[zaloguj się]
[pdf]

POŚWIĘCENIE (235) sb n

poświęcenie (197), poświącenie (13), poświęcenie a. poświącenie (25); poświęcenie : poświącenie Leop (18:2), WujJud (6:8), SkarŻyw (13:1), WujNT (27:2).

o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N poświęcenie poświęceniå
G poświęceniå
D poświęceniu
A poświęcenié poświęceniå
I poświęcenim, poświęceniém
L poświęceniu

sg N poświęcenie (49); -é (3), -(e) (46). ◊ G poświęceniå (58); -å (50), -a (1), -(a) (7); -å : -a Leop (11:1). ◊ D poświęceniu (15). ◊ A poświęcenié (47); -é (2), -(e) (45). ◊ I poświęcenim (16), poświęceniém (10); -im PatKaz III (2), KromRozm III, KuczbKat, WujJud, CzechRozm (6), SkarŻyw (2), NiemObr, SkarKaz; -ém BielKron, SarnUzn, RejAp, BiałKat, CzechEp (2), LatHar, -im : -ém WujNT (1:3); ~ -ém (1), -(e)m (9). ◊ L poświęceniu (37). ◊ pl N poświęceniå (1). ◊ A poświęceniå (2).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: poświęcenie od kogo (5).

Sł stp: poświęcenie a. poświącenie, Cn s.v. poświącanie, Linde XVII w. (z Cn) s.v. poświęcić.

I. Rzeczownik od „poświęcić” (224):
1. Napełnienie błogosławieństwem, uświęcenie, uczynienie świętym; sanctificatio Vulg, PolAnt (129): PatKaz I 13; ta doſtoyna panna wzyąla (z wyecznoſcy) od boga wſzechmocznego dwoyakye poſzwyączenye w począczyu yey uyecznym PatKaz II 37; Ale panna Marya nyeſkazona any naruſſona w yey począczyu zadnem grzechem A przetoſz w yey począczyu nyepotrzebouala poſzwyączenya, ale od uyekow yuſz bądącz wboſthwye ſzwyąta byla PatKaz II 79, 37, 37v, 78v [2 r.], 79; [pisze doktor] o począczyu panny maryey poſzwyączenye nycz nyeyeſth ynſzego yedno puſzczenye ducha ſzwyątego wduſchą poſzwyączona PatKaz III 93, 87v, 93, 93v, 95v, 96 [2 r.] (11); SeklKat Pv; LubPs dd2v; KrowObr 106; ocżyśćiaymy ſie ze wſſelákiego pokálánia ćiáłá y Duchá/ doſkonále cżyniąc poświącenie w boiáźni Bożey. Leop 2.Cor 7/1, Ps 131/18, Ez 37/26; Y błogoſłáwił Bog dniowi ſiodmemu á poſwięcił go (marg) Błogoſláwieńſtwo to/ nie inego nie ieſt iedno chwálebne nieiákie poſwięcenie [...] (–) BibRadz Gen 2/3; Mącz 367a; RejPos 349, 349v; Iż przez prośby/ które nád wodą gdy ią błogoſłáwim czynimy/ Duch święthy zſtępuie: y dawa poświęcenia onéy wodźie BiałKat 241; BudNT 2.Cor 6/19[7/1]; gdyś ono po vſpráwiedliwieniu poświęcenie wſpominał: ktore należy w pobożnym y świętobliwym żywoćie/ á w vcżynkách z odnowionego duchá vmyſłu cżłowiecżego pochodzących CzechRozm 224, 215v; Miał ſobie zá wielką rzecż pobożny Ceſarz/ aby ná iednę noc/ nędze ſługi Bożego zkoſztowáć/ á od mieyſcá gdzie ćiáło iego legáło poświęcenia nieiákiego doſtáć. SkarŻyw 573; A iż Bog tą rzecżą [tj. udzieleniem Ducha Św.] vcżćił y vracżył/ Iezuſá cżłowieká ſyná ſwego miłego/ ſłuſznie dla tákiego poświęcżenia Bogiem go zwáć mamy. NiemObr 102; dawa tym znáć [pismo]/ iż pan Chriſtus nie ieſt iákim przedwiecżnym Bogiem/ ále iż go Bog ná to/ áby Bogiem náſzym był przez poświęcenie zupełne/ wyſtáwił y zálećił. NiemObr 103, 101 [2 r.], 255, 102);">], 102, 103, 111, 118 (11); KołakSzczęśl B4; Wzięlić byli pierwey Duchá S. ná krzćie/ ná grzechow odpuſzczenie y poświęcenie WujNT 429, 2.Cor 7/1; PowodPr 50; Co zá poświęcenia potrzebowáło dźiećiątko ono [tj. św. Jan]/ godźi ſię przypomnieć. SkarKaz 577a, 577a [2 r.], b [2 r.], 581b, Oooo2b.

