[zaloguj się]
[pdf]

MIŁOŚĆ (10994) sb f

miłość (10961), miełość (33), [miłojść]; miełość PaprPan (16), Calep (17).

w znacz. 8. miłość (5162), mość (124), miłość a. mość (2342); mość BialKaz (8), ZapMaz (4), GórnRozm (3), GostGospSieb (18), KołakSzczęśl (9), RybGęśli (3), GrabPospR (29), CzahTr (21), SzarzRytSzarz (6); miłość: mość NiemObr (2 : 15), PaxLiz (1 : 1), RybWit (4 : 4), cf też WASZMOŚĆ. [Za postaci wątpliwe uznano skróty z tekstów, w których nie ma zaświadczonej odmianki pewnej lub występują obie pewne odmianki. Skróty z tekstów, gdzie występuje jedna tylko odmianka pewna, zostały pod nią podciągnięte.]

o jasne; miełość z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg pl
N miłość, mość miłości, mości
G miłości, mości miłości, mości, ichmości(o)w, ich mość
D miłości, mości miłościåm, mościåm, miłością
A miłość, mość miłości
I miłością, mością, miłości(a)m miłościami
L miłości, mości miłościach
V miłości, miłość, mość miłości
inne sg G a. D - miłości; sg a. pl G - miłości, mości

sg N miłość, mość (2096). ◊ G miłości, mości (3672). ◊ D miłości, mości (1162). ◊ G a. D miłości (4). ◊ A miłość, mość (933). ◊ I miłością, mością (556) [w tym: -a (2)], miłości(a)m (11); -ą : -(a)m LibLeg (34: 11; 11/134v, 154v, 162v, 163, 164, 168 [2 r.], 171, 172v, 173v, 174). ◊ L miłości, mości (531). ◊ V miłości (25), miłość, mość [w znacz. 8.] (1137). ◊ pl N miłości, mości (11). ◊ G miłości (13), mości (2), ichmości(o)w (1) ActReg 76, ich mość cum G sb (1) PaxLiz ktv. ◊ D miłościåm, mościåm (26), miłością (1) KwiatOpis kt; -åm (6), -ąm (1), -(a)m (5), skróty (14); -åm GliczKsiąż (2); -åm : -ąm GórnDworz (4 : 1). ◊ A miłości (9). ◊ I miłościami (skróty) (3). ◊ L miłościach (1). ◊ V miłości (22). ◊ sg a. pl N skróty (189). ◊ G miłości, mości (23), skróty (216). ◊ D skróty (97). ◊ A skróty (26). ◊ I skróty (26). ◊ L skróty (10). ◊ V skróty (187).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Znaczenia
1. Uczucie głębokiego przywiązania do kogoś, troski o jego dobro, gotowość rezygnacji z własnego dobra na jego rzecz; w stosunkach rodzinnych: uczucie rodziców do dzieci, dzieci do rodziców i rodzeństwa do siebie; w stosunkach społecznych: życzliwość, poszanowanie, oddanie (wobec przełożonych), łaskawość, dbałość (wobec poddanych), uczynność, braterstwo, zgoda (między równymi); w stosunkach politycznych: przyjaźń, zgoda; amor Mymer1, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, Cn; caritas Murm, Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Calag, Calep, JanStat, Cn; dilectio PolAnt, Modrz, Calag, JanStat, Cn; amicitia Mącz, Calep; gratia Modrz, JanStat; pietas JanPrzyw, Cn; benevolentia, studium Modrz; devotio, favor JanStat (2164): ForCnR C2v; bo to czo ſyą od kogo vrodzy ſprzyrodzenya ma myloſzcz ktemu od kogo ſyą rodzy ktorą myloſzczyą ząda dobrego themu kogo mylvye PatKaz I 9; PatKaz III 95; Murm 206; Mymer1 33v; Onać cześć kochanie rodzi, Ktora z miłości pochodzi, Jaka jest miedzy rownymi Przyjacioły powolnymi. BierRozm 18, 18; RejRozpr I4 [2 r.]; nyechayby [rodzicowie] myęſſáli podcżás karánie yákye yákoby kwasne do miłosći/ kthora yeſt rzecż ſlodka. GliczKsiąż F8v, F8, G3; Abowiem káżda miłość ná cżworo ſie dzyeli/ [...] Iedná idzye s pochlebſtwá/ á druga s pożytku/ Trzecia záſię iuż bywa s ſzalonego zbytku. A cżwarta s cnoty s prawdy co y Bogu miłá RejWiz 41v, 43; RejZwierz 116v; ktorzy [synowie sułtana] go [syna królowej Izabelli] pocáłuią dła ſzcżeśćia odnowioney miłośći. BielKron 313; Mącz 338d, 497b; OrzQuin B2v marg; GórnDworz Ee4, Gg5; HistLan B4; Zadna ták bárzo miłość nie ieſt płocha/ Iedno kto názbyt ſam ſie w ſobie kocha. RejZwierc 219, 225v, 249; áby w tákich świętách miedzy Chrześćiány rozne obrządki nie były: z cżegoby wzruſzenie miłośći vrość mogło SkarJedn 318, 77; Calag 335b; SkarŻyw 102 marg, 598; KochFr 61; poty człowiek człowiekowi prżyiáćielem ieſt/ poki zna/ że go rowno kłádźie z ſobą/ y tak wiele iemu/ iáko ſobie życzy/ ále iáko inaczey/ iuſz tám miłość zginąć muśi. GórnRozm Kv, L2v; Calep 187a; GórnTroas 43 [2 r.], 54; KochCn B4; KochPij C3v; SarnStat 599; PowodPr 17 [2 r.]; SkarKaz 45a, 159a [3 r.], 385b; CzahTr E, L4; GosłCast 67, 71.

miłość do kogo (3): Philanthropia ‒ Ludczkoſc, miełoſcz do ludzi. Calep 79b. Cf miłość czyja do kogo, »mieć miłość«.

miłość od kogo (10): A Ták toć Ią moczne mury páná káżdego/ toć ieſt ſławá y ſzcżęſne pánowánie iego/ miłość á wierna żicżliwość od poddánych ſwoich. RejZwierc 46, 141; PaprUp F4. Cf miłość od kogo przeciw komu, »miłość dostać«, »odnosić miłość«, »znać miłość«.

miłość od kogo przeciw komu (2): Ták tu chudy iáko pan w iedney cenie chodzi/ [...] Zá co znáią od wſzytkich miłość przećiw ſobie PaprPan T2; SarnStat 978.

miłość u kogo (35): KromRozm III Kv; GliczKsiąż N6; GórnDworz Hh8v; A cżym wielki Alexánder poſiadł ſwiát iedno miłoſcią v poddánych ſwoich? ktorzy by byli mieli y po trzy gárdłá rádziby ie byli przy nim położyli. RejZwierc 44v; A gdzie piękne záchowánie á vcżćiwa ſławá/ thám iuż v wſzech miłość RejZwierc 114v, 37, 44v, 45 marg, 55; PaprPan O3v; SkarŻyw 184, 357; OrzJan 51; Dźiećiąteczko záśię roſło v ludźi w miłośći SiebRozmyśl G2. Cf miłość czyja u kogo, »w miłości być«, »miłość dostać«, »mieć miłość«, »zjednać miłość«.

miłość ku komu (92): Bowyem miłosć tá/ kthorą pan Bog wlał w rodzice ku płodu ſwemu/ yeſt yákoby ſwyadectwo á kſtałt łáſki y miłosći Boſkyey przećiw koscyołowi ſwemu. GliczKsiąż D3v; BielKom 313; Mącz 389c; Prot Dv; SkarJedn 77; nigdy bez mátki áni iádłá/ áni ległá: y iednego pieniądzá w ſwey mocy niemiáłá. (marg) Miłość ku mátce. (‒) SkarŻyw 142, 14, 140 [2 r.], 333 marg, 458, 482 (8); StryjKron 442 marg; ZawJeft 32; ActReg 15, 170; Phil B, C4, D, E; WujNT s. 52, Eph 1/15, s. 750; JanNKar A3; Pan Bog ktory nam tę miłość ku vmárłym roſkazał/ á wiedźieć nie dał iáko ſię to obraca co dla nich czynim SkarKaz 383b, )( 2v, 45a, 154a, 381b, 385b (8); VotSzl A4v; GosłCast 17; (marg) Iáko Swięći brácią ſwoię y oyczyznę y Rzeczpoſp: miłowáli. (‒) Pátrzćie ná przykłády świętych/ iáko w tey miłośći ku ludu ſwemu/ to ieſt Rzeczypoſp: gorący byli. SkarKazSej 667b; Záprawże was Pan Bog w wielką miłość ku bráćiey wáſzey/ y wſzytkim obywátelom korony tey SkarKazSej 670b, 663a [2 r.], 664, 665a, 668b, 669a (12). Cf miłość ku komu w kim, czyja ku komu, »być [jakiej] miłości«, »mieć miłość«, »miłość okazować«, »miłość ku samemu siebie«.

miłość ku komu w kim (2): RejPos 256; Widząc bráćia iáka wnim miłość ku onemu zmárłemu byłá: ciſnęli ſię pilnie do przyiázni iego SkarŻyw 333.

miłość przeciw(ko) komu (55): MetrKor 46/175v; LibLeg 7/36v; KromRozm II e3; GroicPorz bv; LeszczRzecz A6v; BibRadz Gal 4/12; BielKron 17v, 122 marg; Mącz 143d, 470d; OrzQuin Qv; BiałKat 226; GrzegŚm A4; HistLan A4v; RejPosWstaw [414]v; MycPrz II Dv; PaprPan Aa4; ModrzBaz 28 [2 r.]; nie ku temu końcowi żebyś ſię miał wyzuć przećiw niemu z miłośći CzechEp 30, 43; PaprUp F3; WujNT 2.Cor 2/8, s. 667; SarnStat 978; Phil D; GosłCast 51. Cf miłość czyja przeciw komu. »być [jakiej] miłości«, »mieć miłość«, »miłość okazować«.

miłość miedzy kim (37): KromRozm II av, h; KromIRozm III B2; GroicPorz dd4; BibRadz Ps 132/18; OrzRozm E2; á thym [małżeństwem potomków] pokoy y miłość miedzy krolem Węgierſkim á Ceſárzem vcżynili. BielKron 412v, 429v, 435v; OrzQuin B2v, B4v; Prot B3; RejPos 145 [3 r.], 227, 334, 334v; Y pytáli Piládeſá: Cżemużeś chciał ták márnie á bezpotrzebnie zginąć? Powiedział: Iż to dawna táka miłość miedzy námi/ iż to nie ieden zá drugiego gárdło dáć/ á bárzo bych go [Orestesa] ia rad gárdłem ſwym odkupił RejZwierc 93, 90, 92v, 93v, 132v, 139v; WujJud 127; RejPosWstaw [1434]; SkarJedn 338; SkarŻyw 537; BielSen 16; GórnRozm Ev, L2v, N2v; OrzJan 7; WysKaz X2v; SarnStat 1099; SkarKaz 636a; CzahTr D3v.

miłość z kim (13): LubPs bb2v; PaprUp G2v; Ieſli kto ináczey o Bogu y zbáwieniu rozumie niźli ia: trudna mi z nim miłość: zgodźić ſię z nim w czym do czáſu mogę/ ále go zupełnie miłowáć nie mogę. SkarKazSej 684b. Cf miłość czyja z kim, »w miłości być«, »mieć miłość«, »w [jakiej] miłości stać«.

miłośc czyja [= tego, który miłuje] [w tym: ai poss (49), G sb i pron (45), pron poss (36)] (141): PatKaz III 95; Dobrze cżin dobrim przybliżyć ſie zaiſte ktobie ludzſka miłoſć BielŻyw 44, 150; LibLeg 8/133v; MetrKor 31/621; RejPs 163; KromRozm III I7v; DiarDop 101, 110; LubPs dd3; BibRadz 2.Cor 12 arg; OrzRozm K3; BielKron 435v; KochSat B4; Mącz 107d; GórnDworz B8, N3, O6v, Ii7; HistRzym 65; RejPos 256 marg; A wſzákoż miła corko iż tę miłość twą znam/ Ná twe żądánie s tobą wolą pomieſzkáć mam. HistLan C4, D4, D4v, F3v; RejZwierc A6, 45v, 46, 104, 225v, Bbb2v; BudNT Philem 7; CzechRozm 175v, 237v; StryjWjaz B4; PaprPan F4, L, Aa3v; ModrzBaz 104; SkarŻyw 15, 238 [3 r.], 284 [2 r.], 478; ReszPrz 93; ReszList 149; BielSjem 15 [2 r.]; PudłFr 65; PaprUp A3, G2; Phil P3 [2 r.], P3 marg; Miłość moiá [Caritas mea] z wámi wſzytkimi w Chriſtuśie Ieſuśie. WujNT 1.Cor 16/24, Apoc 2/19; SarnStat 208, 588/ [630], 1053; SiebRozmyśl K4; SkarKaz 383b; CzahTr D3v, E, Ev. [Cf 2. PaprPan Vv]. Cf miłość czyja do kogo, czyja ku komu, czyja przeciw komu, czyja z kim, »w miłości być«, »mieć miłość«, »znać miłość«, »miłość macierzyńska«, »miłość ojcowska«, »miłość synowska«.

miłość czyja do kogo (1): To maſz twą zbytnią dobroć [...] To maſz miłość twą do ſług GosłCast 64.

miłość czyja ku komu (20): Mącz 166d, 298a; Thedy mieſzcżánie Tárſcy miłość Appollonową ku ſobie vyźrzawſzy/ iemu ná cżeść á ná wiecżną pámięć/ obraz iego pośrod miáſtá poſtáwili. HistRzym 11; RejPos 307v; á wniemoc cięſzką wpádłá: tám było poznáć corki iey Euſtochiey ku mátce miłość/ w vſtáwicżnych poſługách/ y przy iey łoſzku śiedzeniu. SkarŻyw 142, A4v, 63, 102, 286, 542; Phil D, E, F2; OrzJan 61; SkarKaz 381a, 386a, 421b, 636a; SkarKazSej 664b. Cf »miłość jednego ku drugiemu«.

miłość czyja przeciw komu (19): LibLeg 7/31v [2 r.]; A coż to inſzego cżyniło/ iedno miłość tego narodu Polſkiego przećiw pánom ſwoim LeszczRzecz A6; BibRadz II 105c marg; OrzRozm A4v; OrzQuin K4; GórnDworz A3; HistLan B3; RejZwierc 45; MycPrz II D; ModrzBaz 143v; KochOdpr B3; SkarŻyw 142; CzechEpPOrz **v; Yakoſz mieloſc waſze wiſlawiac przeciwko oitziznie PaprUp K2, F3; WujNT 2.Cor 8/7, 2.Thess 1/3; VotSzl B4.

miłość czyja z kim (2): LubPs D3; Látá 1539/ Byłá miłość nieodmienna przedſię Ceſárzá s krolem Fráncuſkim BielKron 191v.

miłość czyja [= tych, którzy się miłują] [w tym: ai poss (45), pron poss (2), G sb i pron (2)] (52): Y cżemus takmiérz zloſniku przeklęty nie przedál z ſynem matki? ijż iako ijch miloſtz niebyla rozdzielona/ tako by téż niecháy byla ſmiertz ij męka iedna. OpecŻyw 85; LibLeg 7/32; BielKron 412v; Mącz 107d; áczkolwiek ſrzodek ich [Jagiełły z Witoldem] miłośći był rozerwány/ wſzákże początek ich bráterſtwá ſkutkiem był potwierdzony. StryjKron 462; ReszPrz 4; SkarKaz 634b. Cf »braterska miłość«, »miłość przyjacielska«, »miłość sąsiedzka«.

miłość czyja [= ku temu, kogo miłują] [w tym: G sb i pron (41), ai poss (9), pron poss (1)] (52): KlerPow 11; Diar 143; Tu wyedzyeć máyą rodzicy iż miłosć płodu ſwego nye tylko ná tym yeſt áby dzyecyę przy zdrowyu było záchowáne GliczKsiąż D; OrzRozm A2v; Brácia drudzy poruſzeni oycowſką miłością/ rzućili ſie á zákryli oycá nágiego zá wſtydem ſwoim. BielKron 6; OrzQuin A4, Cv, R, R2v; GórnDworz Q3v; HistLan Bv, D2, F3; RejZwierc 240; CzechRozm **v, 175v, 241v [2 r.]; PaprPan V; Bo ponieważ wſzytkie wſzytkich ludźi miłośći [omnes omnium charitates] iedná oycżyzná w ſobie zámyka ModrzBaz 43v, 33; Yſz miłośćią oycá miłego ſwego/ ktorego wielce cżćilá y miłowáłá/ przemożona nie ieſt SkarŻyw 16, 136; StryjKron 732; NiemObr 20; GrochKal 24; Phil B2, D, Fv, I4; Miłość rodzicow ma vſtępowáć miłośći Bożey. WujNT 35 marg, 44 marg, 52 marg, 821, Aaaaaa, Aaaaaav; PowodPr 84; SkarKaz )(4; SkarKazSej 665a marg, 669a [2 r.], b marg. Cf miłość czyja u kogo, »miłość samego siebie«.

miłość czyja u kogo (2): Iáko ieſt wielką rzecż miłość páńſka v poddánych. RejZwierc 44v nagł [idem] A6.

W połączeniach szeregowych (90): KlerPow 11; sktorim [cesarzem tureckim] przyasny przimierze myloscz braczką y dobre sąsyedztwo chcze [krol polski] Zachowacz LibLeg 11/[322], 8/133v, 10/114v; RejRozpr F; KromRozm I O4; KromRozm II r, rv [2 r.], r2; KromRozm III B2; Diar 52; DiarDop 104, 110; yáko záwſſe vcżeni ludzye w wyelkyey wadze byli/ myeſcá przednyeyſſe/ łáſkę/ miłosć/ y záchowánye v ludzi dzyerżeli GliczKsiąż N6; LubPs cc3: GroicPorz bv; KrowObr 62v; RejWiz 117; Oświeconemu pokoleniu Słowieńſkiemu á ięzyku ich/ miłość/ pokoy/ záchowánie y pozdrowienie od nas [Aleksandra Wielkiego] y náſzych namiáſtkow będących po nas w ſpráwowániu świátá BielKron 337v, 249v, 332; Observantia, Czczenie/ ważenie. Chćiwość. Miłosć ku komu. Mącz 389c, 51b, 488c; RejAp 58v; GórnDworz Z7; RejPos 227, 247v, 334, 334v; RejPosWiecz2 94; RejZwierc 37, 37v, 45v, 55, 102v (8); WujJud 131v; RejPosRozpr c3; RejPosWstaw [1434]; MycPrz I C3; BiałKaz M4; ieſli iáko oni dumáią/ zgołá miecż/ woyná y wſzyſtkie nieprzyiázni z źiemie wygłádzone máią być: á iedná zgodá/ miłość y przyiazń wſzyſtkich ma w iedno złącżyć CzechRozm 115, 88; Niech ktemu [sędziowie] będą tácy/ żeby ie nie mierźiącżká/ nie gniew/ nie miłość/ nie miłośierdźie [nec amore, nec misericordia]/ áni żadna przewrotna chęć/ ále tylko ſámá prawdá do słuchánia y rozſądzánia ſpraw ćiągnęłá ModrzBaz 87, 7, 33, 66v, 67v [2 r.], 97v; SkarJedn 37, 269, 334, 337, 338, 376; SkarŻyw 184, 284, 334; Ia zá chęć/ miłość/ y ſtáránie vprzeyme ktoreś W. M. o mnie mieć racżył/ ſwemu M. P. wielce dziękuię. CzechEpPOrz *, *3v; ReszPrz 33, 54, 93, 94; ReszList 192; GórnRozm Ev; KmitaPsal A5v; PaprUp A3; ActReg 15; Phil L; KochCn B4v; GrabowSet F2; Iż my máiąc ná báczeniu ſtáteczną wiárę/ y wielką przychylność przećiwko Nam/ y Króleſtwu náſzému miłość [fidei constantiam et eximiae affectionis in nos et Rempublicam Regni nostri devotionem]/ od Wielmożnégo Ianá z Rytwian SarnStat 978, 1002, 1014, [1023], 1053; CiekPotr 18; CzahTr D3v [2 r.]; SkarKazSej 658b, 683b [2 r.], 684b; SapEpit B4.

W przeciwstawieniach: »miłość ... nienawiść (10), nieprzyjaźń (4), gniew (3), niezgoda (3), rozterk. (3), zwada (3), swary (2), waśń (2), złość (2), cielesna chciwość, karanie, mierziączka, niechęć, niemiłość, pomsta, przykrość, wzgarda, zamieszanie, zazdrość« [w tym: waśń i nienawiść (1)] (41): PatKaz III 95; RejRozpr C2; Lecz ty miaſto tey miloſczy Czyniles wielkie przykroſczy. Panu ſwemu y blyzniemu RejKup g6; Nyewye człowyek yeſli godźyen miłoſci/ czyli myerżyączki [nescit homo utrum amore an odio dignus sit Vulg Eccle 9/1] KromRozm III Dv; Zazdrość ſwary poruſza/ miłość ie zákrywa BielKom B7; Vmiłowałeś wyęcey złość niż bráterſką miłość LubPs N5, D3 marg, Z; ponieważ ſye godźi między Ludźmi miłoſć mnożyć/ á niemiłoſć tępić. GroicPorz dd4; Lepſze ieſt iáwne káránie/ á niżli ſkryta miłość [Melior est increpatio manifesta quam amor absconditus]. BibRadz Prov 27/5, Prov 15/17; BielKron 435v; OrzQuin M4v; Bo ſąśiedztwo ktore licżą iákoby cżęśćią przyiáźni/ z miłośći w nienawiść śie obráca/ dla złey chćiwośći álbo złego pożądánia. KuczbKat 349; RejZwierc 122; KochMon 30; RejPosRozpr c3; CzechRozm 115, 175v, 248; Znośili oni przedſię niewdźięcżnego ludu niechęć/ á przekłádáli nád nię miłość/ ktorą oycżyznie winni byli. ModrzBaz 135v, 67; SkarJedn 356; Nigdy żadnemu zá to zle niemyſlił: ále ná ich nienawiść kładł miłość: ná ich gniew/ łáſkáwość: ná ich złorzecżenia/ błogoſłáwieńſtwo: ná ich kámienie modlitwy SkarŻyw [236], 47, 238, 292; CzechEp 160; NiemObr 88; ná złey wierze Lutherſkiey álbo Kálwińſkiey/ nie pokoy ále roſterk/ nie iedność ále rozerwánie/ nie miłości ále gniewy/ nie kárność ále roſpuſtá/ nie poſłuſzeńſtwo ále ſwa wola rość muſi. ReszList 184; GrabowSet Dv, F2'; SkarKaz 420b, 638b; CzahTr D3v; Iż nie ſwaróm/ miłośći/ pálmę oddawamy GosłCast 18, 18; SkarKazSej 661a, 672a, 673a, 675a.

W porównaniu (1): Bo táka ich [braciszkow] miłość iák máść známienita LubPs dd3.

Fraza: »zgasła miłość; z(a)gasić miłość« (3; 2): OrzRozm E2; Prot Dv; GórnDworz H7v; dochodziły go cżęſte kámienie y kije: á iednák mu były miłe: zágáśić iego miłośći niemogły: nieprzyiaćiołom ſwoim dobrze cżynił SkarŻyw 238; A máćierzyńſka miłość we mnieby nie zgáſłá/ Choćiaby ſie y lwicá moim ćiáłem páſłá. GórnTroas 41.
Zwroty: »być [jakiej] miłości [ku a. przeciwko komu]« (2): Phil D; Więc ku towárzyſzowi/ ieſt miłośći wielkiey PaxLiz C2v.

»w miłości być, mieszkać, trwać, żyć« [w tym: czyjej (3), u kogo (2), z kim (4)) [szyk zmienny] (7 : 8 : 2 : 9): LibLeg 7/32; MetrKor 46/47v; LubPs cc3; BielKron 231v; GórnDworz Mv; Iáka roſkoſz być w miłości z bliźnim ſwoim. RejPos 222v marg, 43, 158; RejZwierc 24v, 96, 127v; WujJudConf 211; PaprPan Sv; że onego vcżynku żáłuie/ y do tego ſię gárnie/ że z onym obráżonym záśię w miłośći mieſzkáć prágnie [cum co... in gratiam redire cupere]. ModrzBaz 65v; SkarJedn 37; SkarŻyw 292; ReszHoz 132; GórnRozm B; ArtKanc O15; OrzJan 49, 51; ZA méy iuż pámięći, v wſzyſtkich Królów Polſkich dom W. M. był w wielkiéy miłośći SarnStat 478; SkarKaz 633a, 634b; CzahTr Ev; PaxLiz E3.

»miłość chować, dochowywać, zacho(wy)wać; zachowanie miłości; miłość zachowana« [szyk zmienny] (6 : 1 : 13; 2; 1): LibLeg 11/[322]; KromRozm II h; KromRozm III B2; GroicPorz a2; KrowObr 31; RejPos 145 [2 r.]; Ktore [dzieci] nigdy rodzicom ſwym powinney miłośći Nie chowáią/ okázuiąc im ty niewdzięcżnośći. HistLan ktv, B2, F2, F3v; RejZwierc B, 92v; KochMon 30; MycPrz I C3; CzechEp 43; CzechEpPOrz *3v; NiemObr 79; PaprUp G2; GórnRozm I3; SkarKaz )(2v; GosłCast 17; SkarKazSej 678a.

»miłość dostać, odzierżeć, pozyskać« [w tym: u kogo (4), od kogo (1)] [szyk zmienny] (7): Ieſtli chceſz v mądrego miłoſć odzierżeć, czoż ſłufznego nieieſt nigdy nato nie przyzwalay. BielŻyw 83, nlb 5, 86; GórnDworz Gg4, Hh8v, Ii2v; Pánował hoynie: czym wielkiey miłośći Doſtał był ſobie z ludzi v kázdego KlonKr Fv.

»mieć miłość; mający miłość« [w tym: ku komu (15), przeciwk(o) komu (5), do kogo (1)] = miłować kogo; caritatem habere Vulg [szyk zmienny] (25; 1]: BierEz A2; PatKaz I 9; LibLeg 8/26; HistAl E3; Leop 2.Cor 7 arg; LeszczRzecz A6; BielKron 65v, 333v; GórnDworz B8, Z7; CzechRozm 216v; ktory Láćinſkie Kośćioły w Grecyey zámykał/ [...] złym á miłośći niemáiącjm ſercem. SkarJedn 371, 250, 372; SkarŻyw 87, 102, 184; Kto tedy miłość ma ku komu/ temu nigdy złego nie cżynić nie będźie/ Rzym. 13. v 10. CzechEp 17; ReszPrz 93; PaprUp D2v; SiebRozmyśl B, E2; WujNT 21, 2.Cor 2/4 [2 r.], Col 1/4.

»mieć miłość« [w tym: czyją (3), u kogo (3)] = być miłowanym przez kogo [szyk zmienny] (7): RejZwierz 132v; GórnDworz O3, Hh7; RejZwierc 44v; HistRzym 65; Mieciſlaw Sin iego [Bolesława Chrobrego] bel Pan nichtzemni/ á dlatego iako Ocijec vpoddanich niemial takiei mieloſcij PaprUp B2; CiekPotr 18.

»mieć miłość« [w tym: 2 (3)] = miłować się wzajemnie [szyk zmienny] (4): Wſpámiętał Dawid ná miłość ktorą miał z Ionátą ſynem Saulowym BielKron 70v, 73; Mącz 383b; SkarŻyw 546.

»miłować [kogo] [jaką] miłością« = miłować kogo jak [szyk zmienny] (5): OpecŻyw 78v, 163v, 185v; GórnDworz Mm7v; Ale ná to rodzicy nie bacżą/ miłuiąc fałſzywą á świecką miłośćią dzieći ſwoie/ duſze ich trácą SkarŻyw 63.

»mieć [kogo] w miłości« = miłować kogo (1): Ceſarz Otto trzeći/ máiąc w znáiomośći y miłośći Woyćiechá S. [...] ślubował Bogu náwiedzić grob męcżenniká S. SkarŻyw 357.

»miłość odnosić [od kogo]« (3): Vprzeymie żyć ze wſzemi to iego kochánie/ Miłość zá to odnośi od wſzytkich życżliwie PaprPan Q4; NiemObr 130; PudłFr 40.

»miłość okaz(ow)ać, pokaz(ow)ać, ukazować; okazanie miłości« [w tym: komu (18), przeciw(ko) komu (5), ku komu (2)] = demonstrare amorem, (in) amore respondere Mącz [szyk zmienny] (17 : 11: 3; 1): OpecŻyw 82v, 91; a yeſliſzmi pierwey na naſſim ſlawnem dworze z ruky naſſey ſprawyedlywoſcz czynili. a myloſcz przecziwko wam okazowali. tedi teraz tim wyeczey czynycz. i przyyaſni okazowacz chczemi. MetrKor 46/175v; GliczKsiąż Q3v; LubPs A5; LeszczRzecz A5v, A6v; BibRadz Gen 24/49; my [cesarz Maksymilian] s krolem Polſkim y do Piekłá y do Niebá gotowi będziem záwżdy/ iáwneć było okazánie tey miłośći miedzy imi z małżeńſtwá Ferdynándá Krolá Rzymſkiego/ á Ludwigá Węgierſkiego BielKron 429v, 108; Mącz 231c, 410b; RejPos [308]; HistLan A4, Dv; RejZwierc 45v, 92v; RejPosWstaw [414]v; MycPrz II Dv; KarnNap C2v; ModrzBazBud ¶6; SkarJedn 77; SkarŻyw 458, 500; CzechEpPOrz **v; PaprUp G3; SarnStat 978; SiebRozmyśl [A3]v; miłość vmárłemu pokázuiemy/ gdy ie ná poczeſnym y nabożnym mieyſcu chowamy SkarKaz 386a, 383b, 420b; SkarKazSej 664b.

»osłabieć, ustawać w miłości« (2 : 1): Nieuſtawaymy w miłośći Y w ſwey zwykłey nabożnośći. Ktorąchmy ku niemu [Jezusowi] miáły Kiedychmy zá nim chadzáły. MWilkHist Cv; WujNT 842; SkarKaz 383a.

»pobudzać (a. wzbudzać) miłość; pobudzać ku miłości, do miłości« = amorem excitare Modrz [szyk zmienny] (2; 1 : 1): OpecŻywPrzedm C4; ModrzBaz 67v; Dwie ſą przyczynie/ któré miłość w ludźiech pobudzáią/ rzecz właſną/ á to co w ſobie ma godność miłośći/ álbo co ieſt godno miłowánia. KochCn B4v; SkarKaz 381b.

»w miłość się podać [czym komu]« = stać się miłym komu przez co (1): Przez pięć lat tám będac [!]: wſzytkim ſię wdzięcżnośćią obycżáiow ſwych w miłość podał SkarŻyw 354.

»do miłośći, na miłość przyść« (1 : 1): In sinum et complexum alicuius venire, Ná łono y ná wielką miłość do kogo prziść. Mącz 304a; MycPrz II C4.

»do miłośći, ku miłośći przywodzić« = ad amorem hortari Modrz (3 : 2): iż ieſliby ſie co miedzy bráćią tákiego tráfiło/ tedy to miedzy nimi bráćia ichże [...] w miłośći/ roſtrzygnąć máią. Ku zgodźie y miłośći obie ſtronie/ á nie ku pomśćie przywodząc/ y nápomináiąc. CzechRozm 248, 175v; ModrzBaz 67; NiemObr 88; SkarKazSej 664b.

»w miłośći spoić; miłością spojony, złączony; spojenie w miłości« (1; 2 : 2; 1): KuczbKat 255; dla cżegobyś pokoy ſwoy ábo cudzy przerywáć y mieſzáć/ á miłość/ ktorą wſzytek ludzki narod ſpoiony być ma [charitatem... qua generi humano coniunctus esse debet]/ tárgáć á zárzucáć miał. ModrzBaz 107, 66v; SkarŻyw 91, 399; SarnStat 1020.

»w [jakiej] miłośći [z kim] stać« (1): Vinculis amoris esse cum aliquo coniunctum, W vprzeymy miłośći ſtáć s kim. Mącz 497a.

»miłości używać« [szyk zmienny] (2): Bo zdać ſie theż więc owym ktorzy beſpiecżnych a ſzalonych żywotow vżywáią iż wielką miedzy ſobą roſkoſz máią/ y wielkiey miłośći y pokoiu vżywáią. RejZwierc 103v; SkarŻyw 63.

»miłością zapalać się; miłością pałający, zapalony« = amorc flagrans Modrz (1; 1 : 1): OrzQuin K4; ModrzBaz 28; Táką miłośćią ku ludźiom ábo Rzeczypoſpo: zápaláć ſię maćie/ wy ktorzy o dobrym poſpolitym rádźićie. SkarKazSej 665a.

»(z)jednać, pozyskać miłość; zjednanie miłości« [w tym: komu (7), u kogo (11)] [szyk zmienny] (8 : 2; 1): BibRadz II 72a marg; ku nábyciu łáſki thego páná ktoremu ſłużyć będzie/ y ziednániu ſobie miłośći v wſzytkich GórnDworz K4v, D3v, D8v, E3v, O2, Hh8v; RejZwierc 27, 44, 44v; Dobrodźieyſtwo/ nádźieiá/ miłość/ náuká/ powolność/ pochlébſtwo/ wſzytko to nam miłość v ludźi iedna. Herkules co czynił/ áby był miłowan? KochCn B4v.

»znać (a. uznać) miłość, doznać miłości« [w tym: po kim (3), czyją (3), od kogo (1), z kogo (1)] [szyk zmienny] (6 : 2): BierRozm 17; RejWiz 53v; HistLan C4, E2; StryjWjaz B4; PaprPan T2; OrzJan 61; Skąd żaden z was tu żadney nie ma zelżywośći/ Zá co vfam że po was powinny miłośći. Doznam wrychle [...] Ze mię záſię w łáſki ſwe powinne prziymiećie CzahTr G2v.

Wyrażenia: »braterska, bracka miłość« = amor fraternus, philadelphia Mącz [szyk 22 : 17] (24 : 15): A ysby they mysly y braczskiey milosczi swoyey przeczywko V.C.M. ych M. panovye moyy [krolowie polscy] znak vyanthſzy okaſzaly LibLeg 7/31v, 7/31v [2 r.], 32 [2 r.], 36v, 8/26, 11/[322]; SeklKat Z3v; DiarDop 78; LubPs cc3; KrowObr 119v; Bo Pan Bog owych ſtrzeże ktorzy s pocżćiwoſcią/ Iádą tám [na wojnę] rozżaleni bráterſką miłoſcią RejWiz 70; Mącz 231c, 297c; GórnDworz H7v; RejPosWstaw [1434]; StryjKron 180, 350; ActReg 31; GrabowSet A2v; áby żadnéy mocy [statuta] nie miáły/ iáko Práwu/ Spráwiedliwośći/ y też ſpólnéy brátckiéy miłośći/ y Vniiéy á ziednoczeniu ſpólnému przećiwné. SarnStat 1014, 1020, [1023]; SkarKaz 209a; VotSzl B2; SkarKazSej 672a [2 r.], b, 673a. Cf »dla brackiej miłości«, »z miłośći brackiej«, »w miłośći braterskiej«.

»chętliwa miłość« (1): Tych tedy obywátelów źiemie Bełzkiéy wierność/ ſtałość/ chętliwą miłość [zelo dilectionis JanStat 796] zá vważoną rádą y opátrznośćią pilną/ y zá przypátrzeniém Królewſkim [...] w náſzé y potomków náſzych obronę [...] znowu wźięliſmy SarnStat 1053.

»miłość cielesna, doczesna, świecka, ziemska« = miłość przejawiająca się w trosce o dobra materialne człowieka [szyk 8: 3] (5 : 1 : 4 : 1): OpecŻyw [57] [2 r.]; RejWiz 44v; Kto folguie więcey miłośći ćieleſney ſwych powinowátych/ ten nie ieſt godzien áby ſie imienim Chriſtuſowym odzywał. CzechRozm **v, 241v [2 r.]; SkarŻyw 63 [2 r.]; LatHar 675; Vſtępuyćie ćiężary świeckie/ y wſzytki źiemſkie miłośći y grzechy/ nie możećie z námi ná tę drogę SkarKaz 245b. Cf »z miłości cielesnej«.

»dziwna miłość« (2): Y ktokolwiek iákiey iego cnoty/ choć z dáleká náſládowáć mogł/ ten káżdy/ ábo wielkim cżłowiekiem vroſł/ ábo w dzitwnej miłośći ludzkiey vmárł GórnDworz B8; SkarŻyw 63.

»fałszywa miłość« [szyk 2 : 1] (3): SkarŻyw 63 [2 r.]; Miłość fałſzywa ku dziećiom. SkarKaz 421a marg.

»godzien miłośći; godność; miłości« (4 : 1): KromRozm III Dv; Mącz 88d; GórnDworz Ccv; Amabilis ‒ Godni miełoſzcy, wdzeczny. Calep 62b; KochCn B4v.

»miłość gorąca; gorącość w miłości« [szyk 5 : 3] (7; 1): OpecŻyw 165v [2 r.]; KuczbKat 280; O niewymowna ochoto/ y śmiáła miłośći/ co ćię odſtráſzyć do prętkiego pátrzánia/ ná to coś miłowáłá mogło? żaden tákiey gorącośći w miłośći nie vkazał. SkarŻyw 599; WerKaz 304; A gdyby to bydź mogło/ żeby miedzy wſzyſtkiemi ná świećie ludźmi gorącá miłość byłá/ nie byłoby potrżeb práwá. GórnRozm L2v, Ev; SkarKazSej 664b.

»miłość jednego ku drugiemu« (1): Zadne nie ſą mocnieyſze mury y wáły v miáſtá/ iáko zgodá/ iedność/ y miłość ſąśiedzka iednego ku drugiemu. SkarKazSej 683b.

»jednostajna miłość« (1): iákobychmy w zgodzye/ w pokoiu/ w ſpołecżney á iednoſtáyney miłośći bráterſkiey żyli LubPs cc3.

»miłość macierzyńska« [szyk 4 : 3] (7): tys mię boga ij cżlowieka twymi pierſiami panieńſkimi kármila/ ij miloſcią macierzynſką milowala OpecŻyw 185v; BiałKaz 13; SkarJedn 372 [idem] 250; GórnTroas 41, 63; Iáko Sálomon vczynił mátce ſwéy vczćiwość/ Chcąc iéy oddáć onę iéy máćiérzynſką miłość SiebRozmyśl K4.

»niebieska, anjelska miłość« [szyk 5 : 1] (5 : 1): bo y Socrates ſam wyznawa/ iż wſzytki tháiemnicze/ kthore wiedział około they niebieſkiey miłośći/ białagłowá mu ie ná imię Diotimá obiáwiłá GórnDworz Mm7; ieſli białegłowy ták iáko męſzcżyzni Anyelſką miłoſcią miłowáć mogą, GórnDworz Mm7v, Mm6, Mm7 [3 r.].

»miłość nieobłudna, nieomylna« (1 : 1): OpecŻyw 18v; Vczyń/ co twéy krwi ſzláchetnéy przyſtoi/ Miłość przy tobie nieomylna ſtoi. KochFrag 25.

»miłość nieodmienna« (2): BielKron 191v; Amor – Miełoſzć nie odmienną. Calep 63a.

»nieporządna, nieprzystojna miłość« (1 : 1): co ſię dobrego od Bogá ſamego z dobrą náturą wśeie/ rodzice ſwoim niedbálſtwem/ pieſzcżotą/ y nieprzyſtoyną miłośćią/ wykopywáią y gubią. SkarŻyw 136; WujNT 52.

»nierozdzielna miłość« (1): że dwá/ żywąc bárzo długi cżás w ſerdecżney/ á wnierozdzielney miłośći s ſobą/ nákoniecz ieden drugiego zá ledá przycżyną przez nogę przerzući. GórnDworz Mv.

»miłość ojcowska« = amor parentum Mącz [szyk 7 : 7] (14); GroicPorz d2; BielKron 253, 330v; Mącz 298a; Lecż iż ia ocży ſlepe w oycowſkiey miłośći/ Mam do was dziatek ſwoich HistLan D2v, A3; Okazałeś ſąśiádom ſwym/ y wſzytkiey oycżyznie ſtaranie y miło[ść] práwie oycowſką ModrzBazBud ¶6; KochOdpr B3; SkarŻyw 15, 500; Phil D, E. Cf »z miłośći ojcowskiej«.

»miłości pełny« (1): A Heſter tákże mężna y miłośći ku ſwemu ludu pełna będąc/ zdrowim ſwoim wzgárdźiłá SkarKazSej 669a.

»miłość porządna, przystojna« (1 : 1): StryjWjaz A4; Miłość porządna ku rodzicom y powinnym nie ieſtći zákazána WujNT 52.

»powinna miłość« [szyk 7: 2] (9): Iże on [Kain] odſtąpiwſzy powinney miłośći/ Zábił k woli złey myſłi brátá RejWiz 37; HistLan ktv, A4, Dv, E2, F2, F3v; KołakCath A2; CzahTr G2v.

»prawa miłość« [szyk 11 : 4] (15): ForCnR A4; BielŻyw 163; RejRozpr D2; RejWiz 43v, 89; RejZwierc 90 [2 r.]; SkarJedn 250, 372; ále on [biskup] ie ćieſzył ſam znimi płácżąc/ a mowiąc: iſz práwa w Bogu miłość dzielić ſię nigdy od tych ktore miłuie/ niemoże: pomnieć ná was y tám gdzie idę/ będę. SkarŻyw 511; VotSzl B2; Poydę á oglądam ſyná mego nim vmrę. Práwa miłość prágnie obecnośći. SkarKaz 519a. Cf »z prawej miłości«.

»miłość prawdziwa« [szyk 4 : 3] (7): PatKaz I 14; GórnDworz L13v; CzechRozm 239v; StryjKron 6; ze non exodio, ktorego wm przeciw nikomu niemaſz, ale prawdziwą miłoscią Ku WKM Panu swemu czyni. ActReg 170; GrabowSet F2; WysKaz X2.

»miłość przyjacielska« (4): Mącz 188b, 341d; Stąd idźie że też y miłość przijaćielſka/ miedzy wielą prawdźiwa ſię náyduie. WysKaz X2v. Cf »z miłośći przyjacielskiej«.

»miłość przyrodzona, wrodzona« [szyk 6 : 4] (6 : 4): Nie mogł dáley Iozeph w ſobie przyrodzoney miłośći zátáić przećiw bráciey ſwoiey BielKron 17v; GórnDworz Z7; RejPos 256 marg; WujJud 212; SkarŻyw 14, 234, 286; StryjKron 442 marg; Phil E [2 r.].

»miłość samego siebie, kn samemu siebie« = amor sui Modrz [szyk 7 : 1] (7 : 1): ModrzBaz 24v, 68v; KochFr 128; Phil I4; WujNT 31; Korzeń z ktorego gniew nieporządny wyraſta/ ieſt miłość zbytnia ſámego śiebie SkarKaz 314a. Cf »z miłośći samych siebie, ku samemu siebie«.

»miłość sąsiedzka« (3): Milosczywy Ceſzarzv Crol yego miloſcz [...] y thakyeſſ then szyn yego Cro. M. yego M Crol mlody pan moy kaſzaly Vaſzey C. M. dzyankowacz za thą przyaſſny y miloscz braczką a sanſzieczką LibLeg 7/31v; SkarKazSej 658b, 683b.

»serdeczna miłość« (3): GórnDworz Mv; Prżeto iáko w prżyiáźni/ ták y w towárżyſtwie ſerdeczney miłośći/ vſtáwicznego rżądu/ y ſpráwy dobrey potrżebá. GórnRozm Kv. Cf »przez serdeczną miłość«.

