[zaloguj się]
[pdf]

CZYSTY (1347) ai

czysty (1325), czyst (22) [w tym: do czysta (6)]; czyst KlonFlis; czysty : czyst OpecŻyw (47 : 1), LibMal (6 : 1), RejKup (18 : 1), MurzNT (3 : 1), (20 : 1), BibRadz (44 : 1), RejPos (22 : 1), BudBib (26 : 1), KochPs (3 : 1), SkarŻyw (80 : 1), ArtKanc (42 : 1), GrabowSet (14 : 1), WujNT (64 : 3).

comp i sup (20 + 87) -czystszy (86), -czysty (1) PatKaz II. sup nå- (48), nåj- (39); nå- BierRaj, OpecŻyw (3), PatKaz III, FalZioł (3), LibLeg, HistAl, GliczKsiąż, BibRadz, BielKron (2), RejPosWiecz3, BiałKat (2), RejZwierc, WujJud, CzechEp, LatHar (2), WujNT; nåj- GrabowSet; nå- : nåj- PatKaz I (5 : 1), PatKaz II (14 : 30), Leop (4 : 5), Mącz (1 : 1), GórnDworz (1 : 1); ~ nå- (23), n(a) (25); nåj- (8), n(a)j- (31).

Fleksja
sg
mNczysty, czystszy, nåczystszy, czyst fNczystå, czystszå, nåczystszå nNczysté, czystszé, nåjczystszé
Gczystégo, naczystsz(e)go Gczystéj, nåczystsz(e)j, czystyj, czysté Gczystégo, czystszégo, nåczystszégo
Dczyst(e)mu Dczyst(e)j, n(a)czystsz(e)j Dczyst(e)mu, nåczystsz(e)mu
Aczyst(e)go, naczystsz(e)go, czysty Aczystą, nåczystszą Aczysté, czystsz(e), nåczystszé
Iczystym, czystszym, czyst(e)m Iczystą, nåczystszą Iczystym, czystszym, nåczystszym, czystém, nåczystszém
Lczystym, naczystszym, czyst(e)m Lczystéj, nåczystszéj Lczystym, nåczystszym, czyst(e)m, nåjczystsz(e)m
Vczysty Vczystå, nåczystszå V
pl
N m pers czyści, czystszy, nåczystszy, czysty
subst czysté, czystszé, nåczystszé
G czystych, nåjczystszych
D czystym, czyst(e)m
A m pers czysté, czystych
m an czyst(e)
subst czysté, czystszé, nåczystszé
I m czystymi, czystszymi, czystémi
n czystymi, czyst(e)mi
L czystych
V subst czyst(e)
inne formy
sg n G skost - do czysta

sg m N czysty, czystszy, nåczystszy (129), czyst (16); (attrib) czysty (94); (praed) czysty (35), czyst (16); czysty PatKaz II, FalZioł (2), HistAl, GliczKsiąż (2), KrowObr, Leop (3), BielKron (3), SienLek, RejPosWiecz2, RejZwiercTrzec, BudNT, ModrzBaz, CzechEp (2), WerKaz, SkarKaz; czyst OpecŻyw, LibMal, MurzNT, LubPs, BibRadz, RejPos, ArtKanc, GrabowSet, KlonFlis; czysty : czyst RejKup (1 : 1), BudBib (2 : 1), KochPs (1 : 1), SkarŻyw (2 : 1), WujNT (3 : 3). ◊ G czystégo, naczystsz(e)go (46); -égo (6), -(e)go (40). ◊ D czyst(e)mu (2). ◊ A czyst(e)go, naczystsz(e)go (8), czysty (32). ◊ I czystym, czystszym (50), czyst(e)m (13); -ym OpecŻyw, MiechGlab, KłosAlg, KrowObr (2), RejWiz, Leop (2), SienLek (12), GórnDworz (2), HistRzym, RejZwierc, WujJudConf, RejPosWstaw, MycPrz, ReszPrz (2), ArtKanc, OrzJan, LatHar (2), WujNT (3), SkarKaz (2); -(e)m Mącz; -ym : -(e)m FalZioł (6 : 2), GliczKsiąż (1 : 3), BibRadz (2 : 3), SkarŻyw (3 : 4). ◊ L czystym, naczystszym (13), czyst(e)m (4); -ym BierRaj, BibRadz (2), BielKron, Mącz (3), SienLek, HistRzym, CzechRozm,SkarŻyw (2); -(e)m PatKaz (2), RejKup; -ym : -(e)m FalZioł (1 : 1). ◊ V czysty (4). ◊ f N czystå, czystszå, nåczystszå (104); -å (64) [w tym 3 r. błędne znakowanie], -(a) (40). ◊ G czystéj, nåczystsz(e)j (129), czystyj MurzHist (2), czysté OpecŻyw (7); -éj (5), -ej (1), -(e)j (123); -éj KochFr, PudłFr, SiebRozmyśl, też SienLek (2); -ej BiałKat. ◊ D czyst(e)j, n(a)czystsz(e)j (5). ◊ A czystą, nåczystszą (72) [w tym: -am (1)]. ◊ I czystą, nåczystszą (71) [w tym: -a (2)]. ◊ L czystéj, nåczystszéj (17); -éj (2), -(e)j (15). ◊ V czystå, nåczystszå (11); -å (7), -(a) (4). ◊ n N czysté, czystszé, nåjczystszé (75); -é (1), -(e) (74). ◊ G czystégo, czystszégo, nåczystszégo (143); -égo (5), -(e)go (138). ◊ D czyst(e)mu, nåczystsz(e)mu (8). ◊ A czysté, czystsz(e), nåczystszé (79); -é (2), -(e) (77). ◊ I czystym, czystszym, nåczystszym (46), czystém, nåczystszém (15); -ym OpecŻyw (3), PatKaz III, KromRozm III, KrowObr (2), Leop (2), BibRadz, BielKron (2), SienLek (2), RejAp (2), HistRzym (2), KuczbKat (3), RejZwierc, BudBib (4), BudNT, KarnNap, KochOdpr, SkarŻyw, WerGośc, GrabowSet, LatHar (5), WujNT (2), GosłCast; -ém PatKaz II (5),TarDuch, FalZioł (2), RejPs (3), RejKup (2), KochFr; -ym : -(e)m LubPs (6 : 1); ~ -ém (1), -(e)m (14). ◊ L czystym, nåczystszym (21), czyst(e)m, nåjczystsz(e)m (13); -ym PatKaz I, PatKaz III, BielŻyw, BielKron (3), SienLek (2), RejPos, BudBib, CzechEp, ArtKanc, WujNT (2), GosłCast; -(e)m OpecŻyw, HistJóz (2), HistRzym; -ym : -(e)m PatKaz II (4 : 7), FalZioł (1 : 1), SkarŻyw (1 : 1). ◊ pl N m pers czyści, czystszy, nåczystszy (37), czysty (1) PatKaz III. subst czysté, czystszé, nåczystszé (47); -é (3), -(e) (44). ◊ G czystych, nåjczystszych (49). ◊ D czystym (7) KromRozm I, KromRozm II, KrowObr, WujJud, WujJudConf, WujNT (2); czyst(e)m (1) SeklKat. ◊ A m pers czysté (6) OpecŻyw, PatKaz I, GliczKsiąż, KrowObr, BietSpr, CzechEp; czystych (1) GórnDworz; ~ -é (1), -(e) (5). m an czyst(e) (1). subst czysté, czystszé, nåczystszé (22); -é (1), -(e) (21). ◊ I m czystymi, czystszymi (13), czystémi (9); -ymi Leop, SienLek, GrzegŚm, WujJudConf, CzechRozm (2), WujNT (5); -émi RejPs, Leop, Mącz, ArtKanc (2), PowodPr; -ymi : émi MurzNT (1 : 2), GórnDworz (1 : 1); ~ -émi : emi MurzNT (1 : 1), -(e)mi (7). n czystymi (1) BibRadz, czyst(e)mi (2) FalZioł, Mącz. ◊ L czystych (6). ◊ V subst czyst(e) (2). ◊ G sg n skostn do czysta (6).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia
I. W funkcji podstawowej (1341):
1. Wolny od brudu, oczyszczony, bez plam, schludny; lśniący, błyszczący; biały; purus Calag, Calep, Cn; lautus, mundus Mącz, Cn; permundus, putus Calep, Cn; illimis, nitidus, tersus Mącz; elegans, sincerus Cn (115): BierEz N2; PatKaz III 121v, 153v; TarDuch C7; Piwo aby do cżyſtych á nie wſtęchłych becżek było lano. FalZioł V 64v, II 3b, 21a, III 42a, IV 29d, V 63v (28); vidział Pitagoras iednego w cżiſtim vbraniu á on mowił rzecży nie pocżeſne á grube BielŻyw 32, 32; HistAl Lv; GliczKsiąż N6v; RejWiz 46v; bym też był omyty y ſnieżną wodą/ y łſnęłyby ſie iáko nacżyſthſze [velut mundissimae] ręce moię: Przedſie ty mnie [!] w ſmrodziech ponorzyſz Leop Iob 9/30, Hebr 10/22; A Iozef wźiąwſzy ćiáło/ vwinął ie w czyſte prześćierádło [in sindone munda]. BibRadz Matth 27/59, 2.Par 13/11; BielKron 50, 148v, 267v, 434v, 456; Nitidus, Lſzcząey/ Cziſty/ Swiecący ſie od wytárcia á chędogośćy. Mącz 247d, 185d, [194]a, 236d, 437a, 449d; Co mamy nápełniáć/ toć ma być prożne/ áby w czyſtym gárncu czyśćie ſye wárzyło SienLek 12v, 6v, 11v, 12, 34, 73 (12); RejAp 158; HistRzym 111; KochMon 28; á ſtárodawny śiadł/ ktorego odzienie (było) iáko śnieg białe/ włoſy też głowy iego iáko wełná cżyſta [sicut lana pura] BudBib Dan 7/9, Zach 3/5, 5; HistHel Bv; BudNT Apoc 15/6; Oczko 26 [2 r.]; Calag 395a; SkarŻyw 89; Calep 786a, 877b, 879a; LatHar 702; A Ioſeph wźiąwſzy ćiáło/ vwinął ie w czyſte prześćierádło: y położył ie w nowym grobie ſwoim WujNT Matth 27/59, s. 122 [4 r.], Yyyyyv; Zęby bieluchne będą/ tylko ie piaſcyſtą/ Oſłą trzebá zráná trzeć/ záá myć wodą czyſtą. PaxLiz D2v.