poświęcenie czego (2): Abowiem on kośćioł był figurą kośćiołá Swiętego Krześćijáńſkiego y poſwięcenia iego. KrowObr 102v; święte taiemnice niech wezmę ná vleczenie/ oczyśćienie/ oświecenie/ vzdrowienie zbáwienne/ y poświęcenie duſze y ćiáłá mego LatHar 210.

poświęcenie przez co (1): Tákże też o Kroleſtwie niebieſkim y żywoćie wiecżnym: o wiernych vſpráwiedliwieniu: odkupieniu/ ocżyśćieniu/ poświęceniu/ przez śmierć y kreẃ Chriſtuſowę [...] nie mogą żadnego ná ſumnieniu iego vpewnić CzechRozm 111v.

poświęcenie czyje [= kto jest poświęcony] [w tym: G sb i pron (10), pron poss (3), ai poss (1)] (14): Thrzeczye poſzwyączenye bylo they myley panny od ducha ſzwyątego PatKaz II /40, 38v; Tu chczą vypyſacz o maryey panny poſzwyączenyu wzyuocze ſwey matky ſzwyątey anny PatKaz III 92v, 95v, 96v; KromRozm II t; KromRozm III D7v; á wy kthorzyſcie wyzwoleni od grzechu/ macie owoc wáſz poſwięcenie wáſze. RejPos 261; Y ieść będą to/ przes co ſię vbłagánie ſtáło/ ku nápełnieniu rąk ich/ ku poświęceniu ich [ad sanctificandum eorum] BudBib Ex 29/33; Lecż ná ten cżás doſyć niechay będźie/ o poświęceniu Páná Chriſtuſowym: z ktorego Pan Chriſtus/ przed onymi żydy niewiernymi/ dowodźił Boſtwá ſwego. NiemObr 104, 77, 102; WujNT 1.Thess 4/3; O poświęceniu Ianá w żywoćie mátki iego SkarKaz 576a.

poświęcenie czyje [= kto poświęca] [w tym: G sb (5), pron poss (3), ai poss (2)] (10): Powſtańże ty miły Pánie/ [...] á day nam ſwe poſwięcenie. LubPs dd2v, Sv; Leop Ez 37/28; Y wypełniłoby ſie ono poświęcenie Moiżeſzowe/ ktore był iemu Pan roſkázáć racżył RejPos 349; BiałKat 283v; WujNT 372. Cf »poświęcenie Ducha (Świętego)«.

W przeciwstawieniach: »nieczystość (2), plugawość, żądze pożądliwości ... poświęcenie« (4): áby vmiał káżdy zwas ſwoy ſąd rządzić w poſwięceniu y w vććiwośći/ á nie w żądzach pożądliwośći/ iáko pogáni/ ktorzy Bogá nieznáią. KrowObr 64, 64; RejPosWstaw 22; Boć nas Bog nie wezwał ku nieczyſtośći: ále ku poświęceniu WujNT 1. Thess 4/7.

W połączeniach szeregowych (11): Gdy go ábowiem wyznawamy Oycem/ y odpuſzczenié grzéchów/ y zágubienié okruthnych mąk/ vſpráwiedliwienié y łáſkáwé poświęcenié/ wybáwienie wieczné/ y przywłaſzczenié w dźiedźictwo króleſtwá Bożego: á nie tylo przywłaſzczoné ſynowſtwo wyznawamy BiałKat 198v; CzechRozm 27v, 111v; CzechEp 109, 217; ták też [Chrystus] od niego [Boga] wſzytko miał y ma: y poświęcenie/ y moc/ y chwałę/ y wſzeláką zwierzchność/ y páńſtwo/ y zupełność wſzytkę/ w ktorych rzecżách/ Boſtwo iego vpátruiemy NiemObr 100; LatHar 210, 489; Może być czáſem ták wielka łáſká Boża ludziom daná/ [...] że mogą mieć grzechow odpuſzczenie/ vſpráwiedliwienie y poświęcenie/ przed przyięćiem zwierzchnich Sákrámentow WujNT 441, 402, 591.