»spolna, społeczna miłość« = consuetus a. mutuus amor Mącz [szyk 32 : 7] (34 : 5): RejRozpr D2; KromRozm II av, h, rv [2 r.]; Diar 77; LubPs D3 marg, co3; Ludzkie práwo ieſt/ ktore od Ludźi bywa poſtánowione/ dla záchowánia ſpolney miłoſći y pokoiu poſpolitego. GroicPorz a2; BielKron 435v; Mącz 48d, 239c; GórnDworz Ii7, Kk5v; Trudno ten ma być w ſpołecżney miłośći/ Wſzem nieżycżliwy á pełen zazdrośći RejZwierc 224v, 183; ModrzBaz 67v; SkarJedn A7; bo ſpolna y wielką miłość miedzy nimi [św. Pawłem i św. Barnabą] byłá/ y bez zazdrośći nic ſwego nieſzukáiąc/ wzgodzie wielkiey ſławę Chryſtuſowę rozſzerzáli. SkarŻyw 537; ActReg 114; StryjKron 350; KochEpit A4; SarnStat 1014, 1020, [1023]; SkarKazSej 661a, 673a, 678a, 683b. Cf »dla spolnej miłości«, »z spolnej miłości«, »w spolnej miłości«.

»stała, stateczna miłość« (1 : 1): abovyem sthand sznak byorą sthaley braczſkiey miloſczy V. Ce. Mi. przeczywko szobye LibLeg 7/31v; BiałKat 226.

»miłość synowska« = amor filii Mącz [szyk 3 : 1] (4): Iezus mily vkazuiątz ſynowſką miloſtz matce ſwé milé/ [...] rzékl k niéy wielmi laſkawie. OpecŻyw 82v; Mącz 166d; StryjKron 6. Cf »dla synowskiej miłości«.

»szczera miłość« [szyk 5 : 2] (7): hey w kim miłość ieſt oyczyzny ſzczera/ Teraz ią niech okaże StryjKron 732; PowodPr 84; VotSzl A2v; SkarKazSej 664b [2 r.], 678a. Cf »z szczyrej miłości«.

»uprzejma miłość« [szyk 7 : 2] (9): BibRadz 2.Cor 12 arg; Mącz 497a; OrzQuin K4; Iż ſie rodzicmi ſwemi áni wiem przecż brzydzą / Choć vprzeymą miłość ich przećiw ſobie widzą. HistLan B3; SkarŻyw 102; SkarKaz )(2v; VotSzl A4v; SkarKazSej 661a. Cf »dla uprzejmej miłości«.

»wielka, znaczna, niemała, niezmierna miłość« [szyk 36 : 9](41 : 2 : 1 : 1): OpecŻyw 81v; OpecŻywPrzedm C4; PatKaz III 129; RejPs 163; BielKron 65v; Mącz 304a; GórnDworz Gg4; RejPos 145, 158, 307v, [308], 334; KuczbKat 255; RejZwierc 96, 103v, 127v, 132v; MycPrz II D; PaprPan F4, Sv; SkarŻyw 482 marg, 537, 546; NiemObr 130; Pokázował [...] przyſtoyną vkłonność człowieku kázdému. Zá co od ludźi miłość odnośił nie máłą PudłFr 40; PaprUp G2; ktora y powinnośćią krwie rodzoney zięta/ y chęćią á miłośćią bráterſką znácżną zniewolona ieſteś GrabowSet A2v; Dałći zá przyſtáwá y ſtrożá Anyołá S. ktory ćię po wſzelkich drogách ſtrzeże y broni/ wielką miłością y pilnością. LatHar 673; SarnStat 478; KlonKr Fv; Lecż dla krótkośći inſzych táię niezlicżonych/ Niezmierną z náuki ſwey/ miłością vcżconych. PaxLiz A2v, C2v; SkarKazSej 668a, 669a, 670b. Cf »dla wielkiej miłości«, »z wielkiej miłości«, »z miłością wielką«, »w wielkiej miłości«.

»wierna miłość« [szyk 3 : 3] (6): RejWiz 37 marg, Cc7; RejZwierz 11v marg; RejZwierc 122; Która [Korona Polska] ieſtzde zlaſki ſwei ſtrzeze Sinow onich/ Swoia wierna mieloſcia dobrze napoionich. PaprUp A3. Cf »dla miłości wiernej«.

»(w)zajemna, zobopolna miłość« [szyk 3 : 2] (3 : 2): OrzRozm K3; In amici mutua benevolentia conquieεcere, W zobopolney miłośći prziyacielskiey rozkoſz y ochłodę mieć Mącz 341d; Iako rzecz piękna/ iáko rzecz przijęmna Pátrzáć/ gdźie miłość pánuie wzaięmna: A bráćia sforni w ſzczéréy vprzéymośći Strzegą iednośći. KochPs 196; NiemObr 79; przeto dla mocnieyſzégo ſpoienia w ſpólnéy á zaiemnéy miłośći bráterſkiéy SarnStat 1020.

»miłością zjęty« (1): KuczbKat 400 cf »miłość i powolność«.

»znak, znamię miłości« [szyk 7 : 2] (5 : 4): Wezmi ninijé tzalowanijé/ to znamię miloſci/ przenáſwiętſſych twych pierſi zbawicielu mily. OpecŻyw 19v, 18v, 106; bo ſam criſtus ſzwyatczy yſz yeſt to nauyſſzy znak myloſzczy dacz uyedzyecz tayemnycze PatKaz III 128; BielŻyw 163; LibLeg 7/31v [2 r.]; WujJud 127; WujNT Xxxxx3v.

»związek miłości« (5): Gdy tedy naturá y związek miłośći/ w zbudza w tobie żal /y płácż/ żeś śię roſtał z oycem/ z mátką/ brátem etć. y zmiłyrn przyiaćielem twoim. BiałKaz D2v; SkarJedn A3, 313, 362, 393.

»życzliwa miłość« (1): A drudzy ie [dziecię] chcąc miłowáć/ gubią ie: y miáſto życzliwey miłośći/ ſrogą im nieprzyiaźń pokázuią: gdy ie domá przy ſobie/ áby ſię obecnośćią ich ćieſzyli/ trzymáią SkarKaz 420b.

Szeregi: »baczenie i miłość« (2): Pátrz iáko y w tey mierze Kośćioł Rzymſki więtſze ma bacżenie y miłość. Bo máiąc w Rzymie y przed Rzymem/ wiele Greckich Klaſtorow ábo kośćiołow/ żadne niepokoiu do tąd nie ćierpią SkarJedn 372 [idem] 250.

»miłość albo (i) bojaźń« [szyk 1 : 1] (2): Bárzo też przyſtoynie w tym [czwartym] Przykazániu [dekalogu] ſłowo vcżćiwości położono/ á nie miłośći álbo boiáźni/ ácż Rodźice bárzo miłowáć/ y bać śie ich mamy. KuczbKat 304; LatHar 675. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.].

»chęć (a. chuć), (i, a) miłośé; chuć z miłością« = amor et benevolentia Modrz [szyk 17 : 5] (15 : 7): BielKron 330v; Consentire magna conspiratione amoris, Vprzeymą chuć s miłośćią yeden ku drugiemu mieć. Mącz 383b; GórnDworz E3v, O6v; CzechRozm 237v; ModrzBaz 67, 104; ReszPrz 47; Mnie nie gárnie do śiebie páłac murowány. Ale chęć/ ále miłość/ kiedy w kim nayduię/ Bądź z gmáchu ſłomiánégo/ ia go wnet miłuię. PudłFr 47; PaprUp G3; Phil D; GrabowSet A2v; VotSzl A2v, B4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]. Cf »z chęci i z miłości«, »z chucią i miłością«.

»miełość i cnota« (1): oni Deciuſowie ktorich mieloſc y cnote przećiwko oitziznie opowiedaia PaprUp F3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»dobroć i miłość« (1): rádá zá to tákie weſele ludzkie zdrowie dáię. O nieoſzácowána dobroći y ku Rzeczypoſpo: miłośći/ kto ćię dźiś náśláduie? SkarKazSej 669a.

»miłość i dobrodziejstwo« (2): Oycu téż zá iego miłość y dobrodźieyſtwo [de pietate et beneficiis JanStat 574] okázuiąc ſie niewdźięcznymi/ y przypędzáią go częſtokroć ku niedoſtátkowi SarnStat 588 [idem] [630].

»jedność, (i, ani) miłość« = charitas et unio JanStat [szyk 4 : 2] (6): á gdźie rózność ieſt w wierze/ tám miłośći/ áni iednośći/ nie może być miedzy ludźmi żadnéy. OrzQuin B2v; SkarJedn 356, 384; StryjKron 350; SarnStat 1099; CzahTr D3v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 21 r.].

»miłość i kochanie« (1): Ieſli ſię w przyiaćielu/ w ſynie y w oorce kochaſz/ á iego miłuieſz: tákże miłuy iákoby znim wiecżnie/ w rádośći niebieſkiey/ vżywáć miłośći w Bogu y kochánia mógł. SkarŻyw 63.

»miłość i ludzkość« (2): y [smutku] ktory miłość ku odchodzącemu y ſámá ludzkość wyćiſka/ nigdy nie gánił. SkarKaz 385b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]. Cf »z miłośći albo z ludzkości«.

»łaska, (a, i) miłość« = misericordia et veritas PolAnt; gratia et caritas Modrz [szyk 11 : 6] (17): MetrKor 31/621; OpecŻyw 73v; bowyem ſie iuż były poruizyły miłoſcyą a łaſką wnętrznoſtzi iego nad bratem ſwoim a łzy iuż wynikały y dobywáły ſie zotzn iego HistJóz Dv; Diar 76; RejWiz 53v; LeszczRzecz A5v; RejZwierz 132v; BibRadz Gen 24/49; iż nam miłość á łáſkę Senat vkáznie dekretem ſwym/ áby náſze weſołe przyście było do miáſtá/ á náſzego wyſtępku ná złą ſtronę nie ma nam nikt wſpomináć BielKron 108; A przetoſz ktoſzkolwiek będzie nośił pierśćień wiáry/ będzie miał łáſkę Bożą y miłość ludzką HistRzym 65; ModrzBaz 139v; BielSjem 15v [2 r.]; OrzJan 61; Chcąc tedy tákowé ſkárgi vſkrómić/ y Mniſzki w miłośći y w łáſce powinowátych [in bona gratia et favore consanguineorum JanStat 212] záchowáć SarnStat 208. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]. Cf »z łaski i z miłości«.

»dobre mniemanie i miłość« (1): iż IchM to, co najwięcej ludzie sobie zachować zwykli, dobre mniemanie i miłość ludzką, to IchM sobie tak lekce ważą DiarDop 101.

»miłość i (albo, takież) nienawiść« [szyk 3 : 2] (5): BielKron 81, 81v; KuczbKat 340; Zaden nieieſt ták świętobliwych á ſkromnych obycżáiow/ ktoryby trzymáiąc dożywotnie vrząd niemiał wyſtąpić/ ábo nienawiśćią/ ábo miłośćią/ ábo iáką inſzą namiętnośćią [vel odio vel amore vel alia affectione] ModrzBaz 44v; O miłośći y nienawiśći bráćiey. WujNT 821. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.; w przeciwstawieniach 10 r.].

»pilność i miłość« [szyk 2 : 1] (3): Pan podárze przyiął wdzięcżnie: Z rátáiem mowił ochotnie: Chwaląc bárzo iego pilność/ Y ktorą miał k niemu miłość BierEz A2; SkarŻyw 241; LatHar 673.

»pokoj i (a) miłość« [szyk 12 : 6] (18): OpecŻyw 106; GroicPorz a2; BielKron 73, 412v; OrzQuin B4v; RejPos 145, 334; Bo ſwiát dawa pokoy złym gdy idą ná iákie wſzetecżeńſtwá ſwoie/ tedy wielką miłość y pokoy miedzy nimi bywa. RejZwierc 132v, 103v; KochMon 30; SkarJedn 371, 393; LatHar 631 [2 r.]; WujNT Xxxxx3v; nie cżyni áni ſzczepi zwády miedzy bráćią: ále pokoy y miłość funduie SkarKaz 638b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 21 r.]. Cf »w pokoju i miłości«.

»miłość i (po)waga« [szyk 2 : 2] (4): KromRozm III Kv; RejZwierc 24v, 127v; iż nie w wielkiey wadze/ y miłośći/ pobożni ludźie/ w ocżu tego świátá być mieli NiemObr 13.

»miłość a powinowactwo« (2): BielKron 412v; kthorzy tákową miłość á powinowáctwo przećiw rodzicom ſwoim wſzelkim obycżáiem pokázowáli RejPosWstaw [414]v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»miłość i powolność« (1): Są też y drudzy/ ktorzy tylko miłością y powolnośćią zięći/ ninacż inſzego niepátrzą w onym Pánie ktoremu przyſługuią/ iedno ná dobroć y cnotę iego KuczbKat 400. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»przyjaźń (a. przyjacielstwo), (a, i) miłość« [szyk 12 : 4] (16): MetrKor 46/47v; LibLeg 7/31v, 32 [2 r.], 36v, 8/26; BielŻyw nlb 5; ale ieſly czo zlie obaczą áby ſprzyiaznią a braczką miloſcią poprawily SeklKat Z3v; poſly do nas/ y do náſzych potomkow Krolow Francuſkich/ dla záchowánia miłośći y przyiázni/ máią być poſyłáni KrowObr 31; RejPos 145; RejZwierc B, 92v; Calep 61b; y báczy [cesarz turecki] to/ co więc y między podleyſzégo ſtanu ludźmi przyiaźń y miłość łamie OrzJan 7. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]. Cf »dla przyjaźni i miłości«.

»miłość, (a, i) sława« [szyk 4 : 2] (6): á tymi rzecżámi/ naywięcey/ niechaiby ſie obiáſnił ſwiátu/ y doſtał miłośći/ ſławy/ y tego żeby káżdy cżłowiek/ y naywyſzſzy/ y nayniſzſzy/ miał go w wielkiey cżći/ y powádze. GórnDworz Ii2v, Gg4; RejZwierc 104; PaprUp F4; SarnStat 478. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r.]. Cf »z sławą i miłością«.

»społeczność i miłość« (1): áby roznmieli że ten związek [małżenstwo] trzeba przekłádáć/ nád wſzelką inſzą ſpołecżność/ y wſzelką miłość lndzką [omni coniunctioni omnique charitati humanae]. ModrzBaz 33.

»miłość i (a) stałość (a. stateczność)« (3): Pátrzaiże iáka to byłá miłość á ſtałość miedzy ludźmi pogánſkiemi. RejZwierc 93v, 45v, 92v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»szczyrość a miłość« (3): A gdzie ſie iuż ſzczyrość á práwá miłość miedzy przyiaciół zámnoży/ á co iuż może być roſkoſznieyſzego ná ſwiecie? RejZwierc 90, 90. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]. Cf »w miłości i szczyrości«.

»miłość a (i) towarzystwo« [szyk 2 : 1] (3): Abowiem wedle ſwiáthá máiąć miedzy ſobą pokoy łotrowie/ rozboynicy/ pijánice/ złodzieie/ cudzołożnicy/ wielką miłość á wielkie towárzyſtwo miedzy nimi. RejPos 145; KochCz A3. Cf »dla miłośći i towarzystwa«.

»miłość i uczciwość« (1): A ſłvſzylz Miłośćiwy X. iákiey mocy ſą táiemnice páná Chriſtuſowe/ ktore nie ku wzgárdźie/ ále ku wſzelákiey miłośći/ y vcżćiwośći przywodzą NiemObr 88. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»miłość i uczynność« (1): godźi ſię o to záſtáwiáć/ á miłość y vczynność ku namilſzym náſzym zmárłym wzbudzáć SkarKaz 381b.

»miłość i uprzejmość« (1): tą ſwoią przedmową ku W. M. Pánu ſwemu Miłośćiwemu/ okázuiąc miłość y vprzeymość CzechEpPOrz *4v.

»miłość abo (a) waśń« (3): Pátrzayćie ludźie/ ieſli nie miłość wáſzá przećiw ſobie/ á waśń przećiw bráćiey wáſzey [amor vestri, odium fratrum vestrorum] záślepiłá was/ á ſercá wáſze zátwárdźiłá ModrzBaz 143v, 28 [2 r.].[Ponadto w przeciwstawieniach 2 r.].

»wiara i miłość« [szyk 3 : 2] (5): KochSat B4v; OrzQuin K4; Bibrák Kánclerz Krolewſki zácżął ſwoię mowę. Ze doznał Krol Sármáckiey wiáry y miłośći StryjWjaz B4; SkarJedn 313; PudłDydo B2. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.].

»miłość i wziętość« (1): kiedy pan pozyſzcże ſobie v poddánych miłość/ y wziętość: á pozyſzcże tho oboie thym ſpoſobem ſobie/ kiedy będzie dobre wywyſzſzał GórnDworz Hh8v.

»miłość a (i) zachowanie« [szyk 3 : 3] (6): KromRozm II e3; BielKron 231v; Serpit per omninm vitam amicitia, Miłość á záchowánie towárziskie roſciąga ſie przes cáły żiwot. Mącz [388]b, 188b; GórnDworz 03; Patrzcieſz tich przijaciol co ſie wam teras znowu doprzyazni wkraſc chca Panowie Turcy/ przipominoiac [!] mieloſc y zachowanie z Krolem PaprUp G2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.].

»miłość i zelus« (1): przywiodłá mię do tego ſzcżyra miłość y zelus oycżyzny moiey/ y bráćiey ſwey PowodPr 84.

»zgoda, (i, a, albo) miłość« [szyk 39 : 5] (44) KromRozm II av; GliczKsiąż D2v; LubPs dd2v; iż Pánowie náſzy nic inſzego nie żądáią/ iedno áby miedzy Pány Krześcijáńſkimi byłá zgodá/ miłość BielKron 435v; GórnDworz H7v, Ii7; RejPos 43; RejZwierc 96; WujJud 127; áby mąż z żoną ſpolnie á nierozdźiełnie z ſobą mieſzkáiąc/ w miłośći w zgodźie żyli. WujJudConf 211, 12v, 13; MycPrz II C4; CzechRozm 248; StryjKron 180; CzechEp 35; KochEpit A4; BielSen 16; ArtKanc O15; GórnRozm B, Ev, N2v; KmitaPsal A4v; OrzJan 49, 51; PowodPr 45 marg; SkarKaz 633a, 634b; VotSzl B2; CzahTr D4v, E [3 r.], Ev, E2, E3v; Niezgodá ſwarorodna/ byłá tu czás długi. Tyś ná to mieyſce zgodę y miłość wprowádźił Rozkwitłą GosłCast 18; Spuść im ducha zgody y miłośći/ áby ieden drugiemu vſtępował/ y ieden drugiego ćiężary znośił/ y dla dobrego poſpolitego krzywdy ſwoie oyczyznie dárował. SkarKazSej 677b, 672b, 673a, 675a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 40 r.]. Cf »dla zgody i miłości«, »w zgodzie i miłości«.

»złączenie a jedność miłości« (1): A zá cżáſu tego Tertulianá/ ták bárzo ſie mnożyło to złącżenie á tá iedność miłośći/ ták iż theż było zyednáło przymowkę krześćiánom v pogánow RejPosWiecz2 94.

»żądza i (albo) miłość« [szyk 1 : 1] (2): OpecŻyw 149; [Abraham] Nic tákiego nie ſzemrżąc/ ná wyſokie ſię/ á nie ſłycháne poſłuſzeńſtwo y zárzecżenie woley ſwey/ y vmartwienie miłośći ſwey y żądzey ku dziećięćin/ wynioſł. SkarŻyw 286.

»miłość i (a) życzliwość (a. życzność)« = benevolentia et zelus JanStat [szyk 9 : 2] (11): Tymi słowy oznáymuie ſwą oſobliwą życżność y miłość przećiwko nim. BibRadz II 105c marg; OrzQuin C2; KuczbKat 255; RejZwierc 44v [2 r.], 46, 122; y bárzo mi to pięknie záwoniáło w tym Swiętym: iſz ſię kámieni/ kiiow/ ran/ v tych ludzi nieboiał: á miłośći ſię/ y życżliwośći ich boiał. SkarŻyw 238; SarnStat 918. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]. Cf »z miłości i życzliwości«.

Wyrażenia przyimkowe: »bez miłości« [w tym: czyjej (3)] (4): A ma ſędźić bes kwápliwoſći/ bes gniewu/ nienawiſći/ miłoſći/ przyiáźni/ boiáźni/ dárow GroicPorz bv; ABowiem czo ieſt pan álbo kſiążę bez miłośći poddánych ſwoich? RejZwierc 45v, A6, 45v.

»dla miłości« (33): prze ten grzech ſwoy godnym nie ieſt/ áby tu miedzy nas wſzedł: wſzákże dla tey miłośći/ ktorą ku niemu maćie/ przyimę go. SkarŻyw 184; roſkázáćći co przyſtoi: iednák dla miłośći [propter caritatem] rádſzey proſzę WujNT Philem 9; SiebRozmyśl E2.

~ dla miłości między kim (1): SarnStat 103 cf »dla zgody i miłości«.

dla miłości czyjej [= tego, kto miłuje] przeciw komu (1): Pro tuo in me amore et mea vicissim in te observantia, Dla miłośći twey przećiw mnie/ á moyi záś chući przećiw tobie. Mącz 493c.

dla miłości czyjej [= tego, kogo się miłuje] (10): przetoż miła matko oto czo cie proſzę dla miłoſci ſyna twego vcżyn (boć ieſt prawey miłoſci znamię to cżegoż miłoſnik żąda vcżynić) BielŻyw 163; BielKron 120, 334v; HistRzym 78v, 119, 124v; RejZwierc 46; BiałKaz L3v; PaprPan Ff2; Ponieważ my nic dla popiſánia/ ani dla tego żebychmy ſię w nowinách kocháli niecżynimy/ ále wſzytko dla miłośći Rzecżypoſpolitey [Reipublicae studio] y mowiemy y piſzemy. ModrzBaz 1v.

W połączeniach szeregowych (8): Też tak JKM raczy mieć po IchM księżej biskupiech dla zgody jedności i miłości spolnej, aby postępkow wszelakich prawnych de haeresi [...] zaniechali Diar 52; A thego opuſćić nie chcę/ dla miłoſći/ gniewu/ boiáźni/ przyiaćielſtwá/ nieprzyiaćielſtwá/ łáſki/ przyiáźni/ złey woley/ dárow/ pożythkow GroicPorz c2v, b4v, d2v, d4, e4, g2v; SarnStat 347.

Wyrażenia: »dla brackiej, braterskiej miłości« [szyk 2 : 1] (2 : 1): MiechGlab 43; LibLeg 8/26; Nie lituiąc pracey ſwey ni żadney trudnośći/ Dla Rzecżypoſpolitey/ dla bráckiey miłośći. RejZwierc 183.

»dla spolnej miłości« [szyk 3 : 1] (4): Diar 52; Amoris et perpetuae benevolentiae ergo, Dla ſpolney á wieczney náſzey miłośći. Mącz 107d, 323a, 363d.

»dla synowskiej miłości« (1): niemogl patrzytz dlá ſynowſkié miłoſci na iéy ſmutek OpecŻyw 82v.

»dla uprzejmej miłości« (1): Mącz 178a cf »dla miłości i potowarzyszenia«.

»dla wiecznej miłości« (1): Mącz 107d cf »dla spolnej miłości«.

»dla wielkiej miłości« [szyk 2 : 1] (3): odijdz go tak nie ſmié/ anij chce dlá miłoſci wielkié OpecŻyw 154, 78v; OpecŻywPrzedm C4.

»dla miłości wiernej« (1): IVż dziś wieſz Priamuſie y doznałeś tego/ Coś dla miłośći wierney popadł ſyná ſwego. PaprPan Ff2.

Szeregi: »dla miłości i potowarzyszenia« (1): Pro nostra summa coniunctione te rogo, Proſzę ćie dla náſzey vprzeymy [!] miłośći y potowárziſzenia. Mącz 178a.

»dla przyjaźni i miłości« (2): LibLeg 8/26; To per amicitiam et per amorem obsecro [...] Proſzę cie dla prziyáźniey y ſpolney miłośći náſzey. Mącz 363d.

»dla miłości i towarzystwa« (1): Haec tibi pro amore mutuo seripsi, Tomći piſał dla ſpołney miłośći y towárziſtwá náſzego. Mącz 323a.

»dla zgody i miłości« (1): A dla zgody y miłośći między ſtany/ tę czwartą część [...] bierzemy ná ſwé trzy częśći SarnStat 103. ~

»okrom miłości« (1): Zgołá ná ſędźiego należy/ áby ſądźił okrom miłości y vżalenia [sine amore ac miseratione]/ okrom gniewu/ waśni/ zazdrośći/ okrom vporu o rzecżach iáśnie á ſzcżerze powiedźiánych ModrzBaz 94v.

»z miłości« = àmore, animo studioso, studio Modrz; in favore JanStat (74): Bywać rádá rzkomo z miłośći A wnątrz pełná wſzey chytrośći BierEz H4; Panij iedna widzątz Iezuſa tako zeſſkaradzonégo [...] z miłoſci k niemu przyſtąpila/ ij podala mu chuſtę tzudną dla vtrzeniá. OpecŻyw 137v; Jedni z miłości a drudzy się bali, A jednak wszytcy z nim o przyjaźń stali RejŁas w. 24; RejPos 225; Bo cożkolwiek cżyniły dla páná ſtárſzego/ Tedy to nie z miłośći lecż w nádzyeię tego/ Iż tám w oney to ſkrzyni ſkarb iſcie niemáły HistLan E4v, Dv, D4v; KuczbKat 400; Z miłośći ludzie kiedy páná ſwego/ Miłuią/ nie máſz im też nic trudnego. RejZwierc 225v, 226; CzechRozm 216v, 239v; nie był człowiek żywy, Coby go był mogł tobie [...] Ukazać, a pewnie go z miłości nie kryli, Bo mu nieprzyjacielami wszyscy rowno byli. KochMon 35; SkarŻyw 51, 374, 598.

~ z miłości kogo, czego (8): Diar 76; BielKron 411; Bo widźiał Murená/ iż Cato nie z nieprzyiaćielſkiego ſercá/ ále z miłośći Rzecżypoſpolitey [non animo inimico sed reipublicae studioso] w dał ſię był z nim w práwo. ModrzBaz 95v, 15, 21, 30v; GrabPospR L2v. Cf »z miłości samych siebie«.

z miłości do kogo (1): HistLan A3 cf »z miłości ojcowskiej«.

z miłości ku komu (8): SkarŻyw 482; SarnStat 1074 [idem] 1113; SkarKaz 159a, 383b; VotSzl B4v; Potym z miłośći ku poddánym zá wyſługą y dobrym záchowánim ich/ nádáli ludźiom rycerſkim/ prze męſtwo ich y życzliwość wolnośći od podátkow SkarKazSej 692a. Cf »z miłości ku samemu siebie«.

z miłości przeciw komu, czemu (6): Diar 76; że wiele ich bronią pieniężney winy z waśni przećiwko kmiecemu ſtanowi/ á z miłośći przećiw Slácheckiemu [odio plebeiorum et amore equitum]. ModrzBaz 28; CzechEpPOrz *2v; SarnStat 102, 894; VotSzl Ev.

W połączeniu szeregowym (1): nie ma nic ſądzić z boiáźni/ z miłośći/ s chćiwośći/ z gniewu/ z nienawiśći/ z nádzieie/ bądź też z obłądzenia/ álbo s poruſzenia iákiegożkolwiek vmyfłu ſwego Phil L.

W przeciwstawieniach: »z miłości... z nienawiści (5), z przymuszenia (3), z bojaźni (2), z waśni (2), w nadzieję zysku, z namowy, niechęć pokazując, z nieprzyjacielskiego serca, za pieniądze, z strachu« (17): że nie z miłości osoby WKM my byśmy to czynili, ale z namowy takowych ludzi. Diar 76; áby ſądźili z vprzeymey oycowſkiey miłoſći/ nie z gniewu/ nie z nienawiſći/ nie zá dáry GroicPorz d2; Bo káżdy niżli s ſtráchu/ chętnieyſzy z miłośći. RejZwierz 102v; Byli też ći pánowie Polſcy/ [...] iedni zá pieniądze drudzy też ták z miłośći Rzecżypoſpolitey. BielKron 411; GórnDworz D5, Y5; Ze nie ſłużyli oycu iák ſłuſzſza z miłośći/ Iedno w nádzieię zyſku y márnych pieniędzy HistLan F3; RejZwierc 46, 249; WujJud 142; CzechRozm 201; ModrzBaz 21, 28, 40v, 95v, 140v; CzechEp 8.

Wyrażenia: »z miłości brackiej, braterskiej« [szyk 2 : 1] (2 : 1): Diar 48; DiarDop 116; ábyś z miłośći brátherſkiey chociażći by ſie co nie do końcá podobáło/ odemnie wdzyęcżnie á z weſołą twarzą przyiąć racżył. LubPs A5v.

»z miłości cielesnej« (1): Potym pán Iezus przepowiedziál mękę ktorą miál cirpietz. Piotr z miłoſci cieleſné rzekl: O mily panie niebądz to tobie. OpecŻyw 56v.

»z miłości ojcowskiej« [szyk 1 : 1] (2): GroicPorz d2; Owa z oney miłośći oycowſkiey do dziatek/ Dał im wſzytkę máiętność y domowy ſtátek. HistLan A3.

»z prawej miłości« [szyk 2 : 1] (3): Poradzilić kto zprawey miłoſci, zachoway ſie w tim á rad poſłuchni. BielŻyw 77; CzechRozm 98v; ZawJeft 22.

»z miłości przyjacielskiej« (1): Prośi ćię ſámá známi/ przez wiárę łáſkáwéy Oyczyzny: y z miłośći przyiaćielſkiéy práwéy. ZawJeft 22.

»z miłości samych siebie, ku samemu siebie« (1 : 1): Iákoż mamy rozumieć/ áby ſię ći kocháli w rzecżách Bożych/ ktorzi z miłośći ſámych ſiebie [sui amore]/ á z nienawiśći drugich/ dopuſzcżáią ná źiemi leżeć práwu Bożemu ModrzBaz 140v; SkarŻyw 298.

»z spolnej miłości« (2): Bo y ręká bielſſa bywa Gdy iedná drugą vmywa A tákieſz z polney [lege: z spolnej] miłoſći Wſſytko ſie ſnádnie vroſći RejRozpr I4; RejZwierc 128.

»z szczyrej miłości jednego przeciw drugiemu« (1): RejZwierc 96v cf »z ochoty a z miłości«.

»z wielkiej miłości« [szyk 2 : 1] (3): PaprPan Cc; Stáłáś ſmętnie pod krzyżem: á z wielkiéy miłośći/ Ządáłáś z krzyżá złożyć/ iego święté ćiáło SiebRozmyśl I; SkarKaz 159a.

Szeregi: »z chęci (a. chuci) i (a) (z) miłości« [szyk 5 : 1] (6): RejPos 227v; Gdyż y gość wdzięcżnieyſzy czo ſam s chući á z miłośći przydzie do kogo RejZwierc 167, 194v; VotSzl Ev; SarnStat 89; GrabPospR L2v.

»z miłości a z dowierności« (1): áleſmy cie zá krolá á źá páná ſobie obráli/ z miłośći á s tey dowiernośći ktorąſmy kn przodkom y W. K. zacnośći mieli. LeszczRzecz A6.

»z miłości albo z ludzkości« (1): DArowánie ieſt czwarty á nalepſzy contráct, ze kto z miłośći álbo z ludzkośći co komu przywłaſzcza. SarnStat 1274.

»z łaski a z miłości« [szyk 1 : 1] (2): tedy my z łáſki náſzéy królewſkiéy/ á z miłośći przećiwko Rzeczypoſpolitey pozwalamy tego SarnStat 102, 894.

»niesłusznie a nie z miłości« (1): á ieſli was nieſłuſznie á nie z miłoſci Pánowie Duchowni Rzymſcy/ iáko piſzećie/ Heretykámi zową WujJud 21.

»z ochoty a z miłości« (1): gdy [to] bywa komu cżyniono s krzywą a z záſępioną twarzą/ iuż nie może nigdy tak wdzięcżne być iáko owo ktore z vprzeymey ochoty á s ſzcżyrey miłośći iednego przećiw drugiemu bywa cżyniono. RejZwierc 96v.

»z miłości i z powinności« (1): nie chcieli ku naszemu złemu z brackiej miłości i z powinności swej [...] dać się przywieść k temu Diar 48.

»z gorącego serca i miłości« (1): y ſzcżepy one młode deſzdżem wyſokiey náuki ſwey zgorącego ſercá y miłośći polewał SkarŻyw 536.

»uprzejmym sercem i z miłości« (1): Wymowić ſię nie mogł z tego/ co Fortunatus vprzeymym ſercem y zmiłośći prośił. SkarŻyw 497.

»z miłości a sprawiedliwie i mądrze« (1): Z iákiey wy miłośći/ á iáko ſpráwiedliwie y mądrze Papieżá Rzymſkiego Antykryſtem zowiećie WujJud 7v.

»z miłości i życzliwości« (2): co z miłośći y życżliwośći ku vpámiętániu iego piſzę. CzechEp 106; CzechEpPOrz *2v. ~

»prze, przez miłość« (6 : 3): HistRzym 26; Dla cżego (ácż) wielkie máiąc w Chriſtuśie bezpiecżeńſtwo roſkázáć tobie: co przyſtoi/ Wſzákże prze miłość [Propter charitatem] rádſzey proſzę BudNT Philem 9; SkarŻyw 87.

~ prze(z) miłość czego (4): że tho ták iáko iemu poślę/ obiáwi wſzyſtkim Poſłom [...] nie prze moię chudą á nikczemną oſobę/ ále prze miłość namileyſzéy Pátryéy náſzéy OrzQuin D4; ActReg 53; SarnStat 1208; VotSzl A2.

przez miłość ku komu (1): Prośi ich tedy przez miłość ku ſobie/ áby go náśládowáli WujNT 659.

Wyrażenie: »przez serdeczną miłość« (1): Proſſę cie moy námileyſſy ſynu/ przez ſerdecżną miloſtz ktorą cié gorątzo miluię OpecŻyw 163v. ~

»z miłością« (7): o z iaką miloſcią matuchna milá ij z Iozefem iego wodzila OpecŻyw 32; SiebRozmyśl L2v.

~ Wyrażenie: »z miłością wielką« [szyk 1 : 1] (2): ktorám cie bez oyttza porodzila/ ſwymi pierſiami panieńſkimi kármila/ ij z miloſcią wielką wychówala. OpecŻyw 81; RejZwierc 104.
Szeregi: »z chucią (a. chęcią) i miłością« (2): iż te kśiążki/ nie tylko z oną ſtárą y zwykłą/ ále nád onę więtſzą/ y chęćią y miłośćią przyiąć będzieſz racżył. CzechEpPOrz **v; SarnStat 1025.

»z sławą i miłością« (1): thák iż z wielką ſławą y miłoſcią od wſzech ludzi vżywieſz onych młodych cżáſow ſwoich. RejZwierc 24v.

»z wielką wdzięcznością i miłością« (1): á lud poruczony dobrze y z wyelką wdźyęcznoſcyą y miłoſcyą ludzką ſpráwowáli. KromRozm III I7v. ~

»za miłością« (3): dáć co cżyie ieſt/ á zá miłośćią pewną/ zgodnie y pożytecżnie rzecżam domowym zábiegáć PowodPr 46.

~ za miłością przeciwko komu (1): iż zá ſpólnym zwoleniém/ y oſobliwą przećiwko nam miłośćią [singularique erga nos pietate JanPrzyw 41] [...] zoſtáliſmy Królem ná żądánié y prośby Pręłatów SarnStat 941.

W połączeniu szeregowym (1): wiernie zeznam nie zá miłośćią/ nie zá nienawiśćią/ áni zapłátą/ áni łáſką/ [non amore, odio, pretio, vel favore JanStat 521]/ ále dla Bogá y ſpráwiedliwośći SarnStat 573. ~

»w miłości« = benevolentia Modrz (51): A potrzebáć tego áby ſie tho działo w miłośći/ bo wasni y co kiedy dobrego w ktorey Rzecżypo. vcżyniły? LeszczRzecz A6v; OrzQuin Q3v; CzechRozm 248; ModrzBaz 32v; przez cżternaśćie mieśięcy namawiáiąc ſię/ y wolnie w miłośći gadáiąc/ táką vnią [...] vcżynili SkarJedn 268; KochPs 81; vmiał mądrze iáko oćiec vpomináć y w miłośći káráć SkarŻyw 235, 196. Cf »w miłości być«, »mieć w miłości«, »osłabieć w miłośći«, »w miłości spoić«, »w miłości stać«.

~ W połączeniu szeregowym (2): Y iáko kroluieſz/ y iáko ſwe poddáne w łáſce/ W miłośći/ á w ſpráwiedliwośći / rządzić á ſpráwowáć racżyf z/ tho ya káżdego bacżeniu y rozeznániu porucżam. RejPos A3; SkarJedn 320.

Wyrażenia: »w miłości braterskiej« (2): pięknie go brát z wielką cżćią przyiął/ y w pokoiu ſię y miłośći bráterſkiey z ſobą rozſtáli. SkarŻyw 348; SkarKazSej 661a.

»w spolnej miłości« (4): BielKron 333; KochZg A3; Nie iżbyſmy nad Litwą tak panowac mieli. Iedno w wolnośći W ſpolney miłośći. MycPrz I [0]2v; PaprPan F.

»w wielkiej miłości« (2): ku pocieſſeniu téy niewiaſty [Marii Magdaleny] w tak wielkié miloſci. OpecŻyw 165v; WysKaz 29.

Szeregi: »w miłości i szczyrości« (1): á w miłośći y ſzczyrośći bráterſkiey rádźić o niey mogliśćie. SkarKazSej 661a.

»w pokoju i miłości« (2): y rozſtał ſię znim w pokoiu y miłośći. SkarŻyw 347, 348.

»w zgodzie i (a) (w) miłości« (2): LEſzko ten lubił pokoy przy wolnośći, Spráwuiąc Páńſtwo w zgodzie y w miłośći. KlonKr B4; CzahTr E4v. ~

Personifikacje (9): BielKom nlb 8, G; GórnDworz L12; Oto/ wźiąwſzy ſye zá ręce ſpołecznie/ Prawdá/ y miłość po polách beſpiecznie Chodzą KochPs 128; Pokóy iedźie piáſtuiąc bogactwo na łónie/ Miłość wdźięczna powoźi: KochMRot Cv, C2; GrabowSet E2v; SarnStat 4, 1067.

Iron. (3):

Zwroty: »doznać [czyjej] miłości« [szyk zmienny] (2): Doznał też ich [papiaży] miłośći Fryderyk wtory Ceſarz/ ktory choćiaż Papieżom wiele folgował [...] przedśię tym Papieżow nie vbłágał NiemObr 168, 167.

»pokazować [komu] wielką miłość« (1): y [ojcowie] pokázuią im [synom] wielką miłość. Ty ſynu do piekłá poydźieſz: á ia tych dobr záżyię/ zá ktore w kośćiele miałeś robić y vrzędu kośćielnego pilnowáć. SkarKaz 421a.

Szereg: »chęć i miłość« (1): Tákoweyże chęći y miłośći Papieſkiey/ doznał on zacny Ceſarz Fryderyk pirwſzy NiemObr 167.

Przen: Osoba ukochana, ktoś bardzo miły, którego się kocha [w tym: w V sg (3)] (6): Poprzyſięgam was cory Ieruſzalimſkie przez ſárny álbo przez łánie polne/ ábyśćie nie budziły/ áni poruſzáły miłośći [si evigilare faceritis amorem; ábyśćie nie budźiły áni ocućić dawáły miłéy WujBib] poki oná záchce. BudBib Canti 3/5, Os 9/10.
Wyrażenia: »jedyna miłość« (1): O ſynu móy mily iedyná miloſci/ dáy mi s tobą vmrzétz OpecŻyw 188v.

»miłość m(oj)a« [szyk 2 : 1] (3): Gdzie ieſt miloſtz moia/ ſynácżek moy mily? OpecŻyw 159, 18v, 111.

a. O miłości do Boga lub do bliźniego pojmowanej jako nakaz moralny Starego, a zwłaszcza Nowego Testamentu; amor Vulg, Mącz, Modrz, Cn; caritas Vulg, PolAnt, Modrz, Cn; affectio, dilectio Vulg, PolAnt, Cn; virtus Modrz (1300): PatKaz II 43v; KromRozm II e4v; żadney inſſey cnoty/ chybá miłoſci/ wyznánye od nyego [św. Piotra] nye yeſt wyćyągáne. KromRozm III M8; SeklPieś 19; RejWiz 66v; Leop 1.Tim 1/5, 1.Petr 4/8; BibRadz *7 marg, Prov 3 arg, Matth 25/35, 1.Tim 1/5; GrzegRóżn D2v; OrzQuin M4; RejAp BB8; HistRzym 51; RejPos 145, [310]v; RejPosWiecz2 93v, 94; RejPosWiecz3 99; A gdyż Pan y Zbáwiciel náſz/ nietylko ſłowem powiedał/ ále też y przykłádem ſwoim vkazał/ iż Zakon y Prorocy záwieſzáią śię ná Miłośći: gdyż y Apoſtoł potym też potwierdźił/ iż Miłość ieſt ſkońcżenim Przykazánia y zupełnośćią Zakonu KuczbKat 4, 5 [3 r.], 265, 315 [2 r.], 316 (11); RejZwierc 128v; ktory [św. Augustyn] ták piſze: Miłość tá ieſt/ ktorą ſámą ſpráwiedliwy ieſt/ ktokolwiek ſpráwiedliwym ieſt. WujJud 96, 96, 99, 103, 108, 130, 234; WujJudConf 102v; BudBib Eccli 24/20[24]; BudNT 1.Cor 13/5 [2 r.], 1.Tim 1/5, 1.Petr 4/8; CzechRozm 58v, 89v, 209v [2 r.], 245v [2 r.]; ModrzBaz 37v; SkarJedn 77, 78; Lecż dáleko rzecż ieſt doſkonálſza/ miłośćią ſię do pełnienia woley Bożey pobudzáć: ktory Duch ieſt właſny Nowemu zakonowi SkarŻyw 2, 291, 371, 599; CzechEp 19, 38, 96 [2 r.]; NiemObr ktv, 79; ReszPrz 93; CHaritas non gaudet ſuper iniquitate, congaudet autem veritati [1.Cor 13/6]: Miłość práwi nie weſeli ſię z złośći ále ſię weſeli z prawdy. ReszHoz 140, 135; iuż ſię k dobrey pracy mieymy/ obfituy káżdy w miłośći/ ſtoiąc w ſwoiey powinnośći. Bo ták tu zbáwienia ſwego/ á na grunćie Páná tego/ doydziemy sławy niebieſkiey ArtKanc F19v, B12v, H18; LatHar 64, 263, 279; A nádewſzytko miłość wielką miedzy ſobą mieyćie. Abowiem miłość zákryie wielkość grzechow [1.Petr 4/8] KołakSzczęśl C; Miłość ieſt długo ćierpliwa/ łáſkáwa ieſt: Miłość nie zayźrzy/ złośći nie wyrządza/ nie nádyma ſię WujNT 1.Cor 13/4; Aleć dobrze wiedział Páweł S. y wiedzą Kátholicy/ iż inſza ieſt miłość ktorąſmy winni Pánu Chriſtuſowi/ á inſza ktorąſmy bliznim powinni WujNT 750; miłuymy iedni drugie: gdyż miłość ieſt z Bogá. Y káżdy co miłuie/ z Bogá ieſt vrodzony/ y zna Bogá. WujNT 1.Ioann./4/7, s. 20, 99, 222 marg, 525, 540 marg (40); PowodPr 20; Miłośierdźie nie tylo ieſt obraz Troyce ś. ále wypełnienie wſzytkiego zakonu Bożego/ ktory ná miłośći záwiſnął. SkarKaz 278b, 348; O wielmożni Pánowie/ o źiemſcy bogowie/ mieyćie wſpániáłe y ſzerokie ſerce ná dobre bráćiey ſwoiey [...] Nie ćieśnićie áni kurczćie miłośći w ſwoich domách/ y poiedynkowych pożytkách SkarKazSej 670a, 664b [4 r.].

miłość ku komu (121): RejPs 220v; BielKron 334v; BudNT 1.Petr 4/8; co mu iuſz z oney buyney miłośći ku odkupićielowi/ ktory zá nas vmárł przychodziło SkarŻyw 542, 235, [407], 411, 598, 599; WujNT 1.Petr 4/8; SkarKaz 383a, 638b; SkarKazSej 699a. Cf »miłość ku bliźniemu«, »miłość ku Bogu«, »miłość jednego ku drugiemu«, »miłość ku Jezusowi a. Chrystusowi«, »miłość ku Panu«.

miłość przeciw(ko) komu (42): WujNT 634; ábym záwżdy rozmyśláiąc o tych dobrodźiéyſtwách iego/ mnożyłá ſię wemnie miłość przećiw iego naświętſzéy miłośći SiebRozmyśl G2v. Cf »miłość przećiwko bliźniemu«, »miłość przećiwko Bogu«, »miłość przeciwko Chrystusowi«, »miłość przećiwko nieprzyjaciołom«, »miłość przeciwko Panu«.

miłość miedzy kim (12): Leop 1.Petr 4/8; BibRadz Ps 132 arg; RejAp 102; HistRzym 51; Obacżył też to Pan/ iż ku tey miłośći iego trzebá też ktemu y miedzy námi miłośći ſpołecżney RejPos 145, 333v [2 r.]; RejPosWiecz2 94; ModrzBaz 67v; Bo y tá cżeść ktora ſię dobrym towárzyſzom wyrządzá/ znákiem ieſt miłośći miedzy tymi/ ktorzy iednego Páná máią. SkarŻyw 206; KołakSzczęśl C; WujNT 792. [Cf 2. BibRadz Cant 1 arg].

miłość czyja [= tego, kio miłuje] [w tym: pron poss (39), G sb i pron (18), ai poss (2)] (60): BierRaj 22; OpecŻyw 183v; PatKaz II 42, 53, 53v; MurzNT Matth 24/12; KromRozm III N4; OrzQuin M4; RejAp 8v, 17v, 18, 18v, 28v, 29; RejPos 307v, 351v; RejPosWiecz2 92v; KuczbKat 400; BudNT Philem 5; KarnNap A2; SkarJedn 58; SkarŻyw A3v, 30, 32, 62, 238 (11); NiemObr 49; ReszList 149; ReszHoz 123; ArtKanc M18; Twoiá [Matki Boskiej] obfita miłość/ niech pokryie wielkość náſzych niepráwośći. LatHar 485, 263, 279, 484, 488; Może być czáſem ták wielka łáſká Boża ludziom daná/ y ták wielka miłość y ſkruchá ich/ że mogą mieć grzechow odpuſzczenie WujNT 441, Matth 24/12, s. 560, 634, 2.Cor 8/8, 24 (16); VotSzl Bv; SkarKaz 316b; SzarzRyt A2v.

miłość czyja [= ku temu, kogo się miłuje] [w tym: ai poss (159), G sb i pron (99), pron poss (14)] (272): OpecŻyw 18, 19, 20v; MurzNT Ioann 15/9, 10 [2 r.]; SkarŻyw 120, 125; (marg) 1. Ian w II kápi. ( —) Nie miłuycie ſwiátá/ áni tych rzecży kthore ná ſwiecie ſą. Ieſli kto ſwiát miłuie/ miłośći Oycowſkiey w nim nie máſz. RejPosWstaw [212]; CzechEp 201, 271 [2 r.]; GrabowSet F4v; LatHar 89, 292; WujNT Ioann 15/9, 10 [2 r.], 1.Ioann 2/15. Cf »miłość bliźniego«, »miłość Boga«, »miłość jednego ku drugiemu«, »miłość Jezusa Chrystusa«, »miłość nieprzyjacioł«, »miłość Pana«.

