech ſye iáwnie wſtydzą/ Ktorzy nieſzczęśćie me rádźi widzą. KochPs 60.

β. Uciekać, uchodzić, umykać, ujść; recedere Mącz (11):

iść dokąd [w tym: do czego (4), pod co (1), w co (1), za co (1)] (7): Ale gdy ná to przyſzło kto ma wiązáć dzwonek/ Wnet káżda ſzłá pod ſtrzechę wtuliwſzy ogonek. RejWiz 55; BielKron 341, 400v; HistRzym 128v; RejPos 25v; Gdy Zydowie w Ieruzalem Páná chćieli vkámienowáć. Sżedł z Ieruzalem áż zá Iordan do Betáberi BiałKaz C2v; Wſtawſzy w nocy Iozeph/ wźiął dźiećiątko/ y mátkę iego/ y ſzedł [secessit; vſzedł WujNT Matth 2/14] do Egiptu LatHar 531.

iść skąd [w tym: z czego (4), „skąd” (1)] (5): LibLeg 11/55v; LibMal 1546/113; ábowiem gdy Tátárowie ſzli s Polſki z ludzi ſercá wybrawſzy w iádziech wielkich mocżyli á do wod kłádli BielKron 366, 400v; BiałKaz C2v.

od czego [= z powodu czego] (1): ale y mnie ſamemv przidalo ycz sswey dziedzyni od strachv poganow. LibLeg 11/55v.

iść przeciwko komu [= przed kim] (1): [Nieprzyjaciele] ſtrwożeni/ ſzli przećiwko im w łáſy [!]. BielKron 341.

Zwrot: »wspak iść« (1): Postico recedere, Wſpák iść/ vkráść ſie. Mącz 315a.
d. Zawierać związek małżeński (o kobiecie); nubere Mącz, Cn; accipere maritum, collocari, convenire in manum alicui, denubere, enubere, maritari Cn (127): Nupta est male, Zle ſzłá Mącz 252b; Tákże też y dziewki gdy kto dawa zá mąż/ theż ſie rzadko rozmyſla ná obycżáie/ ná wychowánie/ kiloby miał połcżwarty wśi/ tedy wnet powiedáią iż bárzo dobrze ſzłá RejZwierc 31; WujNT 1.Cor 7/39.

iść za kogo (17): GDy páni zá młodzieńcá iedná iść nie chciáłá/ Bábá wziąwſzy wyżlicżkę/ gorcżyce iey dáłá. RejFig Bb5v; RejZwierz 26, 49; [Iwan] gdy do niego poſłowie Tátárſcy przyieżdżáli/ ſtoiąc ich ſłuchał/ á onym ſiedźieć kazał. Przeto żoná iego Zofia Grecżká mowiłá/ iżem zá ſługę Tátárſkiego ſzłá. BielKron 428v, 45, 343v, 354, 377, 465; Mea filia nupsit tuo fratri. Moyá corká ſzłá zá twego brátá. Mącz 252b, 252b; GórnDworz Co; BudBib I 467v marg; Y którażby nie ſzłá rádá/ Zá ták głádkiégo ſąśiádá? KochSob 61; WujNT Mar 10/12, s. 262, 595.

Zwroty: »iść w [jakis] dom« (1): zacnych Kſiąząt corką będąc/ Sżłám w Kſiążęcy dom zacny: dał był bog vrodę/ Dal potomſtwo KochOdpr Bv.

»w małżeństwo iść« (4): Ieſli pánná w małżeńſtwo idzie [nupserit Vulg 1.Cor 7/28]/ niegrzeſzy KrowObr 225v; BielKron 380; SkarŻyw 93, 153.

»iść za mąż« = nubere Mącz, Calag, Calep; denubere, innubere Mącz, Calep; maritari Mącz; enubere Calep [szyk zmienny] (73): Iako syostra moya slyachatna helisbyetha slya [!] za masch przes volyey moyey ZapWar [1519] nr 2244; MetrKor 59/76; BierEz R4v; OpecŻyw 4; FalZioł V 15; LibMal 1544/92 [2 r.J; MurzNT Mar 12/25; GroicPorz m; KrowObr 143v; UstPraw G4; RejFig Ee3; RejZwierz 26 [2 r.]; BibRadz Ruth 1/12, 13, Ez 44/25; To ſie rozumie/ iż dzyewki płácżą idąc zá mąż poſtáwą/ ále ſie ſerce śmieie. BielKron 21v, 75v [3 r.], 465; Marito, Ożeniam ſie/ też ydę zá mąż/ w ſtępuyę w małżeński ſtan/ sliubuyę ſie/ Bierzę ſliub. Mącz 210a, 243a, 252b [2 r.], 252c [2 r.]; GórnDworz Aa5v; KuczbKat 250; BudNT Matth 22/29, Luc 20/34; A pewna to iż oná nie dla cżego innego zá mąż ſzłá/ iedno áby mężowi dźiatki rodziłá CzechRozm 164,164 marg, *2, **2; Calag 343a; SkarŻyw 125, 150, [223], 341, 457; ReszHoz 129 [2 r.]; Innubo – Wſtępuię przez małzenſtwo w dom, za mąż idę. Calep 539a, 306b, 364a, 706a; A ktora ſzłá zá mąż [quae autem nupta est]/ myśli o rzeczách świeckich: iákoby ſię podobáłá mężowi. WujNT 1.Cor 7/34, Matth 22/30, s. 195, Luc 20/34, 35, 1.Cor 7/28 (14); SarnStat 590, 591, 634, 637, 639 (8); CiekPotr 12, 57; ZbylPrzyg B3v.

»iść za [jakiego] męża« [szyk zmienny] (20): UstPraw B2v, B3; Sybillá ſzłá zá drugiego mężá BielKron 179v, 60v, 300; CzechRozm 164; Zá mężá inney wiáry iść niechce S. Iuliáná. SkarŻyw 150 marg, [197]; Przeto tedy poki mąż żywie/ będźie zwána cudzołożnicą ieſliby ſzłá zá inſzego mężá [si fuerit cum alio viro], WujNT Rom 7/3, s. 4, 22, 80, 195, 200, Rom 7/3, s. 595 [2 r.]; SarnStat 591, 637, 1160.

W przen (1): dziewki gdy kto dawa zá mąż/ theż ſie rzadko rozmyſla na obycżáie/ ná wychowánie/ kiloby miał połcżwarty wśi/ tedy wnet powiedáią iż bárzo dobrze ſzłá/ bo ſie mu ieſzcże po mácierzy we dwu wſiach doſtánie. Ano dobrze powie iż ſzłá po mácierzy/ bo po roku nadáley/ álić náſz pan buia po miáſtecżkach/ á páni theż do pániey mátki ná mięſopuſty. RejZwierc 31.
** Bez wystarczającego kontekstu (dla niewątpliwych znacz. I. 1. 2.) (8): Beto, id est, Vado, Ydę. Mącz 24c; Eo, Ydę. Mącz 104b, 104b; Incedo ‒ Stapąm, idę. Calep 518a; Pedo – Idę. Calep 768b, 364b, 780b, 1099a.
3. Wyprawiać się, ciągnąć, uderzać, nacierać, atakow; brać udział w bójce, w szermierce (248): Szło [ascenderunt] tedy trzy tyſiące walecżnych mężow. Leop Ios 7/4; Ieſli roſkaże ruſzyć woynę iednym przećiw drugim/ wnet vcżynią/ poſleli ie przećiw nieprzyiaćielom/ idą/ rozwalaiąc gory/ mury/ y wieże. BibRadz 3.Esdr 4/4; przypuśćili tedy Turcy ku ſzturmu proſty lud Krześćiáńſki nieważąc ich ſobie nizacż/ wołáli niebożęthá áby im folgowano boć poniewoli idziem BielKron 249v, 229, 313, 314, 361v; RejPos 334v; BielSpr 51v, 53v; Cżterzyſtá ſzło vſarzow przeważnie przybránych StryjWjaz B2v; Záś w ćiągnieniu tego nawięcey trzebá pilnowáć/ áby ile może być/ żołnierze/ w ſpráwie á ćiáſno ábo gęſto ſzli ModrzBaz 111; Drudzy/ ácżkolwiekby ſámi nieſzli/ áleby miáſto śiebie iezdne y pieſze wypráwowáli ModrzBaz 120v, 120; SkarŻyw 358, 519; KochJez B; BielSen 10; KochMon 19; ActReg 4v, 6, 56; SarnStat 366; SkarKazSej 669b.

iść dokąd [w tym: do czego (38), ku czemu (9), w co (7), na co (3), pod co (1), „tam” (1)] (61): Leop Num 32/30, Deut 1/41; RejZwierz 37; Drugiego dnia vcżyniwſzy zgodę/ ſzli naſzy do Polſki s Krolem/ á Węgrzy do Węgier. BielKron 397v; Krol roſpuśćił woyſká: ſzły niektore ná Wołyń drugie do Polſki BielKron 406v, 47, 52 [2 r.], 52v, 67v, 159 [2 r.] (35); BielSat N3v; BielSpr 21v, 59, 67v; StryjKron 256, 309; KochJez B; BielSjem 40; nie tylkoby Tátárżyn w źiemię iść nie śmiał/ ále byśćie go y z iego źiemie wyprżeć zá czáſem mogli. GórnRozm M; Wielkim pospiechem szedłem pod Wieluń ze czwartku na piątek. Samuel Stadnicki przyszedł na mą straż trzy mile od Wielunia nad Parzimiechami ActReg 56, 4v, 5, 6, 7; GórnTroas 72; OrzJan 83; Obeyźrzawſzy ſię ná ſwe/ ſzli do nich ſtráſzliwie/ Biiąc/ śiekąc/ śćináiąc/ co mogli dotkliwie. KmitaSpit Cv. Cf »iść ku bitwie«, »iść w pole«.

iść skąd [w tym: z czego (4), „stamtąd” (2), od czego (1)] (7): á ieden huf idźie [venit] od polá Meonenim. BibRadz Iudic 9/37; Pereni też miał ſwoy oſobny pocżet ludzi/ okrom innych ktorzy z Cżech/ z Moráwy/ y z Sląſká vſtáẃicżnie ſzli. BielKron 314, 395v, 399; Z támtąd ſzedłeś ku Chełmu/ á około ćiebie Ledwé ſłóńce znáć było przed dymy ná niebie. KochJez B2v, B4; BielSen 12.

iść którędy [w tym: przez co (12), czym (5), po czym (1)] (17): Leop Iudic 9/37; A gdy ciągnął krol Egipſki do Kárchamis/ Iozyaſz krol záſtąpił mu z woyſkiem/ broniąc by nie ſzedł przez zyemię Iudá. BielKron 91, 159, 170v, 201v, 202, 203v (14); Abo też ták oni zbroyni ktorzy vieżdżáią/ máią proſtą drogą iść záſádźiwſzy wálne woyſko ná ſtronie w táiemnym mieyſcu BielSpr 27; A ieſliby ćiáſnemi drogámi woyſko ſzło/ przeto trzebá zpilnośćią vbiegáć mieyſcá ſpoſobnieyſze ModrzBaz 111.

iść przeciw komu [w tym: na kogo, na co (15), przeciw komu (10), k(u) komu (3), do kogo (1)] (29): LibMal 1545/103; HistAl 12; Leop Iudic 20/20; BibRadz 2.Reg 20/8; [Amurates] Krześćiáńſkie woyſko ktore przećiwko niemu ſzło poráźił. BielKron 240, 15v, 65v, 190v, 250v, 344, 406; KochSat Cv; ty idzieſz ná mię z dziwnemi zbroiámi á przypráwámi ſwemi/ á ia tylko ná cię idę wziąwſzy ſobie ná pomoc imię Páná RejZwierc 264, 134v, 261v; Venitdius, gdy też s Párty temi walcżył/ [...] gdy ſie s nimi potkáć miał/ z nienagła knim ſzedł BielSpr 43; Tedy przjćiągnął Cházáel krol Arámſki y dobywał Gathu/ y wziął iy/ á (potym) obroćił ſię Cházáel iść ná Ieruzalim [ut ascenderet contra Ierusalaim]. BudBib 4.Reg 12/17, Ier 51/56, 2.Mach 12/20; SkarJedn D5v; Albricht/ ná pirwſzy vph przodkiem ſzedł/ á było w nim konnego ludu iák Wapouius piſze piętnaście tyſięcy StryjKron 662, 682; BielSen 12; OrzJan 43; RybGęśli C2v; KmitaSpit B4v; CzahTr D3v; SkarKazSej 685b.

iść na co [= w jakim celu] (26): BielKron 406v; á iáką nieprzyiazń przećiw Láćinnikom pokázowáli gdy ſzli ná zdobywánie od Turkow Bożego grobu. SkarJedn 253; Chcieć ná zdobycż iść w picowánie. Petere commeatum. Calag 381b; OrzJan 46. Cf »iść na pomoc«, »iść na walkę«, »na wojnę iść«, »iść na wyprawę«.

iść przed kim (2): Konrad też de Lichtenhagen Kontor Brandeburſki z wielkim woyſkiem ſzedł przed nim do Zamku Gárty/ zięmicę około ſpuſtoſzył ogniem y mieczem StryjKron 309, 310.

iść z kim (13): HistAl G6v; Potym Lokietko ſtamtąd wyćiągnąwſzy ſzedł s tymi ludźmi do wielkiey Polſki BielKron 373, 72v, 394, 397v; BielSat Nv; BielSpr 59; BudBib 2.Mach 12/21; CzechRozm 251v; Gdyż Pánowie Rádá y wſzyſtko Rycerſtwo Litewſkie nie chcieli z nim iść/ odpráwił ná pomoc Albrichtowi Márſzałká ſwego Namieſtniká Lidzkiego StryjKron 672, 787; BielSen 10; BielSjem 37.

iść z czym (7): LibMal 1545/103; zebrawſzy mocy wſzytki Ceſarz ſwoie ze wſzech ſtron/ ſzedł przez pośrzodek Włoch z woyſkiem do Fránciey BielKron 215v; RejZwierc 261v; ModrzBaz 112; SkarŻyw 527; Bo á coż po owym ná woynie/ ktory nágo/ á z kijem idźie? GórnRozm K3v; ActReg 11.

iść za kim (17): Mikołay Firley Hetman/ ſzedł zá nimi [za Tatarami] áż do Wiśniowcá/ ále iż trochę ludźi miał/ przeto ſie o nie pokuśić nie chćiał BielKron 416, 329v, 399, 407v, 419; Y przepráwił ſię do nich wprzod/ a wſzytko woyſko ſzło zá nim [omnis populus eius post eum] BudBib 1.Mach 5/43; Zá tymi záś ſzło w pozad z Ianuſzem Xiążęciem Zbáraſkim Zołnierzow iezdnych 6000. StryjKron 787, 602, 632, 777 [2 r.]; mali woisko iść zanim czyli nie ActReg 12, 6 [4 r.]. Cf »iść jeden po (a. za) drugim«.

cum inf (7): Tą drogą niegdy Eneas Syluius Papież miał iść Konſtántynopolá dobywáć pod Máchometem z Iurkiem Szkándebergiem/ ále vmárł prędko morem w Ankonie. BielSpr 59; BudBib 3.Reg 20/27. Cf »iść walczyć, wojować«.

Ze składnią łacińską (1): nepodobna abyz małem ludem w Ziemie naszę wciągac miał, bo inter infensum populum szedłby y woisko zanim by było. ActReg 3.

W porównaniach (2): [Longobardy] iákoby morſka nawáłność z ſtráchem ludzkim ſzli/ miáſtá zamki pobieráiąc BielKron 338v; Godziná iedná ná dźień y obaczą náſzy/ Ano Tureckie woyſká idą iáko láſſy StryjKron 603.

Zwroty: »iść ku bitwie« [szyk zmienny] (3): BielKron 307v; żadnemu z ludu nie dopuſzcżali wáłu ſypáć/ ále iſzby wſzyſcy ſzli ku bitwie [sed veniant omnes ad bellum] BudBib 1.Mach 5/42, 1.Mach 12/50.

»iść chyłkiem« (2): Idź chyłkiem położywſzy páwezy po ſobie BielSat Nv [idem] BielSjem 37.

»iść dalej« [szyk zmienny] (2): Dáléy idąc/ ná Rzowſkim rubieżu namioty/ Y twoie ſprácowáné odpoczęły roty. KochJez B3, Bv.

»iść jeden po (a. za) drugim« (3): Idźćie iedny po drugich/ s ſwemi proporcżyki/ Idźćie przedſie choć mylą/ ſtrzelbą wáſze ſzyki. BielSat Nv [idem BielSjem]; BielKron 409v; BielSjem 37.

»iść oślep« (1): w potrzebie woienney/ gdzie wiele ludzi ná tho pátrzy/ náyduią ſie więc drudzy/ kthorzy/ chocia iuż zdechli ná poły/ iednák przed wſtydem idą oſleṕ GórnDworz D5v.

»iść w pole« [szyk zmienny] (3): záſię gdyſmy ſzli w pole z nieprzyacielmi náſzemi / przedewſzemim ſam ſtánął y pirweiem walkę pocżynał. HistAl G6v; BielSpr 10; KmitaSpit A4.

»iść na (a. ku) pomoc(y) [komu]« = ire suppecias Mącz [szyk zmienny] (8): Turkom ſzło na pomoc ludzi wiele ze wſzech ſtron zwłaſzcżá z Nikopola. BielKron 309v, 227, 247, 252, 257, 387, 418; Ire suppecias [...] Ku pomocy yść. Mącz 104b.

»iść ku potrzebie (wojennej)« [szyk zmienny] (6): ábowiem gdy im kazano ku potrzebie woienney iść/ niechcieli/ zwłaſzcżá vbodzy/ ktore dłużnicy trapili o długi. BielKron 106v, 74v, 107, 260; BielSpr 58; Ktorzi iezni y pieſzi/ áby álbo weſzytcy wſpołek/ ieſliby wielkiego odporu nieprzyiaćielowi trzebá/ ſzli ku potrzebie [progrederentur in aciem] ModrzBaz 120.

»iść ku potykaniu« (2): á ſthąd idąc ku potykániu [inde procedentes ad pugnam] ná ſyny Beniámin/ ięli dobywáć miáſthá. Leop Iudic 20/20; BielKron 72v.

»iść przed się« (2): Idźćie przedſie choć mylą/ ſtrzelbą wáſze ſzyki. BielSat Nv [idem] BielSjem 37.

»iść w się« = nacierać na siebie (1): więc tu ieden drugiego obáli/ á z oney krotofile to idą w ſię/ áż ieden s chromą nogą/ drugi z rozdártym vchem idą ſkowycżącz do domu. RejZwierc 72v.

»iść (z) sprawą, bez swej sprawy« [szyk zmienny] (6 : 1): BielKron 456; [Teogenes] poſłał tháiemnie ná ſtronę ſwoie ludźi pod podſtáćią nieprzyiaćielſką/ áby naieżdżáli á ſtráſzyli woyſko iego s ćiáſnych mieyſc/ ktore ſzło bes ſwey ſpráwy/ á wſzákże obacżywſzy prośili áby ie ſpráwiono/ áby z gotową ſpráwą ſzli. BielSpr 42, 10, 67, 67v; A Máchábeuſz teſz ſpráwiwſzy woiſko ſwe/ y zſzykowawſzy ie w huſſce/ ſzedł ſpráwą przećiw Tymoteuſzowi [in Timotheum impetum fecit] BudBib 2.Mach 12/20.

»k(u) szturmu (a. szturmowi) iść« [szyk zmienny] (12): Máchometh iáko pies wśćiekły kazał wſzythkim bez przeſtánia ku ſzturmu iść á dobywáć co naſilniey/ máiąc iuż zá mdłe obleżeńce BielKron 250, 247, 248 [2 r.], 312, 316; BielSat N; BielSpr 63v, 65v, 75; StryjKron 537; BielSjem 36.

»iść walnym ufem« (1): Krol Ferdynánd máło drugim wierzył/ przeto ſie ſtrzegli ſiebie/ ſzło przodkiem Węgrow trzydzieści chorągwi ktorzy świádomi kráiny/ zá nimi Włoſzy/ náoſtátku ſzli Niemcy wálnym vfem BielKron 314.

»iść walczyć, wojować« [szyk zmienny] (4 : 2): LibLeg 10/155; RejZwierz 4v; BibRadz Ios 22/33; Tytus wymowny á mądry/ łácno lud Rycerſki łágodnie námowił [...] áby ſzli woiowáć nieprzyiacielſkiey zyemie BielKron 106v, 314; dla cżegoś nas nie wezwał gdyś ſzedł walcżyć [cum pergeres ad pugnandum] ná Mid-iáná BudBib Iudic 8/1.

»iść na walkę« [szyk zmienny] (4): idzćieſz wypráwni á gotowi przed Pánem ná wálkę [pergite coram Domino ad pugnam]: á każdy zwas mąż woienny/ niecha ſie przepráwi przez Iordan zbroyno Leop Num 32/20; BielKron 210; HistRzym 113v; CzechRozm 251v.

»iść za włosy« (2): A też gdy ieſt Electia To ieden drugiego mija Vbiegáiąc ſie o głoſy Dobrze nie idą zá włoſy RejRozpr C3; GórnRozm Av.

»na wojnę iść« = vadere in praelium Mącz; profugere militatum Calag [szyk zmienny] (13): Leop Num 1/42; RejZwierz 103; Goski *3; BielKron 259v; Vadere in praelium, Ná woynę yść. Mącz 472c; BielSpr 45; Bo cżáſem ná woynę idą ći [in bellum itur ab iis]/ ktorzi to wedle praw y obycżáiow winni ModrzBaz 119v, 116, 120v, 121; Inn den Krieg ziehen. Iść ná woynę. Profugere militatum. Calag 296a; SkarŻyw 503; Sołtyśi ták ſkupieni iáko y nie fkupieni ná woynę winni iść. SarnStat 300.

»iść na wyprawę« (1): Mázowſzánie s Pruſy kthorzy ſzli s powinowáctwá ná tę wypráwę/ nie mogli trafić do vffu Polſkiego BielKron 399.