Wyrażenia: »poświęcenie Ducha (Świętego)« = sanctificatio Spiritus Vulg (5): ktory [Bóg] mocą boſtwá ſwoiego ſłowem [...] vcżynił y ſtworzył ieſt wſzytko y wypełnił/ á poświęceniem Duchá s. vmocnił BielKron 155v; lecż Chriſtyáninem prawdźiwym żaden być nie może/ ktoby wiárą prawdźiwą/ przez poświęcenie duchá ſpołecżnośći z Chriſtuſem pánem nie miał. NiemObr 146; WujNT 2.Thess 2/13, 1.Petr 1/2, s. 797 marg.

»duch poświęcenia; wedle ducha poświęcenia« = natura boska Chrystusa (w przeciwieństwie do natury ludzkiej); secundum spiritum sanctificationis Vulg [szyk 4:1] (4;1): 12. A prośi ná pothym [Dawid] o duchá poświęcenia. [Cf Serce cżyſthe ſtworz we mnie o Boże/ á duchá práwego odnoẃ we wnętrznośćiách moich. Ps 51/12] BibRadz Ps 51 arg; CzechRozm 22v, 33v; Iż Iezus Chriſtus z naśienia Dawidowego ſpráwiony wedle ćiáłá/ ieſt ſynem Bożym okazány/ w mocy wedle duchá poświęcenia/ z powſtánia od vmárłych rć. CzechEp 314; WujNT Rom 1/4.

»gora poświęcenia« = góra Syjon, tj. Ziemia Święta (1): Y przywyodł ye do gory poſwyęcenya ſwego [Ps 77/54: in montem sanctificationis suae]/ Ktorą gorę obráłá można ręká yego LubPs Sv.

»poświęcenie krwie [= przez krew]« (1): A wnetże yuż ledá zebránye/ ktore ſye wyárą/ ſwyętobliwoſcyą náuki y żywotá/ á poſwyęcenim krwye páná Kryſtuſowey bući/ yeſt on koſcyoł/ o ktorym tu mowimy KromRozm III D7v.

»poświęcenim poświęcony« (2): ktory tak mouy o oſoblyuey pannye nye yeſt zadne uątpyenye aby ona w maczyerzyſznych yeſcze bądącz wnąthrznoſzczyach uyſſzym poſzwyączenym nyebyla poſzwyączona PatKaz III 94; BibRadz II 120d marg.

Szeregi: »łaska i poświęcenie« (1): [Małżeństwo] Ieſt wielkim Sákrámentem. [...] Dáie łáſkę y poświęcenie. WujNT Zzzzz4v.

»usprawiedliwienie i poświęcenie« (2): NAoſtátek przyſzedł ſam Kryſtus ná świát/ ábyſmy będąc przezeń poświęceni y ocżyśćieni od grzechow/ [...] zaprzeli ſię rzecży ćieleſnych marg) Vſpráwiedliwienie y poświęcenie. (–) BibRadz *7v; CzechEp 362.

»zbawienie i poświęcenie« (1): [Kacerzowie nie wierzyli] iżeby prawdźiwye dla zbáwyenya y poſwyęcenya ludzkyego kreẃ ſwoyę ſwyęthą przelał y vmárł KromRozm III D7v.

W przen [czego] (1): O czći kośćiołow świętych y o ſerdecznym poświęceniu ſerc náſzych z przykłádu Zácheuſzá. SkarKaz 456.
Przen (15): Yákoſcye wydawáli członki wáſſe ku ſlużbye nyeczyſtoſći y nyepráwoſci ná nyepráwoſć/ ták teraz wydawayćye członki wáſſe ku ſlużbye ſpráwyedliwoſci ná pośwyęcenye. KromRozm II mv.

poświęcenie czyje (1): Wſtáń panie w odpocżynienijé twoie/ ij archa poſwięceniá twégo/ to ieſt ciało panny Marié. OpecŻyw 180.