W kontekstach zestawiających wiarę z miłością lub przeciwstawiających je sobie (85): KromRozm III C8; BibRadz *7, 1.Tim 1 arg; RejAp 18v marg, 29v [4 r.], 30 [2 r.], Ff2v, Ff3; RejPos 307; Bo iáko Słońce nie może być bez iáſnych promieni/ ták też prawdziwa wiárá nie może być bez miłośći: naprzod przećiwko Pánu Bogu/ Potym przećiw bliżniemu ſwemu. RejPosWiecz2 92v, 92v, 93v; RejZwierc 128v; Rozdźieloneć y rozne cnoty ſą Wiárá z Miłośćią/ á kto mowi ſámą Wiárą [można się zbawić]/ tedyć muśi Miłość odrzućić/ álbo ieſli, miłość przypuſzcża/ muśi rzec że nie ſámą wiárą/ ále y miłośćią. WujJud 103; Koniec y wypełnienie Zakonu ieſt Miłość/ á Wiárá tylko pocżątkiem y fundámentem. WujJud 110v, 69, 97v, 100, 101 [2 r.], 103 (23); WujJudConf 102v; BudNT 1.Cor 13/3[2]; SkarJedn 250, 373; poſtow y modlitwy pilnuiący [...] y cáłą wiárę w miłośći robiącą/ zachowywał SkarŻyw 328, 320 [3 r.], 337; ReszList 177; Wiárá oczyśćia ſercá: ále oná ktora przez miłość ſpráwuie vczynki dobre. WujNT 458 marg, 92, 93, 108, 171, 222 [2 r.] (34); SkarKaz Oooo2d.

W połączeniach szeregowych (122): RejPs 188v; SeklWyzn f2v; SeklKat L4v; Owoce ducha ſą/ miłoſć/ rádoſć/ pokoy/ ćirpliwoſć/ dobrotliwoſć/ dobroć/ nyeukwápliwoſć/ ſkromnoſć/ wyárá/ vkłádnoſć/ powćyągliwoſć/ czyſtoſć. [Gal 5/22] KromRozm I B3v, B4, B4v; Abowim pokoy/ zgodę/ y miłoſć ſpołeczną krzeſciyáńſką/ ktore rzeczy náuká Kryſtuſowá nawyęcey záleca [...] tárgáyą. KromRozm III F2v, B; LubPs A3, A5 [2 r.]; GroicPorz e4; KrowObr 59; Leop 2.Cor 6/6, 1.Thess 1/3, k. BBB3; RejZwierz 135v; BibRadz Eccli 2 arg, 2.Tim 2/22, 3/3, Hebr 13 arg, 1.Petr 1 arg, Apoc 2/19; záchowuiąc mierność/ wſtyd/ náukę/ nabożeńſtwo/ miłość ieden ku drugiemu/ y wiele innych obycżáiow cnotliwych mogą ſie náucżyć. BielKron 334v, 137v, 320v; OrzQuin F4v, L2v, M4v; RejAp 28v, 29, 43, 102, 138; RejPos 4, 43, 54, 194, [308]v; BiałKat 203v; A Bog ieſt Duch/ y Duchem bywa chwalon/ to ieſt/ podobną rzecżą/ wiárą/ chućią/ miłośćią/ ſzcżyrośćią/ prawdą y inemi ze wnętrznymi ſkutki. GrzegŚm 54, 32, 66; Iuż ſławá/ iuż pokoy/ iuż miłość/ iuż żywot poććiwy/ iuż wſzytki cnoty zámnożyć ſie s tego muſzą. RejZwierc 141v; WujJud 50, 99 [2 r.], 136v [2 r.]; RejPosWstaw [1103]; BudNT Eph 6/23, 1.Tim 4/12, 6/11, 2.Tim 2/22; StryjWjaz D; CzechRozm 89 [2 r.], 108, 196, 197v; SkarJedn A5v, 33, 332, 352; SkarŻyw 87, 193, 504, 527, 535, 546; CzechEp 18, 316, 368; NiemObr 166; ReszList 148, 184; WerKaz 292; GrabowSet O3, P; niechayże v mnie zakon twoy [Panie]/ boiaźń twoiá/ y miłość twoiá w śmiećiách nie leży LatHar 642, +++, 19, 26, 35, 225 (9); Wiárá bez miłośći ieſt wiárá dyabelſka: wiárá z miłośćią y z vczynkámi dobrymi ieſt wiárá Chrześćijáńſka. WujNT 790, 64, 281, 293, 314, 534 (26); WysKaz 44; SiebRozmyśl [M2]v; SkarKaz 85b, 242a, 312a, 349b, Oooo2d; GosłCast 10.

W przeciwstawieniach: »miłość... bojaźń (11), nieprawość (6), wzgarda (4), nienawiść (1), umiejętność (3), złość (2), strach« [w tym: złość i nieprawość (1)] (33): A wſſakoż dobrze ieſt/ ij że acż nás miloſtz bożá ode zlégo nie odciągá/ acż nitz ale boiázń piekielná niecháy nás wſciągá OpecŻyw [192]v; RejPs 180; MurzNT Matth 24/12; KromRozm III B; Leop 1.Cor 8/1; BibRadz 1.Ioann 4/18 [2 r.]; OrzQuin M4v; KuczbKat a2; ácżkolwiek w ſtárym zakonie boiáźń/ á w nowym miłość przewyżſza. WujJud 79, 96, 126; SkarJedn 230, 314; [św. Rupertus] świecką y krolewſką zacność/ wiárą y mocną ku Pánu Bogu miłośćią y wzgárdą ſamego ſiebie/ ozdobił. SkarŻyw 230, 528, 557; iż to wſzytko poſzło z nie Chriſtyáńſkiey miłośći: ále z iákieieś ſurowey a dźiwney nienawiśći. CzechEp 52; ReszHoz 136; według Páńſkiego Proroctwá/ miłość Boża ſrodze gáſnąć/ á niepráwość rozliczna rozmáićie ſię krzewić miáłá LatHar +6, 110, 201, 232; WujNT Matth 24/12, 1.Cor 8/1, s. 597, 2.Tim 1/7, 1.Ioann 4 arg (7); WysKaz X2v; SkarKaz 7a, 8a.

W porównaniach (3): Bo angiołowie pałaią iako ogniem gorączą miłoſcią bożą. WróbŻołt hh7v; LatHar 676; ále iż miłość ieſt ták przyczyną vſpráwiedliwienia/ iáko świátłość przyczyną oświecenia. WujNT 222.

Fraza: »miłość [czyja a. w kim] z(a)gasła, (jest) ostydła (a. ostydnie), (wy)gaśnie, oziębnie; niestydnąca miłość« (3; 3 : 4 : 1; I): KromRozm III N4; RejAp 29v; KuczbKat a2; WujJudConf 137v; BudNT przedm a4; choćia tych złych oźiębłych cżáſow w ktorych miłość chrześćijáńſka/ iákoby iuż zgáſłá ReszHoz 137; LatHar 6, 597, 642, 643; A iż ſię rozmnoży niepráwość: oźiębnie miłość wiela ludzi. WujNT Matth 24/12; WysKaz X2.
Zwroty: »być, chodzić, mieszkać, sprawować się, (wy)trwać, zachowywać się, żyć w miłości; wytrwanie w miłości« = ambulare, (per)manere in caritate a. dilectione PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (1 : 4 : 12 : 1 : 11 : 1 : 2; 1): OpecŻyw 56v; a ktho myeſzka wmyloſzczy [manet in caritate Vulg 1.Ioann 4/16] w bodze myeſzka a bog wnym PatKaz III 144v; RejPs 190v; MurzNT Ioann 15/9, 10 [2 r.]; KromRozm III H2v; GroicPorz z4v; Ieſli teſz wyſtąpił y zgrzeſzył náprzećiwko bliżnemu/ áby przeproſił/ áby ſie ſnim poiednał/ y w miłośći ſpołetzney ſnim mieſſkał KrowObr 63, 62; BibRadz Eph 5/2, 1.Ioann 4/16; RejPos 43; WujJud 99v, 100; BudNT Eph 5/3[2]; SkarJedn 153; CzechEp 17, 201, 271 [2 r.]; WerKaz 292; GrabowSet O; LatHar 134; Do ołtarzá Páńſkiego/ ábo do ktoregożkolwiek ſákrámentu/ nie będąe w miłośći żaden nie przyſtępuy: ále idz pirwey ziednay ſię z brátem twoim WujNT 21, Eph 5/2, Ioann 15/9, 10 [2 r.], 1.Tim 2/15, s. 707 (9).

»chować, zacho(wy)wać miłość« [szyk zmienny] (2 : 9): KrowObr 62, 187; Tu nam dawa znáć iáką miłość przećiw bliżniem ſwem záchowywáć mamy. BibRadz I 68c marg; BielKron 32v; RejAp 19; RejPos 145v; RejZwierc 95v; WujJud A3; ReszHoz 136; á miłość chowayćie/ to me przykazánie pámiętayćie. ArtKanc P7v; WujNT 792.

»miłość mieć, miłość mający« = caritatem a. dilectionem habere PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (49 : 2): by też wydał ćyáło ſwoye ták żeby gorzał/ á miłoſći by nye myał/ nic mu to nye pomoże. (marg) 1.Cor. 13. (‒) KromRozm I O4; GroicPorz e4; Leop Ioann 5/42, 13/35, Rom 10/2, 1.Petr 4/8, 1.Ioann 3 arg; BibRadz I 358d marg, Ioann 13/35; RejAp 19, 29v [2 r.]; HistRzym 51; RejPos 141v [2 r.], 171, 194, 229; RejPosWiecz2 94; WujJud 106, 115v; Tęż miłość mieycie/ iednomyſlni/ iedno rozumieiąc/ áby nic nie było przez ſwar/ ábo przez prożną chwałę (marg) Philip. w II. káp. (‒) RejPosWstaw [212], [1434]; BudNT 1.Cor 13/2[1], 3[2], 4[3], Philem 5, 1.Petr 4/8; (marg) Iohan 14/ wirſz 27. (‒) Z tąd poznáią wſzytcy/ iż Vcżniowie moi ieſteśćie/ ieſli miłość będźiećie mieć miedzy ſobą ſpolną [si charitatem habueritis inter vos mutuam]. ModrzBaz 67v, 113; SkarJedn 370; SkarŻyw 238; A iż X. K. z wielą pomocnikow ſwych żadney w ſobie miłośći tákiey/ iáką tu duch Boży záleca/ y rozkáuie [!] nie ma: owſzem ſię ieſzcże vpornie przećiw niewinnym śierdźi CzechEp I7; KołakSzczęśl C; WujNT 20, 92, Ioann 5/42, s. 358, Ioann 13/35 (16); SkarKaz Oooo2v.

»[jaką] miłością miłować« [szyk zmienny] (3): ábyſmy mogli godnie w ſłużbie máieſtatu twego ſię obieráć/ á ćiebie [Boże] wiekuiſtą miłośćią przyſtoynie miłowáć. LatHar 616; Bráterſką miłośćią iedni drugich chętliwie miłuiąc. [caritate fraternitatis invicem diligentes]. WujNT Rom 12/10, 2.Cor 11/2.

»nalać miłości; rozl(ew)ać, wl(ew)ać miłość« [szyk zmienny] (1; 4 : 5): BierRaj 16v; OpecŻyw 177; Gdy wierzym w ducha ſwiętego/ tego miłoſc Boża bywa roſłana [lege: rozlana] w ſerczach naſzych przes ducha ſwiętego SeklKat P4; BibRadz *7; WujJud 111; ArtKanc C14, H7; rácż wlać w ſercá náſze vprzeymą miłość máieſtatu twego/ ábyſmy ćię we wſzyſtkim y nád wſzytko miłowáli LatHar 89; WujNT 678; SkarKazSej 670a.

»napełnić (serce [czyje]), napełnić się miłością; napełniony miłością« [szyk zmienny] (6 : 1; 3): OpecŻyw 188v; PatKaz II 42; Tedy wnetże nápełnił ſię świętą ku Bogu miłośćią/ y záwſtydził ſię żywotá ſwego SkarŻyw 76, 114, 572; ArtKanc H6v, H17v; KołakSzczęśl B4v; Rácż napełnić ſerce iego miłością twą [Panie Jezu] vprzeymą y gorącą/ áby cżći twoiey/ woley twoiey/ y zgołá ciebie ſámego/ we wſzytkim z ſercá wſzytkiego ſzukał LatHar 637; SkarKaz 457a.

»miłość okaz(ow)ać, pokaz(ow)ać, ukazać; miłości okazanie, ukazanie; miłość pokazuje się; [u kogo] miłość pokazujący« = caritatem ostendere Vulg [szyk zmienny] (5 : 22 : 1; 3 : 1; 1; 1): OpecŻyw 145v; SeklKat I2; RejAp 30; Też thu nam ieſt zoſtáwion przykład/ iáką miłość záwżdy mamy okázowáć przećiw bliźnim náſzym. RejPos 44v, 84v, 307v, 333v, 351v; CzechRozm 245v; SkarŻyw 143, 235, 305, 355, [407] (9); ReszHoz 117, 123, 129; ReszList 167; Vcżyńmy co tákowego. Miłość pokázuiącego. Ku Iezuſowi miłemu MWilkHist C; LatHar 72, 73; WujNT 2.Cor 8/24, s. 634, Hebr 6/10; Nie pokázuie ſię miłość ku P. Bogu więtſza v ludźi/ iedno gdy zdrowia y máiętnośći ſwey ná cześć iego nie żáłuią. SkarKaz 456b, 41a, 244a, 456b; VotSzl Bv.

»przymnażać w sercach miłości« (1): Rácż dáć ſmyſłom dar świátłośći/ Przymnażay w ſercách miłośći LatHar 36.

»spoić się, spojony w miłości; spajać w jednę miłość; złączony miłością« [szyk zmienny] (1 : 1; 1; 1): RejPosRozpr c; CzechRozm 89v; Choćia na rożnych mieyſcách/ przedſię miłością chrześćijáńſką złącżeni będźiemy ReszPrz 3; áby poćieſzone były ſercá ich/ ſpoiwſzy ſię w miłośći [instructi in caritate] WujNT Col 2/2.

»miłość sprawi(a)ć [w kim]« (3): OpecŻyw 160v; Niech tedy ſam pan Bog wſzechmogący przez Duchá ſwego s. thę miłość w ſercach wſzytkich do tego należących ſpráwi etc. Amen. LeszczRzecz A6v; SiebRozmyśl K2v.

»zapalać miłość; zapalać (się), pałać itp. miłością, w miłości; zapalic (się), rozpalać (się) ku miłości, do miłości; zapalony itp. miłością, w miłości; pałający itp. miłością; zapalający itp. ku miłości; zapalenie ku miłości« [szyk zmienny] (6; 18 : 8; 7 : 1; 6 : 1; 4; 2; 1): OpecŻyw 9v, 18, 19, 20v, 24v (9); OpecŻywPrzedm C3; a oſzwyeczenſza byla wboga uznanyem nyſz ſerafynouye palayączy myloſzczyą bozą PatKaz II 80, 27v [2 r.], 56v, 77v; PatKaz III 127, 127v; przykazanie twoie ieſt rozpalaiące ku miłoſci WróbŻołt pp4v, hh7v, nn4v; RejPs 152, 220v; KromRozm III D4v; RejPos 309; RejPosWiecz3 99 [2 r.], 99v; KuczbKat 5, 185, 416; WujJud 48, 222v; Maſz ſie też przećiw bliźnym twoim miłością zápalić/ á ták ie miłowáć/ iáko ćiebie vmiłował Pan Bog/ maſz im wedle przemożenia twego dobrze cżynić/ rády/ pomocy y máiętnośći twey im vżycżáiąc KarnNap D4, D3v, E4; SkarJedn 186; SkarŻyw A2, 15, 63, 102, 111, 143 (11); ReszHoz 136 [2 r.]; ReszList 179; ArtKanc N10; Niech ſię zápala w twey/ Pánie/ miłośći/ W tym coć nie miło/ niech nie ma rádośći. GrabowSet N2, A3; SzarzRyt Av.

Wyrażenia: »miłość bliźniego (a. bliżnego), ku bliźniemu, przeciw(ko) bliźniemu« = proximi amor Modrz [szyk 77 : 6] (42 : 25 : 16): RejPs 182v; SeklKat I2; LubPs A3, A5, D2v marg; Gdyż pan Bog nád inne rzeczy nawięcey roſkazał miłoſć ku bliźniemu [...] Ktora miłoſc ná tym ſye zámyka áby ieden drugiemu wſzythkiego dobrego życzył/ rády dobrey w potrzebách dodawał/ wedle możnoſći zápomagał/ cudzego nie żądał/ ná ſwem ſkromnie przeſtawał/ nikogo nieoſzukał/ ſpráwiedliwoſć wewſzytkim záchował. GroicPorz mm4, e4; KrowObr 63v; Leop *A3v, BBB3; BibRadz I 68c; BielKron 137v; OrzQuin L2v; RejAp 19 [2 r.], 29v marg, Eev; kthoby miał táką miłość ku bliźniemu ſwemu/ á thák mu wſzytkiego życżył iáko ſam ſobie: iużby vſtháć muſiáłá pychá/ łákomſtwo/ nienawiść/ nieſpráwiedliwość/ wzgárdzenie RejPos 229, 44v; RejPosWiecz3 99 [4 r.], 99v [3 r.]; KuczbKat 315 [2 r.], CzechRozm 89, 91v; KarnNap D4; ModrzBaz 113; iſz muśiał onego towarzyſzá obudzić. Co mu ſię zdáło przećiw miłośći bliźniego SkarŻyw 75; A Pán Bog ktory błogosłáwi/ miłośći ku bliżnemu/ dla ſiebie cżynioney/ [...] vcżćił iego prácą cudámi wielkiemi/ nad onemi choremi SkarŻyw 593, 75 marg, 238, 460, 527; CzechEp 96; ReszHoz 124, 127, 140; ReszList 179; LatHar 292; Miłość bliźniego [dilectio proximi] złośći nie wyrządza. Wypełnienie tedy zakonu ieſt miłość. WujNT Rom 13/10, s. 20, 132 marg, 566, Xxxxx2v, Aaaaaa, Cceccc4v; SkarKaz 350a, 383b [2 r.], 457a, 580b; SkarKazSej 664b. Cf »miłość Boga i bliźniego«, »z miłości ku bliźniemu«, »z miłością bliźniego«.

»miłość (Pana) Boga, boża, boska, ku (Panu) Bogu, przeciw(ko) (Panu) Bogu« = caritas a. dilectio Dei PolAnt, Vulg; pietas Vulg [szyk 204 : 21] (13 : 114 : 22 : 61 : 15): OpecŻyw 2v, 9v, 24v, [192]; OpecŻywPrzedm C3; PatKaz II 27v [2 r.], 42, 53v, 56v, 77v (8); PatKaz III 127; WróbŻołt H4, Sv, hh7v, nn4v; Bywa nam dan dvch ſwięty/ ktory ciało/ y dvſzę naſzę/ kv miłoſci bożei/ y pełnieniv przykazania bożego pobvdza. SeklWyzn d4; SeklKat L4v, P4; A to z pyelgrzymowányá Abráámowego/ y oſyárowánya Yzááká Syná/ poſluſſeńſtwá y miłoſci przećiw bogu ſye náuczymy KromRozm II m3v, e4v; KromRozm III D4v; LubPs A3, A5; GroicPorz mm4; KrowObr 63v; we dni grzechow/ potwierdził miłość Bożą [corroboravit pietatem; zmocnił pobożność WujBib]. Leop Eccli 49/4, Ioann 5/42, Rom 10/2, 1.loann 3/17, AAA4v; BibRadz 1.Ioann 4/12, 5/3; BielKron 320; RejAp 29v; GórnDworz Hh6v; RejPos 84v, 309 [2 r.]; RejPosWiecz2 92v; RejPosWiecz3 99 [4 r.], 99v [2 r.]; BiałKat 51; iż Angiołowie S. nigdy bez dobrey woley/ tho ieſt bez miłośći Bożey niebyli. KuczbKat 20, 5 [2 r.], 400; WujJud 50, 106v marg, 111, Mm6v; RejPosWstaw [1434]; BudBib I 49d marg, Iudith 9/3; BudNT 1.Ioann 5/3; CzechRozm 1v, 89, 91v, 108, 122v; StryjWjaz D; KarnNap A2, E4; SkarJedn A5v, 185, 186, 230, 352; O nienáſycone miłośći Bożey ſerce/ małoliś iuſz był prac dla Chryſtuſa podiął? SkarŻyw 355, A2, A2v, A3v, 14, 15 (48); CzechEp 245, 386; ReszPrz 25, 95; ReszHoz 136 [2 r.]; poki w ludźiech więtſza chęć ku Bożey ſłużbie/ y miłość ku Pánu BOgu/ y ku bliźniemu życżliwość byłá ReszList 148; ArtKanc C14; Phil L4; y nie może być áby tám nie vbywáło niepráwośći/ gdzie przybywa Boſkiey miłości: ktora/ według náuki S. Piotrá/ pokrywa mnoſtwo grzechow. LatHar 201, +6, 10, 35, 134, 187 (21); W tym znamy iż miłuiemy ſyny Boże: gdy Bogá miłuiemy/ y przykazánia iego czynimy. Abowiem táć ieſt miłość Boża [caritas Dei]; ábyſmy przykazánia iego chowáli WujNT 1.Ioann 5/3, s. 35 marg, 44 marg, 56, 237, Luc 11/42 (21); WysKaz 15; Z tákiey záś nádźieie rośćie nieiáka miłość/ ácz ieſzcze niedoſkonáła/ ku Bogu: iż ták dobry/ ták łáſkáwy przećiw grzeſznym y nieprzyiaćiołom ſwoim. SkarKaz 348a, 41a, 456b [2 r.], 457a, 487b; GosłCast 10; VotSzl Bv. Cf »miłość Boga i bliźniego«, »dla miłości bożej«, »z miłości bożej«, »z miłością ku Bogu«.

»miłość Boga (a. boża) i (a) bliźniego, ku Bogu i (ku) bliźniemu, przeciwko) (Panu) Bogu i bliźniemu« [szyk 23 : 1] (12 : 7 : 5): TarDuch B7v; SeklKat Yv; Chceſzli wniść do żywotá/ choway przykazánya: A ty wſſyſtkye ſye w miłoſci Bogá y bliźnyego zámykáyą KromRozm II k2v, n2; KromRozm III H2v; RejAp 138; RejPos 4, 232v; RejPosWiecz2 92v; WujJudConf 102v; CzechRozm 89, 91; KarnNap D3v; Ná nápráwę miáſtá/ kośćiołow y poćiechę ludzi z vbożonych wſzytko cżynił Leo S. co miłość ku Bogu y bliżnemu kazáłá. SkarŻyw 319, 100, 114 [2 r.], 238; CzechEp 251; ReszPrz 7; ReszHoz 132; WujNT 93; SkarKaz 313a. Cf »dla miłości bożej i naszego bliźniego«.

»braterska, bracka miłość« = caritas fraternitatis Vulg, PolAnt; amor fraternitatis Vulg [szyk 17 : 11] (27 : 1) LubPs dd2v, dd3 marg; Aby w miłośći y w iedynośći żyli/ iednę wolą wſzyſcy mieli/ bráterſką miłość záchowáli/ dobrotliwi/ rozmowni byli. KrowObr 62, 187; RejWiz 18v; Leop 1.Ioann 3 arg; BibRadz Hebr 13/1, I 328d marg; OrzRozm E; RejPos 112v, 288v, 315; RejPosWstaw [212]v; SkarJedn A3, 153, 314; SkarŻyw 108; Rozmnoż náſzę brácką miłość/ ktoryś przykazał nam iedność/ byſmy w ſpolney zgodźie żyli ArtKanc M18v; LatHar +++2v; KołakSzczęśl B4v; A o bráterſkiey miłości [De caritate autem fraternitatis] nie potrzebá ábyſmy wam piſáli: ábowiem wy ſámi od Bogá ieſteśćie náuczeni ábyśćie iedni drugie miłowáli. WujNT 1.Thess 4/9, Rom 12/10, Hebr 13/1, 1.Petr 1/22, 2.Petr 1/7 [2 r.]; SkarKaz 316b. Cf »z braterskiej miłości«.

»miłość chrześcijańska (a. krześcijańska, a. chrystyjańska)« = amor sanctus Mącz; caritas Christiana Modrz [szyk 46 : 19] (65): SeklWyzn d2v; KromRozm III F2v; GroicPorz z4v; gdyż miłość krzeſćiáńſka chce thego po nas áby o zbáwieniu iedni drugich pracą mieli/ á cobychmy do nich nie przyſtoynego bacżyli żebychmy ie z tego nápomináli BibRadz II 90c marg; Mącz 366d; á ty złożyſz onę krzywdę s ſercá ſwego/ á weźmieſz záſię w miłość ſwą krześćiáńſką onego omylnie przeſtępnego bráćiſzká ſwoiego RejPos 120, 112v, 334; RejZwierc 95v; BiałKat 171 [2 r.]; WujJud przedm A3, s. 126; ModrzBaz 62v, 141; SkarJedn A7, 39, 148, 153, 242 (7); SkarŻyw 409; CzechEp 52, 90; NiemObr 166; ReszPrz 3, 8; ReszHoz 114, 123 [2 r.], 129, 130, 132 (14); ReszList 167; GrabowSet A3; LatHar 631; WujNT 591, 607. Cf »bez chrystyjańskiej miłości«, »dla miłości krześcijańskiej«, »z miłości chrześcijańskiej«, »w miłości chrześcijańskiej«.

»chutliwa miłość« (2): LubPs A3; Bo thego im poſwiadcżam/ żeć chutliwą miłość máią ku Bogu [aemulationem Dei habent] Leop Rom 10/2.

»czysta miłość« (1): Stworzył Pan Bog Angioły z dobrą wolą/ to ieſt/ z cżyſką [!] miłością kthorą przy nim trwáią KuczbKat 20.

»miłość doskonała; w miłości doskonały« [szyk 6 : 5] (9 : 2): BierRaj 22; Bo kto boga ze wſſytkiégo ſertza miluie/ anij ſmierci/ anij piekla/ anij męki/ anij ſądu ſie lęká/ bo doſkonalá a práwdziwá miloſtz/ bezpiecżny przyſtęp ku panu bogu vcżyni. OpecŻyw [192]v; LatHar 617; W miłośći nie máſz boiáźni: ále miłość doſkonáła [perfecta caritas] precz wyrzuca boiaźń: gdyż boiaźń ma vtrapienie. á kto ſię boi; nie ieſt doſkonáły w miłośći [perfectus in caritate]. WujNT 1.Ioann 4/18, s. 722, 1.Ioann 4 arg, 12, 18, Zzzzz4v; SiebRozmyśl [M2]v; SkarKaz 636a.

»Duch Miłości« (4): RejPosWiecz2 92v [2 r.]; SkarJedn 334; Y kośćioł ſię modli: (Wley nam Duchá miłośći Pánie/ á z twey dobroći/ tym day zgodę/ ktoreś Sákrámentem Wielkonocnym nákarmił.) SkarKazSej 672b.

»duchowna miłość« [szyk 2 : 1] (3): tedy ſie to nie ku tey ćieleſney obronie y pomśćie [...] nie śćiąga: ále ku ſámey duchowney á w ſpráwách zbáwiennych należącey miłośći: ktorą iedni przećiw drugim pokázowáć mamy. CzechRozm 245v; SkarŻyw A5; LatHar 298.

»gorąca miłość; gorącość miłości; gorący w miłości« [szyk 18 : 5] (20; 1; 2): ijż kto chce wiernie ſlużytz milemu bogu/ má s nijm ſie w gorąceé miłoſci ſpoijtz OpecŻyw [34], 9v, 160v [2 r.]; A tu [Maryja Panna] przeuyſſzyla ſerafyny gorączą myloſzczyą boſzką PatKaz II 53v, 53, 53v; WróbŻołt hh7v [2 r.]; RejAp 43; RejPos 351v [2 r.]; A o twey gorącośći y wielkośći miłośći ku Pánu twemu/ co mam mowic Pietrze moy? SkarŻyw 598, 50, 460; ReszHoz 124; GrabowSet F4v; LatHar 35, 234, 248, 637; Setny owoc przynoſzą pánny y pánicy Bogu poświęceni: á gorący w miłości Bożey. WujNT 56. Cf »z miłością gorącą«.

»miłość gorliwa« (1): Gdy [...] bez vmieiętnośći miłośćią gorliwą przećiw bogu zięci bywáią CzechRozm 1v.

»miłość jednego ku drugiemu« (3): Was lepak Pan niech pomnoży y obfitemi vcżyni miłośćią iednego ku drugiemu [charitate in invicem]/ y ku wſzem/ iáko y nas ku wam. BudNT 1.Thess 3/12; WujNT 1.Thess 3/12, s. 708 marg.

»miłość (Pana) Jezusa Chrystusa, Chrystusa, Chrystusowa, ku (Panu) Jezusowi, ku (Panu) Chrystusowi, przeciw(ko) Panu Chrystusowi« = caritas ad Dominum Iesum PolAnt; caritas Christi Vulg [szyk 43 : 12] (14 : 8 : 17 : 6 : 6 : 4): OpecŻyw 45v, 56v; Ktoż nas odłącży od miłośći Kryſtuſowey? izali vtrapienie? izali vćiſk? BibRadz Rom 8/35, II 141a marg; RejPosWiecz2 92v [2 r.]; WujJud 48; BudNT Philem 5; SkarJedn 334, 394; Cantemus ſociae Domino/ cantemus honorem: Dulcis amor Chriſti/ perſonet ore pio. Spiewaymy śioſtry Pánu cżeść śpiewaymy: ſłodkiego Chryſtá miłość rozgłaſzaymy. SkarŻyw 510, 3, 16, 21, 63, 67 (14); MWilkHist C; NiemObr 99; GrabowSet P4v; LatHar 64, 224, 234, 299, 422 (7); Obácz/ iż Apoſtoł miłość y wiárę ku Pánu Ieſuſowi złącza z miłośćią y z wiárą ku wſzytkim świętym. WujNT 750, 274, 462, Rom 8/35, k. Bbbbbb3; SiebRozmyśl B2v, [M2]v; SkarKaz 85a, 312a. Cf »dla miłości Pana Jezusa«, »z miłości ku Chrystusowi«.

»miłość niebieska« [szyk 1 : 1] (2): SkarŻyw 212; SWięty Duchu rácżyſz záwitáć k nam/ á wiernych ſwych rácż náwiedźić ſam/ nápełń ie niebieſką miłośćią ArtKanc H6v.

»miłość nieprzyjacioł, przeciw(ko) nieprzyjaciołom« (4 : 2): GrzegŚm 65; CzechRozm 238v, 240, 243v; Miłuy przyiaćielá á nienawidź nieprzyiaćielá twego. Co Pan nápráwuie/ roſkázuiąc y nieprzyiaćiele miłowáć. (marg) Miłość nieprzyiaćioł. (‒) SkarKaz 312a, 311b.

»oziębły w miłości« (1): á iż nam one [grzechy powszednie] nie odeymuią łaſki Bożey/ áni ſpráwiedliwośći/ choćiaże nas oźiębłymi cżynią w miłośći. WysKaz 16.

»miłość Pana [= Boga], pańska, ku Panu, przeciwko Panu« [szyk 24 : 2] (12 : 4 : 7 : 3): RejPs 152, 178, 180; Bowiem wierzyć theż y cżárt/ bo to lepiey wie niżli my co ieſt Bog y czo ieſt Syn Boży [...] ále iż niema miłośći ſzcżyrey przećiw temu Pánu ſwemu [...] iuż wiárá iego sſtháłá ſię prożna RejAp 29v, 29v [2 r.]; Obacżył też to Pan/ iż ku tey miłośći iego trzebá też ktemu y miedzy námi miłośći ſpołecżney RejPos 145, 32v, 101, 260v, 351v; KuczbKat 5; SkarJedn 370; SkarŻyw 520, 598 [2 r.]; GrabowSet N2, 0; LatHar 96, 642; WysKaz X2v; SiebRozmyśl [A4] [2 r.]; SkarKaz 85b. Cf »z miłośći ku Panu«.

»pełen miłości« = plenus dilectione PolAnt, Vulg [szyk 10 : 3] (13): OpecŻyw 7v, 81, 147, 183v; RejPos 101; GrzegŚm 65; Lecż tuſzę bráćia moi y ſam ią o was/ że y ſami pełni ieſteśćie (marg) Niek. dobroći. (‒) miłośći BudNT Rom 15/14; SkarŻyw 115; ReszPrz 95; Tám przenikł oſtry/ miecż Mátkę, pełną miłośći/ nápełnił ſerdecżney boleśći ArtKanc E10, A5, A8; WujNT Rom 15/14.

»miłość powinna (a. ktorąsmy powinni), rozkazana« [szyk 6 : 3] (7 : 2): iż nieprośimy tego áby nam odpuſzcżoná byłá oná miłośc ze wſzyſtkiego ſercá/ ze wſzyſtkiey duſze/ y ze wſzyſtkiey myśli náſzey/ ktorąſmy bez pochyby Pánu Bogu powinni KuczbKat 415; WujJudConf 102v, 137v; A miáſto práwnych y ſądowych vſtaw/ y kárnośći/ ieden drugiemu powinną miłość oddawáią/ tego nie życżąc żádnemu cżego ſámi nie rádzi widzą CzechRozm 98v, 238v; CzechEp 4, 17. Cf »z miłośći powinnej«.

»miłość powinowata« (2): ábychmy pokoy ſpołecżny/ s ktorego miłość powinowáta Krześćiáńſka miedzy námi ſnádnie ſie vmnożyć może/ záchowywáli miedzy ſobą RejPos 334; SkarJedn A3.

»pracowita miłość, praca miłości« = przejawiająca się w dobrych uczynkach (2 : 1): Bez przeſtánku wſpomináiąc ſkutecżną wiárę/ y prácowitą miłość [laboris charitatis]/ y ćierpliwą onę nadźieię w Pánie náſzym Iezuſie Kryſtuśie BibRadz 1.Thess 1/3; WujNT 761 marg [2 r.].

»prawa, prawdziwa miłość« [szyk 29 : 3] (16 : 16): OpecŻyw [192]v; ForCnR A4; uypelnyayącz yego [Boga] przykazanye y radą czo yeſt znak prauey myloſzczy PatKaz III 128v; RejPs 182v; SeklKat I2; OrzQuin M4v [2 r.]; RejPos 112v, 194, 307, 309; RejPosWiecz2 92v, 93; KuczbKat 185; RejPosRozpr c; CzechRozm 88v; SkarŻyw 358; CzechEp 38; Przytym y to ſzcżera práwdá ieſt/ iż prawdźiwey miłośći/ do ktorey nas ś. Ian nápominá/ mowiąc: Synacżkowie nie miłuymy ſłowem álbo ięzykiem/ ále rzeczą y ſkutkiem/ żaden inácżey y pewniey poznáć nie może iáko z vcżynkow ReszHoz 117, 114, 123, 127, 132, 135, 140 [2 r.]; ArtKanc F10v; WujNT 825; SkarKaz 244a, 638b. Cf »z prawej miłości«, »z prawą a z szczyrą miłością«.

»przykazanie, zakon miłośći; przykazanie, rozkazanie, zakon o miłości; miłość w przykazaniu« [szyk 12 : 5] (3 : 1; 5 : 2 : 1; 5): KrowObr 130v [4 r.], 131; BiałKat 51; KuczbKat 315; Pámiętáć záwżdy ma powſzechne ono roſkazánie Chriſtuſowo/ o miłośći nieprzyaćioł ſwych CzechRozm 240; SkarŻyw 3; Ale iż wypełnienie zakonu ieſt miłość/ á ná dwu przykazániach o miłośći záwiſł wſzytek zakon y prorocy WujNT 790, 237, 358, 366, 557, 827; SkarKazSej 670a, 677b.

»Sakrament miłości« = Eucharystia (4): KuczbKat 160 [2 r.]; Nie tylko dla potwirdzenia wiáry máią vżywáć tego Sákrámentu [Eucharystii]/ ále więcey dla zápalenia ku miłośći. Bo to ieſt Sákráment miłośći/ iáko Krzeſt ieſt Sákrámentem wiáry/ á Birzmowánie/ nádźieie. WujJud 222v, 219v.

»miłość serdeczna« [szyk 6 : 3] (9): RejAp 29v [2 r.].; GórnDworz Hh6v; RejPos 307; tam zebrawſzy w gromadkę [...] gdźie ćieleſne zgromádzenie miłość ſerdecżną zágrzewa/ w Proceſſyey bárzo pięknie obchodźiła [kompamja] cżtery kośćioły. ReszList 159; ReszHoz 117; VotSzl Bv. Cf »z serdeczną miłością«.

»miłość społeczna, spolna, zobopolna« [szyk 30 : 21] (30 : 18 : 3): (marg) Miloſc z ſpoleczna ſie podoba i bogu (‒) O Iako to ieſt rzecz roſkoſſna y wſſelyákiey rádoſći nápełnioná/ gdy zgodliwe zebránie ludzi á nieináczey iáko brácia ſpołu mieſzkáią RejPs 200, 167v, 190v, 200v; KromRozm I C4v, O4; KromRozm II e2, e4v, r; KromRozm III A8v, B, F2v; LubPs bb2v, cc3, dd3 marg [2 r.]; KrowObr 63; Leop Ioann 13/35, 1.Petr 4/8, 1.Ioann 3 arg; BibRadz I 358d margr; bo ſtárych cżáſow byli ludzie łáſkáwſzy niż dziś/ y miłoſiernieyſzy/ iáłmużny więtſze dawáli/ miłość ſpolną miedzy ſobą więtſzą máiący. HistRzym 51; RejPos 42v, 145, 333v [4 r.]; (marg) Ian s. w xiij. (–) Iż ſtądći was poznáią iż ieſteſcie moimi vcżniámi/ ieſli zobopolną miłość miedzy ſobą mieć będzyecie. RejPosWiecz2 94, 94; RejPosWiecz3 96; RejPosWstaw [1434]; RejZwierc 95v; WujJud przedm A7v; CzechRozm 108v; ModrzBaz 67v [2 r.], 68 [2 r.]; SkarŻyw 193, 535; ArtKanc K11v; ActReg 32; WujNT 366, 681, 684, 792, 804; SkarKaz 6b; SkarKazSej 677b. Cf »bez spolnej miłości«.

»synowska miłość« [szyk 5 : 2] (7): RejPs 167v; SeklWyzn ktv; CzechRozm 88v; [Duchu Świętym] Obietnicąś ieſt Oycowſką/ Zdobiąc w nas miłość Synowſką. LatHar 36. Cf »z miłości synowskiej«.

»szczyra miłość« [szyk 9 : 2] (11): RejAp 29v [4 r.], 30 [2 r.]; RejPosWiecz2 92v; KuczbKat 185; RejPos 145; kthory [kościół] też przez miłość ſzcżyrą przyłącżywſzy ſie ku wſzem cżłonkom/ miłuye bliźnie ſwoie/ y wſzelką powinność ludzkośći pokázuie RejPosWstaw [1434]v. Cf »z szczyrej miłości«.

»szeroka [jest] miłość« (3): (marg) Im ſzerſza miłość tym lepſza. (‒) Dobrze miłowáć ſąśiádá: lepiey wſzytki ktorzy w mieśćie iednym ſą: á pogotowiu ieſzcze lepiey wſzytki obywátele kroleſtwá tego/ gdy im dobrego co czynim/ ábo dla nich co ćierpiem. SkarKazSej 664b, 665a, 669b.

»święta, cnotliwa miłość« = amor sanctus Mącz [szyk 4 : 3] (6 : 1): Amor sanctus, Cnotływá á Krześćiánską miłość. Mącz 366d; SkarŻyw 76; LatHar 325, 343, 468; Niebu y Duchom ozdoby [Bóg] rozdawa/ Szláchći/ y w świętey miłośći zápala GrabowSet X2. Cf »dla miłości świętej«.

»uczynki, owoc miłośći; uczynki, ktore z miłośći pochodzą (a. z miłości pochodzące), miłośći pełne« (3 : 1; 2; 1): Dáy mi mily panie [...] potwártzom moijm owotzu miloſci nieodmawiatz OpecŻyw 106v; BibRadz *7; áby onych ktorzi z tego świátá ſchodzą/ prowádźili nie okazáłośćią bogactw ábo pychy/ ále vcżynkámi z miłości pochodzącemi [operibus ex charitate proficiscentibus] ModrzBaz [38]; ReszHoz 132; WujNT 361, 656, 664.

»uprzejma miłość, uprzejmość w miłości« = charitas propensa PolAnt; aemulatio Vulg [szyk 7 : 4] (10 : 1): OrzQuin Qv; BudNT 1.Petr 4/8; ktorego [zakonu] wedle Moyżeſzá ſummá ieſt dzieſięćioro przykazanie [...] á wedle Chriſtuſá Iezuſá/ w miłośći vprzeymey y cáłey Bogá/ á bliźniego iáko ſiebie ſámego CzechRozm 89; SkarŻyw 355, 82; ReszHoz 138; LatHar 89, 637; WujNT 2.Cor 11/2. Cf »bez uprzejmej miłości«, »z uprzejmej miłości«.