»iść w zagony« (1): A Wołhá rzék północnych można Kśiężná bieży. Tę przepłynąwſzy ludźie twoi ſzli w zagony Pod Starycę KochJez B2v.

»za pasy, w pasy iść« concertare, descendere Mącz; luctare Calag; deluctare Calep (3 : 1): Concertare cum aliquo. Zá páſy yść álbo ſie też wádźić s kim. Mącz 49d; Inde in Harenam descendere, Szermowáć álbo zápáſy yść. Mącz 153b; Calag 399a; Deluctor ‒ Wpaſsiidę. Calep 302b.

»do zbroje iść« (1): Słyſząc to poſpolſtwo vbogie/ nie tylko do zbroie nie ſzli/ ále y rádzi byli nieprzyiacielowi BielKron 107.

»iść zbrojno, zbrojnie« (2 : 1): Ale ieſliby niechćieli ſwámi iść zbroynie [transire armati] do źiemie Chánáneyſkiey/ niechay miedzy wámi máią mieſcá ku mieſzkániu. Leop Num 32/30, Deut 1/41; Ato ón [Dawid] nie ſzedł zbroyno/ áni z hárkábuzy/ Przedśię polégł od niego ón Goliath duży. WyprPl A3v.

W przen (11):

iść k komu (1): Szyki ſię im pomieſzáły ktoremi [ludzie] ſzli k nam ſrodze/ Iuż ſię śidłá potárgáły/ á myſmy ná ſwobodźie ArtKanc K15v.

iść na kogo, na co (9): OrzRozm C2v marg; Idą ná nas/ idą/ Pánowie moi/ Fata Brátrzéy náſzóy Czechów/ ktorzy przez Huſá roſtárgnieni/ w iáki roſtyrk/ y w roźlanié krwie przyſzli byli OrzQuin Zv, Z3, Z3v, Z4, Aa5v; wſzyſcy niewierni Bogá ſię Chrześćiáńſkiego bali mowiąc: Bog Chrześćiáńſki ná Perſyą idzie SkarŻyw 73; ArtKanc Kv.

Zwrot: »do szturmu [= na męki] iść« (1): Głupie bárzo cżynićie. Wſtydćie ſię dzieći y niewiaſt/ ktore wám mężnym ſerce pobráły/ á ochotnie do tego ſzturmu idą. SkarŻyw 46.
II. Na oznaczenie ruchu i zmian w przyrodzie żywej i martwej; o przemieszczaniu się przedmiotów i zjawisk w przestrzeni i czasie (453):
1. Dotyczy przyrody żywej lub martwej (318):
a. lek. O procesach fizjologicznych: przesuwać się, przechodzić, przedostawać się, wydzielać się, rozchodzić się (31): [Miękczana] otwiera zatkanie w wątrobie y w ſlezionie y w thych żiłach ktoremi vryna idzie. FalZioł II 8 b, V 10; Oczko 21v.

iść dla czego [= w jakim celu] (1): Bowiem w ten cżas materia v pławow zaſtanawia ſie, ą [!] cżęſć niektora wzgorę idzie dla żiwnoſci płodu GlabGad D7.

iść dla czego [= z jakiego powodu] (1): obfity pot wyſſedl s niego [Jezusa] [...] ij na ziemię ciékl pofpolu teéż ze krwią/ para z iego glowy ſſla dlá wielkiego vpratzowaniá. OpecŻyw 102v.

iść do czego (11): PatKaz III 120; [gir] z żołądka proſto do ieht idzie krom żadnego pożytku. FalZioł I 96a; Burzthyn ktho gi pić będzie/ tedy broni iżby wilkoſei zbytnie do żołądka nie ſzły FalZioł IV 55a, III 2b, V10; [W czasie snu] Także one podobienſtwa wychodzą od pamięci idąc przez ſrzednie komory aż do ſmyſłu poſpolitego GlabGad L3v, L5; Diffunditur morbus a capite, Ydzie od głowy do drugich czlonków niemoc. Mącz 139d; SienLek 16v, 17v; WujNT Matth 15/17.

iść z czego (7): OpecŻyw 102v; od mozgu gorączego a ſuchego mnyey uylkoſzczy ydzye do oczu PatKaz III 120; FalZioł I 96a, III 2c, V 10; Bábá wziąwſzy wyżlicżkę/ gorcżyce iey dáłá. Aby iey ſzły łzy z ocżu RejFig Bb5v; SienLek 16v.

iść ku czemu (2): aby wiatr grubi ktori ma iſć ku ſerczu na iego ochłodzenie, nie wchodził tak proſto, ażby ſie ſtał ſubtilnieyſzy w vſciech GlabGad Cv; SienLek 88.

iść pod co (1): Naprzod ſtrzekanie z kłociem/ ktore idzie pod łopatkę/ cięſzkie odetchnienie/ kaſzłanie/ á ograżanie. FalZioł V 82.

iść przez kogo, przez co (3): Gula, Lákotá przeſz ktorą yedzenye y pyćye ydzye. Murm 54; FalZioł IV 33c; GlabGad L3v; BielRozm 11.

iść w co (4): Ale ludzie ku ſtaroſci zimnieyſzy ſą, mnieyſze theż idą w głowę kurzawy GlabGad L5v; MurzNT Matth 15/17; Z ſercá w żyły kreẃ idźie SienLek 16v. Cf »iść w głowę«.

iść czym po czym (1): Kreẃ żyłámi od ſercá po wſzytkich członkoch idźie SienLek V3.

Zwroty: »iść w głowę« = odurzać (1): iżby żaden winá pić nie ſmiał/ áni inych nápoiow/ ktore idą w głowę GórnDworz Ff7.

»z wnątrza iść« (1): przeto niedobrze ſobie rádźi/ ten ktory świerzb zſyebie gubi/ przed wyſtanim: wyiąwſzy iżby pewnie wiedźiał iż mu nie z wnątrza idźie ále iż go od kogo innégo doſtal SienLek 133.

»iść wzgorę« [szyk zmienny] (3): GlabGad D7, I3v; naprzod w ręce práwey bol ſye wzruſzy/ idźie wzgorę ku rámieniu/ áż potym wyſzſzey: także też wboku áż do biodr SienLek 88.

α. Rodzić się (1): tedy iuż tak [dziecię] niechay gidzie noſzkami/ rącżki przychylaiącz do vdzikow/ [...] związawſzy noſzki rowno chuſtecżką miękką: pomagać leguchno wyciągaiącz z żywota aże do kończa. FalZioł V 21b.
b. O słońcu, gwiazdach, chmurach (18): iako ſłończe ydzie thakież kwiath thego ziela [nawrotu] za ſłończem idzie FalZioł I 49c; Ołtarz. WTychże ſtronach pod żędłem práwie Niedźwiadkowi/ Idźie niebem podobny wyraz ołtarzowi. KochPhaen 16, 15 [2 r.], 19, 24; Y na niebie Słońce/ Mieśiąc/ Gwiazdy/ nie ſzłyby porżądnie/ gdyby tám więcey niż ieden Bogow było GórnRozm K3v.

iść na co (1): [słońce] Idzie na południe y krąży na pułnocy BudBib Eccle 1/6.

iść nad kim (2): RejAp 135; Gdy od Krolá wyiecháli/ Gwiazdę wnet vyźrzeli/ Swiecąc onym nád nimi ſzłá ArtKanc C13v.

iść przed kim (3): OpecŻyw 24; Potym ſſedł przedemną obłok pelen wody y wydał z ſiebie deſſcż náwálny. Leop 4.Esdr 4/49; BudBib 4.Esdr 4/47.

iść za kim, za czym (2): GroicPorz B; TAkiéż Pies idźie zá nim/ z róznych gwiazd złożony KochPhaen 13.

W porównaniu (1): wſzákże iż zá pracą w rzeczy poſpolitey vżyteczną/ chwałá ták muśi iść/ iáko ćień zá Słońcem idźie GroicPorz B.

Frazy: »słońce idzie za gorę [= zachodzi]« (1): Albo gdy ſłońce idzye cżyrwono zá gorę/ Vźrzyſz iutro albo wiátr/ álbo ſzpetną chmurę. RejWiz 148v.

»słońce idzie okręgiem« (1): A ſtąd trzebá rozumieć iż Słońce álbo Mieſiąc idąc ſwym okręgiem niżey tego Zodiáká/ náſtępuie na ty przerzecżone známiona álbo ſłopnie/ przeto cżynią odmiennośći na źiemi w ludzkich ſpráwách BielKron 263.

»słońce wzgorę idzie« = przybywa dnia (1): Wioſná iém [cieplicom] nalepſza: którą tu liczym póty/ póki ſłońce wzgórę idźie. Oczko 29.

c. O parze, dymie, ogniu, wietrze, dźwiękach itp. (26): BudBib Eccle 1/6; Gdy vyrzyćie obłok wſchodzący od zachodu/ wnet mowićie: burza idzie [imber venit] BudNT Luc 12/54; Oczko 6; Gdy ieden głos gornie idźie/ drugi zniżyć ſię muśi: ták y w Rzeczypoſp: iedni wyżſzy/ drudzy niżſzy być muſzą. SkarKazSej 676b.

iść dokąd [w tym: w kogo, w co (5), do czego (2), na kogo, na co (2), ku czemu (1), pod co (1), „tam” (1)] (12): Też cżłowiek ktori ma ſuchoti Dobrze aby ſiedział w boru między prawą ſoſniną aby wonia ſoſnowa weń ſzła vſty FalZioł I 116b; tych rżecży potroſſze wziąwſzy wſzitkich albo dwoiey włożić nawęgle/ opaſawſzy niewiaſtę włożić podnię aby dim wnię ſzedł nadolnem mieſtcem. FalZioł V 26, I 30b, 70a, V 26v, 79v; Kochamy ſie też widzieć kwitnące polá/ s kthorich roskoſzna wonnoſć idzie wnozdrze náſze HistAl I7v; Abowiem iáko Kádzidło w kośćiele Sálomonowym ku gorze ſſlo/ y bárzo pięknie woniáło KrowObr 91v; SienLek 108v, 174; BielSpr 16v; WitosłLut A3.

iść z czego (7): Też winny oczet gorączy, á nad nim vcho głuche dzierżeć iżby para z ocztu ſzła do vcha, przywracza dobri ſluch y ſzumienie oddala. FalZioł V 79v, V 26v; HistAl I7v; RejWiz 120, 167v; Oſadzili ſtraż około tey ſkory Smoká/ s ktorego paſzcżęki ogień záwżdy pałał/ oſádzili też dwá Byki okrutne/ ktorym ogień z gęby ſzedł BielKron 54; A s tych trzech trąb trzy głoſy náwſzem idą cudnie. RejZwierc 120.

Zwrot: »wzgorę iść« (1): [Fallopi] płát kliniáſtyw wodę wetknął/ áby go koniec dáleko nád laſzczką záwieſzóny/ párą która wzgorę idźie ſye nápełniał/ á kroplámi ktore ſye z niego ſączyły/ przyſádę á właſność wody odłączał Oczko 11.
W przen [z czego] (1): Vźrzał dzicżek á páſterz w mroz na ręce chuchał/ A potym gdy káſzę iadł/ iż gorąca dmuchał. Rzekł: iuż tu mego by tu długo być nie może/ [...] Także też y z nas każdy ſtrzeż ſie więc tákiego/ Gdy rozna párá z gęby idzie od iednego. RejFig Aa3.
α. Dotyczy wymowy głosek (4): Toż y pan Gornicki rozumié. To /w/ wźięło ſie z Niemieckiégo: ieno iuż tężéy v nas idźie/ niż v Niemcow. JanNKar F4; gdźie to ſłowo gruby, przez ypſylon/ tępo idźie: grubi záśię, przez /i/ ćięniéy. JanNKar G, G [2 r.].
d. O opadach atmosferycznych: padać (25): á gdy przeſzły ony gwałtowne dżdże/ po nich ſzły kropki [superaverunt in ea guttae]. BudBib 4.Esdr 4/47.
Frazy: »deszcz idzie« = pluit Mącz, Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (22): Corez ieſt druga riba morzka/ iako piſze Euſculap. iże gdy deſzcż idzie/ tedy ſie ſkrije w iamę ſwoię, dla tego gdy na nie deſzcż idzie/ tedy oſlnie y potym zdechnie. FalZioł IV 32c; Leop Iob 38/26; Eliaſz był cżłowiek tymże niedoſtátkom poddány iáko y my/ y nabożnie ſię modlił áby deżdz nie ſzedł [non plueret] y nie ſzedł deżdż [non pluit] na źiemię pułcżwártá látá. BibRadz Iac 5/17; Támże w Micháłowie trzy dni krwáwy deſzcż ſzedł. BielKron 363v, 4v, 192v, 253, 286v, 298, 359v; Pluo, Dicitur Deus, Deszcz idźie/ Páda. Mącz 306d, 306d, 361c; BudNT Apoc 11/6; ModrzBaz 67v; SkarJedn 96; SkarŻyw 270; StryjKron 345 [2 r.]; WujNT Apoc 11/6.

»idzie grad« = grandinat Mącz (1): Grandinat, Ydzie grad. Mącz 148c.

»śnieg idzie« (1): Snieg idzie. Ningit. Calag 180b.

e. O wodzie, płynach: ciec, ściekać, płynąć; intermeare, praeterfluere, vadere Mącz (195): Theż około brodawek zekrwawyć cżem oſtrym to ieſt iżby krew ſzła/ a tym prochem poſipować á ſpadną. FalZioł I 70b, I 70d, 151d, 156a, II 2b [2 r.], IV 59c (12); A Seneca tę ſobie [śmierć] wybrał mnimaiąc nalekcżeyſzą, roſkazał ſobie obie żyle zaciąć mediany á krwi dał isć aż do ſmierci á tak żywot ſwoy dokonał. BielŻyw 143; BielKron 41v, 283, 285v; Euphrates in Mesopotamiam vadit per ipsam Seleuciam, Ciecze/ idzie/ bieży/ etć. Mącz 472c; Gdy żyłę zátną/ á kreẃ idźie czarna a gęſta/ nie dobrać ieſt/ á tęć godno wypuśćić. SienLek 33v, 73, 109, 109v, 110, 111v (15); Strum L3v, O3v, Pv; Oczko 8, 21v.

iść dokąd [w tym: do czego (15), pod co (14), ku czemu (8), na co (8), w co (4), „kędy” (2), „tam” (1)] (51): BierEz D4v; [Petroleum] Y na bielmo na ocżu/ y na wodę która do ocżu idzie. Też pomaga naprzeciw dychawiczy y na kaſzel zaſtarzały FalZioł II 23v; RejWiz 146; RejZwierz 112; BibRadz Eccle 1/7; Dzieſiąta rzeká ktorą theż zową Niemiecką Wiſłą/ kthora ſie pocżyna w Sląſku/ idzie przez polſkie Kroleſtwo/ áż do morzá Bálteárickiego BielKron 282; Prágá głowá źiemie miáſto wielkie/ przez ktore rzeká idzie Geláwá/ do Saśi ku morzu idzie. BielKron 291 v; [Ziemia Śląska] Ma niemáłe rzecżki ktore z Cżeſkich gor płyną/ á wſzytki ku Odrze idą. BielKron 292, 267v, 277v, 278v, 280v, 281v (28); imo Praeterfluit Istula Varsaviam/ Wysła ydzie pod Wárſzawę álbo ydzie imo wárſzáwę. Mącz 132a; SienLek 89v; Wodą też ták dobywáią/ odeymą wodę która do miáſthá álbo do zamku idzie/ bo nie wſzędzie ſtudzien bywa/ ani cyſtern. BielSpr 62v, 62v; Wſzytkie potoki idą [pergunt] do morzá/ á przed ſię morze nie nápełnia ſię BudBib Eccle 1/7, Eccle 1/7; Strum Dv, N3v, O, Pv, P4v; StryjKron 26, 572; SarnStat 466, 1073; Idźie Wiſłá ná pułnoc morzem przepaſána. WitosłLut A2. Cf »na wstecz iść«.

iść skąd [w tym: z kogo, z czego (42), czym [= z czego] (3), „skąd(bykolwiek” (4), od czego (1)] (49): Romanowo ziele ieſth rozmaite tak iże ſiedmioraka rozmaytoſć ieſth miedzy nim/ á wſzakoż s każdego mleko idzie FalZioł I 146b; Petroleum. Ieſt oley kthori idzie z kamienia, Ieſt ſubtelny (á zwłaſzcża biały) FalZioł II 23v; Theż na vſtanowienie krwie która zbytnie noſem idzie/ kamfora ſtarta na proch FalZioł III 26b, I 12c, 14b, 136b, II 3c, IV 4c, 54d (16); ſkoro wymowił Oicze náſz ktoryś ieſt w niebieśiech/ na tych miaſt mu poczęły łzy zoczu iść MurzHist 14; KrowObr 102; Oto wody ktore idą [ascendunt] z Pułnocy ſą iáko powodź gwałtowna BibRadz Ier 47/2; rzeki ktore idą z Scytiey ku południu płyną BielKron 9; Mogan rzeká z Fránkoniey idzie á w Ren wpada. BielKron 284v; [rzeka Moskwa] idźie od miáſtá Moſkwi ná wſchod Słońcá áż do rzeki Okki BielKron 430, 104, 280, 283, 287, 288 (13); Sanguino, Ciecze mi kreẃ/ kreẃ ze mnie idzie. Mącz 367c; Gdy kreẃ z noſá zbythnie idźie/ vtłucz wątrobę kozłową ſucho/ á ten proch z winem piy SienLek 73v, 63v, 89v [2 r.], 151, 171; Strum L3v, O3v, P4v; Ale to/ gorąca woda z źiemie idźie/ tedy muśi być ogień co ią tám grzeie? pewnie że muśi. Oczko 4v, 1, 4v, 8, 9v; Ciebie dla cżłowiecże dał Bog przekłoć ſobie/ bok ręce nodze obie/ krew święta ſzłá z boku ná zbáwienie tobie. SkarŻyw 357; SkarKaz 485b.

iść którędy [w tym: przez co (46), czym (12), po(d) czym (4), imo czego (1)] (63): RejWiz 146; Wroćiły ſie záſię wody á ſzły potokiem ſwym iáko pirwey. BielKron 47; Przez pośrzodek miáſtá rzeká Xántus ſzłá. BielKron 55, 8v, 270, 278 [2 r.], 281v [2 r.], 282 [5 r.], 283 (35); Mącz 132a; A ieſliby iáka Rzéká/ ſzłá przez on Staw/ tedy ná tę Rzékę ma być baczenié. Strum F3v, F3v, G, H3v, I2, K2v(12); Oczko 4v, 8 [2 r.], 16v, [43]v; W browárze ma bydź bárzo chędogo: a rynnámi dla łácwieyſzey roboty ma wodá iść GostGosp 136; SarnStat 466; Pod nimi ćień weſoła wonną łánkę kryie/ Przez ktorą ćichy ſtrumień idąc białłe myie Brzegi WitosłLut A3v; Skar 611a. Cf »iść przez pośrzodek«.

W porównaniu (1): Támże nie dáleko tego miáſtá Ren z ćiáſnych gor idąc/ gdy bywa vćiſnion miedzy ſkáłámi/ wielkim ſzumem z wyſokich ſkał páda ná niſką źiemię/ by dziáło idzie borzące BielKron 283.

Zwroty: »iść przez pośrzodek, środkiem« = intermeare Mącz [szyk zmienny] (4 : 1): Dunay śrzodkiem źiemie [rakuskiej] idzie y z drugimi rzekámi BielKron 289v, 432v; Intermeo, Ciekę/ idę przes pośrodek. Mącz 217b; RejAp 187v, 188.

»na wstecz iść« (1): Wodá ná wſtecż iść nie może. BierEz M2.

Szereg: »iść abo ciec« (1): yakom ya nyezapravil vody hvchodowk andha voda sla a bo cziekla oth sthauiv [!] thego tho pana Castellana Sphalenth do sthavv swego do Rasineza ZapWar 1536 nr 2453.
f. O rybach, ptakach (16): Nad nimi [śledziami] bywa zarza gdzie ſthoią albo idą FalZioł IV 30b, IV 31e; Idą ſroki świegotne/ y gębáte wrony/ Y kawek poſpolitych ſtádá z káżdey ſtrony KmitaSpit A4.

iść do czego (6): PStrąg ktori ſie też rodzi w ciekączych wodach: iako y Loſos, ale nie idzie do morza: tamo mieſzka gdzie ſie vrodzi FalZioł IV 44d, II 23, IV 30d, 44c [2 r.], d.

iść tamstąd (1): A gdy [ryba] ſie wygikrzy/ tham z tąd idzie czo może na głębiey y nadaley FalZioł IV 37a.

iść ku czemu (1): A chceſzli być ſye ryby pręthko łowiły/ pomázuy mátniey oleiem cegłowym/ k themu rády idą. SienLek 193.

iść między co (1): A kiedy Morze gra/ thedy idą [ryby Cetus] miedzy wełny á więczey poruſzaią morze ku igraniu y ku potopu okrętow. FalZioł IV 31b.

iść na co [= w jakim celu] (1): Abowiém ná Wioſnę Rybá wſzeláka idźie ná Tárło przećiwko wodźie z onego Stáwu dolnégo. Strum K4.

iść w co (1): A gdy zimie/ tedy idą [ryby] w głębokoſci morzkie. FalZioł IV 30b.