a) O Chrystusie; zawsze w połączeniach szeregowych [w tym: bibl. 1.Cor 1/30 i w nawiązaniach do tego wersetu (10)] (12): wſzytki złe rzetzy/ wniwetz obroćić/ á dobre ná to mieyſce poſtáwić: Cżego áni żadny Swięty [...] niemoże vtzynić/ okrom ſámego Páná Iezu Kryſtá [...]/ ktory on ſam tylko ieſt/ żywoth/ mądrość/ ſpráwiedliwość/ poſwięcenie/ Pan naſz/ y bog naſz. KrowObr 214v; SarnUzn B8v; CzechRozm 8v, 143, 173v, 219v; CzechEp 298; Ale z niego wy ieſteśćie w Chriſtuśie Ieſuśie: ktory ſię nam sſtał mądrośćią od Bogá y ſpráwiedliwośćią y poświęcenim y odkupienim WujNT 1.Cor 1/30.

poświęcenie czyje [= kto jest poświęcony] [zawsze: pron poss] (4): Páná ſwego mieycie ná nawiętſzey piecży/ á on niechay będzie ſtráchem wáſzym/ á ten niech będzie y poſwięceniem wáſzym y kámieniem obráżenia wáſzego. RejAp 179; gdyż on [Chrystus] ieſt náſzą ſpráwiedliwośćią/ odkupienim/ poświęcenim/ y mądrośćią od Bogá. CzechRozm 40, 94; CzechEp 271.

b) Miejsce święte, uświęcone [czyje] (1): Y rzekł Amázyás do Amoſá: Thy kthory widziſz/ Idź/ á vćiekay do źiemie Iudſkiey: iedzże tám chleb/ y prorokuy tám y w Bethel niechćiey więcey prorokowáć: Bo poświęcenie Krolewſkie ieſth/ y dom kroleſtwá iego. Leop Am 7/13.
a. O sakramencie Eucharystii (5): Bo nie inſzyć ieſt Chriſtus: áni ſie iego święte Ciáło odmieni: ále moc poświącenia/ y łáſká ożywiáiąca záwſze trwa w Sákrámencie. WujJud 224v, 241.
Wyrażenia: »poświęcenie boskie« (1): Cóż rzeczemy o poświęceniu (w ónéy ſpráwie Ciáłá Páńſkiégo) Boſkim: gdźie ſámy ſłowá Páná Chryſtuſá tę táiemnicę ſpráwuią? BiałKat 321.

»ciała bożego poświęcenie« (2): Ciala bożégo poſwięcenié ij vſtawienié. OpecŻyw 93 [idem] OpecŻywSandR nlb 3v.

Szereg: »poświęcenie i ustawienie [= ustanowienie]« (2): OpecŻyw 93; OpecŻywSandR nlb 3v cf »ciała bożego poświęcenie«.
2. Obrzęd ceremonia święcenia przy pomocy odpowiednich słów, znaków, gestów; konsekracja (55):
a. W religii chrześcijańskiej (51): ktory lud Pan Kryſtus nie Cżyscem/ ále krwią ſwoią Swiętą otzyśćił/ y poſwięćił/ tzemuſz ieſztze inſze otzyśćienia y poſwięceniá ſobie zmyſlaćie? KrowObr 77v; przyſzli do iedney źiemiánki ná wśi/ rzekli iey: Pani ślachethna náwiedza ćię Kryſtus z Apoſthoły ſwymi ofiáruy ſie im [...] maſz iákie obruſy albo prześćieradłá ku poświęceniu BielKron 420v; WerGośc 218.

poświęcenie czyje, czego (2): Gdyż iednák thák widamy/ iż by pokrzywę nabárzyey kropił y żegnał/ tedy iednák káżda párzy: [...] nic żadne nie odmieni nigdy/ prze ono poſwięcenie ſwoie/ przyrodzenia y właſnośći ſwoiey. RejPos 305. Cf Wyrażenie.

poświęcenie czyje [= przez kogo] (1): ktore [pomazanie] z Oleiu y z Bálſámu iáwnym y poważnym Biſkupim poświęcenim ſpráwione bywa. KuczbKat 150.