»ustawiczna, która nigdy nie ustanie, stała miłość« [szyk 4 : 1] (3 : 1 : 1): A náde wſſyſtko/ mieyćie między ſobą ſpołecżną á vſtháwicżną miłość [mutuam in vobismetipsis caritatem continuam] Leop 1.Petr 4/8; RejPos 232v; RejPosWiecz2 93; KuczbKat 5; WujNT 1.Petr 4/8.

»wiekuista miłość« (2): Temum oddána/ ij ku temum przilącżona/ ij wiekuijſtą miloſcią iemu ſlubiona OpecŻyw 3v; LatHar 616.

»wielka, silna, niezmierna miłość; wielkość miłości« [szyk 25 : 5] (27 : 1 : 1; 1): Otocz ſylna myloſzcz byla tey myley panny yſz bog obral yą ſwoyą mathką PatKaz II 42; KarnNap D3v; nie bez woley Bożey/ wielkiego pożytku ludzkiego zbáwienia y niezmierney miłośći ſwey ku Pánu Bogu zálecánim/ to vcżynił SkarŻyw 30, 31, 32, 62, 114, 235 marg (12); ReszHoz 127, 138; (marg) 1.Piotr 4. (‒) A nádewſzytko miłość wielką miedzy ſobą mieyćie [mutuam in vobismetipsum caritatem continuam habentes]. KołakSzczęśl C; WujNT 441, 447, 722; SiebRozmyśl K3; SkarKaz 580b. Cf »z wielkiej miłości«, »z wielką miłością«.

»wierna miłość« [szyk 6 : 5] (11): RejAp 19,138; tám kędy ieſth wierna á bráterſka miłoſć BibRadz I 28d marg; RejPos 4, 42v, 54, 145, 145v (7); RejZwierc 95v.

»w miłości wkorzeniony« (6): áby mieſzkał Pan Kryſtus w ſercach wáſzych/ áby wy w miłośći tákowey wkorzenieni [in caritate radicati PolAnt Eph 3/17] á fundowáni będąc RejPosWiecz2 92v; NiemObr 10, 87; WujNT s. 672, 673, Eph 3/7.

»zapalczywa miłość« [szyk 2 : 1] (3): CzechRozm 108; miłośćią zápálcżywą/ ále nie vmieiętną/ przećiwko Pánu Chriſtuſowi zięći NiemObr 99. Cf »z zapalczywej miłości«.

»zjęty, ujęty miłością« [szyk 7 : 1] (7 : 1): Będąc miłośćią przećiw nieprzyaćiołom ſwym zięći/ y odpuſzcżáiąc im ſwe obráżenia/ iáko nam y Bog w Chriſtuſie wſzytko odpuśćił CzechRozm 243v, 1v; SkarŻyw 50, 67, 125; NiemObr 99; Bym twą gorącą miłośćią vięty/ Tego świátá zabáwy Ná źiemię zrzućił GrabowSet F4v, M3.

»znak, hasło miłości« [szyk 11 : 5] (15 : 1): PatKaz III 128v; RejAp 8; RejPos 112v; Obmyſlánie o duſzách ludzkich/ znák wielkiey miłośći ku Bogu. SkarŻyw 235 marg, 206, 235, 238 [2 r.]; CzechEp 386; Co proſzę może być zá znácżnieyſze háſło chrześćijáńſkiey miłośći? ReszHoz 130, 114, 123, 132, 138, 141; WujNT 447.

»zupełna, spełna miłość; zupełny w miłości« [szyk 3 : 1] (2 : 1; 1): A kto ſię boi/ nie ieſtći zupełny w miłoſći [perfectus in caritate] BibRadz 1.Ioann 4/18, 1.Ioann 4/18; RejPosWiecz2 e4; odſzcżepieńſtwá Chrześćiáńſkie y nieposłuſzeńſtwo ku Chryſtuſowi/ ktory miłość nam ſpełną roſkázuie/ Turkowi śiły dodáią SkarŻyw 560.

»związek (a, związka) miłości« (3): Abowiem tá łáſká/ ſercá náſze bárzo z Pánem Bogiem złącża zwiąſką miłośći. KuczbKat 70; SkarŻyw 409; LatHar 298.

Szeregi: »bojaźń i (a, ale) miłość; bojaźń z miłością« [szyk 5 : 3] (7; 1): Day abych w boiazni pełnił przykazanie twoie abowiem miłoſc a boiazń ſą dwie skrzydle ktoremi duſza do boga w ſtępuie. WróbŻołt oo; ModrzBaz 113; ArtKanc H5v; vtwierdź śćieſzki náſze) y iákiekolwiek w miłośći y boiáźni twoiey poſtępki náſze LatHar 224, 292, 675; SkarKaz 457a. [Ponadto w polączeniach szeregowych 16 r.; w przeciwstawieniach 14 r.]. Cf »z miłości i bojaźni«.

»chuć (a. chęć) a (i) miłość« [szyk 5 : 4] (9): RejPos 84v, 171, 307; Táka byłá chuć y miłość wielka tych ludzi ku Bogu/ iákoby ná ſamego Chryſtuſa pátrząc/ ták bráćiey y cżłonkom iego vſługowáli. SkarŻyw 62, 31; ReszList 167; ArtKanc H15v; SkarKaz 41a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]. Cf »z miłości i z chęci«.

»chwała i (a) miłość« [szyk 3 : 1] (4): PatKaz II 83v; Iáko y Moiżeſz nápomináiąc ludzi ku chwale á ku miłośći Páńſkiey/ mowi RejPos 32v; ReszHoz 136; SzarzRyt B3v.

»miłość i cichość« (2): w ktorym [pisaniu] zápomniawſzy wſzelákiey miłości/ y ćichośći/ á práwie ledwie ſię z ludzkośći nie wyzuwſzy/ ták nas ſzácuie y winuie NiemObr 4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r.]. Cf »w miłości i w cichości«.

»miłość i cierpliwość« = caritas et patientia Vulg [szyk 2 : 1] (3): nieprzyiaćiołom ſwoim dobrze cżynił/ y z ſercá ie miłował. Táką ćierpliwością y miłośćią zwyćiężyli świát Apoſtołowie y potomkowie ich SkarŻyw 238; WujNT 2.Thess 3/5. [Ponadto w połączeniach szeregowych 23 r.]. Cf »w miłości i cierpliwości«.

»cnota i (a) miłość« [szyk 2 : 1] (3): Ták on wiek był ſzcżęſliwy/ y w cnotę á miłość Bożą rodzáyny. SkarŻyw 178, 58; LatHar 134. [Ponadto w połączeniach szeregowych 10 r.].

»miłość i cześć« [szyk 2 : 2] (4): HistRzym 51; SkarŻyw 294; wiele tákich ieſt/ ktorzy nád cżeść y miłość Páná ſwego/ nie milſzego áni drożſzego ná tym świećie ſobie nie poważáią. WysKaz X2v; SkarKaz 386a.

»miłość i dobre uczynki; miłość z uczynkąmi« [szyk 15 : 1] (15; 1): OpecŻyw 2v; y bądźmy ſie pilni zobopolnie/ ku pobudzeniu miłośći y dobrych vcżynkow [in provocationem caritatis et bonorum operum] Leop Hebr 10/24; Wiárá tedy ſwe wſzyſtko zálecenie ma z owocow ſwoich/ to ieſt/ z miłośći y z dobrych vcżynkow. WujJud 106, 103, 103v, 106, 115v, 130, 232v; SkarŻyw A2; ReszList 155; WujNT 92, 108, 115v, Hebr 10/24, s. Cceccc3v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.].

»dobra wola to jest (a) miłość« (2): KuczbKat 20 cf »czysta miłość«. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]. Cf »z dobrej woli a miłości«.

»miłość i doskonałość« (1): Przetoż przyſtoyniey ieſt miłośći y doſkonáłośći Chrześćiáńſkiey/ ráczey krzywdę y ſzkodę cierpieć/ á niżli ſię práwowáć. WujNT 591.

»gorącość, miłość« (1): A choć też wſpomnię: nie tą gorącośćią Iákoby trzebá: ni tą zięt miłośćią GrabowSet M3.

»jedność (a. jedyność) i miłość« [szyk 7 : 6] (13): KromRozm I O4; KrowObr 62, 119v; WujJud A3 [2 r.]; y więceybyſię miłość y iedność Chrześćiáńſka/ zwłaſzcżá w tym kroleſtwie/ rozmnożyłá SkarJedn A7, 148, 270, 332, 335; zá przycżyną świętego tego Apoſtołá Ianá náucżyćielá miłośći y iednośći SkarŻyw 409; ReszPrz 8; LatHar 631. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.].

»miłość a ludzkość« [szyk 1 : 1] (2): Na inych mieyſcach iáko w XV. káp. do Rzym. y w II. do Kor. w IX. vżywa thego ſłowá [społeczność] Páweł ſ. miáſto miłośći á ludzkośći bráterſkiey. RejPosWstaw [1434]; CzechEp 4. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»łaska, (a) miłość« [szyk 3 : 1] (4): ty [Maryjo] przez twoię miloſtz a laſkę/ bogas k tobie przyciągnęla OpecŻyw 183v, 183v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]. Cf »z łaski a z miłości«, »w łasce a w miłości«.

»miłość i miłosierdzie« [szyk 2 : 1] (3): zapłátá v niego [Boga] miłośći y miłośierdźia ku bliźniemu nie ginie. SkarKaz 383b, 6b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]. Cf »bez miłosierdzia i miłości«.

»miłość i nabożeństwo« [szyk 4 : 3] (7): OpecŻyw 160v [2 r.]; GórnDworz Hh6v; ReszHoz 124; LatHar 616, Aaa4v; Nie day Boże oſłábieć w nabożeńſtwie/ y miłośći ku vmárłym SkarKaz 383a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»nadzieja i (a) miłość« [szyk 4 : 1] (5): Bo iáko ſie nie ma w tey ſpołecżnośći tá ſpołecżna miłość á tá ſpołecżna nádzieiá vmnożyć pátrzáiąc ná miłe dziatki ſwoie RejPos 42v; WujJud 101v, 110v; SkarŻyw 532 marg; LatHar 211. [Ponadto w połączeniach szeregowych 20 r.].

»pokoj, (i, a) miłość« = pax et caritas PolAnt; pax et amor Modrz [szyk 13 : 3] (16): S tąd by ſye mnożył pokoy poſpolity/ s tąd miłoſć ku pánu Bogu GroicPorz mm4; RejPos 145, 145v, 333v [3 r.]; BiałKat 363v; KuczbKat 160 [3 r.]; BudNT Iudac 2; KarnNap G2v; ModrzBaz 67v; áżeby wſzyćiek lud Chrześćiáńſki/ nienawiśći ſpolne y woyny vgáśiwſzy/ w pokoiu ſię y w bráterſkiey miłośći vweſelili y odpocżywáli. SkarJedn 314; ReszHoz 132; SkarKazSej 677b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 20 r.].

»pokora i miłość« [szyk 4 : 1] (5): tym ſobie więcey bogáctwá duſznego przymnażał: nawięcey ſię ná pokorę/ y miłość/ mátkę cnot wſzytkich zdobywáiąc. SkarŻyw 235, 50; LatHar 676; WujNT 361; SkarKaz 350a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.].

»miłość a (i) powinność (krześcijańska)« (4): ktory [pokoj społeczny] wżdy ieſt wielki pocżątek á wielkie okazánie tey ſpołecżney miłośći/ á tey powinnośći Krześćiáńſkiey RejPos 333v. Cf »z miłośći i z powinności«.

»miłość i prawda« [szyk 1 : 1] (2): HistRzym 135; Niech będźie z wámi łáſká/ miłośierdźie/ pokoy od Bogá Oycá/ y od Chriſtuſá Ieſuſá Syná Oycowego w prawdźie y w miłośći [in veritate et caritate] WujNT 2.Ioann 3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»miłość, radość« [szyk 5 : 3] (8): Támże rádość/ tám miłość/ tám widzenie tworcá RejWiz 154 [cytat tego samego tekstu SkarŻywBog (2)]; SkarŻywBog 357, 358; ArtKanc G13v, I3v, O14v, S4v; SkarKaz 244a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»(dobre) serce i miłość« [szyk 1 : 1] (2): zá ſwobodą chodźi wiárá z dobrego ſercá/ y z vprzéyméy miłośći pochodząca. OrzQuin Qv. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]. Cf »bez miłości i serca«.

»miłość i społeczność (a. towarzystwo społeczności)« [szyk 2 : 1] (3): Iáko ieſt wdźięczna ſpołeczność y miłość miedzy wiernemi Páńſkiemi thu we dwu podobieńſtwach okázuie. BibRadz Ps 132 arg; CzechRozm 154; SkarJedn 153.

»sprawiedliwość i (a) miłość« (2): BiałKat c3; náſze Vſpráwiedliwienie z łáſki Bożey [...] w ſpráwiedliwośći á w miłośći należy/ ktorą Duch á. roźlewa w ſercách náſzych WujJud 111. [Ponadto w połączeniach szeregowych 10 r.].

»miłość i uprzejmość« (1): zapłátę wieczną/ ku ktoréy ſye śćiąga wſzyſtká miłość y vprzéymość náſzá OrzQuin M4.

»miłość i wdzięczność« (1): Proſzę y prágnę tego/ áby káżde tchnienie moię [...] tobie (Panu memu) miłość y wdźięcżność pokázowáły. LatHar 72.

»(nie tak) wiara, i (a, jako) miłość; wiara z miłością« = fides et dilectio, fides et caritas Vulg, PolAnt [szyk 106 : 15] (118 : 3): OpecŻyw 145v; Sąćz ini dobrzi mężowie [...] wktorichći ieſt prawá miłoſć y wiara. ForCnR A4; Leop 1.Tim 1/14; BibRadz 1.Tim 1/14; RejAp E5v marg, Ff3; RejPos 144v, 260v, 307v, 351v; RejPosWiecz2 92v [2 r.]; BiałKat 363v; WujJud 103, 222v; WujJudConf 14v, 137v; RejPosRozpr c; BudNT Philem 5; że Prorok ten Heliaſz/ ktory vprzedzić miał Meſyaſzá/ rozerwánych w wierze y w miłośći/ pogodzić y porownáć miał CzechRozm 108v, 108, 108v; Nie tylo wiárą y miłośćią/ ćiáło Chryſtuſowe/ ále rzecżą ſamą przyimuiem. SkarŻyw 91 marg, A3v, 21, 111, 230, 478; NiemObr 49; ReszPrz 7; LatHar 10; WujNT 222, 274, 462, 557, 560 (21); SiebRozmyśl K2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 54 r.; w kontekstach zestawiających wiarę z miłością lub przeciwstawiających je sobie 85 r.]. Cf »wiara, nadzieja i miłość«, »bez miłośći a bez wiary«, »dla wiary i miłości«, »z wiary i miłości«, »przez wiarę i miłość«, »z wiarą i miłością«, »w wierze i w miłości«.

»wiara, nadzieja (i) miłość« [szyk zmienny, w tym szyk: wiara, nadzieja i miłość (35)] (37): BierRaj 22; BibRadz 1.Thess 1/3; RejPos 42v [3 r.]; RejPosWiecz2 94v; KuczbKat 360; WujJud 58v, 99, 111, 221, 223v; RejPosWstaw [1432]v; CzechRozm 198v, 240v; gdy ſłowá ony Apoſtolſkie/ vważymy/ gdźie do Korynt. piſząc/ trzy cnoty głowne/ Wiárę/ nádźieię/ y miłość przypomina/ w ktorych cnotách naprzednieyſzych wierni ſię ćwicżyć y pomnáżáć/ po wſzytek cżás máią. NiemObr 78, 79; Trzy cnoty Boſkie. Wiárá/ Nádźieiá/ Miłość: o ktorych Páweł S. piſze w 1. do Koryntow/ we 13. Rozdźieleniu. LatHar + + +8v, 88, 187, 348, 422 (15); A teraz trwáią wiárá/ nádźieia/ miłość [fides, spes, caritas]; te trzy rzeczy: lecz z nich więtſza miłość. WujNT 1.Cor 13/13, s. 222 marg, 551, 694, Cccccc3.

»zgoda i miłość« = concordia et amor Modrz [szyk 8 : 1] (9): KromRozm I C4v; KromRozm II e2; GroicPorz z4v; RejPosWiecz3 96; ModrzBaz 67v, 68; SkarŻyw 206; ále záwſze do zgody/ y miłośći ich [apostołów] napomináiąc/ bráćią ſię im zwáć roſkazał/ wſzytkich zárowno pocżytáiąc NiemObr 32, 45. [Ponadto w połączeniach szeregowych 11 r.].

»życzliwość i (a) miłość« [szyk 2 : 2] (4): Iż gdy iuż nie może być táka ſpołecżna miłość á táka życżliwość iżby ieden drugiego miłował iáko ſam ſiebie/ tedy áby wżdy kſtałth tey powinnośći záchowáli miedzy ſobą/ to ieſt/ pokoy ſpołecżny RejPos 333v; GrabowSet A3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]. Cf »z miłośći i życzliwości«.

Wyrażenia przyimkowe: »bez miłości« (8): RejPos 181 marg; ſpráwiedliwali też to [...,] przećiw nam nie tylko piſáć/ ták nie Chriſtyáńſkie/ bo bez wſzey miłośći: ále też y na kazániach ſwych [...] przećiw nam/ wſzytkich pobudzáć? CzechRozm 93; Bez miłośći nie godzi ſię przyimowáć Sákrámentow. WujNT 21 marg.

~ bez miłości czyjej [= tego, kto miłuje] (1): RejPos [308]v cf »bez miłości a bez wiary«.

Wyrażenia: »bez chrystyjańskiej miłości« (1): gdy kto/ máiąc z kim przą [...] gniewliwie y popędliwie/ bez chriſtyáńſkiey miłośći/ ćichośći y ćierpliwośći/ beſtyą [...] przezywa. CzechEpPOrz *3v.

»bez miłości przyrodzonej« (1): bezrozumni/ nie vkłádni/ bez miłośći przyrodzoney [sine adfectione] nie przeiednáni/ nie miłośierni. WujNT Rom 1/31.

»bez spolnej miłości« (1): Y komuſz więcey zgodá y iedność przyſtoi iáko Chrześćiánom? ktorym bez ſpolney miłośći zwáć ſię vcżniámi Chryſtuſowymi nie kazano SkarJedn A2v.

»bez uprzejmej miłości« (1): SkarJedn 342 cf »bez miłości i serca«.

Szeregi: »bez miłosierdzia i miłości« (1): iż mu [Bogu] ſię ofiárá bez miłośierdzia y miłośći/ á zwłaſzczá w grzechu śmiertelnym vczyniona/ mniey podoba. WujNT 39.

»bez miłośći i serca« (1): (nie day Boże cżego bez vprzeymey miłośći y ku zbáwieniu bliznich náſzych vprzeymego ſercá tu mowić) SkarJedn 342.

»bez miłości a bez wiary« (1): iż ieſliże tho będzye bez miłośći á bez ſerdecżney wiáry náſzey/ bychmy y ciáłá ſwe ná męki wydáli [...] nic nam to płatno áni pomocno nie będzye. RejPos [308]v. ~

»dla miłości« (20): Widźiſz że dla Pokuty/ dla Miłośći/ dla dobrych vcżynkow Pan Bog grzechy odpuſzcża WujJud 108.

~ dla miłości czyjej [= tego, kto jest milowany] [w tym: G sb i pron (8), ai poss (6), pron poss (5)] (18): OpecŻyw 114; Wthore {ſzwyączycz mamy} dla myloſzczy panny maryey PatKaz I 1v; LatHar 592. Cf »dla miłości bożej, Pana Boga«, »dla miłości bożej i naszego bliźniego«, »dla miłości Pana Jezusa, Chrystusowej«.

Wyrażenia: »dla miłości bożej, Pana Boga« (5 : 1): iż táki ieſt odpuſt źwierzę nákarmić/ ptaká/ iáko y cżłowieká/ gdy to cżynią dla miłośći Bożey BielKron 261; HistRzym 116; SkarŻyw 306; LatHar 96; WujNT 64. Cf »dla miłości bożej i naszego bliżnego«.

»dla miłości bożej i naszego bliżnego« (1): Boſmy iednak dlá miłoſci bożyi i naſzégo bliżnégo/ winni wſzyścy iedén drugiégo vchodźić braterſkié MurzNT 21.

»dla miłości Pana Jezusa (Chrystusa), Chrystusowej (a. Krystusowej)« [szyk 7 : 2] (5 : 4): ktorziſcie dlá Kriſtowé miłoſci tym ſwiatem obludnym wzgardzili/ a żywot vbogi dobrowolnie na ſię wzięli OpecŻyw 16, 59v [2 r.]; SkarŻyw 62; LatHar 282, 438, 468; WujNT 233; SkarKaz 639a.

»dla miłości krześcijańskiej« (1): á my Polacy dla miłośći Krześćijáńſkiey broniąc właſnych gránic s pogány cżyniemy BielKron 410.

»dla miłości świętej« (1): y zá wſzytkiemi wiernemi twoimi/ ktorzy dla miłośći twoiey ſwiętey prace podeymnią/ áby w dobrych vcżynkách ſtátecżne wytrwánie otrzymáli. LatHar 96.

Szereg: »dla wiary i (abo) (dla) miłości« (2): WujNT 233; A ćierpienie czego złego/ dla ſámey prawdy y ſpráwiedliwośći/ y prześládowánia dla wiáry y miłośći Chryſtuſowey/ iákie ma błogoſłáwieńſtwo? SkarKaz 639a. ~

»krom miłości« (1):

~ Szereg: »krom miłości i jedności chrześcijańskiej« (1): Proch ná wiátr zbiera/ kto ſię krom miłośći y iednośći Chrześćiáńſkiey w dobrych vcżynkach bogáći SkarJedn 367. ~

»według, wedle miłości« = secundum caritatem PolAnt, Vulg (2): A wſzákże ieſilby dla pokármu brát twoy był záſmucon/ iuż nie według miłośći poſtępuieſz. BibRadz Rom 14/15; WujNT Rom 14/15.

»z miłości« (58): OpecŻyw 29; wſzákoż tego nie bierze ſobie od nich zá krzywdę/ odpuſzcżáiąc im wſzytko z miłośći BibRadz II 105b marg; ArtKanc N19v, S4v; Vpomina ich áby ſię zwodźcow ſtrzegli. A z miłości iedni drugim ſłużyli. WujNT 662, 641, 664.

~ z miłości ku komu (12): á iſz zmiłośći ku niemu [Chrystusowi] wdawał ſię wniebeśpiecżność SkarŻyw 598. Cf »z miłości ku bliźniemu«, »z miłości ku Panu Bogu«, «z miłości ku Chrystusowi«, »z miłości ku Panu«.

W połączeniach szeregowych (3): żeby cżynił to co iedno cżynić ma/ ták przećiw Bogu iáko też przećiw bliźniemu z ſámey cnoty/ z duchá/ z miłośći/ z dobroći CzechRozm 89v, 98v, 171v.

W przeciwstawieniach: »z (a. dla) bojaźni (3), z gniewu, z musu, z okrucieństwa, z przymuszenia, z pychy, z srogości, z zazdrości, ze złości... z miłości« [w tym: z musu i bojaźni (1)] (10): KromRozm II m2; GliczKsiąż G2v; iżem tho vtzynił/ nie zmiłośći krześćijáńſkiey/ ále iáko wy piſzećie/ s pychy tzártowſkiey KrowObr 1; A wſzákoż tho wſzytko [napominanie] może iść bez zápalonego gniewu/ iedno s Krześćijáńſkiey miłośći á nie s kátowſkiey ſrogośći. RejZwierc 78v; CzechRozm A5v, 248v; SkarŻyw 2; CzechEp 7; iż co niezbożni czynią dla boiázni karánia/ to ſpráwiedliwi dobrowolnie y z miłośći czynią. WujNT 722, Philipp 1/16.

Wyrażenia: »z miłości ku bliźniemu« (1): A powinieneś to vczynić z miłoſći Krzeſćiáńſkiey ku bliźniemu/ y z roſkázánia Bożego GroicPorz C3.

»z bogobojnej miłości« (1): ktore [prawo pospolite] thego chce áby zwierzchnosć rodzicow nád ſwemi dziećmi pokázowáłá ſie nye z okrucyeńſtwá/ ále z bogoboyney miłosći. GliczKsiąż G2v.

»z miłości bożej, ku Panu Bogu, przeciw Bogu« [szyk 10 : 2] (3 : 6 : 3): MurzHist A4v; SkarŻyw A2v, 166, 194, 321; kto ſie/ z dárowánia Bożego/ BOgá bał/ á z miłośći przećiw niemu/ woley iego [...] przyſtrzegał/ á ná łáſkę ſie iego y ná miłoſierdzie ſpuſzcżał CzechRozm 172v, A5v, 96v, 171v, 243v; CzechEp 47; LatHar 463.

»z braterskiej miłości« (1): proſzę/ ábyś s krześćiáńſkiey á bráterſkiey miłośći tho odemnie ná ten cżás wdzyęcżnie przyiął LubPs A5v.

»z miłości ku Chrystusowi, Chrystusowej« (2 : 1): Ale z miłośći Bożey y Chriſtuſowey to cżynić ſą powinni/ przeto iż to w nowym przymierzu ieſt wyráżono. CzechRozm 96v; SkarŻyw 82; SkarKaz 205b.

»z miłości chrześcijańskiej (a. krześcijańskiej, a. chrystyjańskiej)« [szyk 11: 3] (14): LubPs A5v; GroicPorz B3v, C2, C3; KrowObr 1; RejZwierc 78v; Ták wy Doktory Kośćielne poważne y święte ludźie pewnie nie z miłośći Chrześćiáńſkiey zowiećie [pochlebcami rzymskimi] WujJud 33v, A7v; KarnNap A3v, C2, C4v, G2v; CzechEp 7; LatHar [+11]v.

»z gorącej miłości« (1): A iſz to z oney gorącey a ieſzcże nieprześianej miłośći [św. Piotr] rzekł [...] karánie łaſkawe záſłużył SkarŻyw 598.

»z miłości ku Panu« (2): BYłá iedná pánienká w Anthyochiey/ wiárą w Chryſtuſá Paná náſzego nápełnioná/ ktora z miłośći ku Pánu ſwemu/ cżyſtość pánieńſką ſwoię iemu oddáłá SkarŻyw 340; SkarKaz 349b.

»z powinnej miłości« [szyk 1 : 1] (2): ſtáráiąc ſię o okazánie tylko ták błędu iáko y prawdy/ y o pozyſkánie błądzącego/ z vprzeymey Chriſtyáńſkiey źycżliwośći y powinney miłośći. CzechEp 94, 7.

»z prawej miłości« (1): (á day Boże áby ich [kłopotów prawnych] żaden nieznał/ káżdemu tego s práwey miłoſći Krzeſćiáńſkiey życzę.) GroicPorz C2.

»z synowskiej miłości« [szyk 2 : 1] (3): CzechRozm 98v; SkarŻyw 557; áby Pan Bog ſwoy święty zakon [...] ná ſercách náſzych nápiſał/ y mocnie á z miłośći ſynowſkiey pełnić go nam dał. SkarKaz 119a.

»z szczyrej miłości« (1): Ale kto ma ſzcżyrą á ſerdecżną miłość ku themu Pánu ſwemu/ á ſtrzeże tego pilno/ áby z oney ſzcżyrey miłośći ſwoiey nigdy nie obráźił ták dobrotliwego Páná ſwego RejAp 29v.

»z uprzejmej miłości« (1): rácż [...] náucżyć mię [...] záchowáć z vprzeymey miłośći/ ſzeroko rośćiągnione przykazánie twoie. LatHar 297.

»z wielkiej miłości« [szyk 4 : 1] (5): SkarŻyw 82, 166; ArtKanc N16v; y z wielkiey ku Pánu Bogu miłośći/ y po odpuſzczeniu grzechow/ oſtrą ná puſzczy przez trzydźieśći lat pokutę czyniłá. LatHar 463; WysKaz 36.

»z zapalczywej miłości« (1): Tákże Eliaſz/ zali też z zápálcżywey miłośći Bożey/ broniąc chwały iego/ nie pomordował kilká ſet prorokow záráz CzechEp 47.

Szeregi: »miłości i bojaźni synowskiej« (1): powiedz mi/ ktore ieſt powinowáctwo [...] wiernego Chriſtiániná: w ducha y w prawdźie/ z milośći y boiáźni ſynowſkiey/ BOgá chwalącego CzechRozm 225.

»dobrowolnie (a. z dobrej woli) a z miłości« (2): iż krzeſciyáńſki człowyek nye z przymuſſenya/ ále dobrowolnye á z miłoſci wedle przykazánya bożego ſye ſpráwuye á ſpráwowáć ma. KromRozm II m2, n2.

»z łaski a z miłości« (1): ále żebyſmy ie [Pańskie przykazanie]/ z łáſki á z miłośći/ łácno y z dobrą wolą pełnili. WujNT 668.

»z miłości i (z) powinności (chrześcijańskiej)« (3): WujJud A7v; mamy im wſzyſcy z miłośći y powinnośći Chrześćiáńſkiey/ winſzowáć łáſki Bożey y wſzelákiey ſzcżeſliwośći KarnNap G2v, C4v.

»z wiary i (a) (z) miłości« (3): RejPosWstaw [1434], [1434]v; Gdy z wiáry prawdźiwey y miłośći Bożey cżłowiek pobożny záprzawſzy ſie ſámego/ dobrym oddawa zá złe CzechRozm 243v.

»z miłości i życzliwości chrystyjańskiej« [szyk 1 : 1] (2): żebym ſię [...] nie z miłośći y życżliwości powinney chriſtyáńſkiey/ ále z gniewu nieprzyſtoynego/ á pomſty prágnącego/ obchodźić y ſpráwowáć miał CzechEp 7, 94. ~

»prze miłość [czyją = ku temu, którego miłują]« (2): Mężu boży proſzę ćie prze miłość onego ktory wiśiał zá nas zá grzeſzne ná krzyżu HistRzym 45v.

~ Wyrażenie: »prze miłość bożą« (1): przy rzecżách duchownych/ dla ktorych prze miłość Bożą wiele ſię ćierpieć ofiárnie SkarJedn A6v. ~

»przez miłość« (26): BibRadz Eph 4/16; WujJud 219v, 234; NiemObr 44; áby káżdy ktory weń [Chrystusa] wierzy/ á podobáć ſię mu przez miłość vśiłuie/ miał żywot wiecżny. (marg) Ioan: 3. (‒) LatHar 565; iż Pan Chriſtus iednoczy ſię z námi przez vżywánie tego Sákrámentu/ nie tylko przez miłość/ ále też prawdziwie y ćieleſnie. WujNT 604, 568.

~ Wyrażenia: »przez miłość duchowną, ducha« (1 : 1): KromRozm II mv; przez miłość (marg) duchá (‒) ſłużćie ieden drugiemu. WujNT Gal 5/13.

»przez miłość społeczną« (1): znoſząc á ćirpiąc ieden drugiego/ przez miłość ſpołecżną RejPosWiecz2 94.

Szereg: »przez wiarę a (i) (przez) miłość« [szyk 15 : 1] (16): PatKaz III 130; A gdy zna pokorne ſercze Zadnego opuſczicz niechce. A my przes miłoſcz/ y wiare Przichodziem wſhyſczy wte miare. RejKup m7; RejPos 141v; zobopolnie ieſteſmy á mieſzkamy w Pánu Kryſtusie/ przez wiárę á przez miłość/ nie inácżey iedno iáko odkupieni w odkupicielu twoim RejPosWiecz2 93, 92v [3 r.], 93 [2 r.], 94v [2 r.]; WujJud 69, 172v, 221v, L18, Nn6. ~

»z miłością« = in charitate Vulg, PolAnt (17): A iżby wſzytko cżynili z miłością w wierze. BibRadz Rom 14 arg, Eph 4/15; Leeż śiłá tákich naydźie/ ktorzy ácż w Wierze prawdźiwey vmieráią/ iednák przedśię nie z táką Miłością/ ktoraby ie záraz do żywotá wiecżnego wprowádźić mogłá WujJud 203v; RejPosRozpr c.

~ z miłością ku komu (2): Spráwowáłá on klaſztor z wielką miłośćią ku śioſtrom SkarŻyw 193. Cf »z miłością kn Bogu«.

W połączeniach szeregowych (1): ábychmy theż z wielką chucią á z wielką miłośćią/ a z zupełnoſcią wiáry ſwoiey/ vciekáli ſie do niego. RejPos 307v.

W przeciwstawieniu: »z groźbą i z bojaźnią, poniewolnie ... z miłością« (2): ábyſcie páſli trzodę Bożą/ opátruiąc pilnie á nieponiewolnie/ ále rozmyſlnie z miłoſcią RejPos 227v; WujJud 79.

Wyrażenia: »z miłością bliźniego« (1): iż vrzędu ſwego źle vżywáią/ nie z miłoſćią bliźniego GroicPorz h.

»z miłością ku Bogu« (1): Ktorą [śmierć] ábyſmy z tą świátłośćią/ z temi gromnicámi/ z tymi pochodniámi (to ieſt z tą wiárą y miłośćią/ gorącą ku Bogu/ ktorą ty świece znácżą/ mieć mogli) SkarŻyw 114.

»z miłością gorącą« (1): SkarŻyw 114 cf »z miłością ku Bogu«.

»z prawą a z szczyrą miłością« (1): iż ile ieſt wſzytkich inych vcżynkow [...] ieſliże nie będzye s ſercá prawdziwego s práwą a s ſcżyrą miłoſcią/ iuż máło ábo nic to płátno może być v Páná tego RejPos 170v.

»z serdeczną miłością« (2): OpecŻyw 141v; Gdyż go [zakon boży] záwżdy náſládnyę s ſerdecżną miłoścyą. LubPs bb6v.

»z wielką miłością« (3): Wſpamiataiątz tedy z wielką ſerdecżną miłoſcią albo żaloſcią/ na dobrodzieia twégo Iezuſa milégo ſmiertz okrutną [...] placży OpecŻyw 141v; RejPos 307v; SkarŻyw 193.

»ze wszytką miłością« (1): żebym w tym ſobie nie teſkniłá/ áni przećiwko iego naświętſzéy miłośći ſzemráłá/ ále mu ſię poddawáłá ze wſzytką miłością pod świętą oycowſką wolą iego. SiebRozmyśl 13.

Szeregi: »z miłością a (i) (z) duchem łaskawości (a. cichości)« (2): Co chcećye/ iżebych z prętem do was przyſſedł/ cżyli z miłoſcyą á duchem łáſkáwoſci [in caritate et spiritu mansuetudinis Vulg 1.Cor 4/21]? KromRozm III H5; WujNT 1.Cor 4/21.

»z wiarą i (a) (z) miłością« (2): [Chrystus potrzebuje] ſercá ſkruſzonego / ſercá ku ſobie z wiárą á z miłoſcią obroconego/ á práwie wiernego. RejPos 327v; SkarŻyw 114. ~

»w miłości« = in dilectione Vulg, PolAnt; in caritate, cum patientia Vulg (76): KromRozm I B4v; Ale áby prawdę czynyąc w miłoſci [veritatem autem faciens in caritate Vulg Eph 4/15]/ roſliſmy we wſſem weń/ ktory yeſt głowá Kryſtus. KromRozm III G8; Leop Sap 3/9; BibRadz Sap, 3/9; RejPos 333v; RejPosWstaw [1434]; BudBib Sap. 3/9; SkarJedn 366; Wiele grzechow moich miedzy wámi popełnionych znośiliśćie w miłośći. SkarŻyw 74, 358; CzechEp 117; NiemObr 44; ArtKanc D5; WujNT 1.Cor 14/14, Eph 4/2, 15, 16, 1.Thess 5/13. Cf »być, chodzić itp. w miłości«, »spoić w miłości«, »zapalony w miłości«, »oziębły w miłości«.

W połączeniu szeregowym (1): w miłośći/ iednośći/ pokorze/ non alta ſapientes, ſed humilibus conſentientes, łáſki Bożey doſtępowáć ReszList 153.

Wyrażenia: »w miłości bożej, ku Pann« (2 : 2): gdy rządnem ſie sſtánye/ á w miłosći Boyey [!] myęſzkáć z żoną będzye GliczKsiąż P4; SkarJedn 272; SkarŻyw 440; SkarKaz 244b.

»w braterskiej miłości« (1): Day że ich [pokarmów] vżywamy bez grzechu [...] cżyniąc ſwe powinnośći/ w bráterſkiey miłośći. ArtKanc T12.

»w miłości Chrystusowej« (1): A náde wſzytko cżyſtego ſercá w miłośći Chryſtuſowey/ bárzo ſię [czart] lęka. SkarŻyw 57.

»w miłości chrześcijańskiej« (1): WujJud 203v cf »w wierze i w miłości«.

»w hojnej miłości« (1): ktory krew dla Páná y Bogá ſwego w hoyney miłości ku niemu rozlał. SkarŻyw 440.

»w nierozdzielnej miłości« (1): gdy wſſyſcy ſpolecznie: a wnierozdzielney miloſci podnieſiemy ktobie ręce y wolanie ſwoie RejPs 200v.

»w przystojnej miłości« (1): Cżyniąc wſzytko z obu ſtron w przyſtoyney miłośći/ z vſtępowániem ieden drugiemu ſwego właſnego/ wedle potrzeby CzechEp 4.

»w miłości społecznej« (1): áby [...] ten ſtan święty [małżeństwo] w imię iego [Chrystusa] zácżąć ſzcżeſliwie/ y z wielkim ſwym kochánim prowádzić/ y w miłośći ſpołecżney ſkońcżyc mogli KarnNap G3.

Szeregi: »w miłości i w cichości« (1): Day że nam byſmy miernie/ żyli, służącći wiernie/ W miłośći y w ćichośći ArtKanc B4v.

»w miłości i cierpliwości« (1): Co nas ná tey drodze [...] potyka boleśći ý ćięſzkośći/ niech wſzytko w miłośći y ćierpliwośći znośim. SkarKaz 45b.

»w łasce a w miłości« (1): iżby nie dla żadnego zyſku iedno dobrowolnie w łáſce á w miłośći ſpráwowáli Koſcioł Boży RejPos 318.

»w wierze i (a) w miłości« = in fide et dilectione Vulg (7): RejAp 29v; ále iedno ći/ ktorzy prawdźiwie pokutuią/ á w prawdźiwey Wierze y w Miłośći Chrześćiánſkiey z tego świátá zchodzą. WujJud 203v; WujJudConf 183; RejPosWstaw [1434]v [2 r.]; WujNT 2.Tim 1/13; PaxLiz Ev. ~

W przen (35): Co pomaga człowyekowi zdrowa wyárá [...] gdźye śmyertelną ráną odſſczepyenya zágłádzone yeſt zdrowye miłoſći? KromRozm I O3v; RejZwierz 113v; HistRzym l00v; Bo iáko ogień/ ták y wiárá miłośćią podpalona pokázáć ſię muſi/ na wierzch wyniść muſi/ álbo ſię ſámá w ſobie záduſić. ReszList 155; Miłość ieſt ſzátá ſwádziebna. Mát: 22. 11. WujNT Aaaaaa, 92 marg.

W połączeniach szeregowych (3): RejZwierc 69v; Dáłá gárdło pod tym Luthrowym báłámuctwem wiárá/ cnotá/ przyſięgá/ pokoy/ zgodá/ miłość/ iedność/ ſzcżerość/ vprzeymość/ życżliwość/ ſtátecżność. ReszPrz 74, 4.

W charakterystycznych połączeniach: korona miłości, olej, pancerz, szaty, uzda, wędzidło, włocznia, zapalona lampa, zdrowie; kwitnąć miłością, pozłacać.

Wyrażenia: »miłość boża, boska, Pana (Jezusa), ku Panu, ku Bogu i bliźniemu« (4 : 2 : 3 : 2 : 1): OpecŻyw 168v; PatKaz II 43v; RejPos A4, 147; áby tu z lámpą wiáry nienáruſzoney/ z oleiem miłośći twey Boſkiey/ y z godowną ſzátą inſzey Chrześcijáńſkiey doſkonáłośći [...] mogłem potym przyść ná one [...] gody twoie LatHar 396, +6, 190, 234, 608; áby raczył dotknąć ſercá mégo włocznią miłośći ſwoiéy/ ábym go miłowáłá ze wſzyſtkiégo ſercá y duſzy ſwoiey SiebRozmyśl Kv, E3v; SkarKaz 457a.

»miłość gorąca« (1): Ty śćiány pozłacaymy miłośćią gorącą ku Bogu y bliźniemu. SkarKaz 457a.

»ogień miłości, ku miłości« (7 : 1): OpecŻyw 168v; PatKaz II 43v; SkarŻyw 317, 508; ábo iákim inſzym nabożeńſtwem wznieć ſobie ogień miłośći Bożey. LatHar 190, +6, 234; SiebRozmyśl E3v.

»miłości prawej płomień« (1): Tobie [Panie] Cheruby krzyczą/ święty/ święty/ święty/ Tobie Seraph miłośći práwey płomień czyſty SzarzRyt B2v.

»prawdziwa miłość« (1): A náſtrzępic nádzieią wiárą á ſtałoſcią/ Vſznurkowáć nadobnie prawdziwą miłoſcią. RejZwierc [207].

»promień miłości« (1): áby przyſzła ná nas łáſká Chryſtuſowá/ która by ſercá náſze/ promieniem miłośći oświećiłá: ábychmy go z cáłego ſercá miłowáć mogli. SkarŻyw 120.

»studnica, zdroj, źrzodło (wszej) miłości« (3 : 1: 1): A tako na onéy wiecżerzy z iednéy ſtrony ſiedziál Iezus mily/ ktory ieſt ſtudniá wſſey práwdy ij mądroſci. Z drugié ſtrony ſiedziala matka iego/ ſtudnitza wſſey miloſci. OpecŻyw 85v; O wiekuiſty Boże źrzodło wſzey miłośći/ Rácżyſz ty nas vtwirdźić Duchem ſwey możnośći ArtKanc L2v, L5v; GrabowSet T4; LatHar 221.

»węzeł nierozdzielnej miłości« (1): zwiążże mię węzłem nierozdźielnéy miłośći z ſobą/ ábym ćię miłowáłá ze wſzytkiégo ſercá y duſze ſwoiéy. SiebRozmyśl B3v.

»miłość wierna« (1): miłość wierna/ powinność życzliwa/ ſpráwiedliwość/ bogoboyność/ pomierność tho były wſzytki vbiory ich/ wſzytki klenoty ich (marg) Iákiey pychy vżywáli oyczowie ſwięći. (‒). RejZwierc 69v.

Szeregi: »miłość i bojaźń« (1): Wędźidłem y vzdą miłośći y boiáźni twey/ záhámuy /Pánie popędliwośći y namiętnośći moie. LatHar 608.

»miłość i sprawiedliwość« (1): ktorych [wiernych] ſię wiárá źielenieie y kwitnie miłoſcią y ſprawiedliwoſćią. BibRadz II 138a marg.

»wiara i (a) miłość« (2): RejPos 147; oblekſzy páncerz wiáry y miłośći [loricam fidei et caritatis]/ á przyłbicę nádźieie zbáwienia. WujNT 1.Thess 5/8.

»miłość i zgoda« (1): Ieſli ſzáty miłośći y zgody bráterſkiey nie mamy: izali nas nie wypędzą [...] z god páná náſzego? SkarKazSej 672a.

»miłość a życzliwość« (1): iedno thy dwá pláchy wzyąwſzy ná ſię/ miłość ſthałą kn Pánu ſwoiemu/ a życżliwość wierną ku bliźniemu ſwemu RejPos A4.

b. Dobra wola, łaskawość; miłosierdzie, litość; dobrodziejstwo; misericordia PolAnt; amor Modrz (14): Ktemu kurwi goſpodarz rzekł: Cżemu płácżeſz/ ſnadź niewieſz żeś temu w ręce przyſzłá ienſz áni wſtydu/ áni kthorey miłośći w ſobie ma. HistRzym 20v.

miłość przeciw komu (1): Pocżął k nim [córkom Dariusza] Alexánder łáſkáwie mowić/ nie iáko do więźniow ále iáko do przyiaciół (marg) Miłoſć przećiw więzniom. (‒) BielKron 124v.