W charakterystycznym połączeniu: czysta woda (37).

Wyrażenia: »czysta chust(k)a« [szyk 7 : 1] (8): iedno z wierzchu ranę zakrić cżyſtą chuſtą FalZioł V 111, II 19c, 23v, IV 50b, V 65v, 91v, 94; SienLek 190.

»czystszy niż śnieg« (1): Názáreyſcy iego czyſztſzy [Mundi (marg) Mundiores (‒) fuerunt Nazarei eius prae nive] byli niż śnieg/ á bielſzy niż mleko BibRadz Thren 4/7.

Szeregi: »biały i (a) czysty« (3): RejAp 160v; A woyſká ktore wniebie ſzły zá nim ná koniech białych/ vbráni wkment biały y cżyſty [byssino albo et mundo]. BudNT Apoc 19/14; WujNT Apoc 19/14.

»czysty a jasny« (1): A dano iey ieſt áby ſie przyodziałá lniánym płotnem rżyſtym [!] á iáſnym RejAp 157v.

»czysty a ochędożny« (1): bo wżdy rzeką iż cżyſty á ochędożny cżłowiek w domu ſwoim. RejZwierc 108.

»czysty i świetny« (2):Y dano iey [małżonce Baranka] áby ſię oblekłá w biśior czyſty y świetny [ut cooperiat se byssino splendenti et candido]. WujNT Apoc 19/8, Apoc 15/6.

»czyst i zdrow« (1): Bo rády z prędká nábáwią biegunki/ Támte fráſunki. A gdy ćię ſkarzą/ gdy ták będźieſz zmyty/ [...] Y iuż z drugimi poiedźieſz/ cżyſt y zdrow Gdźie Piekło kárcżmá/ y Malborſki oſtrow KlonFlis H.

W przen (6): Ciáło lepak ktoreby miáło być cżyſtym przybytkiem ábo koſciołem Ducha ſwiętego/ bywa pomázano obżárſtwem y piyańſtwem. RejPosWstaw [1103]; Pháryzeuſzu ślepy/ oczyść pierwey co ieſt wewnątrz kubká y miſy: áby y to co zewnątrz ieſt/ czyſtym [mundum] ſię ſtáło. WujNT Matth 23/26; Błogoſłáwiony ktory czyſtą záwżdy/ mowi piſmo/ ſuknię y ſzátę ſwoię nośi. SkarKaz 638b.
Wyrażenie: »czystszy nad śnieżne białości« (1):W ten cżás kroleſtwo wáſſe będzye w tey zacnośći/ Cżyſtſſe á przezrocżyſtſſe nád śnyeżne byałośći LubPs P5.
Szeregi: »biały i czysty« (1): Piotr pochodnia wſzytkiey ziemie/ biały y cżyſty gołąb/ rzezwy Apoſtoł/ y gorący w duchu SkarŻyw 595.

»czysty i polerowany« (1): Ale tá twa powſzechna łáſká/ Pánie wiecżny/ [...] Choćiay rzeczy oświeca iednáko poddane/ Sáme promieni czyſte/ y polerowáne, SzarzRyt B3.

»czysty i przezroczysty« (1): LubPs P5 cf »czystszy nad śnieżne białości«.

a. O chrzcie (5):
Wyrażenie: »czysta woda« [szyk 3 : 2] (5): zbiorę was s pogan [mówi Pan Bóg] á przywiodę do zyemie wáſzey/ y wyleię na was wodę cżyſtą. BielKron 96; Iż przydzie cżás iż ią wyleię na was wodę cżyſtą á będzyecie ocżyśćieni od wſzego pomázánia wáſzego. RejPos 153v; NiemObr 84; przyſtąpmyſz [...] w zupełnośći wiáry/ máiąc ſercá pokropienim oczyśćione od ſumnienia złego/ y ćiáło omyte czyſtą wodą [aqua munda] WujNT Hebr 10/22, s. 12.
2. Przezroczysty, przejrzysty; nie zmącony, klarowny, nie zamglony; niedostrzegalny, niewidoczny; jasny; limpidus, liquidus, lueulentus, perspicuus Mącz (44): TEn kamień ieſt barwy zieloney/ iakoby niebo iaſney/ á ieſt przezrzyſty/ na kſtałt nacżyſtſzego Lazuru. FalZioł IV 57e; GlabGad C7v; Więc lepu na gáłąſkach náwiwſzy náſtáwia/ Aby drudzy wiąznęli/ chytrze tho przypráwia. Około krzow rozbije z onych cżyſtych nići/ Zyelono sfárbowawſzy/ ná traweczce ſieći. RejWiz 103v; á ſámo lepak miáſto ze złotá cżyſtego/ podobnego ſkłu cżyftemu Leop Apoc 21/18; BibRadz Apoc 22/1; Camino luculento utendum, Muśi ſie przi kominie przi cziſtym ogniu ſiádáć. Mącz 20Ia, 5c, [194]a, 195b, 202a, 378a (10); á dawſzy [mistrz] iemu w ręce cżyſte rzćiádło/ rzekł iemu: Pátrzay w to rzćiádło/ á vyźrzjſz dziwne rzecży. HistRzym 55; BudNT Apoc 21/18; SkarŻyw 118; Tegoż mi ſie tráfiłá dniá cżyſtá pogodá BielSen 6; Lody zeſzly/ á po czyſtéy wodźie Idą ſtátki KochPieś 3; PudłFr 73; WujNT 885, Apoc 21/18, 22 marg; Widząc błónie źieloné/ y powietrze czyſté/ Y ſłońce górnoświétné/ [...] Dopiéruczko tu chćiáłá [...] Widźieć świát GosłCast 23; Iák pánná w czyſtym widźi źwierćiedle ſwé ſkázy/ Ták on też nieprzepomni y namnieyſzéy zmázy. GosłCast 33; WyprPl A3v.

W charakterystycznych połączeniach: czysty (-a, -e) lazur, ogień (płomień) (3), oko (3), pogoda (5), powietrze (3), śkło (4), zwierciadło (rzciadło) (2).

Wyrażenia: »jako kryształ czysty« (2): Powietrze ono iáſne práwie przezrocżyſte/ Przez namnieyſzey mákuły/ iáko Kryſztał cżyſte. RejWiz 179v, 151.

»czysty jako złoto« (1): Zpołnocy złoto przychodzi od Bogá [...] (marg) To ieſt/ pogodá cżyſta iáko złoto. (–) BudBib Iob 37/22 marg.

»źrzodła czyste« (1): chwałę Pánu dayćie; [...] Zrzodłá kryſztálne cżyſte/ Wody wdźięcżnie przeyrzyſte GrabowSet X.

Szeregi: »kryształowy (a. krysztalny), czysty« (2): GrabowSet X; IEſt opoká poświęcona/ [.,.] Z którey iáſné przeźrzoczyſté Kryſztałowé wody czyſté/ Szumém z góry wylatáią/ A w źródło piękné wpadáią. GosłCast 21.

»czysty, (jasny), (a) przeźroczysty« [szyk 2 : 2] (4): RejWiz 151, 179v; Abowiem ſłyſzyſz iákie thám ſą brany/ iż s pereł s cżyſtych z iáſnych á s przeźrocżyſtych RejAp 184v; O moy miły brácie tocieś cżyſtego oká przeźrocżyſtego RejZwierc 191.

W przen (10): Ale muſim źrzádło cżyſte mieć w ręku/ tho ieſt piſmo ſwięte/ y ine ktoreby mogło w nas zbudowáć dobre vcżynki HistRzym 57; Bo cżyſte ſą/ iáko náucża Abakuk Prorok/ ocży Páná Bogá náſzego/ á ná niepráwość poglądáć nie może. LatHar 119; Tobie Cheruby krzyczą/ święty/ [...] Tobie Seraph miłośći práwey płomień czyſty/ A twey chwały dwor znáczy [= okazuje] Firmáment ogniſty. SzarzRyt B2v.
Wyrażenia: »jako kryształ czysty« (1): Sláchectwo ma być iáko Kryſztał cżyſte RejZwierc 219v.

»czysta woda« [szyk 3 : 1] (4): á głębokie wody ſą łáſká y prawdá obietnic Páńſkich/ ktore odwilżáią y ochładzáią ſercá prágnące y wyſchłe/ á gdy ſię lud vdawa zá wymysły ludzkimi tedy ná tenczás podeptuie nogámi pokármy ſwe/ y wody czyſte mąći. BibRadz I 436b marg; náuk ſię trzymaymy Kryſtuſowych/ [...] Wſzák mamy cżyſtą wodę z źrzodł piſmá świętego GrzegRóżn O2; SkarJedn 11, 25.