Wyrażenie: »poświęcenie kościoła« (1): Poświęcenie kośćiołá P.Már. ad martyres LatHar [++3].
Przen [w tym: czego (5)] (6): Aleć iednéy rzeczy téy to wieży nie doſtawa. (–) A czegóż ieſzcze? (–) Poświęcenia OrzQuin Mv, Mv marg, Ov; iákoby kto mogł nalepiey ſpráwić wierne ſerce ſwoie/ á okazał káżdy powinność ſwoię Pánu Bogu/ [...] tedyby to wielkie było poświęcenie mieyſcá onego [tj. miejsca modlitwy] RejPos 349, 351v.
Wyrażenie: »poświęcenie [czyje] Panu Bogu« (1): ábychmy [...] záchowywáli ſie tobie [...] wedle ſwiętego roſkazánia twego. A to iuż twemu Krześćiáńſkiemu rozeznániu poruczam/ ieſliby to nie wdzyęcżnieyſze było poświęcenie Pánu Bogu twemu/ y twoie/ y mieyſcá onego twego: á niżli náſtáwiawſzy świecżek á wywieśiwſzy chorągiewkę cáłą noc zá bębnem á zá piſzcżáłką biegáć. RejPos 350v.
α. O sakramencie Eucharystii (36): y mową Chryſtuſową then Sákráment [kapłan] ſpráwuie: przed poświęceniém chléb proſty ieſt: ále gdy ſłowá Chryſtuſowé przyda/ z chlebá ćiáło ieſt Chryſtuſowé. BiałKat 321; Ktoby mowił/ że ſie nie godźi Ciáłá Páńſkiego záchowáć/ ále nátychmiaſt po poświąceniu ludźiom ie trzebá rozdáwáć [...]/ ten przeklęty niech będźie. WujJud 264, 163v, 174v [3 r.], 176v, 224v, 263v; Ná Mſzy ſwoiey ábo obiedniey/ chlebu proſtemu á ieſzcże nie poświęconemu kłániáią ſię y pádaią: á po poświęceniu żadney cżći przenaświętſzemu Sákrámentowi y ćiáłu Bożemu/ nie cżynią. SkarJedn 345; Záſie chleb y wino w ćiáło y krew [...] Iezuſa Chryſtuſá niepokalánym poświącenim przemieniwſzy: wſtąpił ná kázálnicę SkarŻyw 511; Y byłá tá vſtáwá [...] nawyżſzego Biſkupá y Męcżenniká Anákletá [...]. áby wſzyścy ołtarzá Páńſkiégo ſłudzy/ tych cudownych táiemnic/ po poświęceniu/ co dźień vcżeſtnikámi ſię sſtawáli. LatHar 252, 188, 193 [2 r.]; iż ćiáło Páńſkie ieſt w Sákrámenćie/ nie przez robotę piekárſką/ ále przez poświęcenie/ y mocą ſłow P. Chriſtuſowych. WujNT 147, 115 [2 r.], 180, 723 [2 r.].

poświęcenie czego [= przez co] (1): Wino y wodę w kielich leią/ ále sſtawáią ſię krwią/ przez poświęcenie ſłow niebieſkich WujNT 180.

poświęcenie czyje [= przez kogo] (1): Słyſzę że niektorzy powiádáią/ áby Páńſki Sákráment miał vtráćić poświęcenie ſwoie/ gdyby co z niego ná iutro zoſtáło. WujJud 241.

W połączeniu szeregowym (1): Bo wſzyſtko co ſie we Mſzy y przed Conſecrácyą dźieie/ ku iednemu ſie ściąga y ieſt iedną ofiárą choć oná właſnie w poświąceniu/ w ofiárowániu á w pożywániu należy. WujJud 180v.

Wyrażenia: »poświęcenie chleba (i wina)« (2): przeto nie Zophiſte Rzymſcy/ ále Kośćioł Powſzechny tego záwſze náucżał że po poświąceniu chlebá y winá/ iuż tám więcey chleb chlebem/ áni wino winem nie ieſt WujJud 174; WujNT 232 marg.

»poświęcenie ciała (bożego)« (2): KromRozm I L4; Przy Mſzy po poświęceniu ćiáłá Bożego rzewno płakał SkarŻyw 310.

»poświęcenie kielicha« (1): Nic o to niedbáią gdj w niedoſtátku winá gdzie ludzi wiele do ſtołu Bożego idzie wodę mieſzáią po poświęceniu kielichá SkarJedn 346.

»poświęcenie krwie (Krystusowej, Pańskiej, świętej)« (3): KromRozm I L4; Vſtáwił też kanon we mſzy/ y wodę s ſolą święćić/ też wino z wodą ku poświęceniu krwie ſwiętey. BielKron 149; SkarJedn 241.