Zwroty: »byc w [czyjej] miłości« = zależeć od czyjej łaski (1): Ku przełożenin zakonu ktoregoż żądaſz poſłałem ſtarczow z każdego pokolenia ſzeſć, ktorzy zakon zachowawaią. wſzakoż to w twey miłoſci będzie abyſcie ie nam zaſię opatrznie przyſłali. BielŻyw 113.

»dać się na miłość (a łaskawe rokowanie)« [w tym: komu (1), z kim (1)] [szyk zmienny] (2): Widząc Sámpierz iże ſtráćił/ Nie máiąc cżymby zápłácił: Xántowi ſie ná miłość dał/ Proſząc by nád nim lutość miał. BierEz E; BielKron 109v.

»(u)czynić miłość« [w tym: nad kim (1), komu (1), z kim (1)] [szyk zmienny] (4): OpecŻyw 81; A proſzę roſpomnićie ſie ná tę miłość ktoram ia wam vcżynił y temu to Miáſtu. HistRzym 18; á vcżyń nádemną miłość y prawdę [facies mecum misericordiam et veritatem; y vczyniſz mi miłośierdźié y prawdę WujBib]/ nie pogrzeb mię proſzę (ćię) w Micráimie. BudBib Gen 47/29; W Swiećie przebywáiąc, miłość wielką cżynił/ Wiele ich vzdrawiał/ martwe słowem wſkrzeſzał ArtKanc B12.

Wyrażenie: »miłosierna miłość« (1): BAdź pozdrowioná Krolowa miłośierdźia [...] Niech twoiá miłośierna miłość/ tęż łáſkę świátu iáwną y świádomą cżyni/ ktorąś ty v Páná Bogá nálázłá LatHar 484.
Szeregi: »ludzkość i miłość« (1): do ſwych domow ná pośćiel [pielgrzymów] bráli/ vcżćili/ vracżyli/ vſzánowáli/ vdárowáli/ ktorą ludzkość y miłość/ gdy w tych to Sláchćicách inni ludźie obacżyli/ pocżęli ſię do tego iáłmużnámi ſwymi przykłádáć ReszList 167.

»miłość i łacne ubłaganie« (1): Zadna rzecż nieieſt/ ktoraby nas niewiodłá do miłośći y łácnego vbłagánia [ad amorem et placabilitatem] ModrzBaz 67v.

Wyrażenia przyimkowe: »bez miłości« (1): á ktoryżby kolwiek cżłowiek rzekł iemu áby wyſzedł z korabiu: kazał áby iemu bez miłośći nogá byłá vćiętá. HistRzym 22.

»dla miłości« (1): Goſpodyni dla miłośći/ Nie bacżyłá iey chytrośći: Y ieſzcże iey dopuśćiłá/ Aby dzieći odżywiłá. BierEz M3.

c. Cześć, poważanie; nabożeństwo (3):

milość ku komu (2): KRol ieden Dánáyſki miał oſobliwą miłość ku trzem Krolom HistRzym 99v; SkarŻyw 460.

Zwrot: »w miełości wielkiej być« (1): ze to imie Sigmund mialo zawzdi wmieloſci wielkiei bic y w powazaniu vnarodu Polſkiego PaprUp Dv.
Szeregi: »chuć i miłość« (1): Miał y nápotym oſobne nabożeńſtwo ku temu obrázowi/ y nieodmienną chuć y miłość ku przecżyſtey Bogárodzicy SkarŻyw 460.

»miełość i poważanie« (1): PaprUp Dv cf Zwrot.

2. Ojcowski stosunek Boga do ludzi, przejawy tego stosunku: dobroć, życzliwość, milosierdzie boże; charitas Vulg, PolAnt, Cn; dilectio, humanitas Vulg, Cn; misericordia PolAnt [w tym: z określeniem Boga Ojca, Jezusa Chrystusa lub Ducha Świętego jako podmiotu miłośći wyrażonym pron (162), ai (92), sb (27)] (500): PowUrb +2v [3 r.]; OpecŻyw 19, 19v, 44, 177; TarDuch C; W tym morzu Fáráon s ſwemi zaſtępy záginął/ A Pan w miłoſierdzyu ſwoim będzye wyecżnie ſłynął. Ten pan ktori lud ſwoy przewiodł przez wielkie puſtynie Ná wyeki s pámyęći ludzkyey thá miłośc nye zginye LubPs dd5, E3, M4v, P3v; BibRadz 1.Ioann 4/10, 17; GrzegRóżn D2, D2v; RejAp 8v [2 r.]; HistRzym 102; RejPos 107, [310]v marg; RejPosWiecz2 92v [2 r.]; KuczbKat 271, 400; CzechRozm 52, 58v [3 r.]; SkarŻyw 4; OYcá niebieſkiego pochwalmyż z miłośći/ Bo nam ſyná ſwego posłał z wysokośći ArtKanc B11, B6, B6v, C18 [4 r.], C18v [2 r.], F6v (14); Lecż prze tę miłość/ co ćię z niebá zwiodłá [...] Prze tę ćię miłość/ Iezu dobrotliwy/ Proſzę; nie pomni iákom ia złośliwy GrabowSet O4v; DVchu Swięty ſtworzyćielu [...] Tyś Párákletem názwány/ Dárem Bożym miánowány: Zywą ſtudnią y miłośćią/ Ogniem y duſzną świątośćią. LatHar 36, 28, 44, 72, 299; Oycze odpuść im. [Luc 23/34]) Toć ieſt nadoſkonálſzy przykład miłośći w náſzym Zbáwićielu/ modlącym ſię zá krzyżowniki ſwe WujNT 292, 716, 823, 1.Ioann 4/10, 17, k. Xxxxx3; Niech ſię [serce moje] ná táką miłość twoię ſkruſzy/ roſpuśći y roſtáie. SkarKaz 161b, 159a, 161b.

miłość kogo, czego (9): Páthrzayże iáko máſz rozeznáć miłość wiernych á miłość niewiernikow podawáną od Páná RejAp 39v, 39v, 40 [4 r.], 40v, Ee2; iż zápalcżywa miłość Chriſtuſowá domu Bożego/ żadnemu Papieſkiemu Kápłáńcowi nie ſłuży CzechEp 51.

miłość ku komu (20): KromRozm III D4; Dziwna miłość boſka ku cżłowieku. RejPos 146 marg; RejPosWiecz2 98; SkarŻyw 557; z kąd roſpácż, złe ſumnienie nań przypada z tego/ gdy o miłośći k ſobie nie wie Páná ſwego. ArtKanc N14v, F19v; LatHar 258; WujNT Rom 5/8, Tit 3/4; Mogłbych to przez Anyoły moie ſpráwić: ále mátce nie doſyć ſię dźieie/ gdy ſámá dźieći ſwoich nie nośi. Miłość moiá ku wam nie dopuśći/ ábych to komu innemu zlecał. SkarKaz 552a, 154a, 159a [2 r.], 487b, 551a. Cf »miłość mieć«.

miłość przeciw(ko) komu (28): MurzHist I2, Mv; Abowyem ná wyek wyekow trwa dobroć ſwięta yego W możnośći rámyenyá ſwego á mocą ſwey ręki/ Tá miłość yego przećiw nam trwa yuż ták ná wyeki. LubPs dd5; GliczKsiąż D3v; BibRadz I 353v, II 133a marg; SarnUzn F5; RejAp 8; Obacżymy też w Pánie Kriſtuſie przykład miłośći przećiwko narodowi ludzkiemu/ iż on miłośćiwie wyſluchawa/ rátuie/ á wſpomaga ty/ ktorzy ſie vciekáią do niego/ á w potrzebach ſwych wiernie wzywáią iego. RejPos 44v; Wſzákże w ták wielkich znákach gniewu y pomſty Bożey/ zácżęłá śie nieiáka świátłość Boſkiey przećiwko nim [Adamowi i Ewie] miłośći: Bo powieda Piſmo/ że vcżynił Pan Bog Iádámowi y żenie iego odźienie z ſkorek/ y przyoblokł ie. KuczbKat 375, 40, 255, 325, 375 marg, 411; WujJud 221; CzechRozm 24v, 52, 58v, 103v, 173v (7); CzechEp 278; LatHar 199, 564; WujNT 821, Aaaaaa.

miłość miedzy kim (1): Rozmowá ktora ma być ſkryćie rozumiána o miłośći miedzy Kryſtuſem y kośćiołem iego. BibRadz Cant 1 arg.

W połączeniach szeregowych (20): O wierny ſynie boży/ ku cżemu twa pokora tak niſko z ſtąpila/ cżyni twá laſka roſpálona/ nácż twá lutuſtz [!] przyſſla/ cżego twá miloſtz doſięgnęla/ k cżemu przyſſlo tweé zlutowanijé? OpecŻyw 134, 23, 91; PatKaz II 24v; KromRozm I C; O yák v Páná thego wyelkye obfitośći/ Miłoſyerdzya y łáſki á wyelkyey miłośći LubPs ddv; GrzegRóżn M2 [2 r.]; RejAp 118; RejPos 199, 281v, 322; KarnNap C2v; SkarŻyw 328; Syn Boży [...] będąc Oycu rowny/ wſzákże ták przedſię chćiał/ áby ſie sługą sſtał [...] ważmy táką miłość/ łáſkę y życżliwość/ dźiękuiąc ſpołecżnie ArtKanc A11v; LatHar 268 [2 r.]; WujNT przedm 1, 2.Cor 13/13, Eph 6/23.

W przeciwstawieniach: »gniew, nieprzystojna pożądliwość, srogość, zagniewanie, złość... miłość« (5): Oto moia iawná ieſt zloſtz/ a iego [Boga] vkázana ieſt miloſtz ij ſrogá ſprawiedliwoſtz. OpecŻyw 134v; LubPs gg6v; Leop Ez 16/42; SkarŻyw 2; LatHar 269.

Fraza: »Bog (jest) miłość, miłością« = Deus c(h)aritas est Vulg, PolAnt (5 : 2): bo bog myloſzcz a ktho myeſzka wmyloſzczy w bodze myeſzka a bog wnym PatKaz III 144v; BibRadz 1.Ioann 4/16; CzechEp 17, 189; WujNT 1.Ioann 4/8, 16; PowodPr 41.
Zwroty: »być w miłości Boga (a. Pana), u Boga (a. u Pana); chodzić w miłości pańskiej« [szyk zmienny] (4 : 3; 1): PatKaz II 24v; A komu ſą grzechy odpuſzcżone/ iuż then chodzi w miłośći Páńſkiey. RejPos 142; iáko ony ſwięte pánie á pokorne dziewecżki záwżdy bywáły w wielkiey zacnośći/ miłośći/ y opátrznośći v Páná tego. RejPos 322, 127v [2 r.], 199, 238v; ArtKanc H2v.

»dać [komu] miłość, odrobinę miłości; miłością obdarzyć; miłość [komu] dana« [szyk zmienny] (3 : 1; 1; 1): OpecŻyw 55; OBácżćie co nám zá miłość dał [caritatem dedit] Oćiec/ żeby nas y názywano y żebyſmy byli ſynmi Bożemi. Leop 1.Ioann 3/1; BudNT 1.Ioann 3/1; żeby [Krystus] tu z námi záwſze racżył być/ á ſwoią miłością obdárzyć. ArtKanc A16v, E15; WujNT 1.Ioann 3/1.

»dochować, zachować [kogo] w miłości« [szyk zmienny] (1 : 1): Pan ſpráwiedliwe zachowa w miłośći Boſtwá ſwego. LubPs ff2; RejPos 281v.

»miłość mieć« [w tym: ku komu (5), w kim (1)] = caritatem habere Vulg, PolAnt (6): Vbacż iaką [Jezus] miloſtz k tobie miál/ ijż on taką mękę za cię cirpiál. OpecŻyw [127], 23, 145; SeklKat O; BibRadz 1.Ioann 4/16; WujNT 1.Ioann 4/16.

»z miłością serdeczną [ku komu] się obrocić« (1): A wſzákoż kiedy Pan Bog gniewu ſwego vkroćił/ Wnet z miłoſcią ſerdecżną k Kſiążętom ſie obroćił LubPs gg6v.

»odzierżeć, wziąć miłość« (1 : 1): HistRzym 108v; przez ktorebychmy grzeſzni mieli być zbáwieni/ á iżbychmy wzyęli łáſkę á miłość v Bogá Oycá ſwego niebieſkiego. RejPos 275.

»okaz(ow)ać (a. pokaz(ow)ać, a. ukazać) miłość, okazać (a. dać) znak miłości, dawać znać miłość; okazuje się (a. pokazuje się, a. ukazuje się), jest znaczna miłość; miłość okazanaa (a. ukazana); miłości pokazanie« [szyk zmienny] (20 : 2 : 1; 11 : 1; 4 : 1): OpecŻyw 68, 134v; LubPs dd5, hh2; W tym ſię okazáłá miłość Boża w nas [apparuit charitas Dei in nobis]/ iż Syná ſwego iednorodzonego zeſłał Bog ná świát/ ábychmy żyli przezeń. BibRadz 1.Ioann 4/9, II 133a marg; BiałKat 116; KuczbKat 255, 375, 411; RejZwierc 11v; RejPos Wiecz3 98; Ktorey miłośći ſwey przećiwko nam nie mogł w cżym inſzym więcey pokázáć/ iáko w tym że namileyſzego ſyná ſwego iednorodzonego zá nas wydał. CzechRozm 222, 94, 103v, 173v [2 r.], 219; KarnNap C2v, KochPs 52; SkarŻyw 2, 91, 557; CzechEp 32, 189; mſcżąc ſię zgrzeſzenia Oycowſkiego/ aż do pokolenia czwartego. W Syniech ktorzy mię nienawidzą/ A okázuię miłość ſwą/ nád tysiącmi mnie miłuiących/ á Mandatow moich ſtrzegących. ArtKanc M6, A3, B6, I3v, P3, Q19v; LatHar 199; Potym wyſławia niewymowną miłość Bożą wybránym w Chriſtuśie okazáną. WujNT 547, Tit 3/4, 1.Ioann 4/9; SkarKaz 154a, 159a [2 r.]; SkarKazSej 665a; SzarzRyt B.

»poznać, znać, poczuć miłość; doznanie (a. poznanie) miłości; w miłośći uznany« = cognoscere a. scire caritatem Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (8 : 3 : 1; 3; 1): o gdźieſz bych iáto mógł aby na maluczką filkę poczuć w ſobie łaſkę a miłość bożą iako czuię że mi ieſt okrutnem nieprzyiacielem MurzHist H4v; LubPs P2v; Potymeſmy poználi miłość Bożą/ że on duſzę ſwą zá nas położył Leop 1.Ioann 3/16; RejWiz 53v; RejPosWiecz2 92v; RejZwierc 11v; RejPosWstaw [1434]; NiemObr 10, 87; O Oycże náſz miłośćiwy/ Pánie Boże dobrotliwy/ tobie wielce dźiękuiemy/ zá miłość ktorą znamy/ bo gdyś ſię miał nád námi mśćić/ racżyłeś nas wiecznie zbáwić. ArtKanc N9v; GrabowSet O3; WujNT Eph 3/19, 1.Ioann 3/16, s. 824 marg; SkarKaz 159a [2 r.].

»przyjąć [kogo] k miłości« (1): Ktore odkażeſz precż od śiebie/ biádá im będźie przez ćiebie/ ſzcżęśliwi ktore ty przyimieſz/ k ſwey miłośći. ArtKanc C18v.

»do miłości przywrocić, przywieść zasię ku miłości« (1 : 1): CzechEp 187; Aby on ſam cżłowieká grzechy bárzo zránionego/ od Bogá dáleko záſzłego/ przywiodł záſię ku wiecżney miłośći iego. ArtKanc D17v.

»miłość uczynić [komu]« (1): BAdź chwałá Bogu ná wyſokośći/ z tey iego niewymowney miłośći ktorą nam vcżynił/ bo nas ná podobieńſtwo ſwe ſtworzył. ArtKanc P5v.

»[jaką] miłością, [w jakiej] miłości (u)miłować [kogo], [jaką] miłością nmiłowany« [szyk zmienny] (3 : 2; 1): kthoriſz rzekł przeſz vſta proroczkye. wyeczczny [!] myloſczy vmylowalam [!] czyebye [in caritate perpetua dilexi te Vulg Ier 31/3] wmogym ſzmylowanyu. PowUrb +2v; PatKaz II 70v; RejPos 238v, 131v; RejPosWiecz2 92v; KarnNap F3v.

»miłość utracié, wypaść z miłości« (1 : 1): RejAp 1; iż będą zbáwieni/ iż zginąć nie mogą: choćia częſto miłość Bożą przez grzech vtracáią. WujNT 552.

Wyrażenia: »Bog (niezmiernej a. wielkiej) miłości« (4): OpecŻyw 18; KromRozm I C; A ty yák możny Bog nyezmyerney miłośći/ Nye opuſſcżay ſtárych lat y mey śiwośći LubPs Q3; WujNT 2.Cor 13/11.

»miłość boża, boska, (Pana) Boga, bostwa« = caritas Dei a. Salvatoris nostri Dei Vulg [szyk 57 : 51] (71 : 31 : 5 : 1): BierRaj 21v; potwiérdzi bracią twoię/ przykladem twé pokuty/ aby nie roſpácżali w miloſci bożé. OpecŻyw 95v, 146; palala wmyloſzczy bozey przet wſzemy vyeky y otpoczyuala w bodze a bog wnyey PatKaz II 53v, 53, 70v; MurzHist H4v, K3, Mv; KromRozm III D4, E7v marg; LubPs V5v, ff2; GliczKsiąż D3v; áby twoiá modlitwá [...] tobie nie pożyteczna byłá/ áby ná ćię żadna miłoſć Boża nie przyfzłá GroicPorz aa2; KrowObr 238v; Leop 1.Ioann 3/16; BibRadz 1.Ioann 4/9; SarnUzn F5; HistRzym 108v; TVś ſłyſzał coć powiáda Pan á dobrodziey twoy/ á iakąć tu miłość Bogá Oycá ſwoiego przed ocży twoie niewdzięcżne przekłáda. RejPos 146, 146 marg; BiałKat 116; Tákże y ono mowienie/ iż miłośći Bożey żadna złość ludzka wycżerpnąc niemoże/ wyráził Dawid ſłowy onymi: Izaż Pan Bog w gniewie ſwym miłośierdźie ſwoie zátrzyma? KuczbKat 375, 280 [7 r.], 325, 375 [3 r.]; RejZwierc 11v; WujJud 101, 221; MycPrz I A2v; CzechRozm 52, 103v, 173, 214v, 259; Ieſt męſtwo iego przy was/ ſpráwá iego cáła/ Miłość Boſka y ludzka ieſt widzę niemáła PaprPan Vv; KarnNap A3v [2 r.]; SkarŻyw 290, 328; CzechEp 32, 189; A chcęcy nas wywieść z náſzych okrutnych niepráwości/ k Máieſtatu Boſkiey miłośći/ ćierpiał tu dla nas wfzytkich wielkie ćięſzkośći. ArtKanc D17, B19v, O4v; LatHar 258; Bo tá miłość Boża nie ieſt oná/ ktorą ſam Pan Bog ieſt: ále oná/ ktorą nam Bog dáie: iáko Auguſtyn S. pokázuie. WujNT 540, przedm 1, s. 222, 540 [2 r.], 547, 552 (14); SkarKaz 313b, 487b. Cf »z boskiej miłości«, »z bożej miłości« [w tytułach], »w bożej miłości«.

»miłość (Pana) Chrystnsowa (a. Krystusowa)« = caritas Christi PolAnt, Vulg (9): BibRadz 2.Cor 5/14; RejPosWiecz2 92v; KuczbKat 40; CzechRozm 209; SkarJedn 366; CzechEp 51; żebyśćie mogli [...] poznáć przewyżſzáiącą wſzelki rozum miłość Chriſtuſową WujNT Eph 3/19, s. 555, 2.Cor 5/14.

»cud miłości« (1): tobie dzięki Chryſtuśie ſtudnico miłośierdzia: ktoryś [. ..] náſze cżaſy tymeś cudem miłośći twey vcżćić racżył SkarJedn 270.

»dar miłości« (1): (marg) Z Rzym: Mſzałá. (‒) O Boże/ ktoryś dáry miłośći twoiey/ przez łáſkę Duchá ſwiętego włał w ſercá wiernych twoich LatHar 631.

»miłość daremna« [szyk 1 : 1] (2): A co ſie tknie zbáwienia: tedy y to nie idźie zgołá z wiáry/ iákoby z pierwſzego źrzodłá: ále idźie z miłośći BOżey dáremney/ oprocż wſzelákich zaſług y godnosci CzechRozm 259. Cf »z daremnej miłości«.

»miłość dobrowolna« (1): Iednym źrzodłem zbáwienia wſzyſtkich ia názywam miłość onę dobrowolną Bożą/ z ktorey to wſzyſtko pochodźiło CzechRozm 173.

»miłość doskonała« [szyk 1 : 1] (2): iam obżárſtwá vſłuchał/ á ty głodem bywaſz morzony: mnie do nieprzyſtoyney pożądliwośći drzewo gwałtem porwáło/ á ćiebie do krzyżá miłość doſkonáła przyciągnęłá LatHar 269. Cf »w doskonałej miłości«.

»droga miłość« (1): Nie wykupił ćię przez złoto, drogie kámienie/ ále wylał ſwą naświęthſzą kreẃ ná wykupienie. Káżdemuć ieſt iego drogá miłość gotowa/ kto ią wiárą z ſercá przyimuie ArtKanc E15.

»miłość Ducha Świętego« (7): PatKaz II 43v, 49v, 56; Proſzę was brácia/ przez Páná náſzego Iefu Chriſtá/ y przez miłośc Ducha świętego [per caritatem sancti Spiritus Vulg Rom 15/30]/ ábyśćie mię rátowáli w ſwoich modlitwách v Páná Bogá KuczbKat 405; SkarŻyw 71; Bo tylko ſámey miłośći ducha ś. duch niecżyſty náśládowáć nie może. CzechEp 38; WujNT Rom 15/30.

»dziwna, przedziwna miłość« [szyk 3 : 2] (3 : 2): CzechRozm 58v [2 r.]; Przedziwna miłość/ tá náſzego Zbáwićielá/ ktory będąc Bogiem, w ſwym ćiele/ podiął boleśći wiele. ArtKanc E8v, A15; LatHar 199.

»gorąca miłość« [szyk 2 : 1] (3): OpecŻyw 23; RejAp 8; Ogniu niezgáſzony/ miłośći gorąca/ Słodki Chryſte IEzu/ dobroći płynąca GrabowSet O3v.

»miłość krola niebieskiego« (1): O miloſcij wieliká krola niebieſkiégo OpecŻyw 17v.

»miłość na(j)wyższa« (2): ArtKanc A3; Witay Pánie IEzu Chryſte/ drogo proſta/ prawdo doſkonáła/ zapłáto náſzá/ miłośći nawyżſza LatHar 222.

»niedościgła, niedościgniona miłość« [szyk 1 : 1] (1 : 1): CzechRozm 58v; podziękowánie zá onę niedośćigłą y niewyſłowioną miłość/ y wſzytkie dobrodzieyſtwá Páná twego. LatHar 199.

»nieogarniona miłość« (2): O nieogárniona miłośći ktorą nas P. Bog vczćił/ gdy nam dał Syná ſwego/ w ciáło y náturę náſzę. SkarKaz 489a, 487b.

»niesłychana miłość« (1): ktoreyby Apoſtoł [Eph 3/19] nie zwał pewnie nád obycżay miłośćią wyſoką y głęboką/ ſzeroką y też długą: to ieſt/ ná wſzyſtkie ſtrony/ y wſzelákim ſpoſobem wielką nieſłycháną/ dziwną y nie wyſłowioną miłością. CzechRozm 58v.

»niewidana miłość« (1): O niewidana miloſci/ o niewymowná dobroci/ o nowá ij nieſlychaná pokoro OpecŻyw 91.

»niewymowna, niewysłowiona, co słowy nie jest wymowiona miłość« [szyk 12 : 3] (11 : 3 : 1): OpecŻyw 22, 141v; tedy miey pewną nádzieię w Pánie Bodze y w iego niewymowney miłości/ á cieſz y pośilay ſam śiebie wielką łáſką iego. KarnNap E4v, F3v; CzechRozm 58v; ArtKanc C7, P5v; O miłośći/ coś ſłowy nie ieſt wymowiona/ O dobroći/ coś ſmysły nie ieſt ogárniona/ O Pánie GrabowSet P3; LatHar 199, 564; WujNT 547. Cf »z niewymownej miłości«.

»niezmierna, niezmierzona miłość« [szyk 8 : 1] (8 : 1): KuczbKat 325; O niezmierzonażeś ty Boſka miłośći/ żeś ták przebacżyłá náſzych wſzetecżnośći ArtKanc B19v; LatHar 258, 261. Cf »Bog niezmiernej miłości«, »dla niezmiernej miłości«, »z niezmiernej miłości«.

»ojcowska, Ojca miłość« [szyk 12 : 5] (16 : 1): Wętpyć wiego [Bogu] laſkawym miłoſierdziu a woycowſkiey iego miłoſcy ktorą ma ku nam dzieciam ſwoym. SeklKat O; BibRadz II 57b marg; BiałKat a4; KuczbKat 375; KarnNap C2v; NiemObr 107; ArtKanc E15; GrabowSet F2, F3; SiebRozmyśl [A3]v. Cf »z ojcowskiej miłości«.

»osobna, osobliwa miłość« (1 : 1): PatKaz II 70v; A z tąd wielką y oſobliwą przećiwko nam miłość Páná Chriſtuſowę/ y Boſką á niezmierną záſługę iego poznáć możemy. KuczbKat 40.

»miłość Pana ((wszech) zastępow a. naszego), Pana Jezusa, pańska« [szyk 13 : 1] (7 : 1 : 6): RejKup m6v; Tedy ſpſalmu ktorzyśię poczyna Miłoſci panſkié/ będę ſpiewáł wiecznie [Misericordias Domini in seculum cantabo Vulg Ps 88/2] czytáno przed nim ten wiérſz MurzHist O2; GliczKsiąż C7; Leop Is 9/7; BibRadz I 353v; RejAp 1; RejPos 15, 142; CzechRozm 142v, 177; ArtKanc N14v; miłośći Páná Iezuſowey przedziwney przećiwko narodowi ludzkiemu pokazánie. LatHar 199, 199; SkarKaz 159a.

»pełny (wszej) miłości« [szyk 3 : 1] (4): OpecŻyw 54, 95; Przyſzedł k nam pełen miłośći/ áby káżdego dárował ArtKanc Cv, D3v.

»poselstwo miłości« (1): Thákże Ewánielia poſelſtwo miłośći/ oznáymuie narodom ku wielkiey rádośći á o łáſce ſwey Boſkiey káżdego vpewnia. ArtKanc N15.

»prawdziwa miłość« (1): vcżyń to/ áby mię twoiá dobrotliwość y prawdźiwa miłość nie odłącżáłá od opieki mátki twey. LatHar 282.

»stała miłość« (1): A mnie twe vcho nákłádáſz łáſkáwie. Y znáki iáſne twoiey zyczliwośći Mnie okázuieſz/ y ſtáłey miłośći. SzarzRyt B.

»szczyra miłość« [szyk 5 : 1] (6): Iż w tymechmy poználi miłość ſzcżyrą Bożą/ iż on zá nas położył żywot ſwoy. RejZwierc 11v; ArtKanc A14v. Cf »z szczyrej miłości«.

»upominek, zadawek miłości« (2 : 1): ale patrzątz na krzyż ſwięty oględuy vpominki iego niewymownéy miloſcy/ ijż ci on na krzyżu iako zlodziéy miedzy łotry wiſi/ dlá twé miloſci. OpecŻyw 141v, 22, 23.

»wieczna miłość« [szyk 4 : 1] (5): Przeſz tho ſznamyą thwoye wyeczne myloſzczy. raczy dzyſzya otworzycz nyebo twoye. PowUrb +3, +2v; RejPosWiecz2 92v; ArtKanc D17v; TAk wielkie dobro/ o wiecżna Miłośći/ Z ktorego płynie źrzodło twey lutośći GrabowSet X2.

»wiel(i)ka miłość« [szyk 51 : 10] (61): PowUrb + 2v [4 r.]; OpecŻyw 17v, 18, 68, 91v, 145; Wielka miłoſcſc [!] moia przywiodła mie na ſtrętwienie [Tabescere me fecit zelus] WróbŻołt 118/139; LubPs ddv, dd5 [2 r.], hh2; O mizerny Kácerzu iákoż to złą odpłátą ták wielką miłość Bożą nágradzaſz thą niewdzięcżnoſcią SarnUzn F5; RejPos 199, 322; KuczbKat 40, 255; CzechRozm 58v [2 r.], 142v, 219; KochPs 25; SkarŻyw 2, 557; ArtKanc F19v; Day pámiętác łáſki/ twey wielkiey miłośći GrabowSet P2; SkarKaz 154a, 159a [2 r.]. Cf »dla wielkiej miłości«, »według wielkiej miłości«, »z wielkiej miłości«, »z wielką miłością«, »w wielkiej miłości«.

»zacna miłość« (2): y poznáć zacną onę miłość/ znáiomośći Chriſtuſowey [cognoscere excellentem cognitionis charitatem Christi PolAnt Eph 3/19] NiemObr 10, 87.

»zapalczywa miłość« (3): poniewaſz to ſpráwiłá zápalcżywa miłosć Páná zaſtępow [Zelus Domini exercituum faciet hoc PolAnt Is 9/7]. CzechRozm 177; CzechEp 51. Cf »dla zapalczywej miłości«.

»miłość zawisna, chutliwa; w miłości zawisny« [w tym: zawisna a chutliwa (1)] = zelus Vulg; aemulator, zelotes Vulg, PolAnt [szyk 13 : 9] (8 : 3; 11): KrowObr 110v; A będzie trwáć zágniewánie moie ná thobie: y oddaloná będzie precż chuthliwa miłość moiá od ćiebie Leop Ez 16/42, Ex 20/5, Deut 6/15, Is 9/7, 42/13; BibRadz Deut 5/9; Iam ieſt zawiſny w miłośći. A to ſłowo wzięto ieſt od małżeńſtwá gdzie iáko małżonká álbo małżonek nie chce być nikogo vcżeſnikiem miłośći oblubienicy ſwoiey. SarnUzn D, Dv; RejPos 15, 304v; KuczbKat 280 [7 r.]; ArtKanc M3v, M6. Cf »z zawisnej a chutliwej miłości«.

»miłość Zbawiciela naszego« (3): A Páweł s. do Tytuſá w iij. káp. A gdy ſie vkazáłá dobroć y miłość ku ludzyom zbáwicielá náſzego Bogá/ nie wedle vcżynkow náſzych/ ále z miłoſierdzya ſwego RejPosWiecz3 98; RejZwierc 11v; ArtKanc E8v.

»zbytnia miłość« (1): przedśię niemáſz żadney rzecży ktoraby więcey znáć dawáłá zbytnią iego miłość y chuć przećiwko nam bárzo dźiwną/ iáko niewymowna táiemnicá oná Páná Ieſu Chriſtuſowey męki KuczbKat 411.

»znaczna miłość« (1): Tákże po Moyżeſzu/ Izali też nie byli ludzie zacni y Bogu mili/ z ktorymi ſie też vmawial Bog/ y znácżną miłość pokázował? CzechRozm 103v.

»znak, znamię miłości« (7 : 4): wktorym ſznamyenyv: thwoye wyelkye myloſzy [!] daleſz nam twoye naſzfyαtſche czyalo. ku pokarmu wyernemu PowUrb +2v, +2v [2 r.], +3; [Piotr] poznáwſzy poniem [Chrystusie] tak wielé dobrodźieiſtw/ i tak wielé znakow miłości przeciw ſobie iego MurzHist I2; (marg) Czemu pan krzyſz Przepuſztza na wybrane ſwoie. (‒) áby był znák miłośći Bożey ábowiem kogo tu Pan karze/ tego Pan miłuie KrowObr 238v; SkarŻyw 290; ArtKanc K3v; O Pánie [...] Rácż mi to/ proſzę ćię/ dáć/ by ten znák miłośći/ Y Sákráment twoy ſwięty/ mnie ſtrzegł od ran złośći GrabowSet P3. Cf »okazać (a. dać) znak miłości«.

Szeregi: »miłość i chuć« (1): KuczbKat 411 cf »zbytnia miłość«.

»dobroć i (albo) miłość« [szyk 2 : 1] (3): O boże wſſechmotzny niewymowné dáwam dzięki twé miloſci albo dobrocij/ ijżeſmi twégo ſyna dál/ ij matkąs mie iego vcżynil OpecŻyw 15; RejPosWiecz3 98. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r. ]. Cf »z miłości i z dobroci«.

»dobrotliwość i miłośc« (2): LatHar 282; Lecz gdy ſię okazáłá dobrotliwość y miłość [benignitas et humanitas] ku ludźiom Bogá zbáwićielá náſzego WujNT Tit 3/4. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»miłość i dobrodziejstwa« (1): LatHar 199 cf »niedościgła miłość«.

»miłość a kochanie« (1): áby [Bóg] był w ſobie nie wzruſzał oney pocżętey miłośći á onego ſwego kochánia kthore był ieſzcże w Ráiu zácżął przećiwko temu narodowi nędznemu cżłowiecżemu. RejPos 102.

»miłość i lutość« (1): Ale miloſci pelny ij lutoſci Iezus mily vcieſſyl ie iako ocietz mowiątz k nim: Mieycie wiarę/ iáciem ieſt/ niebóycie ſie. OpecŻyw 54. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»łaska, (i, a, albo) miłość« [szyk 26 : 10] (36): OpecŻyw 46v [2 r.]; MurzHist H4v; KromRozm III E7v marg; GliczKsiąż C7, D3v; RejWiz 53v; RejAp 1; RejPos 127v [2 r.], 275; BiałKat 116; KuczbKat 280; A tá ſpráwiedliwość nie inſzego nie ieſt/ iedno łáſká álbo miłość Boża/ ktorą Duch S. roźlewa w ſercách ludźi vſpráwiedliwionych: ták że w nich ieſt właſnie WujJud 101; CzechRozm 94; KarnNap A3v; KochPs 25; SkarŻyw 261; CzechEp 187, 268; ArtKanc C7, K15v; LatHar 261; SkarKaz 313b, 487b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 16 r.]. Cf »z łaski i (a) miłości«, »przez łaskę a przez miłość«, »w łasce a miłości«.

»miłość a łaskawość« (1): (marg) Titu. iij. (–) Iż w tym ſie nam okazáłá miłość á łáſkáwość zbáwicielá náſzego Bogá/ iż nie z vcżynkow náſzych/ ále z miłoſierdzia iego ieſtechmy zbáwieni. RejZwierc 11v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»miłość i (a) miłosierdzie« [szyk 3 : 2] (5): SeklKat O; O tákim tedy Słowie v Bogá świát niewiedźiał: áż gdy czás miłośći y miłośierdźia Bożego nád námi przyſzedł. SkarKaz 486b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]. Cf »według miłości i miłosierdzia«, »z miłości i miłosierdzia«.

»pokoj i miłość« (1): ſpokoyni bądźćie: á Bog pokoiu y miłośći [Deus pacis et dilectionis] będźie w wámi. WujNT 2.Cor 13/11.

»miłość, przychylność« (1): iáką miłoſcią/ iáką przychylnoſcią/ á ſnadź áż názbyt/ náſz miłośćiwy Pan/ nas ſthworzenie ſwoie/ vmiłowáć racżył. RejPos 131v.

»słodkość i miłość« (1): Y pocżął ijm roſkoſſné kázanié dzialatz/ pełné ſlodkoſci ij miloſci OpecŻyw 95.

»miłość, (i) sprawiedliwość« [szyk 2 : 1] (3): OpecŻyw 134v; CzechRozm 219; Y co zniewoliło ábyś grzeſznym służył? Iedno ſpráwiedliwość/ práwie ſzcżyra miłość/ ktorą ty nam dawaſz/ iednacżem ſię sſtawaſz/ Kryſte krolu náſz. ArtKanc A14v.

»wiara i miłość« (1): Bo ten koſcioł ſwoy Pan záwżdy zwáć racży oblubienicą ſwą y miłą małżonką ſwą: (marg) Hozeasz w ij. kapi. (‒) kthorą/ powieda przez Proroká/ iż ſobie z dawná poſlubił y vmiłował/ w mocney wierze y miłośći ſwey. RejPos 238v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»miłość i żądza« (1): O nábożná duſſo rozpamiętáy tu ſtworzyciela twégo placżącego/ bacż iego wielką miloſc ij żądzą o ludſkiém zbawieniu OpecŻyw 68.

»życzliwość i miłość« (1): SzarzRyt B cf »stała miłośc«. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

Wyrażenia przyimkowe: »dla miłości« (14): A vcżynił to/ iż nas pirwey vmiłował (iáko ten ktory ieſt miłośćią [...]) Dla ktorey też miłośći temuż to ſynowi ſwemu nie z folgował/ ále go zá nas wſzytki wydał Rzym. 8. v 32. CzechEp 189; LatHar 31.

~ dla miłości czyjej [= tego, kto jest miłowany] [w tym: pron poss (5), G sb (1)] (6): ijż ci on na krzyżu iako zlodziéy miedzy lotry wiſi/ dla twé miloſci. OpecŻyw 141; LubPs P6v; HistRzym 51, 106, 106v, 127.

Wyrażenia: »dla niezmiernej miłości« (1): Dla niezmierney miłości ſwoiey/ ktorą nas vmiłował Pan Bog/ Syná ſwego poſłał LatHar 332.

»dla wielkiej miłości« (3): LubPs F6v marg; Ale Bog/ ktory ieſt bogáty w miłoſierdziu/ dla wielkiey miłośći [propter nimiam caritatem] ſwey kthorą nas miłował [..,] ożywił nas poſpołu z Chryſtuſem Leop Eph 2/4; WujNT Eph 2/4.

»dla zapalczywej miłości« (1): Iáko P. Kriſtus dla wielkiey á zápalcżywey miłośći koſciołá ſwego iáko cudzozyemcem ſie sſtał tu ná zyemi LubPs P6v marg. ~

»według, wedle miłości« (3 : 1): Tákżeć y o ludźiach rozumiéy/ ilé gdyż ſą dóbrzy/ á wierzą Pánu Bogu: Bóg y według mocy/ y według miłośći ieſt z nimi/ iáko Stworzyćiél y Oćiec BiałKat 16; CzechRozm 174.

~ Wyrażenie: »według wielkiej miłości« (1): I rozżalił ſye według ſwey ták wyelkyey miłośći/ Onego ich vćiśnyenya y tákyey ſrogośći LubPs Y3v.
Szereg: »według miłości i miłosierdzia« (1): Proſzę naſlodſzy panie Iezu kryſte aby od wſzytkich ſzkod duſze y ciała według twey miłoſci j miłoſierdzia twego mnie ſlugę thwego. N. ninie y zawżdy wybawić racżył. TarDuch D5. ~

»z miłości« (108): TarDuch D3; Zbawicżiel naſz ſſwey miłoſczij Prziyął naſię yego [człowieka] złoſczij RejKup Q; SeklPieś 30v; LubPs Z5; Bądź wiecżna chwałá Oycu, y Synu/ y tobie Duchowi świętemu/ zá wſzyſtko coś dał z ſwey miłośći ArtKanc H7v, A5v, A12, BI2v, C16, C17v (18).

~ z miłości dla kogo (1): Bo tám przyrodzone mieyſce iego: á tu z poniżenia dobrowolnego y z miłośći dla nas w tey tákiey podłośći przebywał. SkarKaz 489b.

z miłości ku komu, czemu (5): SkarŻyw 285, 520; GrabowSet Qv; Iezu z miłośći ku duſzom ludzkim/ głodem / prágnieniem/ y nieprzeſtáyną pracą rozlicżnie vtrapiony LatHar 337; Bog Oćiec wydał Chriſtuſá/ á Chriſtus ſam śiebie/ z miłośći ku świátu y dla zbáwienia iego. WujNT 403.

z miłości przeciw(ko) komu (8): KromRozm II b2v; KromRozm III M4v; CzechRozm 219v; Maſz go miłowáć z práwego ſercá/ á dziękowáć mu co naipilniey/ że on z wielkiey przećiw tobie miłośći/ nieprzepuśćił iedynemu Synowi ſwemu/ ále go wydał ná śmierć hániebną dla twego zbáwienia. KarnNap D4, D3, D4v, E2; CzechEp 18.

W przeciwstawieniach: »dla (a. z) godności (2), s gniewu, według sprawiedliwości... z miłości« (4): Nigdys zato niedzekował Zdało mu ſie yſs wſytko miał Od ſczeſcza a ſwey godnoſſczj Anicz ſtwéy Sietey[!] miloſczj RejKup aa4, r5v; ArtKanc M19; SkarKaz 384b.

Wyrażenia: »z boskiej, z bożej miłości« (13 : 1): NIe rácż mię káráć moy Pánie w twey popędliwośći [...] ále ſie zmiłuy nádemną s twey boſkiej miłośći LubPs B5, H3v, Q, Q2, S2v, T (8); RejZwierc 273; Bo wieliceśmy zgrzeſzyli/ Máieſtat twoy obráźili/ wſzákże z ſwey BOſkiey miłośći/ rácż odpuśćić náſze ziośći ArtKanc D9, D8, G13, K12v, L2v.

»z bożej miłości« [w tytułach; króla polskiego (14), sułtana tureckiego (4), hospodara mołdawskiego (3)] [szyk 20 : 1] (21): Sigmunth sbozey mylosczy krol polsky. wyelky kxyądz Lythewsky. Ruſky prusky y daley pan y dzyedzycz. Jawno czynyemy thym tho Lysthem MetrKor 34/133, 34/287v, 288, 37/1, 1v [2 r.], 2 (11); S. Miloſczi bozey ya Sthephan Voyewoda Hoſpodar zyemyae Moldawſkiey oznaymvym y yawno czinymy thim lylthem naſzem LibLeg 6/158; Z bozey mylosczy Czesſarz Thvreczkii y ynich wyelkich panſthw, przikazvye vam sęndziam LibLeg 10/58, 6/158v, 8/232; 10/55v, 145, 11/18 (10).

»z daremnej miłości« (1): OSwiadcża ſię Pan Bog cżęſtokroć w ſtárym zákonie/ iż on lud Izráelſki/ z dáremney miłośći obrał ſobie był zá ſwoy właſny/ y nád inſze narody vmiłował PowodPr 15.

»z hojnej miłości« (1): Sam ty mnie obżywić racżyſz s twoiey hoyney miłośći LubPs dd6v.

»z niewymownej miłości« [szyk 2 : 2] (4): ijże z niewymowneé miłoſci niedopuſcil vcżniow ſwych trwatz dlugo w blądzie/ ale ſié k nijm przylącżyl OpecŻyw 168v; KromRozm III M4v; CzechRozm 59v, 261.

»z niezmiernej miłości« [szyk 3 : 1] (4): KromRozm II b2v; Odpuśćże nam náſze złośći/ z twoiey niezmierney miłośći ArtKanc M2, B6v; PaxLiz E2.

»z ojcowskiej miłości« [szyk 6 : 1] (7): KochPs 96; NiemObr 107; Zycż nam dáru łáſki ſwoiey/ z Oycowſkiey miłośći twoiey ArtKanc M16, M19, T9v; GrabowSet N3v; SkarKaz 384b.

»z szczyrej (a. szczerej) miłości« (4): LubPs Q2; CzechEp 18; ArtKanc E9v; Dźiękuię tobie/ że z ſzcżerey miłośći racżyłeś rni dać ćiało y duſzę LatHar 26.

»z świętej miłości« (2): RejKup aa4; NIe rácż w twey popędliwośći káráć mnie moj Pánie/ Ale s ſwey ſwiętey miłośći ſkroć twe rozgniewánie LubPs K3.