»źrzodło czyste« (1):á nie głupié té twoie nátręty/ Ktorémi teraz robiſz/ gdy źrzodłá nowégo Iákiéyśi wody prágnieſz? nie widźiſz wdźięcznégo Ktory śrzód zamku bieży płáwem przeźrzoczyſtym? Tym ſie ochłodźić możeſz źrzódłem bárzo czyſtym. GosłCast 25.

Szereg: »czysty a przeźroczysty« (1): A ták ty moy miły Krześćijáńſki brácie/ [...] nie bądźże thym moſzcżem ani tym lagrem/ ále ſie vcżyń cżyſtym á przeźrocżyſtym winem RejZwierc [121]v.
3. Otwarty, pusty, próżny, goły, nie zarośnięty (o przestrzeni); vacuus Mącz (4): Ziemiá/ kráyiná która nie wyſpą yeſt/ ále cziſtą równią w polách. Mącz 447a; Vacuus, Próżny/ czyſty. Mącz 472b.
Wyrażenie: »czyste błonie« (2): Ceſarz [...] kazał iedno drzewo wyſokie ná cżyſtym błoniu ná gránicy wkopáć coby ie zdáleká widáć BielKron 414, 275.
4. Zawierający składniki sobie tylko właściwe, bez obcych domieszek, bez skaz, zniekształceń itp.; niezmieszany, niezepsuty, nienaruszony, bez szwanku, zdrowy; prawdziwy, rzetelny, szczery, niesfałszowany; prawidłowy, regularny; poprawny\ zrozumiały, pewny, cały, całkowity, zupełny, pełny; sincerus Mącz, Cn; probatus BartBydg; candidus, lueulentus, purus, putus Mącz (326):
A. W sensie fizycznym (232): BierEz N3; OpecŻyw 20v, 147v; PatKaz III 91v; wezḿcýe tzyſtych pożytkow z zýemýe w waſze ſędy a donýeſcýe mężowi dáry HistJóz C4v; BartBydg 123b; Srebro w rozmaytich kraginach kopaią/ a nieieſth thak cżyſty kruſzecz iako Złoty FalZioł III 34d, I 113d, 115d, II 19d, 20c, V 63v (57); March2 Dv; KłosAlg Hv; LibLeg 10/61v; LudWieś B5; KrowObr 68, 228; RejWiz 40v; Leop Ex 30/35; á Czáſzá śrebrna co ważyłá ſiedmdźieſiąt ſykłow kośćielnych/ ná ktorych było pełno mąki czyſtey nágnietáney z oliwą BibRadz Num 7/49, Ex 30/34, 35, Lev 23/13, 17, Num 7/37 (13); BielKron 17v, 33v, 282v, 284, 284v; Mącz 308c, 333d, 503b; Ale ieſli chory/ ograżki niema/ może ieść miernie mięſo młode y ryby czyſte nieſmrodliwe SienLek 40, 3, 6 [3 r.], 6v, 7v [2 r.], 8 (56); BielSat N3; BudBib Ex 37/29; włożył rękę wzánádrze/ y zſtawáłá ſię trędowátą: zchował ią zá pázuchę/ y wnet cżyſtą iako pierwey wyymował SkarŻyw 479; BielSjem 39; GostGosp 108 [2 r.]; WujNT 150 marg, Apoc 18/13.

W charakterystycznych połączeniach: czysty (-a, -e) granice, kwadrat, mąka (15), miod (37), mleko (4), pismo, wino (14), ziarno (3).

Wyrażenia: »kamienie czyste« = szlachetny, drogocenny minerał (1): Zyemie [!] z niego zákrywkę álić doſyć wſzego/ Złotá/ ſrebrá/ pieniędzy/ kámienia cżyſtego. RejWiz 125v.

»czysta krew« [szyk 7 : 5] (12): duchu ſwięty/ twą ſprawą [...] ſynam bożégo pocżęla/ ij s cżyſté krwie panieńſkié iemu cialo dala OpecŻyw 147, 9, 100v; PatKaz II 30v, 48v, 66V; PatKaz III 110; FalZioł [*7]v, V 63; RejWiz 117v; SienLek 4; Pátrzyſz ná człowieczeńſtwo ſynaczká ſwoiégo: Ktore on wźiął zczyſtéy krwie pánieńſtwá twoiégo. SiebRozmyśl K4v.

»srebro czyste« [szyk 4 : 1] (5): O Srebrze 30 mrć. ſrebra 6. łot. 3. quint. nieſie 1. mrć 15. łot. 1. quint cżyſtego [srebra] cżyni KłosAlg Hv, Hv [2 r.]; RejKup t8; ktorych [książąt Jatwiezkich] on potym ná okup wypuśćił/ gdy każdy od ſiebie 700. grzywien ważonego cżyſtego á ſzczerego ſrebrá zápłáćił StryjKron 205.

»złoto czyste« [szyk 30 : 12] (42): ZLotey barwy vrina: prawie iako cżyſthe złotho rumiane: taka ieſt dóbra. FalZioł V 5, II 17b, III 34a, V 62v, 70v; KłosAlg H2v; Tedy wſtąpił Alexander weſpołek s Kandeolem do páłacu gdzie tám były łożá s cżyſtego złotá ſpráwione HistAl L6v, G3, H2, Lv, L4; KrowObr 27; Spráwiſſ theſz ze złotá naycżyſtſſego [ex auro purissimo]/ Miſy/ [...] w ktorych máią być ofiárowáne napoyne ofiáry. Leop Ex 25/29, Ex 25/17, 24, 31, 36, 38 (10); BibRadz Iob 28/19; Pozłoćicie ią [Arkę] złotem co nacżyſtſzym zwirzchu y wewnątrz BielKron 33, 33, 33v; RejAp [183]; HistRzym 122v; RejPos 49; BudBib Ex 25/11, 17, 30/3, 37/22, 23 (8); BudNT Apoc 21/18; StryjKron 16; WujNT Apoc 21/18, 21, s. 888.

Szeregi: »czysty a gładki« (1):y też ono dziecię cżyſtego á gładkiego ciała będzie/ niemaiącz na ſobie kroſt FalZioł V 86v.

»czysty a szczery« [szyk 1 : 1] (2): StryjKron 205; poſtánowił [św. Sylwester] áby korporały/ [...] były z ſzczerego á cżyſtego płotná. WujNT 122.

W przen (3): KromRozm III O3v; Vſtáwá álbo zakon Boży/ ieſt oná pſzenica tzyſta/ ktorą ſam Pan wśiał mowiąc. Niebędzieſz zábijał KrowObr 227v; chcąc tedy Pan Bog záchowáć cżyſte naśienie chwálcow ſwoich y ocżyśćić kośćioł ſwoy/ oddzielił ſobie Abráhámá y z złego towárzyſtwá niezbożnych wywiodł SkarŻyw [282].
α. W funkcji rzeczownika (O pokarmach, napojach) (7): A kto dobre dobrym roztwarza/ rad ſye cżyſtego nápija y ieſſcze powtarza. March1 A3; March3 V; FalZioł II 3a; Pátrz ábyś niemieſzał wżołądku cżyſtego z nieczyſtym: s kąd by miáło być ſkáżenie ſpráwy przyrodzoney. SienLek 12v, 16v, 17v [2 r.].
a. Wolny, oswobodzony od czegoś; pozbawiony, nie posiadający, nie znający, nie doświadczający czegoś; nie obciążony czymś [od czego] (4): Nalepſzy woſk bywa trochę cżyrwony cżyſty od brudu FalZioł IV 28a; HistAl L2 [2 r.].
W przen [od czego] (1): Przetoſz Hiſzpáńſka/ y Włoſká ziemiá/ od tego Luterſkiego kąkolu/ do tąd cżyſta ieſt SkarŻyw 374.
B. W sensie umysłowym (86): Sirpień. [...] Dziecię ktore ſie tego mieſiącza narodzi/ acżkolwiek cżyſthego vmyſlu á ſproſnego/ A wſzakże nie płodne będzie. FalZioł V 48; Cziſtegochmy to rozumu byli żakroili A cżoſz gdy tak w pańskiey woli rzecż przeyrzana była Aby nas naſza niecznota na ſwicie zywiła RejJóz O8v; RejKup m3, p8v, t6, aa2v; A iż dzyatki młode/ bárzo cżyſtey ſą pámyęći/ zápráwdę dóbr a yeſt rzecż zá młodu one do ſzkoły dáć GliczKsiąż 17v, N8v; LubPs ee3v; BOcian ma cżyſty pokoy/ robacżki łápáiąc RejZwierz 125v, 100; BibRadz II 14v marg; Lubenter, Rad/ S chućią s cziſtąochotą. Mącz 198a, 125b, 126b, 149a, 159a, [176]b (15); GórnDworz T2v; HistRzym 28; KuczbKat 100; ModrzBaz 10v; Ták Ruśi wiárę S. przáſną y cżyſtą tym kwáſem ſtárym rozerwánia ſzátáńſkiego y nienawiśći zákwaśili SkarJedn 230; Páńſkié ſłowá ſą czyſté/ y prózné przygány KochPs 17; Iż nád ſłowo Boże/ niemáſz nie zacnieyſzego/ poważnieyſzego/ cżyſtſzego/ gruntownieyſzego y pewnieyſzego. CzechEp 111, 112, [3 r.], 139; PudłFr 25; ArtKanc K14v, Q3v; GrabowSet T3v; X2v; WujNT 300, 787; SarnStat 373.