»poświęcenie (świętego) sakramentu« (3): Lecż my poświącenia y zacnośći Sákrámentow żadną miárą ſámemu Chárákterowi/ álbo oſobie kápłáńſkiey nie przywłaſzcżamy. WujJud 166; WujNT 89, 723.

Szereg: »przeżegnanie albo poświęcenie« (1): Teraz iuż [...] vczyć będą/ iż Chlebá y Winá iſtność/ po przeżegnániu álbo poświęceniu/ iuż więcey niezoſtawa w tey Swiątośći. KuczbKat 175.
β. Kanonizowanie (3): Apotheosis, Latine Consecratio kánonizowánie. To yeſt/ Poſwięcenie/ gdy który c⟨z⟩łowiek bywa powyſzón/ álbo w liczbę ſwiętych wzięt. Mącz 12d; ktore [bestie dwurogate, tj. papieże] [...] ludzi vmárłe kánonizowáły/ ſwięćiły/ á wſzákoż wżdy żadny y z nawiętſzemi dziwy práwie ſwięthym nie zoſtał/ áż miał wánienkę ſrebrną coby w niey kośći opłokano/ y rydl tákiż y motykę/ á to potym zá ono poſwięcenie tám bywáło dawano. RejAp 113v.

poświęcenie kogo (1): Consecratio, et dedicatio, Poświęcenie/ kánonizowánie którego vmárłego człowieká. Mącz 363c.

γ. Święto na pamiątkę poświęcenia kościoła (1):
Wyrażenie: »poświęcenie kościelne« (1): w tę licżbę [dni świętych] wchodźi święto Bożego Ciáłá/ S. Krzyża/ poświęcenia kośćielnego/ y máło co inſzych. LatHar 323.
b. W religii żydowskiej Starego Testamentu (3):
α. Święto na pamiątkę poświęcenia świątyni jerozolimskiej (2):
Wyrażenie: »dzień, święto poświęcenia kościoła« [szyk 1:1] (1:1): ábyſmy wam to oznáymili ábyśćie y wy też obchodzili dzień poświęcenia kośćiołá [diem scenopegiae] Leop 2.Mach 1/18; W święto kośćiołá poświęcenia/ vchodźi ręku tych ktorzy go chćieli kámionowáć. WujNT przedm 37.
β. Teren poświęcony [czego] (1): Dłuża iey [części ziemi] ná dwádźieśćiá y pięć thyſięcy laſk pomiárowych/ á ſzerza ná dźieſiąći tyſięcy/ poświęcenie [sanctitas] iey będźie po wſzytkich gránicách wſzędy w koło. BibRadz Ez 45/1.
c. W religii pogańskiej; przen [czego] (1): Czás poświęcénia murów gdyż twóy ſyn poprzédźił [tj. syn Hektora został zrzucony z murów]/ Aby oycá w podźiemnych iáſkiniách náwiédźił. GórnTroas 45.
3. Wyświęcenie kapłanów, mnichów, ustanowienie ich na jakieś stanowisko (27):
a. W religii chrześcijańskiej (22): żadna ina [stolica] nye yeſt/ ktoraby yey [stolicy rzymskiej] władzy poddána nyebyła: Do ktorey yáko do głowy/ wſſyſtcy biſkupowye [...] vćyekáć ſye y odzywáć máyą/ áby z tąd wźyęli obronę y wyzwolenye/ ſkąd wźyęli náukę y poſwyęcenye. KromRozm III N7; [pisze król francuski:] Papieżá obieráć Rzymſkiemu zebrániu moc dáiemy/ [...] á po poſwięceniu/ poſly do nas/ y do náſzych potomkow Krolow Francuſkich/ [...] máią być poſyłáni KrowObr 31; Obieramy ty Pánny thutetzne ku poſwięceniu/ y pánu náſzemu Iezu Kryſtuſowi ku poſlubieniu. KrowObr 147v; SkarJedn 339; Przyzwány od Arcybiſkupá/ ná poświęcenie iácháć niechćiał/ áſz práwie mocą przymuſzony iáchał. SkarŻyw 171, 353, 456, 493.