Zwrot: »iść wzgorę, gorą« [szyk zmienny] (1 : 1): FalZioł IV 30d; Bárzo nam iákoś [zima] groźi/ bo ptak gorą idzye/ Pewnie áż do poł poſtu/ mrozem nam wynidzye. RejZwierz 138.
W przen (1):
Zwrot: »gorą iść« (1): ábowiem zwierzchność tá Krolewſka w Polſzce gorą idźie/ wyſoko ten Orzeł lata / mego á twego tho ieſt tych rzeczy niſkich niebaczy: bo nie ná doł ná źiemię/ ále wzgorę w niebo wſzyſtek pátrzy OrzRozm T.
g. O roślinach: rosnąć, rozwijać się, obrodzić w owoc (7): Induunt se uvis vineae, Winnice dobrze ydą. Mącz 169b; Rozgá odćięta od pniá/ ieſli w źiemi ſtánie/ Zá krotki czás ták wielką/ iáko máć powſtánie/ Cieniém śćieląc po źiemi/ á w niebo ſtrzéláiąc/ Drzewá z ktorego idźie/ plemię odnawiáiąc. GórnTroas 40.
Zwrot: »iść ku gorze, wzgorę« [szyk zmienny] (2 : 1): Provenio, Pochodzę/ roſtę/ wſchodzę/ wzraſtam/ ydę wzgorę. Mącz 483b; Coz potym? kłodá leży/ á ze pniá przedſię Nowa rozgá wyroſłá/ y nád nádzieię Prętko ku gorze idzie. KochOdpr D2; KochTr 6.
W przen (1): niegodziło ſię wzoru cnot wſzytkich Chrześćiáńſkich/ y pniá wiáry ſktorego roſzcżki wſzech wierzących idą/ zániecháć SkarŻyw [282].
α. Obracać się (1):

W porównaniu (1): NAwrot ziele/ Plinius powiada iż wten cżas kwitnie kiedy ſłończe biwa wznamieniu niebieſkiem w raku/ á iako ſłończe ydzie thakież kwiath thego ziela za ſłończem idzie FalZioł I 49c.

2. Dotyczy przedmiotów (115): Leop Ez 10/16; kámień ſzedł dáleko/ gdzie padł vcżynił ſzkodę w ludziech. BielSpr 4v, 64v, 73; chróſt w źiemi prędko zgnije/ á zwłaſzczá Policzki któré muſzą miąſzſzo iść Strum M4, B3v, 13; Calep 935a.

iść dokąd [w tym: ku czemu (3), do czego (3), na co (1), „gdzie” (1)] (8): FalZioł V 94v; GlabGad Kv; KrowObr 98, 99; SienLek 25v; procá ku gorze ſzłá/ kámień s ſiebie wyrzućiłá ktory dáleko lećiał. BielSpr 61v, 15; Oczko 5.

iść z czego (4): BielKron 308; [człowiek poczciwy] ine przypadki od ſwiátá niepotrzebne/ [...] wſzytko to s ſieotrząſnie iáko plewy idąc z gumná kiedy owies wieią. RejZwierc 71v; BielSpr 16v; StryjKron 622.

iść przeciw komu (1): tha wſythka strzelba, ma ydz dobrą ſluſzną a pozytheczną myarą, przeczywko yego krolewſkyey myloſzczy nyeprzyyaczelom MetrKor 37/4.

iść na kogo (1): Figebantur nostri diversis telis, Rozmáyita ſtrzelba ná náſze ſzłá. Mącz 126c.

iść przez co (1): Mężne u ciebie serdce jako topor, ktory Przez drzewo snadnie idzie, przypadając z gory KochMon 21.

iść w co (3): GlabGad I5; wſzytko co zewnątrz wchodźi w człowieká/ nie może go pokálić; ábowiem nie wchodźi w ſerce iego/ ále w brzuch idźie [vadit] y do wychodu wychodźi WujNT Mar 7/ 19. Cf Przysłowie.

iść przy kim (1): A gdy chodzili cheruwowie/ ſzły przy nich kołá BudBib Ez 10/16.

iść w czym (2): BielKron 244v; [Turcy] Cżołá wielkie cżynią/ Rogi zákrzywione ſtáwią/ iáko gdy Niewod idźie w Wodźie BielSpr 55.

Przysłowie: Przykryci niepokálátz to cżlowieka tzo w vſta ijdzie [intrat Vulg Matth 15/11; wchodźi WujNT]/ ale tzo z vſt a z ſertza pochodzi/ iako ſą zlé myſli OpecŻyw 55v.
Fraza: »strzelba idzie« [szyk zmienny] (5): MetrKor 37/4; Mącz 126c; bes przeſtánia może ſtrzelbá iść BielSpr 69v, 15, 16v.
Zwroty: »do dna, ku dołowi iść« = opadać (1 : 1): Ieſtli chczeſz poznać cżłowieka prawem trędem zarażonego. Wezmi krwie iego, [...] Ieſtli po wierzchu pływa/ tedy ieſt prawy trąd/ á ieſtli do dna idzie/ tedy ieſt niemocz k temu podobna. FalZioł V 94v; GlabGad Kv.

»na gorę, ku gorze, wzgorę iść« = wznosić się (1 : 1 : 1): GlabGad D7; Mocz biały niedobry/ á gdy ono coby miáło ná dnie być/ ná gorę idźie. SienLek 25v, 5.

»iść wzgorę« = pulchnieć, róść przy fermentacji (1): Ferventesco [!], Ydę wzgórę. Mącz 121c.

»iść wzgorę« = wmosić się (o budowlach) (2): Surgere etiam dicuntur aedificia, Iść/ wzgórę być budowáne. Mącz 435b; Strum D3.

W przen (2):

iść komu z czego (1): Nie pátrzałem w żadne kołá/ Dźiś mi idą iſkry z cżołá. CzahTr H4.

iść w co (1): Y dobrze mu wychodźi mátániná oná: Idźie mu chleb w kobiałkę/ y w puſzkę mámmoná. KlonWor 47.

a. Funkcjonować, chodzić (o narzędziach) (1): Sámem żelázem oracz rolą porże/ ále żeby mu lemieſz ſzedł dobrże/ śiłá mu prżypraw do tego potrżebá GórnRozm N.
b. O towarach, żywności: przychodzić, pochodzić, nadchodzić; być dostarczanym, transportowanym (40): Sthara dawna gdi mala ſſol ſla brano na Zamek thiſzyącz dyweſzczye, ale dziſz wyelkyey byorą ſzeſzcz ſſeth ſkaſzdey thalegy od tego czo przywyezye MetrKor 57/120 [idem] 59/281.

iść dokąd [w tym: do kogo, do czego (21), komu (2), na co (1), ku czemu (1), tam (1)] (26): Stámtąd ná wſzytek świát idą kupie/ ktore zowiemy bogáte. Pierz idzie ſtámtąd z przedmieśćia Kálekutu. BielKron 268v, 214v, 226v, 250v, 264, 267v (21); BielSpr 53, 58; A co ſie tycze Gdańſká/ tedy vſtáwiamy: áby do niego wodą iné towárynie ſzły/ iedno zboża/ mąki/ y leśné roboty. SarnStat 1234 [idem] 1132. Cf Zwrot.

iść skąd [w tym: z czego (15), od kogo, od czego (4), „skąd” (3)] (21): Turcy drogo ſpiżę płáćili przeto im z daleká ſzłá. BielKron 250v; Z Indyey więtſzey perły idą morzem do Arábiey y źiołá BielKron 264; Mirra/ Aloes/ Reubárbárum od Kálekutu idą z Fártyki. BielKron 268v; Scháfaushia miáſto leży zá Renem/ [...] ſkąd przewyborne winá idą. BielKron 283; Ziemiá [Westfalia] ieſt źimna/ w zbożá y w winá niepłodna/ chleb cżarny ma/ piwo/ wino/ od Renu do nich idą/ ále drogie. BielKron 290v, 214v, 250v, 267, 267v, 268v [3 r.] (21).

iść przez co (2): BielKron 282v; przes ich Kráiny [Turków] do nas wſzyſtki rzecży idą/ ktore zá wielkie pieniądze kupuiemy BielSpr 58.

iść za co (1): gdźie ſie rodzą wſzelkie źiołá álbo korzenia/ ktore do nas zá wielkie kupie idą. BielKron 445v.

iść czym (8): BielKron 264, 267v, 283v, 291; A ktemu rzeczy wſzytki ku żywnośći goſpodárſtwá właſnégo ſzláchetckiego/ á źiemią drogámi ſtáremi y zwyczáynemi woły trawné y karmné wolno iśdź máią/ zápłáćiwſzy cłá y mytá powinné y zwyczáyné. SarnStat 1234 [idem 1 r.] 1132 [2 r.], 1234.

Zwrot: »iść na skład« (1): A ty korzenia nápierwey do Malaki idą ná ſkład/ potym do Kálekutu. BielKron 445v.
c. Płynąć, przepływać, spływać; tendere Mącz (35): okręty álbo nawy nigdy ſpołu nie idą/ ále iedna zá drugą w mili y dáley przynamniey BielKron 451v, 283, 289, 451v; RejPos 176v; StryjKron 315; Idź rowno z wodą/ ſámá ćię ná grzbiećie Ponieśie Wiſłá KlonFlis E3; Bo więc y okręt bárzo ſporo idźie/ Gdy dopomaga AEolus Tetydźie KlonFlis E4v.

iść dokąd [w tym: do kogo, do czego (11), na co (3), k komu (1), na co (1), „gdzie” (1), „tam” (1)] (18): Leop 2.Par 20/36; do Cipriyſkiego kroleſtwá nawy wielkie idą. BielKron 267; Szli dáley ná południe/ wpadli w tháką nieprześpieczność wiátru/ iż muſieli wſzythki żagle zebráć BielKron 448, 268v, 277v [2 r.], 284v, 285, 445v [2 r.], 451v; Postquam tendere ad se, Romanas naves vidit, Yáko skoro obaczył że k niemu Rzimskie łodzie ciągnęłi/ ſzłi. Mącz 444a; BielSpr 59; BudBib 2.Par 20/37; GórnTroas 18; KlonFlis F2v. Cf »iść na doł«.

iść skąd [w tym: z czego (3), „skąd” (1)] (4): BielKron 267, 277v, 436v; áby ná ſzkuty/ któré z Gdańſká idą [revertuntur JanStat 54]/ ku żywnośći czeládźi/ która ieſt przy nich/ beczká ſoli byłá brána ná ſzkuty. SarnStat 388.

iść przez co (2): ſzli przez morze Arábſkie y Perſkie áż do brzegow Indiyſkich [...] Potym żeglowáli od Kalekutu áż do wyſpu wielkiego BielKron 445v, 277v.

iść czym (10): LibLeg 10/146v; Wſzelákie rzeki ktorymi idzye zpuſt ſą náſze UstPraw E2v; wielkie nawy y okręty nápełnione Káſztanow idą wodą do Angliey. BielKron 284v, 285, 436v, 451v; A ty Tęczynſki/ noſząc ſwóy zaſtrzał w ſkrzytośći: Szedłeś łodźią po wiórzchu morſkiey głębokośći. KochPam 83, 83, 84; GórnTroas 18.

iść po czym (3): BielSpr 59; Lody zeſzly/ á po czyſtéy wodźie Idą ſtátki/ y ćioſáne łodźie. KochPieś 3; KochPam 83.

Zwroty: »iść na doł« = płynąć z prądem rzeki (1): Acż idąc ná doł/ nie potrzebne máſzty KlonFlis E4v.

»przeciw wodzie iść« = płynąć pod prąd rzeki (2): tym Oxem też przećiw wodźie iść/ potym drugimi rzekámi ktore w pádáią w tę rzekę Oxus BielKron 436v, 436v.

W przen (1):
Zwrot: »iść po wodzie« [o człowieku postępującym według określonych norm moralnych] (1): Tákimżeć poſpolicie/ zewſzech ſtron przybywa/ Co to idzye po wodzye/ á wſpák nie rad pływa. Y káżdy rychley zginie/ co chce ná wykręty/ Bo to záwżdy przeklinał/ on Bog w niebie ſwięty. RejZwierz 62.
d. Wykonywać ruch pionkiem w grze w szachy (4): A iuż nieblizu [Fiedur] ná Krolową łowi/ Káże ſie przed nię przymykáć pieſzkowi. Zdrády nie da znáć: wnet potym żáłuie/ Iákoby zle ſzedł/ wrzecży ſie fráſuie. KochSz Bv, A3, B2, C3v.
3. Dotyczy czasu, okresu, terminu: nadejść, przemijać (20): LeovPrzep I4v; Widziſz iáko cżáſy idą káżdego roku/ Wioſná náſtawſzy/ ziemię ogrzawſzy/ ziołá y drzewá rozlicżne zázieleniwſzy RejZwierc 171v, [283]v; Cżuyćie ſtroże: noc idzie: noc podeyzrzána. KochOdpr D2; Ale dźiéń idźie/ kiedy Pan nádemną Litość okaże KochPs 63; Widziż/ wierny Chrześćiáninie/ iż iuż tęn rok minął/ á drugi idzie: cżás bieży á iáko wodá w byſtrey rzece vćieka SkarŻyw 4; CzechEp 298; CZáſu vmiéy záżywáć/ boć wſkok idą latá/ A nie wzwieſz/ gdy człowieká wymkną z tego świátá. PudłFr 40; GórnTroas 54; PAnie/ co wiecżnym rozumem kieruieſz/ Niebo y źiemię: cżáſom roſkázuieſz/ Iść záwżdy: zmiennym ſam nie będąc/ wſzemu Mienić ſię każeſz/ coś dał śmiertelnemu. GrabowSet Iv.

iść ku czemu (2): Kośćioł Boży ku dniu ſię ſądnemu przybliżáiąc/ ćiáſno ku końcu idzie/ á ściſka ſię. SkarJedn 383; SkarŻyw 293.

iść na co (2): BielKron 86v; Iuż ná inſzy rok idźie KlonWor 80.

iść po czym (1): A ták rok od roku/ iáko látá po ſobie idą [annis se sequentibus Jan Stat 447]/ [...] áby dźierżał C, V. przerzeczoné dobrá ze wſzytkim práwem. SarnStat 1253.

Frazy: »idzie godzina« (4): KrowObr 237v; Nie dziwuyćie ſię temu/ że idzie godźiná/ wktorą wſzyſcy co (ſą) wgrobiech/ vſłyſzą głos iego. BudNT Ioann 5/28, Ioann 5/25; WujNT Ioann 5/25.

»[komu] idzie na [ktory] rok« = ktoś ma ileś lat (1): gdy mu [dzieciątku] ſzło ná ſiodmy rok/ Ioiádá biſkup z narodu Lewi zwiodſzy Setniki y Rycerze/ vkazał im táiemnie ſyná krolewſkiego BielKron 86v.

Szereg: »przychodzić abo iść« (1): Niewiáſto wierz mi/ iż przyidźie (marg) przychodzi, ábo idzie. (–) godźiná/ gdy áni ná gorze tey/ áni w Ieruzálem będźiećie chwalić Oycá. WujNT Ioann 4/21.
III. Toczyć się, dziać się, odbywać się; mieć przebieg (120): MurzNT 21; Diar 65; LubPs I marg; RejWiz A5; BielKron 211, 399; KochSat C2v; KochZg A2; wſzytko idzie co dáley tho gorzey GórnDworz H5, H5, Gg3v; BiałKat 386; Ale kiedy nie sſtawa Háwtarzowi Złotá/ Y iedwabiem nie wádzi byle ſzłá robotá. HistLan F5v; RejZwierc 78v; BielSpr 47; RejPosRozpr c3v; RejPos [1432]v; WierKróc B2; CzechRozm 84; ále inácżey idą rzecży duchowne/ á inácżey świeckie SkarJedn 188; KochPs 183; SkarŻyw 335, 508; StryjKron 567; PudłFr 27; BierRozm 7; Atak gdi by to belo ſzlo prawnie/ niegwaltem ani przes moc ktoſz bi ſie bel Decretem ſprwadliwem brzidzic mial PaprUp G2; ActReg 20, 163; Wierny cnotliwy ſługá ma to Pánu opowiedźieć/ gdy co nie ſwą miárą idźie GostGosp 24, 136, 142; GostGospSieb +3; GórnTroas 74; SarnStat 31, 225; SkarKaz 351b; SkarKazSej 690a marg; KlonFlis C4; KlonWor 66; SzarzRyt D.

iść wedle (według) czego (6): a ſkutki naſſe aby ſzli według woley twoiey ſwiętey RejPs 30v, 184v; RejWiz 138v; BielKron 256v; CzechEp 5, 89.

iść z czego [= z jakiej przyczyny] (3): A przedſię wſzytko idzye z opátrznośći iego/ Gdyż ſą ná to ſtworzone Płánety od niego. RejWiz 138v; BielKron 393; HistLan E2v.

Przysłowia: ná dwoie grá idzie. BielKron 355.

Co nie ma miáry w ſobie/ ále gwałtownie idźie/ to trwáć nie może. GórnRozm Bv.

Frazy: »fortuna idzie« (1): fortuná według ſpráwy dobrey idzie BielKron 256v.

»gra idzie« (4): BielKron 355; Aby náſzá grá ſzłá tym torem/ iáko Iego M. pan Lubelſki náznácżył/ tákto powiedam GórnDworz D2v, T2v; GosłCast 36.

»rzecz, sprawa idzie« (11 : 8): STáram ſie oto ſpilnoſćią moy pánie/ áby ſpráwy moie ſzly według ſądu á ſpráwiedliwoſći RejPs 184v; GroicPorz B4; RejWiz 33, 128v; UstPraw A2; [Czechowie] puśćili Odrowążá gdy widzieli iż ich rzecż ſzłá bárzo ſłábo. BielKron 304; RejPos 204, 280v; ModrzBaz 25v, 61; CzechEp 4 [2 r.], 323; ZawJeft 46; ActReg 51; GostGosp 1; SarnStat 1226; KlonKr B4; PowodPr 77.

»i tak to idzie« (1): Bo mała rybká zie mnieyſzą niż ſámá/ onęż záśię druga: y ták to idźie PowodPr 79.

Zwroty: »iść swą drogą« (1): niemáią áni ſwiece/ áni ſwiátłá żadnego/ á przedſię grá á ſwar/ idzie ſwą drogą GórnDworz T2v.

»po myśli iść [czyjej]« (1): Boże/ co trzymaſz ten świát w garzći ſwoiey/ W ktorym po myśli wſzyſtko idźie twoiey GrochKal 7,

»iść swym pędem« (1): Wſzytko ná świećie idźie ſwym pędem/ Nie omylnośćią/ ábo zá błędem. KochFrag 52.

»iść przed się« (1): Widziſſli to miły Pietrze Iako ten ſwiat jdzie przer [!] ſyę RejKup y2.

»po staremu iść« (2): Eleázárus kápłan zrzućił Ceſarſką ofiárę z ołtarza nád wolą ſláchty/ która rádziłá áby obycżay po ſtáremu ſzedł BielKron 146v, 201.

»sprawą iść« (1): Niechay miłość tákowa twoia ſpráwą idzie PudłDydo B.

»iść wedle sznuru, jako po sznuru« (1 : 1): iákoby ſię nie nie dźiało wedle ćiáłá y rozumu wrodzonego/ y ćwicżenia ſzkolnego/ [...] lecż áby wſzytko ſzło wedle ſznuru ſłowá Bożego CzechEp 5; RybWit A3.

»iść swym (a. tym) torem« [szyk zmienny] (4): GórnDworz D2v; Na to co nie idzie ſwym torem/ ále wychodźi z właſney kloby/ trudniey bywa odpowiedáć: niż ná to co idzie torem ſwym. CzechRozm 83, 84.

»swym trybem iść« = viam sequi Cn (2): Y zaſz to nie hániebna rzecz/ nie náleść ná to ſpoſobu/ iżby ſpráwiedliwość ſwem trybem ſzłá vſtáwicznie? GórnRozm I4; KlonŻal D.

»po, wedle [czyjej] woli iść« (2 : 1): fáry/ plebániye/ y inſſe przełożeńſtwá álbo prelátury koſcyelne wedle ſwyeckich podawyec woley idą KromRozm III Kv; GrzegRóżn Fv; [starzy] ſą ſkąpi/ trudni/ nieużyći/ boiázliwi/ ſkrzęthni/ dziwacy ná ſyny/ fráſunk záwdy w domu/ á łáiánie/ bo wſzytko chczą áby po ich woli ſzło. GórnDworz K3.

1. Wieść się, powodzić się, darzyć się, udawać się, osiągać coś, wychodzić dobrze [w tym: komu (19)] (31): RejWiz 26v; Hoc succedit sub manus negotium, Idźie dobrze od ręku/ cziśćie ſie tráfia. Mącz 425a; GórnDworz Y6, Bb3; GrzepGeom 14; RejZwierc 252v; gdyż nie Iezus ſam przez ſię przycżyną ieſt thego/ że zakon nie idzie/ ále ich właſne złośći CzechRozm 84; GórnRozm F2, F2v; Kátiliná w Rzymie/ przewieczerzawſzy wſzytkę máiętność ſwą/ chćiał ſie né rzecz poſpołitą rzućić: á iż mu nie ſzły ćiché práktiki/ viechał z Rzymu KochWr 34, 35.
Przysłowie: káżda rzecż do cżáſu idzye GliczKsiąż O2v.
Frazy: »robota idzie« (2): A robotá im idźie bárzo ſporo/ y wſzytká ſpráwá ich ſzczęśći ſię im BibRadz 3.Esdr 6/10; BudBib 3.Esdr 6/10.

»rzecz idzie« (3): GliczKsiąż O2v; RejWiz 136; Temu gdy kto dufa wiernie/ Káżda mu rzecż idzie miernie. RejZwiercPodw 183v.

Zwroty: »iść gorą, wzgorę« = być w lepszej sytuacji [szyk zmienny] (5 : 1): RejWiz 75; OrzQuin F; Więc kogo Bog wydźwignął z domowego błotá/ Aby temu nád złoto milſza byłá cnotá. Niechay będźie ſkromnieyſzy choćia idźie wzgorę Prot C3; RejAp 92v; RybGęśli C2; źle ſie płáći cnotá: Zli górą idą/ máiąc doſyć złotá GosłCast 69.

»iść wedle (a. k(u), podług) myśli« (6): Niektorym (mowi) na tem świecie/ wſzyſtko się poſzfu porze/ wſzyſtko wedle myſli idźie MurzHist Q4v; RejPos 323; PaprPan E3, N3v, Gg3; PaprUp Iv.