W charakterystycznych połączeniach: czysty (-a, -e) chęć, chuć, forma, mowa, pamięć, pokoj (3), prawda (2), rozum (3), składacz, umysł, wiara; z czystą chucią (9), ochotą, wolą (3); z czystej ochoty.

Zwrot: »mowić czystą rzeczą« = mowić biegle, poprawnie (1): Kingá [...] ſkoro ią máć vrodziłá ięłá mowić cżyſthą rzecżą/ bądź pozdrowioná krolewno niebieſka BielKron 360.
Wyrażenia:»czyste baczenie« (2): ad animum etiam refertur. Sana mens Czyſte baczenie/ dóbri rozum. Mącz 367c; Sanus homo et sanae mentis homo, Czyſtego baczenia. Mącz 367c.

»czysta(y) łacina, łacinnik« (2 : 1): Candidus seriptor, Czyſty łáćynnyk/ alias in quo non est obscuritas Mącz 33b, 308a, 424b.

Szeregi: »czysty a jasny« (1):Luculentus scriptor, Cziſty a yáſny ku wyrozumieniu skłádácz. Mącz 201a.

»czysty i nienaruszony« (1):On chytry Wąſz Dijabeł/ ktory w kośćiele Swiętym niechćiał ćierpieć/ tey náuki ſwiętey/ tzyſtey/ y nienáruſzoney Syná Bożego Páná Iezu Kryſtá. KrowObr 71.

»czysty i niepokalany« (1): Nabożeńſtwo czyſte y niepokaláne v Bogá y Oycá to ieſt/ Náwiedzáć śieroty y wdowy w vćiſku ich WujNT Iac 1/27.

»(ani) czysty i (ani) prawdziwy« (2): O piſmie ś. iuż mi tu mowić nie trzebá/ bo [...] na nim cále przeſtawam/ iáko na świętym/ cżyſtym y prawdźiwym CzechEp 339; A ieſli twoiá przyśięgá nie ieſt [...]/ ani czyſta/ ani prawdźiwa/ áby ćię Adonái zmázał mocą ſwego Boztwá SarnStat 265.

»czysty a szczyry« (1): Gdzyekolwiek tedy w koſcielech tá náuká cżyſta á ſzcżyra nálezyona bywa/ iáwna ieſt rzecż że ſą prawdziwe Apoſtolſkie koſcioły. RejPos Wstaw [1433]v.

W przen (5): Ale gdy rowną wagę/ w ſwych ſpráwach vſtáwiſz/ Wierz mi iż cżyſty iármárk/ á tanie odpráwiſz. RejZwierz 111v.
Wyrażenia: »czysty grosz« = rzeczywisty zysk (1): Ano to cżyſty groſz czo ich kilko z niego vrość może. RejZwierc 107v.

»czystszy nad perły i nad srebro« (1): Abowiem ſlowá páńſkie czyſtſſe ſą nád perły y nad ſrebro ná iáſnieyſſe RejPs 17v.

»czysty(-e) śłuch, uszy« (1 : 1): A niepotrzebuieſz zá to żadnych ofiar/ ani żadnych obchodow/ tylko potrzebuieſz cyſtych [!] vſſu RejPs 60v; Clarissime audire, Mieć cziſty a przeſtrony słuch. Mącz 55d.

a. Wolny, oswobodzony od czegoś; pozbawiony, nie posiadający, nie znający, nie doświadczający czegoś; nie obciążony czymś [od kogo, czego] (23): LibMal 1544/84v; RejKup Kv; BielKron 69v; iſz iáko tę ſuknią moię od ſpalenia ogniá tego broni/ ták mnie cżyſtym od tey niewiáſty zácbował. SkarŻyw 100? A4; ArtKanc L8v,T6; Przetoż oświadczam ſię wam dniá dźiśieyſzego/ żećiem ia ieſt czyſt ode krwie wſzytkich. WujNT Act 20/26; SkarKaz 351a.
Wyrażenia: »czysty od grzechu, plugawości grzechowych« (12 : 1) : PatKaz I 16, 18; Abych zá łáſką twą ſwiętą mógł od grzechu cżyſt być LubPs N4; BibRadz Tob 3/16; BielKron 215; HistRzym 100v; RejPos 235; KarnNap C; SkarŻyw 317, 335; GrabowSet Pv; WujNT 310; SkarKaz 348b.

»jako kryształ czysty« (1): SLáchćić ma być iáko ſkło záwżdy przeźrocżyſty/ A od káżdey mákuły iáko Kryſztał cżyſty. RejZwiercTrzec Aaa2v.

Szereg: »prożny a czysty« (1): przetośćiè iuż wſzytcy prożni á cżyśći od wſzytkich grzechow BielKron 215.
b. Istny, zupełnie podobny do kogoś lub czegoś, wierutny, jawny, oczywisty, notoryczny, skończony (8): wſzakoż iednego znam, iako mowią, Nader lotra czyſtego porobnika, przechyrę GlabGad P5; Więc ſie każdy rozleży że cżyſty woł z niego RejWiz 28v; Chociay ſie pſtrzy po wirzchu/ we wnątrz błazen cżyſty. RejWiz 100v; Tákżeć y s tego páná cżyſty Oſieł żywy. RejWiz 189, 102; Potkał drabá ná drodze/ cżyſtą ſzubienicę. RejFig Dd3; Iáſne ſłońce podcżás gorącem záwádzi/ Cżęſto trzáſkący mroz/ cżłeká márnie zgłádzi, E cżyſte roſkoſzy? a przędſię [!] ſmákuią WisznTr 32; DEIANIRA nadobna téż mężá z ośćiſtą Miáłá brodą/ by z błotną ową ſczotką czyſtą. PudłFr 75.
5. Bezgrzeszny, niewinny, nieskazitelny, niepokalany moralnie; szlachetny, prawy, cnotliwy, zacny; święty; castus Mącz, Calag, Calep, Onyimmaculatus, incontaminatus, interneratus, pudificus Mącz; pudicus Calag; abstiinens rebus veneris, integer, perinteger, purus Cn (619): BierRaj 20; Kto cżyſt ieſt/ niepotrzeba iemu iedno ijżby nogi vmyl OpecŻyw 92, 2v, 92 [2 r.], 95, 189; PatKaz I 4, 12; PatKaz II 26, 36v [2r.], 40v, 42,43 (18); Mouy bog przeſz yſayaſſa omyuayczye ſyą aczyſty bądzczye PatKaz III 144, 90v, 122, 144v, 153v; HistJóz B3; RejPs 25,64; SeklKat Rv; RejKup n3v; HistAl G3v, 15; KromRozm I C3; wy ieſteście czyſtemi dla mowy moiéi/ ktorám wám powiedźiáł/ mięſzkáicie wemnie a iá w wasMurzNT Ioann 15/3, Ioann 13/10, 10, 11; BielKom B8v; Ták bárzo cżysći wtym byli Lákonowye albo Spártánowye/ że nie tylko ſwe dzyecyę chcyeli dobremi być ludźmi/ ále y ſąſieckye GliczKsiąż E7, B8, H2v; LubPs T2v, V2v; KrowObr C4, 141 v,148v, 163v, 228v; Leop 1.Reg 20/26, Iob 8/6, Prov 21/8, Is 1/16, Ioann 13/11 (8); Izali będę cżyſt z wagą nieſpráwiedliwą [Nunquid purus ero inbilancibusimpietatis] / y z workiem fáłſzywych gwichtow? BibRadz Mich 6/11, Prov 21/8, Sap 3 arg, Philipp 4/8; BielKron 94, 168v, 306v; Mącz 203b, 439b, 442d; HistRzym 73; RejPos 181v, 266, 290v, 346v; Pan Kriſtus/ [...] náde wſzytki ieſt naſpráwiedliwſzy/ nacżyſtſzy/ y ieſt ſam wſzytkich żywotem RejPosWiecz2 92; BiałKat 228v; KuczbKat 20; WujJud 204v; WujJudConf 204 [2 r.]; y niebioſá nie ſą czyſte przed ocżymá iego. BudBib Iob 15/15, Lev 16/20, 30,Iob 14/4; MycPrz I A2v; BudNT 1.Ioann 3/3; CzechRozm 83v; SkarŻyw 71, 112, 113, 306, 312 (11); CzechEp [404] [2 r.]; ReszPrz 88 [2 r.]; ArtKanc A4, A11v, A19v, E8 [2 r.], L20v(8); GrabowSet N3; LatHar 22, 586, 618, 628; KołakSzczęśl C4v; Lecz mądrość która ieſt z gory/ naprzod ieſtći czyſta: potym ſpokoyna/ ſkromna/ [...] nie ſzácuiąca/ áni obłudna. WujNT Iac 3/17, s. 13, 93, Ioann 13/10, 10, 11 (16); SiebRozmyśl [M]v; PowodPr 66; SkarKaz 42a, 347a.

czysty przed kim (2): żeby iákie kłáki/ ábo páździorká z nich do was nieprzylnęły: przez ktorebyśćie wy ieſzcże przed Pánem cżyſtymi być nie mogli. CzechRozm A7v; KochPs 10.

czysty w czym (1): O nayczyſthſcha w uyecznym zachouanyu od wſzelkyego grzechu aboczyem bog myal myecz ktobye przylączenye PatKaz II 36v.