poświęcenie na co (2): Godziny j paćierze po poświęceniu ſwem na Biſkupſtwo/ y kośćielne poſpolite/ y mniſkie odpráwował. SkarŻyw 575, 161.

poświęcenie czyje [= kto jest poświęcony] [w tym: G sb i pron (3), pron poss (2), ai poss (1)] (6): SkarŻyw 575; Przetoż y záraz po ſwym poświęceniu [...] poczęli Diákonowie krzćić/ kázáć/ náuczáć WujNT 419, 453. Cf »poświęcenie kapłańskie«.

poświęcenie czyje [= kto poświęca] [w tym: G pron (1), ai poss (1)] (2): Bo nye obiránye kápłáńſkye [...]/ ále ſtáwyenye álbo poſwyęcenye biſkupye biſkupá czyni. KromRozm III K, I8.

W połączeniu szeregowym (1): Z ktorych ſye okázuye/ iż nye tylko imyoná/ ále y ſtáwyenye álbo poſwyęcenye/ y władze/ y ſpráwy biſkupá á kápłaná rozne ſą/ y zá ápoſtołow były. KromRozm III I.

Zwrot: »poświęcenie wziąć (a. przyjąć)« [szyk zmienny] (3): Dla tegoſz áby od tákich rzecży pokoy miáłá od Arcybiſkupá Striginſkiego iáwne ná wiecżną zakonną cżyſtość/ poświęcenie wzięłá. SkarŻyw 161, 290; ReszPrz 46.
Wyrażenia: »poświęcenie duchowne« (1): Bo żaden kápłan/ kápłaná drugiego poświęćić y vczynić nie może: ſámi ie Biſkupi iáko oycowie poświęcenim duchownym rodzą. SkarKaz 607b.

»poświęcenie kapłańskie, kapłana« (2:1): KromRozm III I; Láská [lege: łaska] poświęcenia kápłanskiego. WujNT 728 marg, Bbbbbb4.

»poświęcenie kościelne« (1): A ieſliſz tego ći co ná cżwartym ſtopniu poświęcenia kośćielnego/ od głowy idąc/ poſtáwieni ſą/ przeſtrzegáć máią: dáleko ći więcey/ ktorzy ná pierwſzym/ wtorym/ y trzećim ſtoią SkarŻyw 320.

»sakrament poświęcenia« (1): Sákráment y łáſká poświęcenia kápłáńſkiego. WujNT Bbbbbb4.

Szeregi: »pomazanie i poświęcenie« (1): Ieſtem pomázány kápłan/ przyiąłem pomázánie y poświęcenie od Biſkupá. ReszPrz 46.

»stawienie a (albo) poświęcenie« (2): Bo tego ſobye żadny pan [...] áni Ceſarz nigdy nye przywłaſſczał/ áby kogo biſkupem czynił/ á ludźye go zá biſkupá myeli/ bez ſtáwyenya á poſwyęcenya tych/ ktorym to należáło KromRozm III I8, K. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

W przen (2): Biſkupi náucżyćiele poświęcenim rodzą. SkarŻyw 456 marg; SkarKaz 607b.
b. W religii żydowskiej Starego Testamentu (5): Abowiem w ſiedmi dni dokonawaſie poſwącánie [!]/ iáko ſie teraz dzieie/ áby ſie porządek poświęcenia [ritus sacrificii] wypełnił. Leop Lev 8/34.

poświęcenie czyje [w tym: G sb i pron (2), pron poss (1)] (3): Niewynidziećie ze drzwi Przybythku świádectwá/ przez ſiedḿ dni/ aż do dniá ktorego ſie wypełni cżás poświącenia wáſſego. Leop Lev 8/33; BibRadz Ex 28/3, Lev 8 arg.

Wyrażenie: »ofiara poświęcenia« (1): Ktorzy gdy te rzecży podnieſli przed Pánem/ záſie wźiąwſſy z rąk ich/ ſpalil ná ołtarzu offiar zupełnych: dla tego że byłá offiárá poświęcenia [consecrationis ... oblatio]/ ku woniey przyiemney offiáry świętey Pánu. Leop Lev 8/28.
4. Ofiarowanie, oddanie czegoś lub kogoś Bogu, świętej sprawie, idei; consecratio Vulg, Calep; devotio Mącz; dedicatio Calep (12): Mącz 508a; Consecro – Offiaruię, oddaię bogu y ſzwietim rzecząm. Consecratio – Poſzwiecenie, offiarowanie. Calep 245a; Dedico – Offiaruię, oddawam. Dedicatio – Poſwiecenie, offiarowanie. Calep 293b.
a. W religii chrześcijańskiej (4):

poświęcenie czego (3): O dziewictwie/ powiáda/ y poświęceniu duſze Páweł Apoſtoł [...] nas vpomina wſzytkich SkarŻyw 120. Cf Wyrażenie.