»iść w pokoju« (1): [on okrutny hetman tego świata] ſtrzeże áby ony rzecży iego [niewiernego] ták źle pocżęte od niego/ ſzły mu w pokoiu RejPos 78v.

»iść w posłuch« (1): Bo mu nić nieydzie wpoſluch RejKup m4.

Szereg: »sporzyć się a iść« (1): Druga/ ábychmy to ſobie vważyli/ iż pokornemu wſzytko ſie ſporzy/ á wſzytko idzie z wielką powagą RejPos 4.
IV. Postępować w jakiś sposob wobec kogo, czego; traktować kogoś dobrze lub źle (365): RejPs 211v; Tego iuż na doł wezmicie Iuż tam ſwą zapłatę weźmie Nie rowno idą ći więznie RejJóz Kv; RejKup n8v; MurzNT 21; GliczKsiąż Q2; RejZwierz 40v, 61; Skárbek dworſtwem idąc puśćił ſygnet ſwoy w ſkrzynię mowiąc: Máło tho ná mego páná złotá/ przydam go ia więcey BielKron 351v; Ferri, Iść bez którey bácznoścy. Mącz 121d; RejZwierc 244; BudNT Ii; StryjWjaz A3; ModrzBaz 55v; ZapKościer 1582/40v; KochMRot A3v; Twe drogi proſto wiodą/ w ſtronę ſie nie chylą/ Szcżęliwy kto w nich idzie/ błędy go nie mylą. WisznTr 23; zInstructyi moich łatwie pobawyć, zec clare idę anigdy nurkiem nie pragnę nic ActReg 167, 131, 157, 158; GórnTroas 22; CzahTr 13; SkarKazSej 657a.

iść według (wedle) czego (3): Leop Prov 22/6; BielKron 202; Ale gdym obaczył iż nie proſto ſzli według prawdy Ewángeliey [non recte ambularent ad veritatem evangelii]/ rzekłem Cepháſowi WujNT Gal 2/14.

iść z czego = kierować się czymś w postępowaniu (1): Iako ya gydą sprvskyego prava thaborowego thako my bog pomozi. ZapWar 1517 nr 2196.

iść ku czemu (1): Iáko ma idź grzeſznik ku obchodu męki Páńſkiey. RejPos 89v marg.

iść przeciw komu, przeciw czemu = contraire, travenire Cn (5): ſtrzeż ſie bo pewnie przećiw tobie idę s kwápliwoſcią HistAl E6v; wſzędzie przećiw piſmu ſwiętemu idziećie. BielKron 203, 211; RejPos 284; CzechEp 6.

iść na kogo czym (1): A ták máło nie ná wſzythkich mieyſcach wſzędy vniżáiąc ſthan ſwoy krolewſki/ pokorą ſzedł ná Páná ſwoiego. RejPos 13v.

iść na kogo czym [= przeciw komu]; commoliri, contraire, contravenire, oppugnare, struere dolos, urgere Cn (7): LibLeg 6/116; OrzList a4v; Philozophią ná mię proſtaká idźieſz. OrzRozm B2; RejAp 199; Ale ktho może wſzytki ſztuki/ wſzytki haki / ktoremi chłopi ná białegłowy idą wylicżyć. GórnDworz Bb4v, Cc7; KochPs 182.

iść na co [= w jaki sposób] (4): Bo niecháy nikt nie mowi by nie miał wolnośći/ Idź kiedy chce vpornie ná nieſłuſzne złośći. RejWiz 136v; Acż ieſt rozum dwoiáki/ ieden práwie ſwięty/ A drugi też więc idzye/ cżáſem ná wykręty. RejZwierz 82; RejPos 225v; RejZwierc 132v.

iść czym (61): Potym mię [ksiądz] pokropi wodą To iuż z bogiem idą zgodą. RejRozpr A3; RejKup ſ6v, cc4; Diar 55; bądź wſzytek złotem á práwym Száfirem/ Wadź ſie wſzędy z niecnotą/ á s cnotą idź mirem. RejWiz 101, 76, 145v; RejPos 243; RejZwierc 236v, 250v; BielSpr 3v; CzechEp 6; GórnRozm Bv, G4v; WysKaz 19; Státecznością, ſczerością, Pángráczy iść trzebá; Pracey ſwey dla oyczyzny y krwie nie żáłowáć CiekPotr 51. Cf iść na kogo czym, Zwroty.

iść z kim (7): RejRozpr A3; RejKup ſ6v, cc4; RejPos 243; RejZwierc 236v, 250v; On fortelmi nas zwodzi/ my z nim idzim ſzcżyrze. PaprPan B.

iść za czym (39): Diar 103; Zły narod Izráelſki ſzedł zá żądzą ſercá ſwego LubPs S4v, S4v; KrowObr 40v; Leop Prov 21/21; BibRadz Ps 34/15, Ier 11/8, 2.Petr 2/10; OrzRozm M4v; GrzegRóżn K3v; Mącz 214c; RejAp 27v, 57v; RejPos 235v, 239, 335; A thák iuż mi dopuśćcie iść zá moim zdániem. HistLan D3v; RejZwierc 63, 142; CzechRozm 149; ModrzBaz 28, 59, 62v, 81, 92; SkarJedn 51, 337; SkarŻyw A4, 268, 337; NiemObr 81; ReszPrz 106; GórnRozm L2v; KochWr 23; PaprUp Kv; WujNT 526; CiekPotr 9; SkarKazSej 661b, 695a.

W charakterystycznych połączeniach: iść bez baczności, dworstwem, fałszem, clare, miarą, mirem, opak, pokorą, potwarzą (2), prosto, proście, po prostu, prostym torem, szczyrze (2), szczyrym uporum (2), torem [czego], na wykręty (11), zgodą (7), za żądzą serca, źle.

Przysłowia: Przyſlowie ieſt: Młodzieniec ktory idzie wedle ſwey drogi/ chodz ſie więc ſtára/ nie odſtąpi iey. Leop Prov 22/6.

Kto idźie proſto/ mowi Mędrzec/ ten idźie beśpieczno SkarKazSej 662a.

Zwroty: »abrewiaturą iść« = iść od razu do wyższej instancji z pominięciem niższej (1): woli káżdy ábbrewiáturą iśdź, nie áppeluiąc do wysſzégo práwá, ſámego páná poćiągnąć. SarnStat 1276.

»brodem, w brod iść« = iść na przełaj, nie zważając na przeszkody; nihil circuitione uti Cn [szyk zmienny] (1 : 1): Bo w káżdych ſwoich ſpráwach/ proſto idzie brodem RejZwierz 52v; PowodPr 48.

»iść [jakąś] drogą, na drogę, wedle drogi« = viam ingredi Mącz [szyk zmienny] (22 : 1 : 1): łgać nie ſłuſza nam, ktorzy prawą drogą żywota iſć chczemy BielŻywGlab nlb 11; RejKup n7v; MurzNT 28v; Leop Prov 22/6, 28/18; BibRadz Iudic 2/17; BielKron 410v; Viam vulgarem ingredi, Wielką poſpolitą drógą yść/ wedle poſpolitego obyczáyu żyć. Mącz 511c; Záprawdę ieſli Dworzánin niemłody będzie mógł iść tą drogą/ ktorąś w.m. pánie Kriſki pokazał/ dobrze celuie Dworzániná młodego. GórnDworz Mm6v, A2v, Dv, Mmv; A żadną drogą żaden beſpiecżnie iść nie może/ iedno kthorą on ſam [Pan] vkázáć racżył w náukach twoich RejPos 280; KuczbKat 405; ModrzBaz 68; CzechEp 23, 260; NiemObr 96; ArtKanc O3v; SiebRozmyśl [M]; SkarKaz 351a; SkarKazSej 662a, 696a; KlonWor 68.

»drogą swą iść« = postępowac jak się chce (1): á onego dawſzy [Bóg pasterza jedynego] iuż koniec onym ſtárym páſterzom vcżynił: (mowi ſię to z ſtrony Zborowego rządu/nie z ſtrony rzecży poſpolitey źiemſkiey/ która ná świećie drogą ſwą idźie.) CzechEp 332.

»fortelem iść« (1): Bo inſzemi drogámi trzebá iść do od ięćia ſwey właſnośći/ niżli ocżyśćić ſie/ że fortelem nie idźieſz. ModrzBaz 86v.

»za swoją głową iść« (1): káżdy ſwoię wiárę chwali (co z cżártá ieſt) á opuśćiwſzy náukę Apoſtolſką/ zá ſwoią głową idzie. SkarJedn 309.

»iść gruntem w grunt« = postępować uczciwie (1): przedſię będzye mądr/ kto mi go [Jarosza] oſzuka. Bo ten idzye gruntem w grunt/ á brnie proſto brodem/ Szcżęſcie mu ze wſząd gárnie/ ták práwie niewodem. RejZwierz 62.

»hakiem iść« = użyć podstępu, fortelu (1): [Turcy] gdźieby tego nie mogli dokázáć [wegnać nieprzyjacielskie wojsko w matnię]/ tedy tym hakiem idą: vſtępuią ſie ná zad po troſze broniąc ſie nie broniąc BielSpr 55.

»każdy w swą iść« [szyk zmienny] (2): Abowim nye o zgrái/ gdźye każdy w ſwą idźye/ ále o zgodnym/ ktore pod yednym práwem y porządkiem bywa KromRozm III A5; RejWiz 139.

»(tym) kstałtem iść« (1): [Marcyjus] też chciał tym kſtałtem iść iáko Nummá Pompilius/ áby w pokoiu mieſzkáiąc wſzytek ſie vdał ná ſłużbę bogow. BielKron 102.

»za swym iść mniemanim« (1): áby kto nie rzekł/ żeby to grzech był/ wrzecżách wolnych zá ſwym iść mniemánim SkarŻyw 538.

»iść niedźwiedziego« = postępować jak niedźwiedź (1): A kiedy głębiey doźrzyſz/ pocżćiwych cnot iego [Jana Osmólskiego]/ Naydzyeſz więcey białego záwżdy niż cżarnego. Więc práwie y po ſierśći/ idzye Niedzwiedzego/ Bo ten kto mu da pokoy/ minie też każdego. RejZwierz 84.

»oślep iść« (2): zwiedźieni/ y záślepieni od Kácerzow/ w iáwny vpadek y ſámi ośleṕ idą/ y wſzytkę Koronę Polſką zá ſobą wiodą. OrzRozm A4v; OrzQuin C.

»pewnikiem iść« (1): ten Hetman lepſzy ieſt/ kthory pewnikiem idzie/ á bez bitwy wygrawa GórnDworz Ff6.

»płazą iść« (1): Item, Procuratorem praeuaricatorem zową, który ná zmowie ſtronie, któréy miał brónić, kauzę tráći vmyślnie. [...] Abo ieſli płázą idźie, chcąc obu ſtron łáſkę ſobie zyſkáć, oboiętnym ſie pokázuie. SarnStat 1279.

»iść podkopem [= podstępem]« (1): ſzli [...] ná duchownych tákim podkopem. PowodPr 23.

»[jakim] postępkiem iść« (3): nie zda mi ſie tákim poſtępkiem iść/ iákim mię Papież vpomina o Luterá BielKron 196, 195, 375v.

»[jakim] przykładem iść« (2): ſam do końcá ſwięty żywot wiodł/ y ine tym przykłádem iść pobudził. BielKron 90; ModrzBaz 23v.

»[jakim] iść strychem« [szyk zmienny] (3): Tymżeć też więcz ſtrychem drugi idzie/ ná ſwego towárzyſzá/ iż poki nie widzi pewney dziory/ kthorąby go ná ſzyię zepchnąć mógł/ poty nie nie pokázuie nieprzyiáźni/ y owſzem rychley chęć/ á życżliwość GórnDworz Cc7, L, Cc5.

»[jakim] śladem iść« (1): Szermyerz dotąd vcżnyá ſwego vcży ſſermowáć/ [...] áż go miſtrzem oſtáwi [...] Tem sládem y dzis ludzye idą/ dotąd ſie vcżą y ćwicżą/ áż godnemi ſie sſtáną. GliczKsiąż O2.

»w tąż [= w taki sam sposob] iść« (1): [Sodomczykowie] dobrych/ ſtátecżnych/ cnotliwych/ ſpokoynych/ nye ćirpyeli [...] Wtąſz też chłopyętá záwſſe idą á ſwoy rey wyodą/ myędzy nimi nyemáſz żadnego ktoryby miłowáć myał dobroć/ ſtatek/ á pokoy GliczKsiąż H7.

»(prostym) torem iść« [szyk zmienny] (2): Ale ty proſtym torem / Sláchćicże nieboże/ Idź RejZwierz 67; StryjWjaz Av.

»iść (na) wspak« = ire retrorsum, retrocedere PolAnt [szyk zmienny] (7): BibRadz Gen 9/23, Ier 7/24; Mącz 450a; RejPos 284; BiałKat 51; Nie ſzło wſpák ſercenáſze/ áni z twoiéy drogi Prawdźiwéy vſtąpiły namniéy náſze nogi. KochPs 66; SkarŻyw 271.

»na wytrwaną iść« = certare cum aliquo patentia Cn (1): A iż woyná Turecka ná wytrwáną idźie: opátrzyć to/ áby ſie tákże dawáło ná pewne cżáſy poki woyná trwa. PowodPr 82.

W przen (3): O ſczęśćie/ iák obłudnie/ iáko ſrogo z námi Idźieſz? ZawJeft 43; ActReg 24; JanNKar E3v.
1. Naśladować kogoś, uznawać za wzór do naśladowania, opowiadać się za kim, popierać kogoś, powtarzać za kimś; sequi Mącz, Calag, Cn; persequi Mącz; consequi a. insequi, subsequi a. ire secundum aliquem, insistere vestigiis alicuius, eadem vestigia incedere Cn (134): Y iákoż ty to wieſz y rozumieſz o moy miły Pánie o káżdym kto zá thobą idzye/ y z iákim ſercem idzie RejPos 275.

iść z kim, w czym (1): Obychmy ſie obacżáli iż więcey nas co idziemy s Piotrem w tym wyznawániu náſzym/ gdy [...] niewieſciem powiedział/ iż áni ia znam tego Kriſtuſá/ ácż zá nim chodził z dáleká. RejAp 25v.

iść za kim (109): Widzicie ijże nitz niemożem pomotz/ oto wſſytek lud za nijm ijdzie. OpecŻyw 72; Nie ieſt też prawda co powiada Blondus hiſtorik [...] y drudzi zanim idącz, aby Szłowianie [...] mieli poſieſć Iliricum/ Kroacią y Dalmatią. MiechGlab 50; RejPs 73v; SeklKat E2v, Q2v; MurzNT Luc 9/23, Ioann 8/12; GliczKsiąż F; LubPs B3; KrowObr 88v; Ieſliże Pan ieſth Bogiem/ náſláduyćieſz go: á ieſli Báál/ idzćieſz zá nim [sequimini illum]. Leop 3.Reg 18/21, Num 32/11, Luc 14/27; iam przedſie ſzedł ſtátecznie zá Pánem Bogiem moim [ego complevi ire post Dominum Deum meum]. BibRadz Ios 14/8, Ios 14/14, Iudic 2/12; Sequor, Náśláduyę/ trzymam ſie kogo/ ydę zá kim Mącz 384c, 385d; Prot B3; RejAp 88v, 143v, 146v; GórnDworz D4v [2 r.], E4v, Gg, L12; [Pan woła abyś] ſzedł zá nim / to ieſt/ ábyś náſládował ſwiętey rády á náuki iego RejPos 327v, 11, 136, 223v, 275, 277v [5 r.] (16); GrzegŚm 39, 60; KuczbKat 140; Y vcżynił Solomon złość w ocżu Iehowy/ y nie ſzedł do końcá zá Iehową [non adimplevit post Dominum]/ iáko Dawid oćiec iego. BudBib 3.Reg 11/5, 3.Reg 11/10, Eccli 14/22, Os 1/2; HistHel B4v; (marg) Láćińſkiego tłumácżá omyłká. (–) Bo y on ſam/ y iákmiarz wſzytcy zá niem idąc/ ták one Greckie słowá/ [...] przekłádáią. BudNT przedm c, Mar 9/37, Kv marg, Luc 9/23; CzechRozm 38v [2 r.], 191v, 221, 225v [3 r.], 227 [2 r.] (12); ModrzBaz 59; SkarJedn A3v, 54, 334, 338, 351, 352, [d10]; Iść zá kim. Náśládowáć. Sequi, subsequi. Calag 358b; A ſyn iego Rycháredus nie ſzedł zá niewiernym oycem: ále brátá męcżenniká náśláduiąc/ Arryáńſką złość porzućił SkarŻyw 368, 153, 196, [407], 558, 566; CzechEp 166; KlonŻal B4; KochMuza 26; ReszPrz 53; ArtKanc A10v, C17, F10v, F18v, F19 (8); ActReg 139; Ieſli kto chce zá mną iść [si quis vult me sequi] (marg) náśládowáć mię. (–)/ niech ſámego śiebie záprzy WujNT Mar 8/34, Matth 16/24, 19/28, s. 81, 228 [2 r.], Luc 9/23 [2 r.], Ioann 12/26, Act 12/9; WysKaz 12, 13, 26 [2 r.]; SkarKaz 123b; SkarKazSej 661b; KlonWor 28.

iść za czym (1): Ták iż wſzytki Koncylia powſzechnie zá Papieſkim wyznanim ſzli/ y iego tłumácżem Piotrá S. zwáli. SkarJedn 146.

W porównaniu (1): Poty tedy chćiwość sławy ma być chwaloná/ pokiby ſię o cnotę opieráłá/ á ſzłá zá nią iáko ćień zá ćiáłem. ModrzBaz 59.

Przysłowie: ſwóy idźie zá ſwoim GosłCast 35.
Zwroty: »iść drogą [czyją], na [czyje] drogi« = pergere eadem via, pergere itineribus alicuius Cn [szyk zmienny] (4 : 1): Iużcyem ya ſobye vmyſlił idź ná ty twe drogi LubPs bbv; BudBib 4.Reg 16/3, Is 8/11; Pytáć go kazali/ cżemu vtártą drogą świętych Oycow nie idzie SkarŻyw 30; WysKaz 13.

»gościńcem iść« (1): tym gośćińcem nie idźieſz/ ktorym oni [święci]/ álbo przynamniey nie ták w cnotách poſtępuieſz/ iáko oni. LatHar 324.

»za [czyimś] powodem iść« (1): ſámego ſię piſmá ś. [Bazylijus i Nazyjanzenus] vczyli/ iego rozumienie biorąc nie z właſney śmiáłośći/ ále z piſmá ſtárſzych/ zá ktorych powodem ſzli. SkarKaz 81b.

»iść przykładem [czyim]« [szyk zmienny] (2): nie Włoſkim áni Niemieckim/ tákież Cżeſkim obycżáiem nas ſpráwuy/ ále Litewſkim á Withułtowym przykłádem idź BielKron 403v; BielSpr 60v.

»iść [czyim] putem« (1): Vdał ſię wrzeċ ſtem Balamuntem I chczał by ycz yego putem RejKup x3.

»iść torem (a. tory) [za kim, czyim]« [szyk zmienny] (6 : 1): Iwan Waſilewic tegoż imienia iáko y Dziad áż do tego czáſſu torem iego idąc pánuie StryjKron 692; KochJez B4v; KlonŻal B4, Cv; BielSenJoach 4; LatHar +6, 438.

Szeregi: »iść a (i) naśladować« (2): RejPos 277v; Iść zá Chriſtuſem y náśládowáć go/ ieſt/ nie mieć żony/ nie mieć nie właſnego/ y żyć ſpołecznie. WujNT 81.

»słuchać i iść« (1): áby ieden wodz był miedzy wielkośćią y mnoſtwem/ ktoregoby wſzyſcy ſłucháli y zá nim ſzli SkarJedn 54.

»trzymać się i iść« (1): ábyś tym Grekom nie dufał: á nie tych ſię mlodych/ ále onych ſtárych ktorzy w zgodzie byli z kośćiołem Rzymſkim/ trzymał: y zá tymi ſzedł SkarJedn 351.

W przen (2): [nowe nauki] nie idą też po rodzáiu ani po liniey kośćielney y kápłáńſkiey SkarKaz 419b.
Zwrot: »iść w [czyj] trop« (1): Tu niechay moy głos/ choć nierowny idźie/ W twoy trop Dawidźie. SzarzRyt B4.
2. Dążyć do czegoś, zdążać, zmierzać do czegoś (55): (did) Czart ſię ſmieie iż mu Pleban groży. (–) Dobrze ydzies myly ſlugo Mey nadzieie lecz niedlugo. RejKup h3v.

iść do czego (18): Pátrz iż Saul zgrzeſzywſzy przedſię ſzedł do złego/ Też był ná wſzem opuſzcżon od Páná onego. RejWiz 135, 135, 135v [3 r.], [Cc6]; OrzRozm Cv; OrzQuin Z3; RejAp 142v, 154, 174v; GórnDworz Dd3v; im dáley tym prędzey idą do zginienia ſwego/ nie nie dbáiąc o ſwiętą łáſkę twoię RejPos [278]; GórnRozm A4; VotSzl A2v. Cf »drogą iść«, »oślep iść«.

iść od czego na co (1): kto w tey wierze [katolickiej]/ z pokutą/ y z Sákrámenty ábo z prágnieniem ich ſchodźi: iż wieczną śmierćią nie vmiera/ ani ná potępienie idźie: ále w nawiętſzych grzechách idźie od śmierći ná żywot. SkarKaz 384b.

iść około czego = chodzić wokół czegoś, zabiegać o coś, starać się o coś (1): Temże theż obycżáyem á yákoby sládem potrzebá isć około náuk rodzicom gdi ſyná ſwego wręce vććiwemu á vcżonemu náucżycielowi podádzą. GliczKsiąż N.

iść k(u) czemu (21): OpecŻyw 152; RejKup h3v; D. Pokáż mi to. M. Ktemu idę. Przodkyem/ iż od łáćinſkich á poſtronnych pocznę: Tárrákonſkye Concilium w Hiſpániey przed tyſyącem/ álbo yedennaſcyą ſeth lat do Hiláryuſá papyeżá ták piſáło KromRozm III P3; RejWiz 134v; Czemu ku złemu Polſká idiźe. OrzRozm C4 marg; BibRadz Prov 21/6; Frydrych będzye ná tym Seymie/ ſkąd ma dobrą nádzyeię iż co dobrego poſtánowią/ coby ſzło ku zdrowiu rzecży poſpolitey BielKron 200, 202, 208, [3322]v, 343, 410; OrzQuin V4, Y2; GórnDworz B7, Cc5v, Ee6v, L1 8v; RejZwierc 149v, 170v; BudNT a5.

iść na co (7): RejKup cc5v; Nie idęć ia ná zwádę bo wolę ná zgodę. RejWiz 90v, 60v, 134; Srobſki Ziemiánin ktoremu ſię káziłá głowá we Lwowie wołał/ iż náſzy ná ſwe złe idą StryjKron 672; ActReg 129; OrzJan 16.

iść za czym = kierować się chęcią osiągnięcia czegoś (3): ále by thák proſto bez żadnego gryzienia ſzli zá máiętnoſciámi: á w ten cżás/ iuż by nie byli nieſtrzymawáłemi/ ále by byli roſpuſtnemi GórnDworz Ff4v; RejPos 239v; KlonWor 55.