»z uprzejmej miłości« (2): Vſpráwiedliwienie/ ieſt Boże dobrowolne/ łáſkáwe/ ſprawiedliwe/ z vprzeymey miłośći/ przyięćie cżłowieká/ złego/ grzeſznego CzechRozm 206v; LatHar 295.

»z wiel(i)kiej miłości« [szyk 19 : 4] (23): OpecŻyw 131v; RejKup r5v; Przyſſedłeś knam zwielikiey miłośćy/ Aby ćierpiał wielikie boleśćy SeklPieś 15v; LubPs E3, N3v, ee5; Leop Zach 1/14; Co on záś wſzyſtko cżyni z oney wielkiey łáſki y miłośći ſwey/ ktorą nas dárował przed cżáſy wiekuiſtymi [...] Z łáſki mowię oney/ y z miłośći wielkiey CzechRozm 214v, 11v, 37v, 214v, 219v, 261; KarnNap D3, D4, D4v, E2.; SkarŻyw 520; CzechEp 18; ArtKanc F10v, I7v, N15v; SiebRozmyśl K4.

»z zawisnej a chutliwej miłości« (1): z zawiſney á chutliwey bárzo wielkiey miłośći [zelo magno] karałem Ieruzálem y Syoná. Leop Zach 1/14.

Szeregi: »z miłości i z dobroci« (1): Anioł oblicża iego zbáwił ie/ á z miłośći ſwey y z dobroći ſwey [propter dilectionem suam et pmpter indulgentiam suam PolAnt Is 63/9] odkupił ie. CzechRozm 53v.

»z łaski, (i, a) miłości« [szyk 5 : 1] (6): iż pan Bog gdy karze/ cżyni tho wyęcey z miłosći á łáſki/ nye iżby zátráćił/ ále áby náwroćił GliczKsiąż Gδ; CzechRozm 214v [2 r.], 261; SkarKaz 384b; PaxLiz E2.

»z miłości i miłosierdzia« [1 : 1] (2): ktory pan Kryſtus [...] z nyezmyerney miłoſci y miłoſyerdźya przećiw rodzáyowi ludzkyezmi/ człowyeczeńſtwo ná ſye przyyął KromRozm II b2v; LubPs ee5. ~

»przez miłość« (3): Abowiem też on záſię zobopolnie nas wſzytki ktorzy weń wierzymy/ á práwie y ſzcżyrze go miłuiemy/ przez onę prawdziwá/ wiecżną/ á vſtáwicżną miłość/ ku ſobie prziymuie RejPosWiecz2 93.

~ Szeregi »przez łaskę a (i) przez miłość« (2); PatKaz II 44; ktory duchownie przez łáſke á przez miłość ſwą záwżdy ſie bierze do ciebie á do przybytku ſercá twoiego. RejPos 3v. ~

»z miłością« (2):

~ Wyrażenia: »z wielką miłością« (1): ijż on baranek będątz niewinny/ z wielką miloſcią przyiąl naſſe grzéchy OpecŻyw 122v.

»ze wszystką miłością« (1): Y ſam [Chrystus] ſię wam oddáie/ ze wſzyſtką miłośćią SiebRozmyśl [M2]. ~

»w miłości« (17): Cf »być w miłości Boga«, »dochować w miłości«, »w milości uznany«, »w miłości umiłować«.

~ Wyrażenia: »w bożej miłości« [szyk 1 : 1] (2): HistRzym 123; day Pánie BOże iedyny/ byſmy ten to dźień ſtrawili. W Bożey łáſce, y w miłośći/ w miłośierdźiu, pobożnośći ArtKanc T8v.

»w doskonałej miłości« (1): iż to wſzytko Pan Chriſtus wykonał w wielkiey vcżćiwośći y doſkonáłey miłośći CzechEp 201.

»w wielkiej miłości« (2): Wyſłuchayże myę Boże moy w twey wielkiej miłośći/ A wybaẃ mię w prawdzie twoiey s tákowych trudnośći. LubPs Q, I3.

Szeregi: »w łasce a (i) miłości« [szyk 2 : 1] (3): ktory ná káżdy dzień miał trzy ſtoly vbogich ktorym ſam służył/ á záwżdy o godźinie dziewiątey z ludźmi nabożnymi brał pokarm w łáſce á miłośći Bożey. HistRzym 123; BudBib Is 63/9; ArtKanc T8v.

»w milości a w zmiłowaniu« (1):á Anioł od twarzy iego zbáwił ie w miłośći ſwoiey/ á w zmiłowániu ſwym [propter dilectionem suam et propter indulgentiam suam PolAnt Is 63/9] odkupił ie. RejPos 150. ~

W przen (13): Abowiem ty kiedy bacżyſz/ prawe ſercze w proſtoſći Nie zawarłes hoyney ręki/ każdemu ſwey miłoſći RejJóz C4.
Wyrażenia: »boska, boża miłość« [szyk 3 : 2] (3 : 2): A rácż ku mnie ſkłonić vcho ſwey boſkiey miłośći LubPs H2; ArtKanc C3v; LatHar 219, 264. Cf »na bożej miłości«.

»na bożej miłości« = w opuszczeniu, w zaniedbaniu (1): TA Pilcá z dawná cżemuś/ ná Bożey miłośći/ A y dziś ieſzcże práwie/ ták leży we mdłośći. RejZwierz 87v.

»morze miłości« (1): racz też moyα duſſα [...] przijᾳc a mnye wſſitkyego kſobye przycyᾳgnᾳc a yakobi yednα kropyα wmorzu myloſcy ſwey zatopyc BierRaj 17v.

»ogień miłości« [szyk 3 : 1] (4): PatKaz II 56; Spuść Duchá twego/ do mych śił ſerdecżnych/ Day by oświećił/ ſmyſły záśieplone/ Y ziął miłośći ogniem/ oźiębione. GrabowSet V4v, F4v; LatHar 219.

»płomień miłości« (2): GrabowSet I2v; Skarb nieoſzácowány/ ieſt męká zbáwićielá náſzego: ná rány lekárſtwo/ płomień miłośći Bożey LatHar 264.

»skarb miłości« (1): Skarb drogi miłośći Boſkiey/ Spuśćił ſię w żywot pánieńſki/ Zrządzeniem Bożym wćielony ArtKanc C3v.

»związki miłości« (1): Przyćiągałem ie powrozmi ludzkośći/ á zwiąſkámi miłośći [funibus charitatis] BibRadz Os 11/4.

Szereg: »uprzejmość i miłość« (1): Bokiego [Chrystusa] ſerce mi otworzone vkázuie/ y vprzeymość/ y miłość ku mnie z niego pátrzy SkarKaz 209b.
a. O wzajemnej relacji między Osobami Trójcy Świętej; dilectio Vulg (9): BierRaj 17v; RejPs 29v; y oznaymiłęm im imię twoie/ áby miłość ktorąś mię vmiłował [dilectio qua dilexisti PolAnt Ioann 17/26]/ wnieh byłá á ia w nich. KrowObr 212v; HistRzym 100v; Trzy ſą imioná á wſzytkie táż iſtność. Ktorą iſtność/ to pewna/ iż Pomeryuſz z inſzymi/ názywa Bogiem: ktory z śiebie rodźi mądrość tę/ ktąra[!] miłuie. A iż tá mądrość ktorą w ſobie Bog ma/ ábo ktorą z śiebie rodźi/ ieſt ſynem/ á miłość záś/ ktorą miłuie y bog rodząey y mądrość z niego vrodzona ieſt duchem ś. Abo iáko inſzy mowią iż oná miłość ktorą ſię między ſobą miłuią oćiec y ſyn ieſt duchem ś. CzechEp 222; WujNT Ioann 17/26.
Wyrażenia peryfr.: »miłość gorącości boskiej« = Chrystus (1): wmyloſczy bozey gorzala zwyecznoſzczy bo ona myloſzcz gorączoſzczy boſkyey ſzwyatu porodzycz myala PatKaz II 53.

»miłość Oćcowska« = Chrystus (1): y myloſzcz oczczowſka myal{a} {ſzyn yego} wney [Maryi] otpoczyuacz ieſus criſtus ſyn bozy PatKaz II 47v.

3. Stosunek uczuciowy mężczyzny i kobiety o podłożu erotycznym; amor Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Calag, Cn; caritas Vulg, PolAnt, Cn; concupiscentia HistAl, PolAnt; eros Mącz, Calep; amicitia Mącz, PolAnt; dilectio PolAnt Cn; ignis, Mącz (582): BierEz P2v [2 r.], R [2 r.]; gdy ktho komu łaſkaw tedy z nim pożywa tego Echynuſa, Rzekącz: day by ſie nas ta miłoſć trzymała/ iako ſie Echynus trzyma kogo ſie gimie, A takieſz ku nieprzijazni cżynią FalZioł IV 34b; Bowiem miłoſć z ſercza pochodzi ktore w pierſiach przebywa, także lubą rzecż ku ſerczu przykładamy iako iemu właſną á ktorey ono żąda GlabGad D6; Bo miłoſcz z cżaſem przypłynie A z cżaſem też ſama zginie RejJóz D4v, D2 marg, D2v [2 r.], D4 [2 r.], D4v, D8v (11); GliczKsiąż P2; KrowObr 143; RejWiz 6v, 36, 37, 37v [2 r.], 38 marg (15); RejZwierz 26 marg, 115; Foecundissimus melle et felle amor, Miłość pełna Miodu y żołćy. Mącz 132d; Non refrixit amor, Yeſzcze ſie miłość nie prziyádłá/ Nieoſtydłá. Mącz 137a, 7d, 31a, 72c, 92c, 108a (16); Prot B2v; oboie tego prágnęło/ áby thá tákowa miłość ſzcżęſliwy koniecz wzięłá/ tho ieſt/ áby s ſobą w małżeńſtwo przyſzli GórnDworz Aa3; iż miłość miłoſcią wymiłowáć trzebá GórnDworz Cc2; A ono miłość/ pod tym práwem záſiádłá/ áby iednoż chczenie/ iednáſz wola/ byłá tego ktho miłuie/ s tym kogo miłuie. GórnDworz Cc2v; kiedy ſie więc wzrok/ z wzrokiem cżęſto ſtyká/ bo w ten cżás ieden drugiego miłoſcią záraża/ ták/ iáko niezdrowe oko/ vprzeimie we zdrowe pátrząc záraża ie chorobą GórnDworz Cc4; y będzie żył ſzcżęſliwie/ niemáiącz ná ſię onych fráſunkow/ troſk/ teſknic/ boleśći/ y inych niewcżáſow/ ktorych w miłośći pełno. GórnDworz Kk7v, B4, C4v, C5, K2 [2 r.], M7v (66); HistRzym 14v; BudBib Ier 2/33; PaprPan Aa3v; obrácáiąc k niemu [mężowi] wſzyſtkę ſwą miłość/ wiárę/ chuć/ y życżliwość/ á nieprzypuſzcżáiąc ku tey miłośći nikogo innego/ áni ſwey wiáry z nikim obcym dzieląc. KarnNap F4; Z miłośći [ex amore] roſtą gwałcenia białych głow/ cudzołoſtwá/ nierządne z krewnemi obcowánie/ y inſze niezlicżone nierządnośći ćieleſne ModrzBaz 7v; BOgini/ która miłosćią ſzáfuieſz A ludzkié ſercá według ſwéy fráſuieſz Y ćieſzyſz myśli KochFr 75, 5, 9, 18, 39, 44 (15); KochDz 108; KochSz A2v; Nie przećiw ſye Zośi Bo tę miłość nośi/ Ze muśi ſkákáć/ iáko ſárná w leśie KochPieś 22, 5, 10, 20, 24, 52; KochSob 61, 63; KochTarn 76; Coż rozumiéſz, by tákże czáſy nie bywáły/ Których w miłośći ſzwánki głádiſzowie bráli/ Y ći/ co złoćiſtémi ſkárby ſye chłubili? PudłFr 75, 34, 39, 58, 65, 69 (9); Calep [263]a, 372a, 926a; Phil Q4; KochFrag 27; Ach pánny/ co to miłość wy niewiećie o niéy/ Y rádzę ſtrzeżćie ſercá GosłCast 63, 30, 31, 32, 38, 39 (14); KlonKr C3; PudłDydo A4v, B [2 r.]; SzarzRyt D2v.

miłość do kogo (1): Przéczby mię miał vbieżéć do ćiebie w miłośći. PudłFr 32.

miłość k(u) komu (12): RejJóz G4v; oni dwá ſtárcy [...] bárzo ſię zápalili miłośćią ku niey [facti sunt in concupiscentia eius]. BibRadz Dan 13/8; HistRzym 31; iż mężowi ſwoiemu/ by ſnadź y dźieśięćkroć/ miłośćią ku niéy wzruſzonému powolna y poſłuſzna iemu kwoli czyniąc być nie chce BiałKat 371; SkarŻyw 143; GosłCast 15; WysKaz X2; bych iedno po tobie/ Znáłá chęć y vprzeymość z miłoſcią ku ſobie. PudłDydo B4v. Cf miłość czyja ku komu, »miłość mieć [ku komu]«.

miłość przeciw komu (6): BielKron 71; Czo kiedy tákowego pokazał małżonek przećiwko żenie ſwey/ iáko Kámmá pokazáłá miłośći przećiwko ſwemu mężowi? GórnDworz Y5v, Y8v, Bb2v; áleś też przećiw Małżonkowi ſwemu znák prawdźiwey á nieodmienney miłośći nienáruſzenie zápiecżętowáłá. WysKaz X3. Cf miłość czyja przeciw komu.

miłość między kim (3): StryjKron 482; Stąd też miedzy nimi [małżonkami]/ wielka ſię mnoży miłość/ wſzytkiego ſobie dobrego życżą/ w ni wcżym ſobie nie zayźrzą WerKaz 303; GórnRozm Hv.

miłość czyja [= tego, kto kocha] [w tym: pron poss (35), G sb i pron (10)] (44): Ieſli tego miłuieſſh kto cyę nie miłuie/ ty zwą miłozć tráćiſſ á on zciebie błáznuie. March1 A4v [idem] March3 V5; RejJóz D7v; BielKom G6; RejWiz 66v; ábowiem miłoſći twoie wdźięcżnieyſze ſą niż wino. BibRadz Cant 1/1, Cant 1/3, 2/4, Dan 13/14; Et metuo meo amori, Zdami ſie że ná ſwey miłośći vtrácę. Mącz 220b, 36a, 140b, 220b, 281c, 342a, 502d; owo wielkich pań miłość/ wieldze ſobie ludzie ważą/ iż tá nie pochodzi z inąd/ iedno z vprzeymego ſercá GórnDworz Cc2, C5v, M8 [2 r.], Aa4, Cc2v, Cc3 (16); HistRzym 102, 105v; KarnNap F3v; ſzukáłá rády od Páná Bogá iákoby chęć oycowſką[!]/ y oblubieńcá świeckiego miłość/ przeſzkodzić iey nie mogłá. SkarŻyw 13; PudłFr 51; GosłCast 58; PudłDydo B, B5, B5v; ZbylPrzyg Bv. Cf miłość czyja ku komu, czyja przeciw komu.

miłość czyja ku komu (1): Ták Krol miłość ſwą ku corce okázował/ nie tylko ſlowy/ ále y niezlicżonemi ſkutki HistRzym 7v.

miłość czyja przeciw komu (1): [ustawa] Około podeyźrzáney miłośći mężá przećiw żenie ſwey. 4.Moy. 5.v. 29. CzechRozm 85v.

miłość czyja [= tego, kto jest kochany] [w tym: G sb i pron (8), pron poss (4), ai poss (2)] (14): BierEz Mv; Iám vmyſlil nigdy oblubienice niepoymowatz/ bom wſſytkę miloſtz żeńſką iuż opuſcil OpecŻyw 5v; HistAl A2v; RejZwierz 47 marg; á gdy bywáią vięći miłośćią iákiey niewiáſty cudney y chędogo vbráney. BibRadz 3.Esdr 4/18, Dan 13/10; BielKron 128v; Mącz 367d, 369b; SarnUzn Dv; GórnDworz Aa6; HistRzym 61v; CzechRozm 159v. Cf »podwiczna miłość«.

W połączeniach szeregowych (9): RejWiz A6; SZálenie/ przygadza ſye od rozmáitych przyczyn: niegdy od ćięſzkiego pićia/ niegdy od ſtráchu/ od miłośći od myſlenia/ od nieſpánia SienLek 52; á ieſzcże drugie rzecży/ iáko muziká/ thaniecz/ miłość/ w lećiwym cżłowiecże/ więtſze błazeńſtwo ieſt/ niż co inego GórnDworz Kkv; Drugi záſię niedba áni o miłość áni o powagę/ áni o vrodę/ áni ſie żadnym obycżáiom przypátruiąc/ kiloby miáłá ze dwie wśi á w trzeciey połowicę RejZwierc Ov; obrácáiąc k niemu [mężowi] wſzyſtkę ſwą miłość/ wiárę/ chuć/ y życżliwość KarnNap F3v; KochPieś 4; Cóż chceſz więcéy odemnie/ zá znáku miłośći Moiéy wiáry/ y ſtátku/ moiéy vprzéymośći? PudłFr 72; PudłDydo Bv, B4v.

W przeciwstawieniach: »miłość... gniew, krzywda, wzgardzenie« (3): Wiele ludzi ieſt ktorzy go [echynusa] pożywaią dla miłoſci: y dla wzgardzenia. FalZioł IV 34b; żołć gniew pobudza, Wątroba ku miłoſci pobudza. FalZioł V 54; ieſliby był co tákiego w tey mierze pocżął/ niebyłá by to miłość/ ále krzywdá GórnDworz Aa6v.

W porównaniach (4): Bo wiele ieſt záwiedźionych cudnośćią niewieśćią/ gdyż miłość z niey pała iáko ogień [amicitia ut ignis accenditur]. BibRadz Eccli 9/9; BudBib Eccli 9/9; KochFr 109; A ia przedśię miłośćią by pętem ſpętány/ Muſzę trwáć v drzwi miłéy PudłFr 50.

Tytuł (1): O którym piérwſzych rodźiców náſzych ſtworzeniu/ kto chce więcéy co wiedźieć [...] niechay czyta Diálóg wtóry o miłośći/ náuczonégo Zydá Leoná KochWz 135.

Przysłowia (11): RejFig Dd2v; Bo powiedáią miedzy głodnemi nie długo miłość trwa RejZwierc 31v; GLód/ á praca miłosć káźi KochFr 109.

W miłoſći ſie ſtatecna myſl odmieni RejJóz D2 marg, E3 marg.

Stąd przepowieść vroſłá/ Oko w miłośći wodzem GórnDworz Cc4.

Ale miłość niemoże ſie długo táić. HistRzym 7v.

Oná páni [Wenus] miłoſcią co więc ludzi błaźni. PaprPan L3.

PRóżno vćiéc/ próżno ſię przed miłośćią ſchronić KochFr 39.

Nigdy nigdy prawdźiwa miłość nieumiéra KochFr 86.

IAko ogień/ á wodá rózno śiebie chodzą/ Ták miłosć/ á powagá nigdy ſię niezgodzą. KochFr 109.

Frazy: »w [czyim] sercu miłość władzę bierze; miłość [komu] panuje, rządzi« (1; 1 : 1): KochSz C; przedśięś wśiadł w okręt wyſoki: Miłość rządźiłá/ która nie ćiérpi odwłoki. KochPam 85; Przedśię więtſzą w mym ſercu miłość władzą wźięłá. PudłFr 50.

»miłość ognia dodaje« (1): bo nieunoſzonym Rządzcą miłość/ y ſtárcóm czáſem náwątlonym Rzéſko ogniá dodáie GosłCast 31.

»[kogo] miłość nie dotknęła« (2): áby mie iakom ná ſwiecie/ miłość nigdy nie dotknęłá GórnDworz C4v, V6v.

»[kogo] miłość frasuje; miłość smęci« (1 : 1): Owdzie mię miłoſcz fraſuie RejJóz D4; tu miłość/ tu nieſczęśćié ſmęći. KochPam 87.

»[kogo] miłość opętała« (1): Obu [starców] miłość opętáłá KochZuz A2v.

»[kogo] miłość pali, piecze, przypiekła« (1 : 1 : 1): RejJóz E2v; PudłFr 68; Iuż ćie/ królów tyránnie/ nowa miłość pali/ A Wenus ná náſzé złé tobie pánnę chwali? GórnTroas 25.

»miłość [w kim a. miedzy kim] trwa« (2): RejZwierc 31v; Day Boże/ by iednáko miłość w obu trwáłá PudłFr 52.

»miłość się w serce wkradnie« (1): ieſli mu ſie kiedy miłość w ſerce wkrádnie/ w then cżás iuż muśi być dobrze oſtrożnieiſzim GórnDworz Mm.

»[kogo] miłość zwycięża« (2): Iż mię miłoſćz zwyciężyła Ktora v mnię za nicz była RejJóz D7v, D2.

Zwroty: »miłością się bawić (a. zabawiać, a. zabawiony), parać, pętać« [szyk zmienny] (3 : 1 : 1): Omnis iuventus sub signis Veneris militat, Wſzyſzká[!] młódź pod proporcem á Chorągwią boginiey Venus rycerzuye/ To yeſt ráda ſie młódź pętą[!] miłością Mącz 221b; Occupatus in amore, Zábáwiony miłośćią. Mącz 258ć, 477d; áby ten ktho tháńcuie/ ábo ſie miłośćią para/ vderzyć nie vmiał GórnDworz D6v, Kk7.

»w sercu czuć miłość« (1): Ale podźmy oto spać w spolnej życzliwośći, Bom jeszcze w sercu nie czuł takowej miłości. KochMon 34.

»miłości dodawać« (1): Philtrum, Picie álbo/ trunek nieyáki/ który ſzaloney miłośći dodawa. Mącz 7d.

»kryć się z miłośćią, miłość zataić« (1 : 1): To ſie wnet zápłonęłá by we krwi rozmocżył/ Trudno miłość zátáić RejWiz 40v; Y to cżáſem nie wádzi/ nie kryć ſie z miłoſcią GórnDworz Cc4v.

»mdleć, rozniemoc się, umierać itp. od miłości, w miłości, dla miłości« = amore languere Vulg [szyk zmienny] (2 : 2 : 1): Leop Cant 2/5; BibRadz Cant 2/5; GórnDworz Dd2v; rozmiłował ſie iey bárzo: ták iż dla wielkiey miłośći rozniemogł ſie. HistRzym 84v; Nie będzie mi żal w ſpolney gdy miłośći zginę. PudłDydo Bv.

»miłość mieć [ku komu]« = kochać kogo [szyk zmienny] (3): Ciebie iednego wybieram/ Bo wielką miłość k tobie mam BierEz R; RejJóz G5v; ieſzcże mu oná miłość ktorą miał ku niey/ nádzieię cżyniłá/ o iey ſercu odmiánie SkarŻyw 151.

»mieć [u kogo] miłość« = być kochanym (1): á miáłá v niego łáſkę y miłość [habuitque gratiam et misericordiam coram eo] przedewſfyſtkimi niewiáſthámi Leop Esth 2/17.

»[jaką] miłością miłować« [szyk zmienny] (3): RejWiz 43; że go dla nich [darów] ſámych fáłſzywą miłoſcią miłuią GórnDworz Cc2, Cc2.

»miłość obrzydzić, omierzić [komu]« (1 : 1): Aleć mu [Komodusowi] wierną miłość pánie omierźiły/ Bo go z wielkiey miłośći o ſmierć przypráwiły. PaprPan [Gg]4v, Ff2.

»odjąć się, zaniechać miłości« [szyk zmienny] (1 : 1): Amorem ex animo amovere, Odyąć ſie miłośćy. Mącz 234b; Liebe ablegen. Miłośći zániecháć. Abijcere amorem. Calag 336b.

»z miłośćią się odkryć« (1): y zániecha s tobą [białogłowa] onego beſpiecżeńſtwá/ ktorego do thych cżáſow vżywáłá/ niżeś ſie z miłoſcią odkrył. GórnDworz Cc3v.

»od miłości odwodzić« (1): Ktory [Bóg] od zmiennych/ miłośći falſzywych/ Odwodząc/ wzywa do roſkoſz prawdźiwych GrabowSet Xv.

»(o)szaleć z miłośći, dla miłości« = amore insanire Mącz [szyk zmienny] (1 : 1): Lew z miłośći práwie oſzalał/ Zęby y páznogty obrzezáć dał: A Potym ſie vpominał/ Aby mu kmieć ſwą dziewkę dał. BierEz K4v; Mącz 367d.

»pałać miłośćią, w miłości« [szyk zmienny] (3 : 1): gdyby ſnadź młodzyenyec Im byałem głowám ſie myał/ á onych pilował pałáyąc miłoſcyą. GliczKsiąż P3v, P2v; Ardere amore, Szalenie/ álbo/ gorąco miłowáć á Miłością páłáć. Mącz 15b, 508d.

»(po)ciągnąć, przyciągać, przywieśc k(u) miłości (a, do miłości)« [szyk zmienny] (2 : 1 : 1): BierEz Mv; iż mu ten trunek ktory wypił dáłá byłá iedná białła głowá przypráwić/ przyćiągáiąc goj, ſobie k miłośći. BielKron 356v; GórnDworz C4v; Thu cie iedni pociągną do miłośći drudzy do Muzyki RejZwierc 25.

»z miłości pojąć [kogo], ożenić się« [szyk zmienny] (3 : 2): thá byłá poięłá z miłośći Zawiſzę páchołká kraſnego ále vbogiego. BielKron 326; Ow też záſię co ſie z miłośći ożeni/ to też żadnym obycżáiem długo w dobrym ſtanie trwáć nie może RejZwierc 31; gdy iey powiedziano o iednym dworzáninie zacnym Alexándrowym iż ſie tákże z miłośći á nierozmyſlnie ożenił. RejZwierc 31v, 31v marg, Bbb3.

»pokazać (a. okazać), dać znać miłość« [szyk zmienny] (14 : 1): A tę mu miłość znáć dáiąc/ Krzycżáłá śmierći wzywáiąc: Mnie pierwey zbaw zdrowia mego: Oſtaw mi mężá żywego. BierEz P2v; Iam o they Kámmie nie ſłychał/ y co zá miłość pokazáłá GórnDworz Y5v, D6, I5v, Bb2v, Cc2, Cc3 (12); HistRzym 7v; SkαrŻyw 143.

»porzucić miłość« (1): Trudno nagłe porzućić miłosć záſtárzáłą KochFr 108.

»przebywać, mieć porozumienie [z kim] w miłości« [szyk zmienny] (2 : 1): porozvmyenye nykthore wmyloſczi ſnyą mayacz the pyenyadze ieſth yey pobral LibMal 1543/74; przebywał z żoną ſwą w miłośći áż do końcá żywotá ſwego. HistRzym 108v, 107v.

»przypuścić miłość do serca; przypuszczenie do serca, przyjęcie miłości« [szyk zmienny] (2; 1 : 1): przeto zbytnie miłośći do ſercá przypuſzcżenie/ oſzukiwa cżęſtokroć zdánie náſze GórnDworz C4; ktory przypuśćiwſzy zbytnie do ſerczá miłość/ vmiárkowáć ſie/ á ćięſzkośći wnętrzney zátáić w ſobie nie vmie GórnDworz Cc6, Aa4, Cc4.

»miłość rozmnażać« (1): FalZioł IV 49a cf »miłość zachowawać«.

»(u)cierpieć w miłości, dla miłości« [szyk zmienny] (1 : 1): GórnDworz L18; Ieſli ten Bog [Mars] vćierpiał wielé dla miłośći PudłFr 51.

»wprawić [kogo] w miłość, zrządzić [w kim] miłość« (1; 1): w wiodł mię Krol do piwnice winney/ zrządził we mnie miłość [ordinavit in me caritatem]. Leop Cant 2/4; Aliquem in amorem conicere, Wpráwić kogo w miłość. Mącz 162a.

»wymiłować (miłością) miłość« (2): Toć ſą te rzecży/ ktoremi prędko Dworzánin w miłośći wſkura/ á towárzyſzá ná zad zoſtáwi/ kthory wyfukáć/ á nie wymiłowáć młość chciał. GórnDworz Cc7v, Cc2.

»miłość zachowawać« (1): W ſtadle [kamień balagius] miłoſć zachowawa/ albo rozmnaża. FalZioł IV 49a.

»zajść, zawieść się w miłość« [szyk zmienny] (4 : 1): iż ſtraći káżdy z nas/ y rozum/ y ocży/ gdy w miłość zaydzie. GórnDworz C4, C5, Dd4, Kk7v, Kk8.

»zapalić (a. rozpalić) się miłością, w miłości, ku miłości; zapalić (a. rozpalić, a. być zapalony) miłością, w miłości; miłość zapala; rozżarzenie miłości« [szyk zmienny] (4 : 2 : 2; 4 : 1; 1; 1): iáko skoro ią [królową] vyrzał/ nátychmiaſt iego ſerce iey cudnoſcią było zrániono/ á ku iey miłoſći ſie wſzyſthko roſpaliło [in concupiscentiam eius exarsit; zapalylo szią yesth yego szercze wządlywoscz yey HistAl 1510/29] HistAl A2v; BibRadz I 351a marg, Dan 13/8; á gdy ſie [młodzieńcy izraelscy] k nim [dziewkom Madianitow] miłoſcią zápalą (bo ten narod ieſt fryiowny) niechay im ni nacż nie przyzwaláią BielKron 43, 71, 302; Incessit me libido. Zápala mię miłość/ Gábá mie Venus. Mącz 44b; [oczy] przenikáiącz przez drugie ocży/ iáko iáſność przez ſkło do vpodobánego ſercá/ zágrzewáią ie/ y cżynią ie ſpoſobne ku przyięciu/ y rozżarzeniu miłośći.GórnDworz Cc4, Aav, Aa6, Mm5v; HistRzym 31; Calag 299b, 300a; KoehPam 81.

»złączyć miłość« (1): Kotká v ktorego się chowáłá/ Młodzieńcá śię rozmiełowáłá [...] Wenus máiąc nád nią lutość/ A chcąc złącżyć táką miłość: Kotcżą iey twarz przemieniłá BierEz L3.

»serce zwyciężać miłością« (1): A oná myśl wſpániałą znoſząc z vkłádnośćią/ Y niedobyté ſercá zwyćięża miłośćią. KochFrag 26.

»miłość [czyją] zyskać« (1): Y brwi nie wádźi tobie głádźiuchno przymuſkáć/ Zebyś miłość małżonká ſwego mogłá zyſkáć. ZbylPrzyg Bv.

»żyć bez miłości« (1): Iuż mię niewracay ku pierwſzéy wolnosći; Bo niewiem bych żyć vmiał bez miłosći KochFr 75.

»żyć w miłości« [szyk zmienny] (4): SeklKat Lv; KarnNap F4v; Ty dziś zá towárzyſzá bierzeſz ſobie onę [...] cną żonę/ [...] byś [...] Y żył w ſczerey miłośći látá nieprzetrwáné/ Iáko dwoie od Bogów ná gody wybráné. OstrEpit A3, A3.

Wyrażenia: »bezecna, gruba, nieprzystojna, sprosna, szkarada, wszeteczna, zła miłość« [szyk 10 : 3] (1 : 2 : 2 : 4 : 1 : 2 : 1): owy odpuſty Nie nieſſą iedno roſpuſty. Bo iuż tam grać/ tam ſię vpyć [...] Tam tancze/ tam zle miłoſczy RejKup k4; GliczKsiąż P2v; iż choć miłość thá gruba/ w káżdym leczie cżłowiekowi ieſt ſzkodliwa/ á wſzákoż młodym ludziom ieſzcże ſie wdy nieiáko zydzie GórnDworz L13, L12 [2 r.], Mmv; Bo ći náruſzáią pocżćiwośći [...] ktorzi wtrącáią w ſercá y w myśli ludzkie kśięgi y pieśni/ o ſproſnych miłośćiách [de perversis amoribus] ModrzBaz 53; iſz byłá [Flora] wielkie ſkárby ſproſną miłością zgromádzone ná poſpolitey rzeczy pożytek oddáłá StryjKron 145; WerKaz 299; LatHar 227, 603; Bo to iednákoż ſtawa w bezecnéy miłośći/ Ták temn iák owému równo ſuſzy kośći. GosłCast 62; PudłDydo A2.

»bogini, matka, pani miłości« = Wenus (2 : 1 : 1): RejWiz 37v; Venus, Pogáńska bogini miłośći. Mącz 483d; KochFr 98; Bo ſtámtąd [z morza] wyniknęłá páni wſzey miłośći PudłDydo B2.

»fałszywa, marna, niestała, płocha, zmienna miłość« [szyk 5 : 2] (1 : 1 : 1 : 2 : 2): A ty bys chciała pomnieć na ſtan ſwey żacznoſći Nicz by cie nie vnioſly ty płoche miłoſći RejJóz E4, F6v; RejWiz 66v; GórnDworz Cc2; Iáko tańce weſołé lubią y płeć biała/ Y Bacchns wártogłowy/ y miłosć nieſtała. KochEpit A2v; GrabowSet Xv [2 r.].

»godzien miłości« [szyk 5 : 2] (7): Ia niewiem iákom miłośći godzien/ lecż to pewnie wiem / iż z duſze iednę wdowę miłuię/ á wdy żadney łáſki po niey nie bacżę. GórnDworz Cc2, Bb6v, Cc2v, Cc5, Ce6v, Ce7v, Cc8.

»gorąca miłość« (4): Zelotypia [...] zbithna a gorącza myloscz, gorzlyva, nyeczirpliva BartBydg 176; GórnDworz Aa4; WerKaz 304. Cf »z gorącej miłości«.

»gwałtowna, niepomierna, okrutna, szalona, wielka, zbytnia miłość; zbytni w miłości« [w tym: wielka i gwałtowna (1), wielka okrutna (1)] [szyk 29 : 2] (4 : 1 : 4 : 3 : 13 : 6; 1): BierEz R; BartBydg 176; Wſzyſcy widzą y mowią/ on chodzi by ſlepy/ Ták ma ſzalona miłość náwſzem twárde ſklepy. RejWiz 41v; Roman Leonow/ ten był zbytni w miłośći BielKron 169; Saucius saevo amore, Okrutną miłością rániony. Mącz 369d, 7d, 140b, 298a, 500d; widzącz niepomierną miłość onę/ że też nákoniec ſercze ſwe kniemu przychyli? GórnDworz Bb5v, M8 [2 r.], Z8, Aa8, Bb2v, Dd2v (9); HistRzym 31, 84v; Iáko zbytnia miłość/ zbytnia rádość/ zbytni ſmiech/ zbytnie weſele/ y to wſzytko może być ſzkodliwe kto thego bez rozumu á nie pomiernie vżiwa. RejZwierc 77v, 32; WerKaz 303, 304; KochPam 81; LatHar 23. Cf »dla wielkiej miłości«, »z wielkiej, zbytniej miłości«, »w wielkiej miłości«.

»iskra (a. iskierka), płomień, promień miłości; płomienista miłość« [szyk 4 : 1] (2 : 1 : 1; 1): iż w ktore ſercze raz iſkierká miłośći wpádnie/ iuż tám ſproſna myſl/ boiaźń/ nikcżemność/ nie może popaſáć GórnDworz Bb6; áby go po wtore tenże płomień miłośći mógł ſpalić. GórnDworz Dd2v, C4v, Aa4v; O niewiáſto/ niewiáſto [...] Tyś śiatką ludołowną. Promieniem miłośći/ Wypal ſerce młodźieńcá GosłCast 15.

»lekarstwa w miłości, zleczenie miłości« (1 : 1): Są lékárſtwá w miłośći/ ſą potrzebné rzeczy GosłCast 39; Iákichśi ſłoyków ſzukáć/ zléczenia miłośći GosłCast 48.

peryfr. »listy Nasonowych miłości« = „Heroidy” Owidiusza (1): Pierwey ſię ſobie młodźi zálecáć przeſtáną/ Niż liſty Náſonowych miłośći vſtáną. RybGęśli B3.

»miłość małżeńska« = amor coniugalis Modrz [szyk 3 : 2] (5): SeklKat Lv; KrowObr 223v; Dla cżego też Bog/ y podziſieyſzy dźień nie ſkąd inąd/ iedno z porządney małżeńſkiey miłośći/ chwalce ſobie obiera. CzechRozm 163; ModrzBaz 33; WysKaz X2v.

»miełość miełujący« (1): Amator ‒ Mełoſc, [!] mieiuiacy [!], miołoſnik. [!] Calep 62b.

»niefortunna, niewdzięczna, zdradna (a. zdradliwa) miłość« (1 : 2 : 2): RejJóz F6; (A komu kiedy zdradliwa miłość przepuśćiłá?) KochZuz A2v; GórnDworz Kk4v; Niewiéſz iáko niewdźięczna miłoſć w ſercu boli KochFr 65, 108.

»nieodmienna, stała, uprzejma, wierna miłość« (1 : 2 : 3 : 6): BierEz C4; RejJóz G4v; będźie go chwytáłá zá podołek á on ſie iey vmyka/ ieſli go vchwyći zá znák to ſobie máią wierney miłośći BielKron 465; Firma amicitia, Stała miłość. Mącz 128c, 502d; HistRzym 107, 107v, 108; PaprPan Gg4v; ieſli niewdźięcznosći Y ty nie lubiſz w vprzéyméy miłosći/ Zfolguy mi máło KochFr 75; WysKaz X2, X3.

»nierządna miłość« = meretricius amor, incestum flagitium, vagae libidines Mącz; concupiscentia PolAnt [szyk 10 : 1] (11): Abowyem małżeńſtwo wſſelákyego grzeſſenya á zwłaſſcżá nyerządney miłosći y żądzey/ yeſt napewnyeyſſy port á przyſtęp GliczKsiąż Pv; BibRadz Dan 13/14; OWidius Nazo Poetá známienity/ tego cżáſu był záſłan od Ceſárzá zá morze Pontſkie [...] przeto iż złożył troie kſięgi o nierządnych miłoſciach/ ſkąd ſie ludzye młodzi gorſzyli. BielKron 131v; Libidinosus, Roſpuſtny/ zapálcziwy ku nierządney miłośći. Mącz 192a, 50b, 141a, 218a, 473b, d; gdy grzéch będźie wygłádzon/ zginie chćiwość/ y nierządna miłość zárázem z grzéchem: iuż ráyſka niewinność wróći ſye ná zad BiałKat 190v; O zbytku ktory bywa w ſzátách. 2. W pokármiech y trunkách. 3. W miłośći nierządney álbo gámrácyiách [in re venerea]. A potym o bieśiádách y tańcách. ModrzBaz 50.

»niezleczona miłość« (1): GosłCast 32 cf »(z)raniony miłością«.

»oślepiony miłością; ślepa miłość« (2; 1): máluią go [Kupida] z łukiem á s ſtrzałámi z záwiązanemi ocżymá/ známionuiąc ſlepą miłość. BielKron 24; na czo wſzytko/ oſlepionego miłoſcią cżłowieká/ then okrutny zwirz białagłowá przywiedzie GórnDworz Dd4, Dd2.

»podwiczna miłość« (1): A ieſliby podwicżna miłość cie ruſzyłá/ Boć tá nigdy żadnemu nic nie przepuśćiłá. RejWiz 44v.

»postrzał miłości« (1): á przełom/ ten poſtrzał miłośći: Bólem zięta/ przełóm ból GosłCast 37.

»miłość poczciwa« (2): Bo y miłość tám był Pan wnet zácżął pocżćiwą/ Gdy mu ſtworzył y podał towárzyſzkę żywą. A oſobnie ſie w oney ſpołecżnośći kochał RejWiz 36v, 37.

»prawdziwa, szczera miłość« [szyk 5 : 2] (6 : 1): Ten Kupido rozmáite ſtrzały ma/ iednę złotą ná prawdziwą miłość/ ołowiáną ná niewdzyęcżność/ żelázną ná mocną etc. BielKron 24, 131v marg; GórnDworz D6, Cc3; KochFr 86; OstrEpit A3; WysKaz X3.

»sampierz, towarzysz w miłości; towarzysz, ucześnik miłości; sampierstwo w miłości« (3 : 1; 1 : 1; 1): Zelotes [...] Zawiſny/ zazdrośćiwy/ gorliwy yáko y Czechowie mowią/ któri zwłaſzczá nie może ſámpierza w miłośći cierpieć. Mącz 512c; Rivalitas, Sámpierſtwo w miłośći/ ſwakowſtwo. Mącz 356d, 36a, 356d [2 r.]; gdzie iáko małżonká álbo małżonek nie chee być nikogo vcżeſnikiem miłośći oblubienicy ſwoiey. SarnUzn Dv; że będzie chciał mieć po niey/ iżby z nikim nie mowiłá/ áni w tę ſtronę pátrzyłá/ gdzie ten ſtać będzie /kogo on ma towárzyſzem w miłośći GórnDworz Cc6v.

»serdeczna miłość« (1): iż káżdy kto miłuie/ ſtára ſie o to/ áby chęć ſwą/ y ſerdecżną miłość/czo náibárziey miłey ſwey pokazał GórnDworz Dd2.

»w miłości [przeciwko komu] skłonny« (1): gdy żadną miárą przyść kthemu niemogł/ áby w miłośći znał ią przećiwko ſobie ſkłonną GórnDworz Y5v.

»spętany, zniewolony miłością« (2 : 1): Zá cżym on nieboracżek zniewolony miłoſcią/ muśi ták wiele cżynić GórnDworz Dd3; PudłFr 50, 51.

»spolna, wzajemna miłość« [szyk 3 : 1] (2 : 2): A gdy ná ſię [Helena i Parys] ſpołu łágodną poſtáwą weyrzeli/ zaráźiłá ich ſercá Kupido/ to ieſt/ miłość ſpolna iednáka BielKron 56; GórnDworz Dd3v; A nádźieie záś niemáſz wzaiemnéy miłoſći KochFr 58; PudłDydo Bv.

»miłością strapiony (a. utrapiony); trapiąca miłość; trapienie z miłości« [szyk 4 : 2] (4 : 1; 1): Amor solicitus atque anxius, Trapiąca miłość. Mącz 399b; GórnDworz Dd2v, Dd3v; Gdy miłośćią vtrapiony Y pod źiemią [Orfeusz] ſzukał żóny. KochPieś 25; OstrEpit A3v; PudłDydo B5.

»szczęśliwa miłość« [szyk 3 : 1] (4): bo teraz beſpiecżniey to w. m. roſkażę/ ábyś they ſzcżęſliwey miłośći náucżył Dworzániná GórnDworz Kk8, Kk8, L14v, Mm3v.

»miłość tajemna, kradziona« = dissimulatus amor, furta Mącz [szyk 4 : 2] (5 : 1): Uti amore surrepto, Kradzioną miłość wieść/ táyemnie gámrátowáć/ miłowáć. Mącz 510a, 85c, 141a, 255b; iáko Dworzánin ma poſtępowáć/áby go w táiemney miłośći nie poſlákowano. GórnDworz Ddv, Ddv.

»upominek, znak (a. znamię) miłości« = monumentum et pignus a. nota a. vestigium amoris Mącz (3 : 6): BielKron 465; Cestus [...] Pás á opáſanie/ álbo Vpominek miłośći. Mącz 50b, 250c, 299b, 490b; HistRzym 105v; PudłFr 72; WysKaz X3; Zácżni naprzod śpiewánie; pokaż znák miłośći SapEpit B3v.

»miłość Wenusowa, źwirzęca« [szyk 1 : 1] (1 : 1): iż kożdy cżłowyek vchodząc nawáłnych grzechow/ żądzey/ á miłośći Wenuſowey/ kwápić ſie ma do małżeńſtwá/ yáko do pewnego portu. GliczKsiąż P2; mam zá wymowionego tego/ kthory da ſie zwyciężyć tey źwirzęcey miłośći GórnDworz L13v.

»zapalczywa, zawisna miłość; zawisny w miełośći« = zelotypia Mącz, Calep; zelotypus Calep (2 : 3; 1): Bo zawiſna miłość/ á zápálcżywość mężowa [zelus et furor viri]/ nieprzepuśći w dźień pomſthy Leop Prov 6/34, Ez 16/38; BibRadz Eecli 9 arg; Mącz 512d; Zelotypia ‒ Zaplacziwa[!] miełoſc albo zaſdroſc. Calep 1151a, b.