Zwrot:»być serca czystego; w sercu czysty« (16; 1): też tym obfićiey dáwaſz vżywáć dobrotliwoſći ſwoiey ktorzy vznawáią ćiebie y ſpráwiedliwoſći twoiey tym ktorzy ſą ſercá czyſtego. RejPs 53v, 16, 34v, 93, 107, 139v; Ktoby rzekł nie mam grzechu ieſtem w ſercu cżyſty/ Fáłſzną miárą y wagą każdy ieſt nie iſty. BielKom Cv; LubPs 14v marg, R; Błogoſláwieni ći ktorzy ſą cżyſtego ſercá [beati mundo corde]: ábowiem oni Bogá oglądáią. Leop Matth 5/8; RejPos 263v, 266 [2 r.], 332v; RejZwierc 140v; CzechEp 244; ArtKanc C3v.
Wyrażenia: »czyst(sz)y nad (niż) anjoły« (2 : 1): [Maryja] zwyecznoſzczy czyſta ſyą ſtala nyſch anyely PatKaz II 22, 41, 81v.

»czysty Baranek« = Chrystus (1): Gdźie ty idźieſz idą też z tobą w ſwym porządku/ Po twey drodze ná świećie cżyſty náſz Báránku ArtKanc O16.

»duch czysty« (3): vcżyń mię z Angioły twemi/ vcżeśnikiem chwały twey/ tu ná ziemi/ w Duchu cżyſtym/ y nie pokalánym ćiele SkarŻyw 51; ArtKanc 13; GrabowSet V4v.

»czysta dusza« [szyk 8 : 5] (13): Był też cżyſte duſſe/ tznych a doſtoynych obycżaiow OpecŻyw 5; PatKaz I 6V; PatKaz II 36v, 47v [3 r.]; HistAl L4v; á grzeſzny cżłowiek przez pokutę powſtánie/ á duſzę cżyſtą ſobie weźmie HistRzym [89]v; SkarŻyw 28, 341; ZawJeft 32; LatHar 49, 628.

»czysta (a. naczystsza) matka« [szyk 4 : 3] (7): PatKaz I 10v, 18; PatKaz II 71v; LibLeg 6/77 v; SkarŻyw 113; CzechEp 220; ták wiele rázow bądź pozdrowioná z Synèm twoim nacżyſtſza Mátko Boża LatHar 465.

»czysty miłośnik« = Chrystus (1): w niebieś opuściłá cżyſtego miłośniká twego/ á w piekleś ſzukáłá mierźionego ſkaźce twego? LatHar 150.

peryfr. »czysta myśl« [szyk 3 : 2] (5): o miloſniku cżyſtych myſli/ ty wiéſs ijżem iá nigdy mégo ſertza niepokálalą OpecŻyw 6; BielKom G4; RejWiz 62v; RejPos 4; Synu/ ſpłodzony z naycżyſtſzey dźiewice/ [...] Pokorę zátym/ miłość y myśl cżyſtą Day GrabowSet P.

teol. »ofiara, hostyja czysta« [szyk 13 : 1] (13 : 1): ofyárę czyſtą/ to yeſt mſſą/ [...] plugáwymi y ſproſtnymi gębámi [...] máżą KromRozm I D4; KromRozm II 13; KrowObr 188v; ná káżdym mieyſcu Imieniowi memu Ofiárę cżyſtą ofiáruią KuczbKat 190; WujJud 237v, 238; CzechEp 193; ze dwunaśćie Prorokow ieden Máláchiaſz/ ták mowi: [...] ná káżdym mieyſcu poświącáią y ofiáruą imieniu moiemu ofiárę cżyſtą [offertur nomini meo oblatio munda Vulg Mal 1/11]. ReszPrz 19, 18; LatHar 75; WujNT 319; SkarKaz 158a [2 r.], 158b.

teol. »czyste poczęcie; czysta w poczęciu« [szyk 34 : 4] (35; 3): PatKaz I 1v, 3v, 11v [2 r.], 12v, 14v (3); panno day nam zrozumyecz o thwym chwalebnem y nagyczyſtſzem począczyu PatKaz II 19, 19, 19v [2 r.], 21, 21v, 22 (30).

»czyste serce« [szyk 58 : 48] (106): Błogoſláwieni cżyſtego ſertza/ bo onij boga oglądaią. OpecŻyw 37, 6, 37, 42, 157; PatKaz II 40; PatKaz III 144v [2 r.]; RejPs 16v, 25 [2 r.], 75v, 116; RejKup k2, k3v, 12, v4v, cc3 (7); KromRozm III D5; LubPs F3v [2 r.], N3v, N4,S4v, X2v marg; KrowObr 69v, 173; LeopPs 50/12; RejZwierz 13; BibRadz Ps 50/14, 2.Tim 2/22; RejAp 8v; HistRzym 47v, 100v, 108v; RejPos 27v, 29, 32v, 153, 182 (7); KuczbKat 265; RejZwierc 140v [5 r.], 141 [2 r.], 190, Aaa3v; WujJud 238; BudNT 1.Tim 1/4, 2.Tim 2/22; CzechRozm 38, 98v, 196v, 197v, 199v; ModrzBaz 53v; KochOdpr C3v; SkarŻyw 16, 57, 185, 193, 306 (8); ArtKanc E8, L5v, 016; GrabowSet P2v; LatHar +++v, 70, 165, 182, 264 (6); KołakSzczęśl B2; WujNT Matth 5/8, l.Tim 1/5, 2.Tim 2/22; SiebRozmyśl E3v, [M]; Po rozumieniu piſmá modlitwy y czyſtego ſercá potrzebá. SkarKaz 82b marg, 82a. Cf Zwrot.

»czyste sumnienie« [szyk 17 : 3] (25): OpecŻyw [192]; SeklKat N2; HistAl E2v; A będę ſławił imyę twe s cżyſſwym ſumnyenim LubPs bb4v, B6 marg, Ev marg, aa4v [2 r.], bb3v, bb4; BibRadz I 346 arg, 386b marg; GórnDworz Aa7; HistRzym [89]; KuczbKat 110; RejZwierc 168; CzechRozm 111v; KochPs 6; Ia/ pánie/ niechay mieſzkam w tym gniaźdźie oyczyſtém/ A ty mię zdrowiem opátrz/ y ſumnieniem czyſtém. KochFr 112; Phil L; LatHar 198, 403, 599; WujNT 1.Tim 3/9, 2.Tim 1/3.

peryfr. »naczystszy syn« = Chrystus (1): marya wſzelkyey ſzwyątoſzczy y laſky wzyuoczye yeſcze bądącz yeſth napelnyona aby znaczyſthſzey matky naczyſtſzy narodzyl by ſyą ſyn PatKaz I 10v.

»czysty umysł« [szyk 3 : 3] (6): Dáy mi [...] ku tobie ienżes ſám ieſt práwdziwá mądroſtz s cżyſtym vmyſlem przyſtz OpecŻyw [123]; RejPs 47; RejKup cc2v; KrowObr 41v; Mącz 494a; CzechEp 133.

»czysty wzrok« (1): ią pátrzę ná twárz niewiaſt/ ale wtym ſzkody źadnej duſznej niecżuię. bo z łaſki Bożey cżyſtem wzrokiem to cżynię. SkarŻyw 292.

»czysty żywot« [szyk 9 : 1] (40): OpecŻyw 190v; HistAl I5; KrowObr 232; HistRzym 7, 72v; CzechRozm 108; cżyſty żywot wiodący/ ſą Aniołowie chodzący po ziemi SkarŻyw 279, 243, 374; GrabowSet Xv.

Szeregi: »bezpieczny, czysty, a od wszego wolny« (1): A cżemuż then poććiwy máiącz ſumnienie beſpiecżne/ cżyſthe/ á od wſzego wolne/ [...] á cżemużby ſie tey beſtiey [...] lękác miał? RejZwierc 168.

»czysty a chędogi« (1): Serce [...] áby było cżyſte á chędogie we wſzytkich rozmyſlech niepotrzebnych ſwiátá tego RejZwierc 140v.

»cichy, czysty« (1): Rozwiązawſſy grzechy ijſté/ Vcżyń nas ciché cżyſte. OpecŻyw 190v.

»czysty i na(j)czystszy« (6): a przeto [Maryja] czyſta y naczyſthſza ſyą począla PatKaz II 70v, 40v [2 r.], 70v, 73 [2 r.].

»czysty a (i) niepokalany« (6): PatKaz I 18; Nabożeńſtwo cżyſte y niepokaláne v Bogá y Oyca to ieſt/ śieroty y wdowy w ich vciſkach ńáwiedzác. KuczbKat 300; WujJud 237v; SkarŻyw [237]; LatHar 264; SiebRozmyśl E3v.

»czysty i (a) niewinny« [szyk 4 : 3] (7): PatKaz II 66 [2 r.], 79v, 81v [2 r.]; móy namilſzy Pánie Iezu [...] vczynże mię też czyſtą a niewinną/ kiedy przed ſrogi twóy ſąd ſtánę SiebRozmyśl C2, G4.

»czysty i niezmazany (a. niepomazany) (grzechami)« (3): KrowObr 62v; Náoſtatek/ kłádą mu [dziecku] na głowę biały cżepek [...] iżby cżyſte y niezmázáne grzechámi przyść ná Sąd Boży mogło. KarnNap Cv; SkarŻyw 112.

»czysty, poczęty przez grzechu« (1): on wſzytko moczen gdyſzczy yau{e} yadamouy dal czyſt[ą] począ{cze} przeſz grzechu PatKaz II 73.

