Choć Słownik polszczyzny XVI wieku (podobnie jak Słownik staropolski) nie notuje zestawienia »tłusty czwartek«, przodkowie nasi nie mogli obyć się bez pączków, co skrupulatnie zapisali.

Dostarczamy więc i my pysznego PĄCZKA,

życząc wszystkim, by miewali się niczym pączki w maśle.

Nadchodzi czas wiosennych porządków...

Na początek koleżanka AN porządkuje naszą wiedzę historycznojęzykową zwracając uwagę, że w źródłach Słownika polszczyzny XVI wieku LUTY pojawia się tylko jako rzeczownik - nazwa miesiąca, a przecież już sam jego wzór deklinacyjny każe szukać źródłosłowu wśród przymiotników.

Podobny stan odnotowano także w Słowniku staropolskim, a i w dostępnych materiałach  Słownika języka polskiego XVII i XVIII wieku nie sposób znaleźć niczego innego.

Skąd więc wziął się luty? Zajrzyjmy do słownika etymologicznego:

Dla uczczenia Dnia Babci  i Dnia Dziadka  udostępniamy hasło PRZODEKwraz z  rodziną.

Praca nad wersją elektroniczną Słownika postępuje, opublikowane są już pierwsze hasła na N. 

Na styczniowe chłody przekazujemy radę Stefana Falimirza wraz z instrukcją obrazkową:

„Stycznia miesiąca: […] Trunku ku odmiękczeniu brzucha nie przyjmuj, często się w łaźni myj, rano jedz a niewiele, bo przezliczne jedło okrutną zimnicę płodzi […], pokarmy gorące tego miesiąca jeść zdrowo.”

/O ziołach i o mocy ich, Kraków 1534, r. V, k. 45v/

A na wypadek, gdyby ktoś pragnął rozszerzyć swą wiedzę o STYCZNIU, udostępniamy wszystko, co o nim wiemy.

Na święto Trzech Króli

Słownik polszczyzny XVI wieku przynosi swym Użytkownikom dary -

hasła: MAGUS, MĘDRZEC, a nade wszystko KROL.

Ilustracja z Postylli Mikołaja Reja, Kraków 1557 (egzemplarz Biblioteki Jagiellońskiej)

„Gdy już Nowe Lato¹ stary rok kończy”, wraz z autorem Ludycyj wieśnych,

życzymy wszystkim, by mieli „ciężko w miechu, lekko na wątrobie”.

A „chcąc Miłościam Waszym klin twardego rozumu na to nowe latko wyrębić” zapraszamy do studiowania, nowych w wersji elektronicznej Słownika, haseł na L.

¹Zestawienie: »Nowe Lato« = dzień pierwszego stycznia rozpoczynający rok kalendarzowy i obchodzony jako świąteczny; NowyRok (vide:LATO); cytat ilustrujący zaczerpnięty z KlonWor.

Informujemy, że baza dostępnych on-line artykułów hasłowych Słownika polszczyzny XVI wieku została powiększona o ponad 5000 haseł!

Opublikowano wielką grupę haseł na literę K , w tym zaimkowego giganta - KTORY, uwzględniającego powyżej 95 000 użyć, jak również ponad dziesięciotysięczne hasła: KAŻDY, KTO, KOŚCIOŁ, KU.

Także hasła na literę M mają już liczną reprezentację, wyróżnia się wśród nich niemałe MIEĆ, ale i MIŁOŚĆ, MOJ, MOWIĆ, MY mogą zaimponować obfitością przedstawionego materiału.

Zachęcamy do korzystania za pośrednictwem indeksu i obiecujemy powiększać zasób.

Zakład Literatury Staropolskiej UMK, włączając się w obchody rocznicy rozpoczęcia Reformacji,

organizuje w Toruniu sesję naukową pod tytułem:

Marcin Luter - ekumenizm - wartości

Spotkanie odbędzie się 13 grudnia 2017 roku w godzinach 15.00 - 20.00,

w sali im. L. Kolankowskiego w Collegium Maius przy ul. Fosa Staromiejska 3.

Ponieważ w Słowniku polszczyzny XVI wieku jest wszystko, mamy i GRUDZIEŃ.

Pochodzenie nazwy tego miesiąca podaje Wielki Słownik Języka Polskiego: płn. psł.*grudьńь 'okres, gdy ziemia jest zamarznięta, pokryta grudami'

Marcin Siennik w roku 1564 udzielił nam na ten okres rady ponadczasowej:

Kiedyć gruda, boty obuj,

z imbirem miodu posmakuj.

M. Siennik, Lekarstwa doświadczone

Zainteresowanym Siennikiem, człowiekiem wielu talentów i profesji, autorem m.in. dzieł przyrodniczych (w materiale ilustracyjnym Słownika polszczyzny XVI wieku pojawiają się pod kryptonimami SienLek i SienHerb), polecamy notkę w dziale kanon tekstów - autorzy i tłumacze, a jeszcze więcej informacji można znaleźć w Internetowym Słowniku Biograficznym.