Ze składnią łacińską (1): iam mu do tego dopomogł/ że Pánem náſzym zoſtał/ á przyiaćielá álbo mnie ſámego o złe chce prypráwić [!] /etc/ zá tymby przyſzło do ſzácunku iego ſpraw abo iego Prżodkow przed drugimi ku wzgárdźie onego/ á gdyby ſzło ad finalem proceſsum iuris byłby z drugiego Wincenti s Pomorzan álbo Glinſki. MycPrz II A3v.

W porównaniu (1): Idą za ſzcżęśćiem iáko Iáſkołki zá látem KlonWor 55.

Zwroty: »drogą iść [do czego]« (2): inſzemi drogámi trzebá iść [aliis enim viis... eundum est] do od ięćia ſwey właſnośći/ niżli ocżyśćić ſie/ że fortelem nie idźieſz. ModrzBaz 86v, 97.

»oślep iść [do czego]« (1): bywa to/ iż do rzecży vcżćiwośći przećiwnych oślep idzie [praeceps feratur] ModrzBaz 6.

W przen (3):

iść do kogo (1): á do tych to [Proroków] ſzły ony wdzięcżne obietnice o zapłácie ich á o odkupyeniu ich. RejPos 60.

iść ku czemu (1): Iuż bacze y dobrze wydze Ku czemu twoia myſl ydzie. RejKup F.

iść na co (1): wſzytki rzecży poddáne ſą márnośći/ wſzytki rzecży idą ná mieyſce iedno/ wſzytki rzecży poſzły z zyemie y w zyemię poydą. BielKron 80.

3. Coraz dalej postępować w czymś, posuwać się, brnąć w co; pergere Mącz (14): RejKup r5; odſzcżepieńſtwo od Kośćiołá/ co dźień w nowe y więtſze błędy idzie/ iż ſię z niego rozna y kácerſka wiárá vcżyni. SkarJedn 341.

iść od czego do czego (1): odſtępuiąc od iednego kácerſtwá w ktorym byli/ do innegoſię [!] vdáią: y od tego zaſię do drugiego idą SkarJedn 23 marg.

iść z czego w co (3): Wyrozwſzy z pácholąt/ roſł w wielkich cnotách młodzieniec/ idąc z iedney w drugą lepſzą y doſkonálſzą. SkarŻyw 516. Cf »iść z cnoty w cnotę«.

Zwroty: »iść z cnoty w cnotę« (2): A tym obycżáiem ludźie sſtawſzy ſie przyiaćielmi Bożymi/ odnawiáią ſie dźień podle dniá/ idąc z cnoty wcnotę WujJud 101; SkarŻyw 354.

»iść w długą« = przedłużać się [szyk zmienny] (6): GórnDworz R7v; Oczko 31; CzechEp 273; Inſzych [hetmanów] niewſpominam/ bo by ſzło w długą OrzJan 66; Inſzych ięzyków nie wſpominam, boby w długą ſzło. JanNKar Dv; CiekPotr 58.

»iść przed się« [szyk zmienny] (2): RejKup 12v; Pergin, Comicum est propergis ne, Nie chceſz przeſtáć/ przed ſię idźieſz/ ták żes ociętny. Mącz 350d.

V. Prowadzić, wieść, ciągnąć się, mieć określony kierunek; ducere Leop, JanStat, Cn; ascendere Leop, BibRadz, BudBib; inclinare Leop, BibRadz; ferre, tendere Cn; pergere BudBib; provenire BibRadz; venire Leop (100):
1. Dotyczy obiektów fizjograficznych (50): Hiſzpánia bliſzſſa długo á ſzeroko idzie BielKron 278v; Strum H2v.

iść dokąd [w tym: do czego (22), ku czemu (13), na co (10), w co (1)] (39): A wſzakze ydzye then goſzczinyecz do Bvſka do holchory kv Dunayowy MetrKor 57/119v [idem 59/280v], 57/115v, 59/273, 280v; LibLeg 11/83v [2 r.]; ZapWar 1545 nr 2634; przyſzlichmy ná puſtynią/ która idzie aż do Morza czerwonego [quae ducit ad mare Rubrum] Leop Deut 2/1, Ios 11/17, 18/14, 4.Reg 11/19, Is 36/2; BibRadz I 98v, Ios 19/11, 34; Od tey ſkáły od záchodu Słońcá miáſto ſzło ná doł zniżáiąc ſie BielKron 264v; Támże ſą dwie wyſokie gorze ná ſkále/ kthore idą ku niebu wyſoko/ zową ie Columne álbo Gades Herculis BielKron 278v; Drugą źiemię Fráncuſką zową Celtyká, idzie od Sequany rzeki áż do Gáromnij też rzeki. BielKron 280v, 46v, 265, 280, 280v, 282v (16): Mącz 82b, 214b; BudBib Ios 12/7, 17/7, 9; SarnStat 670, 1073; KlonFlis D.

iść skąd [w tym: od kogo, od czego (12), z czego (1), „odtąd” (1), „stąd”(1), „tam stąd” (1)] (16): MetrKor 57/115v, 59/273; LibLeg 11/83v [2 r.]; [jako my wiemy, on] nyeslwpyl honego nadobrowolney drodze która ydzie sdbykowa do Czechowicz ZapWar 1545 nr 2634; Ty gory ktore idą od Moábitow ku gorze Gáláád/ tedy dźielą Amoreyczyki od Amonithow BibRadz I 98v marg, Ios 17/9; BielKron 264v, 265, 280v [2 r.], 282v, 289 (9).

iść którędy [w tym: czym (3), koło czego (1), około czego (1), według czego (1), przez co (1), między czym (1), po czym [= w jakim kierunku] (1), pod czym (1)] (10): LibLeg 11/83v; Leop Ios 18/14; ſkáły od niey [góry] idą morzem dáleko BielKron 461, 274v, 282v, 289, 292; Mare Ligusticum, Które pod Senną ydźie. Mącz 209d; Strum Fv; Phil O4.

iść na co [z podaniem miary] (2): [ziemia Hegów] ná dłużą á ná ſzerzą idzie na ſześć mil Niemieckich BielKron 286, 274.

W porównaniu (1): Lás cżarny w koło około niey [Frankonii] idzie by mur przyrodzony. BielKron 289.

W przen (1):
Zwrot: »przez pośrzodek iść« (1): Bo tám gdźie wſzyſcy álbo wielé rządzą/ trudno o rząd ieſt: który to rząd/ od iednégo z nátury ſwéy poczyna ſye/ y od iednégo przez pośrzodek áż do kóńcá idźie. OrzQuin O3.
2. O żyłach, przewodach moczowych w organizmie (10):

iść od czego (8): FalZioł I 143b, V 6v; Głowna żyłá idźie od głowy/ á przez nię druga żyłá przechodźi SienLek 36, 36 [2 r.]; SkarJedn 58. Cf iść od czego do czego.

iść od czego do czego (2): [żółta niemoc przychodzi] y z zatkania żiły tey: która od żołci do ielit idzie. FalZioł V 83v, V 5.

iść z czego do czego (1): [kamień czyni się] dla ciaſnych drog ktore idą z wątroby do nyrek, á z nyrek do mechierza FalZioł V 10v.

iść po czym (1): Też żyła która po łyſcie idzie, [...] poſpolicie białem głowam ieſth pomoczna ku poruſzenin [!] ſwey rzecży. FalZioł V 59.

3. O przedmiotach (8): Fálcáty bywały/ do ktorych przypráwowáli żeláżá oſtre ná obu ſtronách wozá v ſzynklow/ to ieſt koſy/ iedny ná doł/ drugie proſto iáko ſzynkiel idzie. BielSpr 61v.

iść od czego (3): Abowiém kiedyby laſká mogłá być tylka iáko Wieżá/ tedyby też ćiéń od niéy ták dáleko ſzedł iáko y od wieże GrzepGeom O4v, O4, O4v.

iść na co [= na ile] (1): plác idźie ná cztéry węgły GrzepGeom Kv.

iść przez co (2): PatKaz III 121v; bo deſtylluiąc iáko gorzałkę w báni/ áby rury przez beczki ſzły Oczko 11.

W przen (1):

iśc po czym (1): cudzołożne/ to ieſt z innego á nie z Chryſtuſowego ſtárego ſzczepu ſzczepienie/ ktore korzeniá głęboko nie puſzcza/ po wierzchu idźie/ á oſtátek ládá wiátr obáli. SkarKaz 550b.

4. O liniach geometrycznych (32):

iść od czego (21): Niechayże Linea proſta będźie vczynióna AEquidistans, to ieſt/ któraby od Liniéy b.a. wſzędźie iednáko ſzłá GrzepGeom E3, H4, P2, P2v. Cf iść od czego do czego, »od siebie iść«.

iść od czego do czego (11): Tákże téż Linea co idźie od punktu d. do punktu e. ieſt także Perpendicularis, do Liniéy a.b. GrzepGeom D, Cv, C2 [2 r.], C2v, D, D3v (11).

iść około czego (1): Circumferentia około Centrum idźie wſzędźie iednáko ná puł Diámetru GrzepGeom H4v.

iść przez co (8): Punkt gdźie Linea c.d. idźie/ przez Lineą a.b. przezowiém e. GrzepGeom D, D3v [2 r.], H3v, N4v, Ov [2 r.], O2.

Zwroty:»iść w okrąg, w koło, kołem« [szyk zmienny] (2 :1 : 1): Okrągła Linea ieſt/ która wkoło idąc/ przychodźi do tegóż Punktu/ od którégo ſye poczęłá. GrzepGeom C2, C2, H3v, H4.

»iść na prość« (3): óny ſześć Liniy/ któré idą ná prość od mieyſcá do mieyſcá GrzepGeom K3v, C2v, K3v.

»przedsię iść« (1): [Linea] Krzywa ieſt / która przedśię idźie vnoſząc ſye y ná tę y ná owę ſtronę. GrzepGeom C2.

»od siebie iść« (6): Lineae proſté aequidistantes ſą/ ktore wſzędy iednáko od śiebie idą GrzepGeom C2v, E2, E2v, F4v, N4, O2.

VI. Coś z czegoś wynika, wypływa, jest konsekwencją, skutkiem, następstwem czegoś; pochodzi, wywodzi się, bierze początek; colligitur, concluditur, conficitur, consectarium est, consequens est sequitur, subsequitur Cn (371):

iść od kogo, od czego (18): RejWiz 128; w Polſzcze káżdy vrząd/ álbo od Krolá Polſkiego/ álbo Rzymſkiego Pápieżá ſzedł OrzList hv; OrzRozm 13 [2 r.]; BielKron 6v, 38v; RejPos 334v; WujJudConf 121v; Nádzáreycżyk y Nádzáret miáſto idzie od ſłowká Zydowſkiego Nedzer CzechRozm 144v; PaprPan Gg4; SkarJedn 157; CzechEp 156 [2 r.]; wszytko od Boga idzie. ActReg 77, 31; JanNKar H4; SkarKaz 609b, 611b.

iść z czego (75): RejRozpr B3v; Grzech czo wcziało czicho wchodzy Gorzką pokutą wychodzy Która jdżie ſprawey wiary Spokory znadzieje zmiary RejKup q6v; RejWiz 41v; BibRadz Eccli 10/7; OrzRozm 13; Mącz 333c, 460d; RejAp 45v; RejPos 179, 183v, 311; iáłmużna oſtátki grzechów zgładza: gdy zmiłośći Chrześćiáńſkiey pochodźi: á nie idźie z łupów ludźi vbogich BiałKat 171; Napewnieyſza to wyſługá Co z Bogá idzie á s pługá RejZwierc 233v, 135v, 240v; WujJud 175, 229v; BudBib Eccli 10/7; MycPrz II A2v; BiałKaz Fv; CzechRozm 29, 82v, 92v, 213v, 242v (10); PaprPan R4; ModrzBaz 34; SkarJedn 235, 343, 369; Oczko 7, 15; SkarŻyw 294, 558 [2 r.]; CzechEp 310; NiemObr 47, 50, 79; A tym práwnym poſwarkom ktore idą z práwá/ Aby byłá porządna á rychła odpráwá. BielRozm 9; KochWr 22; PaprUp F2, K2; ActReg 108; Phil Q2; RybGęśli D3v; WujNT 195, 533; WysKaz 24, 40; Szláchćic, nie śláchćic: z Niemieckiégo bowiém idźie/ von der Schlacht/ od boiu. JanNKar H4, C4v, E4; SarnStat 24, 1163; PowodPr 50; Z wychowánia wſzytek żywot ludzki idźie. SkarKaz 420a, 122b, 381b, 420b, 552b, 577a, 611a; SkarKazSej 671a, 691b, 692b, 693b. Cf »jedno z drugiego idzie«.

iść przez kogo (1): biada człowiekowi przes którégo pogorſzęnié idźie [per quem scandalum venit PolAnt] MurzNT Matth 18/7.

iść z czym (1): Acż Papieſtwo rzecż ieſt duchowna y vrząd Chryſtuſow: ále tá cżeść v ludzi y przodkowánie ktore znim idzie/ vwieść może SkarŻyw 473.

iść za czym (140): GliczKsiąż Gv, L5, M8, N7v; KrowObr 68; zá doſtátkiem pychá y niezgodá idzye BielKron 183; OrzQuin B2; Prot A2; SarnUzn B7, D5v, E6, G8v, H6; Y nierad tego widzę/ gdi wten cżás kto zámną ſtoiąc w kárthy mi pátrzy [...] Bo zá thym więcz owo idzie: By był ták dał: by był owák dał: thedyby był wygrał GórnDworz M4v, F3, G5v, S2v, Xv, Ff8 (9); dwie ſą rzecży ktore zá grzechem idą: zmázá y karánie álbo ćierpienie. KuczbKat 220, 85, 285, 290, 316, 350; BielSpr 6; WujJud 17v, 127, 175v, 249v; BiałKaz A4, F, F3 [3 r.], F4v; zá znáiomośćią BOżą y Chriſtuſową/ idźie też y znáiomość powinnośći żywotá odrodzonego Chriſtiáńſkiego w wierzących. CzechRozm 247v, 30, 32, 32v, 50, 56 (30); [dworzanie] żywą w leniſtwie y w nicżemośći/ zá ktorą idą ſzáchy/ koſtki/ trunecżne bieſiády/ gámrácye/ y inſze dworne zarázy. ModrzBaz 13, 69v, 73v, 85, 100v, 107v; SkarJedn 339, 377; Widziſz iſz modhtwá zá vmárłe y Mſze za nie y cżyśćiec ktory zá tym idzie/ nie zwymysłow ieſt Papieſkich. SkarŻyw 279, 76, 153, [237], 260, 261 [2 r.], 490; CzechEp 17, 33, 186, 279, 345; NiemObr 16, 27, 35, 47 [2 r.], 52 (11); ReszPrz 16, 81; zá dobremi obyczáymi idźie miłość. GórnRozm L2v, A3v, Bv, M3v; [ci, ktorzy sporu o wiarę przyczyną] wnoſzą roſtérk miedzy ludźi/ záczym pewny vpadek/ [...] idźie rzeczypoſpolitéy KochWr 25, 25; Nieſmiertelność zá miłoſćią Oycżyzny idzie. Phil B2, Q4, R4; GórnTroas [3]; KołakSzczęśl A3v; Nie dziwuyże ſię iż Pan Bog w kośćiele záchowuie prawdę/ ták przez dobre/ iáko y przez niedobre przełożone iego: gdyż dáry Ducha S. idą zá ich vrzędámi/ á nie zá perſonámi/ áni zaſługámi. WujNT 354, 120, 204 marg, 372, 582, 697 (14); WysKaz 15, 24, 33; iáko wielkié woien nieprzeſpieczeńſtwá/ y iákowé ſpuſtoſzenia zá niezgodámi idą [subsequatur JanStat 864] SarnStat 1086; Nie widzą co zá tym idźie/ gdy ty oczy twoie Bozkie od nich odwroćiſz. SkarKaz 316a, 5b, 208b, 420a; GosłCast 5; SkarKazSej 692b; KlonWor 16. Cf W porównaniu.

iść za czym [= z powodu czego] (2): [trudności] yſch za dopvſczenyem boſkyem ydą. nyelza yedno ye od pana Boga wdzyecznye prziymowacz. LibLeg 11/169v; SkarŻyw 262.

Ze składnią łacińską (1): wm wspomnisz sobie ex quo fonte rzeczy szły ActReg 109.

Ze zdaniem zależnym [w tym: z zapowiednikiami to (53), stąd (18), tedy (12), (nie)skąd (inąd) (6); (e) (56), że (21), żeby (12), aby (9), jedno (2)] (100): GliczKsiąż Gv, N7v; A to wſzyſtko s tąd idźie/ że gárdźimy Papieżem OrzQuin L2v, L3v; SarnUzn E6, G8v, H6; piękne białegłowy záwdy ná ſię pokuſy máią/ a żádnych nikt ni ocż nie prośi/ záwdy tedy piękne odmawiáć zwykły/ y zá tym tho idzie/ iż muſzą też być cnotliwſze/ niż żádne GórnDworz L1 7v, F3, G5v, O6v, Xv, L1 2v; KuczbKat 85, 285; WujJud 175v, 249v; WujJudConf 261; Tedyć zátym idźie/ że kto nie wierzy/ nie będźie miał żywotá wiecżnego. BiałKaz F4v, A4, F, Fv; CzechRozm 30, 32, 32v, 50, 58 (20); ModrzBaz 69v, 100v, 144v; SkarJedn 339, 359; SkarŻyw 261, 317; CzechEp 33, 186, 279, 345; A tákowy żywot gdyż Chriſtus od oycá wźiął/ idźie zá/ iże y Boſtwo od oycá wźiął NiemObr 109, 27, 35, 47 [2 r.], 52, 111, 162; KochFr 102; ReszPrz 16, 81; Baczę co mowiſz iż to ieſt Wolność/ co nie ieſt niewola: więc y to zátym idźie/ iż gźdie [!] ieſt niewola/ tám niemaſz Wolnośći GórnRozm A3v; Y niſkąd inąd nie idą ták gęſtę v was morderſtwá/ iedno z tego wáſzego dźiwnego práwá GórnRozm Fv, A2v, D3v; KochWr 25, 29; Phil R4; Iednák nie idźie to zá tym/ żeby lepiéy bydź miáło nieumieć nic/ niż vmiéć GórnTroas [3]; Tá ieſt krew moiá nowego teſtámentu. Skąd to iáśnie idzie/ iż krew Chriſtuſowá w kielichu/ ieſt krew ofiáry zakonu nowego WujNT 287, 5, 139, 249, 288, 372 (18); WysKaz )?(2v, 15, [24] [2 r.], 32, 33; SkarKaz 208b; Nie idźie to przedśię zá tym, áby ſwego [języka] zániedbáć. Ma Láćińſki, Grécki ſwoię pochwałę, ma Włoſki, ma y Polſki ſwoię GosłCast 5; SkarKazSej 692b; KlonWor 16.

W porównaniu (1): zá pracą w rzeczy poſpolitey vżyteczną/ chwałá ták muśi iść/ iáko ćień zá Słońcem idźie GroicPorz B.

Przysłowie: Grzech zá grzechem idźie. SkarŻyw [237] marg; WujNT 204 marg, Yyyyy4.
Frazy: »jedno z drugiego idzie« = coibilis et hoc coibile Mącz (3): Mącz 105a; ábowiém tu iedno z drugiégo idźie/ ták iż bez piérwſzych rzeczy/ poślednieyſzé nie mogą być rozumiáné GrzepGeom B4; SkarKaz 633b.

»stąd, skąd idzie« [szyk zmienny] (4 : 2): RejWiz 128; OrzQuin C3; NiemObr 77; Zgubá też Pańſtw wſzelákich idzie ſtąd/ gdy w porządku wykonywánia przez káżdego powinnośći ſwey mieſzániná ſie dzieie Phil S2, R4; SkarKaz 635b.

Zwroty: »sekwensem iść« (1): A tu pátrzay iáko to nadobnym sequensem idzie. Bo s pychy przypada zbytek á obżárſtwo/ á z obżárſtwá záſię co napięknieyſzy klenotek opilſtwo ſproſne á ożrálſtwo RejZwierc 61.

»iść po sworze« [= w związku, w parze] (1): muśiſz/ álbo gárdząc Papieżem/ y Królem Polſkim gárdzić: álbo wielbiąc Królá Polſkiégo/ y Papieżá Rzymſkiégo przy nim wielbić: idzieć to po ſworze Pánie miły OrzQuin K2v.