»zjęty (a. jęty, a. ujęty, a. wzjęty) miłością« [szyk 4 : 2] (6): BibRadz 3.Esdr 4/18; KwiatKsiąż C4v; Certe captus est, Owſzeki yęty yeſt miłością. Mącz 50a; iż tám było nieco młodych pachołkow/ miłoſcią ziętych. GórnDworz Bb6v; HistRzym 61v, 105.

»miłością (z)raniony; miłość zrani« [szyk 2 : 1] (2; I): A choćiaż byli obádwá zránieni miłośćią iey [compuncti circa eam] BibRadz Dan 13/10; Mącz 369d; Lecz ſkoro niezłéczona miłość mię zrániłá/ [...] Strzały téy zbydź niemogłám GosłCast 32.

Szeregi: »chęć (a. chuć, a. chciwość) (serdeczna), (i, ani) miłość« [szyk 8 : 1] (9): Mącz 114c; GórnDworz Aa4, Bb3v, Cc3, Cc5, Dd2; BiałKat 190v; ArtKanc O14v; áby go żadna złośliwa y gwałtowna chęć y miłość nie vłowiłá. LatHar 23. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»alboć miłość alboć frasunk« (1): Wſzytko ſie iey wełbie kręći/ wſzytko iey czos ſprzećiwne Alboć miłoſcz alboć fraſunk RejJóz C5.

»łaska i miłość« (1): Leop Esth 2/17 cf »mieć [u kogo] miłość«.

»wiara (a. wierność) i (a) miłość« [szyk 4 : 1] (5): Przykład o wiernośći/ á miłośći. HistRzym 84, 102; KochPieś 20; PudłFr 51; WysKaz X2. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

Wyrażenia przyimkowe: »dla miłości« [w tym: czyjej (4)] (11): cżeſtokroćieś walcżył dla miłośći iedney pánny HistRzym 76v, 76v, 77, 83, 115v; KmitaSpit B4v. Cf »mdleć dla miłości«, »oszaleć dla miłości«, »ucierpieć dla miłości«.
~ Wyrażenia: »napoj dla miłości; [trunek miłości]« (1): Virus amatorium. Trunek/ napóy dla miłośći/ podz zá mną zową nie kyórzi[!] albo zádánie z kolaná. Mącz 499b; [Philtrum, ein lieb trunck/ nachlauff. P. Trunek miłośći/ podź zá mną/ zádánie z koláná. Volck 469a].

»dla wielkiej miłości« (1): Zelotypus. Albo który Iwey żenie dla wielkiey miłośći niewierzi/ zawiſny małżonek/ álbo miłoſnik gorliwy. Mącz 512d.

Szereg: »dla miłości a zabawy z białemigłowami« (1): bo owe ſtroie oſobnieyſze/ koſzty/ máſzkári/ y ine rzecży kthore ſie dla miłośći/ á zabáwy z białemigłowámi dzieią GórnDworz Ee2v. ~

»z miłości« (14): nałożniki ſwoie z miłośći śćináłá/ y tákież ty ktorzy ſie iey s tego wymawiáli. BielKron 10v; Mącz 304a. Cf »oszaleć z miłości«, »z miłości pojąć [kogo]«, »trapienie z miłości«.

~ Wyrażenia: »z gorącej miłości« (1): Gdyby ktorą białą głowę vcżarowano iżby zgorączey miłoſci wſzcżął ſie iey niepokoy [...] tedy ſie w tey wrotycży niechay vmyie/ odeydą od niey ty cżary. FalZioł I 148c.

»z wielkiej, zbytniej miłości« (1 : 1): iż iey tho ze zbytniey miłośći przyſzło GórnDworz Y8v; PaprPan [Gg]4v.

Szereg: »z miłości a z dobrej myśli« (1): Drugi záſię niedba ni ocż/ iedno iż mu ſie czo z miłośći á z dobrey myſli ták bez wſzego rozmyſłu vpodoba/ to iuż wiedzye iáko kozę zá rogi. RejZwierc 30v.

»z miłości i z powinnej uczciwości« (1): choć oná to z miłośći y z powinney vcżćiwośći małżonká ſwego cżyniłá CzechRozm 159v. ~

»w miłości« (20): RejJóz D3 marg; ſnadź ſie j w. m. ſámemu/ y to y owo nie raz przydáło w miłośći. GórnDworz Dd. Cf »mdleć, rozniemoc się w miłości«, »pałać w miłości«, »przebywać w miłości«, »ucierpieć w miłości«, »zapalić (się) w miłości«, »żyć w miłości«.

~ Wyrażenia: »w nierozdzielnej miłości« (1): kthorych przyiaźń bez żadney zdrády/ w iednákiey woli/ y w nierozdzielney miłośći/ trwáć będzie áż do ſmierći GórnDworz M2v.

»w wielkiej miłości« [szyk 2 : 1] (3): áby áni płocho/ áni rozchełznano choć w naywiętſzey miłośći nie pocżął ſobie GórnDworz Cc4v, Bb7v, Cc5v. ~

Personifikacje (22): Chodzi iákoby wſzytkim roſkázowáć miáłá. To tu iuż maſz pirwſzy znak niewolney miłośći RejWiz 40; Z iéy oczu/ kiedy Bogów chce zágrzać/ oboię Záżégáć więc pochodnią zwykłá miłość ſwoię. KochEpit A2v; Widzę że muſzę miłowáć: Miłość mi dawno rádźiłá KochFr 6; VCiekałem przez ſęn w nocy/ Máiąc ſkrzydłá kn pomocy: Lecz mię miłość poimáłá KochFr 8, 6, 35 [2 r.], 95 [2 r.], 96 [3 r.], 109 (14); KochDz 108; miłość w Dyámenćie ryie: Swé ſławné obietnice y pod ſerce kryie. KochPam 84, 87; KochPieś 5.

Wyrażenie: »skrzydłata miłość« = Kupido (1): MAtko ſkrzydłátych miłosći/ Száfárko troſk/ y rádosći: Siądź ná ſwóy wóz vzlocony KochFr 96.

W przen (7): RejJóz D5 [2 r.]; Lecz miłość dwie pochodni w oczu iéy zápali/ Którémi Bogá wnetże/ kiedy chce podpali. PudłFr 69; W Piérwſzy kwiát moiéy młodośći/ Wąż ten obłudnéy miłośći/ Wpuśćił też był w ſerce moię/ Iádowité żądło ſwoie. GosłCast 41, 41.

W porównaniu (1): A iáko wieniec/ ták ſię miłość iéy źieleni KochFr 44.

Zwrot: »ogień miłości wskrzesić« (1): y dáli ſobie [Parys z Heleną] cżás y mieyſce gdzyeby ogień oney miłośći mogli ku chwale boginiey Wenery wſkrześić/ bo w tákich odpuściech Wenus ſie kocha. BielKron 56.
a. Stosunek płciowy (także zwierząt); amor Mącz, PolAnt; libido Mącz; lascivia Calep (18): Drogy nyecziń/ ſtrzeſz ſye thowarziſtwa/ przyiaſzny/ miłoſczy nyewiaſt Goski A3; HistRzym 31; Salacitas ‒ Skłonnoſcz do miełoſczi, gamrathliwosc. Calep 939b; Subo ‒ Krzakanie kiernozowe do mieloſczi. Calep [l019]b, 234a, 583b.
Zwroty: »mrzeć na miłość« = mieć wielką ochotę na współżycie płciowe (1): Ferocire dicuntur iuvenes, Dobrey myſli y dobrego ſercá być/ Czuć ſie na mocy/ Mrzeć ná myłość. Mącz 124d.

»powściągnąć się od miłości« (1): In amore temperare, Vkrácáć ſtrzemion ſwemu gámractwu/ powściągnąć ſie od miłośći. Mącz 443a.

»rozweselić się miłością« (1): Przydz/ będziem vżywáć miłośći aż do záránia/ rozweſelim ſię miłośćią [collaetemur in amoribus]. BudBib Prov 7/18.

»używać, zaży(wa)ć miłości« = amoribus inebirare PolAnt [szyk zmienny] (2 : 2): podz vżywaymy miłośći [inebriamur uberibus; vpiymy ſie piérśiámi WujBib] y tudzieſz kochaymy ſie w lubieznym obłápiániu Leop Prov 7/18; BudBib Prov 7/18; KochBr 152; SapEpit [B2]v.

Wyrażenia: »chciwy k miłości« (1): Abyś tego oſłá zwiodłá [...] Iednoż ći w tym nádzieię mam/ Chćiwego go k miłośći znam. BierEz Q2v.

»nierządna miłość« (2): Nie wdaway ſie w pijańſtwá w nierządne miłośći/ Ani w złe towárzyſtwá chceſzli vść trudnośći. BielKom C2v; z którymi gdy ſye byli Zydowie nierządną miłośćią złączyli/ pobudźili byli gniéw Boży ſrogi ná ſye OrzQuin Ov.

α. Nierząd (2): Florá w Rzymie będąc/ wielkie pieniądze z miłośći zebráłá/ ktore [...] ku poſpolitey rzecży dáłá/ s tey przycżyny Rzymiánie zbudowáli iey kośćioł w Rzymie y boginią vcżynili BielKron 24v.
Zwrot: »używać miłości [z kim]« (1): ktorą [wieżę] iedná niewiáſtá vrodziwa [...] twym nakłádem zbudowáłá/ zá ty ſkárby ktore zebráłá vżywáiąc miłośći z poſpolitym cżłowiekiem BielKron 270v.
4. Gorące pragnienie posiadania lub nieutracenia czego; zabieganie o coś; przywiązanie do czegoś; upodobanie w czym; caritas Vulg; amor Modrz (69): gdyż tedy iedno tym troiem/ myſlą/ widzeniem/ á ſłuchem vżyć cudnośći możem/ á miłość ieſt pożądánie pięknośći/ toć bez pochyby miłość ná myſli/ ná ſłuchu/ á ná widzeniu záwdy przeſtawa/ á inych ſmyſłow wſzytkich do vżycia cudnośći nie potrzebnie. GórnDworz Ll; á iż ſie cżnię być niegodnym/ ábych o ſwiętych tháiemnicach miłośći roſpráwiał GórnDworz L18v; Możeſz być przyiemnieyſza miłość/ milſzy płomień/ nád then kthory ſie z widzenia naywyſzſzey pięknośći rodzi? GórnDworz Mm5, B4, Bb7v, L1, L13v, L18 (13); Miłość ieſt właſny bieg byćia náſzego SzarzRyt A2v.

miłość czego (37): MiechGlab *2; Iſtątże może pán Bog ſerce ludzkié odwrocic od miłości bogaſtw/ a zapalić ié taką miłością rzeczy boſkich/ że maiętności im nic niezawadzą/ ale owſzem będą pomocné ku cnocie MurzNT 93v; KromRozm II 12; GroicPorz ii2; RejZwierz 34v marg; KwiatKsiąż Bv; Prot D2; RejAp 174v; Owa miłość cznoty/ toć to ieſt naytwárdſzy munſztuk/ białymgłowam. Siłá tákich ieſt/ kthore wolałyby gárło dáć/ niż namniey náſzcżyrbić pocżćiwośći GórnDworz Aa3, Bb4v, L12v, Mm4, Mm5; WujJud 35; Záiſte oćiec pijánicá niedokaże tego/ áby miał w ſynu trzeźwośći miłość [amorem sobrietatis] wzbudźić ModrzBaz 11v; Bo pychá/ á co ieſt inſzego/ iedno (iáko Auguſtin nápiſał) właſney ále płochey zacnośći miłość [perversae excellentiae amor]? ModrzBaz 56, 17v, 56, 137; Oćiec zápomniawſzy iey powołánia/ miłością potomſtwá z niey y wnucżąt vwiedziony/ zá mąſz ią obiecał. SkarŻyw 13, 133; CzechEp 407; ArtKanc O14v; KmitaPsal A13v; iużem odrzućiłá Miłość świátłá/ która więc ludźióm bywa miłá. ZawJeft 44; Phil I4; GórnTroas 5, 19; Dwie bowiém ſą rzeczy/ któré ochotnégo ná woynie żołniérzá czynią: miłość wolnośći/ á nádźieiá/ że mu żaden w domu iego roſkázowáć nie będźie. OrzJan 45, 16; Abowiem korzeń wſzego złego ieſt chćiwość (marg) miłość pieniędzy. G. [pecuniae cupiditas PolAnt] (–): ktorych niektorzy prágnąc/ pobłądźili od wiáry WujNT 1.Tim 6/10, s. 784, 818, 2.Thess 2/10; WysKaz 12; KlonWor 42; SzarzRyt A2v.

miłość ku czemu (4): KwiatKsiąż B2; Philosophia, amor sapientiae, Miłość/ chćiwość ku mądrośćy. Mącz 297d, 387b; WysKaz 6.

miłość przeciw czemu (1): że ſię wam tá źiemiá/ przez ktorą tylko przeiácháć maćie/ niepodoba/ by ſnadź miłośćią przećiw niey zábáwieni/ do oney prawdźiwey niepoſpieſzálibyśćie ſię. WysKaz 11.

miłość czyja [zawsze: swoja] (2): Boć się też ludźie náydnią/ ktorzy komu z miłośći/ ále wżdy dla zápłáty ſłużą/ do ktorey miłość ſwą obracáią. KuczbKat 400; dla tego żeby nie kłádli miłośći ſwoiey w tych rzecżách przemiiáiących/ ále wſzyſtkie ządze ſwoie do niebá przenośili. WysKaz 11.

W przeciwstawieniu: »miłość... chćiwość napełnienia żądzy cielesnych, nienawiść« (2): GroicPorz g4v; Lecż iż cżłowiek [...] nie iedno ocżymá/ ále y inemi ſmyſły vżywáć pożąda [pięknośći ciała]: nie miłość thego przycżyną ieſt/ ále oná chćiwość napełnienia żądzy cieleſnych/ cżym ze źwirzęty nápoły ludzie máią GórnDworz L1.

Tłumaczenie etymologii greckiego słowa φιλοσοφία (1): a Philoſophia (to ieſt miłość mądrośći) dla tego ieſt wolna/ yſz iey nauka wolne ludzie cyni. KwiatKsiąż H3.

Tłumaczenie etymologii greckiego imienia Χρυσερότης (1): Lamathus łotr wierntny przyſzedł [...] Do zdawná opátrznego męża Chryſerotá: Ták go mieſzcżánie zwáli/ dla miłośći złotá. KlonWor 42.

Przysłowie: bo tamo bywaią ocży gdzie miloſtz/ gdzie ſkárb/ tam ſerce. OpecŻyw 158.
Zwroty: »miłość pobudzać, wzbudzić« [szyk zmienny] (1 : 1): ktore [dobro] gdy by mogło być ocżyma widziane/ dziwną by [...] ku ſobie miłość pobudzało. KwiatKsiąż B2; ModrzBaz 11v.

»zapalić [kogo a. czyje serce], zapalić się, zapalon miłością« (2 : 1 : 2): MurzNT 93v; gdy kto dla chwały bywa pobudzon/ y miłoſćią wyborney ćći bywa zapalon. KwiatKsiąż Bv; gdzie potym duſzá zápaliwſzy ſie miłoſcią pięknośći Bożey/ z Anyoły ſie zbráći GórnDworz Mm5; WujJud 35; ModrzBaz 137.

Wyrażenia: »marna, nietrwała miłość« (1 : 1): SkarŻyw 133; O nietrwáłey miłośći rzeczy świátá tego. SzarzRyt A2v.

»nieporządna miłość« (1): Wy gniewem y nienawiśćią przećiw Kośćiołowi Rzymſkiemu y iednemu Páſterzowi/ á nieporządną miłośćią ſwych wymyſłow ieſteśćie zápaleni. WujJud 35.

»prawdziwa, sprawiedliwa miłość« (1 : 1): GórnDworz L12v; Páná Bogá tedy proſzę/ áby nas zápalił ſpráwiedliwą miłośćią cnoty [iusto virtutis amore] ModrzBaz 137.

»miłością zdjęty [= zjęty]« (1): Cżemuż tego niemoże w nas boiaźń Boża ſpráwić/ co w nich boiaźń śmierći cżyni? Oni śmiertelnego żywotá miłośćią z dyęći[!]/ inych rżecży ſzkody zá nic ſobie nie wáżą. WysKaz 12.

Szeregi: »afekt i miłość« (1): álbo przynamniey máiąc ie [bogactwa]/ bez przykłádánia áffektu y miłośći ku nim/ będąc gotowym opuśćić ie gdźie y kiedykolwiek/ wola zakonu Bożego będźie potrzebę vkázowáłá WysKaz 6.

»chuć i miłość« [szyk 2 : 1] (3): Insitus menti amor cognitionis, Z przirodzenia nam yeſt przidána miłość y chuć ku vmieyętnośći. Mącz 387b; Prot D2. Cf »z chuci i z miłości«.

»pożądliwość i miłość« (1): y odwodzi ode wſzego grzechu [...] od pożądliwośći y miłośći świátá; y od przyśiąg. WujNT 784.

»żądza a (i) miłość« (2): Y chciałem rad na on cżas vcżinić według rady twey M. iedno żądza á miłoſć náuki tą mie zaſię kn Krakowu zawiodła. MiechGlab *2; KromRozm II 12.

Wyrażenie przyimkowe: »z miłości« [w tym: czego (6)] (7): Diar 68; Naprzod áby złoczyńcow nie karał áni dręczył z nienawiſći/ ále tylko z miłoſći ſpráwiedliwoſći. GroicPorz g4v; RejWiz A4; RejAp 174v; RejZwierc 55; Naprzod/ iż to zá co ſię wźiął X.K. nie dobrze ſię wźiął: bo nie dla chwały Bożey: áni z miłośći prawdy/ ále dla pomſty CzechEp 324.
~ Szereg: »z chuci i z miłości« (1): wielką ieſt rozność báwić ſię świeckimi rzecżámi z chući y z miłośći ku nim/ á báwić ſię imi z ſamego poſłuſzeńſtwá dla Bogá y kośćiołá y ſług Chryſtuſowych. SkarŻyw 335. ~
5. Zupełne oddanie się czemuś, zamiłowanie do czego; żarliwość, gorliwość w pełnieniu czegoś; pobożność; zelus Vulg, PolAnt; aemulatio Vulg; amor Modrz; studium Calep (40):

miłość czego (6): Bo miłoſć domu twego kąſa mię [zelus domus tuae comedit me Vulg Ps 68/10] TarDuch A6 [przekład tego samego tekstu: BibRadz, KuczbKat, BudBib]; BibRadz Ps 68/10; KuczbKat 280; RejPosRozpr c4; BudBib Ps 68/9 [10]; Pobndká do miłośći męki Páńſkiey/ y inſzych dobrodźieyſtw iego/ z vtwierdzeniem nádzieiey/ S. Auguſtyná. LatHar 278.

miłość do czego (2): Calep 1012a; Vproś nam mądrość/ pokorę/ miłość vprzeymą do ludzkiey zbáwienney ſłużby SkarKaz 581b.

miłość ku czemu (14): LubPs A3, A5, aa6v marg, cc; BudBibKaw A3v; ModrzBaz 55v; miłość ku zbáwieniu ludzkiemu/ y on vrząd zpoſłuſzeńſtwá wzięty [...] wielki pożytek kośćiołowi Bożemu/ y duſzom ludzkim vcżyniło. SkarŻyw 543, 183, 482, 581; SkarKaz 120a; SkarKazSej 668a, 669a. Cf »mieć miłość [ku czemu]«.

Zwroty: »mieć miłość [ku czemu]« (1): Co ſie tknie zápálcżywey miłośći/ ktorą miał żywąc według zakonu/ ku zakonnemu nabożeńſtwu CzechRozm 208.

»miłość [w kim] zapalać; miłością zapalony« (1; 1): chybáby byli żeláźni álbo kamienni/ tożby nową miłoſcią y pilnoſcią ſłuchánia ſłowá Bożego/ zápalonemi ſie być nie cżnli. RejPosRozpr c4; ModrzBaz 55v.

Wyrażenia: »chutliwa (a. chętliwa) miłość« [szyk 4 : 1] (5): Proźbá ochuthliwą miłość ku ſłowu Bożemu LubPs aa6v marg, ccv; Abowiem chutliwa miłość [zelus; zawiſna miłość WujBib] domu twego zgryzłá mię á/ zelżywoſći tych ktorzy ćiebie háńbią przypádły na mię. BibRadz Ps 68/10; BudBibKaw A3v. Cf »z chutliwej miłości«.

»gorąca miłość« (3): y wiárę S. przyimuiąc nánkę iego w ſercu do domu odnośili/ y gorącą miłośćią pełnili. SkarŻyw 30; SkarKaz 120a; Co mowić o Zorobabelu/ y o gorącey iego ku poſpolitemu dobru miłośći? SkarKazSej 668a.

»uprzejma miłość« [szyk 2 : 1] (3): áby ſię ćiebie ze wſzyſtkiey śiły ſwey rozmiłowáli/ á rzecży tobie przyięmne/ vprzeymą miłośćią wypełniáli. LatHar 631; SkarKaz 581b. Cf »z uprzejmą miłością«.

»wielka miłość« (4): Ták wielka w iey ſereu, miłość/ ku pozyſkániu duſz drogo kupionych/ wſzcżepiona byłá. SkarŻyw 581. Cf »z wielką miłością«.

»zawisna, zapalczywa, zawidliwa miłość« (4 : 3 : 1): fráſunek według ſwiátá/ ſmierć ſpráwuie. [...] y owſzem boiaźń/ y owſzem żądzą/ y owſſem zawiſną miłość [aemulationem; żarliwość WujBib] Leop 2.Cor 7/11, Philipp 3/6; KuczbKat 280; BudBib Ps 68/9[10]; CzechRozm 208. Cf »z zapalczywej, zawisnej miłości«, »z zapalczywą miłością«.

Szeregi: »miłość i chęć« (1): wiárę w nas ztwierdzáło/ á miłość y chęć [amoremque et studium] ku rzecżam Bożem więtſzą wnas zápaláło ModrzBaz 55v.

»miłość, (a, i) pilność« [szyk 4 : 3] (7): Iuż nie táka pilność á miłość ku ſłowu Bożemu LubPs A3, A5, cc; RejPosRozpr c4; Studium ‒ Pilnoſcz y miełoſcz do vczinienią meiakiei[!] rzeczi. Calep 1012a. Cf »z miłością i pilnością«.

»miłość i żądza« (1): (koment) Przyłącżyłem ſie, [Ps 118/31] czuſz miłoſcią y wſzytką żądzą. (koment) Ku ſwiadecztwam [Ps 118/31], to ieſt ku zakonowi twemu. WróbŻołt nn8.

Wyrażenia przyimkowe: »dla miłości [czego]« (1): nielituiąc ku ich potrzebie żadnego nakłádu ſwego/ y práce ſwey cżynić/ dla miłości ſłowá Bożego y rzecży náſzey poſpolitey BielKron 213v.

»z miłości« [w tym: ku czemu (3), przeciwko czemu (1)] (5): Tedy ich Bog/ choćby też nie z gniewu ábo pomſty/ tedy z miłośći ku lepſzemu duſznemu ich/ docżeſnemi plagámi náwiedza. PowodPr 27.

~ Wyrażenia: »z chutliwej, zapalczywej, zawisnej miłości« (1 : 1 : 1): Heliaſz gdy ſie żalił z zawiſney miłośći przećiwko zakonowi [dum zelat zelum legis; gdy ſie zápaił zápaleniem o zakon WujBib]/ był wźięth do niebá. Leop 1.Mach 2/58; BibRadz Act 12/3; CzechRozm 47.

»ze wszytkiej miłości serca« (1): (koment) á będę go [zakon] ſtrżegł we wſzythkim ſerczu moim [Ps 118/24]. To ieſt ze wſzytkiey miłoſci ſercza. WróbŻołt nn8. ~

»z miłością« (6): ábyſmy przy tey ták cudowney/ á zbáwienney łáſkáwośći pełney táiemnicy [Mszy św]/ z táką pilnośćią/ vcżćiwośćią/ y miłośćią trwáli LatHar 84.

~ Wyrażenia: »z uprzejmą miłością« (1): A nie yeſt v mnie płátnyeyſſe żadne roſkazánie/ Iedno ktore z vſt twych ſwyętych wyſzło miły Pánie/ Gdyż ya z vprzeymą miłoścyą k nim ręce ſwe wznoſſę LubPs bb.

»z wielką miłością« (3): á to z wielką miłośćią pełnić/ coby było ze zbáwieniem moim SiebRozmyśl L2, G4v, I4.

»z zapalczywą miłością« (1): nawięcey dla tey przycżyny/ że ieſteſmy ludem od inych oddzielonym: z zapálcżywą miłoſcią/ á nie ledá iáko/ y z wielką pilnoſcią náſládowáćbyſmy mieli ſpraw á vcżynkow dobrych RejPosWstaw 22.

Szereg: »z miłością i pilnością« (2): ábym to z wielką miłośćią y pilnośćią pełnić mogłá/ co ieſt poſtánowiono w świętym kośćiele chrześćiáńſkim przez Ducha świętégo SiebRozmyśl G4v, I4. ~

6. fil. Siła naturalna zespalająca organicznie wszystko w jedno (1):
Szereg: »przyjaźń a miłość« (1): wſzytki rzecżi ſtworzone z iedney rzecży poſzły [...] Przeto tę iedinoſć niektorzy mędrczy zwali zgodą/ drudzy przijaznią á miłoſćią bowiem oná ták ſie złącża: iż ſama w ſobie żadney cżęſći áni rozdziału (bez ſwego vrazu) nie dopuſzcża. KłosAlg A2.
7. Bycie miłym; wdzięk (3): Diffusa est gratia in labio tuo, vylyana iest myloscz w vstach tvoich [Ps 44/3; rozlałá ſie wdźięczność po wárgách twoich WujBib] BartBydg 42; Tedy oná wypędzona [królewna] [...] w wielkim vboſthwie y nędzy byłá/ że záwżdy przy drodze ſiedziáłá/ áby iáłmużnę od przechodzących bráłá [...] tedy niektory rycerz przemijáiąc vyźrzawſzy ią zyęt był iey miłośćią/ y rzekł iey: [...] Chceſzli być mą oblubienicą? HistRzym 105; Amabilitas ‒ Wdzecznoſzcz, miełoſzc. Morum comitas, formaeve venustas, ad amorem alliciens. Calep 62b.
8. Jako składnik tytułu grzecznościowego do ludzi (o ludziach) równych lub wyższych stanem (7625):
Zestawienia: »Ich M(ił)ość« [zawsze o wielu osobach; przy tytule w podmiocie orzeczenie zawsze w pl] [w tym pełny zapis: Ich Miłość (33), Ich Mość (21); skróty: I M (3); Ich M (322), MM (4), Mić (7), Mił(o) (6), Młć (2), Mść (7), Mć (10)] (415): a prziymi ié [Nikodema i Józefa] nábożnie/ proſſątz pomocy ich miloſci. OpecŻyw 154v; ysz v Ce. m. przes poſzla ſzwego ych miloſcziam oſznaymycz raczil czaſſ veſzelya y radoſczy szwoiey. LibLeg 7/31v, 6/55v, 79v, 7/31v [5 r.], 10/96, 97 (34); WróbŻołtGlab A5; ya sznalaskv ych mylosczy panow yednaczow yako vynny v. m. syą vpokarzam ZapWar [1544] nr 2609, 1550 nr 2665 [3 r.]; HistAlHUng A2v; MurzHist A4; Aż dnia onegdajszego przyszli są ku nam niektorzy IchM z Rady Koronnej Diar 87, 27 [2 r.], 28 [2 r.], 30 [2 r.], 31 [2 r.], 38 (167); DiarDop 98 [3 r.], 99 [9 r.], 100 [12 r.], 101 [9 r.], 102 (71); GroicPorz g2v; ICH Mćzi Pan Hans Flaming. Pan Henrich Klans. Pan Hans Szoth Rady i Vrzedniezi Dworu Kſiązeczia Jego Mézi Phinlandzkiego WyprKr 2, 1v; SarnUzn A2; ále ieſli ich Miłość [wspołrozmówcy] przeſtawáią ná thym [...] thedy y ia rad przeſtawam GórnDworz Dd5v, H3v, O, Bb8, Eev; Wſzyſthkiey Lifflándczkiey ziemie [...] krotkie á pożytecżne opiſánie. Kwoli ich Miłoſćią/ Krolewſkim Commiſsarzom/ etc. etc. vcżynione. KwiatOpis kt; WujJudConf 80v, 82, 179v, 209; Ná Herb Leliwę Ich miłośći Pánow Sieniáwſkich. PaprPan V; ZapMaz II G 61/160v; CzechEp 165; cżego wſzytkiego/ ich mość Práłáći/ gorliwi miłośnicy ſtolice Rzymſkiey przycżyną byli. NiemObr 20, 20, 21, 74, 83, 89 (10); EPITHALAMIVM NA WESELE ICH M. Páná iego M. Kryſztofá Rádźiwiłá, Xiążęciá na Birzách, y z Dubinek [...] Y Iey M. Xiężny Kátárzyny Oſtrowskiéy, Woiewodzanki Kiiowskiéy. KochEpit kt, A2; KlonŻal A2; chce wtym tak postampic za radą Ichmsciow PP rad Koronnych ActReg 78, 21 [2 r.], 30, 32 [2 r.], 33, 39 (19); GostGospSieb +4v; com niedawno Ich M. Rycérſtwu wſzyſtkiému ná zieźdźie náſzym powiedźiał OrzJan 130, 70, 111, 122 [2 r.], 130; KołakCath A2 [2 r.]; A Máią Ich M. Kśiądz Arcybiſkup z Biſkupy [domini, Archiepiscopus et Episcopus JanStat 223]/ Iego K. M. pokornie prośić SarnStat 198; O Obiérániu ná Tribunał Ich M. PP. Deputatów SarnStat 1300, 15 [3 r.], 16 [2 r.], 17 [6 r.], 168, 175 (21); Trzećia y cżwarta rzecż Zdánia Syna Koronnego. Ich Mośćiam PP. Bráciey ſwey PP. Polakom GrabPospR kt; wedłuk vznánia y rozſądku Ich mośći Panow Táxátorow GrabPospR M4v, L2v, M2v, M4v, N, Nv (9); VotSzl A2, A3, B4 [2 r.], C [2 r.], D (15); CzahTr G; Ná Herb Wielmożnego domu/ Ich Mość Pánow Cernych z Witowic. PaxLiz ktv; EPITHALAMIVM NA WESELE Iáśnie Wielmożnego Pána/ Páná Leoná Sápiehi Kánclerzá naywyżſzego W. X. Lith. [...] Y Oświeconey Kśiężny ná Birżách z Dubinek Pánny Elżbiety Rádźiwiłowny Woiewodzanki Wilenſkiey. Przez mię Ianá Sápiehę [...] Syná y ſługę Ich Mśći vprzeymie nápiſáne. SapEpit kt.
~ Zestawienia: »Krolewny Ich Miłości« (1): Prziczim teſz bil JAn Konieczki Dworzanin Krolewien Ich Mczi WyprKr 2.

»Krolowie Ich Miłość, Ich Miłośc (a. Miłości) Krolowie« (14 : 2): LibLeg 7/31v, 32 [3 r.], 10/113v, 114v, 115; A krolyewye gych miloſcz, lyepyey zawzdy roſzvmyeyą ktho ſzią na thakye czczy [biskupstwa] godzy MetrKor 31/620v, 31/621; Diar 73; DiarDop 107, 112, 113, 117; SkarJedn 382; Co my będźiem y potomkowie náſzy Ich Mśći Królowie Polſcy/ y Wielcy Kśiążętá Litewſcy/ będą powinni czáſy wiecznémi trzymáć SarnStat 1201.

»Ich Krolewska Miłość, Ich Krolewskie Miłości« (1 : 1): yz sye ku thim wſchithkym slowam ktorem przecziwko panu Sborowskiemu przez pana Sandomirſkiego do ich Kroliewskich myczi wſkazal znam MetrKor 61/223v; abiſczye w. m. przi Krolyv yego mczi Sinv yego K mczi panv ſſwem raczily ſzye otho ſtaracz abi thi rzeczi [...] bili thak opatrzone y karane yakobi paniſthwa ych Krolyewſkyey Mczi trvdnoſczy y nyebeſpyeczenſthwa nyemyely LibLeg 11/135.

»Książęta Ich Miłości, Ich Mość Książęta« (2 : 1): ZapWar 1522 nr 2285; Do Xiążąt ich Miłośći. MączLub nlb 13; Ich mosći też Xiążąt Pruſkiego y Kurlánſkiego prośić/ áby też ráytárſkiemi pocżty z łáſki ſwey ná pomoc przybyli GrabPospR M4v.

Iron. (7): RejWiz 175, 175v; s kthorego [Chama] ſie potym ći ſláchetni pánowie Turczy á Táthárowie rozrodzili/ á iáko ich miłośći łáſki vżywamy y po dziś/ to iuż wſzyſcy wiemy. RejZwierc 62v [idem WerGośc 257]; WSzytki práwá zwikłáli ſnádź żadne w cáłośći/Nie zoſtáło/ zá ſpráwą rządną ich miłości [rządzących] RejZwierc 248v, 183v, 242v; WerGośc 257. ~

»Jego (a. Jeho) M(ił)ośc« [tylko w odniesieniu do jednego mężczyzny; jeśli tytuł jest w podmiocie, to orzeczenie zawsze w m sg] [w tym: pełny zapis: Jego Miłość (343), Jego Mość (20), jegomość (2); skroty: J M (1002), Mść (7); Je M (9), Mść (1); Jego M (1167), Mił(o) (44), Mł(ś)ć (3), Mść (64), Mć (370)] [szyk 3029 : 3] (3032): MetrKor 34/265, 268, 38/501 [2 r.], 46/65v, 117v; March1Wiet Av [2 r.]; [Jezus] vkázál ſie Marié Magdalénie [...] A ona nie znaiątz miloſci iego mnimaiątz go bytz ogrodnikiem odpowiedziala OpecŻyw 166, 8v, 16v, 28, 33, [34] (11); Za to proſſy yego M. vaſſey Iaſſnoſczy abiwolno y swobodno bilo poſlom pana naſchego przes Zyemye vaschey vielkjey k m. kſyeſtwa vyelkiego Litewſkiego LibLeg 11/60; abiſzmi prziyaſzn y przimyerze kthore syego mcziam mami wedlye prziſzyegy y ſlowa naſchego kro. zachowaly. LibLeg 11/174, 6/55v, 114v [2 r.], 115 [2 r.], 119, 160 (83); FalZioł +2; ZapWar 1537 nr 2494, 1546 nr 2582, nr 2619, nr 2620, 1550 nr 2665; WróbŻołtGlab A5; Inicio vkradl Stephanovi Brathu ſwemv yego Mczi kſzyądza Biſkupa poznanſkiego pywmycznemu polkopy pyenyedzi LibMal 1548/139; Vkradl theſch drugie 10 groſchi Marczinovi krawczikovi wkoſzczielczu gdi tham Jego Mcz [wojewoda sieradzki] bill LibMal 1554/192, 1543/70v, 72v [2 r.] 1544/87v, 1545/99v, 149v (15); LudWieś A4v [2 r.]; SeklKat A3, V2; Przythym day pan Bog W. M. ſpołem z małżonkiem iego miłoſcią s dobrego zdrowia y wſzego ſzcżęſcia pomnożenim na długie cżaſy záchował HistAlHUng A4, A2v; Diar 52 [2 r.], 63, 74; DiarDop 115; GliczKsiąż L6v [2 r.]; KrowObr A2; RejWiz 14, 44, 48, 59; WyprKr lv [3 r.], 2; OrzRozm A2v, A4v; SarnUzn A2v [3 r.]; SienLek a3; GórnDworz B6 [2 r.], B8v, C3, C3v [3 r.], C4v (45); GrzepGeom A4 żp, K4v [4 r.], L; HistRzym 22v, 86v; BiałKat kt; HistLan A4v; RejZwierc 268v; KochList nlb 3, nlb 4; BudBib B; BudBibKaw A3; ſłużąc niektórym zacnym Pánóm/ á ná ten czás iuż od niemáłégo czáſu Iego Miłośći pánu Woiewodźie Krakowſk: Strum A2v; przyiął prawdźiwe á iſtotne ciáło Páńſkie zwielkim nabożeńſtwem z ręku iegomośći Xiędzá Fráncżyſcá Craśińſkiego Biſkupá Craco: BiałKat M4v; BudNT przedm a2; PaprPan Cc2; KarnNap kt, ktv, C2; ModrzBaz kt [2 r.]; ModrzBazBud ¶6v; ModrzBazStryj ¶2v; SkarJedn ktv, A4, 350; KochOdpr kt, A2; Oczko A2, A2v żp; KochPs 2; ZapKościer 1579/I, 1580/4, 7v, 8 [3 r.], 9 (69); StryjKron 288; CzechEp kt, *2, *2v, *3 [2 r.], *3v (327); CzechEpPOrz *2, *2v *3 [6 r.], *3 żp,*3v (13); Przykład Moyżeſzow/ nieſłuſznie X. Arcyb. do cżáſow Nowego teſtámentu przyćiągą[!]: y znáć iże Iego Mość/ nie cżęſto y z nie vwazenim w piſmá Nowego przymierza wgląda NiemObr 83, 67, 89; KochEpit kt, A2; KochFr 77; KochSz A2; ReszHoz 114; ReszList 144, 174 [2 r.], 187 [2 r.], 188, 191; PudłFr 33, 60, 61; KmitaPsal kt; KochPropKKoch 3; KochWrJan 17; ZawJeft 3; ActReg 8, 14, 40, 42 [2 r.], 49 (100); Do Iego Mośći Páná oycá ſie W. M. wrocę/ ktory ſłyſzę mawiał GostGospSieb +3, +2, +4v; KochCzJan A2, A2v; ktorzy prze ludzkość á dobre záchowánie Iego Miło: Páná brátá W. M. tegoż wſzytkiego co ią życżyć/ y zá Miło: Páná Bogá prośić będą GrabowSet A2v, A2 [4 r.], A2v [4 r.], A3 [6 r.], Y; KochFrag 3 [2 r.], 28, 30; OrzJan 111; OstrEpit kt, Av; KołakCath A2 [2 r.], C2v [2 r.]; KołakSzczęśl Av, A2; Iego Mośći memu oſobliwie Miłośćiwemu Pánu Pánu STANISLAWOWI SIERAKOWSKIEMU z Boguſłáwic RybGęśli A2; JanNKar A, A2 [2 r.], A3 [2 r.], D3v [2 r.], D4 (14); JanNKarGórn D4 [2 r.]; SarnStat 17, 168 [3 r.], 197, 198, 228 (28); WitosłLut kt; VotSzl C [7 r.], D2, E3 [2 r.], E4v; CiekPotr )?(2; CzahTr A2v [2 r.]; SWEMV M. PANV Y BRATV, IEgo M. PAnu STANISŁAWOWI GARWASKIEMV, Stároſcie Goſtynskiému, etcę. etcę. GosłCast 3; KlonFlis A2; SkorWinsz A2v; Wielmożnemu Pánu Iego Mośći Pánu Andrzeiowi Krotoſkiemu Woiewodźicowi Inowłocłáwſkiemu/ Pánu á dźiedźicowi w Lobzenicy rć. rć. memu záwſze Mośćiwemu Pánu. RybWit [A]v, [A2]v [2 r.]; SzarzRytJSzarz nlb 2 [2 r.]; SzarzRytLeśn ktv; [A thedy zawyązaly oczy panv Iezuſzowy [...] y dawaly czyęſzke polyczky yego myloyſzczy RozmyślDomin 104].

~ Zestawienia: »Arcyksiążę Jego Miłość« (22): ActReg 13 [2 r.], 14, 49 [5 r.], 50, 57 (20); Nuż Arcykśiążę Iego M. Ferdinánd [...] króleſtwu nieprzyłączył Czeſką źiemię OrzJan 63; SarnStat 153.

»Jego Arcyksiążęca Miłość« (1): ktoreby były bez obelzenia osoby I. Arcy. M. nalezące do całosci Korony tey ActReg 75.

»Jego Boska Miłość« = o Bogu [w tym: Jego Święta Boska Miłość (1)] [szyk zmienny] (4): Y naſmiéwali ſie niéktorzy z iego boſkié miloſci [Pana Jezusa]/ wiedzątz ijż byla vmarla ona dziewka OpecŻyw 45, 49, 82; Zá co ia iego świętey Boſkiey miłości/ acż niedoſtoynie/ dáię cżeść y chwałę/ A W. K. M. iáko iego źiemſkiemu namiáſtkowi [...] záwſze dźięki cżynię. BibRadz *2.

»Cesarz Jego (a. Jeho) Miłość« [w tym: pełny zapis: Ces(arz) Jego Miłość (4); skroty: C J M (1), C Jego M (4), C(e) Jego Mć (5), Ces Jego M (6), Ces J M (3), Cesa Jego M (1), Cesarz J M (5), Cesarz Jego M (66), Cesarz Jego Mć (28)] [szyk 115 : 8] (123): bandzyeſſ zandal slyſzenya kv powiedzenyv poſzelſthwa y roſkazanya naſſego, kthore od naſſ Czeſzarzowý yego miloſczi ponyeſzyesz LibLeg 7/31; Przithem bandzieſſ Ceſſarza yego Miloſczi Tvreczskiego proſzil LibLeg 7/103v, 7/8v [2 r.], 9v [3 r.], 10, 32, 34 (109); MetrKor 46/117v [2 r.], 118 [4 r.]; ActReg 75, 122, 143 [2 r.]; Iakóż iednák o wierze y chęći gotowéy Céſárzá Iego M. Piątégo/ namniéy wáſzá kró: M może niewątpić OrzJan 126, 127, 130, 131.

»Jego Cesarska Miłość« [w tym: pełny zapis: Jego Cesarska Miłość (2); skróty: Jego Cesarska M (2), Mć (5), Mśc (1); Jego Cesar Mć (1), Jego Ces M (9), Mi (1), Mć (1); Jego C Mć (3), Ce M (1), Ce Mć (3); Jego C M (32); J Cesarska M (1); J C M (3)] [szyk 65 : 1] (66): przyezdzal do v. k. m. wpoſſelſtwye wkrziwdach poddanich yego Czeſſarſkiey M. LibLeg 11/106v; poddanem naſſchem pogranycznem bili czinyone ſkodi [...] kthoricheſzmi poſlom naſchem przipomynacz nygdi przedyeo Cze. mczam nyeroſkazowaly. LibLeg 11/173v, 7/32, 33, 34, 35, 35v (60); BielKron 332 [4 r.]; około vspokoienia Kr. IM y Korony tey z Cesarzem IM y Panstwy I°. Cesarskiey msci także osobą ydomem Areyx. IM y inszych powinnych ActReg 75, 159.

»Hospodar Jego Miłość« [zawsze ze skrotem IM] [szyk 3 : 1] (4): Gdzie y. M. hoſpodar thwoy yvsz ſkaral gardli ti wſziczky ktorzi czinily gwalth kierdeyowy LibLeg 10/154v; ActReg 121 [3 r.].

»Jego Hospodarska Miłość« (1): Hoſpodar moy Ilyaſch voyewoda y panowye rada yego hoſpodarſkyey mczi themv ſzye barzo dzywvya LibLeg 11/167v.