»czysty a powściągliwy« (1): żeby y w ſercu y w myśli cżyśći á powśćiągliwi byli WujJudConf 209.

»praw i czysty« [szyk 2 : 1] (3): BudBib Prov 20/11; A ieſlim ieſt praw/ y przed tobą czyſty/ Oſądź mię wedla niewinnośći moiey. KochPs 10, 76.

»szlachetny a czysty« (1): która [Asenech] myała tak ſerce ſlachetne a tzyſte/ yż gardzýła wſzelkym obcowanim mezkim HistJóz B3.

»szczyry i (a) czysty« (3): Alexander nie záſmućił ſie dla tego/ ábowiem dufáł w ſzcżyre á cżyſte ſamnienie Filipowc HistAl E2v; SkarŻyw 570; CzechEp 244.

»święty, (i, a, ani) czysty« [szyk 16 : 8) (24): PatKaz II 19v, 20v, 21v, 26, 37 (7); PatKaz III 144; GliczKsiąż Bv; Tu mámy náukę iáko ſie Pan brzydzi plugáſthwem á nieczyſtoſcią duſzną/ á iáko on ſam ieſt czyſtym y świętym BibRadz I 113v marg, 113v marg; GrzegŚm 55; RejPosWstaw [1103]; SkarŻyw 80, [237], 374; WerKaz 283 [2 r.]; ArtKanc B4 [3 r.], B4v [2 r.]; WujNT 596.

»czysty, (i, a) uczciwy (a. uczliwy)« [szyk 2 : 2] (3:1): TEn kamień [...] Ządze cieleſney powciąga, Y też cżyni cżłowieka być cżyſtym y vcżliwym FalZioł IV 57c; GliczKsiąż K6; KarnNap F3; WujNT l.Tim 3/2.

»(trzeźwi,) czysty a (i) wstydliwy« [szyk 1 : 1] (2): gładká żoná yeſt grob pobyelony/ yeſli práwi nye byłáby trzeźwya/ cżyſta/ á wſtydliwa. GliczKsiąż P7v; SkarKazSej 661a.

»czysty a zacny« (1): Owa táki kożdy ktory ſie domá s ſwym Pedágogyem ſchowa/ á w yákyey Akádemiey kędy cżyśći á zacni ludzye y ſtudenći myęſzkáyą nie przebędzye. Podobyen yeſt Zołfiowi GliczKsiąż K6.

W przen (12): KOmorowſcy na Sląſku/ to też gniazdo cżyſte RejZwierz 63v, 72v, 88v; OrzQuin F; Pięknie każdego/ Znáć cnotliwego. Iáko Paw kroćży/ Kto ma cżyſte ocży. RejZwierc 239; SkarŻyw 2, 120; ArtKanc V2v; GrabowSet O3v, P3; SzarzRyt Dv.
Wyrażenia: »łożnica czysta« = niebo, raj (1): To wiárá moiá/ iſz mię wprowádzi Pan moy do łożnice cżyſtey ſwoiey/ y Ráiu roſkoſzy ſwoich. SkarŻyw 125.
α. W funkcji rzeczownika (11): TarDuch E2v; SeklKat V2v; KromRozm I M2; KromRozm II x2; KrowObr 99v; WujJud 197v; WujJudConf 197v; ArtKanc O16; bądź cżyſta z cżyſtym/ święta z świętym. LatHar 279; Wſzytkoć czyſte czyſtym [Omnia munda mundis] WujNT Tit 1/15, s. 744.
a. Dziewiczy, niewinny, wstydliwy, skromny; bez zmazy, niepokalany, nienaruszony płciowo; całkowicie wstrzemięźliwy pod względem płciowym; castus Mącz, Calag, Calep, Cn; immaculatus, incontaminatus, pudificus Mącz; pudicus Calag; integer Cn (175): FalZioł I 16d, V 47v; LibMal 1544/84v; GlabGad P6; O vććiwym rodzeniu y niaſláchetnym/ [...] O Iáko piękne ieſt cżyſte rodzenie/ z iáſnośćią [o quam pulchra est casta generatio cum claritate]? Leop Sap 4/1, Iudilh 12/9; Pudificus, Czyſty/ Czyſtość chowáyący/ Też wſtidliwy Obyczáyny. Mącz 329c, 40c; Calag 307a; SkarŻyw 162, [236], 298; Calep 170b; LatHar 150.
Wyrażenia: »Bogarodzica czysta« (1): Zá modlitwą pánny tey która ćiebie porodziłá/ Bogárodzice záwżdy cżyſtey Máryey/ [...] záchoway nas. SkarŻyw 92.

»czyste ciało« (7): OpecŻyw 5; nyeſtworzyl pan bog czyſthſzego czyala yako czyalo dzyeuycze maryey wzyuoczye ſzwyąthey anny począte PatKaz II 71, 46v; SkarŻyw 69, 152, 341, 362.

»czysta oblubieńca« (a. oblubienica)« [szyk 2 : 1] (3): y był kośćioł Boży kwitnący iáko cżyſta oblubieńca SkarŻyw 511, 70; ArtKanc O16v.

»panic czysty« [szyk 2 : 4] (3): OpecŻyw 48; á Potym krol Farao tę pannę tzyſtą tzyſtemu pánicowi Iozefowi dał zá żone HistJóz C; ArtKanc O16.

»panna (a. panienka), dziewica czysta (a. najczystsza)« [szyk 79 : 42] (109 : 12): OpecŻyw 6, 6v [2 r.], 13, 17, 17v (21); PatKaz I 1, 18; chczefz laſky boſkyey doſtąpycz uczyekay ſyą do panny czyſtey pokornym ſerczem PatKaz II 49v, 19, 21v, 30v, 31, 31v (26); HistJóz B4, C; WróbŻołt 9; SeklWyzn F; LibMal 1544/84, 84v, 89 [3 r.]; RejKup ſ4v; KromRozm I K3v; ciało człowieczeńſkié s czyſtyi panny [Jezus] przyiął MurzHist F; LubPs Z3; BielKron 132v, 138, 165; RejPos 271, 342v; BiałKat 231; WujJud 143v; BiałKaz G4; CzechRozm 129v; SkarJedn 134; ktory [Chrystus] ſię wniebie/ rodzi bez mátki/ y náziemi ſię z cżyſtey dziewice vrodził bez Oycá. SkarŻyw 67, 68, 172, 173, 241 (11); CzechEp 38; NiemObr 92, 142; ReszPrz 22, 25; WSzedł [Gabryjel] ku pánnie cżyſtey/ mowiąc rzecży iſte ArtKanc A7V, A11v, A14, A19, B4 [3 r.], B4v [2 r.] (21); GrabowSet O3, P, Pv; LatHar 85, 87, 102, 155, 233 (7); WujNT 4; SkarKaz 276b.

teol. »poczęcie najczystsze« (1): y ſprauoval duch ſzwyąty tą mylą panną ku począczu nayczyſthſzemu y nayſlodſchemu [...] ſyna bozego PatKaz II 48v.

»stan czysty« [szyk 2 : 1] (3): ále iednę ktemu przywiodł [św. Tomasz]/ iſz świátem wzgárdziwſzy Mniſzką zoſtáłá/ y [...] w cżyſtym ſtąnie [...] żywotá Potym dokonałá. SkarŻyw 200, 180, 243.

»czysty żywot« [szyk 7 : 2] (9): Iozeph S. cżyſty żywot wiodł aſz do śmierći. SkarŻyw 241 marg, 20, 192 [2 r.], [236], 242, 580 (8); WujNT 797.

Szeregi: »czysty i błogosławiony« (1): nadeń [nad Boga] ijnego męża nigdy niechcę poznatz/ ale ſie iemu cżyſtá ij blogoſlawioná zawżdi chcę chowatz OpecŻyw 3.

»czysty a cnotliwy« (1): yeſt yeden z Aten Tellus/ ktory będąc mężem dobrym/ ſyny myał bárzo cżyſte á cnotliwe. GliczKsiąż Fv.

»czysty, (i) przez grzechu« (2): czyſta y przeſz grzetą panua [!] ma bycz boza rodzycza PatKaz II 67, 36.

»czysty a niepokalany« (3): OpecŻyw 184v; LatHar 155; A iákoś zoſtáłá czyſtą á niepokaláną dźiewicą ták przed porodzeniem/ iáko przy porodzeniu SiebRozmyśl G4.

»czysty i nieporuszony« (1): Kryſtus ſyn boży s cżyſté ij nie poruſſoné matki vrodziwſſy ſie krol krolow OpecŻyw 91v.

»czysty i powśćiągliwy« (1): Nie nárzekay cżyſty y powśćiągliwy ſtánie/ iſz potomſtwá ćieleſnego niemáſz. SkarŻyw 180.

»czysty i święty« (1): Tego dlá twégo manżelſtwá ieſt doſtoien [św. Jozef]/ a ciebie [...] zawżdi będzie chowatz iako cżiſtą ij ſwiętą dziewicę. OpecŻyw 6v.