W przen (4):

iść z kogo, z czego (2): bo ná ten cżás nie było iednego cłá álbo drugiego vrzędu gdzyeby żydźi nie roſkázowáli/ Szołtyſy/ Woyty/ y ine wolne ludźi/ s ktorych obrona záwżdy ſzłá/ z wykupowáli. BielKron 416v; SarnUzn H6v.

iść za kim (2): Zá káżdym ſmiertelnym idzie doł álbo grob RejAp Ff4, 60.

1. O genealogii: wywodzić się, być spokrewnionym (100): yako ya yda z myroslawa ktory my był dzyath [...] s. yako my tho wyemy ys slyachathny Maczyey dzvracz ydzye. ZapWar 1525 nr 2345.

iść od kogo (30): GroicPorz ffv; Sufám/ od kthorego idźie dom Sufámithow/ [De Sephupham farmilia Sephuphamitarum] BibRadz Num 26/39, 26/29, 31, 32; Magog/ od ktorego idą Tátárowie/ Turcy/ Párty/ y ich żony Amázones. BielKron 7, 7 [7 r.], 7v, 9, 12v [2 r.], 279 [2 r.], 290v; Genarcha, Pierwſzi ociec ktorego pokolenia/ od którego wſziſtek rodzay ydzie. Mącz 143c, 147c; RejZwierc 125v; A iákożby [Dawidowi synowie] mogli być figurą Chriſtuſá Páná/ gdy by ſie on nie z ich liniey która ſzłá od Sálomoná vrodźił/ ále z tey która ſzłá od Nátáná CzechRozm 156; ModrzBazStryj ¶2v; SkarŻyw [282], 283; iáko Czechowie nie od Czechá podobno idą KochCz Bv, B2.

iść z kogo, z czego (42): ZapWar 1525 nr 2345; BielKron 159, 279; z iednego przodká idziem GórnDworz D3, D2, E; CzechRozm 144, 172; SkarŻyw 575; StryjKron 26, 552; GórnTroas 49; Ale prze wielkość Słowieńſkiégo narodu/ nie śmiałbych ia tego twirdźić/ áby wſzyſcy z tego źrzodłá iść mieli KochCz B2v; SarnStat 990. Cf Zwroty.

iść z czego [= skąd] (3): ZapWar 1527 nr 2376; RejZwierz 92; BVIgárya álbo Wolgárya wielką/ s ktorey my idzyem Słowacy BielKron 170v.

iść przez kogo (1): [Dawid] dwoiákie z ſiebie potomſtwo wypuśćił. Bo to ktore ſzło przez Sálomoná ćieleſne było/ a ktore przez Nátáná duchownym zoſtáło CzechRozm 156.

iść czym (1): potomſtwo iego [Sema] ſzło narodem Páná Kryſtuſowym áż do Dáwidá. BielKron 11v.

iść po kim, po czym (5): BielKron 159; Bo ći wſzyſcy bráćią ſię zowią/ choćiaże nie ták bliſcy ſą iáko rodzeni/ ále po mátce ábo oycu idą. SkarŻyw 242. Cf »iść po mieczu«, »iść po krwi«.

iść skąd [od kogo] (1): Skąd idą Kśiążętá Słuckie. WysKaz 40 marg.

Ze składnią łacinską (1): nieiako oni Zidowie ex vna progenie leui idziecie PaprUp D2v.

Zwroty: »iść na doł« [o linii zstępującej] (1): Wſzyſcy tedy ktorzy idą ná doł iáko ſą Syn/ [...] ſpadek zárowno biorą przed tymi wſzytkimi Perſonámi/ ktore idą wzgorę GroicPorz ff3v.

»iść z domu« (4): ZapWar 1505 nr 1997; Ktori [Zygmunt August] ijdzie z domu wyſſokégo Z pokolenia Iagellowégo. KlerPow 2, 3, 4.

»iść z gniazda« [szyk zmienny] (3): Kſiążę Słuckie Iurgi. TEgo ſławić nie vmiem/ lecż iż z gniazdá tego/ Idzye s pocżćiwych Kſiążąt/ narodu Słuckiego. RejZwierz 90v, 88; PaprPan C3v.

»iść po krwi, z krwie« [szyk zmienny] (2 : 1): SkarJedn 30; Mężá miáłá Toxocyuſzá/ ktory teſz ſzedł z ſtárey krwie Aeneaſzá y Iuliuſzow. SkarŻyw 139; bárzo tá rzecż [rozwój chrześcijaństwa w Persji] Magi/ ktorzy z ſtárodawná zawżdy idąc po krwi/ ſtrożmi y wodzámi nabożeńſtwá Perſkiego byli/ obráziłá SkarŻyw 304.

»iść z linijej« [szyk zmienny] (2): SkarJedn 30; SAmſon w Rzymie z zacnych/ y tych ktorzy ſzli zliniey Ceſarſkiey/ rodzicow wrodzony SkarŻyw 592.

»iść po mieczu [w linii męskiej]« (1): Ale przedſię Kolumny począwſzy od Palemoná idą po mieczu ſwoim torem y genealogią nierozerwáną przez wſzyſtki Xiążętá Litewſkie StryjKron 270.

»iść z narodu, z plemienia [jakiego]« [szyk zmienny] (6 : 3): VHrowiecey ći idą z narodu Greckiego/ Kſiążę Hurká ſławnego/ mieli przodká ſwego. RejZwierz 85v; Bo ſtoi ten Wołowicż/ iście zá Ieleniá/ Chociay ták dawno idzye z Ruſkiego plemieniá. RejZwierz 92v, 81v; RejAp 52; RejZwierc 52v; SkarJedn 48; SkarŻyw 180, 241 [2 r.].

»iść z rodu, z rodzaju, rodem z [kogo]« [szyk zmienny] (6 : 2 : 1): ZapWar 1507 nr 1986 [2 r.]; [Zygmunt August] ijdzie z rodu ſzlachetnégo KlerPow 10; KlerWes A2; Kárzeł Ceſarz dziſieyſzy/ y Ferdynánd Krol Rzymſki/ rodem idą z Gothow krolow Hiſzpáńſkich. BielKron 279; SkarJedn 34; SkarŻyw 241; LatHar 683 marg; SarnStat 884.

»iść wzgorę« [o linii wstępującej] [szyk zmienny] (3): Wnękowie y Wnęczki/ tymże ſpoſobem biorą ſpadek przed thymi co idą wzgorę/ y przed pobocznymi. GroicPorz ff4, ff3v, ff4v.

W przen (15):

iść od kogo (3): OrzRozm K2v; przeto idąc od Chryſtuſá/ y od niego ſie zowiąc: wyrzućiliſmy Márcyoná SkarŻyw 394; SkarKaz 418a.

iść z kogo, z czego (12): Heretykowie mowiąc: iż ten Arryus/ Dioſcorus/ Neſtoryus/ ſteyże ſukceſyey [apostolskiej] ſzli SkarJedn 51; SkarŻyw 394. Cf Zwroty.

Przysłowie: Márnotratcá á Skępiec z iednego domu idą. RejZwierc Bv.
Zwroty: »z domu iść« [szyk zmienny] (7): A ták zazdrość z łákomſtwem/ wieley to ſtanowie/ A s tego domu idą cżáſem y pánowie. RejWiz 174; RejZwierz 52; RejZwierc Bv, 85, 104v, 105, 217.

»z linijej iśc« (2): SkarŻyw 493; Prawdy nie máſz v tych co z liniey Apoſtolſkiey nie idą SkarKaz Oooo2b.

»z rodzaju iść« (1): [Katolicy] máią rodzay y náſtępowánie od tych ktorzy cudá czynili. Doſyć iż vkażą iż oni ich ſą ſynowie/ iż z rodzaiu ich duchownego/ przez ręce kłádźienie idą. SkarKaz 417b.

VII. Występować w jakiejś kolejności przestrzennej lub czasowej (118): ConPiotr 33; BibRadz Ex 28/11; BielKron 151v; Cadit solutio ad Calendas Martias. Czás zapłáty/ álbo kłádźienie pieniędzy ydzie na pirwſzy dźień Márcowy. Mącz 29a; Oczko 30; SkarŻyw 257; KochDz 105; LatHar 331; Ale w Mázowſzu á w Litwie ieſcze doſtáteczniéy włóki ſą wymierzoné y śiedliſká. Polá ná troie idą, co oni rézámi álbo paſzámi zową SarnStat 475.

iść od czego (1): A ieſliſz tego ći co ná cżwartym ſtopniu poświęcenia kościelnego/ od głowy idąc/ poſtáwieni ſą/ przeſtrzegáć máią: dáleko ći więcey/ ktorzy ná pierwſzym/ wtorym/ y trzećim ſtoią SkarŻyw 320.

iść wedle czego (4): Wielkanoc/ nie pod ten czás/ iáko wedle Nicéńſkiégo Concilium iść miáłá/ chodźi Oczko 30; OBIECADŁO WEDLE MEY ORTHOgráphiiéy ták idźie. JanNKar H3v, G3, G3v.

iść przed czym (2): literá druga, która idźie przed nią [przed ypsylon] ćiągnie ią zá ſobą JanNKar G, G2.

iść za kim, za czym [w tym: po kim, po czym (24), za kim, za czym (18)]; et caetera, et quae sequentur multaque praeterea Cn (42): MurzNT 8v; MurzOrt B2; Diar 79; GliczKsiąż N2; Biádá iedná przeſzłá/ á oto idą [veniunt] ieſzcże dwie biedy potym. BibRadz Apoc 9/12; BielKron 165v; Prot E; Także też ieden máiąc ná dáleką drogę iecháć/ prośił drugiego [...] áby mu wſzytko ſpiſał/ cżegoby ná drogę trzebá. Then nie pátrząc/ czo zá cżym idzie/ zgoła ták piſał/ iáko mu co na myſl przyſzło GórnDworz P2v; KochOdpr C4v; Oczko 34v; CzechEp 412; WisznTr 9; Liczćie Biſkupy/ od ſámego Piotrá/ ná ſtolicy iego: á pátrzayćie/ w onym rzędzie ktory zákim idzie. WujNT 68, Apoc 9/12; po ć/ dź/ ś/ ź/ nie idźie tepè [!] y/ iedno zgołá proſtè i JanNKar G2v, F2 [2 r.], G2v; JanNKarKoch F2v, G2 [4 r.]; [żadna rzecz nie jest pożyteczniejsza] iáko pokóy [...] w odeſzćiu do Oycá zebrániu Apoſtolſkiému y wſzyſtkim ktorzy po Apoſtoléch idą powtórzony/ dárowány/ y obiecány. SarnStat 1086 [idem 4] 4, 625, 773, 1255; PowodPr 60; SkarKazSej 690b. Cf »iść jedno za drugim«.

Ze składnią łacińską (1): nie záwżdy criminaliter idzie pro expulſione. SarnStat 509.

W porównaniach (3): GlabGad Mv; Oczko 30v; Zorawie/ [...] zá iednym iáko obiecádło idą. SkarKazSej 690b.

Zwroty: »iść jedno za (po) drugim« [szyk zmienny] (10): Aliud ex alio in mentem venit, Yedna mysl zá drugą idzie/ álbo/ y to y owo mi przychodźi ná pamięć/ álbo/ ná vmisł. Mącz 7a, 41b; RejAp 109v; RejPos 348v [2 r.]; KuczbKat 175; RejZwierc 68v; ieden Koń zá druigim idźie powiązáwſzy ie BielSpr 67v; O tym Státuty ieden zá drugim idą. SarnStat 684, 1262.

»iść koleją« (1): Náznáczenié tych Senatorów ná Séymie ma bydź/ záraz oſób ſzeſnaśćie/ [...] á máią iść koleią/ iáko w Rádźie śiedzą. SarnStat 39.

»iść parami« (1): Więc y dobre bieſiády/ giną miedzy námi/ Rozrádzą ie połmiſki/ co idą parámi. RejZwierz 110.

»[jakim] porządkiem iść« (3): RejWiz 128v; [Liter łacińskich] niemáſz więcey iedno dwádźieśćiá y trzy: ktore tym porządkiem idą. JanNKar B3; PowodPr 2.

bibl. »iść pod rozgą« = być liczonym (1): Też káżda dzieſięćiná zwielkiego bydłá y zdrobu wſzego cokolwiek idzie pod rozgą/ [alias quod transit sub virga; ktore przechodzą pod laſką páſtérzową Wuj] káżde dzieſiąte będzie święte Iehowie. BudBib Lev 27/32.

»iść rzędem, porząd« = ordine ire Cn [szyk zmienny] (7 : 1): Patrz iako w ten wierſzu rząd ſie ſplotł. Bo mowi tak, rodzi, pocżął y porodził, ano tym rządem miało iſc, pocżął rodzi y porodził WróbŻołt C5v; FalZioł I 64a; Po Máchumecie náſtał Kálifá krol Sáráceńſki/ ále iż nie był tey ſpráwy/ vſtáwili Akali/ po nim był Homar/ ten Syryą y Perſyą wzyął/ potym drudzy ſzli porząd/ áż ſie s Turki zeſzli BielKron 165v; GórnDworz C6v; Szli ſwym rzędem Opáći/ y Koſcielni ſłudzy. StryjWjaz C2; SarnStat 359, 772, 877.

1. O treści, słowach w tekście, książce (46): Iuż idą trzy przedźiały na Tertij. WróbŻołt nn8v, oo6, pp3v; BudBib B4; SkarJedn 49; Teraz idą trzy liſty iego [Jana S.]. WujNT 815; [errata] hanba świecka: ma iść marna. CiekPotr 92,92.

iść do kogo, do czego = cytować, wymieniać (9): Lucas then poczyna od criſtuſa a ydzye aſz do adama PatKaz III 108; GrzegŚm 58; SkarJedn 306; SkarŻyw 583; CzechEp 298; A poſtępuiąc dáley/ idę do owych świádkow/ co ich owo ná rokách śiłá ſię oźywa GórnRozm G3v, Gv, I2v. Cf »iść porząd«.

iść gdzie (3): WróbŻołt 11 7; A thu yuż idą rozne przypadki ſwiata tego. RejZwierz 108, 103v.

iść przez co (1): Cżego [cierpień dla wiary] ieſzcże y przed cżáſy Páwłowemi/ przykłády mamy/ pocżąwſzy od [...] Ablá ſpráwiedliwego/ idąc przez Pátryárchy/ y Proroki święte/ y inne/ ktorzy pod ſtárym Teſtámentem/ Pánu Bogu ſzcżyrze ſłużyli NiemObr 3.

iść za czym [w tym: po czym (5), za czym (4)] (9): KromRozm II r2v; KrowObr 222v [2 r.]; SienLek Aaaa2v; ModrzBaz 76v; Po Ewángeliách S. [...] idą porządnie te kśięgi o dzieiách ábo ſpráwách Apoſtolſkich WujNT 391, przedm 29; Drugie dwá Státuty, ktoré á tym idą w Polſkim Státućie, w Metrice znaydźieſz ná końcu, ku téyże rzeczy. SarnStat 512, 5*v.

Frazy: »powieść szła« (1): A s tym czwartych Kſyąg dokonawſzy/ w ktorych porządnie powieść ſzłá/ [...] Piąthe záczniemy SienLek 124.

»rzecz idzie [o czym a. o kim]« (7): BielKron 388v; GrzegŚm 58; tám rzecż idźie nie o Bogu ſámym/ ále o Iezuſie ſynu Bożym. CzechRozm 201v, 29; CzechEp 305, 319; NiemObr 35.

Zwroty: »iść dalej« [szyk zmienny] (2): RejAp 157; Idę [w wywodzie] ieſcze dáley GórnRozm G4v.

»iść porząd [do kogo]« (1): Moiżeſz [...] tylko nieſwoie tego [objawienia Bożego] náucżył/ oni zaſię drugimi/ tákże ta nauká álbo obiáwienie ſzłá porząd áż do Ezdraſzá Proroka. BielKron 46.

»porządkiem iść« (4): LubPs F; aby one właſne ſłowá/ tąż ſpráwą/ albo temże porządkiem w naſzem tekśćie ſzły/ ktorym wkśięgach Hywreyſkich idą. BudBib I B3v, I B4.

»w przod i na zad iść« = poprzedzać i następować (1): To ieſt práwdźiwe wyrozumienie mieyſcá tego/ co káżdy obacży/ gdy ſię ſłowom Apoſtolſkim/ ktore wprzod y ná zad idą przypátrzy. NiemObr 46.

»iść k swej rzeczy« (1): Ale idąc k ſwey rzeczy/ temu ſię dźiwuię/ Ze w wáſzych kołácyách ſmáku nie náyduię. Prot C.

»ad propositum iść« = przejść do sprawy (1): Ale ad propoſitum idąc/ niechay mi to kto pokaże co zá pożytek kiedy ći vczyniłi/ s poyśrzodká wźięći MycPrz II A4v.

VIII. Być przeznaczonym, przyslugiwać komuś; obracać się na dobre lub złe, być z pożytkiem dla kogoś (131): Annati iáko máią idź. BielKron 199 marg; SarnStat 271.

iść dla kogo (1): vczyń poczćiwoſć práwey ręce twoiey [...] á przywroć ią ku pierwſſemu ſtanowi ſwemu/ á choć by to iuż nieſſlo dla niey/ ále wżdy dla ná potem ſyna człowieczego RejPs 120v.

iść do czego (3): Sakry co do Rzymá idą. RejZwierc 187 marg, Bbb2v; GostGosp 152.

iść ku czemu (3): gdi takowey [brzemiennej] mleko płynie znamię ieſt mgłoſci płodu, bowiem to ſamo wychodzi czo by miało iſć iemu ku pożywieniu. GlabGad D7; Ian Ocieſki [...] bel Kantzlerzem Koronnem [...] zonego vrządu iego/ nieſzlo nie ku ſkazie rzetzi poſpolitey PaprUp O; WujNT Col 2/22.

iść na co (20): oto wſſytci na potępienie ijdą OpecŻyw 1; BielŻywGlab nlb 15; RejRozpr E; SeklKat R; Kthory [...] chce poyąć żonę ten ná pokutę idzye. GliczKsiąż Pv; KrowObr 48v; Leop Ier 50/27; Od thego cżáſu Rákuſki dom ná Ceſárſtwo do dziſieyſzego dniá idzye. BielKron 184v; cżęść pieniędzy s ſkrzynie miáłá iść ná murowánie Kámieńcá miáſtá BielKron 416v, 38v [2 r.], 136v, 393; RejAp 165v; RejPos 29, 235, 281v; WujNT Apoc 17/11; SarnStat 357; SkarKaz 384b.

iść pod co (1): iuż nie ſzli pod ſrogi dekret przeklętych onych/ ále byli záchowáni w pokoiu RejPos 117v.

iść w co (23): Ale żeby nam [Pisma święte] ſzły w pożytek BibRadz I *4; SkarJedn 325; PaprUp L3. Cf Zwroty.

Zwroty: »iść w rowny dział [z kim]« [szyk zmienny] (2): [Kryspus uczynił testament] iżby wſzytko kroleſthwo Polſkie ſzło w rowny dział z białłym Leſtkiem ſynem/ á Káźimirzem brátem BielKron 355v; ZapKościer 1580/6v.

»w niwecz iść« = irritum fieri Vulg (3): Leop Num 6/12; O czym więc głupcy mówią bárzo śmiele: Iż gdy duch z párą z człowieká wynidźie/ Pomiéſzawſzy ſie z wiátrem wniwecz idźie. GórnTroas 30; KochFrag 27.

»ić na poły [z kim]« (1): Száty mężowe ty máią idź ná poły z dzyećmi/ A pieniądze/ złoto/ śrebro/ konie iezdne/ zbroiá/ ſtádo/ to wſzytko ná dzyeći przychodzi. UstPraw B2v.

»iść w posłuch« [szyk zmienny] (14): A Przedſięż tho Woyth hárcuie Rad iż panu pochlebuie Lecz to w poſluch máło idzie A co ſie przećiwić gnidzie RejRozpr B2v; BibRadz II 52 marg; GórnDworz C, Hh5v; RejPos 117; SkarJedn 210, 298 [2 r.]; BielSjem 17; ále nie ſzły w poſłuch ſłowá iego. GórnRozm D3v, A, B4; OrzJan 122; PowodPr 84.

»iść ku pożytku, w pożytek« [szyk zmienny] (5 : 5): woda nie ma żadney moci ſama z ſiebie ani też idzie cżłowieku w pożythek GlabGad G2, E8v, Gv, H3, H8v, I3, K4 [2 r.]; KromRozm I I4v; Ia oſobę ſwoię [...] w ty niebeſpiecżnośći przywiodł/ áby tho kroleſtwu temu y wam ku pożytku ſzło BielKron 306v.

»przez [czyje] ręce iść« (1): aboczyem przeſz yey [Maryjej] rącze ydą wſzelkyemu ządayączemu dary ducha ſzwyątego PatKaz II 49v.

»w utratę iść« (1): Wina téſz młodego/ nigdći niezlewá w ſkorniki wiotché. A gdźieby inaczyi/ roſſádzá wino młodé/ ſkorniki/ i wtemże/ i wino śię rozléwá i ſkorniki wutratę idą [utres peribunt] MurzNT Mar 2/22.