»Krol (a. Korol) Jego (a. Jeho) M(ił)ość« [w tym: pełny zapis: Krol (a. Kro) Jego Miłość (115), Krol Jego Mość (5); skroty: K J M (220), Mć (2); Jego M K (1); K Jego M (27), Mć (4); Kr Jego M (70), Mść (5); Kro J M (4), Jego M (16), Jego Mć (2); Krol J M (125), J Mść (5), Jego M (460), Jego Mił (5), Jego Miło (8), Jego Mść (19), Jego Mć (57)] [szyk 1126 : 24] (1150): PAn nassz krol yego Miloſcz Polſki etc. poſlal naſz kv t. m. LibLeg 7/10v, 3/33v, 4/26 [2 r.], 6/55 [2 r.], 55v [3 r.], 114v (331); March1 Wiet Av; sprawgyacz recz pospolytha przed krolem yego mylosczy [!] ZapWar 1534 nr 2371, 1528 nr 2457 [3 r.], 1531 nr 2434 [2 r.], 1534 nr 2371, 1535 nr 2413 [2 r.], 1536 nr 2492 (16); gdi poddani Krolya yegomiloſczi do Moldawſki zyemye, abo theſz zmoldawſkyei do Krolewſkyey zyemye spozwi chodzą MetrKor 40/822, 31/621, 34/265 [4 r.], 268, 288 [5 r.], 288v (72); KlerWes A2v; WróbŻołtGlab A3, A5; ComCrac 14; ConPiotr 33v; LudWieś A2, A4v [2 r.]; Waczlaw syn Jana szwytawskiego spragy kthori myąſchka na maley stronye a krolievi jeo mczi czeſſkiemv nadſluguye LibMal 1545/99, 1548/144v, 145, 147v; Diar 20, 19 [3 r.], 20 [2 r.], 22, 24, 25 (109); DiarDop 111 [3 r.], 112 [5 r.], 113 [7 r.], 114 [5 r.], 115 [2 r.] (30); Przetho tákiemu ich łupieſtwu Krol Iego Mił. ſławney pámięći Sygmunt tego Imienia pierwſzy/ vſtáwą ſwoią raczył zábieżeć GroicPorz e4v, i2 [2 r.], i4, cc; OrzList i2; UstPraw I2, K2v [2 r.], K3v; WyprKr 50, 126; OrzQuin Yv, Aa [2 r.]; iż Komornik z liſty od Krolá I. M. przijechał GórnDworz C3v, kt, B6, B7, B8, H3v (22); BiałKat a2; KwiatOpis A3v, Bv [3 r.], B2, B2v [2 r.], B4v (14); WujJud B4, 3, 3v [3 r.], 15v [2 r.], 17 [2 r.] (18); KochList nlb 1, 2, 4; Andrzey Táránowſki Sekretarz K. I. M. PaprPan M4v, D4v, M2; ZapMaz IIG 61/159; SkarJedn 382; KochOdpr kt; Woyćiech Ocko K. I. M. Medyk. Oczko B, A2 [2 r.]; SkarŻyw A2v [2 r.]; ZapKościer 1581/22v, 23, 23v, 24, 25 (17); StryjKron kt, 288; CzechEp 11, 54, 55, 57, 90 (8); ReszPrz 68, 74, 107, 111; iż Krol I. M. Pan náſz vmyſlił W. M. mego Mćiwego Páná ná Páńſtwie Krákowſkim poſádźić ReszList 188, 142, 188; zá ktorą ſześć niedźiel nie ieſt to można rżecz choćiayby Krol Iego Mość nic inego nie cżynił [...] iedno ſądźił/ żeby wſzyſtkie cauſi odſądźić mógł GórnRozm C3v, E2; PaprUp K2; longa oratione chciał Krola IMsci deuincere ActReg 171, 15, 16 [4 r.], 17 [3 r.], 18 [2 r.], 19 (240); GostGospSieb +2; GrabowSet kt, A3, A4, M, M2; KochAp 13; OrzJan 51 [2 r.], 61, 62, 70, 72 (8); OstrEpit kt, ktv; RybGęśli A2, A3v; iż Doſtoieńſtwá y vrzędy źiemſkié przez Królá Iego M. [per Maiestatem regiam JanStat 299] tylko obywátelóm Ziem/ óśiádłym/ godnym máią bydź dawáné. SarnStat 73, *4 żp, *5, *7v [2 r.], *8v [2 r.], 11 (158); áżby pierwey przed Krolem Iego Mośćią/ álboż y przed kim inſzym od Krolá Iego Mośći poſtánowionem/ okazał ieśliż vmie to co iego rycerſkiemu ſtanowi należy GrabPospR K3, K2v [5 r.], K3, K4, L [5 r.], Lv (19); PowodPr 47; VotSzl A2, B3v, Cv, C2, C3v (19); GosłCast 7; SkarKazSej 694b.

»Jego (a. Jeho) Krolewska (a. Krolowska, a. Kralowska) M(ił)ość« [w tym: pełny zapis: Jego Krolewska (a. Krole, a. Kro, a. K) Miłość (77), Jego Krolewska (a. K) Mość (4); skróty: J K M (109), Je(go) K M (155), Miło (3), Miłć (1), Mć (38); Je(go) Kr M (2), Mił (1), Mść (2); Jego Kro M (105), Mi (1), Mć (100); Jego Krol M (2), Miło (1); Jego Krole(w) M (8); Jego Krolewska M (35), Mć (38), Mść (2)] [w tym: Jego Wielką K(rolewska) M(iłość) (1)] (684): MetrKor 31/621 [7 r.], 622 [2 r.], 34/265 [2 r.], 268 [3 r.], 37/2 (55); ListRzeź w. 55; y powiaday yego vyelkiey k. m. abi temv Turczinv nie wierzil LibLeg 11/58v, 4/26 [5 r.], 26v, 6/55 [3 r.], 158v, 159 (393); ZapWar 1535 nr 2413, 1536 nr 2491, nr 2492 [7 r.], 1545 nr 2646 [3 r.], 1548 nr 2669, 1550 nr 2665; ConPiotr 30, 31v [4 r.], 32 [2 r.], 33, 33v (16); MurzNTSekl A2 [2 r.]; Diar 22 [5 r.], 23 [5 r.], 24 [12 r.], 26, 29 (79); DiarDop 110 [2 r.], 112 [2 r.], 113, 117, 119; MrowPieś kt; GliczKsiąż Lv [2 r.]; GroicPorz f4v, bb3; KrowObr A2, B3; UstPraw K2; WyprKr 1, 1v [2 r.], 2 [2 r.], 22, 46; OrzQuin I4v, Lv, O, P2v; GórnDworz kt; Ku Orłowi iego K. Miło. RejPos kt; iżeby iego Krolewſka M. tego gwałtowniká práwá Bożego y Ludzkiego/ á roźlewcę niewinney krwie Chrześćiáńſkiey/ mogł potłumić. KwiatOpis B; Tho miáſto y Zamek/ I. K. M. Polſkiemu przes iednoſtáine Krzyzackie podánie práwnie przysłucha. KwiatOpis B2v, A2, B, Bv, B2v [2 r.], B3 (16); RejZwierc Bbb3v; WujJud 16v, b3v żp; BiałKaz N; StryjWjaz kt; Oczko A2; KochPs [217] [3 r.]; ZapKościer 1582/28v, 31, 32, 33v; CzechEp 12, 55 [2 r.], 136, 224; Co iáko X. K. cżyni/ liſt do Iego Krolewſkiey Mośći/ piſány świádcży/ w ktorym cżęſto iednęż pioſnkę powtarzaiąc/ Iego Krolewſką Mość nápomina NiemObr 19, 6; KochFr 135 [3 r.]; ActReg 47, 48, 49, 64, 156 (7); GrochKal 2; GórnTroas [3]; OrzJan 63; KołakSzczęśl A2; SarnStat 10, 97, 198 [3 r.], 312, 450 (40); ZapMaz II G 97/90; KlonKr kt; SkarKaz 2v żp; VotSzl E2; CiekPotr ktv.

»Książę Jego Miłość« [w tym: pełny zapis: Książę Jego Miłość (3); skróty: X I M (3), J M Ks (1); Książę J M (1); Książę Je(go) M (6); Książę Jego Mć (5)] [szyk 15 : 4] (19): Alye nas ſdrugyey ſtrony lyſth xiazecya yego Myloſczy malzonka t. m. saſſmvcyel LibLeg 8/132v [2 r.], 8/133v; MurzHist A4; WyprKr 1v, 2 [2 r.], 50v; KwiatOpis A3; SkarJedn A6; ActReg 42, 45, 46, 125, 181 [2 r.]; WysKaz )?(3; to będźie ná woléy Miſtrzowſkiéy: ieſli zechce przyśiądz ná té gránice/ álbo też przypuśćić Iego M. Książę [dominum Ducem JanStat 882] do przyśięgi SarnStat 1109, 1110.

»Jego Książęca Miłość (i) Pan« [w tym: pełny zapis: Jego Książęca Miłość (1); skróty: J X M (1); Jego K (a. X) M (3), Jego X Mć (1); Jego Książęca M (1), Mił (1); dodatkowo z imieniem i nazwiskiem (6)] (8): KwiatKsiąż Q3v; BudBibKaw A2v [2 r.]; W Wilnie/ z Drukárni Iego Kxiążężęcey[!] Miłości Pá. Mikołáiá Chryſztophá Rádziwiłá Márſzáłká W. Kxię Lit. etc. SkarJedn kt; KochJez kt, A2; WysKaz kt, 1.

»Kurfirst, Elektor Jego Miłość« [zawsze ze skrótem: J M] (2 : 1): piszę iakom się od prawił u Kurfirsta IM Brandeburskiego ActReg 180, 181, 184.

»Jego Najaśniejsza Miłość, Najaśniejsza Jego Miłość« [w tym skróty: I. N. M. (1), N. Jego M. (1)] (3 : 1): cżego [przyjaźni] iego naiaśnieyſza miłość [sułtan] ſerdecżnie winſzuie BielKron 332, 332 [3 r.].

»Jego Święta (a. Naświętsza) Miłość« = o Bogu [w tym skrót: jego s. m. (1)] (63): Pán mily Iezus [...] gdy ta nowina przyſſla ku iego ſwięté miłoſci/ plakál rzewno ſwégo rycerza [Jana Chrzciciela] OpecŻyw 48v, 2, 14, 15, 30v, 33v {21); PatKaz II 81; RejPs 125; LibLeg 11/43; SeklKat X; MurzNT Sekl A2; Aby Pan Bog Duchem ſwiętym ſwoim racżył oſwiećić vmyſł moy/ áby ſie przodkiem iego ſwiętey miłośći/ á potym y tobie wdzyęcżnie á wiecżnie podobáło. LubPs A6, Xv; BibRadz *6; SarnUzn A3v; LeovPrzep b3, B4; RejPos 132, [154] [2 r.]; KwiatOpis A2v; SkarŻyw A2v; NiemObr 6; GrabowSet A3v; O ráczyſz ſię do iego naświętſzéy miłośći przyczynić zá mną SiebRozmyśl G2v, G3, G3v, G4, G4v, H (23); VotSzl Fv.

Iron. (14): Wydzy [Kupiec] iż ſię iuż Czart ſmieie Ieſt onim dobrey nadzieie. Gdy zcedl wtakiey omilnoſczy Niewatpy wiego miloſczy. RejKup c3v; RejWiz 5v; Krucżyſko chce záſpiewáć/ vpuśći Chomieká/ A Lis go pochwyćiwſzy [...] Skocżył prętko do láſá/ Krucżek ſie obacżył/ Iż zdrádzon iego miłość/ kiedy ſpiewać raczył. RejZwierz 116; Gdy kto tho cżyni co iż zle ieſt bacży/ Tu iego miłość mądrze ſzáleć racży. RejZwierc 215; Będzyeć ſie łgarz zdał by Anyoł ſwiátłośći/ Lecż z dyabłem rowno ſtan iego miłośći. RejZwierc 217; Dobrego y ſwiát y Bog záwżdy bacży/ Iego miłość zły ze złemi być racży. RejZwierc 222; TAtárzyn inſzym ſtanom inż ni w cżyni nie rowien/ Bo bárzo iego miłość ná wſzem pſu podobien. RejZwierc 242v, 29v, 75, 89v, 164v, 218v, 228; W tym kot bury po drodze chodząc dla żywnośći/ Pátrząc po obu ſtronách doſtał iegomośći [skowronka]. CzahTr K4v. ~

»Jej M(ił)ość« [w tym: pełny zapis: Jej Miłość (54), Jej Mość (1); skróty: J M (19); Jej M (146), Miło (4), Mć (66), Mść (9)] (200): Abi yey mczi wthey czczi y powadze myely yako na ſtan yey mczi prziſthoy LibLeg 11/187v, 4/26, 7/35v, 103v, 114 [5 r.], 114v [8 r.] (98): Na to iey miloſcij [Pannie Marii] odpowiedz weſele. O z radoſcią náſwiętſſá panno goſpodze naſſa s twą wolą poydę ij twé ſwięté miłoſci nieopuſſcżę/ ij ſynácżka twégo/ zbawiciela mégo OpecŻyw 29, 10v [2 r.], 13v, 14v, 26v, 32 (15); PatKaz I 3; przeth począczyem tey myley pany y narodzenyem byly fygury y proroczthwa o yey myloſzczy przyſzczyu PatKaz II 59, 21v, 48v, 52, 56v, 59 (13); yż ten żołtarz naprzod był wyłożon na żądanie iey miłoſci matki/ wielmożney theż dobrey pamięci paniey Katharzyny na ten cżas Woiewodziney Pożnańskiey WróbŻołtGlab A2, A2; MetrKor 61/223v; LibMal 1547/133; KochZuz kt; BielKron 320v; [Łukasz] kazał [...] przed oną [...] wielką a ſławną Pánią/ przed I. M. Pánią Zophią/ z Sprowy Odrowążówną/ Káſztellanką ná ten czás Woynicką OrzQuin Y2; GórnDworz D6v; KochFr 122; Zacney á Pobożney Pániey Iey Mśći Pániey Doroćie Kádłubſkiey z Iedleńſká. etc. Pániey á dobrodzieyce Iwey/ T. W. ſłużby życżliwe záleca. WisznTr 3, 2; BielSjem 15; ActReg 160, 161 [2 r.], 162; ZapKościer 1588/82v [2 r.]; GrabowSet A2, Mv; OstrEpit kt; Do Iey Mśći. Pánny Zophiey Kxiężny Słuckiey/ Kxiążęćiá Ierzego Corki KołakCath Cv, C4; SkorWinsz kt, A2, A2v; żeś ſię W. M. znowu [...] do máiętnośći ſwey náwroćić/ y domn ták zacnego y dźielnośći oſobliwey Iey Mość Pánią Małżonkę ſwą klenot wielki w dwor ſwoy oycżyſty ſzcżeśliwie przyprowádźić raczył RybWit [A]v, C2.

~ Zestawienia: »Krolewna Jej Miłość« [w tym: skróty: K Jej Mć (19), Krolewna Jej M (1), Mć (6)] (26): Wiprawa Krolewni Jei Mczi Catarzini Polskiei. WyprKr 1, 2v, 15, 46, 48, 50 (25); Ze VKrolewny Iey Mi Luterskie kazanie y Saskie Ceremonie bywaią ActReg 169.

»Krolowa (a. Krolewa, a. Kralewa) Jej Miłość« [w tym: pełny zapis: Krolowa Jej Miłość (4); skróty: K J M (1), Jej M (2); Kro J M (1), Jej M (6), Jej Mć (2); Krolowa J M (7), J Mść (1), Jej M (43), Jej Mć (15), Jej Mść (1)] [szyk 82 : 1] (83): Ze krolyewa iey myloſcz malzonka iego K. M. wielky piathek o czternaſtey godzynye/ czerą na wſchitkich czlonczech zdrowa porodzicz ieſt raczila. LibLeg 4/26, 7/10, 35v, 100, 10/64v [2 r.], 114 (50); MetrKor 57/116v, 59/275, 61/223 [2 r.], 223v [2 r.]; LibMal 1543/68, 1548/139v; Diar 72; GórnDworz O5v, R5; Odpráwá Posłow Greckich. Iana Kochanowskiego. Podána ná Theátrum przed Krolem Iego/ Mśćą y Krolową Iey Mśćą/ w Iázdowie nád Wárszáwą. KochOdpr kt; ReszPrz 107; ActReg 171, 172; OrzJan 128; SarnStat 25, 26 [3 r.], 97, 105 [2 r.], 367 (16); KlonKr kt.

»Jej Krolewska Miłość« [w tym skróty: Jej K M (4), Kr M (1), Kro M (5); Jej Krolewska M (1), Miło (1), Mść (!)] (13): LibLeg 11/188; BiałKaz M3v; ActReg 45; SarnStat 26, 105 [6 r.], 1147; Do czego pomogą mu [synowi króla] przykłády W. K. M. y Iey Krolewſkiey Miło: ſzczęśliwey mátki iego SkarKaz )(4, )(4v.

»Jej Książęca Miłość« (1): Iáśnie Oświeconey Kśiężnie Iey X. M. Pániey Pániey Zofiey z Mielcá/ Kśiężnie Słuckiey. etc. etc. Pániey mey miłośćiwey. WysKaz )? ( 2.

»Ksieni Jej Miłość« (1): Ia kom ya nyewczal loczydz [lege: łodzie] vprzywosza warschewszkyego nawyslye anym them vszkodzyl xyenyey yemylosczy ZapWar 1508 nr 2039.

»Księżna Jej Miłość« [w tym skróty: J M Księżna (1); Księżna Jej M (6), Mć (4) [szyk 7 : 4] (11): LibLeg 11/156v; SPisanie Dworu, i slug wsitkich, ktorzi s kszięzną Jei Mczią do Philandiei z Wilna iachali WyprKr 122, 113v, 126, 127; SkarJedn A6; KochEpit kt, A2; KołakCath B4v, C2v, C4.

»Jej Święta Miłość« [o Matce Bożej] (5): vcż że ſie też ij ty w ten dzień tak weſoly/ tzcitz ijmię Marié k iéy ſwięté miłoſci/ wolaiątz OpecŻyw 186, 25, [27], 182v; PatKaz II 21.

Personifikacje (4): BielKom E5v; Szalona ſpráwá podobna ku złośći/ Práwie rodzona ſioſtrá iey miłośći. RejZwierc 214v; Vkáż ktho tego nie vżył z lekkoſcią/ Kto ſie pobrátał ze łżą iey miłoſcią. RejZwierc 216, 223. ~

»Krolewska Miłość« [w tym: pełny zapis: Krolewska Miłość (2); skróty: K M (3), Kro Mc (1)] (6): Byly Vyſzlany Comyſzarze kv vczynyenyv spraviedliwoſczi myędzy Crolewſkiey miloſczi poddanemy a myedzy yego milosczi poddanemy LibLeg 6/114v, 11/78, 163v; Diar 76; Ták Sámuel Zborowlki cáły w pocżćiwośći/ Wywołan ieſt/ z Dekretu Krolewſkiey Miłośći. StryjWjaz C4; ActReg 33.

»Nawielebniejsza Miłość« (1): miley nam słucháć gdy kto mowi do iáſnośći/ zacnośći/ wielmożnośći/ świętobliwośći/ wielebnośći/ do máieſtatu/ śláchetnośći/ vrodzonośći/ y nawielebnieyſzey miłośći náſzey [cum quis alloquitur celsitudinem, excellentiam, praestantiam, magnificentiam, reverentiam, maiestatem, sanctitatem, nobilitatem, generositatem, egregietatem et reverendissimam dominationem nostram]. ModrzBaz 59v.

»Sw(oj)a Miłość« (3): kthorzi gdi bi nyemyely wolno yezdzycz pozyemy w. m. obrazylo bi ſzye them przemyerze kthore yem K. m. S Czeſſarzem yego mczią Tvreczkyem y s. m. ma. LibLeg 11/153v.

~ Zestawienia: »Swoja Krolewska Miłość« (1): abiſz naſſch nyewipvſczyl zlaſky swoyey Kro. mczi. LibLeg 11/183v.

»Sw(oj)a Pańska Miłość« (1): ACżechmy zwykli bywáć ochotni Wáſzmośći/ Co ieſt pewnie wiádome ſwey Páńſkiey miłośći. PaxLiz E2. ~

»Tw(oj)a Miłość« [w tym: pełny zapis: Twa Miłość (98); T M (44), Twa Mć (32)] [szyk 166 : 8] (174): BierEz R3; O ſynu móy námileyſſy/ ij gdzie ies/ tzo ſie dzieie s twa miłoſcią? OpecŻyw 33, 18v, 36, 38, 121v, 157v; ForCnRWiet Av [2 r.], B4 [5 r.]; GlabGad A3v [2 r.]; Tamżem ia dobrze pobacżił wielką ſkłonnoſć miłoſci twey ku ludziom vcżonym MiechGlab *2, *2 [3 r.], *2v; Oſſwieczona kxiezno Czorko naſſza myla. Dano nam lyſth t. m. LibLeg 8/132v, 7/10v [5 r.], 11 [5 r.], 8/132v [7 r.], 133 [5 r.], 133v [8 r.], 11/165v; LudWieś A2 [4 r.]; Acż ći nie ia ludzieć mowią/ iżes twa miłoſcz dzywacżka RejJóz C6v; KromRozm II p4; SeklPieś 19v; rzekł Strángwiley: Witay krolu wielki [...] Rad bych twey miłoſći nowiny lepſze powiedział niż tyto. HistRzym 21v; ieden sługa Apollonow rzekł: Kxiążę ſláchetne/ pytam twey miłośći/ mogł łibych [!] w they źiemi iną nogę [...] kupić HistRzym 22v; on kupiec przyſzedſzy ku Ceſárzowi pozdrowił go rzekąc: Zdrow bądź Domicyanie Ceſárzu nieprzemożony: Iam przyſzedł ku thwey miłośći HistRzym 57v; przyſzłá ku Euſtáchiuſzowi Hetmánowi y pocżęłá go prośić rzekąc: Pánie miły/ proſzę twey miłośći kaz mię z ſobą wźiąć HistRzym 131v, 21v, 22v, 23 [2 r.], 23v, 24 (25); RejZwierc 39, 246; (nagł) Do Páná Mikołáiá Wolſkiégo. (–) Nie źle mię twoiá miłość w kárty podgoliłá. PudłFr 34; RybWit Cv [2 r.], C2.

~ Zestawienia: »Tw(oj)a Boska Miłość« [do Boga] (2): OpecŻyw [162]v; Proſzę twey Boſkiey miłośći (o naſłodſzy Iezu) wielce prágnąc ábyś to racżył vcżynić LatHar 45.

»Tw(oj)a Krolewska Miłość« [do króla] [w tym: skróty: Twoja Kro Mć (30), Twoja Krolewska Mć (2)] (32): Bo Hoſpodar moy Ilyaſch Woyewoda chcze dzyerzacz mye ſtwoyam Kro. mczyam. LibLeg 11/168, 11/165v, 166 [2 r.], 167v [5 r.], 168 [9 r.], 168v [11 r.], 169 [3 r.].

»Tw(oj)a Pańska Miłość« (4): Gdiż wyſokoſć cznot twey panſkey miłoſci [podkomorzego wieluńskiego] więtſzego by roſławienia potrzebowała MiechGlab ktv, *2, *2v, *3.

»Tw(oj)a Święta (a. (Prze)naświętsza) Miłość« [do Boga lub Matki Boskiej] (45): PowUrb +v; O z radoſćią náſwiętſſá panno goſpodze naſſa s twą wolą poydę ij twé ſwięté miłoſci nieopuſſcżę OpecŻyw 30, 23, 71, 78v, 86v, 88 (10); PatKaz II 19v; RejJóz A5; proſim cie miły panie [...] zebyſmy to czynili czoby było ku chwale twey ſwiętey miłoſci/ a ku naſzemu duſznemu zbawieniu SeklKat D2, D2 [3 r.]; LubPs E, H3v, P3, bb2 [2 r.], bb6v; RejWiz 108, 165v; RejPos 315; KwiatOpis [C2]v; ArtKanc N8v; potym nogi okrutnie przybili/ y wſzytkié ſtáwy y żyły porwáli/ iż káżdy ſtaw twéy naświętſzéy miłośći mógł bydź zliczón SiebRozmyśl D3v; O Naświętſza dźiewico/ błogoſłáwiona porodźićielko páná náſzégo Iezuſá Kryſtuſá/ przypominam twéy naświętſzéy miłośći ono twoie wielkié weſele SiebRozmyśl G2, C2, C3, I2, I2v, 13 (17). ~

»Wasza M(ił)ość« [w tym: pełny zapis: Wasza (a. W.) Miłość (64); Wasza Mość (w zestawieniu: Wasza Krolewska Mość) (1); skróty: W M (3117), Mił(o) (1), Młć (1), Mść (4), Mć (39); Wasza M (395), Mć (71)] (3695): A thak waſchich M. yego krolewſka myloſcz ządacz y vpominacz raczy, zebyſczyeſzyą waſcha myloſcz, wthey Electy ſzwey. zwolyą yego K. M. ſzyą sgodzyly. MetrKor 31/621, 31/620v, 621 [4 r.]; Mili panowie ſędźie/ iá ſie przed waſzą miłoſcią żałuię/ oto na Sżkodę ForCnR D4, C [3 r.], D4, Ev [2 r.]; Miloſcziwy Krolyv v m yeſth rozvmny y mozeczye themu porozumyecz yako my nalepycy moglo bicz LibLeg 6/191v; Drugie tesz v m. prosche m. kroliv abi v m raczil vczinicz yako pan chrzesczyansky yako nas przyacziel y saſſyad blyſkj LibLeg 11/47v; Kyedi w. m. [wojewoda wałaski] kv yego Kro. mczi poſla poſlyeſch abo lyſth LibLeg 11/152; ze hoſpodar moy chcze zwaſcham mczą dobri pokoy y prziyaczyalſthwo LibLeg 11/162v, 6/190 [2 r.], 191 [2 r.], 191v [6 r.], 192 [5 r.], 10/62v (162); sktorych przyczyn prosza myly panovye aby mya V. M. raczyly oddeslacz nalaskavy rosąth krolya iego mylosczy ZapWar 1528 nr 2457; Panye myly myklaschv czarnomsky ya sznalaskv ych mylosczy panow yednaczow yako vynny v. m. syą vpokarzam y malzonczc v. m. ZapWar [1544] nr 2609, 1528 nr 2457 [5 r.], [1544] nr 2609 [3 r.], 1553 nr 2685 [3 r.]; FalZioł 2v; BielŻyw nlb 2, 3 [3 r.], 4 [2 r.], 5 [2 r.]; WróbŻołtGlab A5; Tham prziſtapywſchi thenze wirzschowſki rzekl myli panye day mv V. M. pokoy LibMal 1545/102v, 1545/102v [2 r.]; RAdbych miła Gromado miłoſciam waſzym dawno odpisdał [!] [...] Czo przijąć miłoſć waſza za ſzczodrak odemnie racżycie. LudWieś ktv, ktv [3 r.]; RejJóz H6v; SeklKat A2v [3 r.], A3 [4 r.]; WIelkie iſcie y ważne przicżyny Wielmożna a Miłoſćiwa pani przywiodły mię [Helenę Unglerową] ktęmu/ abych tę hiſtorią [...] W. M. [Annie Tęczynskiej] przywłaſzcżyła HistAlHUng A2, A2 [2 r.], A2v, A3 [3 r.], A4 [3 r.]; Posłowie ku Senatorom. Miłościwi Panowie! Rozumiemy to o WM jako o zacnych senatorzech Diar 32, 24, 25, 26 [5 r.], 27, 28 (105); I WM naszych Miłościwych Panow a Rad Koronnych prosiemy, abyście staranie swe pilnio w tym uczynić raczyli DiarDop 114, 110 [5 r.], 111 [10 r.], 112 [7 r.], 113, 114 [10 r.] (99); A ták łáſkáwy mnie Pánie Oleſznicki, możeſz mi wáſzá M. wierzyć/ iż wáſzá M. niemaſz áni ſobie/ áni Domowi ſwemu/ przyiázliwſzego nád mię człowieká OrzList d2, d [6 r.], dv [2 r.], d2 [6 r.], d2v, d4v (69); LeszczRzecz A4v [2 r.]; RejFig Cc5v; RejZwierz A4; OrzRozm A2v [2 r.], A3v [6 r.], A4 [5 r.], A4v [3 r.]; BielKron 334v, 457v, 476; Vale [...] Miey ſie dobrze/ Bóg żegnay/ czołem też my mowiemy/ Day W. M. zdrów był. Mącz 474a, 123c, 157c, 379b, 428c; SienLek a2v; Pánie Kriſki ku W. M. ia mowię GórnDworz B8v; A o tym Czo w. m. rozumieſz pánie Myſzkowſki (Rzekł p. Boiánow.) GórnDworz L3; Ieſzcżeś mi ſie w. m. thym nie zgániłá/ bo to/ żeś w. m. ſtára/ przywiedzie mie kthemu/ że w. m. Anyołom rowną/ cżynić będę GórnDworz Q5v; Iáko gdy iednego w wielkich przezyſkach ſkazano/ pocżął płákáć/ á ſyn do niego rzekł/ Cżemu w. m. płácżeſz GórnDworz R6v, B8v [4 r.], C [3 r.], C2 [7 r.], C2v [5 r.], C3 [5 r.] (689); GrzepGeom B3 [3 r.], B3v [8 r.]; A ziemiánká ſtoiąc powiedziáłá: Więc my theż chociay drobnieyſzemi perełkámi miłośćiwa páni/ ále przedſię w thenże wzor co y W. M. RejZwierc 59v, 90 [3 r.], 240 [3 r.]; Moy laſkawy panie Fogelweder [...] slużby ſwe wlaskę V m. zalecam. KochList nlb 1, nlb 1 [4 r.], 2 [4 r.], 3 [4 r.]; MycPrz II D2 [2 r.]; Strum A2v, A4v [2 r.], B [6 r.], Bv, Q3, R4; BiałKaz H2, I3v, L, M4v [2 r.]; BudNT przedm a2v [3 r.], a3 [7 r.], a5 [3 r.], a5v [7 r.], a6 [3 r.], a6v [3 r.]; SkarJedn 118; KochOdpr A2 [7 r.], A2v [4 r.]; Oczko A2, A2v [3 r.], A3, A3v, A4 (14); SkarŻyw 319; CzechEp *2, *2v, *3 [4 r.], *3v [2 r.], *4 (14); CzechEpPOrz *2 [4 r.], *2v [10 r.], *3v, *4, *4v [9 r.] (65); KlonŻal A2v; ReszList 142 [5 r.], 143 [3 r.], 144, 153 [4 r.], 154 (31); WerGośc 204 [4 r.], 205 [6 r.], 251 [2 r.], 252 [6 r.], 253; WerKaz 267 [5 r.], 277 [3 r.]; PudłFr 63; KochPropKKoch 4; KochWr 18 [2 r.]; PaprUp A2, A2v; ActReg 12 [2 r.], 13 [8 r.], 14 [8 r.], 27, 28 (525); GostGospSieb +2, + 3, +4, +4v [10 r.]; GórnTroas 5 [5 r.]; tę kilká kart piſm Ianá Kochánowſkiégo do rąk W. M. poſyłam [...] áby v W. M. byłá pámięć onégo towárzyſtwá Wuiá W. M. z pánem Kochánowſkim: częśćią téż ábyś W. M. był mym M. Pánem do końcá. KochCzJan A3, A2v [4 r.], A3 [3 r.]; W. M. moiey Mćziwey Pánny [starościanki oświęcimskiej] powolny y wſzego dobrego życżliwy ſługá Sebáſtyan Grábovviecki. GrabowSet M, A2, A2v [5 r.], A3 [9 r.]; KochAp 7 [2 r.]; KochFrag 49 [7 r.], 50 [4 r.]; KochFragJan 3 [6 r.], 4 [10 r.]; OrzJan 5, 6 [2 r.], 7 [2 r.], 8, 12 (53); KołakCath A2, A2v [2 r.]; KołakSzczęśl A2v [6 r.]; Vfam náwet miłośćiwéy obietnicy W. M. [żupników krakowskich] żeśćie W. M. mieli bydź záwſze moimi M. Pány. JanNKar B2, A2v, A4 [2 r.], A4v [5 r.], B [4 r.], Bv [3 r.], B2; JanNKarGórn D4 [3 r.]; JanNKarOrz F3v; té kśięgi o Vrzędźie Márſzołkowſkim[!] W. M. Pánu ſwému M. iáko Márſzałkowi Wielkiému ofiáruię. Nic niewątpiac, że W. M. przyſtęp Pan móy M. temu przedśięwźięćiu moiému będźieſz raczył vczynić SarnStat 306, *7, 228 [6 r.], 306 [5 r.], 314, 330 [5 r.] (55); ZapMaz II G 97/89v; VotSzl A2 [3 r.], A2v [12 r.], A3 [4 r.]; Proſzę tedy ieſzcże ábyś mnie W. M. moy Mćiwy Pan do Miłośćiwey łáſki ſwey [przyjąć raczył] CzahTr A3v, A2 [5 r.], A2v [4 r.], A3v, [2 r.], A4 [5 r.]; GosłCast 3 [2 r.], 4, 5, 7 [7 r.], 8; KlonFlis Bv [10 r.]; RybWit Av [8 r.], [A2] [5 r.]; SzarzRytJSzarz nlb 2v [3 r.].

~ Zestawienia: »Wasza Boska Miłość« [do króla Persów] (1): dla tego wáſzey boskiey miłoſci [deitati vestrae; Vaszego bosthpha HistAl 1510/183] pokornie proſimy/ áby ná pámięć przywiodſzy náſzę ſłużbę racżylibyſcie nam dopomoc HistAl E6.

»Wasza Miłość Cesarz« (1): Bo yeſly by thego Vaſza M. C. nye opatrzyl Thedy by Krol yego M pan moy mvſzyal bronycz zyemye y lvdzy ſzwoych od voyowanya Tatarſkiego LibLeg 7/9.

»Wasza (Wielka a. Najaśniejsza) Cesarska (a. Casarska) Miłość« [w tym: pełny zapis: Wasza Cesarska (a. C, a. Ce) Miłość (10); skróty: W C M (88), Mć (1); W Ce M(4), Mi (1); W Ces M (1); W Cesarska Mć (3); Wasza C M (28), Ce M (5), Cesarska M (2), Cesarska Mć (1)] [szyk 143 : 1] (144): LibLeg 7/8 [2 r.], 8v [7 r.], 9 [8 r.], 9v [3 r.], 31 (134); To I. N. M [cesarz turecki] cżyni dla tego/ áby wáſzá Naiáśnieyſza C. M. [cesarz rzymski] tym źrzetelniey y pewniey obácżyć racżył/ thę ſzcżerą/ pewną/ życżliwą przyiaźń BielKron 332, 332 [5 r.], [3322], [3323]v, 394v; rácż Wáſzá Miłość Ceſárſka wſtáć/ iuż obiad będźie nie długo. WerGośc 245.

»Wasza Miłość Krol (miłościwy)« (3): Miloscziwy Krolyv, Czo movyl pyotr Marſchalek [...] abysczye vyerzily V. M. K. yſſ są slowa pana naſzego y rady panow yego LibLeg 6/192, 10/124, 11/78v.

»Wasza (Wielka) Krolewska Miłość« [tym: pełny zapis: Wasza Krolewska (a. K) Miłość (13), Wasza Krolewska Mość (1); skróty: W K M (753), Mść (3), Mć (7); W Kr M (9); W Kro M (5), Mć (4); W Krolewska Mć (1); Wasza K M (84), Mć (13); Wasza Kr M (5); Wasza Kro M (194), Mć (41); Wasza Krol(ew) M (15); Wasza Kro(lewsk) Mć (1); Wasza Krolewska M (5), Mć (10)] [szyk 1162 : 3] (1165): Iego krolyewſka myloſcz pan moy myloſczywy Vaſchey krolyewſkyey myloſczy then tho Liſth poſlaczy ieſt raczil LibLeg 4/26; Yescze proſſym v m. k. M. Krolv yako swego przyacziela y saſſyada blyskiego LibLeg 11/48; Opowyadami y wſpomynami vaſchey vielkiey k. m. LibLeg 11/54v; Nayaſznyeyſchi myloſczywi Krolyv vaſchey Kro. mczi oznaymvye. LibLeg 11/153v, 4/26 [6 r.], 26v, 6/192, 9/49v [4 r.], 50v [3 r.] (331); MetrKor 61/224, 62/171v; SeklWyzn ktv, 3v [2 r.], 4 [3 r.], 4v [6 r.], a4v, g4 [2 r.]; WLaſnie mi ſie iſcie zdało [...] Naiaſnieyſza a miłoſćiwa Krolowa thy kxiąski W K M przipiſáć RejJóz A2; Waſza krolewska miłoſc [faraon] w krotcze to oglądaſz Ze ſie nicz nie omyliſz na tym czo pożądaſz RejJóz K7, A2 [2 r.], A2v [4 r.]; wierzymy W K M swemu M P a Krolowi naszemu polskiemu, iż się tym obrażać nie będziesz raczył Diar 89, 20 [3 r.], 21 [13 r.], 22 [4 r.], 24, 25 [2 r.] (216); DiarDop 98 [2 r.], 99 [3 r.], 104 [5 r.], 105 [8 r.], 106 [4 r.] (43); Naiáſnieyſzego Máieſtatu W. K. M Zycżliwy ſłużebnik/ poſłuſzny poddány/ y wierna Rádá/ Mikołay Rádźiwił etcet. BibRadz *3, *2 [13 r.], *2v [17 r.], *3 [11 r.]; BielKron 443v [2 r.]; OrzQuin N4v; SarnUzn A2v, A3 [5 r.], A3v; GórnDworz A2 [3 r.], A2v [6 r.], A3 [6 r.], P8, Q6v [2 r.]; RejPos A3 [2 r.], A3v [3 r.]; WujJud A5, A6v [3 r.], A7 [4 r.], A7v, A8 (28); WujJudConf 3 [2 r.] 4 [2 r.], 6, 8, 10 (23); Naydzieſz tu Wáſzá K. M. cżym ſie vćieſzyć będzieſz mogłá/ y w inych wſzytkich przypadkách troſkliwych y wtym ośieroceniu á boiazni niebeſpiecżeńſtwá/ wktorey Krol Iego M. małżonek W. K. M. zoſtáwił SkarŻyw A2v; á podocżeśnym kroleſtwie áby Pan Bog dał Waſzem Kro. M. vcżeſnictwo wiecżnego SkarŻyw A2v, A2v [8 r.]; że mię táki pozew potykáć nie miał/ człowieká vććiwego/ y Senatorá Wáſzey Krolewſkiey Mośći GórnRozm H4v; PaprUp K3v [2 r.]; List Pana Marszałka Koronnego do Krola Iego Msci Naiiasnieyszy Młcwy Krolu Proszę vnizenie W K M M M Pana zebys się W K M tym obrazac nieraczył do mnie ActReg 115, 30 [5 r.], 31 [4 r.], 33 [2 r.], 56 [3 r.], 57 [5 r. ] (98); OrzJan 3 [5 r.], 4 [3 r.], 72 [2 r.], 73 [4 r.], 74 [5 r.] (240); SarnStat *3 [4 r.], *3v [5 r.], *4, *4v [3 r.], 1266; NAiáśnieyſza Miłośćiwa Królowa/ znáiąc po wſzytkié ſwé czáſy wielką á Miłośćiwą łáſkę W. K. M. przećiw ſobie SiebRozmyśl A; A zátym iuż naniżſzé ſłużby moie w miłośćiwą łaſkę W. K. M. [Anny, królowej polskiej] zálecáiąc pilnie proſzę/ áby mię z niéy W. K. M. opuſczáć nie raczyłá. SiebRozmyśl A2, A [4 r.], Av [12 r.], A2 ]9 r.]; PowodPr 2 [3 r.], 3 [4 r.]; W. K. M. mego Miło: Páná. Naniżſzy y pokorny Kápłan y ſługá X. Piotr Skárga SkarKaz )( 4v, )(3v [9 r.], )(4 [6 r.], )(4v [3 r.].

»Wasza Książęca Miłość« [w tym: pełny zapis: W(asza) K(siążęca) Miłość (3); skróty: W (a. Wa) K (a. X) M (17); Wasza Książęca (a. K, a. X, a. Kx) M (45)] (65): Tę tedy pracą moię á chuć ktorą W. K. Miłoſciam/ Miłosćiwe Kſiążętá przywłaſzcżam/ rácżcie zá wdzięćżne ná ten cżás prziyąć. GliczKsiąż A4v, A4 [3 r.], A4v; BudBibKaw A2v [6 r.], A3 [7 r.], A3v [8 r.], A4 [2 r.]; Z cżego wáſzá Kxiążęca Miłość wielce Panu Bogu dziękowáć/ y to iemu bárzo chwalić [...] winien ieſteś. SkarJedn A6v, A4v, A5 [5 r.], A5v [3 r.], A6 [2 r.], A6v [5 r.], A7 [4 r.]; WysKaz )?( [2 r.], )?(3v [5 r.]; SarnStat 168 [6 r.]. 863 [3 r.].

»Wasza Najaśniejsza (a. Jasna) Miłość« (2): LibLeg 11/44v; iże wáſzá Ceſárſka Miłość/ z cżęſtych poſelſtw/ ktorzy tho wáſzey naiáſnieyſzey miłośći przypomináią iuż ſie ták przyiaźń iego naiáſnieyſzey miłośći przyięłá y mnoży ſie BielKron 332.

»Wasza Pańska Miłość« [w tym: pełny zapis: Wasza Pańska Miłość (5); skróty: Wasza P(ańska) M (6); W P M (18)] (32): Miloſcziwy krolyv daym vyedzenye vaſzey panyskyey M LibLeg 6/190, 6/191v [3 r.]; Bo iako na ſwiecie będącey wſzelkiey cżći y chwały ſluſzney V P M. życżył y żądał WróbŻołtGlab A3v, A2, A2v, A3 [2 r.], A3v [4 r.], A4 (13); W. P. M. Powolny poddány ſługá. Lázarz Andryſowic Impreſſor. SienLekAndr a4, a2v [7 r.], a3v [5 r.]; Powiedział Woyt [...] Tákći ſie twey miłośći widzi iż wieś wielką [...] Ale możeſz temu wáſzá Páńſka miłość wierzáć iż v nas dziś trzey ſiedzą ná iednym łanie. RejZwierc 39; StryjWjaz A2v.

»Wasza Wielka Miłość« (1): A mnie theż w tych poczćie mieć y záchowáć [racz]/ ktorzy rádźi w. W. wiernie y wiecznie ſłużą/ y z obrony ſye w. W. weſelą [...] W. W. Mił. Nieznáiomy á naniſzſzy ſłużebnik Bártłomiey Grohicki GroicPorz B2. ~

9. n-prop (2): Synowie piekłá: Miłoſć/ Praca/ Boiazn/ Zdrádá/ Wrzod/ Sen/ Charon/ Zazdroſć/ Vpor/ Vboſtwo/ Nędzá/ Głod/ Skárgá/ Stároſć/ Cien/ Smierć BielKron 23; áby nas Zophiey świętey/ y corek iey/ Wiáry/ Nádźieiey y Miłośći/ męczenniezek y pánienek twoich/ zaſługi w przypadkách y pokuſách náſzych rátowáły LatHar 461.
*** Bez wystarczającego kontekstu (6): Mącz 7d, 427b; thrzebá ábych ſie troſzkę z rzecżą rozwiodł/ iżbym obiáſnił to ſłowo miłość/ co zacż ieſt/ á w cżym zależy to błogoſłáwieńſtwo/ ktore ći co miłuią mieć mogą. GórnDworz Kk8v; On lieb. Bez miłośći. Expers amoris. Calag 372b; WujNT Xxxxx2v; JanNKarKoch F3.
*** Dubia (2): abi dobrowolnye przeyachaly przeſz zyemye waſchey Krolyewſkyey mczi mi y tham y sam. LibLeg 11/154; Páłac vcżynił ſobie krol Solomon [...] śrzodek iego násłány miłośćią od corek Ieruſzalimſkich [succensum (marg) stratum (–) amore a filiabus (marg) propter filias (–) Ierusalaim PolAnt; náſtał miłością dla córek Ierezolimſkich WujBib]. BudBib Cant 3/10. [SarnStat 573 cf MAŁOŚĆ 4.]

Synonimy: 1. braterstwo, chęć, chuć, kochanie, ludzkość, łaska, powolność, skłonność, upodobanie, uprzejmość, zachowanie, zgoda, żądza, życzliwość, życzność; 2. dobroć, dobrodziejstwo, kochanie, lutość, łaska, łaskawość, miłosierdzie, przychylność, żądza, życzliwość; 3. afekt, chciwość, chęć, chuć, kochanie, łaska, namiętność, ochota, pożądanie, pożądliwość, skłonność, upodobanie, uprzejmość, żądanie, żądliwość, żądza; α. gamractwo; 4. afekt, chuć, pożądliwość, żądza; 5. chęć, chuć, pilność, zapalczywość, żarliwość, żądza; 7. wdzięczność.

Cf MIŁOĆ, NIEMIŁOŚĆ, WASZMOŚĆ

JB, MB