W przen (6):
Wyrażenie: »czysta dziewica (a. dzieweczka), panna (a. panienka)« [szyk 3 : 3] (3 : 3): SeklWyzn a4; Poſlubiłem was iednemu mężowi/ ábyśćie ſie okazáli dziewicą tzyſtą Pánu Kryſtuſowi. KrowObr 148, 229; RejAp 141; RejZwierc 164; WujNT 2.Cor 11/2.
α. W funkcji rzeczownika (1): Boć też ma dyabeł ćiche y pokorne: ma cżyſte/ y iáłmużniki y poſtow pilnuiące CzechEp 38.
6. Bez skazy rytualnej, oczyszczony, dozwolony (o czystości rytualnej opartej na przepisach prawa Starego Testamentu) (75): SeklKat V2v; KromRozm I M2; KromRozm II x2; KrowObr 99v [3 r.]; Ieſli że ofiára iego będzie Zupełna á z ſtádá/ tedy ſámcá cżyſtego bez wſſelkiey zmázy będzie offiárowa[ł] v drzwi Przybytku ſwiádectwá Leop Lev 1/3; Nieinácżey ći gdy kto wnidzie do niewiáſty bliźniego ſwego/ cżyſtym niebędzie [non erit mundus] gdy ſie iey dotknie. Leop Prov 6/29, 1.Tim 2/8; BibRadz I 4v marg, Lev 11/37, 14/53, 56, Rom 14/20; Ani tłuſtośći áni krwie nie iedzcie okrom rybiey/ ani tłuſtoſći dobytká cżyſtego nie ofiárnego BielKron 36v, 36v [2 r.], 37; BiałKat 171; Acżći wſzyſtkie rzecży ſą cżyſte/ ále ten grzeſzy/ ktory ich z pogorſzeniem pożywa. WujJud 196v, 197v [2 r.], 234; WujJudConf 197v; BudBib Num 18/11, 13; BiałKaz B3v; SkarŻyw 141; Choćia ták teraz/ iáko y ná on czás wſzytkie pokármy były czyſte/ y nie mogły człowieká pokáláć. WujNT 151; Nád to/ ácz wiernym Kátholikom/ y mięſo y iáycá/ y mleczno ieſt czyſte/ y przeto go czáſow ſwych pożywáią WujNT s. 744, Luc 11/41, Rom 15/20, s. 570 marg, Tit 1/15 [2 r.] (11).
Wyrażenia: »czyste miejsce« [szyk 1 : 1] (2): BielKron 38; Záś moſtek obrácánia/ y łopátkę podnoſzenia ieść będziećie ná mieyſcu cżyſtym [in loco mundissimo] / ty y ſynowie twoi BudBib Lev 10/14.

»ptak czysty« (6): Leop Gen 8/20; BibRadz Gen 8/18; Noe [...] vcżynił ofiárę z dobytká wſzytkiego/ tákiéż s ptakow cżyſtych BielKron 5v; BudBib I 59v marg, Lev 14/4; SkarŻyw 270.

»zwierzę czyste« [szyk 40 : 2] (42): FalZioł IV 2a; KromRozm III C7v; Leop Gen 7/8; Ty ſą źwierzętá czyſte/ ktore zakon opowieda czyſtymi być. BibRadz I 4v marg, Gen 7/2, 8, 8/19; Weźmi każdy z was goſpodarz źwierzę cżyſte/ oſiáruyćie Phaſe BielKron 30, 4v; WujJud 130v; SkarŻyw 270; WujNT 440.

Szeregi: »chędogi, czysty« (1): Ieſt też to zwierzę według ſtharego zakonu chędogie/ cżyſte FalZioł IV 2a.

»czysty i nieczysty« [szyk 5 : 2] (7): KromRozm III C7v; Leop Gen 7/8; BibRadz Gen 7/8; Co ſie y w onym korabiu Noego pokazáło/ w ktorym y cżyſte y niecżyſte źwierzętá były. WujJud 130v; BudBib Deut 12/15, 22; WujNT 440.

α. W funkcji rzeczownika (7): bo thak rzek [!] iob [...] kto może [z nye]czyſtego uczynycz czyſth{czem} PatKaz I 3v, 17v.
Szeregi »czysty, (a, i) nieczysty« (5): KromRozm III K4; BibRadz Lev 11/47; BielKron 36v; NiemObr 68; Bo to przykazánie ieſt wiecżne po narodźiech wáſzyeh/ ábyśćie vmieli rozeznáć miedzy świętym á nie świętym/ miedzy cżyſtym á niecżyſtym WerGośc 258.
a. Oczyszczony po trądzie (7): znák ieſt że to trąd [...] przetoż też ma być [szata] ſpalona. A ieſliby przeſtał/ vpierze ią po wtore w wodzie/ y będzie cżyſta [et munda erunt]. Leop Lev 13/59, Lev 13/59; BibRadz Lev 14/48, 15/8, 13; A ocżyśćiony wymyie ſzáty ſwoie/ [...] y wymyie ſię w wodzie y będzie cżyſty [et lavabit se in aquisf et purificabit se] BudBib Lev 14/8, Lev 14/9.
7. Posiadający zaletę stosowną dla danego przedmiotu; dobry, piękny, przyjemny; bogaty, obfity; doskonały, wyborny, trafny, słuszny, doniosły, ważny; wesoły, pogodny; swobodny, śmiały; smaczny, pożywny; chętny, odpowiedni (do czego), skuteczny, stosowny, niezawodny, dogodny; appositus, blandus, bonus, decorus, diligens, egregius, generosus, habilis, hilarus, iucundus, liberalis, maturus, opportunus, sagax, scitus, vegetus Mącz (150): [mysz] Poſádziłá ią [żabę] w ſzpiżárni/ Gdzie było doſyć cżyſtych karmi. BierEz G4v, Ov; PatKaz III 119; wpoſrod onych pałacow był tzyſty ogrod HistJóz B3v; A na vkąſzenie iadowite ieſt [żółć kozłowa] iako drijakiew nacżyſtſza. FalZioł IV 11a, II 23v, IV 20b, 47c, V 38v, [53]; March2 Dv; BierRozm 6; RejKup v2, bb3v; MurzHist N4; Y v nas miedzy ludzmi ieſt na tę rzecż cżyſta powiesć/ gdi wſpomináią wychowánie dobre GliczKsiąż A3, E7; Szuby ná nich ze złotem SoboloWe cżyſte RejWiz 26v, 131v, 146v; BielKron 283; Egregius, Niepoſpolity/ cziſty/ wyborny. Mącz 149d; Opportunissima urbs exercitui, Cziſte álbo bárzo potemne miáſto ku położeniu woyská. Mącz 266b, 151b, 184c, 19Ią, 210c, 211c (10); miałći iſcie ták rzec: Iam ieſt Bog Ociec ſam/ [...] Cżyſteyći tu rzecży przepomniałby. SarnUzn D4v; Iſcie że ieſt cżyſtha/ á rozumu byſtrego/ zabáwá GórnDworz M5, P4, R5; RejZwierc 16, 26v, 63v; PaprPan Z4; KochFr 60, 79; PudłFr 4, 38, 56; ArtKanc M16v; GrabowSet S2v; WyprPl A3v.

czysty czym (1): ták y o dworzech ſtárych mowią/ [...] nierowno cżyſtſze mnoſtwem oſobnych ludzi być/ niż the dziſieyſze GórnDworz Hv.

Zwroty: »czystej myśli być« (1): Musice vivere, Cziſtey myſli záwſze być. Mącz 238c.

»czystego serca być« [szyk zmienny] (3): Adest ei animus, Cziſtego yeſt ſercá. Mącz 429d, 350c, 495d.

»czystego umysłu być« (1): Animo vacare, Czyſtego ſwiebodnego vmysłu być. Mącz 472a.

Wyrażenia: »czysty byt« = dobrobyt (1): wilk ku pſu rzecże/ Maſz cżyſty byt ná tym świećie BierEz Rv.

»czysty dowcip« (1): Puer bonae indolis, Dziéćię czyſtego dofćipu/ też wychowánia. Mącz 168d.

»czysty łowca« (1): sagax canis, Cziſty łowcá/ ktory bieży ná ptaká yáko ſtrzelił. Mącz 364a.

»czyste miejsce« (2): a Iozef oycu y bracyeý dał ymyenie weipcye na tzyſtem mieſću iako przikażał Farao HistJóz E2v, E2v.

»czysta myśl« (1) Hilarus, Weſoły/ cżyſtey myſly. Mącz 156a, 10c, 182d. Cf »czystej myśli być«.

»czystej osoby« = urodziwy (1): Decorus, Piękny/ Wdzyęczny/ cziſtey oſoby/ Urodźywy Mącz 79d.

»czysty rząd, porządek« (2 : 1): KłosAlg Av; Constituta praeclarissime Respub. dilabitur, W cżyſtym rządzie poſtánowiona Rzeczpoſpolita yuſz ſie rozlata. Mącz 413b; Abowiem pátrz kiedy kogo wedle ſwiátá chwalą iż cżyſty pan/ cżyſty porządek około niego/ cżeládzi doſyć/ koni doſyć/ ná ſtole pyſznie RejZwierc 115.

»czysta rzecz« [o wypowiedziach ustnych lub pisemnych ‒ przemówieniach, dziełach literackich itp.] (6): inſzę národy/ ſwęmi iężyki/ cżyſtych a powáżnych i zbawięnnych rzeczy/ doſyć popiſali MurzHist A2v; OrzRozm K3v; Záprawdę niemiáłáby ſie tá ták cżyſtha rzecż páná Kriſkiego przeriwáć GórnDworz E4, Ii8v; RejPos 64v; Słyſząc to lud/ kożdy rzekł/ cżyſtą rzecż záłożył/ Ten to Prorok Heliaſz/ ktorą tu przełożył. HistHel C.