W przen (4):
Fraza: »szło na stronę« = było kradzione (1): Młotá álbo ſłodźin ma pilno doglądáć [urzędnik]/ áby nie ſzło ná ſtronę GostGosp 138.
Zwrot: »iść na wiatr« [szyk zmienny] (3): KochOdpr D; Ale kogo gryźie mól zákryty/ Nie idźie mu w ſmák obiad obfity: Zadna go pieśn/ zadny głos nie ruſzy/ Wſzyſtko idźie ná wiátr mimo vſzy. KochPieś 3; KlonFlis D4.
1. Przypadać, należeć się, płynąć (o dochodach, kosztach); congruere Mącz; procedere, redire Cn (60): [sześć lat ziemię orali a siodmy odpoczynienie miáła] á then rok ſiodmy/ żadne práwo/ áni długi/ áni cżynſze álbo podatki nie miáły iść. BielKron 36; WierKróc Bv.

iść do czego (5): BielKron 212; QVártá z tych dóbr Mázoweckich iźdź ma do Ráwy przedśię. SarnStat 367 [idem] 1148, 1205. Cf »iść do ręki«.

iść od kogo (3): A Po cżemuś Włodárzu/ bráćie przedał żyto/ A wſzák od Ziemiáńſkiego/ tu nie idzye myto. RejZwierz 137; BielKron 433v; RejPos 349v.

iść z kogo, z czego (30): LubPs aav; GroicPorz ddv [2 r.], oo3 [2 r.]; Kápłáńſki ſtan z przyrodzenia bogaty ieſt/ przeto że im [...] y z żywych y z martwych idźie? OrzRozm H; BielKron 68, 212; KochSat B; Prot C4v; RejPos 349v; RejZwierc 1v, 237v; podatki teſz bárzo máłe ſzły z onych kráin BudBib 1.Mach 3/29, 3.Esdr 6/25; Pożytek też ktoryby zcżyńſzu ſzedł/ ieſt też záprawdę táki że go nietrzebá lekce ważyć ModrzBaz 121, 122v, 140; ArtKanc P17; GrabowSet Dv, O4v; SarnStat 189, 300, 354, 367 [2 r.], 1148, 1205; GrabPospR L3v; Rad iż mu z frochtu kupą idą groſze KlonFlis C4v.

iść komu (23): A wiele riczerzowi 1. na mieſiącz idzie: Cżyni 9. zło. KłosAlg G2; RejRozpr E4v; RejKup d8, 14; LubPs aav marg; káżdemu wedle pracey dźiał idźie GroicPorz d3v, k4; UstPraw G4v; OrzRozm H; BielKron 212, 215v, 433v; KochSat B; Prot C4v; RejPos 349v; RejZwierc 1v; Trzeći poczet pieſzych ieſt/ ktore zowią Azappi, ći ſą práwi Turcy/ tym nie idzie żadny płáth kiedy nie bywa woyny BielSpr 51v, 15; SkarŻyw 261; ArtKanc P17; GrabowSet O4v; SarnStat 135; KlonFlis C4v.

iść na kogo [= komu] (3): ták ſzedł dzyał ná ſtroże oboźne/ iáko ná ty ktorzy w potkániu bywáli z łupow. BielKron 68; BudBib 4.Reg 12/16; SkarŻyw 502.

iść na co (3): Widźimy/ że ná káżdy dźień bárzo wielki koſzt idźie ná rozmáity ſprzęt ModrzBaz 131, 140; SkarŻyw 261.

Przysłowie: zá tanyą kupią máłe też pyenyądze idą GliczKsiąż M5v.
Zwrot: »iść do ręki« (1): Congruunt illi commoda multa, Ydą mu do ręki. Mącz 150a.
Szereg: »iść abo być« (1): thedi stharoſta [...] powinyen bandzie wyązacz ſzye wymyenye. y oſzyadloſcz dluznika, y dochodi stego ymyenya yeſliby ktore ſzły abo bily, wybyeracz. MetrKor 40/818.
W przen (8):

iść komu (1): wierzącym idźie żywot wiecżny. CzechEp 156.

Frazy:»gardło za gardło idzie« (1): Więc ná to pátrżyć trżebá/ że tu my mieſzkámy bliſko Pogáńſkiey gránice/ ták iż gdźieby gárdło zá gárdło iść miáło / śiłáby náſzych do Turek vćiekálo/ ktorżyby záś Polſcze wiele ſzkodźić mogli. GórnRozm E3.

»głowa za głowę idzie« [szyk zmienny] (4): Mącz 438d; Indźiey po wſzyſtkiem świećie/ niechay idźie głowá zá głowę/ ále Polſkę moię wiymuię/ tam niechay będą plácone głowy. GórnRozm E3v, E3; SarnStat 715.

»oko za oko idzie« (1): Talio, Równe oddánie/ Równa zápłátá/ Równa pomſtá/ gdy oko za oko ręka zá ręke/ głowá zá głowę/ wedle zakonu Moyżeſzowego ydźie. Mącz 438d.

»ręka za rękę idzie« (2): Mącz 438d cf »oko za oko idzie«; SarnStat 715 cf »ząb za ząb idzie«.

»ząb za ząb idzie« (1): Abowiem kiedyby poena talionis ſzłá w tym Páńſtwie, tedyby ręká zá rękę, głowá zá głowę, ząb zá ząb muśiáło iśdź, iáko práwo Moyzéſzowé vczy SarnStat 715.

Zwrot: »swą drogą iść« (2): wſzákże poſági zápiſáné ſwą drógą iśdź máią. SarnStat 591 [idem] 637.
2. Przechodzi co na kogo (2): thá Kráina byłá pierwey ſynow wielkiego Kniáżá/ ktory ſie Wtory vrodźił/ bo ná pierwſzego záwżdy idźie Iedynowłactwo BielKron 433; SkarJedn 31.
IX. Być w obiegu, mieć kurs, cenę (6): Triumviri mensarii, Którzi nád monetą zwierzchność mieli áby odmiáná monet dobrze ſzłá. Mącz 466b; SarnStat 286.

iść u kogo (1): A kto by miał zápiſáne groſze Czeſkie/ táki ie ma bráć po temu iáko v kupcow idą. UstPraw E3.

iść miedzy kim (2): UstPraw E3; Abráhám vſłuchał Efroná/ y odważił mu pieniądze według ſzácunku iego/ [...] to ieſt ćzterzy ſtá Sykłow ſrebrnych/ ták iáko ſzły miedzy kupcy [transeuntis per mercatores] BibRadz Gen 23/16.

Zwrot: »iść w wielkie pieniądze« = drożeć (1): Czemu teraz ty ſztuki idą w wielkie pieniądze Strum E.
X. Wystarczy, godzi się, liczy się, obowiązuje; mieć znaczenie, odpowiadać komuś z jakiś względów (34): RejWiz [A8]; Bo im to niepoydzie co ná on cżás iść mogło. CzechRozm 79; CzechEp 40; świádectwo ſzlácheckié przećiw innym ſtanóm przodek ma, á przećiwko niemu innych ſtanów nie idą SarnStat 68, 474, 842; Wyśmiać złe obyczáie, gdy widźiał że środki Inſze nie ſzły, chćiał z Athen Philemon w żárt słodki. CiekPotr )?(2v.

iść do kogo (2): Bo zła wiárá á odſzcżepiona/ nigdy do Pogáńſtwá nie idzie SkarJedn 398, 399.

iść u kogo, u czego (2): Bo M Panie nie idą te wymowki vPrawa, ktore wm wliscie swym pisywaſz ActReg 163; PowodPr 40.

iść komu (14): KrowObr 94 [3 r.]; mnie Boſtwo zmyslone Nie ſzło Prot A4, A3v; GórnDworz L5; CzechEp 52; mi ten Argument nie idźie ReszPrz 47; SarnStat 625; SkarKaz 3a. Cf iść komu ku czemu, Frazy.

iść komu ku czemu (1): [Licynijus Stolon] Odkłádał ná ſyny drugą rolą/ ále mu tho nie ſzło ku práwu. BielKron 120v.

iść na co (2): Bo Heretycka y odſzcżepieńſka [wiara]/ ná pierwſzą śieybę miedzy Pogáńſtwo nie idzie. SkarŻyw 576, 520.

iść w co (1): WyprPl B3v cf Przysłowie.

cum inf (2): Dzyećiom młodym dawność nie idzye czynić o krzywdę ſwą iedno gdy przyidą ku látom UstPraw Gv4v; Wyſłał do nich Krol máły ſwoie Mirmidony/ Y lud naypotężnieyſzy ktory miał z ſwey ſtrony. [...] A Rimáſpi z ſamoſtrzał ięli ptaſtwo wálić/ Gdy im ſzypow nie zſtało/ zdrowia ſzło ożálić. KmitaSpit C4.

Przysłowie: Cenáć w mieſzek nieidźie WyprPl B3v.
Frazy: »dowod nie idzie« [w tym: komu (1)] [szyk zmienny] (2): on nieborak [Budownik] iáko vmiał wymawiał ſie/ [...] ále mu thá wymowká/ áni dowodi nie ſzły GórnDworz L5; SarnStat 1287.

»(nie) idzie [komu] w smak« [szyk zmienny] (4): GórnDworz B2v; Ale kogo gryźie mól zákryty/ Nie idźie mu w ſmak obiad obfity KochPieś 3; Odmienił wolę twoię: iż to coć ſię przedtym w duchownych rzecżách nie podobáło/ iużći teraz z łáſki iego/ w ſmák idzie LatHar 675; RybGęśli D3v.

»wymowka (nie) idzie« [w tym: przed kim, przed czym (3)] [szyk zmienny] (7): A przeſto tá wymowká nie idzie przed Pánem Bogiem KrowObr 116, 94 [3 r.]; GórnDworz L5; ActReg 163; Przeto tá wymowká nie idźie. SkarKaz 315b.

XI. Wchodzić w skład czegoś, należeć do czegoś, mieścić się w czymś (10): Ieſt pythanie wiele ſkor ſzło na c̃. Cżyni 6. ſkor. KłosAlg G; JanNKarGórn Hv [2 r.]; SarnStat 687.
Zwroty: »w rowny dział iść« (1): oni więcey wyſłużyli v wielkiego krolá/ niżli my w roley wygrzebli: á iednák w rowny dźiał idźiem. SkarKaz 637a.

»w liczbę iść« = in numerum procedere Cn (1): Ató dilácię których ſtroná pozwána werifikowáć wedle Státutu powinna/ w liczbę eſsentialium terminorum nie máią iśdź. SarnStat 1149.

»iść w poczet« [szyk zmienny] (4): Da ten czyńſz/ kthory iedno idzie w poczet [qui habetur in numero a viginti annis et supra]/ tho ieſt ktory by miał dwádzieśćiá lat y wyſſey Leop Ex 30/14; RejZwierc 132; W pocżet pierwſzych [dobrodziejstw boskich]/ idźie ſtworzenie/ odkupienie/ rządzenie LatHar 558; GrabowSet L3.

XII. Szerzyć się, rozchodzić się po czymś, rozprzestrzeniać się (6): CzechEp 161; Płáczćie/ y pierśi tłuczćie/ wyſk niech idźie wſzędźie/ Troiéy od was oſtátnia niech poſługá będźie GórnTroas 11.

iść po czym (3): Słowienſki ięzik barzo ſziroko á daleko idzie po rozmaitich narodach MiechGlab 51; SkarŻyw 269. Cf Fraza.

iść w co (1): GDźie ſą dowćipy/ y rozum wyſoki/ Co ſię do náuk zacnych vdawáły/ A ſtąd/ y ſáme/ tę nagrodę miáły Ze ſławá ich ſzłá/ w świát y kray ſzeroki. GrabowSet H2.

Fraza: »[po czym] idą słuchy« (1): Niechże tey Ośley głowy nie pruchnieią żuchy/ Boć po ſzerokim świećie idą o niey ſłuchy. WisznTr 2.
XIII. Chodzi o co, zależy na czym, jest ważne; toczy się, jest kwestia, spór, rozprawa o coś; rzecz polega na czymś, istotą sprawy jest co, agi, restare, venire Mącz [w tym: o kogo, o co (432)] (436): O cięć o ſamego idzie RejJóz F3, H7v, P4; SeklKat Y3v; RejKup r3v; MurzHist Mv; KromRozm III K3v, O; GliczKsiąż O4v; Abowiem gdźie idźie o zdrowie vbogiego człowieká/ [...] tám trzebá nawiętſzey náuki y nawiętſzego porządku á pilnoſći GroicPorz hhv, c3, ff4v; RejWiz 193; OrzRozm H3; idzie o naſze zbáwienie/ duſzne BielKron 207v, 209, 348v; Restat Chremes qui mihi exorandus est, O Chremesa tilko ydźie/ którego chcę pilnie prośić Mącz 270a; tedy o was idźie/ o Królowie Krześćijáńſcy/ á nie o mię. OrzQuin K3v; GórnDworz I8, R8v; RejPos 335; RejZwierc Av, B4v, 47, 116v, 129v [2 r.] (10); BielSpr 43v; WujJudConf 251; MycPrz I [D]v; ná onym Synodzie Ierozolimſkim nie ſzło o żydy/ ále o ſáme pogány CzechRozm 76, 29, 37, 103v, 107, 125v, 130; Wiele oſob powodowych ábo też pozwánych cżynią przedmowy/ do rzecży o ktorą idźie [ad rem qua de agatur]/ nie nienależące. ModrzBaz 94; Nie o gwałt/ áni o mord/ áni o trućiznę. Lecż o trzy kozki idźie/ o moię iśćiznę ModrzBaz 94v, 28v, 85, 86, 86v [2 r.], 92, 96v, 114v; MWilkHist D3v; nie idźie o plotkiy wymyſły ludzkie. CzechEp 360, 4, 12, 14, 17, 26 (28); CzechEpPOrz *2v, **4; Idźie tedy o chwałę Bożą y o prawdę świętą iego NiemObr 5, 5, 35, 38, 66, 113, 117 [2 r.], 176; KlonŻal D3v; ActReg 13, 58, 59; GostGosp 155; OrzJan 100; Ieſli záſię idźie o ludzkie poſądzánia y przymowki/ á kto kiedy wſzytkim dogodźi? LatHar 253, 56, 57, 253, 510; Y teraz gdy ſzło o poſpolitą wolność/ o práwá/ y o cáłość Rzeczypo. SarnStat 1051, 549, 1196, 1266, 1279, 1295; KmitaSpit B4v; PowodPr 54; SkarKaz 313b; PaxLiz D2; KlonFlis D3v [2 r.].

idzie komu (150): RejJóz C5; RejKup e8, h2, n7, dd6v; BielKom E6v; Diar 37, 89; o osoby nasze nie nam na ten czas nie idzie. DiarDop 110, 110; RejWiz 106v; KochZuz A4v; teraz idźie o Litwę Krolowi z Moſkiewſkim/ o Wołochy z Deſzpotem/ o Polſkę z Turkiem/ o Ifflanty z Krolem Szweckim OrzRozm S4, Qv, P2v; BielKron 131, 243v, 311v; KochSat 83v; Agitur gloria populi Romani, O dobrą powieść pánóm Rzimianóm idzie. Mącz 6a; Parum abhorrens famam, Nie wiele mu ydzie o dobrą powieść/ Wſziſtko mu zá yedno. Mącz 158c, 222d, 432a, 480c; OrzQuin Aa3v, K3, Z2; Prot C3; GórnDworz C7v; RejPos A4v, [36]v [2 r.], 139, 329v [3 r.]; Bo tám temu tylko idzie o rzecży docżeſne/ á tobie iuż nędzniku o rzecży wiecżne. RejZwierc 132, 56, 127v, 129v, 236; im ſzło o wiele perſon zacnych á owym tylko o iednę. BielSpr 38, 19v; WujJud 207v; BudBib I C3v, 1.Mach 12/51; WierKróc B2v; BudNT d2v; CzechRozm 115, 146, 175v; Nie ták mi iuſz oń idzie/ [...] iáko o duſze wáſze SkarJedn 131, 297; Oczko 27; SkarŻyw 130, 274, 304; MWilkHist E; Náſzym ſzło o oycżyźńę á o łupy onym StryjKron 537, 270, 442; CzechEp 47, 98, 146, 240, 327, 349, 353, 365; NiemObr 99, 169; Ieſlić o ſławę idźie/ kto więcey pić może/ Dáięć przodek w tym męſtwie: ſam póydę ná łoże. KochPieś 20; GórnRozm B4, D2v, E3v; ActReg 27, 51, 69, 70, 111, 163; GórnTroas 46; OrzJan 73, 100 [2 r.], 117; LatHar 682; KołakCath C5v; nie idźie nam więcey, ieno o thon litery onéy JanNKar E2v; KmitaSpit C3; CiekPotr 51; GosłCast 49; Lecż Noemu ſzło o ſámego Bogá/ Sżło o wſzytek świát nád ktorym iuż trwogá/ Pewna wiśiáłá. KlonFlis D3v, D3v; KlonWor 14. Cf iść komu u kogo, »co nam idzie«, »o co idzie«, »o gardło idzie«, »o płatne idzie«, »o wszystko idzie«.

idzie komu u kogo = zależy komu na korzyściach płynących od kogo (1): Potym Pan wſpomináć racży owy brzydliwe przeklętniki/ kthorzy ſobie żártuią á práwie pograwáią prawdą Páńſką/ á wyznawſzy ią pochlebuią chodząc przedſię owym co im o cożkolwiek v nich idzie. RejAp 179v.

idzie między kim (9): ZapWar 1553 nr 2685; RejJóz L5; BibRadz Gen 23/15; BielKron 328; wnáuce tylko o ſłowá miedzy nimi ſzło. SkarŻyw 388; między námi nie idźie o piſmo ś. [...] ále tylko o iego wyrozumienie. CzechEp 89, 33, 371; NiemObr 95.

Ze składnią łacińską (4): ActReg 27, 28; Tákié protesſtatiae y ſolennitates obſerwuią, kiedy idźie de violatione et oppreſsione virginum, mulierum. SarnStat 1288, 1284.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby (15), (5), że (3), żeby (2), by (1)] (26): DiarDop 110; BibRadz Tob 10/4; OrzRozm E4; BielKron 236, 355v; GórnDworz C7v; RejPos [36], 329v [3 r.]; Acz mnie tu nie o moię nędzną oſobę/ ále tylko o tę pracę áby iey ku ſzkodzie chwały Bożey nie hydzono/ idzie. BudBib I C3v; BudNT c4v; CzechRozm 128v; SkarŻyw 531; Niemcom ſzło áby łupy odbili StryjKron 442; CzechEp 14, 57; BielSjem 30; idzie oludzie aby vznali ze uwaznie wewsytkich sprawach W.Kr.M. postępować raczysz. ActReg 95, 51, 163; LatHar 82; KmitaSpit C3; PowodPr 48; CiekPotr 51; ZbylPrzyg B4v.

Przysłowia: Ale mi o gęś idźie bym nie przedłużył/ przepiecze ſye nam/ á groch ſkwáśnieie OrzRozm Qv.

Bo wierz mi iż tu iuż nie o rękaw idzie ále o cáłą ſuknię RejZwierc 30v.

Frazy: »co nawięcej idzie« = co najważniejsze (1): Natoc wam pozwole zeſcie ſtroinieiſzi piekniei ſie klaniacie/ lagodniei mowicie/ ale co nawiecei idzie/ takiei conſtantijei wſobie dobronienia praw y wolnoſci iako oni niemacie PaprUp I2.

»co nam idzie [o co]« = nie zależy nam na cżym, nie jest ważne (1): Oni z tego ſię rádowáli mowiąc: á co nam idzie omáiętność/ y tey nabliſzſzey koſzule/ to ieſt ćiał náſzych dla Páná náſzego Iezuſa Chryſtuſa odſtąpiem ſchęćią rádzi. SkarŻyw 130.

»o co(ż) (a. ocz) idzie« [w tym: komu (33)] (49): Diar 89; GliczKsiąż M7; Ale o co mi idzye/ tedyć krotko powiem. RejWiz 46v, 165v, 176, 193; ále ocoż to ma idź miedzy mną y miedzy tobą [inter me et inter te quid est?] BibRadz Gen 23/15, Tob 10/4; Przodkiem Krol nápomináł [!]/ áby z mężnym ſercem á z dobrą myſlą wſzytcy ku bitwie ſzli/ przypomináiąc o co im idzie BielKron 307v, 328; Mącz 413a; RejAp 41; obácż, ſie ocżći idzye/ ieſli ſtátecżnie ſtánieſz przy Pánu ſwoim RejPos 55, A4, A4v [2 r.], 7v, 30v, 54v (15); Ocż poſłowi idzye. RejZwierc 36v marg, 36v, 41, 126v, 127, 137v, Bbb; WujJudConf 251, 254; CzechRozm A6v, 135v; ModrzBaz 85v; CzechEp 110, 163, 328, [393]; wiém o co idźie piſorymie KochMuza 28; KochSz A4; SarnStat 1276. Cf »nie leda o co idzie«.

»[o co] gra idzie« = in eo cardo vertitur Mącz (24): MurzHist B3v; BielKom E6v; my pokornie WKM prosimy i upominamy, abyś w to ostrzej wejrzeć raczył, ocz to i nam i WKM gra idzie Diar 89; OrzRozm E4; Arcybiſkup ná to powiedzyał/ iż nie o rowne rzecży grá idzye / wy dla rozſzerzenia ſwego páńſtwá cudze miáſthá biorąc czynićie/ á my Polacy dla miłośći Krześćijáńſkiey broniąc właſnych gránic s pogány cżyniemy BielKron 410, 56v, [332]2v; In eo cardo vertitur, Ná tym rzecz ſtoyi/ álbo wiśy O to grá idzie. Mącz 38c, 413a; SarnUzn E2v; MycPrz I [D], II A2, B3v; CzechRozm A6v; ModrzBaz 13v, 85; SkarJedn 273, 323, 359, 365, 376; BielSen 13; SarnStat 1284; O prawdę tu grá idźie GosłCast 70.

»nie leda (a. lada) o co (a. ocz) idzie« [szyk zmienny] (3): Abowiem mi nie ládá oco idzie/ ále o Duſzę/ nád ktorą niemam nie droſſſzego. KrowObr 108v; BielKron 220v, 233.

»o (nie)mało idzie« [szyk zmienny] (3): Bo pewnie między wami o niemało idzie RejJóz L5, C5; GórnTroas 26.

»o płatne, o płatną idzie« [w tym: komu (17)] [szyk zmienny] (19 : 1): Czo napilniej pana wżiway Pokycz dawnoſcz nie wynidżie Widzjś żecż odplathną [!] ydżie RejKup n6v; BibRadz 2.Mach 15/17; RejAp 136v; A ocżby to nam owſzem bárziey przyſłuſzáło/ ktorim bárzo o płatne idzie/ dzierżeć ſie ſtárey náuki á ſtárych przywileiow nam od Páná náſzego vtwirdzonych RejPos 37, [36], [36]v, 45v, 132v, 177 (13); RejZwierc [283]v, 119v, [121]v, 207v.