Zwrot: »ku poświęceniu ofiarować« (1): Ták teſz áby ći Báránkowie (woſkowi) niepomázáni/ moc onę wzięli/ ktore my tobie ku poświęceniu offiáruiemy KrowObr 67v.
Wyrażenie: »poświęcenie [czego] Bogu, Chrystusowi« (1:1): Poświęcenie Pánieńſkiego dziewicſtwá Bogu. SkarŻyw 76 marg, 71.
α. [Oddanie kościoła świętemu patronowi:
Wyrażenie: »kościoł poświęcenia [czyjego]«: na drodze kościół mało nie cały, który zbudowan od św. Heleny, poświęcenia św. Jana Chrzciciela RadzPodróż 98.]
b. W religii żydowskiej Starego Testamentu: ofiara (5): y vdziáłaſz rzecż wonną vcżynioną ſpráwą áptekárſką/ zmieſſáną ſpilnośćią/ cżyſthą/ y ku poświęceniu godną. Leop Ex 30/35; BielKron 33v.

co [= rzecz] poświęcenia = coś poświęconego (3): I wźiął moſthek z báráná poświęcenia [de ariete consecrationis] podnioſl go przed Pánem/ ná ſwoy dzial/ iáko mu był Pan roſkazał. Leop Lev 8/29; Chleby też poświęceniá iedzćie Leop Lev 8/31; BudBib Ex 29/34.

5. Chwała, wielbienie, chwalenie (1):
Wyrażenie: »poświęcenie Pana« (1): Tám ſie wnet w żydoſtwie sſtáło poſwięcenie Páná tego/ A w narodzye Izráelfkim położoná ieſt moc yego LubPs Z6.
II. Rzeczownik od „poświęcić się”: Ofiarowanie się, oddanie się [czyje] (9): Abowiem tá ieſt wola Boża/ toć ieſt poſwięcenie wáſze/ ábyſcie ſie powſciągáli od niecżyſtoty RejPosWstaw [212].
Szereg: »powołanie i poświęcenie« (1): Aby wſzyſcy według powołánia y poświęcenia ſwego/ w dobrych vtzynkach chodzili KrowObr 61v.
a. Nazireat, tj. starotestamentowe ślubowanie oddania się Bogu na określony okres (7): A pán Chriſtus miáł być zwan tęm imięnięm [Nazarenus a. Nazareus]/ nietak dálece [...] od miaſteczka Nazareth/ iako z Zydowſkiégo od świątośći i poświęcęniá MurzNT 8v.

poświęcenie czyje [w tym: pron poss (4), G pron (2)] (6): To ieſt práwo Názáreuſſowe/ gdy by ſlubił Pánu offiárowáć dar ſwoy/ cżáſu poświęcenia ſwego Leop Num 6/21, Num 6/6, 9, 12, 18, 21.

III. W funkcji podstawowej (2):
1. Świętość [czyje] (1): A będą poburzone wyſokośći Báłwáńſkie/ y poſwięcenia Iſráelowe [sanctificationes Israel] będą ſpuſthoſſone Leop Am 7/9.
2. Świątynia [czyje] (1): Powſtań Pánie ná odpocżynienie twe: thy y Archá poſwięcenia twego [arca sanctificationis tuae]. Leop Ps 131/8.

Synonimy: I.1. błogosławienie, łaska, utwirdzenie; 2. błogosławienie, oczyścienie, pomazanie, przeżegnanie, ustawienie; 3. pomazanie, poślubienie, stawienie; 4. oddanie, ofiarowanie, poślubienie, powołanie, przywłaszczenie; 5. chwalenie, chwała, uwielbienie, wielbienie; II. oddanie; III.2. cerkiew, kościoł.

Cf POŚWIĘCIĆ, POŚWIĘCIĆ SIĘ, ŚWIĄTOŚĆ, ŚWIĄTYNIA

AL