»czyste serce« (17): Magnanimus, Wyſokiey myſli czyſtego ſercá. Mącz 10b; Animus ingens, Czyſte/ ſmiáłe ſerce. Mącz 170b, 134d, 143d, 204d [2 r.], 210c, 304b (14). Cf »czystego serca być«.

»czysty umysł« (2): Mens vegeta, Czyſty ochotny vmysł. Mącz 477a. Cf »czystego umysłu być«.

Szeregi: »mężny, (a, i) czysty (a. czystego serca)« [szyk 2 : 4] (3): Magnus animus et erectus, Cziſte ſerce y mężne. Mącz 350c, 134d, 299c.

»czysty i miły« (1): wiele pánienek názbierawſzy [św. Rupert]/ cżyſtą znich y Bogu miłą ſłuſzbę y vſtáwicżne modlitwy ná pożytki zbáwienne ludzkie vcżynił SkarŻyw 231.

»czysty, ochotny, wesoły« (1): Vigere animo, Cziſtego ochotnego wcſolego ſercá być. Mącz 495d.

»czysty, śmiały« (1): Rex generosus, Czyſtego ſercá ſmiałego. Mącz 143d.

»czysty, świebodny« (1): Mącz 472a cf »czystego umysłu być«.

»czysty, (i) wdzięczny« (2): Mącz 368a; y cżynił naprzod Aaron ony pierwſze ofiáry od Bogá roſkazáne/ wbydle/ y rozlaniu krwie/ ktory ogniem na cżyſtą y wdzięcżną wo mość Bogu ſpalić miał. SkarŻyw 491.

Iron. (4): Obrzezánie vſzu miáſto włoſow czyſty frymárk GroicPorz kkv marg; Czyſta to będźie Krolewſka chwałá/ ieſli go Antykryſt koronował/ a ieſliże báłwochwálcá Polakom Krolá dał OrzRozm K2v; lecz ſię znáczy z tego Ze ten Bog twoy ma w ſobie y Oycá y Syná Y też Ducha ſwiętego? To cżyſta nowiná. GrzegRóżn N.

Fraza: »to czysta« = a to dobre sobie, a to doskonałe (1): [odpowiedział na to pan Kostka] Bá tho cżyſta/ męſzcżyznam niechay będzie wſzytko cżynić wolno/ a wy białegłowy ſwięćiczámi bądźcie GórnDworz Z7v.
W przen (7): Páſterze ſą/ kthorzy nád trzodą Páóſką tzuią/ y tzyſtym pokármem ſlowá Bożego/ Owietzki Páná Kryſtuſowe karmią KrowObr 4; RejWiz 150v, 171; Rzekł/ ktoby chciał rozum ſkryć/ by go nie ſzukano/ Cżyſtą ſkrzynkę s tego łbá na to vdziáłano. RejFig Dd3v; RejZwierz 117v; WItay gwiazdo morſka/ Wierna Mátko Boſka: Pánno wiekuiſta/ Bramo rayſka cżyſta. LatHar 405; SkarKaz 458b.
a. Mężny, śmiały, dzielny, odważny, waleczny; wielki, wspaniały, możny; poważny; wzorowy, doskonały, niepospolity; zdatny, zdolny (o ludziach); animosus, diligens, egregius, magnanimus, masculus, scitus Mącz (52): Diligentissimus rei familiaris, Cziſty goſpodarz. Mącz 187d; v inych dworow/ im ktho naywſzethecżnieyſzy/ tym ſie ma/ zá naycżyſtſzego Dworzániná GórnDworz C7, N7; To wnet wſzyſcy chwalą/ [...] iż cżyſty káznodzyeiá/ á teraz tám práwie w cel vgodził. RejPos 252; KochFr 27.

czysty do czego (1): wyćiągnąć ſie może na dwákroć ſto tyśięcy wybrańców/ y ludźi do boiu czyſtych/ z których wáſzá Kró: M. kożdą rotę/ ſtáwić beſpiecznie możeſz OrzJan 123.

Wyrażenia: »czysty chłop (a. chłopeczek)« [szyk 4 : 3] (7): SZkodá tych cżyſtych chłopow że nam zyáłowieli PaprPan E2v; Blizyeńſcy Zderkowie. [...] Y tych ſnadź dla ochoty Zderkámi názwáli/ Bo cżyśći chłopecżkowie chociaſzći to máli PaprPan L3, G, X2, Ff2; StryjKron 205; PaprUp L3v.

»czysty(-ści) człowiek, ludzie« (4 : 4): GliczKsiąż B5, H4; RejFig Dd6v; Niepoſpolity/ cziſty/ wyborny. Egegius [!] homo, Cziſty człowiek. Mącz 149d, 372c; v żadnego Krześćiáńſkiego Krolá/ ták wiele cżyſtych ludzi na kupie nie naydzie/ á kthorzy by/ mimo Ricerſkie główne rzemięſło/ ták ćwicżeni w rozmáitych rzecżach byli GórnDworz C7, N7, Q4v.

»mąż czysty« [szyk 5 : 3] (8): A Slachta ſie rycerſkim rzemięſłem bawiła. [...] Bo to iakoby ſzkoła młodych ludzi była/ Skąd mężow cziſtych/ potym wychodziło ſiła. KochSat A2v; GórnDworz Q6v [2 r.]; BielSpr b2v; MycPrz I C4v; BielSen 18; Mężowie oni cżyśći práwie zniewieśćieli BielRozm 3; OrzJan 87.

»czysty pachołek, junak« (8 : 1): MiechGlab 29; GórnDworz E8v, M5v, M7v, N2, O3v; Y owſzem tego cżyſtym páchołkiem zową kto ſie nawięcey w ty opilſtwá a w ty wſzetecżeńſtwá nabeſpiecżniey wdawa. RejZwierc 34v, 260; ZbylPrz B4.

»czysty pan« (3): RejKup aa2v; To też wierz mi cżyſty pan/ á z niepłochą głową. RejWiz 168v; RejZwierc 115.

»czysty towarzyſz« (2): RejWiz 93; iż máią ſobie owo zá wielką rzecż/ kiedy o kim ieſt tą ſławá/ iż cżyſty towárzyſz GórnDworz N2v.

»czysty rycerz, żołnierz« [szyk 3 : 1] (2 : 2): RejRozm 397; GliczKsiąż B6v; Znacie w.m. wſzyſcy iednego cżyſtego żołnierzá/ y mężá doſwiádcżonego GórnDworz N4v; OrzJan 117.

Szeregi: »czysty, hojny« (1): Ieſli przeto áby cie cżyſtym hoynym zwano/ Pátrzże by potym więcey s ciebie ſie nie śmiano. RejWiz 18v.

»czysty, poważny« (1): A prawdá że to cżyſta poważna oſobá. RejWiz 166v.

»prawy, czysty« (1): Także y ty chceſzli być ſláchćić práwy cżyſty/ Nie bądźże iáko kámień z wirzchu pozłoćiſty. RejWiz 101.

»czysty a uczony« (1): co lepyey yeſt/ proſtym być/ cżyli cżyſtem á vcżonem cżłowyekyem GliczKsiąż H4.

»czysty i wyborny« (1): Przy dworze chłopyec then yeſt nacżyſtſſy y nawybornyeyſſy/ kthoremu trzy ſwyáty złosć wyrządzić GliczKsiąż H6v.

W przen (1): po dzis dzyeń [to] yeſt zá Pretwicá/ Kſiążęcyá Wiſnyowyeckyego/ Prokopá/ y inſſych doſić záprawdę cżyſtych á známyenitych Herkuleſow GliczKsiąż K7v.
8. n-pers (2):
Zestawienie: »Bolesław Czysty« = Bolesław Wstydliwy (2): Aże theż y Boleſlaw przezwiſkiem cżyſty/ kxiążę Krakowſkie j Sendomierzſkie z mathką Krzemiſlawą y z żoną Kingą na pierwey do węgier na zamek Xieniny [...] wſtąpił. MiechGlab 8, *6v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (6): Illibatus, Niepokáláni/ Czyſty Mącz 192b; Syncerus, Sczyri/ Práwy/ Czyſty/ Nieprzipráwny Nieſfáłſzowány/ Zupełny Mącz 437a, 165b, 332c; Calep 109a, 504a.
II. Wyrażenie przyimkowe w funkcji przysłówka: »do czysta« = zupełnie, całkowicie, do cna, bez reszty; prorsus Calag (6): Y obrocę rękę ſwą ktobie/y wypalę do cżyſta żużelicę twoię [et excoquam ad purum scoriam tuam] Leop Is 1/25; Calag 231b; Nieprzyiaciele twoi [...] do czysta zniſczeją. KochPs 96, 121; KochJez B2v; Wyniſczyłeś do czyſtá ſáydak pełnoſtrzały. KochMuz 26.

Synonimy: I. 1. biały, chędogi, ochędożny, przezroczysty; 2. kryształowy, przezroczysty; 4. nienaruszony, niepokalany, pewny, prawdziwy, słuszny, szczery, zdrow; 5. cny, niedotkniony, niegamratliwy, nienaruszony, niepokalany, niepomazany, niewinny, obyczajny, powściągliwy, szlachetny, wstydliwy; a. błogosławiony, bezgrzeszny, chędożny, cnotliwy, cny, niepokalany, nieporuszony, obyczajny, powściągliwy, święty, wstydliwy; 7. mężny, niepospolity, piękny, pogodny, potemny, śmiały, świebodny, urodziwy, wdzięczny, wesoły, wyborny; a. hojny, niepospolity, poważny, prawy, wyborny.

Cf NIECZYSTY

BZ