»[o co] prza idzie« [szyk zmienny] (5): Wſzákźe ná długą powieſć świádkow Sędźia niema ſye oględáć/ ále rzeczy tylko gruntownieyſze obáczáć/ á ku ſpráwie o ktorą prza idźie pilnie á bacznie ſtoſowáć. GroicPorz x3v; CzechEp 110, 139, 328, [383].

»[o co] rzecz idzie« [szyk zmienny] (18): vcżynyem doſić themu o co rzecż idzye. GliczKsiąż M7; BielKron 217v, 231v, 412; y owſzem kiedy rzecż idźie o zátrzymánie kmiećiá [imo cum de colono retinendo agitur] ModrzBaz 48v; CzechEp 163, 240; NiemObr 82; materia ſámá to pokázuie o co rzecz idźie. SarnStat 1276. Cf »o wielką (rzecz) idzie«.

»o wielką (a. więtszą), małą (rzecz) idzie« [szyk zmienny] (8 : 3): BielKron 208, 211, 243v, 246, 397v; De summa re dissentiunt, Idzie ym o wielką rzecz. Mącz 432a; SkarJedn A*v, 348; BielSjem 16; tu o więtſzą idźie GrabPospR K2v; Burmiſtrz Dekret feruie/ ſtrony ſię vćiſzą: Bo im idźie o wielką KlonWor 14.

»idzie spor« [w tym: o czym (1)] [szyk zmienny] (2): Ale rzecżeſz/ że cżęſtokroć tá rzecż o ktorą ſpor idźie [id quod controvertitur] bywa ták trudna/ iż niewiedźiec [!] która ſtroná więcey ważnośći ma ModrzBaz 30; CzechEp 371.

»to idzie« [szyk zmienny] (32); [Diogenes] Gdyż iedney noci złodziey mu mieſzek z pieniądzmi vkrasć chciał, á wtym przeczucił, y obacżywſzi żeto o pieniądze idzie rzekł mu wezmi nieboże wezmi, abyſwa ſpała lepiey oba BielŻyw 75; RejJóz A8v, H2v, K4v; RejKup e8; O duſſę á zbáwyenye to idźye/ táko moye yáko twoye. KromRozm II a4; BibRadz Gen 23/15; OrzRozm H3; BielKron 41, 55v, 62v, 72v, 114v (15); RejAp 41; RejPos [36], 72, 106v [2 r.]; RejZwierc 41v; Nie o mięć to nędzniká lichego idźie CzechEp *4, 215; O ſzyderſtwo to idźie: bo iákby vyźrzano Gdźiebym ſzedł/ wſzędźieby mię pálcem ſkázowano. WyprPl Bv.

»o to idzie« = rzecz polega na tym, istotą sprawy jest to [szyk zmienny] (38): Diar 37; DiarDop 110; Prawdáć yeſt iżći y w Polſſce okrom Krákowſkyey Akádemiey ſzkoły ſą/ ále o toć idzye kędyby był dobry preceptor. GliczKsiąż Mv; OrzList g4; OrzRozm E4, P2v; BielKron 131; Mącz 38c; OrzQuin Z2; SarnUzn E2v; GórnDworz C7v; Pánu też záſię o to idzye/ áby nie ſtráćił cżłowieká/ ktorego drogą krwią ſwoią odkupić racżył ſobie RejPos 329v, 329v [2 r.]; WujJud 207v; oto idzie áby práwdá mieyſce miałá. BudNT c4v; CzechRozm 127, 128v [2 r.], 175v; ModrzBaz 29v; CzechEp 14, 227, 242, 359, [383]; NiemObr 82; BielSjem 30; ActReg 12, 51; też o to ſzło Włádyſłáwowi z Amuratem/ o co teraz wáſzéy K.M. z Solimanem OrzJan 117; WyprPl C2v; LatHar 682; KmitaSpit C3; PowodPr 48; CiekPotr 51; PaxLiz C; ZbylPrzyg B4v.

»tu, tam idzie« [szyk zmienny] (22 : 3): Boć tu idzye o ſławę idzye o zbáwienie/ Y to nędzne należy ná tym dobre mienie. RejWiz 193; BielKron 217v, 231v, [3322]v; Quasi isthic minor mea res agatur quam tua, Iákoby tám o mniey mnie ſzło niżli tobie. Mącz 222d; RejPos 57, 139, 198v, 329v, 335; RejZwierc 30v, 36v, 127; BudNT d2v; Nie idzieć tu o mię ſámego/ [...] ále idzie o Zydy CzechRozm 107, 125v; ModrzBaz 85v; SkarJedn 348; CzechEp 227, 327, 360; NiemObr 138; Tu mi idźie o mężá/ owdźie ſerce boli O ſyná/ ia tu niewiém/ co vmyſł móy woli. GórnTroas 46; GrabPospR K2v; GosłCast 70.

»o wszystko idzie [komu]« (3): RejJóz N6; GórnDworz Aa6v; Prżypátrzże ſię tu/ iáko ći dwá nie w klubie ſtoią/ bo iednemu iákoby nic/ poſtrádáć troſzkę máiętnośći/ á zábiwſzy vćieć ná Niſz/ á owemu o wſzyſtko idźie záraz gdy zábije GórnRozm B4.

1. Grozi komuś utrata czegoś, coś jest wystawione na niebezpieczeństwo [o co] (51): GroicPorz L2; BielKron 142v; Periculum famae est mihi, Idźie mi to o dobrą powieść. Mącz 291o; choćiaby też o żywot ſzło [ut si etiam praesens mortis periculum adeundum sit]/ niema ſię zbrániáć roſkazánia. ModrzBaz 114v; Phil L3; SarnStat 1273.

idzie komu (31): de bonis illius agitur/ O máyętność álbo o ziemie mu idzie. Mącz 6a, 2a, 291c, 291d, 353c, 485d; GórnDworz E2; widzi/ iż mu ábo o ſzpetne ochromienie/ ábo o ſzkodliwy vłomek/ idzie zdrowia iego. RejPos 247. Cf »idzie o cześć«, »idzie o gardło«.

Frazy: »idzie o cześć [komu]« [szyk zmienny] (3): Ale w Spráwách hániebnych/ gdźie idźie komu o czeſć álbo o gárdło/ żaden świádectwá wydáć niemoże/ ktory by był młodſzy niż dwádźieſćiá lat. GroicPorz x; De fama et capite suo agitur, O cześć y o głowę mu idzie. Mącz 6a; SarnStat 869.

»idzie o gardło« [w tym: komu (24)] [szyk zmienny] (29): BierEz Q4; SeklWyzn b3; MurzHist G2v; Rękoiemſtwo w ſpráwách vtćiwych mieyſkich/ ćięſzſze ieſth niżli w hániebnych/ gdźie komu idźie o gárdło GroicPorz r4, m3v, in4, r2v, ſ2 [2 r.], ſ3 (11); Causam capitis recipere. Główną rzecz prziyąć ná ſię ku obronie/ to yeſt/ komu o gárdło ydzie. Mącz 36a, 37c; RejAp 196; GórnDworz R3v; RejZwierc 201v, 202, 251; na Káznodźieię należy/ choćiaby mu też y o gárdło ſzło [pro qua mori deberent]/ w Kośćiele wołáć/ grzechy ná ocży wyrzucáć y káráć ModrzBaz 29, [38]v, 88, 89v; SkarŻyw 503; GostGosp 146; OrzJan 78; CiekPotr 82.

»idzie o głowę« = agitur de capite, causa capitis in iure versatur, in iudicium capitis aliquis vocatur Cn [szyk zmienny] (9): Capitis accersitur, O głowę mu idzie/ álbo pozwány ná vtrácenie głowy. Mącz 2a; Capitis res est id est, de vita periculum est, O głowę ydzie. Mącz 37c, 6a, 291d, 353c, 485d; ModrzBaz 85v; SarnStat 1171; Temubych Miał powierzyć pieniędzy? ktoremu, by nawet Szło o głowę, drobnego pieniążká ná wieki Nie wierzyłbym. CiekPotr 73.

»idzie o poczciwość« = agitur fama, caput et fama alicuis defenditur Cn [szyk zmienny] (3): GórnDworz E2; Criminaliter ‒ Zwielkim przewinnienim gdzie opocziwoſsć idze. Calep 270b; A wſzákóż świádki/ gdźie idźie o poczćiwość/ Herbowni/ krewni y powinowáći bydź mogą SarnStat 1159.

»idzie rzecz« (1): Ale ieſli o głowę idźie rzecz/ tedy niezgubá głowy zgołá/ ále zapłátá ſimplex SarnStat 1171.

»o skorę idzie« (1): Wilcy też tego dowiedźiawſzy ſię y podſtrzegſzy że o ich ſkurę idźie/ obeſłáli ſię też/ áby wſzyſcy kędykolwiek byli/ ſchodźili ſię ná iedno mieyſce pod lás CzahTr D3.

XIV. Zmieniać się, przeobrażać się (5):

iść w co (4): LibMal 1544/84v; MOrze ktore w Tráciey dzieli Europę od Aziey ma wiele imion/ gor/ pagorkow/ wyſpow. Nad Konſthántinopolim ku pułnocy zową ie Pontus Euxinus/ v Konſtántinopolim morze ſćieſniło ſie wielkimi ćiáſnośćiámi kthore ſą by drzwi morzá Pontſkiego/ przes kthore Pontus idzie w Propontidem/ á thy ćiáſnośći zową Boſforus BielKron 273v; SLónce pali/ á źiemiá idźie w popiół prawie KochPieś 40; [Król aniołów] Nie obrał ſobie matki z wielkiego znácznego domu/ áby ſię śláchectwem/ ktore bez bogáctwá w kmiećie idźie/ v ludźi chlubił. SkarKaz 489b.

iść za kogo [= jako kto] (1): ácżkolwiek rzecż ieſt nieprzeſpiecżna krolowi iſć zá poſlá á wſzákże ſie nie lękay HistAl E8v.

XV. Nosić się, ubierać się (1):
Przysłowie: Nie pomoże nic świni by ſzłá w złotohławie/ Przedſię oná do błotá á záwżdy w złey ſławie. RejWiz 6.
XVI. W rożnych znaczeniach prawniczych; o postępowaniu sądowym i administracyjnym (116):

iść kim, czym około czegoś = posługiwać się czymś, używać czegoś w jakiejś sprawie (1): SWiádkámi y Rękoymiámi/ rzeczy około vrzędu Ziemſkiégo/ około zwyczáiu ſtárego y záchowánia iśdź niemogą/ ani máią krewni bliżcy/ tego który ie ſtáwi SarnStat 1159.

iść do kogo, do czego [w tym: od kogo, od czego do kogo, do czego (5), z czego do kogo, do czego (2)] (13): Diar 30; Formá Liſtu gdy do Commiſſarzow ſzeſći miaſt idźie Appellácya. GroicPorz oo2v [idem oo2v], a4, bbv, oo2v; ModrzBaz 90, 91; [ziemskie urzędniki] mimo krolá wſzytkę moc w R.P. ſtánowić y ſądzić mieli/ od ktorych/ gdy co ſądzili/ iuż ruſzenie do Krolá iść nie mogło. Phil Q; SarnStat 30, 711, 1143, 1276; Sądy Boże ná ziemi miłośierdzia pełne Idzie áppellácya od ſpráwiedliwośći do miłośierdzia. SkarKaz 3a marg.

iść od kogo, od czego [w tym: od kogo przed kogo (1), od kogo na co (1)] (9): wybráli wſzyſcy iednoſtáynie Dyktatorá Lárgiuſá/ od ktorego iuż dáley nie ſzłá ápellácya. BielKron 106v, 105v, 189; powiedáią/ że ten ſędzia/ ktory naywiętſzą ná ziemi moc ma/ á od ktorego do nikogo niemoże iść ápellácyia [et a quo ad neminem provocatio sit] może wyrok vcżynić wedle tey pewney ſwey wiádomośći ModrzBaz 90, 91; Phil Q; Criminales, któré ſądowi Grodzkiému nalezą. Ale Appellácia od nich idźie ná Trybunał SarnStat 498, 1143; SkarKaz 3a marg.

iść z czego [w tym: z czego przez co (1)] (3): y s Polſki do Niemiec Appellácye nie idą GroicPorz a4, bbv; SarnStat 809.

iść przeciw komu (4): Ná powodową ſtronę należy/ ſpráwę/ ktorą przećiwko pozwánemu idźie/ iáśnie miánowáć ModrzBaz 94v, 87v; SarnStat 857, 871.

iść na co (5): KV wypráwieniu á ſkończeniu Appellácyey kthora idźie ná wyſzſze Práwo/ dálſzy dźień ieſt ſzeſć niedźiel/ licząc then czás/ od tego dniá/ w ktory ſye sſtánie Appellácya. GroicPorz bb2; a exceptię [...] nie dáley iedno ná Wiécá mogą iśdź y mieyſce mieć. SarnStat 1171, 7, 498, 809.

iść przed kogo (1): áby ápellácya od rády álbo Senatu ſzłá przed poſpolſtwo BielKron 105v.

iść przez kogo, przez co (3): BielKron 208; ActReg 82; tedy iuż té kauzy dáley z Wiéców przez Appellácią nie máią iśdź ná Seym/ y nie ma bydź w nich dopuſczána z tych to Wiéców. SarnStat 809.

iść za czym (3): [sprawy sądowe] któré ná Wiécách/ té ná Wiécách: etſic conſequenter. A officij cauſae Podláſkié zá Dworem iśdź máią SarnStat 742, 565, 771.

Fraza: »pozew idzie« (1): Cáły dźień go [chytrego dłużnika] nie vyźrzyſz: w wiecżor ſię vkaże/ Kiedy iuż ſwemu ſłudze Woyt do domu każe: Gdy iuż pozwy nie idą KlonWor 74.
1. Obowiązywać, być w poszanowaniu, obejmować, dotyczyć (28): Pomjlcż każdy a bądż pilny Decret ydże nieomylny RejKup ee3v; Nie mamy [sprawiedliwości], bo prawa nie idą, Pan sprawiedliwości nie pilnuje Diar 34; RejWiz 148v; BielKron 348v; Niechay tho práwo idzye zrządzone od Bogá/ Niech ſie ná Imię iego kłánia káżda nogá. PaprPan B2; GórnRozm L2; Dawnośći Ziemſkié czáſu pokoiu idą. SarnStat 778, 715, 778 [3 r.], 779, 781, 809 (13); CiekPotr 64; Iedno dowiedź że twoiá ábo twego dziádá/ Nie idźie praeſcriptio: tu gdźie záſzłá zdrádá. KlonWor 44.

iść komu (6): Diar 34; OrzRozm T; Ale kiediby tu y práwá/ y vrżędnicy dobrży byli/ nie lepieyby ſzło prawo bogátym niżli vbogiem GórnRozm 12; ActReg 163; ABy iuż we wſzytkich páńſtwách/ iáko w iedney Rzeczypoſpolitéy/ iednáka á nie odwłoczna ſpráwiedliwość ludźióm iść mogłá SarnStat 57, 183.

iść przeciw komu (1): A ieſli téż Woźny będźie miał zſobą ná widzeniu Komorniká Podkomorzego/ y Szláchtę/ á z nimiby ono widzenié odpráwował y w ſądźie zeznawał/ przećiw tákiému nie idźie tá vſtáwá y winá. SarnStat 1161.

W charakterystycznych połączeniach: idzie prawo (7), dawność (4), preskrypcyja (3).

Przysłowie: musi prawo prawem isc kozdemu ActReg 163.
2. Przysługiwać (24): GroicPorz ſ3v, oo2v; STAROSTA Kámieniecki y z Szláchćicem, którégo poddány rozbóynik, ſpráwiedliwość ma czynić w Ruśi, á Appellácia nie idźie. SarnStat 501, 6, 636, 679.

iść od kogo (4): Od ktorych Sędźiow áppellácya nie idźie/ á w ktorych Spráwách. GroicPorz cc2v; OrzRozm T3v; BielSpr 50y; SarnStat 874.

iść wedle (a. według) czego (2): A wſzákóż pręſcriptia ma iść o głowę wedle Státutu [Tamen praescriptio de homicidio in robore conservari debet JanStat 613]. SarnStat 609, 874.

iść komu (10): Pozwánemu kiedy Odwłoki nie idą GroicPorz f3v, nn2; UstPraw E2; Dilácia temu idzie, kto bierze ná kwit SarnStat 698, 68, 591, 613, 636, 639, 1167.

iść przeciw komu (1): przećiw dziećiom któré lat nie máią dawność nie idzie SarnStat 778.

iść między kim (2): Ktore Práwo tylko idźie między tymi Perſonámi/ co ſą na proſtey Liniey. GroicPorz ff4, ſ4.

W charakterystycznych połączeniach: apelacyja (6), odwłok (4), preskrypcyja (4) idzie.

3. Toczyć się, odbywać się (o sądzie, procesie) (32): DNi w ktore żadne Sądy nieidą/ ſą troiákie. GroicPorz o3v; UstPraw K2; ModrzBaz 85v; GórnRozm H4, K4; ActReg 5v; W niebytnoſoi Królewſkiey iáko ſądy isc máią. SarnStat 6; z któréy przyczyny ſądy bywały lekko ważoné/ y leniwo ſzły [propter quod iudicium parvi pendebatur et debilitabatur JanStat 489] SarnStat 785, 6, 542, 770, 808; PowodPr 67.

iść wedle czego (3): GroicPorz B4, C2v; Iż káżda ſpráwá rzeczy oſądzonćy wedle niego [artykułu 67] iśdź ma SarnStat 874.

iść o co (7): A ty odwłoki máią ſye rozumieć w ſpráwách vtćiwych/ gdźie rzecz idźie o dług/ o Imienie/ co zową in Ciuilibus GroicPorz ſ3, d, aa3v; UstPraw H3 [2 r.]; A kiedyby te ſpráwy ſzły [quod si causae tenues essent] o máłe rzecży/ toby łácniey z ćierpieć: ále wielekroć bywáią bárzo wielkie/ ábo o gránice imion/ ábo o cáłe imioná ModrzBaz 90v; SarnStat 676.

iść przez co [= jak długo] (2): Iáko wedle zwyczáiu Miáſtá Krákowá/ pierwſzy wyłożony Sąd/ [...] tákże idźie záwżdy przes dwie Niedźieli/ áż do Niedźiele Stárego Mięſopuſtu GroicPorz 1, k4v.

iść czym [= w jaki sposób] (7): GroicPorz k4v; aby Sądy swym porządkiem szły kendy czas y mieysce wWXL. pewne dla sądow swych Krolewskich postaniawiąmy. ActReg 44; W inſzych powiećiéch zwykłym obyczáiem [roki] iśdź máią. SarnStat 734, 6, 700, 733, 735.

iść za czym (1): Sądźić máią [sędziowie] ſpráwy wſzytkié od ſądów Ziemſkich/ y Grodzkich/ [...] y wſzyſtkié inſzé którékolwiek zá Dworem náſzym Królewſkim idą SarnStat 869.

W charakterystycznych połączeniach: sądy idą (7); rzecz (4), sprawa (3) idzie.

*** Bez wystarczającego kontekstu (5): idź/ iédź/ śiądź/ żołądź/ Od ć ſpunctem mało rózné/ iedno iſz niemowięmy/ ićie/ ale idźie/ iećie ale iedźie MurzOrt By; JanNKar H4 [2 r.].
*** Dubium (1): Iest Graphik Szwed przez ktorego się tę rzeczy idzie on choć ignarus rerum iedno zapieniądze y iuż z Bucella azgdy Practikę wziął. ActReg 157.

Synonimy: I. 1. chodzić, ciągnąć, jechać, kroczyć, naśladować, przechodzić się, schodzić, stąpać, wędrować; a. chodzić; c. mijać, zmijać; d. nadchodzić; c. gonić, ścigać, śledzić; 2. brać się, pośpieszać, przybywać, uczęszczać, udawać się, wyruszyć; b. unosić się, wznosić się; c. odchodzić; α. precz; β. uchodzić, uciekać, umykać; d. ślubować się; 3. nacierać, nadciągać, uderzać, wyprawiać się; II. 1. krążyć, lecieć, obiegać, opadać, osiadać, poruszać się, przechodzić, rozchodzić się, szerzyć się, toczyć się, wchodzić, wychodzić, wznosić się; a. chodzić; b. dostarczać, nadchodzić, pochodzić, przychodzić; c. płynąć, przepływać, spływać; 2.a. przechodzić, rozchodzić się, wchodzić; c. uchodzić, wchodzić, wznosić się; d. kropić, padać; e. ciec, płynąć, wypływać; f. latać, płynąć; g. rosnąć, rozwijać się; a. obracać się; 3. mijać, nadchodzić, przychodzić, upływać; III. dziać się, toczyć się; 1. darzyć się, fortunić się, poszczęścić się, powodzić się, sporzyć się, udawać się, wieść się; IV. postępować; 1. naśladować, słuchać; 2. zmierzać; 3. brnąć; V. ciągnąć, prowadzić, wieść; VI. pochodzić, wynikać, wypływać, wywodzić się; 1. pochodzić, wywodzić się; VII. następować; VIII. obracać się, przechodzić, przysługować 1. należeć się, płynąć, przypadać; 2. chodzić; X. liczyć się, odpowiadać, uchodzić, wystarczać; XI. należeć, wchodzić; XII. rozchodzić się, szerzyć się; XIV. przemieniać się; XVI. przedkładać, stosować, używać; 1. obejmować, obowięzować; 2. przysługować.

Formacje współrdzenne: dojść, nadejść, odejść, podejść, przedejśćzejść, zejść się; obyść, pość, prześć, przyść, przyść sięzaść; wnić, wyniść, wzniść; obyść się, ujć.

Cf IDĄCY, [IDZENIE], 1. IŚCIE

TGWG